1. IZURRITE BELTZA Egileak: Ibai Barrenetxea eta Javi J. West.
2. IZURRITEAREN HEDAPENA
- XIV. Mendearen hasieran uzta txarrak izan ziren, eta honek
goseteak eta desnutrizioa eragin zituen. Higiene baldintzak oso
txarrak izateakIzurrite BeltzaEuropara iristea erraztu zuen.
- Izurritea 1347. urtean heldu zen Europara, Krimeatik iritsitako
itsasuntzi batetik marinel kutsatuak lehorreratzean. Gaixotasun hau
oso arin hedatu zen Europa osoan zehar.
- Izurrite hau oso arin hedatu zen hirien hazkunde kaotikoa eta
merkataritzagatik.
- Nekazari asko matxinatu egin ziren leku ugaritan: Gaur egungo
Katalunian, Marsella eta inguruan, Parisen, Londresen, Cambridgen,
Brujas eta Ganten, Danimarkako iparraldean, Suediako hegoaldean eta
beste leku batzuetan.
3. GARAIKO TRATAMENDU ETA PROFILAXIA
- Epidemia hau hain arriskutsu egin zuen faktoreen artean garai
hartan bere transmisioa ez ezagutzea eta sintomen ikusgarritasuna
azpimarratu behar dira.
- XVI. mendearen hasieran Pizkunde medikuek jantzi bereziak
erabiltzen hasi ziren izurriaz ez kutsatzeko:
- -Intsentsudun makila : Pizturik zegoen kutsaturiko airea
"garbitzeko" balio zuen eta itzalirik zegoenean gaixoa
manipulatzeko. Gorriz margoturik egon ohi zen.
- -Lihozko tunika : Gorputz osoa estaltzen zuen eta argizariz
estali ohi zen "atomo pozointsuek" irrista zitezen.
- -Maskara : Arnasteko hodi metaliko luzea izan ohi zuen belar
usaintsuz betea "aire kutsatutik" babesteko. Maskara larruzkoaizan
ohi zen, kristalezko lenteekin.
4. IZURRI MOTAK
- Izurri Bubonikoa:Germena arratoien odolean zegoen. Arratoiek
kosk egitean izurria kutsatzen zieten. Egun gutxien barruan hiltzen
ziren.
- Izurri pneumonikoa: Arnasketaren bidez kutsatzen zen. Bi
egunetan hiltzen ziren gaixoak.
- Izurri septizemikoa: Odolaren infekzioak eragiten zituen. Ordu
gutxiren barru hiltzen ziren gizajoak.
5. JAINKOAREN ZIGORRA?
- Garai hartako gizarteak medikuntzaren arloko ezagupen handirik
ez zuenez, jende asko uste zuen izurritea Jainkoak ezarritako zigor
bat zela.
- Zigortzaileakizeneko sinistun batzuk herriz herri eta hiriz
hiri ibiltzen ziren beren burua zartailu batekin minduz, honekin
jainkoen barkamena lortu nahi zuten. Honekin izurritea gehiago
hedatu zuten.
6. GERREN ONDORIOAK
- Goseteak, uzta txarrak eta izurria ez ezik krisia larriagotu
zuten guda ugari jasan behar izan zituzten. Adibidez Ingalaterra
eta Frantziaren arteko 100 Urteko Guda
7. Eskerrik asko entzuteagatik!!
- Mila esker entzuteagatik eta espero dugu aurkezpen hau zuen
gustukoa izatea.
- (Banda Sonora reproducida por: Msica del Renacimiento - Branle
de los caballos)