Post on 13-Jan-2020
transcript
2016-2020 aldiko TOKIKO ADIKZIO-PLANA
ENKARTERRIKO UDALERRIEN MANKOMUNITATEA
ADIKZIOEN
TOKIKO PLANA
ENKARTERRIKO UDALERRIEN
MANKOMUNITATEA
www.enkarterri.eus
2016 - 2020
2016-2020 aldiko TOKIKO ADIKZIO-PLANA
ENKARTERRIKO UDALERRIEN MANKOMUNITATEA
~ 1 ~
AURKIBIDEA
1. AURKEZPENA ______________________________________________________________________________ 2
2. ADIKZIOEN PLANAREN LEGE-ESPARRUA _________________________________________________________ 3
3. UDAL-ESKUMENEN ARAUDI-ESPARRUA___________________________________________________________ 4
4. ESPARRU TEORIKOA: arrisku- eta babes-faktoreak _________________________________________________ 9
5. ENKARTERRI ESKUALDEA: datu demografikoak eta ikastetxeak _______________________________________ 12
6. ERREALITATEAREN AZTERKETA: alkohola, tabakoa, kalamua eta beste droga batzuk. BESTE ADIKZIO BATZUK
GENERO-IKUSPUNTUA 15
7. DROGA-MENDEKOTASUNEN ETA BESTE MENDEKOTASUN BATZUEN PREBENTZIOAN ESKU HARTZEA
ENKARTERRIKO ESPERIENTZIA: historia eta aurrekariak__________________________________________ 29
8. ESKU HARTZEKO ESPAZIOAK ETA TALDEAK ______________________________________________________ 32
Hezkuntzaren arloan
Familiaren arloan
Komunitatearen arloan
9. PLANGINTZA OPERATIBOA 2016-2020: helburuak eta ekintzak hiru arloetan ____________________________ 33
10. 2020. URTEKO PLANAREN JARRAIPENA, BERRIKUSPENA ETA EBALUAZIOA ______________________________ 43
2016-2020 aldiko TOKIKO ADIKZIO-PLANA
ENKARTERRIKO UDALERRIEN MANKOMUNITATEA
~ 2 ~
1.- AURKEZPENA
Enkarterriko Udalerrien Mankomunitateak uste du Adikzioen Plan hau abian jarri behar dela. Plangintzarako, antolakuntzarako eta
koordinaziorako tresna gisa osatua, Enkarterri eskualdean 2016-2020 aldian prebentzioaren arloan gauzatuko diren programak eta jarduerak
hartzen ditu barne.
Plan honen helburua da, batetik, garatzen ari diren ekintzak orokortzea eta sustatzea, eta, bestetik, ekintza berriak ezartzea, arlo horretan
gauzatutako lanean hauteman diren premiei erantzute aldera. Mankomunitateko kide diren udalerriak, hurbilen dauden lurralde-erakunde gisa,
esparru egokia eratzen dute herritarren interesak eta asmoak biltzeko, aztertzeko eta asebetetzeko, bizi-baldintzekin eta bizikidetza-
harremanekin zerikusia duen guztiari dagokionez.
Plana egiteko aintzat hartu dira, nola orain arte garatutako programen eta ekintzen ebaluazio teknikoak, hala hautemandako premia berrietara
moldatzeko eta plan honi zuzenean eragiten dioten legedi berrietara egokitzeko beharra. (apirilaren 7ko 1/2016 Legea, EAEko Adikzioen eta
Droga Mendekotasunen gaineko Arreta Integralari buruzkoa).
ADIKZIOEN Plan honetan aurreikusitako prebentzio-ekimenak garatzeko, beharrezkoa da herritarrek eta komunitateko eragileek parte
hartzea; hain zuzen, guzti-guztion zeregina dela uste da.
Mankomunitateko burua
Sin.: Esther Lasa Seisdedos
2016-2020 aldiko TOKIKO ADIKZIO-PLANA
ENKARTERRIKO UDALERRIEN MANKOMUNITATEA
~ 3 ~
2.- ENKARTERRIKO MANKOMUNITATEAREN ADIKZIO-PLANAREN LEGE-ESPARRUA
Gizarte Zerbitzuei buruzko abenduaren 5eko 12/2008 Legeak, zeinaren helburua baita "Euskal Autonomia Erkidegoaren eremuan gizarte-
zerbitzuen prestazioak eta zerbitzuak jasotzeko eskubidea sustatu eta bermatzea, eta, horretarako, Gizarte Zerbitzuen Euskal Sistema
unibertsal bat arautu eta antolatzea", ez du aipatzen prebentzioa bere helburua lortzeko funtsezko hitz gisa; nolanahi ere, hainbat erreferentzia
egiten dizkio prebentzioari, modu orokorrean, gaur egun garatzeko eta zehazteko zain badago ere. Aipamenok bat etor daitezke komunitateko
eta hurbiltasunezko ikuspuntuarekin, zioen azalpenean bertan aipatzen den arreta-eredu gisa.
Apirilaren 7ko 1/2016 Legea (EAEko Adikzioen eta Droga Mendekotasunen gaineko Arreta Integralari buruzkoa) onartzearen
helburua da adikzioak diziplina anitzeko eta erabateko ikuspuntu batetik lantzea,
osasunerako hezkuntza oinarri gisa hartuta, adikzioen arloan eragina duen
esparru guztietan.
Martxoaren 30eko 4/2015 Lege Organikoa, Herritarren Segurtasuna
Babestekoa.Zehapen-araubidea arautzen duen V. kapituluak berritasun
garrantzitsuak ditu otsailaren 21eko 1/1992 Lege Organikoarekin alderatuta.
"Eta hemezortzi urtetik beherakoek droga toxikoen, estupefazienteen edo gai
psikotropikoen arloan egiten dituzten arau-hausteei tratamendu egokia
ematearren, zehapena etetea aurreikusita dago, betiere horrelakoek tratamendua
edo errehabilitazioa, hala behar badute, edo berrezteko jarduerak egitea onartzen
badute".
Idazketa-prozesuan, halaber, aintzat hartu dira nazioarteko erreferentziak, bereziki Osasunaren Mundu Erakundearenak eta Europar
Batasunarenak.
Ikuspuntu horretatik, ongizatearen zutabeak osatzen dituzten arlo bertikal guztietan (gizarte-zerbitzuak, osasuna, hezkuntza, enplegua...)
oinarritu behar dira zeharkako politikak, eta halakoxea da adizkioarena.
2016-2020 aldiko TOKIKO ADIKZIO-PLANA
ENKARTERRIKO UDALERRIEN MANKOMUNITATEA
~ 4 ~
3.- UDAL-ESKUMENEN ARAUDI-ESPARRUA
Apirilaren 7ko 1/2016 Legearen (EAEko Adikzioen eta Droga Mendekotasunen gaineko Arreta Integralari buruzkoa) 68.
artikuluaren arabera, tokiko administrazioari eskumen hauek egokitzen zaizkio:
"1.- Euskal Autonomia Erkidegoko udalei dagokie, beren lurralde eremuan:
a) Adikzioen udal-plana eta, oro har, adikzioen inguruko programak eta jarduerak egin, garatu eta exekutatzea, lege honetan, Euskal
Autonomia Erkidegoko Adikzioen Planean eta, hala badagokio, foru-planean xedatutakoari jarraikiz.
b) Lurralde-eremu bakoitzean, adikzioen arloko aholkularitza- eta koordinazio-organoak sortzea eta horien funtzionamendu-araubidea
egitea.
c) Dagokien lurralde-eremuan, adikzioen arloko sariak eta aintzatespenak kudeatzea.
d) Lege honetan aurreikusitako kontrol-neurriak betetzen diren ikuskatzea eta behatzea.
e) Ikuskatu eta zehatzeko ahala erabiltzea, lege honetan ezarritakoari jarraikiz.
2.- Emandako zeregin hauek burutzeko, udalek beren kabuz edo mankomunitateetan elkartuta jardun dezakete.
69. artikulua - Aurrekontu-konpromisoak
Euskal Autonomia Erkidegoaren, foru-aldundien eta udalen aurrekontu orokorrek lege honetan ezarritako jarduerak gauzatzeko beharrezko
kredituak aurreikusi beharko dituzte, bakoitzak bere eskumenen barruan, aurrekontu-erabilgarritasunen, onartutako programen eta xede
horrekin sinatutako hitzarmenen arabera.
2016-2020 aldiko TOKIKO ADIKZIO-PLANA
ENKARTERRIKO UDALERRIEN MANKOMUNITATEA
~ 5 ~
70. artikulua - Euskal Autonomia Erkidegoko Adikzioen Plana
Eusko Jaurlaritzak Euskal Autonomia Erkidegoko Adikzioen Plana onartuko du bost urtean behin. Lege honen helburuak eta legea sortzeko
erabili diren irizpideei jarraituz, plana tresna estrategikoa izango da Euskadiko administrazio publiko guztien estrategiak eta jarduerak
planifikatu, antolatu eta koordinatzeko, indarrean dagoen aldian.
71. artikulua - Foru- eta udal-planak
Lege honen helburuei eta legea egiteko erabilitako irizpideei jarraituz, eta Euskal Autonomia Erkidegoko Adikzioen Planaren edukiarekiko
koherentzia gordez, foru- eta toki-planak plangintza-, antolamendu- eta koordinazio-tresnak izango dira, eta foru, udal eta udalaz gaineko
eremuetan –bakoitzari dagokion mailan– adikzioen arloan garatzen diren programa eta ekintzen multzo ordenatua jasoko dute.
9. artikulua - Osasunerako hezkuntza
1. Adikzioen eta droga-mendekotasunen arreta integralari zuzendutako jarduera eta neurrietan, osasun
publikoaren ikuspuntutik, osasunerako hezkuntza oinarrizko estrategia da, bai osasunaren
sustapenean, bai adikzioen eta droga-mendekotasunen prebentzioan.
2. Osasunerako hezkuntzak erantzukizun pertsonala eta soziala sustatuko ditu, horretarako ezaguera,
jarrera eta ohitura osasuntsuak jasoz; gainera, lagunduko du garatzen osasun indibiduala eta
kolektiboa hobetzera eramango duten balio, jarrera eta trebetasun pertsonalak, gaitasuna emanez
norberaren eta besteen osasuna zaintzeko egokienak diren erabakiak hartzeko.
3. Aldi berean, osasunerako hezkuntzaren helburua izango da saihestea hala adikzioak, bai drogekikoak
eta adikzioa eragin dezaketen bestelako substantziekikoak bai jokabide-adikzioak, kontsumoan zein
portaeretan, nola aurrekoen aitzindari diren arrisku-faktoreak.
4. Osasunerako hezkuntzan sartuko dira beren jarduera-eremuarengatik estrategia hau zabaltzen
lagundu dezaketen pertsona eta talde guztiak; bereziki, ahultasun egoera berezian dauden pertsona
eta kolektiboetara zabaltzen lagundu dezaketenak.
2016-2020 aldiko TOKIKO ADIKZIO-PLANA
ENKARTERRIKO UDALERRIEN MANKOMUNITATEA
~ 6 ~
13. artikulua - Adikzioen prebentzioa
1. Lege honen esparruan, prebentzio-neurriak aplikatuko zaizkie adikzioei, horien aurrekari diren arrisku-faktoreei, kontsumo
problematikoei eta jokabide-adikzioak sortzeko arriskua duten portaera neurrigabeei.
2. Administrazio publikoek prebentziozko neurriak ezarriko dituzte, dagozkien eskumenen esparruan eta, oso bereziki, osasunaren, gizarte-
zerbitzuen eta hezkuntzaren sistemetan, herritarrak sentsibilizatu eta informatzeko.
3. Botere publikoek, haiei dagokien jarduera-eremuen barruan, prebentziozko jarduerak bultzatuko dituzte bizi-baldintzak hobetzeko,
adikzioetan eragiten duten bazterkeria-faktore pertsonal, familiar edo sozialak gainditzeko eta egoera horrek eragiten dien pertsonak
era normalizatuan gizarteratu daitezen errazteko.
Abenduaren 5eko 12/2008 Legean xedatutakoaren arabera –Gizarte Zerbitzuei buruzko Legea–
lehentasunezko jarduera-eremutzat joko dira bazterketa sortzen duten egiturazko kausak aztertu
eta prebenitzera, herritarrak haien ingurune pertsonal, familiar eta sozialean integratzera eta
gizarte-normalizazioa sustatzera zuzentzen diren gizarte-zerbitzuen jarduerak, eta bultzatu egingo
dira gizarte-zerbitzuen programen barruan.
4. Lege honen 9. artikuluan osasunerako hezkuntzaren arloan ezarritako helburu orokorrak osatzeko,
osasun publikoko zerbitzuek eta lehen mailako arretakoek prebentzioz jardungo dute, eremu
komunitarioko eragileekin batera, bizi-ohitura osasungarriak bultzatzeko estrategiak eta
programak eginez, informazioa emateko ekintzak burutuz eta ohitura desegokiak eta
neurrigabekoak garaiz antzemateko eta aldatzeko kanpainak eginez.
5. Prebentziozko jarduerak herritar guztiei zuzenduko zaizkie, bizitzako etapa guztietan; bereziki, arreta berezia jarriko zaie arrisku-
faktoreak izan ditzaketen pertsonei eta taldeei, adin txikikoei eta gazteei, eta egoera ahulenetan bizi diren pertsona eta taldeei.
2016-2020 aldiko TOKIKO ADIKZIO-PLANA
ENKARTERRIKO UDALERRIEN MANKOMUNITATEA
~ 7 ~
15. artikulua - Prebentzioa familiaren esparruan
1. Interbentzio eta programa batzuk erabiliko dira gurasoak edo tutoreak sentsibilizatze aldera, ohar daitezen zer-nolako garrantzia duen
beren rolak haurtzaroaren eta nerabezaroaren garaian babes-faktoreak sustatzeko orduan.
3. (...)Administrazio publikoek lankidetza eta koordinaziorako bide efektibo eta efizienteak ezarriko dituzte, eskumenak dituzten erakunde
publiko guztiak, gurasoen elkarteak eta jarduera-eremu honetan lan egiten duten entitate pribatuak eta irabazi-asmorik gabeko entitatea
guztiak aintzat hartuta.
Prebentzio-neurri hauek ezarriko dira:
a) Mantentzea familiei zuzendutako adikzioen arloko sentsibilizazio-, informazio-, trebakuntza-, orientazio-, aholkularitza- eta esku-
hartze psikohezkuntzako edo psikosozialeko jarduerak. Jarduera horiei esku-hartze komunitarioaren bidez eutsiko zaie.
e).- (...)Arrisku-egoeran dauden edo ahulagoak diren familiei zuzendutako neurriak garatzea.
16. artikulua - Prebentzioa esparru komunitarioan
1. Esparru komunitarioko prebentzioak, lehentasunezkoa izango denak, biltzen ditu populazioan
edo interes handiko taldeetan eragin handiena duten baliabideak eta pertsonak, hala nola
ikastetxeak, gizarte- eta kultura-zerbitzuak, gazte-, kultura-, kirol- eta boluntariotza-elkarteak,
profesionalen kolektiboak eta lantokiak.
2. Komunitatearen esparruko prebentzioa batez ere udalek eta mankomunitateek, haien
eskumenen arabera, egingo dute, pertsona eta komunitateari eskaintzen dizkieten zerbitzuen
hurbiltasuna dela eta.
2016-2020 aldiko TOKIKO ADIKZIO-PLANA
ENKARTERRIKO UDALERRIEN MANKOMUNITATEA
~ 8 ~
17. artikulua - Prebentzioa hezkuntzaren esparruan
2. (...) Horregatik, honako prebentzio-neurri hauek hartuko dira, ez une zehatz batean egitekoak bakarrik, baizik eta ikasturte osoan zehar
batez ere:
a) Hezkuntza-komunitateko sektoreei zuzendutako neurriak.
a.1. Adin guztietako ikasleak informatu eta sentsibilizatzea substantzien kontsumoari eta
neurrigabeko portaerei lotutako arriskuei buruz, arlo hauetan: ausazko jokoak, telebistaren
eta teknologia digitalen erabilera (Internet, gizarte-sareak, bideojokoak, telefonia mugikorra)
eta horien aplikazio berriak. Baita adikzio-jokabideak eragin ditzaketen portaera neurrigabeei
loturiko arriskuei buruz ere.
a.2. (...) Oro har, lehentasuna emango zaie ikasleengan honako arlo hauek sustatzen
dituzten baliabideei: autoezagutza, autoestimua, emozioen erabilera eta oldarkortasunaren
kontrola, norberaren autonomia eta erabakiak hartzeko gaitasuna, eta nork bere burua
onartzea.
a.3. Gurasoei edo tutoreei eta irakasleei eta irakasle ez diren langileei zuzendutako
prestakuntza-programak garatzea. Horien helburua izango da ikasleen artean aurreko
paragrafoan jasotako alderdiak sustatzea.
b) Arrisku egoeran dauden adingabeei zuzendutako neurriak, ikasleak substantzia batekiko adikzioa edo jokabide-adikzio
bat izateko zer arrisku dagoen kontzientzia izan dezan eta horiei aurre egiteko ahalmenak indartu ditzan. Horretarako, haien
esku jarriko dira autokontrol edo autoebaluaketarako tresnak.
18. artikulua. Prebentzioa arrisku handiko egoeretan dauden adingabeen eta gazteen eremuan
2. (…)Ahal dela, esku-hartzeak adingabearen familiarekin egingo dira, eta gizarte- eta osasun-zerbitzuekin koordinatuko dira, Gizarte
Zerbitzuei buruzko abenduaren 5eko 12/2008 Legearen 27. artikuluarekin bat".
2016-2020 aldiko TOKIKO ADIKZIO-PLANA
ENKARTERRIKO UDALERRIEN MANKOMUNITATEA
~ 9 ~
4.- ESPARRU TEORIKOA
Adikzioak fenomeno konplexua dira, gertatzen diren faktoreen elkarreragina eta horietan esku hartzeko zailtasuna dela eta.
Adikzioek unean uneko egoera soziokulturaletara, ekonomikoetara eta politikoetara egokitzeko gaitasuna dute. Ziur asko, teknologia eta sare
sozialak gaizki erabiltzearen ondoriozkoa izango da hamarkada honetako adikzioa.
Eusko Jaurlaritzaren Mendekotasunen VI. Planetik aurrera, substantziarik gabeko adikzioetara zabaldu zen tradizioz droga-mendekotasuna
ardatz izan duen jarduketa-eremua; adikzio horien barruan, jokoa eta teknologia berriak dira adierazle nabarmenenak.
Drogen gehiegizko kontsumoaren interpretazio-ereduak, funtsean, nerabe eta gazteen kontsumo-prozesuak deskribatzeko egin dira; hortaz,
gaur egun ia ez dago helduentzako azalpen-teoriarik. Nolanahi ere, ikastetxean eta familian oinarritutako argumentuak izan ezik, helduei ere
aplika dakizkieke deskribatutako arrisku-faktore asko.
Urte luzez, nerabezaroan eta lehen gaztaroan sortutako zailtasunak bereiz lantzera jo da, alderdi ikusgaienen edo sintomen arabera: drogen
gehiegizko kontsumoa, neurririk gabeko dietak, arriskuzko sexu-praktikak, indarkeria, delinkuentzia... Hala ere, badago beste interpretazio-
eredu bat, zeinak defendatzen baitu adikzioak, arriskuzko jokabideak kasurako, horietan guztietan agertzen diren faktore batzuen
elkarreraginetik sortzen direla. Hain zuzen, gaur egun eredu horrexek sortzen du adostasun handiena adituen artean.
Eredu biopsikosozial horren ekarpen nagusietako bat babes-faktorearen eta arrisku-faktorearen kontzeptua da. Carmen Arbexen arabera:
"Arrisku-faktoreak" dira baldintza soziokultural eta banakoaren ezaugarri jakin batzuk, batera gertatuz gero
une jakin batean kalteberatasuna areagotzen dutenak, eta, ondorioz, kontsumo gehiegizko eta/edo arazotsuari
bide ematen diotenak.
"Babes-faktoreak" dira adikzio-arazo bat izateko aukera murrizten duten baldintza edo ezaugarriak. Hartara,
norbait arriskuan egongo da, baldin eta arrisku-ezaugarri ugariak eta handiak eta babes-baldintza eskasak
baditu.
Ez du faktoreen kopuruarekin soilik zerikusia, baizik eta faktoreok elkarrekin duten harremanarekin eta
horietako bakoitzak duen garrantziarekin, arrisku-jokabidea agertzeko aukera areagotu edo txikitzeari
dagokionez. Halaber, ezin dira kausaren eta efektuaren bitartez neurtu, ezpada gertagarritasunaren bitartez.
2016-2020 aldiko TOKIKO ADIKZIO-PLANA
ENKARTERRIKO UDALERRIEN MANKOMUNITATEA
~ 10 ~
ARRISKU- ETA BABES-FAKTOREAK
ITURRIA: “Menores y consumo de drogas”. Carmen Arbex. Plan Nacional arg.
1- PERTSONALAK
ARRISKU-FAKTOREAK
BABES-FAKTOREAK
Balio ez hain argien sistema Balioen eskala
Orainaldian soilik bizitzea Etorkizuna planifikatzea
Axolagabetasuna Nork bere ekintzen erantzukizuna
Arduragabekeria Arauzkoa
Errealitatetik ihes egitea,
saihestea
Jokabide asozialen falta
Erantzun arriskutsuak
agintaritzarekiko erronka gisa
Gizarte-konpromisoa
Ahalegina balioesteko zailtasuna Errealitateari aurre egitea
Arauzkoak ez diren eta
antisozialak diren jokabideak
Arauak barneratzea
Norberaren pertzepzio negatiboa Kontzeptu positiboa
Kontrol emozionalaren falta Autokontrolerako gaitasuna
Erreferente helduen falta Eskuragarritasuna eta adingabea
babestea
Patologia psikiatrikoren bat
Deskontrolarekin lotutako
dibertsioa
Jarrera kritikoa gehiegizko
kontsumoaren aurrean
2- FAMILIAKOAK
ARRISKU-FAKTOREAK
BABES-FAKTOREAK
Afektibitate- eta komunikazio-
gabezia
Seme-alaba aintzat ez hartzea
Aintzat hartzea eta onartzea
Familiaren kohesio-gabezia eta
kideen isolamendu emozionala
Familia-giro afektiboa eta
komunikazio positiboa
Inhibizioa eta ordezkaritza
erreferentziazko eredu gisa
Familiaren kohesioa
Rolen eta agintaritza-figuren
gabezia: mugarik eta arau argirik ez
izatea
Jokabide positiboko
erreferentzia-ereduak
gurasoengan
Koherentziarik gabeko
gainbegirada: gehiegizko
eskakizunak zenbait alderditan eta
gehiegizko tolerantzia beste
batzuetan
Rol egokituak eta
erreferentziazko agintaritza-
figurak
Gehiegizko babesa Jokabideak gainbegiratzeko eta
kontrolatzeko prozedura
egokiak
Heldu gaituak
2016-2020 aldiko TOKIKO ADIKZIO-PLANA
ENKARTERRIKO UDALERRIEN MANKOMUNITATEA
~ 11 ~
3- HARREMANETAKOAK
ARRISKU-FAKTOREAK
BABES-FAKTOREAK
Taldearekiko gehiegizko
mendekotasuna
Gaitasun kritikoa eta
norberaren irizpidearen
garapena
Transgresioaren aldeko eta
drogen kontsumoarekiko jarrera
positiboko taldeetan sartzea
Desegokitzapen-jokabiderik ez
duten taldeetan sartzea
Jokabide arazotsuak izateko
aukerak
Droga-kontsumitzaileak ez
diren edo kontsumo moderatua
duten lagunen ereduak
Jokabide arriskutsuak dituzten
ereduak izatea (lagun
kontsumitzaileak)
Talde onuragarrietan parte
hartzea (elkarteak, kirol-
klubak…)
Gaitasunik eza harreman
pertsonalak ezartzeko
Lagunen sare zabala
Kontsumoarekin,
delinkuentziarekin... lotuta ez
dauden beste talde batzuekin
identifikatzeko zailtasuna
Gizarte-gaitasuna harreman
pertsonaletarako
Gizarte-gaitasunen garapen
eskasa
Gizarte-gaitasunen garapen
egokia
4- KOMUNITATEKOAK
ARRISKU-FAKTOREAK
BABES-FAKTOREAK
Desegituraketa soziala Gizarte-laguntza eta babesa
adingabekoari
Gizarte-laguntzarik ez izatea:
komunitate-baliabide eskasak
Komunitate-baliabide nahikoak
adingabearentzat: horiek
ezagutzea eta eskuratzeko aukera
izatea
Eremuaren degradazioa (hiriko
auzo gatazkatsuak)
Gizarteratzea
Gizarteratze-arazoak (etorkinak
eta gutxiengo etnikoak)
Auzoaren gizarte-kohesioa
Gizarteratzea
5- IKASTETXEKOAK
ARRISKU-FAKTOREAK
BABES-FAKTOREAK
Eskola-absentismoa eta
pasibotasuna
Eskola-motibazioa
Lan-ohiturarik ez izatea Ikasketa-ohiturak
Lankideen artean integrazio
eskasa izatea
Integrazio ona ikasgelan
Eskolaren arloarekiko interesik
ez izatea
Eskolaren arloarekiko interesa
izatea
Arauak ez barneratzea Arauak barneratzea
Eskola-porrota eta ikasketak
behar baino lehenago uztea
Errefortzu positiboak ahaleginaren
aurrean
2016-2020 aldiko TOKIKO ADIKZIO-PLANA
ENKARTERRIKO UDALERRIEN MANKOMUNITATEA
~ 12 ~
5.- ENKARTERRI ESKUALDEA
Enkarterriko Udalerrien Mankomunitatea 9 udalerri hauez dago osatua: Artzentales, Galdames, Gordexola, Güeñes, Karrantza,
Lanestosa, Sopuerta, Turtzioz eta Zalla. Egoitza Zallako Aranguren auzoan du.
Mankomunitateak 24.341 biztanle eta 407 km2 ditu. Biztanleria-dentsitatea 69,11 biz./km2 da; hau da, Euskal Autonomia Erkidegokoa baino
askoz ere txikiagoa da, azken horretakoa 506,30 biz./km2 baita.
1. taula. Azalera eta biztanleria
UDALERRIA GIZONAK EMAKUMEAK GUZTIRA Km² Dentsitatea
Euskadi 1.057.455 1.115.422 2.172.877 7.230,4 300,5
Bizkaia 551.855 592.359 1.144,214 2.212,5 517,2
Enkarterriko Mankomunitatea 15.916 16.172 32.088 424,4 75,6
Artzentales 374 339 713 36 19,4
Galdames 439 385 824 44,4 18,6
Gordexola 870 846 1.716 41 41,9
Gueñes 3.186 3.306 6.492 41,2 157,7
Karrantza 1.439 1.358 2.797 137,9 20,3
Lanestosa 148 129 277 1,3 221,6
Sopuerta 1.299 1.255 2.554 42,8 59,6
Turtzioz 273 259 532 26 20,5
Zalla 4.108 4.307 8.415 30,8 272,9
Iturria: EUSTAT, 2014.12.09.
ARTZENTALES GALDAMES GORDEXOLA GUEÑES KARRANTZA LANESTOSA SOPUERTA TURTZIOZ ZALLA
2016-2020 aldiko TOKIKO ADIKZIO-PLANA
ENKARTERRIKO UDALERRIEN MANKOMUNITATEA
~ 13 ~
BIZTANLERIA-PIRAMIDEA
1-6 urte 7-12 urte 13-16 urte
17-25 urte
26-40 urte
41-65 urte
65etik gora
% 5,66 % 5,77 % 3,02
% 6,66
% 19,89
% 37,95
% 21,06
% 0,00
% 10,00
% 20,00
% 30,00
% 40,00
2016-2020 aldiko TOKIKO ADIKZIO-PLANA
ENKARTERRIKO UDALERRIEN MANKOMUNITATEA
~ 14 ~
HEZKUNTZA-ZENTROAK UDALERRIKA
LEHEN HEZKUNTZA
IKASTETXEAREN IZENA UDALERRIA IKASLE KOP. IKASGELA/MAILA KOP.
Angel Larena HLHI Artzentales 20 3 Eduardo Eskartzaga HLHI Gordexola 76 6 Eretzaberri IPI Gueñes 224 12 Avellaneda ikastetxea Gueñes 261 11
Concha HLHI Karrantza 113 6 San Viator ikastetxea Sopuerta 131 6 José Sierra HLHI Turtzioz 22 3 Mimeticé HLHI Zalla 352 17
Maristas ikastetxea Zalla 280 12
BIGARREN HEZKUNTZA
OINARRIZKO LANBIDE-HEZIKETA, PRESTAKUNTZA-ZIKLOAK, BATXILERGOA ETA BESTE BATZUK
IKASTETXEAREN IZENA UDALERRIA IKASLE-KOP. IKASGELA/MAILA KOP.
San Viator ikastetxea Sopuerta O.L.H. 134 L.H. 295 Batxilergoa 57 ZIA 37 Lanbide 46
10 12 2 4 3
Maristas ikastetxea Zalla O.L.H. 20 Erdi-mail. gra. 29
2 2
IKASTETXEAREN IZENA UDALERRIA IKASLE KOP. IKASGELA/MAILA KOP.
Eretzaberri IPI Gueñes 173 9
Avellaneda ikastetxea Gueñes 105 5
Karrantza BHI Karrantza 75 4
San Viator ikastetxea Sopuerta 88 4
Zalla BHI Zalla 172 9
Maristas ikastetxea Zalla 119 5
2016-2020 aldiko TOKIKO ADIKZIO-PLANA
ENKARTERRIKO UDALERRIEN MANKOMUNITATEA
~ 15 ~
6.- ERREALITATEAREN AZTERKETA
Ez da aurkitu Enkarterriko Udalerrien Mankomunitateko droga-kontsumoari buruzko datu espezifikorik, ez baita horrelako tokiko azterketarik
egin. Nolanahi ere, azken urteetan drogen kontsumoari eta beste mendekotasun-jokabide batzuei buruzko inkestak egin dizkiegu
Mankomunitateko bigarren hezkuntzako ikastetxeetako ikasleei.
Asko ugaritu direnez egindako azterketak (drogak eta ikastetxea, Euskadi eta drogak...) eta espezializazio- eta profesionaltasun-maila handiko
erakundeek egin dituztenez (Droga Mendekotasunen Euskal Behatokia, Deustuko Unibertsitateko Droga Mendekotasunen Institutua...), gure
udalerrira ekartzeko modukotzat onartu dira datuak eta kontsumo-joerak.
ALKOHOLA:
Eusko Jaurlaritzaren Euskadi eta drogak 2012 inkestaren arabera (azken datu ofizialak)
a) Alkoholarekin kontaktua
Aztertutako substantzia eta jokabide guztien artetik, alkohola da EAEn hedatuena, eta ikuspuntu
horretatik, zalantzarik gabe, substantzia "normalizatuena".
b) Alkohola kontsumitzen hasteko adina
EAEn, batez beste, 17 urterekin hasten da alkohola kontsumitzen. Biztanleriaren % 65, bestalde, 14 eta
18 urte bitartean hasi da kontsumitzen. Batik bat, 14 urtetik aurrera hasten dira lehenengo alkohol-
kontsumoak gure gizartean.
c) Kontsumitutako edari motak, kontsumoen intentsitatea eta gehiegizko kontsumoak
Garagardoa da lanegunetan nahiz asteburuan gehien kontsumitzen den edaria, eta gero, ardoa.
Asteburuan, berriz, konbinatuak eta kalimotxoa (% 10).
2016-2020 aldiko TOKIKO ADIKZIO-PLANA
ENKARTERRIKO UDALERRIEN MANKOMUNITATEA
~ 16 ~
d) Gazteek alkohola kontsumitzeko duten ohitura
Kaleko alkohol-kontsumoari dagokionez, jasotako datuek zera ematen dute aditzera: 2012an, 15-34 urte arteko biztanleen % 17,4k baieztatu
zuen gutxienez hilean behin edaten zuela alkohola lagunekin; % 5,1ek, aldiz (ia 25.000 gazte), astero edo ia astero edaten zuela. Gazteen
% 47k ez zuen inoiz edaten, eta %21ek urtean behin edo bitan edaten zuen gehienez.
Kale-edanak gora egin du 15-34 urte arteko biztanleen artean, eta etengabe eta konstanteki murriztu da kale-edanean inoiz aritu ez direnen
ehunekoa.
Gora egin du, halaber, alkohol-kontsumoaren ondoriozko arazoekin lotutako prebalentziak; adibidez, trafiko istripuak, poliziarekin arazoak eta
sexu-harremanak babesik gabe eduki izanarekin lotutakoak.
Kontsumoa tabernetan egiten da nagusiki; esaten dutenez, gazteen % 80k kontsumitzen du alkohola. Ondoren, diskoteketan kontsumitzen da
gehien; adierazitakoaren arabera, bertan edaten dutenen % 40k kontsumitzen du alkohola. Kalean (% 30), etxean (% 25) eta lonjetan (% 18)
ere kontsumitzen da.
Bigarren hezkuntzako droga-erabilerari buruzko estatuko inkestan (Estudes 2012/2013), ondorio nagusi hauek jaso zituzten:
Drogei buruzko Plan Nazionaleko txostena (2015)
Alkohol-kontsumoa areagotu da, bereziki gazteenen artean (14-15 urte).
Oso ohikoak dira kontsumo intentsiboa, mozkorraldiak eta binge drinking delakoa, eta legez kanpoko
drogak gehiago erabiltzearekin (polikontsumoa) lotzen da.
Neska gehiago agertzen dira, adin goiztiarretan (14,15 eta 16), kontsumo intentsiboko patroietarako.
Gazteen (14-18 urte) erdia baino gehiago kale-edanean aritu da azken hilean; 14 urterekin, 4tik 1.
Adingabeek oso erraz lortzen dute alkohola, eta nekez hautematen dute arriskua.
2016-2020 aldiko TOKIKO ADIKZIO-PLANA
ENKARTERRIKO UDALERRIEN MANKOMUNITATEA
~ 17 ~
TABAKOA
Eusko Jaurlaritzaren Euskadi eta drogak 2012 inkestaren arabera (azken datu ofizialak)
Uneren batean tabakoa kontsumitu duen biztanleriaren banaketaren bilakaera, egungo kontsumoaren arabera:
2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012
Ohiko erretzailea / Fumador/a habitual 59,7 49,1 56,5 52,0 50,7 48,7 47,3
Aldizkako erretzailea / Fumador/a ocasional 11,7 11,3 8,7 7,7 8,7 8,8 10,0
Erretzaile ohia / Ex fumador/a 28,6 39,6 34,8 40,3 40,5 42,5 42,7
Arriskuak murrizteko programak: "droga-mendekotasuneko eta alkoholaren arriskuari buruzko tailerrak eta Testinga".
Indartu egin da ildo hau, kontsumoen intentsitatearen murrizketarekin batera; gainera, aldatu egin da erretzaileek beren kontsumoari buruz
duten pertzepzioa.
Alkoholaren kasuan ez bezala, oso erretzaile gutxik uste du substantzia horrek
onurak ekartzen dizkiela.
2012. urtean agertu da, aztertutako aldi osotik, 15 urte bete aurretik erretzen
hasitako biztanleen ehuneko baxuena. Adinez nagusitu ondoren erretzen hasi
direnen kopuruak egonkor jarraitzen du, eta 15-17 urte artean kontsumitzen hasi
zirenen artean goranzko joera ageri da.
Tabako-kontsumoa murriztu egin da, erretzaile berri gutxiago daudelako, eta
kontsumitzen hasi zirenen artean gero eta handiagoa delako uzte-tasa.
Nazioarteko alderaketen ikuspuntutik, kontuan hartuta tabakoa egunero
kontsumitzen dutela adierazi duten biztanleen ehunekoa, eguneroko tabako-
kontsumo handienetakoa erregistratzen duten ELGEko eskualde eta herrialdeen
artean dago EAE. 2016ko "Kerik gabeko gelak" saria irabazi duen marrazkia
2016-2020 aldiko TOKIKO ADIKZIO-PLANA
ENKARTERRIKO UDALERRIEN MANKOMUNITATEA
~ 18 ~
Irabazi duten ikasgeletako ikasleei emandako toki-saria
Bigarren hezkuntzako droga-erabilerari buruzko estatuko inkestan (Estudes 2012/2013), ondorio nagusi hauek jaso zituzten:
Drogei buruzko Plan Nazionaleko txostena (2015)
Egonkortu egin da kontsumoaren beheranzko joera, 2004an hasia.
2010ean eta 2012an, handitu egin zen kontsumitutako zigarroen batezbestekoa, baina zifrak 2004koen azpitik daude.
Kontsumoa hedatu egin da emakumeen artean (gizonen eta emakumeen kontsumoa gero eta hurbilago dago bata bestetik).
Emakumeek gizonek baino zigarro gutxiago erretzen dituzte egunero.
Tabakoa egunero kontsumitzearen arriskuari buruzko pertzepzioa gorabidean da eta ia gazte guztiek (>% 90) uste dute
osasun-arazo asko ekar ditzakeela.
14-18 urte arteko gazteen % 8,9k egunero erretzen du, eta % 25,9k azken hogeita hamar egunetan erre du.
2016-2020 aldiko TOKIKO ADIKZIO-PLANA
ENKARTERRIKO UDALERRIEN MANKOMUNITATEA
~ 19 ~
KALAMUA (legez kanpoko substantzia)
Eusko Jaurlaritzaren Euskadi eta drogak 2012 inkestaren arabera, jaitsiera nabarmena ikusi da kalamu-kontsumoari buruzko adierazle
guztietan:
1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012
Esperimentala / Experimental 22,9 22,6 28,6 24,4 26,8 27,6 31,7 36,2 33,8 34,2 28,3
Azkenaldiko kontsumoa/ Reciente 6,5 5,5 4,9 8,4 12,2 12 14 12 10,4 6,3
Gaur egungo kontsumoa / Actual 3,2 3,4 3,8 4,4 5,5 8,9 9 11 8,7 7,2 4,3
Asteko kontsumoa/ Semanal 1,7 1,9 2,7 2,2 3,6 5,3 6,2 6,7 5,4 4 2,8
Egunero edo ia egunero / Diario o casi diario 0,5 0,9 1,9 1,3 1,5 1,9 4,1 3,8 3,9 2,5 1,7
Kontsumoaren hedapena argi eta garbi txikitu bada ere, kontsumitzaileen kolektiboan ez da jaitsi.
Kontsumitzen hasteko adinaren batezbestekoa bere horretan mantendu da, eta jaitsi egin dira
kontsumoaren jarraituarekin lotutako tasak. Euskadin, batez beste, 18 eta 19 urte da kalamua
kontsumitzen hasteko adina (hortaz, alkohola eta tabakoa kontsumitzen hasteko adina baino zertxobait
ondoren).
Drogei buruzko 2015eko plan nazionalaren txostenaren arabera, nerabeek kalamu gehien erretzen
duten hirugarren autonomia-erkidegoa da Euskadi, Kataluniaren eta Valentziaren atzetik.
Ildo horretan, EAEn kalamu-kontsumitzaile esperimentalen %15ek eutsi zien kontsumoei aurreko hilera
arte; Europako zortzi herrialdetan gutxienez % 20tik gorakoa zen tasa hori, eta Espainiak zuen
kontsumo jarraituko adierazle altuena
2016-2020 aldiko TOKIKO ADIKZIO-PLANA
ENKARTERRIKO UDALERRIEN MANKOMUNITATEA
~ 20 ~
Bigarren hezkuntzako droga-erabilerari buruzko estatuko inkestan (Estudes 2012/2013), ondorio nagusi hauek jaso zituzten:
Drogei buruzko Plan Nazionaleko txostena (2015)
Kalamuak kontsumo-prebalentzia altua izaten jarraitzen du gazteen artean.
Kontsumitzaile arazotsuen ehunekoa igo da.
Azken urtean kalamua erre duten gazteen % 16k agertzen du arriskuzko kontsumoa. Horrek oihartzuna du droga-kontsumoarekin
lotutako adierazleetan; izan ere, kalamuak nagusitasun handiagoa hartu du drogengatik tratatzeko zerbitzuetan eta ospitaletako
larrialdietan.
Gaur egun, gero eta froga gehiago daude kalamu-kontsumoarekin lotutako ondorio fisikoei, psikologikoei eta sozialei buruz. Nolanahi
ere, gazteek kontsumoarekin lotutako arriskuaren pertzepzio-maila baxua dute.
LEGEZ KANPOKO BESTE DROGA BATZUK
Kalamuaren ondoren, oraindik ere Kokaina eta Anfetamina dira gehien kontsumitutako legez kanpoko drogak.
"Suspertzen ari diren" drogek kontsumo-prebalentzia txikiagoak dituzte "droga klasikoek" baino. Bizitzan inoiz kontsumitzeari buruzko
adierazleari dagokionez, perretxiko magikoak (% 2,2), speeda (% 1,4) eta ketamina (% 1,1) dira gehien kontsumitutakoak.
Polikontsumoaren kontsumo-patroia gero eta hedatuago dago ikasleen artean. Hala, % 35ek kontsumitzen
du substantzia bat baino gehiago.
Alkohol-kontsumoa, batik bat intentsiboa bada (binge drinking edo mozkorraldiak), beste droga
batzuen kontsumo-prebalentzia handiagoarekin lotzen da.
Alkohola (% 90) eta kalamua (% 69,4) dira 14-18 urte bitarteko ikasleek errazen eskuratu ditzaketen
substantziak; ondoren, hipnosedagarriak (% 53,4) datoz.
HAUTEMANDAKO ARRISKUA. 1994-2012/13 urteen artean 14-18 urte arteko gazteei egindako azterketa
batek zera ondorioztatu zuen:
Haien ustez, alkohola da arrisku txikieneko substantzia.
Tabakoa kalamua baino arriskutsuagotzat hartzen dute.
2016-2020 aldiko TOKIKO ADIKZIO-PLANA
ENKARTERRIKO UDALERRIEN MANKOMUNITATEA
~ 21 ~
Legez kanpoko drogen kontsumo esperimentalaren bilakaera. 1992-2012 (Eusko Jaurlaritzaren Euskadi eta drogak 2012 inkestaren arabera)
1992 1994 1996 1996 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 Murrizketa
2004tik
Speed, anfetaminak 3,5 4,1 4,4 5,1 5,8 7,9 11,1 8,8 8,6 6,8 6,5 % 41,2
Kokaina 3,3 3,8 4,0 4,4 4,8 7 9,9 8,1 8,7 6,8 5,5 % 44,9
Azidoa, LSD 2,3 3,2 2,6 3,1 2,4 3,9 6,6 4,3 4,4 3,6 2,7 % 59,5
MDMA, extasia 1 2 2,4 2,4 3,5 4,5 2,6 3,3 2,3 2,2 % 51,4
Perretxiko haluzinogenoak 2,4 4,9 3,7 4,2 2,3 1,7 % 64,0
Heroina 0,7 1 0,8 0,9 0,5 1,1 0,9 1 1 0,5 0,7 % 22,4
Ketamina 0,6 0,7 0,8 1,1 0,7 0,6 % 13,3
Inhalagarriak 0,5 0,2 0,4 1,2 0,4 1 1,3 0,4 1,3 0,4 0,5 % 59,5
Beste opiazeo batzuk 0,3 0,1 0,5 0,3 0,4 % 12,2
Basea, cracka 0,6 0,3 0,6 0,3 0,7 0,3 0,2 % 61,6
Bere horretan mantentzen da kontsumitzen hasteko adina, eta handitu egin da zenbait substantziaren uzte-tasa.
Speed eta LSD substantzien kontsumoa lehenago hasten da, eta kokaina geroago kontsumitzen hasten da (21 urte inguruan).
2012an, berriki kontsumitutako substantzien kontsumoa, kasu guztietan, speedari dagokionez izan ezik, txikiagoa izan zen EAEn Espainia osoan
baino.
Horrela, kokainari dagokionez, bi lurraldeetan antzekoak dira oinarrizko joerak,
duela gutxiko kontsumoaren tasari dagokionez. Egoera oso bestelakoa da
speedaren kasuan; tradizioz, substantzia horrek hedapen handiagoa izan du
Euskadin. Estasiaren kasuan, bi lurraldeen arteko bilakaera antzekoagoa da. Bi
kasuetan goranzko joera agertu da, aurreko hamarkadako lehen urtetara arte.
LSDri eta gainerako substantzia haluzinogenoei dagokienez, estasiarenaren
antzeko bilakaera agertzen dute.
2016-2020 aldiko TOKIKO ADIKZIO-PLANA
ENKARTERRIKO UDALERRIEN MANKOMUNITATEA
~ 22 ~
BESTE MENDEKOTASUN BATZUK
Psikofarmakoen eta substantzia dopagarrien kontsumoa eta Interneten eta ausazko jokoen gehiegizko erabilera
Medikuak agindutako psikofarmakoen kontsumoak behera egin du; errezetarik gabeko erabilerak, berriz, gora.
Substantzia dopagarrien prebalentzia txikia da; nolanahi ere, hazi egin da 2010 eta 2012 artean.
Ausazko jokoen prebalentzia eta jokabide arazotsuak jokoari dagokionez, bereziki gazteen artean.
Valentziako Unibertsitateak eta Codere Fundazioak (2013) egindako ikerketa baten arabera, Espainian,
adingabeen % 18k egiten ditu online apustuak. Hain zuzen, % 8k maiz egiten ditu, eta adin
goiztiarrean, 13 urterekin kasurako.
Jokoari eta haren patologiei eta mendekotasun-jokabideei buruzko beste azterketa soziologiko baten
arabera, Euskal Autonomia Erkidegoan (2009) biztanleriaren % 1-2k du arazoren bat ildo horretan.
Gainera, nerabezaroa garai kritikoa da; izan ere, jokoarekin arazoak dituzten gehienak 20 urte bete
baino lehen hasi ziren jokoan. Espainian, joko patologikoari buruzko hainbat ikerketak adierazi dute
joko patologikoen maila oso handia dela 18 urtetik beherakoetan: aztertutako gazteen % 1,6-2,8
artean izan daitezke jokalari patologikoak, eta arriskuan dauden jokalarien tasa % 5,3ra iristen da.
EAEko adikzioei buruzko inkestak lehen aldiz sartu ditu ausazko jokoetan
aritzeari buruzko eta jokoarekin lotuta arazotsuak izan daitezkeen
jokabideen prebalentziari buruzko alderdiak. Inkestan jasotako datuen
arabera, 15-74 urte bitarteko euskal biztanleriaren % 55ek (ia milioi bat pertsona) joko horietakoren batean
jokatu du 2012an. Loteriak, kinielak eta antzekoak dira, alde handiarekin, gehien baliatzen diren ausazko jokoak;
izan ere, iaz, biztanleriaren % 53k jokatu zuen joko horietakoren batean. Gainerako jokoen prebalentzia askoz
ere txikiagoa da: % 3,2 aritu zen kartetan diruarekin apustua eginez; % 2,6 txanpon-makinetan; % 1,8 bingo
batean; % 1,6 pilotalekuan edo herri-kirolen batean apustuan; eta % 1,5 zaldi-lasterketetan, denen arteko
poltsetan edo beste kirol-apustu batzuetan.
2016-2020 aldiko TOKIKO ADIKZIO-PLANA
ENKARTERRIKO UDALERRIEN MANKOMUNITATEA
~ 23 ~
2012an, euskal biztanleriaren % 16k uste zuten EAEko egoera oso larria zela alkoholari dagokionez. Zenbateko hori % 20koa zen tabakoari
dagokionez, % 28koa kalamuari dagokionez, eta % 34koa legez kanpoko drogei dagokienez. Jokoaren kasuan, biztanleriaren % 24k uste zuen
orduko egoera ere oso larritzat jo zitekeela.
Interneten erabilera arazotsua
Euskadi eta drogak 2012 inkestako datuen arabera, 15-74 urte arteko euskal biztanleriaren % 72k erabiltzen du Internet. Biztanleria horretatik,
ia % 3k bost ordu baino gehiago ematen ditu egunean Internet erabiltzen, lanarekin edo ikasketekin zerikusirik ez duten beste arrazoi
batzuengatik. Hain zuzen, 35.000 pertsona pasatxo (biztanleria osoaren % 2,1). Beste 226.000 biztanlek (% 13,7k) gutxiago erabiltzen du,
baina, nolanahi ere, dezente (egunean bi eta bost ordu artean).
Euskadin, 15-74 urte arteko 20.300 biztanlek (% 1,2) agertuko luke Interneten erabilera arazotsua. Erabilera arazotsura iritsi gabe,
biztanleriaren % 1,8k arriskuzko erabilera agertuko luke.
2016-2020 aldiko TOKIKO ADIKZIO-PLANA
ENKARTERRIKO UDALERRIEN MANKOMUNITATEA
~ 24 ~
GENERO-IKUSPUNTUA Genero-aldeen eragina drogen kontsumoetan eta adikzioekin lotutako jokabide arazotsuetan: egungo egoera eta bilakaeraren
datuak
(Eusko Jaurlaritzaren Euskadi eta drogak 2012 inkestaren arabera)
Hainbat substantziaren kontsumo esperimentalaren tasa, sexuaren arabera:
Oro har, gizonek kontsumo esperimental handiagoak izan ohi dituzte, psikofarmakoen (lasaigarriak, somniferoak eta antidepresiboak,
errezetarekin nahiz gabe) erabilerari dagokionez izan ezik.
Legeztatuko drogen eta ohituren kasuan, esan liteke nolabait bateratzera jotzen dutela gizon-emakumeen tasak, ez ordea legez kanpoko
substantzien erabileran ez: funtsean, handiagoa da gizonen artean.
Substantzia horiek kontsumitzen hasteko adinari dagokionez, oro har, gizonak emakumeak baino lehenago hasten dira substantziak
kontsumitzen, kalamuaz besteko legez kanpoko drogen kasuan izan ezik.
Interneten erabilera arazotsuaren kasuan soilik esan daiteke antzekoa dela emakumeen presentzia; aldiz, errezetarik gabeko psikofarmakoak
berriki kontsumitzeari bagagozkio nabarmen handiagoa da emakumeen presentzia, eta nabarmen txikiagoa gainerakoetan.
Gizonak
Hombres
Emakumeak
Mujeres
Guztira
Total
G/E ratioa
Ratio h/m
Alkohola / Alcohol 90,8 83,0 86,9 1,1
Tabakoa / Tabaco 59,6 49,2 54,4 1,2
Kalamua / Cannabis 34,8 21,8 28,3 1,6
Legez kanpoko besteren bat / Alguna otra
ilegal
12,2 5,0 8,6 2,4
Psikofarmakoak errezetarekin edo gabe
Psicofármaco con o sin receta
14,9 27,2 21,1 0,5
Apustu edo ausazko jokoak*
Juegos de apuestas o azar*
57,4 54,3 55,9 1,1
2016-2020 aldiko TOKIKO ADIKZIO-PLANA
ENKARTERRIKO UDALERRIEN MANKOMUNITATEA
~ 25 ~
Oro har, gizona izatea arrisku-faktorea da kontsumo gehienei dagokienez. Ildo horretan:
Gizonek probabilitate handiagoa dute substantzia guztien kontsumo
esperimentalak egin izateko, psikofarmakoen kasuan izan ezik. Aldeak
handiagoak dira legez kanpoko drogetan, legezko ohituren edo kontsumoen
(alkohola, tabakoa eta jokoa) kasuan baino.
Maizko kontsumoen kasuan, aldeak ez dira hain argiak; hala, alkoholaren nahiz
jokoaren gutxienez astean behingo kontsumoan soilik erregistratzen dira alde
estatistikoki adierazgarriak. Psikofarmakoen duela gutxiko kontsumoari
dagokionez, aldeak nabarmenak dira halaber, baina kontrako joeran: gizonek
emakumeek baino probabilitate txikiagoa dute (% 35 gutxiago) azken urtean
psikofarmakoak kontsumitu izateko, errezetarekin nahiz gabe.
Kontsumo bizi eta arazotsuei dagokienez, tabakoa biziki kontsumitzearen,
jokalari aktiboa eta arriskuzkoa izatearen eta drogen polikontsumoaren kasuan
gertatzen dira aldeak. Gainera, alkoholari dagokionez, gizonek ia bost aldiz
probabilitate handiagoa dute lanegunetan ere gehiegizko edo arriskuzko
kontsumitzailea izateko, eta bi aldiz handiagoa asteburuetan ere halakoak
izateko, CAGE testean emaitza positiboa emateko edo urtean hamabitan baino
gehiagotan mozkortzeko.
Alde nabarmenak daude, baita ere, kalamua kontsumitzen jarraitzeari, drogen polikontsumoari eta legez kanpoko drogen munduko inplikazioari
dagokionez. Ildo horretan, gizonek ia hiru aldiz probabilitate handiagoa dute drogen polikontsumitzaile izateko.
2016-2020 aldiko TOKIKO ADIKZIO-PLANA
ENKARTERRIKO UDALERRIEN MANKOMUNITATEA
~ 26 ~
ENKARTERRIKO UDALERRIEN MANKOMUNITATEAN JASOTAKO DATUAK
1. Elkarrizketak Enkarterriko Udalerrien Mankomunitateko "salbuespenezko" lekukoei
Banakako elkarrizketak 2014ko urtarrilaren eta abenduaren artean egin ziren, erdi-egituratuak izan ziren eta horiei esker helburu hauek lortzeko
informazioa jaso genuen:
Nerabeen eta gazteen legezko eta legez kanpoko drogen kontsumoaren egoerari buruz zer
ikuspuntu duten ezagutzea.
Gazteak kontsumora bultzatzen dituzten arrazoiei buruz duten iritziari buruzko informazioa
lortzea.
Enkarterriko Udalerrien Mankomunitatean droga-mendekotasuna prebenitzearen arloan
egiten diren esku-hartzeei zer ezagutza-maila duten jakitea, baita horiei buruz egiten
duten balorazioa ere.
Haien proposamenak eta ekarpenak jasotzea, eskualdean dagoen arazoa murrizteko esku
hartzean.
Droga-mendekotasunaren prebentziorako gizarte-eragile diren heinean, zeregin horrekiko
zer konpromiso- eta inplikazio-maila duten ezagutzea.
Pertsona horiek aukeratzeko, irizpide honi jarraitu zitzaion: gazteekiko harremana eta hurbiltasuna izatea, eta udalerrian egunerokotasunez
jardutea gizarte-eragilearen lanbidean.
Elkarrizketak gaiarekin zerikusia duten hainbat eragileri egin zitzaien: ostalaritzako langileak, gizarte-eragileak, udaltzaingoa, guraso-elkartea,
teknikariak (kultura eta gazteria, berdintasuna, euskara), gizarte-langileak, irakasleak, gizarte-hezitzaileak (familiakoa, kalekoa), osasun-
langileak, turismo-elkartea, liburuzaina.
Elkarrizketatuen partaidetza- eta motibazio-maila handia izan zen; horri esker, elkarrizketak ondo gauzatu ziren.
2016-2020 aldiko TOKIKO ADIKZIO-PLANA
ENKARTERRIKO UDALERRIEN MANKOMUNITATEA
~ 27 ~
Hauek dira jasotako zenbait pertzepzio:
Ez zituzten ezagutzen adikzioen-zerbitzua eta kudeatutako programak.
Kezka sortzen zuen Enkarterriko kalamu-kontsumoaren normalizazioak, hedadurak eta
arriskuaren pertzepzio-maila txikiak; oro har, eta gazteen artean, bereziki.
Kezka dago kalamu-landaketaren hedapenagatik, normalizazioagatik eta arriskuaren
hautemate-maila txikiagatik. Nolabaiteko kalamu-kultura dago, eta belaunaldiz
belaunaldi igarotzen da.
Kalamuaren landaketari eta kontsumoari dagokionez, hautematen da ez dagoela
poliziaren kontrolik.
Bizilagunen eta kanpokoen artean desberdina da pertzepzioa. Enkarterriko biztanleen
artean, drogen kontsumoa normalizatuta dagoela hautematen da.
Helduen aisialdi-estiloek alkohol-kontsumoak dituzte ardatz.
Alkohol- eta kalamu-kontsumoaren kultura dago.
Lonjen fenomenoa zabaltzen ari denez, kezka sortzen dute horietan gertatzen diren
kontsumoek.
Landakoagoak diren udalerrietan, adin oso desberdinak daude gazteen lagun taldeetan.
Gazteentzako aisialdi-baliabide gutxi daude.
Esku hartzeko zenbait proposamen:
Gazteekin lonjetan, tabernetan eta gazteguneetan esku hartzea.
Gizarteratzeko aisialdi-jarduerak proposatzea.
Ikastetxeekin lanean jarraitzea.
Arrisku-egoerak eta arriskuan dauden pertsonak garaiz hautematea.
2016-2020 aldiko TOKIKO ADIKZIO-PLANA
ENKARTERRIKO UDALERRIEN MANKOMUNITATEA
~ 28 ~
2. Gazteak. Profesionalen pertzepzioa oro har
15-20 urteko gazteen artean substantzien kontsumo handia dagoela hautematen dugu, nahiz eta zenbait taldek ez kontsumitu.
Gazteek aipatzen dute gustatzen zaiela drogak kontsumitzea, eta ez diotela utziko hori egiteari, "kontrolatuz" gero ez zaizulako zertan
ezer gertatu.
Parrandarako lekua Zalla da nagusiki.
Nahikoa diru dute.
Aipatzen dute oso erraza dela drogak eskuratu nahiz kontsumitzea.
Adingabeentzat erraza da alkohola erostea.
Aisialdiari eta denbora libreari dagokionez, gazteek hautematen dute ez dagoela
beste aukerarik inguruan.
Ehuneko handi batek dio ez lituzkeela aldatuko bere aisialdi-estilo gautarrak –hau
da, parranda egitea eta drogak kontsumitzea– osasunerako hobeak diren beste
aukera batzuekin.
Adin jakin batera iritsitakoan –hain zuzen, 16 urte ingurura–, gazte askok ordura
arte praktikatzen zituzten aisialdi-jarduerak praktikatzeari uzten diote.
Asteburuko gauetan autoz joan behar dute udalerri batetik bestera; ondorioz,
trafiko-istripuak gerta litezke. Azkeneko trena gaueko hamabietan da, eta goizeko
lehena, seietan.
Lonjen mugimendua oso zabalduta dago.
Gehien eskatzen diren aisialdi-jarduerei dagokionez, arrisku-kirolekin eta bidaiekin lotutakoak dira.
Aipa daiteke gazte batzuek esku-pilotarako eta bola-jokorako zaletasuna dutela.
Gainera, ikusi da 16-17 urte arteko gazte batzuek taberna-guneetan lan egiten dutela dirua lortzeko.
Haietako asko bat datoz Zallan gaueko aisialdi-programa bat egin beharko litzatekeela esatean; izan ere, horixe da gazteen elkargunea.
Biztanleen artean nolabaiteko kezka edo alarmismoa dago gazteen droga-kontsumoei dagokienez, baina, hala ere, nolabaiteko
pasibotasuna ikus daiteke.
Jasotako datu guztiak ezinbestekoak izan dira hurrengo urteetan zer konpromiso hartu beharko ditugun ezagutzeko, kontsumo-patroi berriei
eta bizitza-estilo berriei egokituko zaizkien programak eta estrategiak diseinatzeari dagokionez. Azken finean, jarduera-ildoak hobeto zehazten
lagunduko digu.
2016-2020 aldiko TOKIKO ADIKZIO-PLANA
ENKARTERRIKO UDALERRIEN MANKOMUNITATEA
~ 29 ~
7.- ESKU-HARTZEA DROGA-MENDEKOTASUNEN ETA BESTE ADIKZIO BATZUEN PREBENTZIOAN.
ENKARTERRIKO ESPERIENTZIA: historia eta aurrekariak
80ko hamarkadaren amaieratik, Enkarterriko Mankomunitateak droga-mendekotasunen prebentziorako hainbat ekimen espezifiko garatu ditu
sistematikoki.
1997ra arte, Etorkintza Fundazioak garatu zituen droga-adikzioen prebentziorako programa espezifiko gehienak, Mankomunitateko Gizarte
Zerbitzuen oinarri-unitateekin koordinatuta.
1997. urtean, Enkarterriko Udalerrien Mankomunitateak gizarte-zerbitzuak
hobetzeko ahalegina egitea pentsatu zuen, horretarako apirilaren 22ko 91/ ̧97
Dekretuak ematen dion aukera baliatuz (85 zenbakiko EHAAn argitaratua,
maiatzaren 7an). Dekretuari jarraikiz, Droga-mendekotasunen Prebentzio
Komunitariorako Talde Teknikoa sortu zuen. Taldearen lehentasunezko helburua
hau da: Enkarterriko Mankomunitatearen Batzar Orokorrak 1997ko irailaren 30ean
onartutako Droga-adikzioen Eskualde Plana garatu, aplikatu eta gauzatzea.
Droga-mendekotasunen Prebentzio Komunitariorako Taldea abian jartzeko
betekizun gisa, Droga-mendekotasunen I. Eskualde Plana prestatu zen.
Aurreko urteetan planteatutako helburuak beteta, 2000. urtean:
Eskualdean Prebentzio Komunitariorako Taldea finkatu eta aintzat hartu
zen.
Oinarrizkotzat jotako programak finkatu ziren: ikastetxean eta familiaren
arloan.
Droga-adikzioen Hiru Urteko IV. Planean (Eusko Jaurlaritza, 2000-2001-2002) sartuta zeuden eta aldi horretan eskualdean gauzatzekoak
ziren programen oinarrizko ildoak ezarri ziren.
Avellaneda eskola. “Kerik gabeko gelak” lurralde-sariaren finalista
2016-2020 aldiko TOKIKO ADIKZIO-PLANA
ENKARTERRIKO UDALERRIEN MANKOMUNITATEA
~ 30 ~
2001. urtean Droga-mendekotasunei buruzko Tokiko Plan berria diseinatu zen. Horretarako:
Aurrez egiten ziren programetako eskarmentua baliatu zen.
Interpretazio teorikoak berrikusi ziren, eta garrantzi handiagoa eman zitzaien portaera-arazoei.
Zenbait esku-hartze berri txertatu ziren, planteamendu berriekin hobe bat etortzen zirenak.
2003. urtetik aurrera, kontsumo-molde berriekin lotutako programa eta jarduera berriak diseinatzeko eta sustatzeko premia ikusi zen.
1. Kaleko hezitzailearen figura sortu zen, arriskuak murriztera bideratutako esku-hartzeak garatze
aldera. Erreferentzia bihurtu ziren gazte eta nerabeak mugitzen ziren espazio normalizatuen
barruan, arrisku-faktoreetan eragiteari eta droga-kontsumo nahiz portaera arazotsuak prebenitzeari
begira.
2. Enkarterriko Mankomunitatearen Droga-mendekotasunei buruzko III. Tokiko Plana prestatu zen
(2005-2008 aldikoa).
Arlo horretan, Enkarterriko udalerri erkidetuetako gazteen Aisialdiari eta Substantzia Kontsumoari buruzko
azterlana egiteari ekin zitzaion.
Ikusi zen komenigarria eta premiazkoa zela gure eskualdeko ezaugarriak islatuko zituen txosten bat egitea, Enkarterriko nerabe eta gazteek
aisialdia nola erabiltzen zuten eta haien droga-kontsumoa nolakoa zen ezagutzeko xedez, hala, errealitatera egokitu ahal izateko programa
horiek.
Berriz egituratu ziren familiaren alorreko prebentzio-programak, eta planteamendu hauek egin genituen:
a. Talde horrekin bestelako esku-hartzeak egin behar ziren. Gurasoen eskoletako programazioa eta metodologia aldatu behar ziren.
Horretarako, oinarrizko informaziora hurbiltzeko proiektu bat jarri genuen martxan, haiengana erraz iristen ziren masa-hedabide bi
erabiliz: berariaz haientzako egindako aldizkari bat (Eskolatik Etxera) eta irrati bat (Enkarterri Irratia-Tokiko Irratia). Horien bitartez,
informazioa eta orientazioa eman nahi zitzaien hezkuntzan, osasunean eta droga-adikzioaren alorrean, oro har, interesa zuten familia
guztiei.
2016-2020 aldiko TOKIKO ADIKZIO-PLANA
ENKARTERRIKO UDALERRIEN MANKOMUNITATEA
~ 31 ~
b. Beharrezkoa zen familiei informazioa eta aholkularitza emateko zerbitzu bat sortzea, banan banako arreta eta orientazioa emateko
beren seme-alaben portaerari buruzko zalantzak agertzen zituzten familiei eta kontsumoak ukitutako kideak zituzten helduen familiei.
Esku-hartze horiek guztiek, batetik, xede-taldeengana hurbildu gintuzten; bestetik, programen gastuak areagotu zituzten. Horrenbestez, 2010.
urtetik gaurdaino, arian-arian Enkarterriko biztanleen errealitatera eta bertan hautemandako eskarira egokitu da zerbitzua, jarduera eta programa
hauek ezarriz gure jardunean:
Sare sozialen eta teknologien erabilera onari buruzko lantegiak nerabe eta gazteentzat.
Gizarte-trebeziei buruzko lantegiak.
Arriskuak murrizteko programak: “droga-adikzioen tailerrak, alkoholaren arriskua eta testinga”.
Prebentzio selektibo eta egokituaren ildoa sustatu da eskolaren arloan.
Jendartean ezagutzera eman da familientzako “Arduratu” plataforma.
Eusko Jaurlaritzaren osasun publikoaren eta adikzioen arloak sustatutako programa berriak. “Kerik gabeko gelak, Iceberg, osasuna
sustatzeko kanpainak,…”.
2016-2020 aldiko TOKIKO ADIKZIO-PLANA
ENKARTERRIKO UDALERRIEN MANKOMUNITATEA
~ 32 ~
8.- LEHENTASUNEZ ESKU HARTZEKO ESPAZIOAK ETA TALDEAK
Prebentzio-ildoak, esku hartzeko arlo eta taldeak:
PREBENTZIO-ILDOAK ESKU HARTZEKO EREMUAK ESKU HARTZEKO TALDEAK
PREBENTZIO UNIBERTSALA
Hezkuntza
Familia
Komunitatea
Ikasleak
Familiak
Guraso-elkarteak
Irakasleak eta irakasle ez direnak
Komunitateko askotariko eragileak
Elkarteak, zerbitzu soziokulturalak
PREBENTZIO SELEKTIBOA
Hezkuntza
Familia
Komunitatea
Arrisku-faktoreak dituzten ikasleak
Familiak
Komunitateko askotariko eragileak
PREBENTZIO EGOKITUA Hezkuntza
Familia
Komunitatea
Arrisku handiko egoeran dauden adingabeak
Erabiltzaile kalteberen familiak
Mendekotasunezko portaera duten herritarrak
Droga-kontsumoak dituzten taldeak
2016-2020 aldiko TOKIKO ADIKZIO-PLANA
ENKARTERRIKO UDALERRIEN MANKOMUNITATEA
~ 33 ~
9.- PLANGINTZA OPERATIBOA ENKARTERRIN 2016-2020: HELBURUAK ETA EKINTZAK HIRU ARLOETAN
HEZKUNTZAREN ARLOA
HAUR ETA LEHEN HEZKUNTZA (3-12 URTE)
Helburu orokorra: babes-faktoreak indartzea eta ohitura osasungarriak sustatzea
Haurtzaroko arrisku-egoerak goiz hautematea
HELBURU ZEHATZAK
EKINTZAK
Osasuna sustatzeko eta adikzioak prebenitzeko programak
gauzatzea Enkarterriko Udalerrien Mankomunitateko ikastetxe
publiko eta itunduetan.
Irakasleei prestakuntza, aholkularitza eta laguntza ematea,
ikastetxera egokitutako adikzioen prebentzioari buruzko
Osasunerako Hezkuntzako programak presta ditzaten.
Lehen Hezkuntzako ikasleei informazioa eta gaitasunak ematea,
tabako-kontsumoaren prebentzioari eta IKTen erabilerari buruz.
Tabako-kontsumoaren prebentzioari buruzko lantegiak Lehen
Hezkuntzako 6. mailan.
Sare sozialen erabilera onari buruzko lantegiak Lehen Hezkuntzako
azken zikloan.
Ikasmaterialak diseinatu, prestatu eta banatzea.
Eusko Jaurlaritzak sustatutako programak kudeatu, dinamizatu eta
gauzatzea: “Kerik gabeko gelak”.
Emozioak kudeatzeko eta maneiatzeko programak gauzatzea.
2016-2020 aldiko TOKIKO ADIKZIO-PLANA
ENKARTERRIKO UDALERRIEN MANKOMUNITATEA
~ 34 ~
DBH – DBHO – HEZIKETA-ZIKLOAK (12-18 URTE)
Helburu orokorra: babes-faktoreak sustatzea eta adikzioekin eta beste arrisku-portaera batzuekin lotutako arriskuak murriztea.
HELBURU ZEHATZAK
EKINTZAK
Irakasleei prestakuntza, aholkularitza eta laguntza ematea, ikastetxera egokitutako adikzioen
prebentzioari buruzko Osasunerako Hezkuntzako programak presta ditzaten.
Irakasleei laguntza eta aholkularitza ematea zentroan zailtasunak sortzen dituzten banako nahiz
taldeko kasuetan.
Drogen kontsumoarekin lotutako arriskuei buruz informatzeko, sentikortzeko eta arriskuok
murrizteko lantegiak.
Sare sozialen erabilerarekin, ausazko jokoekin eta apustuekin lotutako arriskuei buruz
informatzeko, sentikortzeko eta arriskuok murrizteko lantegiak.
Gizarte-trebeziei buruzko lantegiak.
Eusko Jaurlaritzak sustatutako programa hauek kudeatu, dinamizatu eta gauzatzea: “Kerik gabeko
gelak”, “Adingabeak eta alkohola: Iceberg”, “alkoholaren arriskua”.
Mendekotasunak zinemaren bitartez prebenitzea: “Irudiberria”.
Konfiantzazko hezitzaile batek esku hartzea, laguntza, aholkuak, informazioa eta orientazioa eman
eta jolastokietan kasuak hauteman ditzan, nerabearentzat erreferentziazko diren beste gune
batzuetan esku hartzeko (kalea, lonjak…)
Banan-banan eta gizarte-heziketaren alorrean esku hartzea, hainbat arrisku-faktore dituzten
gazte eta nerabeekin.
Ikaslea ikastetxetik kaleratzeaz bestelako esku-hartzeak egitea hezkuntzan.
Gatazka-egoeretan familiaren eta ikastetxearen eta ikasleen arteko bitartekaritza egitea.
Osasuna sustatzeko eta adikzioak
prebenitzeko programak gauzatzea
Enkarterriko Udalerrien Mankomunitateko
ikastetxe publiko eta itunduetan.
Ikasleentzat babes-ingurunea sustatzea.
Ikasleei gogoetarako espazio bat ematea,
erabaki arduratsuak hartzeko gaitasunak
garatu ditzaten substantzien erabilerari eta
eta beste gatazka-egoera batzuei dagokienez.
Ikasleentzat erreferentziazkoa izango den
hezitzaile bat finkatzea.
Eusko Jaurlaritzaren Osasun Publikoaren eta
Adikzioen Zuzendaritzak sustatutako
programak bultzatzea eta dinamizatzea.
2016-2020 aldiko TOKIKO ADIKZIO-PLANA
ENKARTERRIKO UDALERRIEN MANKOMUNITATEA
~ 35 ~
FAMILIAREN ARLOA
Helburu orokorra: Babes-faktoreak indartzea eta mendetasunezko portaeren arriskuak murriztea, familiartean gertatzen den prozesu
hezigarriaren bitartez.
HELBURU ZEHATZAK
EKINTZAK
Familiak sentikortzea eta hezkuntza-garapenean
inplikatzea.
Osasunerako hezkuntzarekin eta adikzioen (substantziadunak nahiz gabedunak)
prebentzioarekin lotutako prestakuntza-espazioa sortzea.
Familientzako informazio-kanpainak egitea adikzioen prebentzioari buruz.
Familiei aholkuak eta laguntza ematea, adikzioekin
lotutako arrisku-egoerak murrizteko.
Mankomunitateko familiei banan-banako orientazio- eta aholkularitza-zerbitzua
ematen jarraitzea.
Baliabide espezializatuetara bideratutako kasuetan laguntza eta jarraipena egitea.
Arrisku-portaerak dituzten gazte eta nerabeekin eta haien familiekin esku-hartze
psikoedukatibo eta terapeutikoa egitea.
2016-2020 aldiko TOKIKO ADIKZIO-PLANA
ENKARTERRIKO UDALERRIEN MANKOMUNITATEA
~ 36 ~
KOMUNITATEAREN ARLOA
Helburu orokorra: adikzioen fenomenoen inguruan babesa ematen duen komunitatea sustatzea.
HELBURU ESPEZIFIKOA
EKINTZAK
Biztanleak adikzioen prebentzioari buruz sentikortu, informatu eta
prestatzea.
Adikzio Zerbitzuak egiten dituen programa eta ekintzei buruzko
ezagutza-maila handitzea biztanleengan.
Mendekotasunekin lotutako arrisku-portaerak dituzten biztanleak
udal-baliabideetara hurbiltzea.
Mankomunitatearen hainbat baliabiderekin koordinatzea eta sarean
lan egitea.
Agintari arduradunekin elkarlanean aritzea adikzioei buruzko araudia
garatzeko.
Osasuna sustatzeari eta adikzioak prebenitzeari buruz informatzeko
eta sentikortzeko kanpainak egitea.
Prentsako artikuluak prestatzea zerbitzuak gauzatzen dituen
programei buruz.
Gazteekin harremanetan dauden komunitateko eragileentzako
prestakuntza-ikastaroak egitea.
Mendekotasunei buruzko aholkularitza- eta informazio-zerbitzua.
Babesa ematea eta baliabide espezializatuetara laguntzea.
Komunitateko hainbat eragilerekin lan-bilerak eta -batzordeak egitea:
gizartearen, osasunaren, hezkuntzaren, poliziaren eta abarren arloan.
2016-2020 aldiko TOKIKO ADIKZIO-PLANA
ENKARTERRIKO UDALERRIEN MANKOMUNITATEA
~ 37 ~
FESTAREN ETA AISIAREN ARLOA
Helburu orokorra: jokabide arduratsuak sustatzea eta aisialdiaren eta festaren arloetan arriskuak murriztea
HELBURU ZEHATZAK
Gazteen aisiazko eremuetan esku hartzea gazteekin, arrisku- eta
kalte-faktoreak murrizte aldera.
EKINTZAK
Ingurune irekian (kalea) esku hartzea droga-kontsumoak eta
bestelako arrisku-portaerak dituzten nerabe eta gazteekin.
Festetako kontsumoekin eta erlazionatutako beste portaera
batzuekin lotutako arriskuak jakinaraztea eta murriztea.
Lonjetan esku hartzea arrisku-faktoreak agertzen dituzten gazteekin.
Festetako kontsumo arduratsuari buruz sentikortzea biztanleria. Informatzeko eta drogak aztertzeko puntuak jartzea festetan.
Festetan alkohola kontsumitzearen inguruan informatzeko eta
sentikortzeko kanpainak egitea.
KOORDINAZIOA ETA SARE-LANA
Helburu orokorra: komunitateko eragileen arteko koordinazioa eta sare-lana sustatzea, sinergiak batzeko eta esku-hartzeen efizientzia
eta eraginkortasuna handitzeko.
HELBURU ZEHATZAK
EKINTZAK
Gizarte-eragile guztiak sentikortzea osasunari buruzko programetan
batera esku hartzeko premiari buruz.
Ezkerraldea-Enkarterri-Gurutzetako laguntza-programetako
batzordeetan parte hartzea.
Baterako lan-batzordeetan parte hartzea. Eusko Jaurlaritzaren Osasun Publikoko zuzendaritzak bultzatutako
lan-batzordeetan parte hartzea.
Enkarterriko gizarte- eta komunitate-eragileekin koordinatzea.
Mankomunitateko eremuen artean koordinatzea.
2016-2020 aldiko TOKIKO ADIKZIO-PLANA
ENKARTERRIKO UDALERRIEN MANKOMUNITATEA
~ 38 ~
LEHENTASUNEZKO EKINTZAK HEZKUNTZAREN ARLOAN
2017. URTEA
LEHENTASUNEZKO EKINTZAK
1. Enkarterriko gazteen droga-kontsumoari eta beste arrisku-
portaera batzuei buruzko azterlan bat egitea. Errealitatearen
diagnostiko fidagarri eta objektibo bat egitea, ekintzak
hautemandako premiei egokitzeko aukera emango duena.
2. Orain arte egin diren ekintzei eta programei eustea:
Aholkularitza ematea ikastetxeei, adikzioen prebentzio-programak gara
ditzaten
Alkoholaren arriskuari buruzko lantegiak egitea
“Zinemaren bitartezko prebentzioa”
“Kerik gabeko gelak” (eta 6. mailara hedatzea)
Substantziei lotutako arriskuak murrizteko lantegiak
Gizarte-trebeziei buruzko lantegiak
Sare sozialen erabileran arriskua murrizteko lantegiak
Iceberg programa (Eusko Jaurlaritza) bigarren hezkuntzako
ikastetxe guztietan (berria)
Hezitzaileak jolastokietan esku hartzea
Hainbat arrisku-faktore dituzten gazte eta nerabeekiko banan-banako eta
gizarte-heziketaren alorreko esku-hartzea finkatzea
Gatazka-egoeretan familiaren eta ikastetxearen eta ikasleen arteko
bitartekaritza egiteko esku hartzea
Irakasleentzako prestakuntza-saioen kopurua handitzea
3. Koordinazioa eta sare-lana
EBALUAZIO-ADIERAZLE OROKORRAK
1 Honako hauen ohiturak jasotzeko adierazleak: kontsumoak: alkohola, kalamua, beste substantzia batzuk
sare sozialen erabilera, jokoak, apustuak
aisialdia eta denbora librea.
Generoaren ikuspegia
Deustuko Unibertsitateko Droga Mendekotasun Institutuarekin ituna egitea
azterlana planteatzeko
2 Programa bakoitzaren ebaluaziorako gaur egun erabilitako adierazleak:
Ikasleen balorazioa: galdetegiak
Ikastetxeen balorazioa ikasturte amaieran: ebaluazioa
Programak gauzatu dituzten erakundeen memoriak
Memdekotasunen prebentziorako zerbitzuaren memoria:
1-Datu kuantitatiboak
2-Datu kualitatiboak: gogobetetze-indizea (ikasleak, irakasleak,
familiak)
3-Generoaren araberako datuak
4-Koordinazioari eta sare-lanari buruzko datuak (baliabide kopurua, saio
kopurua, etab.)
5-Prozesuaren eta emaitzen ebaluazioa
2016-2020 aldiko TOKIKO ADIKZIO-PLANA
ENKARTERRIKO UDALERRIEN MANKOMUNITATEA
~ 39 ~
2018. URTEA
LEHENTASUNEZKO EKINTZAK
EBALUAZIO-ADIERAZLE OROKORRAK
1. 2017an egindako ekintzak eta programak mantentzea, baita horiek
aldatzea edo sendotzea ere, 2017ko azterlanean hautemandako premiei
erantzuna emateko
2. Ausazko jokoei eta apustuei buruzko programa martxan jartzea: Etorkintza
Fundazioak ikastetxeetan egindako jolasa erakustea
3. Hautemandako xede-arazoetara bideratutako ekintza berriak diseinatzea
4. Koordinazioa eta sare-lana
Adierazleak: irakasle, ikasle eta familien ebaluazioak
Programak gauzatu dituzten erakundeen memoriak
Mendekotasunen prebentziorako zerbitzuaren memoria:
1-Datu kuantitatiboak
2-Datu kualitatiboak: gogobetetze-indizea (ikasleak, irakasleak,
familiak)
3-Generoaren araberako datuak
4-Koordinazioari eta sare-lanari buruzko datuak (baliabide kopurua, saio
kopurua)
5-Prozesuaren eta emaitzen ebaluazioa
Aldaketen datuak jasoko dituzten adierazle berriak egitea
2019. URTEA
LEHENTASUNEZKO EKINTZAK
1. 2018ko ekintza eta programei eustea
2. 2018an diseinatutako programa berriak ezartzea
3. Koordinazioa eta sare-lana
EBALUAZIO-ADIERAZLE OROKORRAK
Erabilitako adierazleak: irakasle, ikasle eta familien ebaluazioak
Programak gauzatu dituzten erakundeen memoriak
Mendekotasunen prebentziorako zerbitzuaren memoria:
1-Datu kuantitatiboak
2-Datu kualitatiboak: gogobetetze-indizea (ikasleak, irakasleak,
familiak)
3-Generoaren araberako datuak
4-Koordinazioari eta sare-lanari buruzko datuak (baliabide kopurua, saio
kopurua, etab.)
5-Prozesuaren eta emaitzen ebaluazio
2016-2020 aldiko TOKIKO ADIKZIO-PLANA
ENKARTERRIKO UDALERRIEN MANKOMUNITATEA
~ 40 ~
LEHENTASUNEZKO EKINTZAK FAMILIAREN ARLOAN
2017. URTEA
LEHENTASUNEZKO EKINTZAK
1. Familientzako prestakuntza:
Familientzako prestakuntza-saioen kopurua handitzea
Prestakuntza-espazioetan parte hartzen duen familia kopurua handitzea
2. Zerbitzu hauei eustea:
Mankomunitateko familiei banan banako orientazioa eta
aholkularitza ematekoa
Arrisku-portaerak dituzten gazte eta nerabeekin eta haien familiekin
esku-hartze psikoedukatibo eta terapeutikoa egitekoa
3. Koordinazioa eta sare-lana
EBALUAZIO-ADIERAZLE OROKORRAK
Ikastetxeen balorazioa ikasturte amaieran
Familien balorazioa
Erakunde prestatzailearen memoria
Mendekotasunen prebentziorako zerbitzuaren urteko memoria:
1. Datu kuantitatiboak (ikastetxe kopurua, familia kopurua) 2. Datu kualitatiboak: gogobetetze-inkesta 3. Generoaren araberako datuak
4. Koordinazioari eta sare-lanari buruzko datuak
5. Prozesu eta emaitzen ebaluazioa
2018. URTEA
LEHENTASUNEZKO EKINTZAK
EBALUAZIO-ADIERAZLE OROKORRAK
1. Guraso-elkarteekin lankidetzak gehitzea ikastetxeetan
2. Zerbitzu hauei eustea:
Mankomunitateko familiei banan banako orientazioa eta aholkularitza
ematekoa.
Arrisku-portaerak dituzten gazte eta nerabeekin eta haien familiekin
esku-hartze psikoedukatibo eta terapeutikoa egitekoa.
3. Azterlanean (2017) hautemandako premien araberako ekintzak
diseinatzea
Mendekotasunen prebentziorako zerbitzuaren memoria:
1. Datu kuantitatiboak 2. Datu kualitatiboak: gogobetetze-inkesta 3. Generoaren araberako datuak
4. Koordinazioari eta sare-lanari buruzko datuak (baliabide
kopurua, saio kopurua)
5. Prozesu eta emaitzen ebaluazioa
Aldaketen datuak jasoko dituzten adierazle berriak egitea
Programa berriak ebaluatzeko adierazleak
2016-2020 aldiko TOKIKO ADIKZIO-PLANA
ENKARTERRIKO UDALERRIEN MANKOMUNITATEA
~ 41 ~
2019. URTEA
LEHENTASUNEZKO EKINTZAK
1. Guraso-elkarteekin lankidetzak gehitzea ikastetxeetan
2. Zerbitzu hauei eustea:
Mankomunitateko familiei banan-banako orientazioa eta aholkularitza
ematekoa.
Arrisku-portaerak dituzten gazte eta nerabeekin eta haien familiekin
esku-hartze psikoedukatibo eta terapeutikoa egitekoa.
3. 2018an diseinatutako ekintzak martxan jartzea (hautemandako premien
arabera)
EBALUAZIO-ADIERAZLE OROKORRAK
Mendekotasunen prebentziorako zerbitzuaren memoria:
1. Datu kuantitatiboak 2. Datu kualitatiboak: gogobetetze-inkesta 3. Generoaren araberako datuak
4. Koordinazioari eta sare-lanari buruzko datuak (baliabide
kopurua, saio kopurua)
5. Prozesu eta emaitzen ebaluazioa
LEHENTASUNEZKO EKINTZAK KOMUNITATEAREN ARLOAN
2017. URTEA
LEHENTASUNEZKO EKINTZAK
1. Gazteen droga-kontsumoei eta beste arrisku-portaera batzuei
buruzko azterlana egitea.
2. Osasunaren sustapenari buruz (tabakoa, alkohola) informatzeko eta
sentikortzeko kanpainekin lankidetzan jarraitzea
3. Adikzioei buruzko aholkularitza eta informazioa emateko zerbitzuari eustea
4. Babesa ematen eta baliabide espezializatuetara laguntzen jarraitzea
5. Ingurune irekian (kalea) esku hartzen jarraitzea arrisku-portaerak nahiz
substantzia-kontsumoak dituzten nerabe eta gazteekin.
6. Sare-lana garatu eta sustatzea
EBALUAZIO-ADIERAZLE OROKORRAK
1. Honako hauei buruzko datuak jasotzeko adierazleak:
kontsumo-ohiturak: alkohola, kalamua, beste substantzia batzuk
erabilera-ohiturak: sare sozialak, jokoak, apustuak
Aisialdiko eta denbora libreko ohiturak.
Generoaren araberako datuak
datu kuantitatiboak (parte-hartzeari eta lankidetzari buruzkoak)
2. Datu kuantitatiboak jasoko dituen memoria: (artatutako kasu kopurua,
bideratutako kasuen kopurua, laguntza egindako kasuen kopurua,
generoaren araberako datuak), gogobetetze-indizea, koordinazioa eta
sare-lana (baliabide kopurua, tartean aritutako profesionalen kopurua)
1. Urteko memoria (zenbat lagun taldetan esku hartu den, arrisku-egoeran
dagoen zenbat gazterekin esku hartu den banan-banan, generoaren
araberako datuak, adina)
2. Itunen datuak eta Ertzaintzarekin koordinazioak
2016-2020 aldiko TOKIKO ADIKZIO-PLANA
ENKARTERRIKO UDALERRIEN MANKOMUNITATEA
~ 42 ~
2018. URTEA
LEHENTASUNEZKO EKINTZAK
1. Adikzioen prebentzio-zerbitzua herritarren artean ikustera
emateko ekintzak diseinatzea:
-Enkarterriko kultura- eta gazte-elkarte eta -erakundeen
inplikazioa sustatzea
-Ostalari, merkatari eta abarren inplikazioa sustatzea
2. Osasunaren sustapenari buruz (tabakoa, alkohola) informatzeko eta
sentikortzeko kanpainekin lankidetzan jarraitzea
3. Adikzioei buruzko aholkularitza eta informazioa emateko zerbitzuari eustea
4. Babesa ematen eta baliabide espezializatuetara laguntzen jarraitzea
5. Ingurune irekian (kalea) esku hartzen jarraitzea arrisku-portaerak nahiz
substantzia-kontsumoak dituzten nerabe eta gazteekin
6. Sare-lana garatu eta sustatzea
EBALUAZIO-ADIERAZLE OROKORRAK
1. Zerbitzua hedabideetan agertu den aldien kopurua, argitalpen kopurua,
Mankomunitatearen webgunera igotako dokumentuen kopurua,
informazio-liburuxken kopurua, elkarteekin egindako lankidetzen
kopurua
2. Ebaluazioa: datu kuantitatiboak (parte-hartzeari eta lankidetzari
buruzkoak)
3. Datu kuantitatiboak jasoko dituen memoria (artatutako kasu kopurua,
bideratutako kasuen kopurua, laguntza egindako kasuen kopurua,
generoaren araberako datuak), gogobetetze-indizea, koordinazioa eta
sare-lana (baliabide kopurua, tartean aritutako profesionalen kopurua)
4. Beste baliabide batzuekin, gizarte-eragileekin, egindako itun eta
koordinazioen datuak
2019. URTEA
LEHENTASUNEZKO EKINTZAK
1. 2018an diseinatutako ekintzak martxan jartzea
2. Osasunaren sustapenari buruz (tabakoa, alkohola) informatzeko eta
sentikortzeko kanpainekin lankidetzan jarraitzea
3. Adikzioei buruzko aholkularitza eta informazioa emateko zerbitzuari eustea
4. Babesa ematen eta baliabide espezializatuetara laguntzen jarraitzea
5. Ingurune irekian (kalea) esku hartzen jarraitzea arrisku-portaerak nahiz
substantzia-kontsumoak dituzten nerabe eta gazteekin
6. Sare-lana garatu eta sustatzea
EBALUAZIO-ADIERAZLE OROKORRAK
1. Ebaluazioa: datu kuantitatiboak (parte-hartzeari eta lankidetzari
buruzkoak)
2. Datu kuantitatiboak jasoko dituen memoria (artatutako kasu kopurua,
bideratutako kasuen kopurua, laguntza egindako kasuen kopurua, lagun
talde kopurua, generoaren araberako datuak), gogobetetze-indizea,
koordinazioa eta sare-lana (baliabide kopurua, tartean aritutako
profesionalen kopurua)
3. Beste baliabide batzuekin, gizarte-eragileekin, egindako itun eta
koordinazioen datuak
2020. URTEA
LEHENTASUNEZKO EKINTZAK
EBALUAZIO-ADIERAZLE OROKORRAK
1-Enkarterriko Udalerrien Mankomunitatearen 2017-2020 aldirako
Tokiko Planaren Ebaluazioa
2-2019an hiru jarduketa-arloetan egindako ekintzei eustea
1. Urteko ebaluazioen emaitzak:
-Eskola -Familia -Komunitatea
2. Urte bakoitzeko ekintzen bilakaeraren konparazio xehea
2016-2020 aldiko TOKIKO ADIKZIO-PLANA
ENKARTERRIKO UDALERRIEN MANKOMUNITATEA
~ 43 ~
10.- 2020. URTEKO PLANAREN JARRAIPENA, BERRIKUSPENA ETA EBALUAZIOA
Ebaluazioa jarduteko eremu guztiak hartzen dituen zeharkako estrategia da. Ekintza sistematiko eta instrumentala da, eta aukera emango du
Planaren bitartez gauzatutako jarduketen prozesua eta emaitzak ezagutzeko.
Ebaluazioa Adikzioen Tokiko Planean ezartzen denean, funtzio hauek beteko ditu:
1. Erabakiak hartzen eta justifikatzen laguntzea, egindako ekintzen etengabeko ezagutzaren bitartez
2. Programa eta ekintzei buruzko jarduketei bide ematea, baita horiek ezagutza-eredu teorikoekin erkatzea ere
3. Kontabilitate publikoa erraztea eta aurrekontu-erabaki berriak hartzeko oinarria ematea
Esku-hartzeen urteko jarraipena egiteko estrategia metodologikoak urrats hauek ditu:
1. Ekintza-ildoak programa orokor bihurtzea
2. Programa horietatik abiatuta, urteko proiektu zehatzak diseinatzea, neurtu daitezkeen helburu operatiboak barne
3. Programa guztietako urteko proiektuak jasotzea esku hartu baino lehen
4. Urteko emaitzaren ebaluazioak jasotzea eta ezarritako helburuekin alderatzea
5. Emaitzak urtero aztertzea eta programetarako hobekuntzak proposatzea
6. Droga-adikzioei buruzko Tokiko Planaren indarraldia amaitzean, aldiaren ebaluazio orokorra egitea, kontuan hartuta nola urteko emaitzen
bilakaera hala Tokiko Plana amaitutakoan izan den eragina.