Post on 23-Jul-2015
transcript
EGILEAK: Ane Jimenez, Jon Ander Arrizabalaga,
Ander Torrecilla eta Andrea Paredes (4B)
1. Mundu ezaguna hedatzea1. Mundu ezaguna hedatzea2. Kolonen aurreko kulturak eta aurkikuntzaren 2. Kolonen aurreko kulturak eta aurkikuntzaren
ondorioakondorioak3. XV. eta XVI. mendeetako eguneroko 3. XV. eta XVI. mendeetako eguneroko
bizimoduabizimodua4. Gizartea absolutismoaren garaian4. Gizartea absolutismoaren garaian
Aurkikuntza handien arrazoiakAurkikuntza handien arrazoiak
Kontinente berria Kontinente berria aurkitu zen, hainbat aurkitu zen, hainbat arrazoiengatik: arrazoiengatik: nabigazio tresnen nabigazio tresnen hobekuntza, liburuen hobekuntza, liburuen zabaltzea eta zabaltzea eta Kostantinopla Kostantinopla Turkiarren esku Turkiarren esku geratzea.geratzea.
Aurkikuntza handien arrazoiakAurkikuntza handien arrazoiak
XV. medearenXV. medearen amaieran Europarrek ez zuten munduaren zati amaieran Europarrek ez zuten munduaren zati handia ezagutzen, baina Aurkikuntzak egin zituzten handia ezagutzen, baina Aurkikuntzak egin zituzten (Amerika), eta hainbat arrazoiengandik:(Amerika), eta hainbat arrazoiengandik:
3.3. Nabigatzeko tresnak hobetu zituzten itsaso zabalean Nabigatzeko tresnak hobetu zituzten itsaso zabalean ibiltzeko: Iparorratza, nabigazio kartak, astrolabioa eta ibiltzeko: Iparorratza, nabigazio kartak, astrolabioa eta karabelak (karel altuagoa eta bela handiak).karabelak (karel altuagoa eta bela handiak).
4.4. Liburuak zabalzu ziren eta mundua biribila zela ondorioztatu Liburuak zabalzu ziren eta mundua biribila zela ondorioztatu zuten (Imago mundi), eta lehen lur globoa agertu zen honen zuten (Imago mundi), eta lehen lur globoa agertu zen honen ondorioz (1492).ondorioz (1492).
5.5. Kostantinopla Turkiarren esku geratu zen, ondorioz, espezien Kostantinopla Turkiarren esku geratu zen, ondorioz, espezien ibilbidea itxi egin zen eta ibilbide berriak bilatu zituzten ibilbidea itxi egin zen eta ibilbide berriak bilatu zituzten Mendebalderantz (itsasotik).Mendebalderantz (itsasotik).
AURKIKUNTZA HANDIAK
XV. m. amaierakomundua
Ondoren Aurkikuntzen aurretik
Asia AfrikaEuropaAmerika Arrazoiak
Nabigatzeko tresnak Liburuen zabalpenaKostantinopla konkistatu
Itsaso zabaleanMundua biribila
Turkiarrak 1453
non
Iparorratza
Nabigazio kartak
Astrolabioa
Karabela
Karel altua
Bela handiak
“Imago mundi” (1410)Liburua & teoria
Lehen lur-globoa(1492)
Bidaiak egin
ospea
abentura
aberastasuna
Zer bila
EspezienIbilbidea itxi
Ibilbide berriak
Europatik Ekialde
Urrunera
beharrezkoa
ondorioz
Portugesen aurkikuntzakPortugesen aurkikuntzak Lantegiak fundatu Lantegiak fundatu
zituzten kostaldetan eta zituzten kostaldetan eta barruko lurraldeekin barruko lurraldeekin merkataritzan aritzen merkataritzan aritzen ziren. Urrea, esklaboak ziren. Urrea, esklaboak eta espezieak ekartzen eta espezieak ekartzen zituzten.zituzten.
Portugesen aurkikuntzakPortugesen aurkikuntzak
Hiri zaharrak konkistatu zituzten eta Hiri zaharrak konkistatu zituzten eta kostaldeetan lantegiak fundatu, Afrikako kostaldeetan lantegiak fundatu, Afrikako espedizioetan basetzat hartzeko.espedizioetan basetzat hartzeko.
Itsas inperioak sortu zituzten, kostaldeetan Itsas inperioak sortu zituzten, kostaldeetan inperioak eraikiz: Goa, Indian eta Macau, Txinan. inperioak eraikiz: Goa, Indian eta Macau, Txinan. Leku horietatik barruko lurraldeekin Leku horietatik barruko lurraldeekin merkataritzan aritzen ziren eta Afrikatik urrea, merkataritzan aritzen ziren eta Afrikatik urrea, esklaboak eta espezieak ekartzen zituzten.esklaboak eta espezieak ekartzen zituzten.
• Non eta noiz:Non eta noiz: Europa, Espainia, Europa, Espainia, Amerika. XV. mendean.Amerika. XV. mendean.
• Zer, definizioa:Zer, definizioa: Ibilbide Ibilbide berria, Espainiatik Amerikara.berria, Espainiatik Amerikara.
• Nola, ezaugarriak:Nola, ezaugarriak: Santa Feko Santa Feko hitzarmena.hitzarmena.
• Zertarako, helburua:Zertarako, helburua: Asiara Asiara joateko Ozeano Atlantikoa joateko Ozeano Atlantikoa mendebalderantz zeharkatu.mendebalderantz zeharkatu.
• Zergatik, kausak:Zergatik, kausak: Espezieak Espezieak Europara ekartzeko.Europara ekartzeko.
• Ondorioak: Ondorioak: Amerikaren Amerikaren aurkikuntza.aurkikuntza.
AURKIKUNTZA HANDIAK (2)
Portugesen aurkikuntzakKristobal Kolon eta
Espainiarrak
Hiri zaharrak konkistatu
Itsas inperioasortu
Kostaldetan lantegiakfundatu
Afrikako espedizioetanBasetzat hartzeko
Kostaldeetan inperioakeraikiz
Goa (India) Makau (Txina)
Barruko lurraldeekinMerkataritzan aritu
Afrika
Urrea Esklabuak Espezieak
zertarako
Kristobal Kolon eta Kristobal Kolon eta Amerikaren aurkikuntzaAmerikaren aurkikuntza
Ibilbide berria aurkitu Ibilbide berria aurkitu zuen Kolonek zuen Kolonek Amerikara joateko.Amerikara joateko.
Kristobal Kolon eta Kristobal Kolon eta Amerikaren aurkikuntzaAmerikaren aurkikuntza
XV. mendean ibilbide berria aurkitu zuen XV. mendean ibilbide berria aurkitu zuen Kolonek, Espainiatik Amerikara, Errege Kolonek, Espainiatik Amerikara, Errege Katolikoek (Santa Fe-ko hitzarmena) Katolikoek (Santa Fe-ko hitzarmena) onartu egin ziotelako. Espezieak Europara onartu egin ziotelako. Espezieak Europara ekartzeko egin zuen bidaia, baina Asiara ekartzeko egin zuen bidaia, baina Asiara heldu zela pentsatzen zuen eta Amerika heldu zela pentsatzen zuen eta Amerika zela jakin gabe hil zen.zela jakin gabe hil zen.
Kolonen aurreko kulturak
Kolon Amerikara lehenengo aldiz iritsi zenean, hiru inperio garatu ikusi zituen, Maiak, Aztekak eta Inkak (bakoitzak kultura desberdinekin).
Kolonen aurreko kulturak
Espainolak Amerikara iritsi zirenean biztanleak tribu sakabanatuetan zeuden taldekatutak?????1) Azteken inperioa: - Gaurko Mexikon kokatuta zeuden. - Politeistak ziren eta skrifizioak egiten zituzten - Gizartean gerraiak eskulangileak nekazariak eta esklabuak zeuden eta hiriak urbanizatuta zeuden.
2) Maien inperioa: - Tabasko eta Hondurasen bitartean bizi ziren. - Hiri estatuetan bizi ziren eta klanetan antolatuta zeuden. - Maien kultura ezaugarri homogeneoak zituzten
3) Inken inperioa: - Andeetako goi lautadetan bizi ziren. - Herrixka bakoitzean erkidego bat zegoen eta erkidego eta erkidego burua jauntxoa zen - Jarduera nagusia nekazaritza eta abeltzaintza zen. - Politeistak ziren.
Kolonen aurreko kulturak
AMERIKA
IRITZI ZIRENEAN
MAIAKAZTEKAK INKAK
-Mexikon-XVIII.mendean inperio handia
-Politeistak ziren-Gizartean gerraiak,
nekazariak…-Jarduera nagusia nekazaritza
eta merkataritza
-Tabasko eta Honduras-Hiri estatuetan antolatuta
-Zibilizazioa gainbeheran zegoen-Kultura homogeneoa
-Andeetan bizi ziren-Familien artean banatuta
-Politeistak ziren-Jarduera nagusia nekazaritza
eta abeltzaintza
Aurkikuntzaren ondorioak
• Kontinente berria aurkitu zutenean, Europako ohituretan asko nabari zen eta eragin oso handia egon zen Europako gizartean. Zer esanik ez Amerika konkistatuan!
Aurkikuntzaren ondorioak
• Espainolek eta portugesek gaixotasunak eraman zituzten Ameriketara eta horren ondorioz jende asko hil egin zen. Handik gutxira esklabu beltzak jarri zituzten lanera, laborantzan eta meategietan.
• Ondorio ekonomikoak harrigarriak izan ziren. Amerikatik zetozen landare eta produktu berriak nekazaritzan, elikaduran eta kontsumo ohituretan sartu ziren.
• Kulturaren arloko eragina oso ona izan zen eta Indiarrei katolismoa eraman zioten.
Aurkikuntzaren ondorioak
MAGALLANES ETA ELKANO: MUNDUARI BIRA
GAIXOTASUNAK AMERIKARA ERAMAN
ONDORIO EKONOMIKOAK KULTURAREN ARLOKOERAGINA
JENDE ASKO HIL LANDARE ETA PRODUKTU
BERRIAK INDIARREI KATOLISMOA
ERAMAN
Hirietako aldaketakHirietako aldaketak
Europarren eguneroko bizimodua eta hiriak Europarren eguneroko bizimodua eta hiriak aldatu ziren. Ohitura berriak hartu zituzten.aldatu ziren. Ohitura berriak hartu zituzten.
Hirietako aldaketakHirietako aldaketak
• Hirigune berriak sortu ziren.Hirigune berriak sortu ziren.• Kale zabal eta zuzenak, eta plaza handiak Kale zabal eta zuzenak, eta plaza handiak
egin zituzten.egin zituzten.• Ameriketatik etorritako produktuei Ameriketatik etorritako produktuei
esker jateko ohiturak aldatu ziren.esker jateko ohiturak aldatu ziren.• Teoria zientifikoak eztabaidatzea eta Teoria zientifikoak eztabaidatzea eta
euren erretratua egitea gustatzen euren erretratua egitea gustatzen zitzaienzitzaien..
Gizonezkoen eta Gizonezkoen eta emakumezkoen jantziakemakumezkoen jantziak
Forma korapilotsuak hartu zituzten.Forma korapilotsuak hartu zituzten.
Gizonezkoen eta Gizonezkoen eta emakumezkoen jantziakemakumezkoen jantziak
NobleenNobleen jantziek forma korapilotsua hartu jantziek forma korapilotsua hartu zuten. Nobleziako emakumeak kolore biziko zuten. Nobleziako emakumeak kolore biziko jantzi nabarrak erabiltzen zituzten.jantzi nabarrak erabiltzen zituzten.BurgesenBurgesen jantziak sinpleak eta ilunak ziren. jantziak sinpleak eta ilunak ziren.Herri xeheaHerri xehea arropa soilak erabiltzen zituen. arropa soilak erabiltzen zituen.
JanariakJanariakUrriak izaten ziren.Urriak izaten ziren.
JanariakJanariak
Ogia herri xehearen janari nagusia zen.Ogia herri xehearen janari nagusia zen.Okela luxutzat hartzen zen.Okela luxutzat hartzen zen.Barazkiak pobreen janaritzat hartzen ziren.Barazkiak pobreen janaritzat hartzen ziren.Gazta, batez ere, artzainen eta baserritarren Gazta, batez ere, artzainen eta baserritarren ohizko jatekoa zen jatorduetan, ardoa edateen ohizko jatekoa zen jatorduetan, ardoa edateen zen.zen.Ameriketatik zetorren kakaoz egindako edari Ameriketatik zetorren kakaoz egindako edari beroari txokolatea deitu zioten.beroari txokolatea deitu zioten.
Dibertsioak
Jostatzeko moduak aldatu egin ziren.Jostatzeko moduak aldatu egin ziren.
DibertsioakDibertsioak
Dibertsiorik arruntenetarikoa antzerkia zen.Dibertsiorik arruntenetarikoa antzerkia zen.Komediak ziren herritarrek gehien atsegin Komediak ziren herritarrek gehien atsegin
zituztenak.zituztenak.
XV. Eta XVI. Mendeetako eguneroko bizimodua
Hirietako aldaketak Janariak Jantziak Jostatzeko moduak aldatu
Ohitura berriakHiriak
lehen aldaketak
Kale estueta
bihurriak• Hiriguneberriak sortu.• Kale zabal eta zuzenak.• Plaza handiak
Jateko ohiturak
Teoria zientifikoa
eztabaidatzea
Euren Erretratuak
egitea
AmeriketakoProduktuak etorri
Ogia
Okela
Barazkiak
Gazta
Ardoa
Txokolatea
Herri xehearenjanari nagusia
Luxua
Pobreenjanaria
Ohizko jatekoa
Jatorduetanbakarrik
Nobleak
Formakorapilotsua
Emakumeak
Kolorebizikojantzi
nabarrak
Burgesak
•Sinpleak•Ilunak
Herri xehea
Soilak
Jostatzeko moduakaldatu
Antzerkia
gustokoenak
Komedia
Gizartea absolutismoaren garaian
XVII. mendeko gizartea hiru estamentutan banatuta zegoen: noblezia, kleroa eta pribilegiorik gabeko jendea.
Gizartea absolutismoaren garaian
Gizartea hiru estamentutan zegoen banatuta: noblezia, kleroa eta pribilegiorik ez zuen estamentua.
1) Nobleen estamentua:
-Nahiz eta talde txikia izan, eragin handia zuen.
- Lur askoren jabe ziren eta errentatik bizi ziren.
-Pribilejio asko zuten.
-Goi noblezia:kontseilariak, diplomatikoak…
-Behe noblezia: Ez zuten hainbeste pribilejiorik.
2) Kleroaren estamentua:
-Pribilejio ugari.
-biztanleriaren %10 zen.
-Lur jabetza asko zituzten.
-Goi kleroa: gotzaiak, abadeak…
-Behe kleroa: apaizak, monjeak…
3) Pribilejiorik gabeko estamentua:
-Egoera latzean bizi ziren
-Nahiz eta ahalmen ekonomiko handia izan ez zuten pribilejiorik
-Askok eskulangileak eta merkatariak ziren.
Gizartea absolutismoaren garaian
GIZARTEAREN ANTOLAKETA
HIRU ESTAMENTUETAN
NOBLEEN ESTAMENTUA
KLEROAREN ESTAMENTUA
PRIBILEJIORIKGABEKO
ESTAMENTUA
-Eragin haundia zuen-Lur askoren jabe
-Pribilejio asko-Goi noblezia:diplimatikoak
-Behe noblezia:pribilejiogutxiago
-Pribilejio ugari-Biztanleriaren %10
-Lur asko-Goi kleroa:AbadeakBehe kleroa:Monjeak
-Egoera latzean bizi-Ahalmen ekonomiko
asko baina pribilejio gutxi
Eguneroko bizimodua Europan absolutismoan
Eguneroko Bizimodua Europan kontraste handikoa zen
Eguneroko bizimodua Europan absolutismoa
Europarren eguneroko bizimodua kontraste handikoa izan zen.
Bi bizimodu bereiz ditzakegu:
1) Hirietako bizimodua:
-Gehienak baserritarrak ziren (eskulangile batzuk ere).
-Bizimodua ez zen erosoa
- Bixileku xumeak, batzuetan oherik ere ez.
2) Landetako bizimodua:
-Gehienak baserritarrak ziren
-Nobleen indarra lurren jabetzan oinarritzen zen
-Uzta txarra bazegoen, biztanleria osoa jasaten zuen.
ESPAINIAKO EGUNEROKO BIZIMODUA XVII. MENDEAN
Gizarteak krisi sakona bizi izan zuen.
Giroa ezkorra zen herrian eta Europako hegemonia galdu zuen.
Elikadura neurrikoa zen.
Eguneroko bizimodua Europan absolutismoa
EGUNEROKO BIZIMODUA
HIRIETAKO BIZIMODUA LANDETAKO BIZIMODUA
-Gehienak baserritarrak-Bizimodua ez zen erosoa
-Bizimodu xumeak
-Gehienak baserritarrak-Nobleen indarra lurren Jabetzan oinarritzen zen-Uzta txarra bazegoen,
denak jasaten zuten
ESPAINIAKO EGUNEROKO BIZIMODUA XVII. MENDEAN
-Gizartea krisi sakona jasan zuen-Europako hegemonia galdu zuen
-Elikadura neurrikoa zen