Post on 25-Sep-2020
transcript
A política educativa galega
para as novas minorías
etnolingüísticasetnolingüísticas
Carme Silva Domínguez
Montserrat Recalde
Universidade de Santiago
X Congreso da Asociación Internacional de Estudos Galegos (Cardiff, 12-14 de setembro de 2012)
Galiza lugar de destino
X Congreso da Asociación Internacional de Estudos Galegos
Galego
MSG
X Congreso da Asociación Internacional de Estudos Galegos
GalegoCastelán
Novo MSG
Español (andino, caribeño, riopratense…)
Árabe dialectal
Caboverdiano
Guaraní QuechuaAymara
Ruso
X Congreso da Asociación Internacional de Estudos Galegos
Portugués (peninsular, do Brasil)
Árabe dialectal
Francés
Wolof
Fulani
Mandingo
Diola
MandarínCantonés
Romanés
Caló
中国字母表
�وف ا�� ا������
Sociedade
•Novas variedadesxeográficas daslinguas de acollida•Novas rutinas
Sociedademultilingüe
•Bilingüismo galego-castelán•Outros tipos de plurilingüismo
• Como abordar a nova diversidadeetnolingüística e cuturale os dereitos lingüísticos das minorías non territoriais?
Novos retos sociais
Sociedadebilingüe
•Novas rutinascomunicativas
•Novos hábituslingüísticos
plurilingüismo
Sociedadeplurilingüe
territoriais?• Como abordar o
ensino/aprendizaxe de linguas dentro do contexto escolar destanova realidade?
X Congreso da Asociación Internacional de Estudos Galegos
Educación non universitariahttp://www.edu.xunta.es/web/node/1196
15.000(4%)
Curso 2011-2012
Galegos Non galegos
364.774(96%)
X Congreso da Asociación Internacional de Estudos Galegos
Nacionalidades
12%1810 10%
16489.34%1402
7.46%1119
5.64% 5.58% 5.28%
60,2%5.64%847
5.58%837
5.28%793
5%740
Colombia Brasil Marrocos Portugal Romanía Arxentina Uruguai Perú
X Congreso da Asociación Internacional de Estudos Galegos
Linguas
45%6756
Linguas máis faladas da inmigración
18.7%2806
9.34%1402 5.64%
847 2.52%379
Español Portugués Árabe Romanés Chinés
X Congreso da Asociación Internacional de Estudos Galegos
Cuestións relevantes sobre o ensino das
L2’s
1. Inserto no contexto social
• Vencellado á aprendizaxeda/s cultura/s
• Supeditado ao “modelo”
II. Inserto nun programa político (metas?)
• Integración = aculturación (asimilación)
• Integración = segregación • Supeditado ao “modelo” educativo e ás ideas hexemónicas sobre este (LOXE, LOE)
• Integración = segregación (multiculturalismo)
• Integración = interculturación (co-aprendizaxe, con-vivencia)
X Congreso da Asociación Internacional de Estudos Galegos
Aulas de acollida? Aulas de reforzo? Aulas de linguas?Educación compensatoria? Educación Intercultural?
1II. Obxectivos da aprendizaxe das L2’s
• Integración social
• Integración escolar
• Éxito académico
X Congreso da Asociación Internacional de Estudos Galegos
�Superar as materias lingüísticas
�Superar as materias que precisan usar destrezas lingüísticas
Novo paradigma: a
educación intercultural
X Congreso da Asociación Internacional de Estudos Galegos
• Declaración Unesco 2001 sobre DiversidadeCultural (patrimonio común da humanidade, art. 6, art. 7)
• Consello de Europa – The New Challenge in Intercultural Education. Religious– The New Challenge in Intercultural Education. Religious
Diversity and Dialogue in Europe (2002)• Fai do diálogo intercultural un diálogo intercultural un eixoeixo estratéxicoestratéxico• Chama a atención dos novosnovos achegamentosachegamentos á EIá EI
– Policies and Practices for theTeaching of Sociocultural Diversity (2005)
• Liñas programáticas comúns para o ensinoensino escolar da escolar da diversidadediversidade en Europaen Europa
• Atención á formación do profesoradoformación do profesoradoX Congreso da Asociación Internacional de
Estudos Galegos
• Ministerio de traballo e inmigración– Plan estratégico de integración y ciudadanía (2007-
2010; 2011-2014)
• Xunta de Galicia• Xunta de Galicia– Plan estratéxico de integración para a cidadanía
(2008-2011)
X Congreso da Asociación Internacional de Estudos Galegos
Cambios conceptuais
Paradigma tradicional
• Competencia lingüística (Chomsky)
• Competencia discursiva (modo escrito)
Novo paradigma
• Competencia comunicativa (Dell Hymes)
• Competencia pragmático-interaccional (modo oral)(modo escrito)
• Valoración do coñecementode linguas
• Multilingüismo• Modelo educativo
asimilacionista / segregacionista
interaccional (modo oral)
• Valoración do coñecementode repertorios lingüísticos
• Plurilingüismo
• Modelo educativo intercultural
X Congreso da Asociación Internacional de Estudos Galegos
• “This repertoire is made up of differentdifferentlanguageslanguages and and languagelanguage varietiesvarieties at at differentdifferentlevelslevels of of proficiencyproficiency and and includeinclude differentdifferent typestypesof of competencescompetences” of of competencescompetences”
(Consello de Europa, Language Education Policy)
X Congreso da Asociación Internacional de Estudos Galegos
Multilingüismo
• Coexistencia territorial de varias linguas (non implica multilingüismo individual).
Plurilingüismo
• Coexistencia individual de diferentes repertorios lingüísticos– “A plurilingual person has
- a repertoire of languages and individual).
• Falante competente en varias linguas nas catrodestrezas (multilingüismo “balanceado”)
- a repertoire of languages and language varieties- competences of different kinds and levels within the repertoire ”
http://www.coe.int/t/dg4/linguistic/Division_en.asp
X Congreso da Asociación Internacional de Estudos Galegos
Competencia en L2B
1
X Congreso da Asociación Internacional de Estudos Galegos
Usu
ario
inde
pend
ente
B1
• “Desde esta perspectiva, lala finalidadfinalidad dede lalaeducacióneducación enen unauna lengualengua quedaqueda profundamenteprofundamentemodificadamodificada.. Ya no se contempla como el simplelogro del ‘dominio’ de una o dos –o incluso tres-lenguas cada una considerada de formalenguas cada una considerada de formaaislada, con el “hablante nativo ideal” comomodelo fundamental. Por el contrario, el objetivoes elel desarrollodesarrollo dede unun repertoriorepertorio lingüísticolingüístico enen elelqueque tengantengan lugarlugar todastodas laslas capacidadescapacidadeslingüísticaslingüísticas” (MCER: 5)
X Congreso da Asociación Internacional de Estudos Galegos
• “… different languages are not learned in isolation and can can influedinflued eacheach otherother in thelearning process and communicativecommunicative useuse” (Consello de Europa, ibid)
X Congreso da Asociación Internacional de Estudos Galegos
Novas formas de hibridación
Novas transferencias Novas fosilizacións
Novas convenciónspragmático-discursivas
NOVOS CAMBIOS LINGÜÍSTICOSNOVOS CAMBIOS LINGÜÍSTICOS
Modelo educativo intercutural
Promover a sensibilidade intercultural
Desnaturalización da propia cultura
Promover as relacións de contacto
Predisposición á aculturación
Perspectiva dinámica (fusión, fisión)
Competencia intercultural (coñecemento + actitudes + conduta)
(Portera 2005; Bleszynska, 2008; Perry, 2011)X Congreso da Asociación Internacional de
Estudos Galegos
Integración no currículum
Aprendizaxe significativa
Dirixida a toda a comunidade educativa
Transversal (Ciencias sociais, Humanidades)Transversal (Ciencias sociais, Humanidades)
Promover o plurilingüismo
Evitar a “diversidade indesexábel”
(Consello de Europa, Plans de integración)
X Congreso da Asociación Internacional de Estudos Galegos
A escolarización do alumnado
inmigrante en Galicia inmigrante en Galicia
1995-2012
X Congreso da Asociación Internacional de Estudos Galegos
Lexislación
• Orde do 20 de feb. para a atenciónespecífica do alumnado procedente doestranxeiro (2004)
• Plan de Acollida (2004).• Plan de Acollida (2004).
• Plan galego de convivencia escolar (2007)
• Plan galego de cidadanía e integración 2008-2011(2007)
X Congreso da Asociación Internacional de Estudos Galegos
Medidas organizativas xerais
Non existe un plan xeral que vaia máis alá de:
• Avaliación inicial de coñecementos (enfoque etnocéntrico)
• Avaliación inicial de coñecementos (enfoque etnocéntrico)
• Clases de reforzo e adaptación/diversificación curricular (simplificación)
• Flexibilización da idade (descenso de ata dous niveis)• Grupos de adaptación lingüística (segregación
temporal)
X Congreso da Asociación Internacional de Estudos Galegos
• Atomización por centros e improvisación
• Non hai adaptación dos programas
• Estratexias metodolóxicas responsabilidade do profesorado (intuición, prexuízos ideolóxicos):– Ex. Selección da lingua de inmersión suxeita a
valoración subxectiva dos orientadores ouvaloración subxectiva dos orientadores ousicólogos (Silva Domínguez, 2008)
• Culturas minoritarias presentes no modo “folk&food” (festivais, teatro, comidas…)
X Congreso da Asociación Internacional de Estudos Galegos
Ensino de linguas
Centrado no coñecemento das linguasoficiais
• Presentes ou “carentes”• Non hai tratamento específico de alumnos luso-• Non hai tratamento específico de alumnos luso-
brasileiros• Non hai programas específicos de apoio das linguas
maternas (só aparecen nas guías orientativas)
Enfoque monoglósico(hispanocentrista, estándar peninsular)
X Congreso da Asociación Internacional de Estudos Galegos
Ensino/aprendizaxe centrado nacompetencia gramatical:
• “debemos corrixir as frases incorrectas” (PA)• “debemos colaborar todos no tema da pronuncia:
cambiar o mal dito polo correcto” (PA)cambiar o mal dito polo correcto” (PA)
Ignóranse os novos enfoques de ensinocomunicativo de linguas (MCER: recursos comunicativos, contextualización)
X Congreso da Asociación Internacional de Estudos Galegos
Continente: adaptación á filosofía da EI
“integración”
“enriquecemento cultural”
“interculturalidade”
“diálogo”
Contido: modeloasimilacionista-compensatorio
“darlles normas de convivencia e comportamento” (PA)
“darlles pautas de traballo” (PA)
“Quere entender, traballar e participar “diálogo”
“respecto”
“convivencia”
“igualdade”
“loita contra a discriminación”
X Congreso da Asociación Internacional de Estudos Galegos
“Quere entender, traballar e participar dun xeito normalizado, e non sempre é capaz” (PA)
“rápida integración”
“necesita que o preparen para as novas as novas actividades ou para as situacións escolares que poidanresultarlle estrañas” (PA)
Diversidade interpretada como carencia ou déficit
• Inmigrantes incluídos nos grupos de atención á diversidade (Decreto 8/2009): dependentes físicos, déficit de atención, dependentes físicos, déficit de atención, síndrome down…
• Representados como unha tábula rasasobre a que hai que imprimir contidos.
• Obliteración do seu pasado cultural (problema)
X Congreso da Asociación Internacional de Estudos Galegos
X Congreso da Asociación Internacional de Estudos Galegos
X Congreso da Asociación Internacional de Estudos Galegos
Profecía autocumprida
• “Aceptar os frecuentes cambios de estado deánimo sen preocuparnos excesivamente polascausas, xa que veñen motivados polaadaptación á nova vida escolar…” (PA)adaptación á nova vida escolar…” (PA)
X Congreso da Asociación Internacional de Estudos Galegos
• Modelo que perpetúa esterotipos e exclúe do sistema a todos os que non se asimilan a el ninse senten reflectidos polos valores culturalmente dominantesculturalmente dominantes
• “If education is not intercultural it is probably noteducation, but rather the inculcation of nationalist orreligous fundamentalism” (Coulby, 2006: 246)
X Congreso da Asociación Internacional de Estudos Galegos