Post on 27-Apr-2018
transcript
I.E.S. SANTA POLA
LATÍN I CURSO 2012-2013
Israel Hurtado
Departamento de Latín 2012-2013
EL LATÍN COMO LENGUA INDOEUROPEA
Pese a que ya desde el siglo XVI se conocía y estudiaba el parentesco entre lenguas
geográficamente lejanas entre ellas, no fue hasta principios del siglo XIX, en plena vigencia
del positivismo, cuando un lingüista alemán, Franz Bopp, demostró la relación directa
entre lenguas antiguas de la India y de Europa. Bopp aplicó el método comparativista, un
método consistente en demostrar, mediante la comparación, las correspondencias en
léxico, morfología y sintaxis entre las lenguas objeto de estudio. La aplicación sistemática
de dicho método permitió postular la existencia de una lengua común y originaria de la
mayoría de lenguas, antiguas y modernas, habladas en Europa y en el sur de Asia, por lo
cual fue bautizada con el nombre de indoeuropeo. No nos ha llegado testimonio escrito
alguno, puesto que el documento más antiguo de los que se conservan es del segundo
milenio a.C. y corresponde al hitita, lengua ya neoindoeuropea. Esta lengua común es, por
lo tanto, hipotética y su léxico está formado por las raíces que se han deducido de las
palabras que las comparten en las distintas lenguas derivadas.
Prueba de tal parentesco son las formas que han tomado algunos sinónimos indoeuropeos
de palabras comunes, tal y como podemos observar en el cuadro siguiente:
La diáspora
Tal como acabamos de decir, los estudiosos han logrado establecer dos etapas
cronológicamente diferenciadas en la historia de las tribus que hablaron el indoeuropeo
común: la primera, como pueblo en comunidad, que podemos situar desde su origen hasta
la edad del bronce, y la segunda, como pueblo en proceso de desmembración, que
podemos datar, en su fase más importante, desde la edad del bronce hasta la edad del
hierro. No es difícil comprobar cómo vocablos vinculados al léxico agrícola o ganadero de
la cultura neolítica o de la edad del bronce, del norte o del interior continental, tienen una
raíz común, mientras que términos similares referentes a la cultura del hierro, en el sur o
en zonas marítimas, evidencian orígenes distintos.
Esta segunda etapa es conocida bajo la denominación de diáspora, y en ella radica la
explicación de la división del indoeuropeo común en las distintas lenguas de la familia
indoeuropea: los pueblos colonizadores introdujeron cultura y lengua en los territorios en
donde se establecían y la lengua indoeuropea, en contacto con las lenguas autóctonas
(sustrato), las fue sustituyendo, a la par que experimentaba cambios y modificaciones por
Departamento de Latín 2012-2013
influencia de las lenguas vecinas (adstrato) o de lenguas introducidas en el mismo
territorio posteriormente (superestrato).
La lingüística comparada ha evidenciado la existencia de un indoeuropeo común en época
neolítica, origen de la familia lingüística indoeuropea, la cual, por expansión y
fragmentación, provoca la aparición de distintos dialectos hacia el fin de la edad de los
metales. Estos dialectos son, a su vez, origen de las lenguas indoeuropeas modernas. Hay
que remarcar que, en según qué casos (español, catalán, griego, hindi…) conocemos
perfectamente el dialecto del que derivan estas lenguas modernas, pero que, en otros
(alemán, inglés, ruso…) no se conserva testimonio alguno del primitivo dialecto “madre”
común.
En el cuadro siguiente se muestran los distintos grupos lingüísticos indoeuropeos y sus
familias idiomáticas.
Departamento de Latín 2012-2013
Las únicas lenguas no indoeuropeas que existen en Europa en la actualidad son el finés, el
estonio, el húngaro y el turco, de la familia uraloaltaica; el georgiano y otras lenguas
caucásicas, y el euskera, de origen incierto.
Panorama lingüístico de Italia en el siglo v a. C.
El latín, por lo tanto, es el dialecto que hablaba un determinado pueblo indoeuropeo de los
que colonizaron la península Itálica en un período que podemos situar entre los años 1200
y 1000 a.c. Aparece en el centro de Italia, en una región que ocupa desde los montes
Albanos hasta la desembocadura del río Tíber per su margen derecha. Dicha región,
llamada Lacio, da nombre, a su vez, a la nueva comunidad y a su lengua. Los vestigios
más antiguos en latín son testimonios epigráficos (la fíbula de Preneste) del siglo VI a.c. De
hecho, en el Lacio coexistieron varios dialectos latinos, hasta que el de la ciudad
hegemónica, Roma, se impuso a los demás.
Departamento de Latín 2012-2013
En este período –siglo v a.c.- la
península Itálica constituía un
verdadero mosaico lingüístico,
conformado tanto por lenguas
indoeuropeas (itálicas, ilirias,
célticas y griegas) como por otras
que no lo eran (etrusco, ligur y
púnico), distribuidas de la forma
siguiente: el latín se hablaba en el
Lacio; dos lenguas itálicas –el osco y
el umbro- se hablaban en el sur y en
el nordeste de esta región,
respectivamente; el celta era la
lengua usada por los pueblos de las
llanuras continentales del norte de
Italia; una lengua del grupo ilirio –el
mesapio- se hablaba en la región de
la costa sur del mar Adriático, y otra
–el véneto-, en la zona del golfo de
Venecia; el griego era la lengua
hablada en la Magna Grecia, denominación bajo la cual era conocido el conglomerado de
colonias griegas fundadas en las costas de la mitad oriental de Sicilia y del sur de Italia, a
partir del siglo VIII a.c.; los etruscos hablaban una lengua no indoeuropea en los territorios
noroccidentales de la península Itálica, al norte del río Tíber, y en las costas de Córcega; el
ligur, una lengua no indoeuropea de la que apenas queda documentación, se hablaba en la
zona del golfo de Génova; en la costa occidental de Sicilia y en la isla de Cerdeña –
territorios colonizados por los cartagineses- se hablaba el púnico, un dialecto del fenicio.
En el interior de Sicilia se hablaba el sículo, una lengua itálica muy poco documentada.
Etapas del latín
Latín arcaico (del siglo VI al siglo III a.c.): etapa de formación; no nos ha llegado
ningún texto literario de esta etapa, sólo textos epigráficos con importantes
influencias etruscas y griegas. También es conocido bajo la denominación de latín
preliterario.
Latín preclásico (del siglo III hasta mediados del siglo I a.c.): etapa de creación de
una lengua literaria y de consolidación de la lengua latina. Aumenta la influencia
de la cultura griega. Según algunos filólogos no hay diferencia alguna con la etapa
anterior.
Latín clásico (de mediados del siglo I a.c. hasta el año 14 d.c.): etapa de plena
madurez de la literatura y de la lengua latinas, que se convierte en lengua de
cultura de un imperio.
Latín posclásico (del año 14 d.C. al siglo II): etapa que marca un primer período de
decadencia, pese a que todavía se crean textos literarios dentro de la gran tradición
romana.
Departamento de Latín 2012-2013
Latín tardío (del siglo II al siglo VII): etapa de progresiva desintegración del latín
durante la cual va a desaparecer como lengua hablada, en pro de la aparición de las
lenguas romances.
Latín medieval (del siglo VII al siglo XIV): etapa durante la cual el latín deja de
hablarse y pasa a ser sólo lengua escrita.
Latín humanístico (a partir del Renacimiento). Se trata del latín escrito y hablado
por los humanistas, quienes intentan recuperar la pureza del latín clásico
abandonando el latín medieval.
La fragmentación lingüística de la Romania
Durante la segunda mitad del siglo II d.C., el Imperio romano llega a su máxima
expansión. Su lengua oficial es el latín, que, como ya se ha dicho, irá sustituyendo a las
distintas lenguas autóctonas de los territorios colonizados, especialmente en el
Mediterráneo occidental, a la par que se van sustituyendo costumbres y creencias
seculares en nombre de una civilización recibida, generalmente, como un progreso. Los
romanos, pese a que, aparentemente, permiten que las provincias sometidas conserven
algunas de sus instituciones, adoptan un conjunto de medidas orientadas a romanizar el
territorio: suprimen fronteras, fundan colonias, construyen magníficas vías de
comunicación, asimilan las religiones autóctonas, instauran el derecho romano… Todo ello
tuvo como consecuencia que las poblaciones romanizadas dejaran en un segundo plano la
lengua propia y que el latín se convirtiera en la lengua común de la parte occidental del
Imperio, es decir, el conjunto de territorios conocido bajo la denominación de la Romania.
Sin embargo, el latín que mayoritariamente hablaban los colonizadores no era el latín
culto, es decir, el de la literatura –rígido y normativizado-, sino el latín vulgar, el hablado,
que pese a su unidad no era homogéneo, sino que presentaba variaciones derivadas del
origen social (patricio o plebeyo) de sus usuarios, de su procedencia geográfica (de Roma
o de provincias) o de modas surgidas en un lugar o en un momento determinado. Todo
ello, junto al hecho de que el proceso de romanización podía comportar una colonización
de tipo rural (sin escuelas) o de tipo urbano (con escuelas), provocó que, lentamente, en
cada una de las provincias se fuera diferenciando la forma de hablar el latín.
Este proceso de dialectalización, en que la lengua autóctona es el sustrato y las vecinas, el
adstrato (y las lenguas introducidas por los invasores posteriores –germánicos, árabes y
eslavos- el superestrato), se vio favorecido por la pérdida gradual de hegemonía de Roma,
puesto que de la unidad político-administrativa del Imperio dependían factores de unidad
como la acción del latín culto sobre el hablado, la conciencia de una lengua de la
administración y de la enseñanza o las relaciones estrechas, constantes y necesarias entre
las distintas provincias.
Departamento de Latín 2012-2013
De hecho, llegado el ocaso del Imperio romano, en el año 476, desaparece la principal
fuerza de cohesión lingüística del latín, y se produce su fragmentación al perder la función
de lengua de comunicación y de unión de todo el territorio. Las invasiones germánicas
acaban con el Imperio y
conmocionan
profundamente sus
estructuras: suprimen la
administración, separan
pueblos, crean fronteras y,
por todas partes, la lengua
recibe toda suerte de
influencias disgregadoras.
Hacia finales del siglo VIII
o principios del IX, el latín
ya aparece fragmentado
en numerosos dialectos,
denominados rusticae
romanae linguae (para
diferenciarlos del latín
culto y de las lenguas
extranjeras) que se irán
transformando en las
lenguas románicas o
neolatinas. Son los nuevos
idiomas hablados en la
Romania desde el siglo X,
continuación del latín de
los antiguos romanos.
Departamento de Latín 2012-2013
ACTIVIDADES
1. Colorea el mapa de las lenguas romances. No olvides poner el nombre de cada una
en el lugar correcto.
2. Evolución del nombre latino de los días a varias lenguas romances (de
lunes a viernes). El nombre del sábado viene de la palabra judía sabbath que
significa “descanso”. El nombre del domingo viene de “8óra dominicus” (día del
señor) por influencia cristiana
Al castellano: Desaparece la palabra 8óra: por ej. Martis 8óra=martes
Al valenciano: Se cambia el orden latino y se juntan las dos palabras: por ej.
Martis 8óra pasa a 8óra Martis y después a dimarts.
Al francés: Se juntan las dos palabras: por ej. Martis 8óra=mardi
Al gallego: Como en castellano desaparece la palabra 8óra: ej. Martis 8óra=martes
Al italiano: Como en francés se juntan las dos palabras: por ej. Martis 8óra=mardi
Los días en inglés y alemán (lenguas germánicas).
Asignan los días a las mismas divinidades que los latinos.
Adaptan algunas divinidades latinas a sus propios dioses
-Identifican a Marte con Tui – Dien, un antiguo dios germano de la guerra
-Identifican a Mercurio con Wedn, un antiguo dios germano
-Identifican a Júpiter con Thor – Donner, dios germano de la meteorología
-Identifican a Venus con Freia, antigua diosa germana de la belleza
Día se dice day en inglés y tag en alemán
Los días en Castellano, Valenciano y Francés
martes mercredi dijous domingo miércoles mardi divendres jueves dilluns vendredi dimecres
dissabte sábado diumenge lundi dimarts viernes jeudi dimanche lunes samedi
Departamento de Latín 2012-2013
Los días en Gallego e Italiano
xoves luns sabato martes venerdí martedí venres domingo lunedí mércores mercoledí sábado
giovedí doménica
Los días en Inglés y Alemán
Tuesday Freitag Monday Sunday Montag Dienstag Wednesday Samstag Friday Thursday
Donnerstag Saturday Sonntag
Latín Lunae
dies
Martis
dies
Mercurii
dies
Iovis
dies
Veneris
dies
Saturni
dies
Solis
dies
Castell.
Valen.
Italiano
Francés
Gallego
Inglés
Alemán
Rumano
3. ¿De dónde era originario el pueblo indoeuropeo? ¿En qué época se cree que vivió
formando una única comunidad?
4. ¿Qué es lo que demostró el lingüista Franz Bopp? ¿Cómo se denomina el método
empleado por Bopp? ¿En qué consiste?
5. ¿Cuáles son las etapas que podemos distinguir en la historia del pueblo
indoeuropeo?
6. ¿Qué es el latín, considerado desde el punto de vista de su origen?
7. ¿Cuál era la lengua hablada en las colonias del sur de Italia? ¿Qué otra lengua se
hablaba también en esa parte de Italia?
8. ¿Qué pueblos no indoeuropeos vivían al norte de la península Itálica?
9. ¿Qué lenguas eran habladas en las colonias de Sicilia?
10. ¿Qué aspecto importante podemos destacar relativo al proceso de asimilación del
latín por parte de los distintos territorios del Imperio?
11. ¿Qué es el latín tardío? ¿Y el latín humanístico?
12. ¿Qué se entiende por latín vulgar? ¿Por qué razón resulta tan importante como el
latín literario?
13. ¿Qué medidas tomaban los romanos a fin de romanizar un territorio concreto? ¿De
qué modo tales medidas afectaban a las lenguas autóctonas?
14. ¿Qué característica peculiar presentaba el latín vulgar hablado en todos los
rincones del Imperio?
15. ¿Qué supuso, bajo el punto de vista lingüístico, el fin del Imperio romano?
16. ¿Qué son las lenguas románicas o romances?
Departamento de Latín 2012-2013
17. Relaciona correctamente las palabras de las tres columnas: la primera de ellas
corresponde a distintos grupos lingüísticos; la segunda, a lenguas antiguas y la
tercera, a lenguas modernas de la familia indoeuropea:
itálico
griego
céltico
armenio
ilirio
hindi
báltico
germánico
eslavo
iránico
gálico
antiguo búlgaro
véneto
gótico
avéstico
tracio
osco
sánscrito
micénico
prusiano
bengalí armenio moderno
albanés
catalán
neerlandés
letón
macedonio
afgano
irlandés
griego moderno
18. Indica, Iínea por línea, cuál es la lengua o dialecto románico que no tiene
relación con los otros tres por lo que al grupo al que pertenece se refiere:
lemosín, provenzal, francés, aranés
bable, leonés, castellano, catalán occidental
sardo, friulano, italiano, dálmata
gallego, catalán oriental, aragonés, portugués
florentino: romano, rumano, veneciano
FONÉTICA Y PROSODIA. EL ALFABETO LATINO
El alfabeto latino
El alfabeto del latín procede del de los etruscos, pueblo hegemónico en la península
Itálica entre los siglos VIII y V a.c. Los etruscos lo habían tomado del alfabeto que
usaban los griegos occidentales establecidos en Cumas, una de las colonias griegas
más antiguas del sur de Italia. Constaba, en el período clásico, de 23 letras, dos de
ellas (y y z), añadidas tardíamente para la transcripción de vocablos tomados del
griego:
Departamento de Latín 2012-2013
Vocalismo
El sistema vocálico del latín es prácticamente idéntico al del castellano: cinco
fonemas vocálicos propiamente latinos (a, e, i, o, u) y uno proveniente del griego (y).
Hay que indicar, sin embargo, que en realidad había dos subsistemas o series
paralelas de vocales largas y de vocales breves que se representaban con las mismas
letras. En los libros de lengua, la cantidad larga se indica mediante el signo (-) encima
de la vocal correspondiente, y la cantidad breve, mediante el signo (˘).
Normas específicas de pronunciación
a: siempre es abierta y central (cast. pun,): casa, fama.
e/o: siempre son medianas, más bien cerradas que abiertas (cast. perro): ego,
mos, res.
i: puede ser vocal (cast. si): sitis, finis; o semiconsonante (cast. yogur): ius,
maior.
u: puede ser vocal (cast. pus): mus, ludus; semivocal (cast. cauto): laus, causa;
o semiconsonante (cast. huerto): uir, uiuus.
v: es una grafía convencional adoptada modernamente para señalar la u
semiconsonántica: uinum, inuentum, uarius.
y: (reproducción latina de la ípsilon griega (u). Se pronuncia como la u
francesa (fr. une, tu): perystilum, pyra.
Diptongos latinos. En el período clásico, solo quedaban en latín tres diptongos
propiamente dichos:
ae (caelum, Caesar)
oe (poena, moenia)
au (taurus, aurum)
Y también, eu en algunos monosílabos (neu, heu) y en términos de origen griego
(Europa).
Consonantismo
En la época clásica, el latín tenía los quince fonemas consonánticos que aparecen en el
esquema:
Departamento de Latín 2012-2013
Normas específicas de pronunciación
c/g: siempre son oclusivas velares no aspiradas (cast. cabo, gato): genius, Gigantes,
cerebrum, circus.
h: es fricativa velar sorda, que seguramente se pronunciaba a modo de aspiración
muy suave. No se pronuncia: hora, trahere.
x: representación del grupo ks. Se pronuncia como la x castellana (cast. xilófono):
exitus, examen.
z: reproducción latina de la zeta griega (ζ). Se pronuncia como el grupo tz catalán
(cat. setze): zona, zelus.
s: siempre es sorda (cast. seso): solus, rosa.
Las grafías dobles
qu/gu: representación de la labiovelar sorda (cast. cuestión) y sonora (cast. guante).
Siempre suena la u: quattuor, unguentum.
ch: transcripción de la ji griega (χ). Se pronuncia como una k: chaos, chorus.
ph: transcripción de la fi griega (φ). Se pronuncia como una f: amphora, Pharos.
th: transcripción de la theta griega (θ) . Se pronuncia como una t: theatrum, 12órax.
ll, ss, mm,pp, gg, cc. etc.: siempre se trata de dos consonantes geminadas, excepto
rr , que es la representación de la vibrante múltiple (cast. erre): terra, error. Se
pronuncian las dos: agger, accentus, uallum, passus, attentus.
sp, st, sc: se trata de la S líquida. Se pronuncia como en inglés (spider, star) o en
francés (sceptre): spes, studium, scamnum.
Las normas de acentuación
Todas las palabras latinas, excepción hecha de las proclíticas y de las enclíticas,
tienen acento intensivo, que no se representa gráficamente.
La posición del acento se rige por las normas siguientes:
En latín no existen palabras agudas y el acento nunca recae más allá de la
antepenúltima sílaba: ops, pons, urbs, sal, causa, Roma, poena, geltus
Son llanas las palabras cuya penúltima sílaba es larga:
Son esdrújulas las palabras cuya penúltima sílaba es breve:
Departamento de Latín 2012-2013
Departamento de Latín 2012-2013
NOCIONES GENERALES DE MORFOLOGÍA
1. Flexión y derivación
Flexión.
Derivación
2. Palabras flexivas y no flexivas
Palabra flexiva.
Palabra no flexiva.
3. Elementos de la palabra
Raíz
Tema.
Desinencia/s
CATEGORÍAS GRAMATICALES
1. La flexión nominal
FUNCIONES DE LOS CASOS
Nominativo
El caso nominativo desempeña las siguientes funciones en la oración:
a. Sujeto de un verbo en forma personal: Gallia est omnis divisa in partes tres
b. Atributo con el verbo copulativo sum: Horum omnium fortissimi sunt Belgae.
c. Complemento predicativo referido al Sujeto con un verbo distinto de sum:
Vercingetorix rex ab suis appellatur.
Departamento de Latín 2012-2013
Vocativo
Este caso sirve para llamar o dirigirse a alguien. Normalmente va entre comas.
Acusativo
El caso acusativo desempeña las siguientes funciones en la oración:
a. COMPLEMENTO DIRECTO. Siempre aparecerá cuando hay un verbo transitivo.
Caesar aciem instruit.
b. DOBLE ACUSATIVO
Hay verbos, que por su características sintácticas, llevan dos acusativos. De todos modos,
cada uno de ellos tiene una función distinta:;
*CD+PVO: Galli Mercurium omnium artium inventores ferunt
*CD+CCL: Caesar milites flumen transtulit
*CI+CD: Magíster pueros grammaticam docet
c. COMPLEMENTO CIRCUNSTANCIAL
Siempre que haya un verbo intransitivo, cualquier acusativo que aparezca será CC, ya que el
CD no puede existir. Ahora bien, puede aparecer con preposición (lo más lógico) o sin ella
cuando se trata de ciudades importantes (por ejemplo Romam).
Genitivo
El caso genitivo funciona básicamente como un complemento del nombre, con una idea de
limitación o restricción. A partir de esta función se extiende a complementar a determinados
verbos y adjetivos relacionados con ellos.
Dativo
El caso dativo funciona básicamente señalando la persona o cosa interesada en la acción
verbal, el destinatario de dicha acción, o complemento indirecto. En muchas ocasiones se
confunden dativo y genitivo, o dativo y ablativo. Pues bien, siempre será dativo si el verbo
requiere, necesita un destinatario de dicha acción. Por ejemplo: envió una carta a mi abuela.
Es evidente que el verbo enviar requiere un destinatario del CD (dicha carta).
Ablativo
El caso ablativo funciona básicamente señalando el punto de partida de la acción verbal, es
decir, como un complemento circunstancial de lugar de donde. A esta función primitiva
originaria se añadió posteriormente las de otros dos casos indoeuropeos: instrumental-
sociativo (CC de instrumento y CC de compañía) y el locativo (CC lugar y tiempo).
Departamento de Latín 2012-2013
Hay otras funciones derivadas del ablativo:
-ABLATIVO DE COMPARACIÓN: se utiliza como segundo término de una comparación sin
quam. Nihil est bello civili miserius.
-ABLATIVO AGENTE: se usa con la voz pasiva y lleva preposición a/ab con personas.
Exercitus L. Casii consulis antea ab Helvetiis pulsus erat.
Número.
Género.
2. La flexión verbal
Persona.
Número.
Tiempo.
Modo.
Aspecto.
1ª DECLINACIÓN
agricola, -ae.
ancilla, -ae.
poeta, -ae.
puella, -ae.
grammatica, -ae.
cometa, -ae.
insula, -ae.
iustitia, -ae.
laetitia, -ae.
causa, -ae
copia, -ae
copiae, -arum
fortuna, -ae
littera, -ae
natura, -ae
provincia, -ae
terra, -ae
amicitia, -ae
aqua, -ae
ara, -ae
dea, deae
cura, -ae
iniuria, -ae
sententia, -ae
via, -ae
fama, -ae
filia, -ae
Departamento de Latín 2012-2013
2ª DECLINACIÓN
domus, -i
liber, -i
locus, -i
captivus, -i
parasitus, -i
animus, -i
deus, -i
populus, -i (f)
servus, -i
legatus, -i
puer, -i
tribunus, -i
magister, -tri
fagus, -i (f)
ulmus, -i (f)
laurus, i (f)
amicus, -i
gladius, -ii
liberi, -orum
morbus, -i
equus, -i
mundus, -i
numerus, -i
annus, -i
vir, -i
consilium, -ii
imperium, -ii
periculum, -i
auxilium, -ii
caelum, -i
donum, -i
praesidium, -ii
verbum, -i
beneficium, -ii
vitium, -ii
pretium, -ii
castra, -orum
oppidum, -i
regnum, -i
ADJETIVOS DE LA 1ª CLASE
barbarus, -a, -um
cartus, -a, -um
dubius, -a, -um
líber, -a, -um
incertus, -a, -um
primus, -a, -um
patrius, -a, -um
regius, -a, -um
imbrifer, -a, -um
ingratus, -a, -um
publicus, -a, -um
piger, -gra, -grum
CONCORDANCIA 1ª Y 2ª
ancilla, -ae piger, -gra, -grum
locus, -i altus, -a, -um
auxilium, -ii publicus, -a, -um
liber, -i probus, -a, -um
donum, -i socius, -a, -um
poeta, -ae (m) doctus, -a, -um
praesidium, -ii summus, -a, -um
captivus, -i alienus, -a, -um
verbum, -i superus, -a, -um
populus, -i (f) paucus, -a, -um
legatus, -i alius, -a, -um
pretium, -ii alter, -a, -um
puella, -ae pestifer, -a, -um
domus, -i (f) parvus, -a, -um
agricola, -ae (m) bonus, -a, -um
grammatica, -ae longus, -a, -um
parasitus, -i ceterus, -a, -um
cometa, -ae meritorius, -a, -um
insula, -ae magnus, -a, -um
animus, -i clarus, -a, -um
iustitia, -ae. malus, -a, -um
deus, -i pulcher,-chra,-chrum
regnum, -i dignus, -a, -um
laetitia, -ae. multus, -a, -um
beneficium, -ii tantus, -a, -um
servus, -i humanus, -a, -um
caelum, -i honestus, -a, -um
causa, -ae novus, -a, -um
vitium, -ii totus, -a, -um
puer, -i verus, -a, -um
Departamento de Latín 2012-2013
3ª DECLINACIÓN
aedes, -is. f:
aetas, -tatis f
agger, -eris. m:
agmen, -inis. n:
altar, -is.n:
amor, -oris. m:
animal, -alis. n:
apis, -is. f:
ars, artis. f:
arx, arcis. f:
auctoritas, -atis. f:
auris, -is. f:
avis, -is. f:
caedes, -is. f:
calcar, -is. n:
canis, -is. m:
caput, capitis. n:
carmen, -inis. n:
cinis, -eris. m/f:
civis, -is. m:
civitas, -atis. f:
clamor, -is. m:
classis, -is. f:
clavis, -is. f:
cognomen, -inis. n:
cohors, -ortis. f:
collis, -is. f:
ops, opis. f:
opus, -eris. n:
oratio, -onis. f:
orbis, -is. f:
os, oris. n:
ovile, -is. n:
parens, -entis. m:
pars, partis. f:
pastor, -oris. m:
pater, -tris. m:
pax, pacis. f:
pectus, -oris. n:
pes, pedis. m:
piscis, -is. m:
plebs, plebis. f:
pondus, -eris. n:
pons, -ntis. m:
potestas, -atis. f:
praenomen, -inis. n:
prex, precis. f:
princeps, -ipis. m:
regio, -onis. f:
rete, -is. n:
rex, regis. m:
sacerdos, -otis. m:
salus, -utis. f:
scelus, -eris. n:
sedes, -is. f:
senator, -oris. m:
senectus, -utis. f:
senex, senis. m:
societas, -atis. f:
sol, solis. m:
soror. -oris. f:
tellus, -uris,. n:
tempestas, -atis. f:
tempus, -oris. n:
terror,-oris. m:
timor, -is, m:
turris, -is. f:
urbs, urbis. f:
uxor, -oris. f:
vallis, -is. m:
ver, veris. n:
victor, -oris. m:
virgo, -inis. f:
virtus, -utis. f:
vis, -is. f:
vulnus, -eris. n:
ADJETIVOS DE LA 2ª CLASE
acer, acris, acre:
brevis, -e:
ingens, -entis:
Departamento de Latín 2012-2013
audax, -acis:
*dives, -itis:
CONCORDANCIA 3ª
aedes, -is. f: communis, -e:
aetas, -tatis f anceps, -ipis:
agger, -eris. m: capax, -acis:
agmen, -inis. n: celer, -eris, -ere:
altar, -is.n: civilis, -e:
amor, -oris. m: difficilis, -e:
animal, -alis. n: docilis, -e:
apis, -is. f: dulcis, -e:
ars, artis. f: facilis, -e:
arx, arcis. f: fatalis, -e:
auctoritas, -atis. f: felix, -icis:
auris, -is. f: fidelis, -e:
avis, -is. f: ferox, -ocis:
caedes, -is. f: fortis, -e:
calcar, -is. n: frecuens, -entis:
canis, -is. m: gravis, -e:
caput, capitis. n: hostilis, -e:
carmen, -inis. n: *pauper, pauperis:
cinis, -eris. m/f: imprudens, -ntis:
civis, -is. m: inanis, -e:
civitas, -atis. f: ingens, -entis:
clamor, -is. m: iuvenis, -e:
classis, -is. f: *interior, -is:
clavis, -is. f: levis, -e:
cognomen, -inis. n: loquax, -acis:
cohors, -ortis. f: militaris, -e:
collis, -is. f: mobilis, -e:
ops, opis. f: amans, -ntis:
oratio, -onis. f: nobilis, -e:
orbis, -is. f: prudens, -ntis:
os, oris. n: rapax, -acis:
ovile, -is. n: recens, -entis:
parens, -entis. m: rudis, -e:
pars, partis. f: sapiens, -ntis:
pastor, -oris. m: talis, -e:
pater, -tris. m: similis, -e:
pax, pacis. f: tristis, -e:
pectus, -oris. n: tenuis, -e:
pes, pedis. m: *uber, -eris:
piscis, -is. m: turpis, -e:
plebs, plebis. f: celeber, -bris, -bre
pondus, -eris. n: utilis, -e
pons, -ntis. m: *vetus, -eris:
sacerdos, -otis. m: vilis, -e
:
4ª Y 5ª DECLINACIÓN
casus, -us
consulatus, -us
cornu, -us
domus, -us
equitatus, -us
ímpetus, -us
manus, -us
genu, -us
senatus, -us
vultus, -us
dies, -ei
materies, .ei
res, rei
luxuries, -ei
Departamento de Latín 2012-2013
CONCORDANCIA
ancilla, -ae hostilis, -e:
locus, -i communis, -e:
auxilium, -ii anceps, -ipis:
liber, -i capax, -acis
donum, -i socius, -a, -um
poeta, -ae (m) celer, -eris, -ere:
praesidium, -ii civilis, -e:
captivus, -i difficilis, -e
verbum, -i docilis, -e
populus, -i (f) dulcis, -e
legatus, -i facilis, -e
pretium, -ii alter, -a, -um
puella, -ae pestifer, -a, -um
domus, -i (f) parvus, -a, -um
agricola, -ae (m) bonus, -a, -um
grammatica, -ae fatalis, -e
parasitus, -i felix, -icis
cometa, -ae fidelis, -e:
insula, -ae ferox, -ocis
animus, -i fortis, -e
iustitia, -ae. frecuens, -entis canis, -is. m pulcher,-chra,-chrum
caput, capitis. n: dignus, -a, -um
carmen, -inis. n: multus, -a, -um
cinis, -eris. m/f: tantus, -a, -um
civis, -is. m: humanus, -a, -um
civitas, -atis. f: honestus, -a, -um
causa, -ae iuvenis, -e
vitium, -ii totus, -a, -um
puer, -i verus, -a, -um
aedes, -is. f: altus, -a, -um
aetas, -tatis f publicus, -a, -um
agger, -eris. m: probus, -a, -um:
agmen, -inis. n: doctus, -a, -um
altar, -is.n: summus, -a, -um
amor, -oris. m: alienus, -a, -um:
animal, -alis. n: superus, -a, -um:
apis, -is. f: paucus, -a, -um:
ars, artis. f: alius, -a, -um:
arx, arcis. f: longus, -a, -um:
auctoritas, -atis. f: ceterus, -a, -um:
auris, -is. f: meritorius, -a, -um
avis, -is. f: magnus, -a, -um:
caedes, -is. f: clarus, -a, -um:
calcar, -is. n: malus, -a, -um:
deus, -i: gravis, -e:
regnum, -i piger, -gra, -grum
laetitia, -ae. *pauper, pauperis:
beneficium, -ii imprudens, -ntis:
servus, -i inanis, -e:
caelum, -i ingens, -entis:
clamor, -is. m: novus, -a, -um:
Departamento de Latín 2012-2013
FRASES Y TEXTOS
Análisis sintáctico y traducción de las siguientes oraciones:
1. Regina fabulam audit.
2. Agricola in agro erat.
3. Nos hastam habemus.
4. PuelIa libros grammaticae legit.
5. Multi agricolae in urbe permanebant.
6. Tu multos amicos habes.
7. Habeo hoc donum tibi.
8. Milites in urbem ibant.
9. Nautae naves habebant.
10. Puellae fabulas amant.
11. Pecuniam nostram semper habemus.
12. Milites exercitum Troiae in flumine audiunt.
13. Hi homines numquam inimicos habebant.
14. Pater filios suos amat.
15. Dominus servos bonos non habet.
16. Concilia deorum omnes audimus.
17. Habebat oppidum militibus tuis.
18. Hi homines bellum civile amabunt.
19. Dominus praemia servo suo habet.
20. In agro cum amicis sum.
21. Exercitus Romanus clamorem ex urbe audiebat.
22. Librum poetae non legis.
23. Senatus orationem Ciceronis audiet.
24. Consules huius urbis optimi sunt.
25. Oraculum deorum ipse audit.
26. Plebs nova e populis finitimis Romam veniebat.
Departamento de Latín 2012-2013
27. Hi clari homines sententias tuas defendebant.
28. Alia aedificia forum romanum ornabant.
29. Hodie eas res videmus.
30. Tibi eas historias narravit.
31. Dei testes harum rerum sunt.
32. lIle cum patre suo ad urbem veniret.
33. Parientes suae filiae dotem dabant.
34. Mater omnes res filiis parabat.
35. Meas nuptias in urbe celebrabo.
36. Cum magnis clamoribus veniunt.
37. Hora tarda hominibus pigris est.
38. Dux tribuno iussum iubet.
39. Caesar summum pontem ascenderet.
40. Dux militem cum telo vulnerabat.
41. Equitatus hostium proelium committet.
42. Milites Romani in arce cum Gallis bellum faciebant.
43. Romani cum Sabinis in bello pugnant.
44. Albani ad exercitum Romanum legatos mittebant.
45. Romani in agro Albano acria proelia faciunt.
46 Romulus multa facta optima fecit.
47. Romani laeti victorias celebrabant.
48. Cum altis muris urbem muniet.
49. Romulus multos annos inter Romanos solus regnabit.
50. Romanum imperium a Romulo exordium habet.
51. Tu laetus mala nostra rides.
52. Dux exercitum ad castra perducit
53. Ille deo similis erat
54. Te tristem video.
Departamento de Latín 2012-2013
55. Numquam divitias deo roges.
56. Dux equitum magnam partem flumen transducet.
57. Legio Antonium hostem iudicabit.
58. Catilina iuventutem mala facinora edocebat.
59. Satis divitiarum habeo.
60. Iuvenes caedis obliviscuntur.
61. In rebus duns audacia necessaria est.
62. Naturalis tenebrarum metus est.
63. Pater finem pugnae imponit.
64. Nomen mihi Petrus est.
65. Miles praesidium in castris relinquit.
66. Haec insula vicina Graeciae est.
67. Nos praemium pudori damus.
68. Flamma fumo proxima est.
69. Auxilia vobis sunt.
70. Pompeius classi praeerat.
Passiva
917. In horreis triticum et hordeum ab agricolis seruatur
918. Patria a magistratibus regitur et a poetis laudatur
919. In siluis altae arbores uento agitantur
920. C. Caesar et M. Pompeius consules a populo creantur
921. Ab sapientes homines omnia recte ac diligenter faciuntur
922. In hostium castris multae tabulae a legatis inuentae sunt
923. Imperator ab hostibus uictus est et in urbem ductus est
924. His temporibus multa bella a Romanis facta sunt
Departamento de Latín 2012-2013
925. Legiones a Caesare collocatae sunt in hibernis
926. Nunquam sine pugna milites Romani ab hostibus uicti sunt
927. Ciuitates ab hostium exercitu oppugnabuntur
928. In publicis caerimoniis imago solis a sacerdotibus ferebatur
929. Fontium et montium numina ab incolis poetisque colebantur
930. Proserpina a Plutone rapta est et in inferos eam duxit
931. Rex Darius contra Graecos amicum suum misit, sed eius exercitus a Graecis
deletus est
932. Bello Punico secundo Regulus a Poenis captus est
933. Acies inimicorum impetu militum fracta est
934. Naues in ponto uento agitantur, sed in portu tutae manent
935. Saguntum ab Hannibale capta est, Numantia a Romanis
936. Iouis fratres a Saturno uorati erant
937. Prometheus uinctus erat a deo Ioue in monte Caucaso ferreis catenis
938. Imperator uictus est ab hostibus; postea ducitur in urbem
939. Tela de muro iacta sunt a militibus
940. Claudius imperator ueneno necatus est
941. Totum templum flammis consumptum est
942. Equites pulsi sunt a pedibus
943. Maxima debetur puero reuerentia
944. Omnes ducimur ad cognitionis et scientiae cupiditatem
945. Amicus certus in re incerta cernitur
Departamento de Latín 2012-2013
946. Verborum lenitate tristitia mitigatur
947. Habetur ab omnibus homo bonus ac probus
948. Nihil ira, sed mansuetudine facitur
Relatiuum
766. Scriptor librum scribit in quo bellum in Hispanos narrabit
767. Videt hominem quem omnes Marcum appellabant
768. Videant hominem quem heri in horto uideo
769. Verba mea de quibus iam tibi scribo in Ciceronis libro sunt
770. Dicunt carmen quod mihi componis tenerum atque formosum esse
771. Milites omnes quos dux secum trahit in urbem mittunt
772. Dicere quae dicis malum est
773. Illa pars urbis ab hostibus tenebatur quam nostri milites iam ceperant
774. Gallia diuiditur in partes tres quarum unam Belgae incolunt
775. Hostes ad senatum legatos quos uidemus mittebant
776. Legiones Romanae saepe in eas regiones quas hostes tenebant profectae sunt
777. Post bellum senatus plebi auxilium quod petitum erat dedit
778. Opera magna illius imperatoris in libro de quo omnes loquebantur scripta erant
779. Poetae multi, quorum nomen tempus deleuit, carmina scripserunt pulcherrima
780. Nidos, quos ad fluminis ripas columbae fecerant, uentus deleuit
781. Graecorum oratorum clarissimi sunt ii qui Demosthenem imitant
782. Arbores serit senex quarum fructus non uidebit
Departamento de Latín 2012-2013
783. Xerxes omnes sacerdotes, qui in urbe Atheniensium manserant, necauit
ciuitatemque incendio deleuit
784. Sculptor Mineruae simulacrum fecit quo templum ornauit quod Athenienses illi
deae sacrauerant
785. Interim ad eum legati uenerunt quibus imperator responderat
786. Omnes qui aderant magno fletu auxilium a Caesare petebant
787. Centuriones praemisit qui locum cognoscebant
788. Caesar exploratores misit qui hostium consilia cognoscebant
789. Omnia quae dixistis ab inimicis audita sunt
790. Pater et mater qui profecti erant in urbem reuerti sunt
791. Milites in flumine pontes fecerunt, quorum magna pars ab hostibus capta est
792. Caesar moratus est in castris quibus milites morati erant
793. Inuenerunt latrones quibus pecuniam dederant
794. Hoc est argumentum quod tibi magister dedit
Infinitivum
455. Dux epistulam statim scribi iussit
456. Plebs leges consulis per tribunos confirmare potest
457. Consulis uxor tabulam frangere non potuit
458. Inter densas arbores uenator praedas spectare poterat
459. Comitia Pontificem Maximum eligere non poterant
460. In Italiam ire cum Iuliae amicis non poteramus
461. Piratae uitam probam et modestam agricolarum amare non poterant
Departamento de Latín 2012-2013
462. Omnis homo bona quaerit, sed non semper inuenire potest
463. Homines in theatro ridere solent
464. Intellexit Caesar hostium copias ad castra appropinquare
465. Nuntiauerunt centurioni Caesarem in oppido esse
466. Confirmat legio se paratam ad bellum semper fuisse
467. Affirmamus libertatem ac amorem maximum hominibus esse bonum
468. Respondent consules se nunquam nihil mali fecisse
469. Puto leges ad hominum uitam necessarias esse
470. Animaduertit Caesar primam legionem paucos homines habere
471. Dicunt milites Caesarem bonum fuisse imperatorem
472. Scimus omnes medicos aegrotam puellam curauisse
473. Narrat Cicero Laelium sermonem uobis de amicita exposuisse
474. Dicis hodie librum Ciceronis de senectute a Marco exponi
475. Narrant scriptores Germanos cum Romanis pacem fecisse
476. Dixerunt mihi Claudium et Marcum hodie consules creari
477. Dicunt poetas multas fabulas narrare iocosas
478. Te iubet a patria discedere Caesaris ira
479. Iussit Caesar hostes ad se duci
480. Legati Caesari nuntiauerunt Ariouistum cum omnibus copiis appropinquare
481. Caesar legatis dicit se amicos defendere
482. Multos affirmabant gladiatores in circo necari
Departamento de Latín 2012-2013
483. Credebant nostri milites equites castra non cepisse
484. Petrus amicum Claudiae uidere non poterat
485. Errare humanum est, sed boni esse possunt uiri
486. Te in Italiam ire cum Iuliae amicis non oportet
487. Putabant Romani Ciceronem inter Romanos scriptores maximum fuisse
488. Clamabat ille miser se ciuem esse Romanum
489. Caesar partem prouinciae incursionibus hostium uastari audiebat
490. Caesar iussit obsides ad certam diem ad se dari
491. Nuntiatur Caesari tres partes copiarum flumen traduxisse
492. Omnes homines bona quaerunt, sed non semper ea inuenire possunt
493. Inimicos amare non omnibus placet
494. Iuuenile uitium est regere non posse impetum
495. Difficile est saturas non scribere
496. Dixit latro se aurum non arripuisse
497. Oportet consules legiones ducere
498. Mihi nuntiauit miles centurionem mandata non fecisse
499. Tibi dixit tribunus a militibus mandata non faci.
Participium
1110. Lucius incerto uultu pauens ad templum adcurrit
1111. Flumen est fluens aqua
1112. Graeci Miltiadis auctoritate impulsi copias ex urbe eduxerunt
Departamento de Latín 2012-2013
1113. Iucunda est memoria praeteritorum malorum
1114. Graecia capta ferum uictorem cepit
1115. Milites oppugnantes castra terrent fugientium agmen
1116. Vrbem captam Romanorum hostes deleuerunt
1117. Equites flumen transgressi cum hostium equitatu proelium commiserunt
1118. P. Scipio Numantiam obsessam diu fame cepit
1119. Hasdrubal, frater Hannibalis, ex Hispania profectus cum ingentibus copiis, in
Italiam peruenit
1120. Milites Caesaris perterriti uirtute equitum uagabantur
1121. Cicero, consul factus, Sergii Catilinae coniurationem constantia curaque
patefecit
1122. Romani semper appetentes gloriae et laudis fuerunt
1123. Inuidimus hominibus ridentibus
1124. Principes ciuitatum se omnes flentes ad Caesaris pedes proiecerunt
1125. Post reges expulsos, consules a populo creati sunt
1126. Corpora militum mortuorum magno honore a comitibus sepeliuntur
1127. Factam a me domum deleuerunt
1128. Nihil difficile est homini ueritatem amanti
1129. Egressi ex oppido, milites affirmauerunt se nunquam hostes necaturos
1130. Intellegebant milites oppugnantes imperatorem ab hostibus captum esse
1131. Equites, dicentes pedites flumen transire non potuisse, uicos deleuerunt quos
ceperant
1132. Pacis condiciones hostibus uictis durae fuerunt
Departamento de Latín 2012-2013
1133. Dux, misericordia motus, ueniam hostibus dedit
1134. Hominibus laborantibus fortuna fauet
1135. Hostes, copias nostras uidentes, omnibus suis relictis, terga uerterunt
1136. Miles ad domum regrediens patrem inuenerat
1137. Eum laborantem in agro inuenit
1138. Tantis excitati praemiis multi sua sponte in disciplinam conueniunt
1139. Milites, telis hostium uulnerati, ad castra regressi sunt
1140. Agna lupos audit circum stabula frementes
1141. Pueri timebant canem uehementer latrantem
1142. In medio atrio sedebat pontifex maximus, togam splendidam gerens
1143. Statuae deorum, ex auro factae, ad templum portabantur
1144. Duos elephantos uideo per uiam procedentes
1145. Dux, milites hortatus, principia intrauit
1146. Puer, pugnantium clamore perterritus, fugit
1147. Romani urbem captam incenderunt
1148. Iuuenem, hasta uulneratum, ad medicum duximus
1149. Amico ex Italia discedenti centum denarios dedi
1150. Ab imperatore ipso laudata, risit
1151. Ab amicis incitatus, in Circo Maximo certauit
1051. Boudicca regina, Britanni rebellionem contra Romanos fecerunt
1052. Milites, positis scalis, muros ascendunt
Departamento de Latín 2012-2013
1053. His rebus cognitis, Caesar consilium cepit ex loci natura
1054. Eo tumulto nuntiato, Marcellinus cohores quattuor nostris in planitie
pugnantibus ex castris miserat
1055. Commiso proelio, hostes Romanorum impetum non sustinuerunt
1056. His constitutis rebus, signo iam profectionis dato, Pompeius ex eo loco copias
eduxit
1057. Coniuncto exercitu, Caesar Gomphos peruenit, quod est oppidum primum
Thesaliae uenientibus ab Epiro
1058. Omni spe salutis amissa, milites hostibus arma tradunt
1059. Re frumentaria comparata equitibusque delectis, iter in ea loca facere coepit
1060. His nuntiis acceptis, Galba sententias quaerere coepit
1061. His rebus cognitis, dux legiones equitatumque uocari atque in itinere resistere
iubet
1062. Me ueniente domi canes latrauerunt
1063. Hostibus appropinquantibus, senatus Cincinnato nuntiauit eum dictatorem
factum esse
1064. Armis populo datis, omnes ciues pollicentur se semper rem publicam
defensuros
1065. Acceptis senatus litteris, praetores imperauerunt ut nouae legiones in Hispania
conscriberentur
1066. Spe salutis omni amissa, milites qui pugnauerant se dederunt
1067. Hac oratione pronuntiata, qui in foro aderant dixerunt consules iam a senatu in
Galliam missos esse
1068. Capto oppido, omnes mulieres animaduertunt hostes id deleturos
1069. His rebus comparatis, Catilina consulatum petebat
Departamento de Latín 2012-2013
1070. Comitiis habitis, consules declarantur M. Tullius et C. Antonius
1071. Germani, desperata expugnatione castrorum, trans Rhenum se receperunt
1072. Germani, post tergum clamore audito, armis abiectis signisque militaribus
relictis, se ex castris eiecerunt atque ibi perierunt, oppressi ui fluminis
ANTIGUOS DIOSES ROMANOS
Initio Romani, genus agricolarum, ruda numina invocaverant. Invocabant enim
Iovem, numen caeli et fulminis, Martem, dominum hiemis et tempestatis; Saturnum,
auctorem sementis et agrorum; Terminum, custodem limitum suorum; Silvanum,
deum silvarum nemorumque, Cererem, deam frugum et herbarum; Venerem,
dominam florum, Palem, propitiam pecori pastoribusque. Postea Romani deorum
nomina novis fabulis auxerunt atque imprimis appellaverunt Iovem hominum
deorumque patrem et postremo Tarquinius Superbus, romanorum ultimus rex, in
monte Capitolio Iovi Optimo Maximo templum magnificum aedificavit.
TESEO Y EL MINOTAURO
Antiquis temporibus erat in insula Creta horrendum monstrum, Minotaurus nomine.
Monstrum habebat caput tauri in humano corpore atque in Labyrintho habitabat.
Labyrinthus erat magnificum aedificium unde homines exire nesciebant, nam multae
viae flexae faciebant errorem. In Labyrintho rex Minos Minotaurum hominibus vivis
alebat. Itaque Athenienses multos pueros multasque puellas quotannis in Cretam
mittere debebant atque monstrum saevum omnes avide vorabat. Minos, Cretae rex
atque Minotauri pater, paucis annis antea magno bello Athenas vicerat. Victor non
solum magnam pecuniam, sed etiam multos obsides ab Atheniensibus quotannis
flagitabat atque obsidibus Minotaurum alebat. Sed Theseus, Athenarum regis filius,
Minotaurum occidere constituit. Itaque cum obsidibus in Cretam pervenit. Cretae rex
filiam pulchram quoque habebat, Ariadna nomine. Ariadna, magno amore Thesei
capta, Theseum servare constituit. Itaque Theseo longum filum dedit ut certam viam
ad portam Labyrinthi invenire posset. Theseus in Labyrinthum intravit atque
Minotaurum post longam pugnam gladio occidit. Deinde auxilio fili ad portam
Labyrinthi facile pervenit atque e Labyrintho evasit. Ita Athenienses obsides a
saevitia monstri liberavit. Ariadna cum Theseo e Creta, patria sua, evasit, sed
Theseus nocte in insula Naxo Ariadnam reliquit atque in patriam suam navigavit.
Mane Ariadna, e somno excitata, Theseum in litore frustra quaesivit, multisque cum
lacrimis frustra vocabat, dum capillos vestemque scindebat maesta atque magna
Departamento de Latín 2012-2013
aegritudine afflicta. Tunc Bacchus deus in insulam Naxum venit atque Ariadnam a
solitudine ac periculis liberavit. Postquam Theseus Ariadnam in litore deseruit ad
patriam vento secundo laetus navigabat. Aegeus, Thesei pater Athenarumque rex, de
altis saxis in mare prospiciebat, nam filium suum anxius opperiebatur. Iam Theseus
patriae suae litoribus appropinquabat, cum pater Aegeus atra vela navigii conspexit.
Theseus enim non mutaverat atra vela candidis velis ut victoriam nuntiarent. Itaque
Aegeus pater mortem filii ex atro colore velorum putavit atque dolore amens sta- tim
de alto saxo in mare se proiecit. Ex eo tempore Graeci mare, ubi Aegeus mortem
invenit,"mare Aegeum" nominaverunt. Post Aegei mortem, Theseus rex Athenarum
fuit multosque per annos magna sapientia patriam suam rexit.
NIOBE
Cum aliquando mulieres Tebanae Latonae, Apollinis et Dianae matri, sacrificium
facerent, Nioba, Tebanorum regina, eas vituperavit et: "Cur -inquit- mihi sacrificia
non facitis? Cur Latonam mihi anteponitis? Ego septem filias septemque filios habeo;
Latona autem tantum unum filium unamque filiam habet".Mulieres sacrificia
omittunt. Tunc Latona liberos suos oravit ut superbiam Niobae vindicarent.Illi
precribus matris statim paruerunt. Apollo omnes Niobae filios suis sagittis interfecit.
Misera mater suo corpore filias suas tegere cupiebat, sed Diana septem sorores
sagittis necavit. Inter filios et filias exanimes resedit Nioba. Ventus capillos suos non
movet, in ore color est sine sanguine, oculi immoti manent, tota rigida sedet.
Misericordia deorum in saxum mutata est. Tamen perpetuo flet. Vento in montis
Sipyli verticem rapta est. Ibi fixa in montis cacumine linquitur et saxa etiam nunc
Niobae lacrimas manant.
DÉDALO E ICARO
Daedalus, vir magni ingenii, in insula Creta exsulabat. Ibi Cretae tyrannus Daedalo
hospitium praebuit, atque Daedalus magnum Labyrinthum tyranno aedificavit. Sed
postea tyrannus Daedalum cum filio in Labyrintho inclusit. Tunc Daedalus alas
pinnis et cera fecit et umeris aptavit. Deinde cum filio evolavit. Puer alas in caelo
agitabat, sed alarum cera liquescit et miser puer in undas cadit. Interea Daedalus in
Italiam venit et in pulchro templo alas deis dedicavit.
Departamento de Latín 2012-2013
ORFEO Y EURIDICE
Orpheus poeta feras etiam cantu suo domabat atque magna saxa lyrae suavitate
movebat. Eurydicam, pulchram feminam, in matrimonio habebat multumque
amabat. Orpheus beatus erat, sed vipera Eurydicam in prato mordet suoque veneno
propere necat. Eurydica in Inferos, mortuorum magna regna, descendit. Orpheus in
Inferos venit atque inter mortuorum umbras quaerebat Eurydicam suam. Postremo
etiam Proserpinam, Inferorum deam regnamque, suis verbis canoris movit.
Proserpina dea Eurydicam Orpheo reddit. Iam Orpheus Eurydicam ex Inferis in
terras secum ducebat laetusque erat. Orpheus ad Inferos respicere non debebat, sed,
magna cura motus, ad Inferos respexit. Tunc Eurydica in Inferos rursus descendit
atque in Inferis perpetuo mansit.
EL RAPTO DE PROSERPINA
Siciliae insulae incolae ceteraeque gentes antiquae Cererem, frumenti frugumque
deam, Proserpinamque, filiam Iovis et Cereris, magno amore colebant. Insula Sicilia
Cereri Proserpinaeque sacrata erat. In media insula est lacus et circa lacum lucus
amoenus. Humida terra varios flores gignit et hoc loco perpetuum ver est. Ibi
Proserpina a Plutone, qui sub terris apud Inferos regnabat, in nemore prope urbem
Hennam sito, rapta est. Pluto Proserpinam in Inferos, suam reginam, secum duxit.
Interea Ceres, cum filiam suam frustra quaereret, tandem taedas ignibus, qui ex
Aetnae vertice erumpunt, inflammavit omnesque terras maesta peragravit. Noctu
flammiferas taedas gerebat; cum sol cetera sidera fugaverat, suam filiam rursus
quaerebat. Tandem Iuppiter, Cereris precibus fatigatus,fratri Plutoni iussit ut
Proserpinam ex Inferis dimitteret. Risit Inferorum rex, at Iovis mandatis paruit.
Statim Proserpinam ad se vocavit ac sic hortatus est: "i, Proserpina, ad matrem. Noli
maerere. Tibi inter inmortales bonus vir ero. Ego Iovis frater sum. Huc cum rursus
veneris, omnibus imperabis."
Proserpina gaudio exsultans in currum conscendit. Mercurius deus equos agitavit:
neque montes neque valles equorum cursum tardaverunt. Ut Ceres, quae ante
templum maesta sedebat, currum vidit, accurrit. Proserpina etiam matri obviam
cucurrit. Mater filiam longo amplexu tenet totumque diem a doloribus requievit
matris et filiae animus. Postea Proserpina partem anni apud Inferos cum Plutone, at
alteram partem in terris cum matre sua vixit. Ibi flava Ceres mortales vertere ferro
terram docuit, cum iam victum eis silvae negarent.
Departamento de Latín 2012-2013
ORIGENES DE ROMA
Per decem annos Graeci cum Troianis pugnaverunt quia Paris, filius Troianorum
regis, rapuerat Helenam, uxorem Menelai, regis Spartanorum. Graeci Troiam saepe
oppugnaverant, sed oppidum expugnare non potuerant. Graeci magnum equum
ligneum fecerunt. Multi viri armati intus latebant. Equus ante portas Troiae
collocatus est, sicut donum deae Minervae. Graeci autem deponere arma
simulaverunt atque in insulam Tenedum, proximam Troiae, navigaverunt.
Dei inmortales Troianos deseruerant. Troiani, igitur, crediderunt dolis Graecorum.
Moenia aperuerunt atque magnus equus intra moenia acceptus est. Noctu Graeci in
equo occultati liberati sunt. Socii eorum redierunt atque Troiam incenderunt.
Iam tota urbs flagrabat. Iuppiter pium Aeneam monuit: Salutem quaere, fuge, et
Penates Troiae in alienas terras porta. Aeneas imperio Iovis paruit et suos deosque
Penates in naves imposuit.
Venti ad insulam Delum naves gesserunt, ubi deus Apollo semper cultus erat pie.
Aeneas enim consulere potuit deum. Aeneas tremens hanc vocem Apollinis audivit:
Navigate in Italiam ibique novas sedes quaerite. Multos labores vobis Iuno imponet,
sed Venus, mater tua, numquam vos deseret. Troiani, ita confirmati, rursus mare
petierunt. Post longos errores pervenerunt in Italiam. Prima castra in Latio posita
sunt. Ibi regnabat Latinus et incolebant Latini.
Aeneas et Troiani praedam ex agris latinis capiebant. Latinus rex cum armatis
concurrit. Instructae erant acies. Priusquam signa proelii darent, Latinus Aeneam
vocavit ad colloquium. Latinus Aeneam rogavit: unde venitis?, cur domo
discessistis?, cur Latium quaesivistis? Aeneas Latinum non celavit originem divinam
atque fugam ex Troia incensa.
SATURNO Y LA EDAD DE ORO
Saturnus in Olympo per multos annos regnavit, sed Iuppiter, filius suus,contra
patrem bellum movit. Iuppiter post maximam pugnam patrem vicit et ex caelis
Saturnum expulit. Primum Saturnus in Italiam venit, genus altis montibus dispersum
composuit et Latinos agrorum cultum docuit. Ex illo tempore sub rege Saturno illa
aetas aurea fuit.Poeta Ovidius sic celebrat: homines sine lege, sponte sua, vitam
agebant; timor non illis erat et sine vindice bonum rectumque faciebant; nondum
fossae oppida cingebant, nec tuba milites ad pugnam congregabat, nec matres bella
Departamento de Latín 2012-2013
et gladios cruentos horrebant. Tellus, illa sola, optimos fructus hominibus ferebat;
non boves, non tauri terram arabant. Ver erat aeternum et placidi Zephiri flores
arboresque auris tepidis mulcebant; flumina iam lactis, iam nectaris currebant et
mella flava de ilice dura stillabant.
PRECALENTAMIENTO PARA SEGUNDO
1. Hieme Caesar consuetudine sua legiones in hiberna reduxit; cum uer
appropinquabat, ad oppugnationem munitionum magnis itineribus duxit.
hiems, hiemis, m. :
invierno, tempestad, mal
tiempo
ad, :[prep.ac.] a, hacia,
junto a; para
appropinquo, as, are :
acercar
Caesar, Caesaris, m. :
César; emperador
consuetudo, dinis, f. :
costumbre, uso, hábito
cum, : [prep. abl.] con;
duco, is, ere, duxi,
ductum : conducir, llevar,
guiar
hibernum, : [sólo en
plural: hiberna,
hibernorum] campamento
de invierno
in, : [prep.acus] a, hacia,
para, contra; (prep.abl.) en
iter, itineris, n. : camino;
itineribus, magnis
itineribus: a marchas
forzadas
legio, legionis, f. : legión;
ejército
magnus, -a, -um : grande
munitio, munitionis, f.:
fortificación, línea
fortificada
oppugnatio,
oppugnationis, f.: ataque,
asalto; asedio
reduco, -is, reducere,
reduxi, reductum : retirar,
devolver, replegar;
reducir; restablecer,
restituir
suus, -a, -um : su; suyo,
suya
uer, is : primavera
2. Caesar, conspicatus hostium copias, milites adhortatus est ut eos aggrederentur et
castris eorum potiri conarentur; omnium temporum iniurias inimicorum in se
commemorat.
adhortor, aris, ari :
exhortar, incitar
aggredior: dirigirse,
atacar
Caesar, Caesaris, m. :
César; emperador
castra, castrorum, n. pl. :
campamento militar
commemoro, -as,
commemorare,
commemoravi,
commemoratum :
acordarse, recordar,
evocar
conor, conaris, conari :[v.
deponente] prepararse,
disponerse; emprender,
intentar, esforzarse
conspicior : ver, divisar
copia, -ae, f. :
abundancia; (pl.] riquezas,
tropas
et, : [conj. coord. copul.]
y
hostis, hostis, m. :
enemigo; extranjero
in, : [prep.acus] a, hacia,
para, contra; (prep.abl.) en
inimicus, i, m. : enemigo
iniuria, ae, f. : injusticia,
afrenta, injuria
miles, militis, m. :
soldado
omnis, -e : todo
potior, potiris, potiri,
potitus sum : [deponente]
apoderarse de, conquistar;
ser dueño de, poseer
tempus, temporis, n. :
tiempo
Departamento de Latín 2012-2013
3. At, totis fere a fronte et ab sinistra parte nudatis castris, cum in dextro cornu legio
XII, et non magno interuallo ab ea septima constitisset omnes Neruii conferto agmine
ad eum locum contendunt.
a, ab : (prep.abl) de,
desde, a partir de; por (c.
agente)
ad, :[prep.ac.] a, hacia,
junto a; para
agmen, agminis, n. :
ejército en marcha
at, [conj.] pero, mas
castra, castrorum, n. pl. :
campamento militar
confertus, -a, -um:
apretado, -a
consisto, consistis,
consistere, constiti :
ponerse, colocarse; cesar,
terminar; detenerse;
resistir
contendo, -is, contendere,
contendi, contentum :
dirigirse; tender; disparar,
lanzar; esforzarse; luchar,
rivalizar
cornu, us, n. : cuerno, ala
[del ejército]
cum, : [prep. abl.] con;
dexter, tra, trum : derecho
et, : [conj. coord. copul.]
y
fere, : [adv.] casi
frons, ontis, f. : frente,
rostro
in, : [prep.acus] a, hacia,
para, contra;
interuallum, , -i :
intervalo, espacio,
distancia
legio, legionis, f. : legión;
ejército
locus, -i, m. : lugar
magnus, -a, -um : grande
Neruii, -orum : Nervios,
(pueblo de la Galia)
non, : [adv.] no
nudo, as, are : desnudar;
despojar, privar de
omnis, -e : todo
pars, partis, f. : parte,
porción
septimus, -a, -um :
séptimo, -a.
sinister, tra, trum :
izquierdo; torpe, perverso;
siniestro
totus, -a, -um : todo,
entero
4. Caesar, cum hostes in nostris castris uersari uidisset, omni equitatu ad utramque
partem munitionum disposito, proelium committi iubet.
ad, :[prep.ac.] a, hacia,
junto a; para
Caesar, Caesaris, m. :
César; emperador
castra, castrorum, n. pl. :
campamento militar
committo, -is,
committere, commisi,
commissum : realizar;
unir, reunir; emprender,
comenzar;
cum, : [prep. abl.] con;
dispono, is, disponere,
disposui, dispositum :
disponer, colocar,
distribuir
equitatus, -us, m. :
caballería
hostis, hostis, m. :
enemigo; extranjero
in, : [prep.acus] a, hacia,
para, contra; (prep.abl.) en
iubeo, -es, iubere, iussi,
iussum : ordenar, mandar
munitio, munitionis, f.:
fortificación, línea
fortificada
noster, nostra, nostrum :
nuestro, -a
omnis, -e : todo
pars, partis, f. : parte,
porción
proelium, proelii, n. :
combate, batalla, lucha
uersor, aris, ari, atus sum
: girar; vivir, habitar;
suceder, ocurrir;
ofrecerse, aparecer;
ocuparse en, dedicarse a
uideo, -es, videre, vidi,
visum : ver
uterque, utraque,
utrumque : uno y otro
Departamento de Latín 2012-2013
5. Vbi prima impedimenta nostri exercitus ab hostibus qui in siluis adbiti latebant
uisa sunt, subito omnibus copiis prouolauerunt impetumque in nostro equites
fecerunt.
a, ab : (prep.abl) de,
desde, a partir de; por (c.
agente)
adbiti : ?
copia, -ae, f. :
abundancia; (pl.] riquezas,
tropas
eques, equititis, m. :
jinete, caballero
exerceo, -es, exercere,
exercui, exercitum :
ejercitar; ejercer, practicar
exercitus, -us, m. :
ejército
facio, facis, facere, feci,
factum : hacer
hostis, hostis, m. :
enemigo; extranjero
impedimentum, -i, n. :
obstáculo, impedimento;
[en plural] bagajes
impetus, us, m. :
embestida, ataque, asalto;
ímpetu
in, : [prep.acus] a, hacia,
para, contra; (prep.abl.) en
lateo, es, ere, latui :
esconderse, ocultarse
noster, nostra, nostrum :
nuestro, -a
omnis, -e : todo
primus, -a, -um :
[superlativo de prior]
primero, -a
prouolauerunt : ?
silua, -ae, f. :bosque
subito, : [adv.]
súbitamente, de improviso
ubi, : [conj. sub.
temporal] cuando
uideo, -es, videre, vidi,
visum : ver
6. Huic mandat ut Remos reliquosque Belgas adeat atque in officio contineat
Germanosque, si per uim nauibus flumen transire conentur, prohibeat.
adeo, is, ire, ii, itum : ir
hacia, acercarse
atque, [conj.coord.copul.]
y (= ac)
Belgae, arum : Belgas
conor, conaris, conari :[v.
deponente] prepararse,
disponerse; emprender,
intentar, esforzarse
contineo, es, ere, tinui,
tentum : contener,
mantener
flumen, fluminis, n. : río,
torrente,corriente
Germanus, -i, m. :
Germano
in, : [prep.acus] a, hacia,
para, contra; (prep.abl.) en
mando, -as, mandare,
mandavi, mandatum :
entregar; confiar;
encomendar, mandar
nauis, -is, f. : nave
officium, ii, n. : servicio,
cargo, deber, obligación;
obediencia; cortesía,
servicio
per, : [prep.acus.] a través
de, por; durante
prohibeo (2) : impedir,
prohibir
reliquus, -a, -um :
restante
Remi, orum, m. : Remos
(pueblo de la Galia)
si, : [conj. sub.
condicional] si
transeo, transis, transire,
transii, transitum : cruzar,
atravesar; pasar
uis, , vim, vi, f. : fuerza
Departamento de Latín 2012-2013
7. Caesar, etsi uidebat fore idem quod superioribus diebus acciderat, tamen legiones
in acie pro castris constituit. Commisso proelio, diutius nostrorum militum impetum
hostes ferre non potuerunt ac terga uerterunt.
ac, atque :
[conj.coord.copul.] y
accido, -is, accidere,
accidi : suceder; caer
sobre, llegar;
acies, aciei, f. : línea de
batalla, ejército en orden
de batalla
Caesar, Caesaris, m. :
César; emperador
castra, castrorum, n. pl. :
campamento militar
committo, -is,
committere, commisi,
commissum : realizar;
unir, reunir; emprender,
comenzar;
constituo, is, constituere,
constitui, constitutum :
decidir; colocar; fijar;
construir, fundar;
establecer,
dies, diei : [m. y f.] día
diutius, :
[adv.comparativo. de diu]
durante más tiempo; hace
más tiempo
etsi, : [conj. subord.
concesiva] aunque
fero, fers, ferre, tuli,
latum : llevar; soportar;
decir
fore, : [infinitivo futuro
de sum] haber de ser; [abl.
de foris] puerta, abertura
hostis, hostis, m. :
enemigo; extranjero
impetus, us, m. :
embestida, ataque, asalto;
ímpetu
in, : [prep.acus] a, hacia,
para, contra; (prep.abl.) en
legio, legionis, f. : legión;
ejército
miles, militis, m. :
soldado
non, : [adv.] no
noster, nostra, nostrum :
nuestro, -a
possum, potes, posse,
potui : poder, ser capaz
pro, : [prep.abl.] delante
de; en favor de, en
defensa de; en lugar de;
por, como
proelium, proelii, n. :
combate, batalla, lucha
superior, superioris :
[comp. de superus] más
alto, más elevado,
superior
tamen, : [adv.] sin
embargo
tergum, i, n. : espalda
uerto, -is, vertere, verti,
versum : hacer girar,
volver; derribar, destruir;
atribuir; cambiar,
transformar, traducir;
volverse a, dirigirse a;
resultar, acabar;
convertirse
uideo, -es, videre, vidi,
visum : ver
8. Eodem die legati, ab hostibus missi, ad Caesarem de pace uenerunt. His Caesar
numerum obsidum quem ante imperauerat duplicauit eosque in continentem adduci
iussit.
a, ab : (prep.abl) de,
desde, a partir de; por (c.
agente)
ad, :[prep.ac.] a, hacia,
junto a; para
adduco, -is, adducere,
adduxi, adductum :
conducir, llevar; empujar;
obligar;
ante, [adv.] antes,
delante; [prep+ac.]
delante de, antes de
Caesar, Caesaris, m. :
César; emperador
continens, -ntis:
continente
de, : [prep. + abl.] de,
desde, a partir de; sobre,
acerca de; después de;
durante
dies, diei : [m. y f.] día
duplico (1): duplicar,
doblar
hostis, hostis, m. :
enemigo; extranjero
impero, -as, imperare,
imperavi, imperatum :
mandar, ordenar, gobernar
in, : [prep.acus] a, hacia,
para, contra; (prep.abl.) en
iubeo, -es, iubere, iussi,
iussum : ordenar, mandar
legatus, -i, m. : legado,
embajador
mitto, -is, mittere, misi,
missum : enviar
numerus, -i, m. : número
obses, obsidis, m.: rehén
pax, pacis, f. : paz
venio, -is, venire, veni,
ventum : venir
Departamento de Latín 2012-2013
9. Cum reliquae naues, funibus ancorisque amissis, ad nauigandum inutiles essent,
magna totius exercitus perturbatio facta est.
ad, :[prep.ac.] a, hacia,
junto a; para
amitto, -is, amittere,
amisi, amissum : perder,
renunciar
ancora, ae : ancla
cum, : [prep. abl.] con;
exerceo, -es, exercere,
exercui, exercitum :
ejercitar; ejercer, practicar
exercitus, -us, m. :
ejército
facio, facis, facere, feci,
factum : hacer
fio, fis, fieri, factus sum :
[pasiva del verbo facio]
ser hecho; suceder
funis, is, f. : cuerda, soga
inutilis, e : inútil
magnus, -a, -um : grande
nauigo, as, are : navigar;
ad nauigandum (para
navegar)
nauis, -is, f. : nave
perturbatio, onis, f. :
perturbación, confusión,
desorden
reliquus, -a, -um :
restante
totus, -a, -um : todo,
entero
10. Hoc facto, duabus legionibus in castris relictis, quas proxime conscripserat,
reliquas legiones pro castris constituit: deinde uidit ab hostibus legiones premi.
a, ab : (prep.abl) de,
desde, a partir de; por (c.
agente)
castra, castrorum, n. pl. :
campamento militar
conscribo, is, ere, scripsi,
scriptum : alistar,
inscribir; componer,
escribir
constituo, is, constituere,
constitui, constitutum :
decidir; colocar; fijar;
construir, fundar;
establecer,
deinde, : [adv., = deinde]
luego, en seguida,
después
duo, duae, duo : dos
facio, facis, facere, feci,
factum : hacer
fio, fis, fieri, factus sum :
[pasiva del verbo facio]
ser hecho; suceder
hostis, hostis, m. :
enemigo; extranjero
in, : [prep.acus] a, hacia,
para, contra; (prep.abl.) en
legio, legionis, f. : legión;
ejército
premo, is, ere, pressi,
pressum : apretar,
oprimir; ocultar,
disimular; prensar
pro, : [prep.abl.] delante
de; en favor de, en
defensa de; en lugar de;
por, como
proximus, a, um : [superl.
de propior] vecino, -a;
próximo, -a
reliquus, -a, -um :
restante
uideo, -es, videre, vidi,
visum : ver
Departamento de Latín 2012-2013
11. Cum celeriter nostri arma cepissent atque Hispanis equitibus emissis, equestri
proelio superiores fuissent, hostes ab oppugnatione suos reduxerunt.
a, ab : (prep.abl) de,
desde, a partir de; por (c.
agente)
arma, armorum, n. pl. :
armas
atque, [conj.coord.copul.]
y (= ac)
capio, -is, capere, cepi,
captum : tomar, capturar
celeriter, [adv.]
rápidamente
cum, : [prep. abl.] con;
emitto, is, ere, misi,
missum : enviar;
manumitir; decir, proferir
eques, equitis, m. : jinete,
caballero
equestris, -e: ecuestre, de
caballería
Hispanus, -a, -um:
hispano, -a
hostis, hostis, m. :
enemigo; extranjero
noster, nostra, nostrum :
nuestro, -a
oppugnatio,
oppugnationis, f.: ataque,
asalto; asedio
proelium, proelii, n. :
combate, batalla, lucha
reduco, -is, reducere,
reduxi, reductum : retirar,
devolver, replegar;
reducir; restablecer,
restituir
superior, superioris :
[comp. de superus] más
alto, más elevado,
superior
suus, -a, -um : su; suyo,
suya
12. Tantus fuit etiam post discessum hostium terror ut, ea nocte, cum Volusenus cum
equitatu ad castra uenisset, fidem non faceret Caesarem adesse cum incolumi
exercitu.
ad, :[prep.ac.] a, hacia,
junto a; para
adsum, ades, adesse,
adfui : estar presente,
asistir
Caesar, Caesaris, m. :
César; emperador
castra, castrorum, n. pl. :
campamento militar
cum, : [prep. abl.] con;
discessus, -us, m.:
partida, alejamiento
equitatus, -us, m. :
caballería
etiam, : [adv.] también
exercitus, -us, m. :
ejército
facio, facis, facere, feci,
factum : hacer
fides, fidei, f. : fe,
confianza, lealtad
hostis, hostis, m. :
enemigo; extranjero
incolumis, -e : incólume,
sano, entero; sano y salvo
non, : [adv.] no
nox, noctis, f. : noche
post, : [adv.] detrás, hacia
atrás; [prep.acus.] detrás
de, después de
tantus, -a, -um : tan
grande; tan; tanto, -a
terror, oris, m. : terror,
temblor
venio, -is, venire, veni,
ventum : venir
Volusenus, i : Voluseno
(nombre propio)
Flexión de los nombres
Temas en -ole
dominus, -i ni.
singular plural
Nom. dominus domini
Voc. domine domini
Ac. dominum dominos
Gen. domini dominorum
Dat. domino dominis
Ab. domino dominis
liber, libri m.
singular plural
Nom. liber libri
Voc. liber libri
Ac. librum libros
Gen. libri librorum
Dat. libro libris
Ab. libro libris
Temas en -a
rosa, -ae f.
singular plural
~ o r n . rosa rosae
voc. rosa rosae
AC. rosam rosas
Gen. rosae rosarum
Dat. rosae IOS~S
Ab. rosa rosis
templum, -i n.
singular plural
Nom. templum templa
Voc. templum templa
Ac. templum templa
Gen. templi templorum
Dat. templo templis
Ab. templo templis
puer, -i m.
singular plural
~ o m . puer pueri
VOC. puer pueri
AC. puerum pueros
Gen. pueri puerorum
Dat. puero pueris
Ab. puero pueris
FLEXIÓN DE LOS NOMBRES - Temas en consonante oclusiva
ops, opis f.
singular plural
Norn. OPS opes
Voc. OPS opes
AC. opem opes
Gen. opis opum
Dat. opi opibus
Ab. OPe opibus
dux, ducis m.
singular plural
Nom. dux duces
Voc. dux duces
Ac. ducem duces
Gen. ducis ducum
Dat. duci ducibus
Ab. duce ducibus
aetas, -atis f.
singular plural
Nom. aetas aetates
Voc. aetas aetates
Ac. aetatem aetates
Gen. aetatis aetatum
Dat. aetati aetatibus
Ab. aetate aetatibus
cor, cordis n.
singular plural
~ o m . cor corda
VOC. COI corda
Ac. cor corda Gen. cordis cordum
Dat. cord i cordibus
Ab. corde cordibus
singular plural
Nom. princeps principes
Voc. princeps principes
Ac . principem principes
Gen. principis principum
Dat. principi principibus
Ab. principe principibus
iudex, -icis m.
singular plural
Nom. iudex iudices
Voc. iudex iudices
Ac. iudicem iudices
Gen. iudicis iudicum
Dat. iudici iudicibus
Ab. iudice iudicibus
comes, -itis m.
singular plural
Nom. comes comites
Voc. comes comites
Ac. comitem comites
Gen. comitis comitum
Dat. comiti comitibus
Ab. comite comitibus
caput, -itis n
singular plural
Nom. caput capita
Voc. caput capita
Ac. caput capita
Gen. capitis capitum
Dat. capiti capitibus
Ab. capite capitibus
Temas en consonante nasal
natio, -onis f. nomen, -inis n.
singular plural
Nom. natio nationes
Voc. natio nationes
Ac. nationem nationes
Gen. nationis nationum
Dat. nationi nationibus
Ab. natione nationibus
~ e m a s en consonante no oclusiva
consul, -is m.
singular plural
Nom. consul consules
Voc. consul consules
Ac . consulem consules
Gen. consulis consulum
Dat. consuli consulibus
Ab. consule consulibus
cadauer, -eris n.
singular plural
Nom. cadaver cadavera
Voc. cadaver cadavera
Ac. cadaver cadavera
Gen. cadaveris cadaverum
Dat. cadaveri cadaveribus
Ab. cadavere cadaveribus
corpus, -O& n.
singular plural
Nom. corpus corpora
VOC. corpus corpora
Ac. corpus corpora
Gen. corporis corporum
Dat. corpori corporibus
Ab. corpore corporibus
'; 10
singular plural
Nom. nomen nomina
Voc. nomen nomina
Ac. nomen nomina
Gen. nominis nominum
Dat. nomini nominibus
Ab. nomine nominibus
labor, -oris m.
singular plural
Nom. labor labores
Voc. labor labores
Ac. laborem labores
Gen. laboris laborum
Dat. labori laboribus
Ab. labore laboribus
singular plural
Nom. flos flores
Voc. flos flores
Ac. florem flores
Gen. floris florum
Dat. flori floribus
Ab. flore floribus
sidus, -eris n.
singular plural
Nom. sidus sidera
Voc. sidus sidera
Ac. sidus sidera
Gen. sideris siderum
Dat. sideri sideribus
Ab. sidere sideribus
FLEXIÓN DE LOS NOMBRES
Temas en -i
ciuis, -is m. mare, -is n.
singular plural
Nom. civis cives
Voc. civis cives
Ac. civern cives
Gen. civis civiurn
Dat. civi civibus
Ab. cive civibus
urbs, -is m.
singular plural
Nom. urbs urbes
Voc. urbs urbes
Ac. urbern urbes
Gen. urbis urbium
Dat. urbi urbibus
Ab. urbe urbibus
Temas en -u
manus, -us f.
singular plural
Nom. rnanus rnanus
VOC. manus manus
Ac. rnanurn rnanus
Gen. rnanus rnanuurn
Dat. rnanui manibus
Ab. manu rnanibus
Temas en -e
res, rei f.
singular
Nom. res
Voc. res
Ac. rem Gen. re¡
Dat. rei
Ab. re
plural
res
res
res rerum
rebus
rebus
singular plural
Nom. mare maria
Voc. mare rnaria
Ac. rnare rnaria
Gen. maris marium
Dat. rnari rnaribus
Ab. mari maribus
nubes, -is f.
singular plural
Norn. nubes nubes
Voc. nubes nubes
Ac. nubern nubes
Gen. nubis nubium
Dat. nubi nubibus
Ab. nube nubibus
cornu, -US m.
singular plural
~ o r n . cornu cornua
Voc. cornu cornua
Ac . cornu cornua
Gen. cornus cornuurn
Dat. cornui cornibus
Ab. cornu cornibus
dies, -ei m./f.
singular
Nom. dies
Voc. dies
Ac. diem
Gen. diei
Dat. diei
Ab. die
plural
dies
dies
dies
dierum
diebus
diebus
:;11
Flexión de los adjetivos
Temas en -ole, -a, -ole
singular femenino
alta
alta
altam
altae
altae
alta
plural femenino
altae
altae
altas altarum
altis
altis
masculino neutro masculino
alti
alti
altos
altorum altis
altis
neutro
alta
alta
alta altorum
altis
altis
Nom. altus
Voc. alte
Ac. altum
Gen. alti
Dat. alto
Ab. alto
altum
altum
altum
alti
alto
alto
niger, -gra, -grum
singular femenino
nigra
nigra
nigram
nigrae
nigrae
nigra
. . . . . . . . -
plural masculino
Nom. niger
Voc. niger
Ac. nigrum
Gen. nigri
Dat. nigro
Ab. nigro
neutro masculino
nigrum nigri
nigrum nigri
nigrum nigros
nigri nigrorum
nigro nigris
nigro nigris
femenino neutro
nigra
nigra
nigra
nigrorum
nigris
nigris
nigrae
nigrae
nigras
nigrarum
nigris
nigris
miser, -a , -um
neutro
miserum
miserum
miserum
miseri
misero
misero
. .. .
plural femenino
miserae
miserae
miseras
miserarum
miseris
miseris
.
singular femenino
misera
misera
miseram
miserae miserae
misera
masculino
Nom. miser
Voc. miser
Ac. miserum
Gen. miseri
Dat. misero
Ab. misero
masculino
miseri miseri
miseros
miserorum
miseris
miseris
neutro
misera
misera
misera
miserorum
miseris
miseris
Temas en -i fortis, -e
singular plural masc./fem. neutro masc./fem. neutro
N. V. fortis forte fortes fortia Ac . fortem forte fortes fortia Gen. fortis fortis fortium fortium Dat. forti forti fortibus fortibus Ab. forti forti fortibus fortibus
prudens, -ntis . - . .. .. - - singular plui-al
masc./fem. neutro masc./fem. neutro
N.V. prudens prudens prudentes prudentia Ac. prudentem prudens prudentes prudentia Gen. prudentis prudentis prudentium prudentium Dat. prudenti prudenti prudentibus prudentibus Ab. prudenti (-e) prudenti prudentibus prudentibus
Temas en consonante
uetus, -eris
singular masc./fem. neutro
N.V. vetus vetus Ac. veterem vetus Gen. veteris veteris Dat. veteri veteri Ab. vetere vetere
Adjetivos en grado comparativo
altior, -ius . -
singular masc./fem. neutro
N.V. altior altius Ac. altiorem altius Gen. altioris altioris Dat. altiori altiori Ab. altiore altiore
Adjetivos en grado superlativo
plural masc./fem. neutro
veteres vetera veteres vetera veterum veterum veteri bus veteribus veteribus veteribus
masc./fem. neutro
altiores altiora altiores altiora altiorum altiorum altioribus altioribus altioribus altioribus
altissimus, -a, -um (declina como altus, -a, -um) crj1:3 0 0
Flexión de los pronombres
Pronombres personales Pronombre reflexivo - - .
Primera persona Segunda persona singular plural singular plural sing./pl.
Nom. ego nos tu vos Nom. -
Ac. me nos te vos Ac. se Gen. mei nostrum/-i tui vestrum/-i Gen. su¡ Dat. mihi nobis tibi vobis Dat. sibi Ab. me nobis te vobis Ab. se
Pronombres demostrativos
Hic, haec, hoc
sihguiar -
plural
masculino femenino neutro masculino femenino neutro
Nom. hic haec hoc h i hae haec voc. - - Ac. hunc hanc hoc hos has haec Gen. huius huius huius horum harum horum Dat. huic huic huic his his his Ab. hoc hac hoc his his his
ille, i l la, illud --- .-- -.----- -- - - - - .,-
singular ' -
masculino femenino neutro masculino femenino neutro
Nom. ille illa illud illi illae illa voc. Ac. illum illam illud illos illas illa Gen. illius illius illius illorum illarum illorum Dat. illi illi illi illis illis illis Ab. illo illa illo illis illis illis
iste, ista, istud declina como ille, illa, illud
Pronombres anafóricos
is, ea, id ni-------.--.^ ----F...-. -- . . ...* --=. ; -.--... , .-, -..-=- .-.-* ;; . ..- -- . ,
singular plural
masculino femenino neutro masculino femenino neutro
Nom. is ea id ei eae ea voc. - - - - Ac. eum eam id eos eas ea Gen. eius eius eius eorum earum eorum Dat. ei e i ei eis eis eis Ab. eo ea eo eis eis eis
FLESI~N DE LOS PRONOMBRES
idem, eadem, idem el inismo
singular plural
masculino femenino neutro masculino femenino neutro
Nom. idem eadem idem eidem eaedem eadem voc. Ac. eundem eandem idem eosdem easdem eadem Gen. eiusdem eiusdem eiusdem eorundem earundem eorundem Dat. eidem eidem eidem eisdem eisdem eisdem Ab. eodem eadem eodem eisdem eisdem eisdem
ipse, ipsa, ipsum cl niisnio -. - .
singular plural
masculino femenino neutro masculino femenino neutro
Nom. i pse ipsa ipsum ipsi ipsae i psa voc. Ac. ipsum ipsam ipsum ipsos ipsas i psa Gen. ipsius ipsius ipsius ipsorum ipsarum ipsorum Dat. ipsi ipsi ipsi ipsis ipsis ipsis Ab. i pso ipsa i pso ipsis ipsis ipsis
Pronombre relativo qui, quae, quod
masculino
Nom. qui voc. Ac. quem Gen. cuius Dat. cui Ab. qu0
. sing&ar
femenino
quae
quam cuius cui
qua
neutro
quod
quod cuius cui
qu0
Pronombre interrogativolindefinido quis, quid
masc./fem. neutro
Nom. quis quid voc. Ac. quem quid Gen. cuius cuius Dat. cui cui Ab. que qu0
masculino
qui
quos quorum quibus quibus
- plural
femenino neutro
quae quae
quas quae quarum quorum quibus quibus quibus quibus
APÉNDICE GRAMATICAL
Conjugación de los verbos
El verbo sum, esse, fui
FORMAS PERSONALES FORMAS N 0 PERSONALES
INDICATIVO SUBJUNTIVO IMPERATIVO INFlNlTlVO PARTICIPIO
sum sim es sis es est sit S U ~ U S simus estis sitis este sunt sint
eram essem
. eras esses
2 erat E - esset
eramus essemus : a. eratis z essetis
erant essent
ero eris erit erimus 2 eritis erunt
esto
estote sunto
-urum fut -uram esse fut -ura esse l 1 l Xl
fui fuerim fuisti fueris
2 fuit fuerit L K fuimus fuerimus
- . W 0. fuistis fueritis
fuerunt fuerint
fuisse
fueram fuissem L fueras a fuisses W n fuerat fuisset I
fueramus fuissemus fueratis fuissetis
3 a fuerant fuissent
m
fuero o fueris K 3 fuerit F 2 fuerimus
fueritis fuerint
CONJUGACIÓN DE LOS VERBOS - Tiempos personales del tema de presente (infectum)
Voz activa
1 .a conj. 2.a conj. 3.a conj. 4.a conj. - paro habeo duco audio
w paras C
habes ducis audis parat habet ducit audit paramus habemus ducimus audimus paratis habetis ducitis auditis parant habent ducunt audiunt
parabam habebam ducebam audiebam ' 8 parabas 2 habebas ducebas audiebas parabat habebat ducebat audiebat parabamus habebamus ducebamus audiebamus parabatis habebatis ducebatis audiebatis r E parabant habebant ducebant audiebant
parabo habebo ducam parabis habebis duces 3 parabit habebit ducet parabimus habebimus ducemus 2 parabitus habebitis ducetis parabunt habebunt ducent
audiam audies audiet audiemus audietis audient
parem pares paret paremus ' paretis 2
1 parent
habeam ducam habeas ducas habeat ducat habeamus ducamus habeatis ducatis habeant ducant
audiam audias audiat audiamus audiatis audiant -
2 m pararem haberem ducerem audirem parares V) haberes duceres audires pararet haberet duceret audiret pararemus haberemus duceremus audiremus pararetis haberetis duceretis audiretis E pararent haberent ducerent audirent
UI para habe duc(e) audi
W V)
parate habete ducite audite
5 n
K W n parato habeto ducito audito z parato habeto ducito audito
3 l-
paratote habetote ducitote auditote paranto habento ducunto audiunto
Tiempos personales del tema en perfecto (perfectum)
Voz activa
1 .a conj. 2." conj. 3.a conj. 4.a conj.
paravi habui duxi audivi paravisti habuisti duxisti paravit W habuit duxit paravimus habuimus duximus paravistis habuistis duxistis
audivisti audivit audivimus audivistis
paraverun t habuerunt duxerunt audiverunt
paraveram habueram duxeram audiveram O
paraveras habueras duxeras audiveras - paraverat habuerat duxerat audiverat
2 paraveramus - 3 habueramus duxeramus audiveramus
5: paraveratic 3
habueratis duxeratis audiveratis J n paraverant habuerant duxerant audiverant
paravero habuero duxero audivero paraveris habueris duxeris audiveris g paraverit habuerit duxerit audiverit
paraverimus z habuerimus duxerimus audiverimus paraveritis habueritis duxeritis audiveritis paraverint habuerint duxerint audiverint
paraverim habuerim duxerim audiverim
paraveris habueris duxeris audiveris paraverit habuerit duxerit audiverit paraverimus habuerimus duxerimus audiverimus paraveritis habueritis duxeritis audiveritis paraverint habuerint duxerint audiverint
paravissem habuissem duxissem audivissem paravisses habuisses duxisses audivisses paravisset habuisset duxisset audivisset paravissemus habuissemus duxissemus audivissemus paravissetis habuissetis duxissetis audivissetis paravissent habuissent duxissent audivissent
C O N J U G A C I ~ N DE LOS VERBOS
Tiempos personales del tema de presente (infectum)
Voz pasiva
1 .a conj. 2.a conj. 3.a conj. 4.a conj. - .
paror habeor ducor audior w pararis haberis F z paratur
W habetur
2 paramur habemur paramini habemini parantur habentur
duceris ducitur ducimur ducimini ducuntur
audiris auditur audimur audimini audiuntur
parabar habebar ducebar audiebar 0 parabaris habebaris ducebaris audiebaris 2 ' . ~1
parabatur habebatur ducebatur audiebatur O parabamur habebamur ducebamur audiebamur
parabamini habebamini ducebamini audiebamini z - parabantur habebantur ducebantur audiebantur
parabor habebor ducar o paraberis habeberis duceris
parabitur habebitur ducetur parabimur habebimur ducemur z parabimini habebimini ducemini parabuntur habebuntur ducentur
audiar audieris audietur audiemur audiemini audientur
parer habear ducar audiar p pareris habearis ducaris audiaris 5 paretur habeatur ducatur audiatur 2 paremur habeamur ducamur audiamur P:
O n paremini habeamini ducamini audiamini 2 F parentur habeantur ducantur audiantur z a pararer haberer ducerer audirer
parareris habereris ducereris audireris O
pararetur haberetur duceretur audiretur pararemur haberemur duceremur audiremur pararemini haberemini duceremini audiremini z pararentur haberentur ducerentur audirentur
W parare
. E 0 B 2 P: paramini 2 P
habere
habemini
ducere
ducimini
audire
audimini
w & o parator E . 5 parator
habetor habetor
ducitor ducitor
auditor auditor
LL parantor habentor ducuntor audiuntor
Tiempos personales del tema de perfecto (perfectum)
Voz pasiva
1 .a conj. 2.a conj. 3." conj. 4." conj.
paratus sum habitus sum ductus sum auditus sum
S! paratus es habitus es ductus es auditus es paratus est habitus est ductus est auditus est parati sumus habiti sumus ducti sumus auditi sumus
W CL parati estis habiti estis ducti estis auditi estis
parati sunt habiti sunt ducti sunt auditi sunt
paratus eram habitus eram ductus eram auditus eram
@ paratus eras habitus eras ductus eras auditus eras a E paratus erat habitus erat ductus erat auditus erat I g parati eramus habiti eramus ducti eramus auditi eramus 5: parati eratis habiti eratis ducti eratis auditi eratis 3 a parati erant habiti erant ducti erant auditi erant
paratus ero habitus ero ductus ero auditus ero
o paratus eris habitus eris ductus eris auditus eris K paratus erit habitus erit ductus erit auditus erit
parati erimus habiti erimus ducti erimus auditi erimus LL
parati eritis habiti eritis ducti eritis auditi eritis parati erunt habiti erunt ducti erunt auditi erunt
paratus sim habitus paratus sic habitus paratus sit habitus
LL K parati simus habiti W ) CL parati sitis habiti
F parati sint habiti z ? m paratus essem 3
habitus paratus esses habitus paratus esset habitus
I g parati essemus habiti 8 parati essetis 2
habiti parati essent habiti
. . .
sim ductus sic ductus sit ductus simus ducti sitis ducti sint ducti
sim auditus sis auditus sit auditus simus auditi sitis auditi sint auditi
sim sis sit simus sitis sint
essem ductus esses ductus esset ductus essemus ducti essetis ducti essent ducti
essem auditus esses auditus esset auditus essemus auditi essetis auditi essent auditi
essem esses esset essemus essetis essent
NOTA: Por simples razones de presentación, hemos conjugado las formas de los tiempos del tema de perfecto con las for- mas masculinas de los participios de los verbos de los modelos, pero hay que tener presente que el participio tiene seis formas (dos nominativos, singular y plural, para cada uno de los tres géneros) a fin de poder concertar correctamente con su sujeto. '"> .,-O -
CONJUGACIÓN DE LOS VERBOS
Irmas no personales
Infinitivos
1 .a conj. 2." conj. 3." conj. 4." conj.
Activo parare
Pasivo parari
habere
haberi
ducere
duci
audire
audiri
Activo paravisse habuisse duxisse audivisse
Pasivo paratum esse habitum esse ductum esse auditum esse
Activo paraturum esse habiturum esse ducturum esse auditurum esse
FLi i unu paratum iri habitum ir¡ ductum ir¡ auditum ir¡
Pasivo parandum esse habendum esse ducendum esse audiendum esse
Participios
1 .a conj. 2." conj. 3." conj. 4." conj. . .
PRESENTE Activo parans, -ntis habens, -ntis ducens, -ntis audiens, -ntis
PERFECTO- Pasivo paratus, -a, -um habitus, -a, -um ductus, -a, -um auditus, -a, -um
e'JTURO- .: Activo paraturus, -a, -um habiturus, -a, -um ducturus, -a, -um auditurus, -a, -um
Supino
1 ." conj. 2." conj. 3." conj. 4." conj.
Ac. paratum habitum ductum auditum
Dat. paratu habitu ductu auditu
Gerundio
1 ." conj. 2." conj. 3." conj. 4." conj.
C. (ad) parandum (ad) habendum (ad) ducendum (ad) audiendurn
en. parandi habendi ducendi audiendi
at. parando habendo ducendo audiendo
Ab. parando habendo ducendo audiendo
Gerundivo
1 ." conj. 2." conj. 3." conj. 4." conj.
parandus, -a, -um habendus, -a, -um ducendus, -a, -um audiendus, -a, -um
- Sintaxis de los casos
Funciones principales de los casos latinos
CASOS
NOMINATIVO
FUNCIONES
Sujeto de los verbos en forma personal Atributo de los verbos copulativos Complemento predicativo del sujeto
VOCATIVO Designación de la persona/cosa personificada a quien se dirige la palabra
ACUSATIVO Complemento directo de los verbos transitivos Complemento circunstancial de dirección Complemento circunstancial de extensión Complemento predicativo del objeto directo
GENlTlVO Complemento de nombre Complemento de adjetivo
DATIVO Complemento indirecto de los verbos transitivos Complemento de finalidad Complemento de adjetivo
1 Sintaxis oracional
Complemento circunstancial locativo Complemento circunstancial separativo Complemento circunstancial instrumental
Clasificación de las oraciones simples
MODALIDAD FUNCIÓN LING. SIGNIFICACIÓN
Aseverativas Representativa Afirman o niegan la realidad de un hecho
Interrogativas Deliberativa Formulan dudas sobre la realidad de un hecho
Exclamativas Expresiva Expresión de un hecho como deseo o posibilidad
Y SINTAXIS ORACIONAL
Las oraciones coordinadas
COORDINACI~N . . . . . .
CLASE DE ORACIÓN . . . . . . . . . .
-EMENTO RELACIONAN1
SIN CONJUNCIÓN Yuxtapuestas (J
CON CONJUNCION Copulativas et, atque, ac, -que neque, nec etiam, quoque
Adversativas at, sed, vero, autem tamen
Disyuntivas aut, vel, -ve sive, seu
Causales nam, namque enim, etenim
Ilativas ergo, igitur, itaque
Las oraciones subordinadas
SUBORDINACIÓI . . CLASE DE O R A C I ~ N ELEMENTO RELACIONANTE .
SUSTANTIVA Com~letivas ut, auod, ne
De infinitivo u
Interrogativas subj. num, nonne, -ne quis, quid
ADJECTIVA De relativo qui, quae, quod
4DVERBIAL Finales ut, ne
Consecutivas ut, ut non
Causales quod, quia, quoniam cum
Temporales ubi simulac, postquam cum priusquam, antequam dum, donec, quoad
Condicionales si, sin ni, si non, si minus nisi
Concesivas quamquam, etsi quamvis, licet ut, cum
Comparativas ut, sicut, velut tamquam, quam
VOCABULARIO LATIN - CASTELLANO
Lista de abreviaturas
abl. ac.
adj. a.dv. c0rZ.j. dat . def. clep.
f . gen. imper-s. indecl. i r~f . inter-j.
a ab prep.: de, desde, por. abacus -i m.: aparador, ábaco. a b d o -didi -d i tum 3 tr.: esconder. a b h i n c adu.: desde ahora. abic io -ieci - iec tum 3 tr.: arrojar. a b i e s -etis f.: abeto. a b n u o -nu i - 3 tr.: negarse. aboleo -evi - i t um 2 tr.: destruir. a b r i p i o - r ipu i - r e p t u m 3 tr.: arre-
batar, arrastrar. a b r u m p o - r u p i - r u p t u m 3 tr-.:
romper. abscido -cidi -c isum 3 tr.: cortar. abscondo -condi - cond i tum 3 tr-.:
esconder. a b s e n s -n t i s p. pr. de a b s u m . absolvo -solvi - so lu tum 3 tr.: sol-
tal; absolver. abs t ineo -t inui - t en tum 2 fr.: man-
tener alejado; irztr.: abstenerse. a b s u m a b e s s e a fu i - irr. intr.:
estar alejado, estar ausente, dis- tar.
324
ablativo acusativo adjetivo adverbio conjunción dativo defectivo deponente femenino genitivo impersonal indeclinable infinitivo interjección
intr. irr. m. n .
P. P. p. pr. pus.
perf. P Z . p r-ep. pr-on. semidep. sing. tr .
intransitivo irregular masculino neutro participio perfecto participio presente pasiva perfecto plural preposición pronombre semideponente singular transitivo
a b s u m o - sumps i - s u m p t u m 3 tr.: consumir;pas.: morir.
a b u n d a n t i a -ae f.: abundancia. a b u n d o 1 irztr.: abundar, estar pro-
visto. a c corzj.: y. accedo -cessi - ces sum 3 tr.: acer-
carse. a c c e n d o -cendi - censum 3 tr.:
encender, atizar. acc ido -cidi-3 irztr.: caer; impers.:
acaecer, suceder. acc ip io -cepi - c e p t u m 3 tr .: acep-
tar, recibir, recoger. acc lamo 1 tr.: gritar, aclamar. accomodo 1 tr.: acomodar, adaptar. a c c u m b o -cubu i - cub i tum 1 intr.:
recostarse, tenderse para comer. accusa t io -onis f.: acusación. accusator -oris m.: acusador. accuso 1 tr.: acusar. a c e r a c r i s ac re : duro, agudo. a c e r b u s -a -um: acre, agrio, dcido,
riguroso. a c e t u m -i n.: vinagre.
Achil les -is rrz.: Aquiles. ac i e s -ei f.: formación, línea de com-
bate, ejército, tropa. acriter adu.: duramente, enérgica-
mente. a c t o r -or is rn.: actor, ejecutor. ad prep.: a, hacia, delante, hasta. a d d o -didi -d i tum 3 tr..: añadir. a d d u c o -duxi - d u c t u m 3 tr.: con-
ducir. a d e o adu.: así, incluso, hasta tal
punto. a d e o -ii - i tum irr. tr. e intr.: dirigir-
se, presentarse. adhibeo -bu i -b i tum 2 tr.: aplicar,
emplear, admitir. a d h u c adu.: hasta ahora, todavía,
aun. ad ic io -ieci - iec tum 3 tr.: añadir. a d i m o -emi - emptum 3 tr.: quitar. adipiscor , - e p t u s s u m 3 dep. tr-.:
alcanzar, obtener, conseguir. a d i t u s -us rn.: entrada, acceso. a d i u n g o - iunxi - i u n c t u m 3 tr.:
añadir.
adiuvo -iuvi -iutum 1 tr.: ayudar. administer -tri 17z.: fuiicioiiario. administro 1 ti..: adininistrar, diri-
gir, asistir, ayudar. admiratio -onis f.: adiniración. admirator -oris m.: admirador. admiror 1 dep. ti..: admirar, sor-
prenderse. admitto -misi -missum 3 tr.:adiiii-
tii: admodum ndu.: mucho, del todo. admoneo -monui -monitum 2 tr-.:
advertir, aconsejar. admonitio -onis f : : advertencia. admonitum -i 12.: adverteiicia. admoveo -movi -motum 2 fr.:
acercar, aproximar. adolesco -olevi -ultum 3 irztr*.:
crecer. adorioi-, -ortus sum 3 dep. tr-.: aco-
meter, eniprei-idei; intentar. adorno 1 tr..: acloriiar, equipar. adoro 1 tr..: adorar. adsum adesse adfui ir!.. irztr..:
estar presente, asistir. adulatio -onis J:: adulacióii, ha-
lago. adulescens -entisp. pr,.: joven,
adolescente. adulescentia -ae f.: adolesceiicia. adultus -a -um p. p.: crecido, ma-
duro. advena -ae rn.: forastero advenio -veni -ventum 4 ir~tr..:
llegar, presentarse. adventus -us rn.: llegada. adversarius -a -um: coiitrario,
rival. adversus prep.: coiitra. adversus -a -um p. p.: contrario,
hostil. advocatus -i In.: abogado, defensor. advoco 1 tr.: convocar, llamar. aedes -is f.: tenip1o;pl.: mansión. aedificium -ii ri .: edificio. aedifico 1 tr..: edificar, construir. aedilis -is m .: edil. aedilitas -atis f.: edilidad. aeger -gra -grum: eiifer~no aegre adu.: penosaniente, a duras
penas. aegritudo -inis f.: aflicción. aegroto 1 i~ztr.: estar eiiferino. Aegyptius -a -um: egipcio.
Aegyptus -i j : : Egipto. Aeneas -ae in .: Eneas. aeneus -a -um: de broiice. aenum -i rt.: caldero. aequalis -e: de la misma edad, u n -
forme, igual. aequitas -atis f.: iiiiparcialidad. aequo 1 tis.: igualar. aequor -oris 12.: superficie plana,
m al-. aequus -a -um: igual, llano, liso,
justo, favorable. aer aeris iu.: aire. aerarium -ii 12.: erario, tesoro pú-
blico. aes aeris n,.: bronce, dinero. aestas -atis f.: verano. aestimatio -onis f.: estimación:
eval~iación. aestimo 1 tr.: valorar, apreciar. aestuarium -ii 11.: estuario. aestus -us rn.: gran calor, iiiarea aetas -atis f.: edad. aeternus -a -um: eterno. aeternitas -atis f.: eternidad. aether -eris rn.: aire, cielo. aevum -i rz.: edad, época. Afer -fra -fi-um: africano. affero afferre attuli allatum
ir.). tr.: trae& llevar, añadir, anun- ciar
afficio -feci -fectum 3 tr.: afectar. affirmo 1 tr.: afirinar. affligo -flixi -flictum 3 tr..: golpear,
chocar. Afranius -ii rr i .: Afraiiio. Africa -ae f.: Áfi-ica. Africanus -a -um: africano. Africus -i rri..: ábrego. ager agri rn .: campo, territoi-io, país. agger -eris IL.: terraplén. aggredior, -gressus sum 3 dep.
tr.: acercarse, dii-igirse a , atacai: aggressio -onis f:: agresión, ata-
que. agito 1 tr..: agitar, inovei: agmen -inis rz.: ejército e11 marcha. agnus -i 177 .: cordero. ago egi actum 3 tr.: guiar, condu-
cir, llevar, hacer. agrestis -e: rudo, campestre. agricola -ae nz.: agricultor, labra-
dor. aio def.: afirmar, decir.
ala -ae f:: ala. alauda -ae f.: alondra. Albis -is m.: Elba. albus -a -um: blanco. alces -is f.: alce. alea -ae f.: juego de dados, suerte. alienus -a -um: ajeno, extranjero. alimentum -i 12.: alimento. aliquamdiu udu.: durante algún
tiempo. aliquando adu.: alguna vez, a
veces. aliquis aliqua aliquod I aliquid
pi-on. y adj.: alguien, alguno. aliquot adj. pl. ii~decl.: algurios. aliter adu.: de otro inodo, de otra
manera. alius -a -ud proiz.: otro. allium -i n.: ajo. a10 alui alitum 3 tr.: alimentar,
nutrir. Alpes -ium f.: 1osAlpes. alter -era -erum prsorz.: el otro. altitudo -inis f.: altura, elevación. altus -a -um: alto, horido, profuiido. alveus -i rn.: cavidad, lecho de un
río. amabilis -e: amable. amarus -a -um: amargo. ambitio -onis f.: anibicióii. ambo -ae -o: los dos juiitos. ambulo 1 irztr..: pasear, andar. amicitia -ae f.: amistad. amicus -a -um: amigo. amitto -misi -missum 3 tr.: perder. amnis -is m.: río, arroyo, torrente. amo 1 tr.: anlar. amor -oris rn.: aiilor. amphitheatrum -i r ~ . : anfiteatro. amphora -ae f:: ánfora. amplus -a -um: amplio, vasto,
graiicle. ancor.-j. irzter.r.ogatl:va: o, tal vez. ancilla -ae f.: esclava, criada. ancora -ae f.: áiicora, ancla. anguis -is m.: serpiente. angustiae -arum f. pl.: estrechez,
desfiladero. angustus -a -um: angosto, estie-
cho. anima -ae f : : aliiia. animadverto -rti -rsum 3 tr.: pres-
tar atención, obse~var, reparar. animal -is 11.: animal.
".>- .>a~>
animus -i 172.: espíritu, valor, auda- arbor -oris f.: árbol. astrum -i rz .: astro. cia. arbuscula -ae f:: arbolito. astutia -ae f : : astucia.
annus -i in.: año. arcanus -a -um: secrcto. at co~zj.: pero, por el contrario. anser -eris in .: ganso. arceo -ui - 2 tr.: contener, retener, ater atra atrum: negro, oscuro. ante prep.: delante de, antes de. impedir. Athenae -arumf. pl.: Atenas. antea adu.: antes. arcesso -ivi -itum 3 ir.: Ilaniar: Atheniensis-e: ateniense. antecedo -cessi -cessum 3 iizti..: hacervenir. athleta -ae nz.: atleta.
preceder, aventajar, destacar. architectus -i 177 .: arquitecto. atque corzj.: y. antequam cor7.j.: antes que. arcus -us m.: arco. atramentum -i n.: t inta. antesignani -orum rn. pl . : ante-
signarios. antiquitas -atis f.: antigüedad. antiquus -a -um: antiguo. Antonius -ii in.:Antonio. antrum -i 17 .: antro, gruta. anxius -a -um: ansioso, inquieto,
acongojado. aper apri in.: jabalí. aperio -erui -ertum 4 ti-.: abrir. apertus -a -um: abierto, nlani-
fiesto. apodyterium -ii 11 . : guardarropa. Apollo -inis ix.:Apolo. apparatus -us m.: preparación,
ardeo arsi -2 iizti..: arder, quemar. ardor -oris m .: ardor. arduus -a -um: arduo. difícil. area -ae f:: superficie, patio. arena -ae f.: arena. argentum -i 11.: plata. argumentum -i n .: argumento,
prueba. arguo -ui -utum 3 ti..: probar,
demostrar. acusar. aridus -a -um: seco. aries -etis rn.: carnero, ariete. arma -orum 11. pl.: nimas . armamenta -orum ii. pl.: arma-
mento.
atrium -ii 17 .: atrio, patio. atrox-ocis: atroz, cruel, inhumano. attentus -a -um: atento, vigilante. attingo -tigi -tactum 3 ti..: tocar. attonitus -a -um: atónito, atur-
dido. attribuo -tribui -tributum 3 tr.:
atribuir, asignar. auctor -oris in.: autor, responsable. auctoritas -atis f.: autoridad. audacia -ae f.: audacia, osadía. audax -acis: audaz, osado. atre-
vido. audeo, ausus sum 2 sein.iclep.
irztr.: atreverse: osar. lujo. armo 1 tr.: arinar. audio 4 ti..: oír.
appareo -ui -itum 2 iiztr.: aparecer. aro 1 ti-.: arar, labrar. aufero auferre abstuli ablatum apparitor -oris in.: ordenanza, ars artis f.: arte, habilidad. ir-!.. Ir.: llevarse, arrastrar.
subalterno. artificium -ii 12.: oficio, destreza. augeo auxi auctum 2 ti..: auinen- apparo 1 ti-.: preparar. habilidad. tal-. appellatio -onis f:: denominación. artus -us in . : articulacióil: pl.: augur -uris 171.: a ~ g u r , adivino. appello 1 ti..: llamar, dar u n nom- ii-iiembros. augurium -ii 11.: augurio.
h e , mencionar. arundo -inis f.. caíia, flauta. augustus -a -um: augusto. majes- appello -puli -pulsum 3 ti*.: diri-
gir, atracar, empujar. appeto -petivi -petitum 3 ti..: acer-
carse, desear, atacar. applico 1 ti..: apoyar, adosar. appono -posui -positum 3 ti..:
poner delante, presentar. appropinquo 1 iizti,.: acercarse,
aproximarse. aptus-a -um: apropiado, adecuado. apud prep.: junto a , en casa de. aqua -ae f.: agua. aquaeductus -us m .: acueducto. aquila -ae f.: águila. aquilifer -eri m.: portaestandarte. aquilo -onis in.: aquilón. Aquitania -ae f.: Aquitania. ara -ae f .: ara, altar. aranea -ae f.: araña, telaraña. arbiter -tri m.: árbitro, juez.
arx arcis f.: ciudadela. fortaleza. as assis in.: as (nioneda). ascendo -scendi -scensum 3 ti..:
subir. Asia -ae f.: Asia. asinus -i nz.: asno. aspectus -us m .: mirada, aspecto. asper -era -erum: áspero, huraño. aspicio aspexi aspectum 3 tr.:
mirar. assentior, -sensus sum 4 dep . tr . :
asentir, estar de acuerdo. assequor, -secutus sum 3 d ~ p . ti..:
alcanzar, llegar a. assideo -sedi -sessum 2 intr.: estar
sentadojunto a , asistir. assiduus -ua -uum: asiduo, cons-
tante. assuesco -suevi -siietum 3 tr.:
acostumbrar.
tuoso. aura -ae f : : aura. brisa, viento. aureus -a -um: de oro, áureo. auriga -ae in.: auriga, conductor. auris -is f . : oreja. aurum -i 17 .: oro. auspicium -ii 12.: auspicio, presa-
gio. auster -tri nz.: austro. aut corzj.: o. autem COIZJ.: pero. no obstante. en
cambio. autumnus -i 117 .: otoño. auxilium -ii 12.: auxi1io;pl.: tropas
aiisiliares. avaritia -ae f.: aval-icia. avaius -a -um: avaro, avariento. ave iiiterj.: ;hola! aveho -vexi -vectum 3 tr.: trans-
portar. arbitror 1 dep. ti-.: juzgar, pensar, assumo -sumpsi -sumptum 3 ti,.: avia-ae f.: abuela.
creer. recibii; apropiarse. aviditas -atis f.: codicia, afán.
avidus -a -um: ávido, ansioso avis -is f.: ave, pájaro. avus -i m.: abuelo.
"1, - Bacchus -i rn .: Baco. balneum -i r i .: baño. balteus -i 112.: c intui~ón, correa, pa-
sillo. barba -ae f.: barba. Barcino -onis f.: Barcino, Barce-
lona. barbarus -a -um: bárbaro, estrai i -
jero. basilica -ae /:: basílica. beatus -a -um: feliz. Belgae -arum r i 2 . pl.: los belgas bellicosus -a -um: belicoso. bellicus -a -um: bélico. bellum -i rz.: guerra . belua-ae f.: bestia, fiera. bene udu.: bien. beneficium -ii 17.: bei~eíicio, ravor. benevolentia -ae f.: bene\~oleiicia benignus -a -um: benigno, bonda-
doso. bestia -ae f.: bestia. bibliotheca -ae f.: biblioteca. bibo bibi - 3 tr..: beber. bini -ae -a prorz.: d c dos e n dos. bis adv.: dos veces. blandus -a -um: afectuoso, a t r a -
yente. bonus -a -um: bueno. boreas -ae 171 .: aquilón, gregal. bos bovis 177 .: buey. bracae -arum pl.: bragas. brachium -ii iz.: brazo. brevis -e: corto, breve. brevitas -atis f:: brevedad. Britani -orum iiz. pl.: los britanos. bucina -ae f'.: cuerno d e caza, cor-
neta militar. bulla -ae f.: bula.
c cadaver -eris n .: cadávei.. cado cecidi casum 3 tr.: caer. caecus -a -um: ciego. caedes -is f.: inatanza. carnicería.
caelestis -e: del cielo, celeste. caelum -i rz.: cielo. caeruleus -a -um: azul, azulado. Caesar -aris rn.: César. caetra -ae f:: adarga . caetrati -orum 172. pl.: soldados
aimaclos con adarga. Caius -i rn .: Cayo. calamitas -atis f.: calalnidad. calamus -i 171.: cálaino, plunla,
punzón. calceus -i rn.: calzado, zapato. caldarium -i rz .: calclario. calidus -a -um: caliente, cálido. caliga -ae f.: sariclalia. calix -icis iil .: copa. callidus -a -um: astuto, listo. calor -oris rn .: calor. calvus -a -um: calvo, pelado. Campania -ae /:: la Cainpania. campus -i 171.: cainpo, llano, lla-
nura . candela -ae f:: cirio. candidus -a -um: blanco brillante. candor -oris rn .: bla i~cura . canis -is nz.: perro. cano cecini cantum 3 ti..: cantar ,
tocar ( u n instrumento musical). cantus -us 171.: canto, sonido ide un
iris truinento). canus -a -um: blanco, encarieciclo. capax -acis: capaz, espacioso. ain-
plio. capella -ae f:: cabrita. capillus -i rn.: cabello. capio cepi captum 3 tr.: coger,
toiiiar. Capitolium -ii r r .: el Capitolio. capra -ae j ' : cabra. capsa -ae f.: cofre, estuche. captivus -a -um: pris ioi~ero, cau-
tivo. caput -itis 11 .: cabeza. carcer -eris rn . : prisión, cárcel,
cuadra. cardo -inis m.: calle principal. careo carui caritum 2 irill-.: care-
cer, e s ta r privado de. carmen -inis n .: poeina, canción. caro carnis f.: carne. carpentum -i 11 .: cal-ro. carpo -psi -ptum 3 tr..: coger. carrus -i r i l . : carro. Carthaginiensis -e: cartaginés.
Carthago -inis f.: Cartago. carus -a -um: caro, costoso, amado. casa -ae f:: cabaña, choza. caseus -i 172 .: queso. castanea -ae f : : castario, castafia. castellum -i 11.: Loi-tín, depósito. castra -orum i ~ . pl.: cainpainerito. casus -US rn.: caso, azar. cathedra -ae f.: silla. cauda -ae f : : cola. caupo -onis m. : tabernero, posa-
dero. caupona -ae f.: taberna, posada causa -ae f.: causa, inotivo. cautus -a -um: cauto, prudente. cavea -ae f : : gradería . caveo cavi cautum 2 tr..: vigilar,
velar por, precaverse. cavus -a -um: vacío, hueco, aguje-
reado. cedo cessi cessum 3 irlfr,.: 1nai.-
chal-. irse, re t i rarse, ceder. celer -eris -ere: rápido, veloz. celeritas -atis f.: rapidez. cella -ae f.: celda, compart imiei~to. celo 1 tr..: ocultar. Celtae -arum rn. pl.: los celtas. cena -ae /:: cena. ceno 1 irztr.: cenar. censeo censui censum 2 fr..: opi-
nar , censar. censor -oris nz.: censor. censura -ae f . : censura. census -us rn .: censo. centesimus -a -um prorl.: centé-
siirio. centum prorz.: ciento. centuria -ae /:: centuria. centurio -onis 172.: centui'ión. cerebrum -i 11 .: cerebro. Ceres -eris f.: Ceres. cerno crevi cretum 3 tr..: ver, dis-
cernir. certamen -inis rz.: combate, lucha. certe cidv.: ciertamente, s in duda. certo 1 rr~tr.: coinbatir, disputar ,
luchar. certus -a -um: cierto, seguro, deci-
dido. cervix -icis f.: nuca, cuello. cervus -i 177 .: ciervo. ceteri -ae -a: el resto, los demás. charta -ae f.: papiro, escrito. chorus -i 171 .: c01.0.
b , ,- )- 1
o
I I
cibus -i 171.: alimento. Cicero -onis m .: Cicerón. cinis -eris 177.: ceniza. cippus -i m.: menhir. circa prep.: alrededor, cerca de. circiter ciclu.: aproximadamente. circulus -i m.: círculo. circum prep.: alrededor. a lino y
otro lado. circumdo -dedi -datum 1 tr.: po-
ner alrededor, rodear. circumeo -ii -itum irr. iutr-.: ir
alrededor; rodear. hacer la ronda. circumsto -steti - 1 tr.: rodea?
cercar. circumvenio -veni -ventum 4 tr.:
rodear, envolver. circus -i m .: círculo, circo. cisterna -ae f.: cisterna. cito adu.: rápidamente. civilis -e: civil. civis -is nt.: ciudadano. civitas -atis f.: ciudad, ciudadanía. clades -is f.: desastre, derrota. clam adu.: a escondidas de, furtiva-
mente. clamo 1 tr.: gritar, dar voces. clamor -oris m.: griterío, grito. clarus -a -um: claro, conocido, fj-
moso. classis -is f : : armada, flota. claudo clausi clausum 3 tr.:
cerrar. clavis -is f.: llave. clavus -i m.: clavo. clemens -ntis: clemente, indulgente. cliens -entis 172.: cliente. clipeus -ei m.: escudo. Cnaeus -i nz.: Gneo. codex -icis m.: libro. coepi coeptum 3 def.: empezar. coeiceo -ercui -ercitum 2 tr.: con-
tener, encerrar, reprimir. cogito 1 tr.: pensar. cognitus -a -um: conocido. cognomen -inis rz.: sobrenombre,
apodo, nombre. cognosco -gnovi -gnitum 3 tr.:
conocer, reconocer. cogo coegi coactum 3 tr. reunir,
obligar. cohors -0rti.s f.: cohorte. collega -ae m.: compañero, colega. collegium -ii 12.: colegio. 0.7 , .,,h
collis -is m .: collado, colina, altura. colloco 1 tr.: colocar. colloquium -ii 17 .: conversación. colloquor, -1ocutus surn 3 dep.
inlr.: conversar, hablar. collum -i 11.: cuello. colo colui cultum 3 tr..: cultivar,
cuidar, habitar, venerar. colonia -ae f : : colonia. colonus -i m.: colono. color -oris m.: coloi: columba -ae f'.: paloma. columna -ae f.: colun~na. coma -ae f.: cabellera. comedo -edi -esum 3 Ir.: comer. comes -itis m.: conlpaiiero. comicus -a -um: cómico. comitatus -us nz.: acoinpai-iainien-
to, comitiva, séquito, grupo. comiter adu.: amablemente, benig-
namente. comitia -orum rr. pl. : comicios. comitialis -e: comicial. comitor 1 dcp. ti'.: acompai-iar. commeatus -us m.: aprovisiona-
miento, víveres. commemoro 1 tr.: recordar. commendo 1 tr.: encargar. commercium -ii n.: comercio, ne-
gocio. commilito -onis 171.: compañero de
armas. comminus aclu.: de cerca, cuerpo n
cuerpo. committo -misi -missum 3 Ir.:
erilpezar, enfrentar, cometer, en- tablar (combate).
commodus -a -um: conveniente, cómodo.
communico 1 tr.: compartir, inez- clar.
communio 4 fr.: fortificar. coiis- truir.
communis -e: comúil, ordinario. comoedia -ae f.: cori~edia. comparo 1 tr.: preparar, con~parar. compello -puli -pulsum 3 tr.: jun-
tal; reunir, obligar. forzai: comperio -peri -pertum 4 tr.: des-
cubrir. complector, -plexus sum 3 dep.
tr.: abrazar. compleo -plevi -pletum 2 tr.:
llenar.
complures -plura: n~uchos, nuine- rosos.
compluvium -ii 17 .: coinpluvio, compono -posui -positum 3 tr.:
reunir, componei; arreglar. comprehendo -prehendi -pre-
hensum 3 tr.: cogei; apoderai- se de.
comprimo -pressi -pressum 3 Ir-.: comprimir. apretar, cerrar, estre- char.
concedo -cessi -cessum 3 tr..: reti- rarse, conceder.
concha -ae f.: concha. concilium -ii 1 7 . : reunión, asanl-
blea. concito 1 tr.: agitar, excitar. conclave -is n .: habitación. concordia -ae r.: concorclia,
acuerdo. concubina -ae f.: concubilla. concurro -curri -cursum 3 intr:
acudir. atacar. concutio -cussi -cussum 3 ti..: agi-
tar, sacudir, conmover, turbar. condemno 1 tr.: condenar. condicio -onis f.: condición, estado. conditor -oris n7 .: fundador. condo -didi -ditum 3 tr.: f~indar. conduco -duxi -ductum 3 ti,.: reu-
nir. confero conferre contuli colla-
t u m irr. tr.: llevar, dirigirse a , comparar.
conficio -feci - fectum 3 tr.: hacer, terminar;pas.: estar abatido.
confido, -fisus sum 3 selnidep. irztl-.: confiai-.
confiteor, -fessus sum 2 dep.: confesar, declarar.
confodio -fodi -fossum 3 tr.: atra- vesai; traspasar.
confundo -fudi - fusum 3 tr.: mez- clar, confundir.
congredior, -gressus surn 3 dep. iizlr.: encontrarse.
congressus -us 171 .: encuentro. conicio -ieci -iectum 3 tr.: arrojar. coniugium -i 17 : inatrimonio. coniungo -iunxi -iunctum 3 tr.:
unir. coniuratio -onis f.: conspiración. coniux-ugisn~. y f.: inarido, mujer. conor 1 dep. Ir.: inteiltai:
onscius -a -um: conocedor. conscribo -scripsi -scriptum 3
tr.: alistar. consensus -us r77,.: acuerdo, con-
senso. consentio -sensi -sensum 4 it~tt..:
estar de acuerdo. consequoi-, -secutus sum 3 dep.
Ir-.: seguir, coiiseguir, alcanzar. conservo 1 tr..: salvaguardar. consilium -i /L.: consejo, decisión. consisto constiti - 3 ir~tt,.: dete-
nerse. conspectus -us n i . : vista, mirada. conspicio -spexi -spectum 3 tr.:
mirar. conspicuus -a -um: visible, ilota-
ble. constans -ntis: constante. constantia -ae f.: constancia. constituo -ui -utum 3 tr..: estable-
cer, decidir. consto -stiti - 1 iilti..: constar. consuetudo -inis j:: costuinbi-e. consul -is m.: cóiisul. consularis -e: consular. consulatus -us rn.: consulado. consulo -sului -sultum 3 tr..: con-
sultar, deliberar, decidir. contendo -tendi -tentum 3 ii~tr.:
disputar, luchai., dirigirse a . contentus -a -um: coiitento. conticeo -ticui - 2 irztr.: callar. continens -ntis f.: continente. continenter adu.: continuamente. contineo -tinui -tentum 2 tr..: con-
tener, mantener. contio -onis f.: asamblea. contra pr.ep.: eilfrente de, contra. contrarius -a -um: contrario,
opuesto. controversia -ae f:: discusión. contubernium -ii 12.: contubernio. convenio -veni -ventum 4 tr..: reu-
nirse, llegar a un acuerdo. conventus -us in. : asamblea, co-
inuilidad. converto -verti -versum 3 tr.: vol-
ver, da r una vuelta, dirigir, tra- ducir.
conviva -ae 111. 3 7 f.: convidado, comensal.
convivium -ii 11 .: ágape, banquete. convoco 1 ti..: coilvocar.
copia -ae f.: abundancia; pl.: tro- pas, riquezas.
coquo coxi coctum 3 tr.: cocer, cocinar.
cor cordis n .: corazón. coram p7,ep.: en presencia de. cornu -us 12.: cuerno, ilanco. corona -ae f.: corona. coi-pus -oris n .: cuerpo. corvus -i 112.: cuervo. corylus -i f.: avellano. cotidie adu.: cada día. cras c~du.: inafiaiia. crassus -a -um: grasiento, gordo,
grueso. crastinus -a -um: del día de ma-
liana. creber -bra -brum: frecuente. credo -didi -ditum 3 Ir.: creer. creo 1 ti..: crear, proclucii~, nombrar. crepido -inis rrz.: margen, borde
(del caiiiino, de la calle). cresco crevi cretum 3 iiiti..:crecer. crimen -inis 12.: acusación, incul-
pación. crinis -is in.: cabello, cabellera. ciudelis -e: cruel, iiihuinano. crudelitas -atis f.: crueldad. crudus -a -um: crudo, sangrante. cruentus -a -um: ensangrentado,
sanguinario. cruor -oris 7 1 .: sangre (derramada). crus cruris 11.: pierna. crux crucis f:: cruz. cubiculum -i i?.: dormitorio, al-
coba. cubile -is rz . : cama, lecho, guarida,
inoracla. cubo -ui -itum 1 iiztr.: estar echado
o tendido, dorinir. culina -ae f.: cocina. culpa -ae f:: culpa. culter -tri 112.: cuchillo. cultus -us 112.: cultivo, cuidado, cul-
tura. cum prep.: con. cum coizj.: puesto que, cuando,
aunque. cunctor 1 dep. intr-.: vacilar, dudar,
titubear. cunctus -a -um: todo entero. cuneus -i 171.: sector (de uila gra-
dería). cuniculus -i trr . : coilejo, túilel.
cupiditas -atis f.: deseo, pasión. cupidus -a -um: deseoso, ansioso,
ávido. cupio -ivi -itum 3 Ir..: desear. cur adu.: ¿por qué? cura -ae f : : cuidado, atención. curia -ae f.: curia. curo 1 tr.: cuidar, preocuparse. curro cucurri cursum 3 itztt..:
correr. curruca -ae f.: carroza. currus -US tn.: carro. cursor -oris tn.: corredor, mensa-
jero. cursus -US 172.: curso, carrera,
rumbo. curvus -a -um: curvo, encorvado,
torcido. custodia -ae f.: guarda, guardia,
protección. custodio 4 tr.: guardar, vigilar, pro-
teger. custos -odis rn.: guarda, protector. Cybele -is f.: Cibeles.
!!? damno 1 tr-.: condenar. damnum -i /L.: clalio, perjuicio. de pr-ep.: de, desde, referente a . dea -ae j.: diosa. debeo 2 tl-.: deber, estar obligado. debilis -e: débil. decedo -cessi -cessum 3 iiztr..:
inarcharse, alejarse, retirarse. decem pr-orz. ii~decl.: diez. decerno -crevi -cretum 3 tr.: deci-
dir, fijar, decretar. decet decuit - 2 irnpers.: ser apro-
piado, convenir, ser conveniente. decimus -a -um: décimo. decipio -cepi -ceptum 3 tr-.: enga-
fiar, clefi~auclar. declaro 1 tr.: declarar. decorus -a -um: decoroso, conve-
niente. decrepitus -a -um: decrépito. decumanus -i rn.: clecun~ailo. decurro -curri -cursum 3 ~ilt i . . :
bajar corriendo. decus -oris 12.: adorno, gloria. deditio -onis J:: rendición, capitu-
lacióil. 'j?!I
d e d o -didi - d i t u m 3 tt..: entregar, i.eildirse.
deduco -duxi -duc tum 3 tt-.: sacai; liacer bajar, guiar.
de fec t io -onis f.: deserción, trai- ción.
d e f e r o -tuli -1atum irt,.: llevar, bajar.
de f ic io - feci - f e c t u m 3 tr.: sepa- rarse, faltar, abandonar.
deicio -ieci - i ec tum 3 tr.: echar, expulsar.
deinceps adu.: a continuación. de inde adv.: después. luego. deleo -evi - e t u m 2 h..: destruir. delibero 1 tt,.: deliberar. delicatus -a -um: delicado. deligo -1egi -1ectum 3 tr-.: elegir. demi t to -misi -missum3 tr.: bajar. d e m u m udc.: precisaniente, por
fin, por último, en una palabra. denarius -ii rn.: denario (inonecla). denique udu.: finalmente, por fin,
en suina. d e n s -nt is nz.: diente. densus -a -um: denso, espeso. depello -puli -pu l sum 3 tr-.: recha-
zar, alejar. depono -posui -pos i tum 3 ti-.:
depositar, renunciar. descendo -scendi - scensum 3
Ititr.: bajar. describo -scripsi -scr iptum 3 ti*.:
describir, rcdactar, trazar. desero - s e m i - ser tum 3 ti..: dejar:
abandonar. desiderium -i n.: deseo. desidero 1 tt..: desear. desidia -ae f.: pereza, desidia. designo 1 tr.: designar, trazar. desino -sii - s i tum 3 intr.: dejar de,
renunciar. cesar. desisto -stiti - s t i tum 3 itztt..: desis-
tir, renunciar, abstenerse. d e s u m deesse d e f u i irt.. itztr.:
faltai-. desuper aclu.: de arriba abajo. detego -texi - t ec tum 3 tt,.: descu-
brir. de t ineo -t inui -tentum 2 tr.: de-
tener. detraho -traxi - t rac tum 3 ti..:
sacar: arrancar. de tr imentum -i tt.: daño, perjuicio. :;3u
d e u s -i tn.: dios, divinidad. deversorium-ii t i . : posada, iilesóil. devinco -vici - v ic tum 3 tt..: vencer:
someter. dex ter -a -um: derecho. Diana -ae f . : Diana. dico dixi d i c t u m 3 tt..: decir, afir-
mar. dico 1 tr.: dedicar, consagrar. dictator-oris 172.: clictadoi: dictatura -ae f . : dictadura. d i c t u m -i tz.: proverbio, sentencia. dies -ei I ~ Z . y f.: día. di f f ic i l is -e: difícil. di f f i cu l tas -atis f.: dificultad. d i f f i d o , - f i sus s u m 3 setnidep.
itztt..: desconfiar, desesperar. digi tus -i rn .: dedo. dignitas -atis f:: dignidad. di y u s -a - u m : digno. diligens -ntis: cumplidor, diligen-
te, cuicladoso. diligentia -ae f.: diligencia. aten-
ciOil. diligo -1exi -1ectum: amar, consi-
derar. dimico 1 intr.: coinbatir. dimidius -a -um: medio. dimi t to -misi -missum 3 tr.:
enviar, dejar escapar. dirigo -rexi - rec tum 3 tr.: dirigir. dirus -a -um: siniestro, de mal
agüero. discedo -cessi -cessum 3 itzli..: ale-
jarse. separarse, abandonar. disciplina -ae f.: disciplina. discipula -ae f.: discípula, alumna. discipulus -i tn .: discípulo. alumno. disco didici - 3 h.: aprender. discordia -ae f : : discordia. discrimen -inis tz .: situación cri-
tica. disertus -a -um: diestro. elocuente. dispergo -persi -persum 3 ti..: dis-
persar, esparcir. desplegar. displiceo -plicui -plicitum 2 intr:
desagradar. dispono -posui -posi tum 3 ttv.: dis-
poner, distrib~iir, ordenar. dispu to 1 tr.: disputar. discutir,
exponer. dissent io -sensi - sensum 4 itltr.:
disentir. estar en desac~~erdo. dissimilis -e: diferente.
dissuadeo -cuasi - suasum 2 tr.: disuadir, desaconsejar.
dis tr ibuo -bui - b u t u m 3 tt..: distri- buir, repartir.
d i u adi:.: largo tieiiipo, tiempo ha. diutiiis adu.: inás tieinpo, n~As rato. divei.sus -a - u m : diverso, opuesto. dives -itis: rico, opulento. divido -visi - v i sum 3 tr.: dividir. div inus -a -um: divino. divit iae -arum f: pl.: riquezas. d i v u m -i t z . : aire libre, cielo. divus -a -um: divino. d o dedi d a t u m 1 tr.: dar, conceder. doceo docui d o c t u m 2 fr.: inos-
trar, ensellar. docilis -e: dócil. flexible. doctus -a -um: sabio, instruido. doleo 2 itztr.: doler. tener dolor,
laiilentar. dol ium -ii 11 .: tinaja, barril, cuba. dolor -oris nz .: dolor, padecimiento. dolus -i nz.: engaño, fraude. domest icus -a -um: doméstico, de
la casa. domici l ium -ii tz . : doiliicilio, mo-
rada. dominat io -onis f : : poder absolul;~. dominus -i nz.: señor, dueño. d o m u s -us f.: casa. donec cotzj.: mientras, hasta que. d o n o 1 tr..: otorgar, ofrecer, regalar. d o n u m -i tz.: regalo, ofrenda. dorsum -i 12 .: dorso, espalda, lomo. dormio 4 itztr.: dorinii.. drachma -ae f.: dracina (~iloneda). d i u i d a -ae ni .: druida. dubi to 1 tr.: dudar. d u b i u m -ii n .: duda. dubius -a - u m : dudoso, incierto,
indeciso. duco d u x i d u c t u m 3 tr.: conducir,
llevar hacia. dulcis -e: dulce, agradable. d u m cotV.: niientsas. todavía. hasta
que. d u o -ae -o pr.: dos. duplex -icis: doble. d u r u s -a -um: duro, riguroso. d u u m v i r -i m .: duunviro. d u x ducis nz.: caudillo. guía, jefe.
m - 3 e =ex. ebur -O& 17 .: marfil. ecce iiztei:~.: ;he aquí! edico -dixi -dictum 3 ti,.: anunciar. edictum -i ti.: edicto. edo edidi editum 3 tis.: hacer salir,
dar salida. divulga? publicar. edo edi esum 3 ti..: coiner. edoceo -docui -doctum 2 ti..: ense-
ñar a fondo. educo 1 tr.: educar, criar. educo -duxi -ductum 3 ti..: sacar,
hacer salir. effectus -us 171.: ejecución, resul-
tado. effero eferre extuli elatum ir.
ti..: llevar fuera, llevarse. efficio -feci -fectum 3 tis.: llevar a
cabo, ejeculai; terininar. effigies -ei f.: imagen, retrato, efi-
gie. effugio -fugi - 3 itzti..: huir, es-
capar. effundo -fudi -fusum 3 tr.: verter. egeo egui - 2 irstr.: carecer. egestas -atis f.: pobreza, escascz,
privacióil. ego pi-012.: yo. egredioi; egressus sum 3 dep.
iizti..: salir. egregius -a -um: excelente. eicio -ieci -iectum 3 ti-.: expulsar. elegans -ntis: elegante. elegantia -ae f.: elegancia. elephantus -i nz.: elefante. eligo -1egi -1ectum 3 h..: elegir. eloquentia -ae f.: elocuencia. eminens-ntis: elevado, prominente. emineo -ui -2 iriti..: sobresalir. emitto -misi -missum 3 ti..: hacer
salir, ecliar fuera, dejar escapar. emo emi emptum 3 ti..: comprar. Emporiae -arum f: pl.: Ainpurias. enim coi~j.: en efecto, cierto, de
hecho. ensis -is rn.: espada, macliete. eo adu.: hacia allí. hacia allá. eodem adv.: hacia el inisiilo lugar. epistula -ae f.: carta. eques -itis 171 .:jinete, caballero. equidem aclv.: ciertarnei-ite, sin
duda alguna.
equitatus -us m .: caballería. equus -i in .: caballo. ergo conj.: pues. erigo -rexi -rectum 3 Lr.: poner de
pie, erigir, levantar. eripio -ripui -reptum 3 tr..: arre-
b a t a ~ erro 1 intr.: errar. el-1-01. -oris nz.: error, erudio 4 ti..: iiistruii,, educar. eruditus -a -um: sabio, erudito,
docto. erumpo -rupi -ruptum 3 i~ztr .:
hacer salir con \~iolencia. essedarius -ii r 7 2 . : solclado concluc-
to1- de un carro de guerra. essedum -i 12.: carro de dos 1-uedas. esurio 4 inti..: tener hambre. et corG.: y, taiilbién, hasta. etenim coi~j.: en efecto. etiam coizj.: taiiibiéii, incluso. Euboea -ae f.: Eubea. etsi cor1.j.: aunque. Europa -ae f.: Europa. evado -vasi -vasum 3 h t r . : esca-
parse. eurus -i 1n.: euro. ex pwp.: de, desde. excedo -cessi -cessum 3 intr.: irse,
abandonar, salir. excidium -ii rl,.: destrucción. excipio -cepi -ceptum 3 ti..: reci-
bir, recoger, sostener. excito 1 ti,.: poner en nioviiiiiento,
despertar. excludo -clusi -clusum 3 ti..: dejar
afuera, rechazar, impedir. excubiae -arum f : pl.: guardia,
centinela. excursio -onis f.: salida, viaje,
iilcursióil. excutio -cussi -cussum 3 ti..: sacu-
dir, hacer caer. exedra -ae f.: salón. exemplum -i i7 .: ejemplo. exeo exire exii exitum ii.1.. ii7tr.:
salir. exerceo 2 tr.: ejercer, practicar. exercitatio -onis f : : ejercicio. exercitus -us rn .: ejército. exhibe0 2 ti..: presentar, mostrar. exhaurio -hausi -haustum 4 ti-.:
vaciar, apurar, agotar. exigo -egi -actum 3 ti..: expulsar,
llevar a término, llevar a cabo, exi- g1 r.
exiguus -a -um: pequeiio, reducido, escaso.
existimo 1 ti..: considerar, juzgar. exitium -ii iz.: destrucción, ruina. exitus -us in.: salida. exordium -ii it.: principio, origen. expeditio -onis f . : expedición. expello -puli -pulsum 3 ( l . . : expul-
sar. experimentum -i 12.: prueba, en-
sayo. experioi; -pertus sum 4 dep. tr.:
probar, experiinentar. expleo -plevi -pletum 2 fr.: Ileiiai-,
coiiipletai: explico 1 ti..: desplegar. explorator -oris nz.: explorador. expugnatio -onis 6: asalto. expugno 1 ti..: asaltar. exquisitus -a -um: exquisito. exsilium -ii 1 2 . : destiei-ro. exspectatio -onis f:: espera, deseo. exspecto 1 tr.: esperar. exstinguo -stinxi -stinctum 3 fr.:
apagar, extinguir, borrar. exsto -stiti - 1 ~iiti..: quedar. exstruo -struxi -structum 3 tr.:
levantar, coiisti-uir. exterior -ius: exterior. extra prep.: fuera de. extremus -a -um: extremo, el 61-
timo, el que está al fin, la parte final de.
exuo -ui -utum 3 ti..: sacar, quitar, despoja]., desnudar.
fabella -ae f : : historieta, piececilla de teatro.
faber -bri m.: artesano, obrero. fabrico 1 tr.: hacer, fabricar. fabula -ae f.: fábula, cuento, pieza
teatral. facies-ei f.: cara, rostro, fisonoinía. facilis -e: f5icil. facinus -oris 11 .: acción, criinen. facio feci factum 3 tr.: hacer. factio -onis f.: facción, grupo, par-
tido. factum -i 12 . : hecho, acción, acto.
;:: 1 U
facultas -atis f.: posibilidad, dispo- ficus -us f.: higuera, higo. formosus -a -um: bello, hern~oso. nibilidad. fidelis -e: fiel, leal, sincero. fornax -acis f.: horno.
fagus -i f.: haya. fides -ei f.: fidelidad, lealtad, con- fornix -icis m .: arco, bóveda. fallacia -ae f:: engaño. fianza, buena Se. fortasse adu.: acaso, quizá. fallax -acis: engañador, pérficlo. fidus -a -um: fiel, seguro, lcal. forte ndv.: por casualidad. fallo fefelli falsum 3 tr..: engañar. figo fixi fixum 3 tr..: clavar, fijar, fortis -e: fuerte. robusto, enérgico. famulus -i m.: esclavo, criado. hundir, atravesar. fortitudo -inis f.: fortaleza, ener- falso ndu.: falsamente, sin razón. falsus -a -um: falso. falx falcis f.: hoz. fama -ae f.: fama, rumor, tradición. fames -is f.: hambre. familia -ae f.: familia. familiaris -e: familiar, íntirtio. far farris iz.: trigo. farina -ae f.: harina. fas 1 7 . indecl.: perinitido (porlos dio-
ses). fascia -ae f.: ropa interior. fascis -is m : haz;pl . : haces. fastigium -ii IL.: techo de doble pen-
diente. fastus -a -um: fasto (día). fateor, fassus sum 2 dep. tr.: con-
fesar. fatigo 1 tr.: agotar, fatigar. fatum -i n .: fatalidad, destino, hado. fauces -ium f: pb.: garganta, paso
angosto, desfiladero. faveo favi fautum 2 intr.: ser fa-
vorable, f . avorecer. favonius -ii 111.: favonio, céfiro. favor -oris nz.: favor. felicitas -atis f.: felicidad, suerte. felis -is m.: gato. felix -icis: feliz, dichoso. femina -ae f.: m~ijer . femur -oris rz.: muslo. fenestra -ae f.: ventana. fera -ae f.: ficra. fere adu.: casi, poco más o menos. fero ferre tuli latum irr. tr-: lle-
var, soportar, propalar. ferocitas -atis f.: ferocidad. ferox -cis: feroz, impetuoso. ferreus -a -um: de hierro. ferrum -i rt..: hierro. ferus -a -um: salvaje, feroz, fiero. ferveo ferbui - 2 intr.: hervir. fessus -a -um: cansado, fatigado. festino 1 intr . y tr.: apresurarse:
acelerar. fetialis -is 117 .: fecial (sacerdote). fibula -ae f.: broche, hebilla, grapa.
. , < , L j k>-
figura -ae f.: figura, imagen. filia -ae f.: hija. filius-ii ni.: hijo. fingo finxi fictum 3 tr.: modelar,
crear. formar, fingir. finio 4 tr.: delin-iitai-, acabar. finis -is m. y f'.: límite, téi-mino, f in,
fina1idad;pl.: fronteras. finitimus -a -um: vecino, liiiiítrofe,
contiguo. fio, fieri, factus sum ir).. irilr..:
ser hecho, hacerse, suceder. acon- tecer.
firmitas -atis f.: solidez, firmeza. firmus -a -um: sólido, resistente. flagitium -i n.: infamia, crimen,
vergüenza, escándalo. flagito 1 tr.: exigir. flagro 1 irztr.: ardei-, quemar. flamen -inis in.: flainen (sacer-
dote). flamma -ae f .: llartla, fuego. flavus -a -um: amarillo, rubio. flecto flexi flectum tr . : doblar. fleo -evi -etum 2 tr.: llorar. flo 1 intr.: soplar. floreo -ui -2 irltr.: florecer. flos floris m.: flor. fluctus -us m.: ola, oleada, oleaje. fluidus -a -um: flnido. flumen -inis 11.: río. fluo fluxi fluctum 3 irztr.: fluir. fluvius -ii rvr.: río. fodio fodi fossum 3 tr-.: cavar,
atravesar. foederatus -a -um: confederado,
aliado. foedus -a -um: feo, repugnante. foedus -eris rz..: tratado, pacto,
alianza. fons fontis f.: fuente, inanantial. for, fatus sum 1 dep. inti..: hablar,
decir. forma -ae f.: forma, configuración. formica -ae f.: hormiga. formido -inis f'.: terror, iniedo,
temor, espanto.
gía, valor. fortuna -ae f.: fortuna, suerte. fortunatus -a -um: afortiinado,
feliz. forum -i r i . : foro. fossa -ae f.: foso, excavación, trin-
chera. foveo fovi fotum 2 tr.: calentar,
abrigar, proteger. fi-agilis -e: frágil, quebradizo. fragilitas -atis f.: fragilidad. fragor -oris tn .: ruido, estruendo. frango fregi fractum 3 ti,.: rom-
per, quebrar. frater -tris 112.: hermano. fi-aternus -a -um: fraterno, frater-
nal. fraus fraudis f.: engaño, fraude,
error. fraxinus -i f.: fresno. fremo -ui -itum 3 intr.: proclucir u n
ruido sordo, resonar. frenum -i 1 2 . : freno, brida. frequens -ntis: nuineroso, concu-
rrido. frequentia -ae f:: afluencia, abun-
dancia. frequento 1 tr.: frecuentar. fretum -i rz .: estrecho. frigidarium -i 71 .: frigidario. frigidus -a -um: frío, fresco. frigus -oris 11.: frío, fresco. frons -ndis f.: fronda, follaje. frons -ntis f'.: la frcnte. fructus -us m .: fruto, ganancia. frugalitas -atis f.: inoderación. fruges -um f: pb.: productos, frutos. frumentum -i 12.: grano, trigo. fruor, fi-uitus sum 3 dep. irztr.:
usar. gozar. frustra adr..: e n vano, inútilmente. fuga -ae f.: hiiida. fugax -acis: fiigitivo, fugaz. fugio fugi - 3 irztr.: huir. fugitivus -a -um: f'iigitivo. fugo 1 tr..: poneren fuga, ahuyentar,
rechazar.
\IOC.G3ULARIO LAT~w - CASTELLANO
ilgeo fulsi - 2 intr.: brillar, res- plandecer.
fulgor -oris m.: resplandor, brillo. fulgur -uris n.: relámpago, rayo. fulmen -inis n.: rayo, centella. fumus -i m.: hun~o. funda -ae f.: honda. funditor -oris nz.: hondero. fundo fudi fusum 3 tr.: derramar,
verter, diseminar, esparcir, dis- persar.
funebris -e: fúnebre. fungor, functus sum 3 dep. intr.:
cuinplir. fungus -i m.: Iiongo. funis -is tr~..: cuerda. funus -eris n..: funeral. fur furis m.: ladrón. furca -ae f.: horca. furia -ae f.: furia. furor -oris m.: furor, locura, delirio. furtivus -a -um: furtivo, oculto. furtum -i tz.: robo, hurto.
Gades -ium f.: Cádiz. galea -ae f.: casco. Gallaecia -ae f.: Galicia. Gallia -ae f.: la Galia. Gallicus -a -um: galo. gallina -ae f.: galliiia. Gallus -a -um: Galo. gallus -i m.: gallo. garum -i 17. : garo (salsa). Garumna -ae nz.: el Garona. gaudeo, gavisus sum 2 semidep.
intr.: gozar. gaudium -ii ta.: gozo, alegría, pla-
cer. gelidus -a -um: helado, gélido, muy
frío. gelu -us tz.: hielo. geminus -a -um: gemelo. gemitus -us tn.: geiiiido, sollozo,
quejido. gemma -ae f.: gema, piedra pre-
ciosa. gemo -ui -itum 3 itztr.: gemir. gener -i nz.: yerno. generalis -e: general. generatim adu.: por razas, por
categorías.
generosus -a -um: generoso, noble. genius -ii nz.: genio. gens-ntis J:: linaje,familia, pueblo,
raza. genu -us n.: rodilla. genus -eris n.: género, linaje, estir-
pe, tipo, clase. Germania -ae f : : Gerinania. Germanus -a -um: germánico. gero gessi gestum 3 tr.: llevar,
llevar encima, hacer, llevar a cabo, portarse bien.
gestus -us tn.: gesto, ademán. gigno genui genitum 3 tr.: crear,
engendrar. glacies -ei f:: hielo. gladiator -oris nz.: gladiador. gladius -ii nz . : espada. glans -ndis f.: bellota. gloria -ae f.: gloria, fama. glorior 1 dep. intr.: vanagloriarse. gloriosus -a -um: glorioso, fanfa-
rrón. gradior, gressus sum 3 dep. itztr.:
avanzar, caminar, marchar, anclar. gradus -us ni..: paso, peldaiío,
grado. Graecia -ae f.: Grecia. Graecus -a -um: griego. grammatica -ae f.: gramática. grammaticus -i tn.: gramático. grandis -e: grande, grandioso. gratia -ae f.: gracia, favor. gratis udu.: de balde, gratis. gratulor 1 dep. tr.: felicitar. gratus -a -um: agradable, grato. gravis -e: pesado, grave, serio. gravitas -atis f.: gravedad, serie-
dad, pesadez, agobio. grex gregis f.: rebaíio, grey,grupo. gubernaculum -i 12.: timón. gubernator -oris tn.: tirnoilel. guberno 1 tt-.: pilotar, manejar el
timón (de una nave), gobernar. gymnasium -ii m.: gimilasio.
H habeo 2 tt..: tener, poseer, conside-
rar. habilis -e: apropiado, hábil. habito 1 tr. e itatr.: habitar, vivir. habitus -us m.: aspecto, apariencia.
Hadriaticum -i n.: el Adriático. Hannibal -is tn.: Aníbal. haruspex -icis 172.: arúspice, adi-
vino. hasta -ae f.: lanza. haud adu.: no. haurio hausi haustum 4 tr.: sa-
car, extraer, apurar, consumir. Helvetii -orum 777. p l . : los helve-
cios. herba -ae f.: hierba. Hercules -is m.: Hércules. hereditas -atis f.: herericia. heres -edis tn.: heredero. heri udu.: ayer. heus interj.: jeh!, ¡hola! hiberna -orum n.: cuarteles de
invierilo. Hiberus -i m.: el Ebro. hic haec hoc pron.: este. hic adu.: aquí. hiemo 1 intr.: pasar el in\ iierno. '
hiems -is f.: iilvierilo. hilaris -e: alegre. hilaritas -atis f : : alegría. hinc udu.: de aquí, desde aquí. Hispania -ae f.: Hispania. Hispanus -a -um: hispánico. historia -ae f.: hisí;oria. hodie udu.: hoy. homo -inis nz . : hombre, persona. honestus -a -um: honorable, hon-
rado. honor -is nz.: honor, cargo. honoro 1 tr: honrar. honos =honor. hora -ae f.: hora. hordeum -i n.: cebada. horologium -ii n.: reloj. horridus -a -um: horrendo, espan-
toso, terrible. horror -oris nz.: horror. hortor 1 dep. tr.: exhortar. hortus -i n 7 ~ : jardín, huerto. hospes -itis tn.: huésped. hospitium -ii la.: hospitalidad, alo-
jamiento. hostia -ae f.: víctima. hostilis -e: hostil, enemigo. hostis -is nz.: enemigo (público). huc adu.: hacia aquí. humanitas -atis f.: humanidad,
cultura. humanus -a -um: humano.
h u m e r u s -i m.: hombro. h u m i d u s -a -um: híimedo. humil is -e: pequeiio, humilde, bajo. h u m o r -oris m.: líquido, jugo,
humor. h u m u s -i f.: tierra, suelo.
iaceo iacui - 2 intr-.: yacer. iacio ieci i a c t u m 3 tr.: echar, lan-
zar. iacto 1 tr.: agitar, jactarse. i a m u.du.: ya. iamdudum adv.: desde hace tiempo. iampridem adri.: desde hace tiempo. ianitor -oris m.: portero. ianua -ae f.: puerta. Ianus -i m.: Jano. ibi u.du.: aquí, allí. i c tus -us m.: golpe, choque. idea -ae f.: idea. i d e m eadem i d e m pr-on.: el mismo. ideo adu.: por esto. idoneus -a -um: idóneo, apropiado,
conveniente.
i m b u o -bui - b u t u m 3 tr.: impreg- nar, empapar.
imi tor 1 dep. tr.: imitar, copiar. immanis -e: enorme, desmesurado. immineo -- 2 intr.: estar suspen-
dido sobre, ser inminente, ame- nazar.
i m m i t t o -misi -missum 3 tr.: enviar, introducir.
i m m o adv.: por el contrario. immobil is -e: inmóvil. immortal is -e: ininortal. immuni tas -atis f . : ininuilidad. impar -paris: non, impar, desigual. imparatus -a -um: desprevenido. impat iens -ntis: impaciente. i m p e d i m e n t u m -i n.: estorbo, obs-
tácu1o;pl.: bagajes. impedio4tr.: impedir, obstaculizar. impel lo -puli -pu l sum 3 tr.: empu-
jar, impulsar. impendeo - - 2 ir~tr.: estar sus-
pendido sobre, ser inminente: cer- nerse sobre.
impensa -ae f.: gasto, costos. imperator -oris m.: general, empe-
rador.
imprudens -ntis: imprudente, des conocedoi:
i m p u d e n s -ntis: desvergonzado. impudent ia -ae f.: desvergüenza. impudicus -a - u m : deshonesto,
desvergonzado. impugno 1 tr.: atacar, asaltar. i m p u n e ndu.: impunemente. impuni tus -a -um: impune. i m u s -a -um: en la parte inferior de. i n prep.: a, hacia, contra, en, dentro. inanis -e: vacío, inútil, sin valor. incau tus -a - u m : incauto, impru-
dente. incedo -cessi -cessum 3 inlr.:
avanzar, invadir. incendium -ii r7 .: incendio. incendo -cendi -censum 3 Ir.:
encender, incendiar. incep tum -i n.: proyecto, tentativa. incer tus -a -um: incierto, poco
seguro, dudoso. incido -cidi -casum 3 intr.: caer
dentro o encima, precipitarse. inci to 1 tr.: incitai-, excitar, estimu-
lar. incl ino 1 irltr.: inclinarse.
Idus -uum f. pl.: los idus. i ens eun t i s p. pr. de eo. igitur conj.: así pues. ignarus -a -um: desconocedor. ignavia -ae f.: apatía, pereza,
cobardía. ignavus -a -um: perezoso,cobarde. ignis -is m.: fuego. ignominia -ae f.: ignominia, ver-
güenza, deshonra. ignoro 1 tr.: ignorar, desconocer. ignosco ignovi i g n o t u m 3 intr.:
perdonar. ignotus -a -um: desconocido. ii perf'. de eo. Ilerda -ae f.: Ilerda, Lérida. i l latus p. p. de in fero. ille -a -ud pron.: aquel. illic c~du.: allí. illuc adu.: hacia allá. i l lustris -e: ilustre, célebre. Il lyricum -i n.: Iliria. imago -inis f.: imagen, representa-
ción. imbecillus -a -um: débil, pusilá-
nime. imber -bris m.: lluvia, tormenta. '> '> :>,,4
imper fec tus -a -um: inacabado, incompleto.
i m p e r i u m -ii n.: orden, autoridad, poder supremo, imperio.
impero 1 tr.: mandar, ordenar. i m p e t r o 1 tr.: alcanzar, conseguir,
obtener. i m p e t u s -us m.: ataque, asalto,
impetuosidad. impietas -atis f.: impiedad. impius -a - u m : impío, malvado,
perverso, criminal. impleo -plevi -p le tum 2 tr.: llenar. i m p l u v i u m -ii n..: impluvio. impono -posui -posi tum 3 tr-.:
poner dentro, imponer. importo 1 tr.: importar. impr imis adv.: ante todo, princi-
palmente. impr imo -pressi -pressum 3 tr.:
grabar, imprimir. improbi tas -atis f.: maldad, per-
versidad. improbus -a -um: deshonesto,
malo, malvado. improvisus -a -um: imprevisto,
repentino.
incl i tus -a -um: célebre, ilustre. includo -clusi -c lusum 3 tr.:
cerrar, encerrar, incluir. incogni tus -a -um: desconocido. incola -ae m.: habitante. incolo -colui -cu l tum 3 tr-.: habi-
tar. incolumis -e: incólume, sano y
salvo. i n c o m m o d u m -i n.: iiiconvenien-
te, molestia, desgracia. incont inens -ntis: inmoderado. incredibilis -e: increíble. incumbo -cubui -cub i tum 3 intr.:
recostarse, apoyarse. incuria -ae f.: incuria, negligencia. incursio -onis f.: incursión, cho-
que, ataque. i n d e adv.: de allí, de allá, desde
entonces, después. index -icis m.: delator, indicador. ind ic ium -ii n.: delación, indica-
ción. indico 1 tr.: indicar, denunciar. indico -dixi -d ic tum 3 tr.: anun-
ciar, declarar. ind ignus -a -um: indigno.
induco -duxi -duc tum 3 tr.: condu- cir, introducir, poner eilciina.
i n d u o -ui -utum 3 tr.: poner, vestir. industr ia-ae f.: actividad, talento. ineo inire inii initum irr. tr.:
entrar, empezar. inermis -e: inerme, desarmado,
indefenso. iners -rtis: inactivo, inerte. inert ia -ae f.: inactividad, inercia. in famia -ae f.: mala reputación,
deshonor. i n f a n s -ntis 172.: niño. in fec tus -a - u m : iio hecho, no reali-
zado. in fe l i x -icis: infeliz, desgraciado. in fer ior -ius: inferior. i n f e r o i n f e r r e intul i i l la tum irr.
tr.: llevar, introducir. i n f e s t u s -a -um: enemigo, hostil. in f in i tus -a -um: infinito, iilnume-
rable. in f lo 1 tr.: inflar, henchir. in f luo - f lux i - f l u x u m 3 irztr..:
deseinbocar. i n f r a prep.: debajo de. ingeniosus -a -um: ingenioso. i n g e n i u m -ii n .: ingenio, carácter,
talento. ingens -ntis: ingente, enorme. ingenuus -a -um: nacido libre. ingratus -a -um: ingrato, desagra-
dable. ingredior, ingressus s u m 3 dep.
tr. e intr.: entrar, penetrar, avanzar. inicio -ieci - i ec tum 3 tr.: echar,
arrojar. inimicitia -ae f.: enemistad. in imicus -a -um: enemigo, contra-
rio. in iqui tas -atis f.: desigualdad,
arbitrariedad. in iquus -a -um: desigual, desfavo-
rable. initium -ii n.: inicio, comienzo. in iuria -ae f : : injuria, injusticia. in ius tus -a -um: injusto. innocens -ntis: inocente, inofen-
sivo. innocent ia -ae f . : inocencia. inopia -ae f i : escasez, privación,
pobreza. inops -is: pobre, sin recursos. i n q u a m -is -it def.: decir.
inquietus -a -um: intranquilo. inqu iro -quisivi -qu i s i tum 3 Ir.:
buscar, indagar, investigar. inscribo -scripsi - scr ip tum 3 tr.:
inscribir. insequor, insecu tus s u m 3 dep.
tr.: seguir, perseguir. insidiae -arum f: pl.: emboscada. ins igne -is 12.: insignia. insignis -e: insigne, notable. inspicio -spexi - spec tum 3 tr.:
examinar, inspeccionar. ins tans -nt is: presente, ameilaza-
dor. ins t i tuo -ui - u t u m 3 tr.: instituir,
disponer, decidir. ins to -sti t i - 1 iratr.: apremiar,
estar cerca, insistir. i n s t r u m e n t u m -i n.: instrumento,
herramienta. ins t ruo -s truxi - s t ruc tum 3 tr.:
preparar, disponer, construir. insula -ae f.: isla, manzana de
casas. i n s u m inesse i n f u i irr. intr.: estar
en, estar contenido en. in teger -gra -grum: íntegro, in-
tacto, entero. intellego -1exi -1ectum 3 ti-.: com-
prender, darse cuenta, entender. in tendo - tendi - t e n s u m 3 tr.:
extender, dirigir. in ter prep.: entre, en medio de. in tercludo -clusi -c lusum 3 tr.:
cortar, interceptar, impedir. in terdico -dixi -d ic tum 3 tr.:
prohibir. in terd iu adv.: cle día, durante el
día. in terea adu.: entretanto, mientras. in tereo inter ire inter i i interi-
tum irr. intr.: morir, desaparecer. in ter f ic io - f ec i - f e c t u m 3 tr.:
matar, asesinar. i n t e r i m adu.: entretanto, en el
intervalo de. in ter ior -ius: interior. in termi t to -misi -missum 3 tr.:
entremeter, interrumpir. in terpon0 -posui -posi tum 3 tr.:
interponer. interrogo 1 tr.: preguntar. in terrumpo -rupi - r u p t u m 3 Ir.:
interrumpir.
i n t e r s u m i n t e r e s e i n t e r f u i irr. intr..: estar en medio, participar; impers.: interesar, importar.
in terva l lum -i n.: intervalo, dis- tancia.
in terven io -veni -ventum 4 irttr.: iilterveilir, llegar.
in tra prep.: dentro de, antes de. intro 1 br. e intr.: entrar. introduco -duxi -duc tum 3 tr.: lle-
var, conducir, ineter en, introducir. in t romi t to -misi -missum 3 tr.:
hacer entrar, introducir. in tul i perk de in fero . i n t u s adv.: dentro. inundat io -onis f.: inundación. inusi tatus -a -um: extraordinario. inut i l is -e: inútil. invado -vasi -vasum 3 tr.: arreme-
ter contra, echarse sobre, invadir. inveho -vexi -vec tum 3 Ir.: trans-
portar. inven io -veni - v e n t u m 4 tr.:
encontrar, hallal.. inven tor -oris m .: inventor. i n v e n t u m -i n.: invento, descubri-
miento. inver to -verti - versum 3 tr.: in-
vertir, cambiar. inv icem adv.: a su vez, alternativa-
mente, recíprocamente. invic tus -a -um: invicto. inv ideo -vidi -v i sum 2 Ir.: envi-
diar. invidia -ae f.: envidia, impopulari-
dad. inv i to 1 tr.: invitar. i n v i t u s -a -um: de mala gana, obli-
gado, forzado. iocor 1 dep. irztr.: bromear, tomar el
pelo. iocosus -a -um: divertido, gracioso. iocus -i m.: juego, broma. Iovis gen. de Iuppiter. ipse - a - u m pron.: él mismo. i ra -ae f.: ira, cólera. irascor 1 dep. intr.: enojarse. i ra tus -a -um: indignado, irritado. irrideo -risi -r isum 2 tr..: burlarse,
reirse de. i r rumpo -rupi - r u p t u m 3 tr. e
intr.: irrumpir en. i rruo -ui - 3 intt-.: arrojarse, preci-
pitarse contra.
3:1<?
irruptio -onis f.: irrupción. is ea id pron.: él, éste, aquél. iste -a -ud pron.: éste, ése. ita c~du.: así, de este inodo. itaque c;or~j.: así pues, por consi-
guiente. item adu.: igualmente. iter itineris rz.: camino, marclia,
viaje. iterum adv.: una vez más. iubeo iussi iussum 2 tr.: inandar. iucundus-a -um: alegre, agradable. iudex -icis rn.: juez. iudicium -ii rr.: juicio, opinión, pro-
ceso. iudico 1 tr.: juzgar, opinar. iugulo 1 tr.: degollar, matar. iugum -i n.: yugo, cresta o cima (de
una montaíia). iumentum -i n.: animal de carga. iungo iunxi iunctum 3 tr.: unir. Iuno -onis f.: Juno. Iuppiter Iovis m.: Júpiter. iuro 1 tr.: jurar. iusiuris n..: el derecho, justicia, ley. iusiurandum -i 11.: juramento. iussum -i n.: orden, mandato. iussus -us m..: orden. iustitia -ae f.: justicia. iustus -a -um: justo, legítimo. iuvenis -is 7n. y f.: joven. iuventus -utis f.: juventud. iuvo 1 tr-.: ayudar; impet-s.: agradar,
complacer. iuxta prep.: junto a , cerca de.
Kalendae -arum Í: pl.: calendas.
labor -is m.: trabajo, fatiga. labor, lapsus sum 3 dep. intr-.:
caer, resbalar. laboriosus -a -um: laborioso, peno-
so, difícil. laboro 1 intr.: trabajar, padecer. labyrinthus -i m .: laberinto. lac lactis n.: leche. Lacedaemonii -orum nz. pl.: los
lacedeinonios. BB(i
lacero 1 tr.: desgarrar, lacerar, des- trozar.
lacrima -ae f.: l ág~ ima . lacus -us m.: lago, estanque. laedo laesi laesum 3 tr.: herir,
perjudicar, ofender. laetitia -ae f.: alegría. laetor 1 dep. intr.: alegrarse. laetus -a -um: alegre, contento. laevus -a -um: izquierdo. lagona -ae f.: botella, redoma. lanista -ae m.: maestro de gladia-
dores. lapicidinae -arum f.: cantera. lapideus -a -um: de piedra. lapis -idis rn.: piedra. largior 4dep. tr.: darcopiosaiiiente. largitio -onis f.: generosidad, libe-
ralidad. largus -a -um: generoso, abun-
dante. lascivia -ae f.: lascivia. lassus -a -um: cansado, fatigado. lateo-tui -2intr.: estar escondido,
esconderse. later -eris m.: ladrillo. Latinus -a -um: latín. Latium -i n.: Lacio. latitudo -inis f.: anchura, latitud. latrina -ae f.: letrina, cloaca, re-
trete. latro -onis m.: ladrón, bandido. latrocinium -ii n.: robo. latus -a -um: ancho. latus -a -um p. p. de fero. latus -eris rz.: costado, flanco. laudatio -onis f.: alabanza. laudo 1 tr.: loar, alabar. laurus -i f.: laurel. laus laudis f.: alabanza, elogio. lavo 1 tr.: lavar. lectica -ae f : : litera. lector -oris m.: lector. lectus -i m.: lecho, cama. legatio -onis f.: legación, einba-
jada. legatus -i r7z.: legado, delegado,
embajador. legio -onis f.: legión. legionarius -a -um: legionario. legitimus -a -um: legítimo. lego 1 tr.: delegar. lego legi lectum 3 tr-.: reunir,
coger, recoger, elegir, leer.
lenio 4tr.: ablandar; mitigar, suavi zar.
lenis-e: dulce, leve, suave, benigno. lentus -a -um: lento, tardo, perezoso. leo -onis m.: león. lepidus -a -um: agradable, amable. levis -e: ligero, leve, frívolo. levitas -atis f.: ligereza, frivolidad. lex legis f.: ley. libellus -i m.: librito, opúsculo. liber -a -um: libre. liber -bri rn.: libro. liberalis -e: liberal, generoso. liberalitas -atis f.: generosidad. liberi -orum m.pl.: hijos. libero 1 tr.: liberar, libertar. libertas -atis f.: libertad. libertus -i m.: liberto. libet -buit -bitum 2 imper-s. intr.:
agradar, placer, gustar libido -inis f.: lujuria. libra -ae f.: libra, balanza. liburna -ae f.: velero rápido. licentia -ae f.: licencia, permiso. licet -uit -itum 2 irnpers. iiztr-.: ser
lícito, estar permitido. licet conj.: aunque, apesar de que. lictor -oris m.: lictor. lilium -ii 12 .: lirio. limen -inis n.: umbral, puerta. limes -itis m.: término, frontera,
camino. linea -ae f.: línea. lingua -ae f.: lengua, lenguaje. linquo liqui - 3 tr..: dejar, abando-
nar. liquidus -a -um: líquido. liquor -oris m.: líquido. lis litis f.: juicio, pleito, disputa. littera -ae f.: letra; pl.: carta, lite-
ratura. litterarius -a -um: literario. litterator -oris nz.: maestro de
escuela, gi-ainático, litus -oris n.: litoral, playa. loco 1 tr.: colocar. locus -i m.: lugar. longe adu.: lejos. longinquus -a -um: lejano. longitud0 -inis f.: longitud. longus -a -um: largo. loquor, locutus sum 3 dep. tr-. e
intr.: hablar. lorica -ae f.: coraza.
Lucentum -i rz.: Lucento, Alicante. luceo luxi - 2 iiltr.: lucir, brillar,
iluminar. lucerna -ae f : : lámpara, candil. luctus -us 172.: pena, aflicción, dolor,
luto. lucus -i m.: bosque, selva. Lucus -i rn .: Lugo. ludibrium -i r z . : burla, escarnio. ludo lusi lusum 3 irztr.: jugar. ludus -i 172.: juego, escuela. lumen -inis n.: luz, claridad, res-
plandor. luna -ae f.: luna. lupa -ae f.: loba. lupus -i m.: lobo. lusor -oris 172.: jugador. lux lucis j:: luz, brillo. luxus -us nz.: lujo, desenfreno. lynx lyncis rn. y f.: lince. lyra-ae f:: lira.
Macedones -um 172. pl.: los mace- donios.
Macedonia -ae f.: Macedonia. macellum -i rz.: inercado de cornes-
tibles. machina -ae f.: máquina, artefacto. machinatio -onis f:: inecanisino,
maquinación. machinator -oris nz.: artífice, ma-
quiilador. madidus -a -um: húiiieclo, ii~ojado. maenianum -i rz . : sector (de una
gradería), balcói~. maestus -a -um: triste, afligido. magicus -a -um: mágico. magis adv.: más. mngister -tri m.: maestro, coman-
dante. magistratus -us m..: inagistraclo,
magistratura, cargo público. magnificentia -ae f.: magnificen-
cia. magnificus -a -um: magnífico. magnitud0 -inis f.: magnitud,
gl-andeza, estatura. magnopere ndu.: en gran manera,
mucho. magnus -a -um: grande, impor-
tante.
maiestas -atis f.: majestad, gran- deza.
maiores -um in.. pl.: los antepasa- dos.
male adu.: inal. maledico -dixi -dictum 3 iratr-.:
injuriar, hablar inal de. maleficium -ii rz.: fechoría, delito. malo malle malui i;ri.. tr.: preferir. malum -i rr.: mal, desgracia. malus -a -um: inalo: mal\7aclo, fu-
nesto. malus -i f.: árbol frutal, manzano. malus -i rn.: mástil. mancipium -ii 12.: propiedad, es-
clavo. mandatum -i n..: recado, encargo. mando 1 ti..: encargar. mane adu.: por la iiiaiiana, tein-
prano. maneo mansi mansum 2 ir~tr-.:
quedarse, permanecer. Manes -ium rrz. pL. : inanes. manifestus -a -um: inailifiesto,
evidente. manipulus -i m.: manípulo. mansio -onis f.: posada, mesón. mansuetudo -inis f.: inaiisedum-
bre, bondad. manumissio-onis f.: nlanumisión. manus -us f.: mano, tropa. mappa -ae f.: servilleta. mare -is 11 .: mar. margarita -ae f.: perla, piedra pre-
ciosa. maritimus -a -um: marítimo. maritus -i rn.: marido. Marius -ii rn.: Mai-io. marmor -oris rz.: mármol. marmoreus -a -um: de inármol,
inarinóreo. Mars Martis nz.: Marte. Masinissa -ae 172.: Masinisa. mater -tris f.: madre. materia -ae f.: materia, tema. matrona -ae f.: matrona, madre de
iarnilia. mature udu.: a punto, pronto, teiii-
prano. maturus -a -um: maduro. maxime adu.: inuchísimo, sobre
todo. medicus - i ni..: médico. mediocris -e: pequefio, mediocre.
mediocritas -atis f.: moderación. medius -a -um: en inediode, la par-
t e central de. me1 mellis n.: miel. membrum -i 12.: miembro. memini def. tr..: recordar. memor -oris: que se acuerda, que
piensa, que recuerda. memorabilis -e: inemorable. memoria -ae f.: ineinoria, recuerdo. memoro 1 tr-.: recordar, traer a la
memoria. mendacium -ii 17.: mentira. mendax -acis: mentiroso. mens -ntis f.: mente, intención. mensa -se f : : inesa, plato. mensis -is m.: nies. mentio -onis f:: meilcióil. mentior4dep. iirltr.: mentir. mercator -oris rn .: coinerciante,
mercader. mercatura -ae f.: mercancía. mercatus -us m .: i ~ ~ e r c a d o público. mercenarius -a -um: inerceilario. merces -edis f.: salario, paga,
precio. mercor 1 dep fr.: comerciar, Mercurius -ii m.: hlercurio. mereo 2 ir.: merecer, ganar, cobrar. mereor, meritus sum = mereo. mergo mersi mersum 3 ti..: hun-
dir. meridies -ei rn.: mediodía, sur. merito adu.: con razón, con justicia. merus -a -um: puro, sin mezcla. merx -cis f.: inercancía. messis -is f.: cosecha, mies. messois -oris m .: segador. meta -ae f.: ineta. metallum -i IL.: metal, inina. metioi-, mensus sum 4 dep. tr.:
medir. metuo -ui - 3 tr.: teinei; tener
miedo. metus -us in.: miedo, temor. meus -a -um pro17 .: iiiío. miles -itis in.: soldado. milliarum -i 11.: piedra miliar. militaris -e: militar. militia -ae f.: milicia, servicio mili-
tar. milito 1 irzli..: ser solclaclo. s e n i r e r
el ejército. mille pron. irldecl. 71 .: nic.
milia - ium pl. de mille: mil, un millar.
m i m u s -i m.: mimo, actor. Minerva -ae f.: i\Iinerva. m i n i m e aclu.: lo menos posible, de
ningún 111odo. minis ter -tri m.: servidor, subordi-
nado. minis ter ium -ii 12.: servicio. minor 1 dep. tr. e intr.: ainenazar. m i n u t u s -a -um: pequeíio. mirabilis -e: admirable. miracu lum -i 12.: prodigio. mirificus -a -um: maravilloso. miror 1 dep. tr.: asombrarse de, sor-
prenderse. m i r u s -a -um: asombroso, sorpren-
dente. misceo miscu i m i x t u m 3 tr.:
mezclar. miser -a - u m : miserable, desgra-
ciado. miseret itnpers.: compadecerse de. misericordia -ae f.: misericordia. m i t t o misi m i s s u m 3 tr.: enviar. mobilis -e: móvil, ágil, voluble. moderat io -onis f.: moderación,
mesura. modest ia -ae f.: modestia; discre-
ción. modes tus -a - u m : moderado, me-
surado. modicus -a -um: moderado, mesu-
rado. modo adu.: sólo, por lo rncnos. modus- i m.: inodo, manera, medida. moenia -ium n. pl. : riiurallas. moles -is f.: inole, masa consicle-
rable. molestia -ae f : : molestia, fastidio. molestus -a -um: molesto, enojoso. molior 4 dep. tr.: construir, ocupar-
se, maniobrar. mollis -e: flexible, suave, muelle,
flojo. m o m e n t u m -i rz . : momento, impor-
tancia. moneo 2 tr.: advertir, aconsejar. m o n i t u m -i n..: aviso, advertencia. m o n s mont i s m.: montaña. mons tro 1 tr..: mostrar, indicar,
señalar. m o n s t r u m -i n.: prodigio, mons-
truo. :;ti8
m o n u m e n t u m -i rz.: monumento, testimonio.
m o r a -ae f.: tardanza, retraso, demora.
morbus -i m.: enfermedad. mordax -acis: mordaz, cáustico. mordeo momordi m o r s u m 2 tr.:
morder. morior, mor tuus s u m 3 clep. intr.:
inorir. moror 1 clep. tr.: retrasar, detenerse. mors mor t i s f.: niuerte. mortalis -e: mortal. m o s moris m.: costumbre. m o t u s -us m.: movimiento. moveo movi m o t u m 2 tr.: mover. m o x c~du.: luego, en seguida, pronto. mulier -eris f.: mujer. mult iplex -icis: múltiple. mult i tud0 -inis f.: inultitud. mul to 1 tr.: multar, castigar. m u l t o adu.: mucho, muy, con
mucho. m u l t u m udu.: mucho. m u l t u s -a -um: mucho, abundante. m u n d u s -a -um: limpio, aseado. m u n d u s -i m..: el inundo. municeps -icis rn.: ciudadano. munic ip ium -ii 11 .: municipio. m u n i o 4tr.: fortificar; construir. muni t io -onis f.: defensa, fortifi-
cación. m u n u s -eris tz.: obligación, deber,
oficio, regalo. m u r m u r -uris n.: inurmullo,
ruinor. m u r u s -i m.: muro, pared. musica -ae f.: música. musicus -i 111.: músico. m u t o 1 tr.: cambiar, transformar. m u t u u s -a -um: prestado, mutuo.
N n a m , n a m q u e conj.: pues, porque,
en efecto. nanciscor, n a c t u s s u m 3 dep. tr.:
obtener, encontrar. Narbo -onis m.: Narbona. Narbonensis -e: narbonense. narrat io -onis f.: narración. narro 1 tr.: narrar, explicar, contar,
decir.
nascor, n a t u s s u m 3 dep. intr.: nacer.
nasus -i m.: nariz. natalis -is m.: día del nacimiento. nat io -onis f.: nación. n a t o 1 irrtr.: nadar. natura -ae f.: naturaleza. naufrag ium -ii tz . : naufragio. naumachia -ae tz.: naumaquia. nauta -ae m .: marinero. naut icus -a -um: naval, náutico. navalis -e: naval. navarchus -i m.: capitán de barco. navigatio -onis f : : navegación. navigo 1 itztr-.: navegar. navis -is f.: nave, embarcación. n e udu.: no; conj.: que no, paraqueno. -ne adu. irzterrogatiuo errclítico: (no
sc traduce) si. nebula -ae f.: niebla. n e c = neque. necessario adu.: necesariamente. necessarius -a - u m : necesario. necesse t z . indecl.: necesario, indis-
pensable. necessitas -atis f.: necesidad. neco 1 tr.: matar. nec to nexu i n e x u m 3 tr.: atar. ne far ius -a -um: abominable. n e f a s n . irtdecl.: sacrilegio, no per-
mitido (por los dioses). n e f a s t u s -a - u m : nefasto, abomi-
nable. neglego -1exi -1ectum 3 tr.: descui-
dar, no preocuparse de, despre- ciar.
nego 1 tr.: negar, decir que no. negot ium -ii n.: ocupación, negocio. n e m o -inis prorz.: nadie, ningún. n e m u s -oris rz.: bosque. nepos -otis m.: nieto. nept is -is f.: nieta. Neptunus -i m . : Neptuno. n e q u e o -quivi -qu i tum 4 tr.: no
poder. nescio 4 tr.: no saber. nescius -a -um: ignorante, desco-
nocedor. neuter -tra -trum pron.: ninguno
de los dos, ni uno ni otro. n e x necis f.: muerte violenta, ase-
sinato. niger -gra -grum: negro brillante,
oscuro.
n ih i l 12 . indecb.: nada n i h i l o m i n u s adu.: no obstante. n i m i s c~du.: demasiado. n i m i u m adu.: demasiado. n i s i corU.: excepto, a no ser que,
excepto si. n i tor , n i s u s s u m 3 dep. intr.: apo-
yarse. n i x n i v i s f : : nieve. no 1 tntr.: nadar. nob i l i s -e: noble, famoso. nobi l i tas -a t i s f : : nobleza, fama. noceo 2 intr.: perjudicar, daiiar. ser
nocivo. noctu adu.: por la noche, de noche. n o c t u r n u s -a -um: nocturno. n o d u s -i m.: nudo. n o l o nol le no lu i irv. tr.: no querer. nomen - in is n .: nombre. n o m i n a t i m u,du. non~inalmeilte. n o m i n o 1 tr.: nombrar. n o n ndu.: no. N o n a e - a r u m f: p l . : las iloilas. n o n a g i n t a pr-on. irrdecl.: noventa. n o n d u m adv.: todavía no, aún no. nonne adu. i~terrogatiuo: Lacaso
110 ... 7. n o n n u l l u s -a-um: alguien, alguno. n o n n u m q u a m adu.: alguna vez. n o n u s -a -um: no\7e11o. n o s pron.: nosotros. nosco n o v i n o t u m 3 tv.: coilocer. n o s t e r - t ra -trum pron.: nuestro. n o t a -ae f.: señal, marca. no t i t i a -ae f.: conocimiento, noción. n o t o 1 tr.: seílalar, notar, marcar. n o t u s -a -um: conocido, notorio. n o t u s -i m,.: noto. novem pron. i~zdecl.: nueve. noverca -ae f.: madrastra. n o v i t a s -a t i s f.: novedad. n o v u s -a -um: nuevo,joven, reciente. n o x n o c t i s f.: noche. n u b e s - i s f:: nube. n u b o n u p s i n u p t u m 3 intr.: ca-
sarse. n u d u s -a -um: desnudo. n u g a e - a r u m f. pl.: simplezas. n u l l u s -a -um: nadie, ninguno. n u m adu. interrogativo: jacaso?,
jes que?, si. N u m a n t i a -ae f . : Numancia. N u m a n t i n i - o r u m nr. pl.: los
nuinantinos.
numen - in is n.: divinidad. n u m e r o 1 tr.: contai; pagar. n u m e r u s -i m .: i~úmero, cantidad. n u m m u s -i m.: moneda. n u m q u a m ndu.: nunca. nunc adu.: ahora. n u n d i n a e -arumf : pl.: mercado. n u n t i o 1 tr.: anunciar, manifestar. n u n t i u s -ii m .: ineilsajero, noticia. n u p e r adv.: poco ha , recientenlen-
te. n u r u s - u s J'.: nuera, joven. n u s q u a m adu.: en ninguna parte. n u t r i x - icis f.: nodriza. n u x n u c i s f.: nuez, nogal. n y m p h a -ae f.: ninfa.
o b prep.: por, a causa de, en pagode. ob ic io - ieci - i e c t u m 3 tr.: echar,
ofrecer, reprochar. obl igo 1 tr.: atar, obligar. obl iv io -onis f.: olvido. obl iv iscor , o b l i t u s s u m 3 dep.
intr.: olvidarse de. oboed io 4 i~atr.: obedecer. o b r u o - ru i - r u t u m 3 1v.: sumergir,
abrumar, sobrecargar. obscur i ta s -a t i s f.: oscuridad. o b s c u r u s -a -um: oscuro, descoilo-
cido. observo 1 tr.: observar, respetar. o b s e s - id is m. y f.: rehén. obs ideo -sedi - s e s s u m 2 tr.: ase-
diar, bloquear. obs id io -onis f.: asedio, sitio, blo-
queo. obso le tus -a -um: en desuso, raído,
deslucido. o b s t i n a t u s -a -um: obstinado,
coilstailte. o b s t o -s t i t i - s t a t u m 1 intr.: ser uil
obstáculo. o b s t r u o - s t rux i - s t r u c t u m 3 tr.:
obstruir, taponar. o b t i n e o - t i nu i -tentum 2 tr.: obte-
ner, mantener, conservar. o b v e n i o -veni -ventum 4 tr.: tocar,
caber en suerte. o b v i a m adu.: al encuentro. o b v i u s -a -um: que sale a l paso, que
se encuentra en el camino.
occasio -onis f.: ocasión, oportuiii- dad.
occasus -US m.: ocaso. occ idens -n t i s m.: occidente, oeste. occ ido -cidi - c i s u m 3 tr.: matar. occu l to 1 tr.: ocultar, esconder. occu l tus -a -um: oculto, secreto. o c c u p o 1 Ir.: ocupar, apoderarse. occurro -curr i - c u r s u m 3 tr..:
correr al encueiltro, liacer frente a. o c e a n u s -i rn.: océano. Octav ius -i m.: Octavio. octopron. indecl.: ocho. octogintapron. indecl.: ochenta. o c u l u s -i rn .: ojo. o d i def'.: odiar. o d i u m -ii v .: odio. o d o r -or is nz.: olor, perfume. o f f e n d o - f e n d i - f e n s u m 3 tr.: ofen-
der. o f f e n s a -ae f.: agravio. offero oferre o b t u l i o b l a t u m
ir-?.. Ir.: ofrecer, presentar. o f f i c i n a -ae f.: taller, obrador. o f f i c i u m -ii 12.: deber, servicio. olea -ae f:: oliva, aceituna, olivo. o l e u m -i 11 .: aceite. o l i m ndu.: en otro tiempo, una vez. ol iva -ae = olea. o m e n - in is 17 .: presagio. o m n i n o adv.: en total, coiiipleta-
mente. o m n i s -e: todo. o n u s -er is n .: carga, peso. o p e r a -ae f.: trabajo, actividad,
obra. o p i n i o -onis f.: opinión. o p i n o r 1 dep. ti'.: opinar. o p o r t e t -u i t - 2 irnpers. intr.: con-
venir, ser necesario. o p p i d a n u s -i m. : ciudadano, habi-
tante (de una ciudad). o p p i d u m -i n .: ciudad (fortificada). oppor tun i tas -atis f.: oportunidad. o p p o r t u n u s -a -um: oportuno, con-
veniente. o p p r i m o -press i - p r e s s u m 3 tr.:
oprimir, aplastar. o p p u g n a t i o -on i s 1:: ataque, asal-
to, asedio. o p p u g n a t o r - is m.: atacante, sitia-
dor, asaltante. o p p u g n o 1 tr.: atacar, sitiar, asal-
tar. :3;30
o p s o p i s f.: fuerza, ayuda; p/.: re- cursos, medios.
op t imates - i u m tn. pl.: los optiina- tes.
o p t i o -onis f.: opción, alternativa. o p t o 1 tr.: desear, elegir. o p u l e n t u s -a -um: opulento. opus -er i s tz.: obra, trabajo. o r a -ae f.: costa, margen, ribera. o r a c u l u m -i tz .: oráculo. orat io -onis f.: discurso, palabra. ora tor - is m.: orador. oratoria -ae f . : oratoria. orb i s -is m.: mundo, esfera, círculo. orches t ra -ae f.: orquesta. o r d o -inis m.: orden, hilera, rango. or iens -n t i s m.: orientc, este. origo - in is f.: origen. o r n a m e n t u m -i t2 .: ornato, adorilo,
ornamento. orior, o r t u s s u m 4dep. intr.: levan-
tarse, salir, s~irg-ir, o r n o 1 tr.: adornar, embellecer. o r o 1 tr.: rogar, pedir. o s or is ti .: boca, cara. o s oss is 12.: hueso. o s c u l u m -i tl.: beso. o s t e n d o - t end i - t e n t u m 3 tr.: mos-
trar, manifestar. o s t i u m -ii n.: puerta, entrada,
desembocadura. ostrea -ae f.: ostra. otium -ii /c.: ocio, descanso, retiro,
tiempo libre. o v i s - is f.: oveja. o v u m -i tz.: huevo.
m ? -
pabulor 1 dep. intt,.: ir en busca de forraje.
paciscor, pac tus s u m 3 dep. tr.: pactar.
paco 1 tr.: pacificar, someter. p a c t u m -i n.: pacto. paedagogus -i 172.: preceptor, maes-
tro. paene adu.: casi. paeninsula -ae f.: península. paeni tent ia -ae f.: arrepentiinien-
to. paen i t eo -tui - itnpers. intr.: la-
inentar, disgustar. ' ;A0
pagus -i m.: aldea. palaestra -ae f.: palestra. palam adu.: manifiestamente. abier-
tamente, ostensiblen~ente. palla -ae f.: manto (de nlujei-1. pal l ium -ii 1 1 . : manto griego, toga. pallor -oris ni.: palidez, lividez. palma -ae f.: palma de la mano, pal-
mera. p a l u d a m e n t u m -i 11.: capotc rojo
(de general). palus-udis f.: charca, pantano, cié-
naga. pando pandi p a s s u m 3 tr.: ex-
tender, desplegar. panis -is 171 .: pan. p a n t o m i m u s -i m.: pantoinimo,
actor. par paris: par, igual, análogo. parco peperci p a r s u m 3 inlr.:
perdonar, preservar, ahorrarse. parcus -a -um: sobrio, moderado. parens -n t is m. y f.: padre o madre;
pl.: los padres. pareo -ui -itum 2 intt-.: obedecer. paries -et is na.: pared. pario peper i p a r t u m 3 tr.: parir;
engendrar, producir. pariter adu.: igualmente. paro 1 tr.: preparar. pars par t is f.: parte. part iceps -cipis: participante. par t im adu.: en parte. p a r u m ndu.: poco, un poco, no
mucho. parvulus -a -um: muy pequeño. parvus -a -um: pequeño, poco,
escaso. pasco pavi p a s t u m 3 tr.: apacen-
tar. pass im adu.: por todas partes. pastor -oris m.: pastor. pateo -ui - 2 intr.: abrirse, estar
abierto, ser evidente. pater - t r i s m.: padre. pa ternus -a -um: paterno. pat iens -n t i s : paciente. pat ient ia -ae f.: paciencia. patior, passus s u m 3 dep. tr.: to-
lerar, permitir, sufrir, resignarse. patria -ae f.: patria. patricii - o r u m n. pl.: los patricios. pa t ronus -i m.: patrono, dueño,
defensor.
pa t ruus -i m.: tío (pateriio). pauci tas -atis f.: escasez. paucus -a -um: poco, escaso. pau la t im adu.: poco a poco, paula-
tinamente. paul isper crdu.: un mon~ento: du-
rante poco tiempo. paulo adu.: poco, un poco, algo. pau lu lum adu.: muy poco. pau lum adu.: un poco, algo. pauper -e&: pobre. paupertas -atis f.: pobreza. p a v i m e n t u m -i n . : pavimento,
suelo. pavor -oris m.: miedo, pavor. pax pacis f'.: paz. pecca tum -i n.: falta, error. pecco 1 intr.: conieter una falta,
equivocarse. pec ten -inis m.: peine. pectus -oris 11.: pecho. pecu l ium -ii n.: peculio. pecunia -ae f.: dinero, riqueza. pecus -oris n.: ganado. pecus -ud i s f.: animal, res. pedes - i t i s m.: soldado de infante-
ría. pelagus -i r ~ . : mar, alta mar. pellis -is f . : piel. pello pepul i p u l s u m 3 tr.: impul-
sar, sacar, expulsar. Pena tes -ium m.: los penates. pendeo pependi - 2 intr.: colgar. pendo pepend i p e n s u m 3 tr.:
pesar, pagar. penes prep.: en poder de, e n pose-
sión de, en manos de. penic i l lum -i 17 .: pincel, estilo. penna -ae f.: pluma. p e p l u m -i n.: peplo. perprep.: por, a través de, por
medio de, durante, a lo largo de. perago -egi - a c t u m 3 tr.: llevar a
cabo, realizar, acabar. peragro 1 tr.: recorrer. percipio -cepi - c e p t u m 3 tr.: re-
coger, recibir, percibir, aprender, hacerse cargo.
percu t io -cuss i - c u s s u m 3 tr-.: atravesar, golpear, herir.
perdo -didi - d i t u m 3 tr.: perder, arruinar, destruir.
peregrinatio -onis f.: viaje. peregrinator -oris m.: viajero.
VOCAUULARIO L A T ~ N - CASTELLANO
peregrinor 1 dep. irrtr.: viajar. peregrinus -a -um: extranjero,
forastero, no ci~idadano. perennis -e: duradero, inalterable. pereo perire perii peritum irr.
irztr.. nlorir, i r a la ruina. perficio -feci -fectum 3 tr.: terini-
nar, hacer. perfidia -ae f.: perfidia, mala le. perfidus -a -um: pérfido. pergo perrexi perrectum 3 tr..:
dirigirse. proseguir hasta el fin, con t imar .
perhibeo 2 tr.: presentar, propor- cionar, contar, decir.
periclitor 1 dep. intr-.: poner a prue- ba, experimentar, estar en peli- gro.
periculosus -a -um: peligroso. periculum -i 11.: riesgo, peligro. peristylum -i 11 .: peristilo. peritia -ae f : pericia, talento. peritus -a -um: entendido, conoce-
dor, hábil, experto. permaneo -mansi -mansum 2
irrtr..: permanecer, durar, quedar- se, perdurar.
permitto -misi -missum 3 tr.: dejar, hacer llegar, confiar, per- mitir.
permoveo -movi -motum 2 tr.: conmover, iinpresionar, enlocio- nar.
permulti -ae -a: inuchísimos. pernicies -ei f.: ruina, calamidad,
perdición. peroro 1 tr,.: terminar un discurso. perpauci -ae -a: muy pocos, muy
poca gente. perpetuo adu.: continuamente. perpetuus -a -um: perpetuo, per-
manente, eterno. persequor, persecutus sum 3 dep.
tr.: perseguir. persolvo -solvi -solutum 3 tr..:
pagar. persona -ae f.: personaje, máscara
de actor. perspicio -spexi -spectum 3 tr..:
ver claramente, examinar. perspicuus -a -um: transparente,
evidente, ob17io. persuade0 -suasi -suasum 2 tr.:
persuadir, convencer.
perterreo 2 tr: aterrar, llenar de espanto.
pertinacia -ae f.: terquedad, obsti- nación.
pertinax -a&: terco, obstiilado. pertineo -tinui-2 irrtr..: extender-
se, pertenecer. perturbo 1 tr.: perturbar, alterar,
confundir. pervenio -veni -ventum 4 ir~tr*.:
llegar. perverto -verti -versum 3 tr.:
re\iol\rei; trastornar, arruinar. pervius -a -um: accesible. pes pedis rn .: pie. petasus -i n7 .: petaso. peto -tivi -titum 3 fr.: buscar,
pedir, dirigirse, atacar. Petreius -i nr.: Petreyo. petulans -ntis: insolente. petulantia -ae f.: insolencia. philosophia -ae f.: filosofia. philosophus -i 172.: filósofo. pictor -oris rn.: pintor. pietas -atis f.: piedad. piger -gra -grum: perezoso, indo-
lente. piget -uit-2 irn.l~ers.: dar asco,dis-
gustar. pigritia -ae f.: pereza, desgana. pila -ae f.: pelota. pileus -i rn.: píleo (gorra). pilum -i 11.: lanza, \~enablo. pilus -i rn.: pelo, cabello. pingo pinxi pictum 3 tr-.: pintar. pinus -i f.: pino. pirata -ae rn,.: pirata. pirus -i f : : peral. piscator -oris Irt.: pescador. piscatorium -i 11.: pescadería. piscina -ae f.: piscina, estanque. piscis -is m.: pez, pescado. piscor 1 dep. tr.: pescar. pius -a -um: piadoso. placenta -ae f.: torta, galleta, pas-
tel. placeo 2 irztr.: deleitar, agradar. placidus -a -um: plácido, tranquilo. placo 1 tr..: aplacar. plaga -ae f.: golpe, herida. planities -ei f:: llanura, explanada. planus -a -um: plano, llano, liso. plaudo plausi plausum 3 fr.:
aplaudir, aprobar.
plaustrum -i 11.: carro grande. plebeius -a -um: plebeyo. plebs plebis f.: plebe. plenus -a -um: lleno, repleto. plerique pleraeque pleraque:
el iilayor número de, la iilayor parte de.
plerumque adu.: generalmente. pluit pluit irnpers.: llover. plumbum -i 11.: ploino. Pluto -onis nz.: Plutón. pluvia -ae f.: lluvia. poculum -i 11.: copa. podium -ii !L.: podio. poema -atis ri.: poeina. poena -ae f.: pena, casligo. poeta -ae rn.: poeta. poetica -ae f : : poesía. polio 4 tr.: pulir. polliceor, pollicitus sum 2 dep.
tr..: prometer. pompa -ae f.: séquito, coii-iitiva. Pompeiani -orum 177. pl.: los pom-
peyanos. Pompeii -orum f.: Poinpeya. Pompeius -ii rrr.: Poinpeyo. pondo ndu.: de peso. pondus -eris rt.: peso. pon0 posui positum 3 tr.: colo-
car, disponer, poner. pons-ntis m.: puente. pontifex -icis rn .: pontífice. popularis -is rn.: compatriota. populo 1 tr.: devastar, asolar. populus -i nz.: pueblo. populus -i f : : Alamo. porcus -i rn.: puerco, cerdo. porro adu.: adelante. porta -ae f:: puerta. porticus -us f.: pórtico. porto 1 tr..: llevar. portus -us m.: puerto. posco poposci - 3 tr..: pedir. possideo -sedi -sessum 2 tr.: po-
seer, apoderarse de. possum posse potui irr: tr-.: poder. post prep.: después de, detrás de. postea adu.: luego, después, en
seguida. posterus -a -um: siguiente. postquam conj.: clespués que, lue-
go que. postremo adu.: finalmente, en
resunien. ::11
postridie aclu.: al día siguiente. postscaenium -i 11.: posceiiio; pl.:
bastidores. postulo 1 ti-.: pedir. potens -ntis: poderoso. potentia -ae f.: poder. potestas -atis f.: potestad, poder
administrativo, facultad. potio -onis f.: bebida, brebaje,
poción. potior 4dep. intr.: apoderarse de. potior -ius: me,jor, preferible. poto 1 ti,.: beber. prae prep.: delante de. praebeo 2 ti..: mostrar, presentar,
proporcionar, dar. praecedo -cessi -cessum 3 iizti..:
precedei; ir delante. praeceptor -oris ln .: maestro. praeceptum -i i i .: precepto, orden. praecipio -cepi -ceptum 3 ti..:
iiiandar, aconsejar, enseiiai-. praecipito 1 tr.: precipitar. praecipuus -a -um: principal. praeclarus-a -um: muy claro, muy
fanioso. praeda-ae f.: botín, presa. praedico -dixi -dictum 3 ti-.: pre-
decir. praeditus -a -um: dotado, provisto. praedium -ii i i .: finca, propiedad. praedo -onis m.: ladrón, pirata. praefectus -i in.: prefecto, jefe. praefero praeferre praetuli
praelatum iri.. tl-.: preferir. praeficio -feci -fectum 3 ti-.:
encargar, poner al frente de. praemitto -misi -missum 3 tr.:
enviar delante, enviar previa- mente.
praemium-ii ?L.: preinio. praenomen -inis n.: nombre pro-
pio. praeparo 1 ti*.: disponer, preparar. praepono -posui -positum 3 ti-.:
colocar delante. praerumpo -rupi -ruptum 3 ti..:
romper. praeruptus -a -um: escarpado,
abrupto. praesagium -ii n.: predicción,
oráculo. praesens -ntis: presente, en per-
sona. ::-ti:
pi-aesentia -ae f.: presencia. praesertim adu.: sobre todo. praesidium -ii ?L.: guarnición,
guardia. protección. praestans -ntis: elniriente. praesto adu.: pronto a , presto. praesto -stiti -statum 1 iilti..: dis-
tinguirse, sobresalir; iii2pei.s.: ser preferible ser mejor.
praesum praeesse praefui irr. iirti..: presidir; estar delante de, al frente de.
praetei. prep.: además de: fuera de. praeterea adu.: además. praetereo -ire -ii -itum irr. iizli-.:
pasar por el lado. praetor -oris in.: pretor. praetorium -ii 12.: pretorio. praetorius -a -um: pretoriano. praetura -ae f.: pretura. praevenio -veni -ventum 4 ti..:
ponerse delante, prevenir. prandeo prandi pransum 2 ti..:
alinorzar. prandium -ii ?L.: almuerzo. pratum -i 12.: prado. pravus -a -um: perverso, depra-
vado. precor 1 clep. ti..: rogar, suplicar. prehendo -endi -ensum 3 tr.:
coge]., agarrar, atrapar. premo pressi pressum 3 ti..:
apretar. pretiosus -a -um: precioso, caro. pretium -ii iz.: precio, valor. prex precis f.: ruego, súplica,
plegaria. pridie adu.: el día antes. primipilus-i in.: priinercenturión?
primipilo. primum c~cli).: primeramente. primo adu.: en primer lugar. primus -a -um: primero. princeps -cipis in.: jefe: pl.: las
personalidades. principium -ii 12.: principio. prior prius: primero (entre dos). priscus -a -um: antiguo. pristinus -a -um: antiguo, primi-
tivo. prius ndu.: antes. priusquam coizj.: antes que. an-
tes de. privatus -a -um: particular.
pro pi-ep.: delante de, en defensa de, en lugar de.
probitas -atis f.: honradez. probo 1 ti-.: probar, aprobar. probrum -i 12. : infamia, vergüenza. probus -a -um: lionrado, ínt.egro,
bueno. procedo -cessi -cessum 3 ii~tr.:
adelantar, avanzar, progresar. proconsul -is i7z .: procónsul. procul adu.: lejos, a lolejos, delejos. procumbo -cubui -cubitum 3
iizti..: postrarseo inclinarse, ecliar- se sobre el suelo.
procurro -curri -cursum 3 iizti-.: avanzai.corrienc10, ir corriendo.
prodeo prodire prodii proditum iri.. iiztr.: acudil; avanzar, salir.
prodigium -ii 12. : prodigio. proditio -onis f.: traición. proditor -oris nz.: traidor. prodo -didi -ditum 3 tr.: da r a
conocer, entregar a traición, trai- cionar, relatar.
produco -duxi -ductum 3 tr.: hacer avanzar. producir.
proelium -ii i c . : combate. profanus -i ~ 7 2 . : profano, sacrílego. profectio -onis f.: marcha, partida. profecto adu.: ciertamente, con
seguridad. profero proferre protuli prola-
tumiv. tr.: presentar. ap lazq sacar. proficiscor, profectus sum3dep.
iiiti*.: pai-tir. marcharse, salir. profiteor, professus sum 2 ciep.
ti-.: declarai-. confesar, reconocei-. progredioi-, progressus sum 3
dep.: avanzar, progresar. prohibe0 2 tr.: apartar. obstaculi-
zar, impedir, prohibii: proicio -ieci -iectum 3 tr.: arrojar,
echar lejos de sí. proinde adu.: por consiguiente. proles -is f : : prole. descendencia. promitto -misi -missum 3 tr.: pro-
meter, garantizar. promoveo -movi -motum 2 tr.:
hacer avanzar. promover. promptus -a -um: dispuesto, deci-
dido. prope pi'ep.: cerca de. propere cidc.: apresuradamente,
con presteza.
\~OCAEULAI<IO L K ~ I N - CASTELLANO
propero 1 iiitr.: apresurarse, diri- girse ríipidamente.
prop inquus -a -um: próximo, cer- cano.
propior - ius: inas próximo, más cercano.
propono -posu i - p o s i t u m 3 ti..: exponer proponer.
propos i tum -i iz .: propósito. pro- yecto.
propraetor -or is ir1 .: propretor. propr ius -a -um: propio, caracte-
rístico. propter pvep.: por, por causa de. prop terea udv.: por esto, a causa
de esto. prora -ae f : : proa. prorsus crclu.: del todo, en una pala-
bra. prosequor, prosecutus s u m 3 dep.
ti.: proseguir, acoiilpallar, perse- gu i r.
Proserpina -ae f.: Proserpiila. prosper i tas -atis f.: prosperidad. prosperus -a -um: próspero, feliz. prospec tus - u s m.: vista, perspec-
tiva. prospic io - spex i - s p e c t u m 3 tr.:
inii-ar, ver a lo lejos o adelante, prestar ateiicióil.
pros t e rno -s travi - s t r a t u m 3 ti-.: echar por tierra. abatir, arruinar.
p r o s u m prodesse pro fu i ii-1.. ii~ti, .: aprovechar, ser útil.
protego - t ex i -tectum 3 ti-.: cubrir, proteger.
pro t inus uclu.: sin interrupción, sin detenerse.
p r o v e r b i u m -ii ir.: proverbio, re- frán.
provideo -v id i - v i s u m 2 ir..: prever, procurar.
provincia -ae f.: proviilcia. p r o x i m u s -a -um: próximo, cerca-
no, iilmediato. p r u d e n s -ntis: prudente, sagaz. pruden t ia -ae: prudencia, sagaci-
dad. p r u n u s -i f.: ciruelo. publ icanus -i 172.: publicano. publicus -a -um: público, del Estado. Publ ius -i /?L.: Publio. p u d e t p u d u i t - imnpems. inti-.: dar*
pudor -oris in .: pudor, verg" uenza. puel la-ae f.: niila, inuchacha. puer -i 172.: ilifio, n~uchacho. pugio -onis in..: puñal. pugna -ae f.: lucha, combate. pugno 1 iirtr.: luchar, coinbatir. p u g n u s -i m.: puño. pu lcher - chra - c h r u m : hermoso,
bello. pu lchr i tudo - in is f.: belleza. pul lus -i in.: pollo. pulso 1 tr.: pegar, golpear, batir. pu l sus - u s 171.: impulso, choque,
latido. p u l v i n u s -i !?l..: cojín, ahnohada. pulv is -er is in,.: polvo. p u n c t u m -i I L . : pinchazo, punto. P u n i c u s -a -um: púnico, cartagi-
nés. p u n i o 4 ti-.: castigar. pupp i s - is f.: popa. purgo 1 tr.: limpiai-, disculpar. p u r p u r e u s -a -um: purpúreo. p u r u s -a -um: limpio, puro. p u t o 1 ti..: pensar, considei.ar. P y r e n a e u s -i 111 .: los Pirineos.
q u a crdu.: por doilcle, ¿por dónde? q u a d r a g i n t a proi?. ir~dccl.: cua-
1-enta. q u a d r a n g u l u m -i 11 .: cuadi.ilátero. q u a d r a t u m -i: cuadrado. quadr iga -ae f.: cuadriga. q u a e r o q u a e s i v i q u a e s i t u m 3
ti..: buscar, preguntar, inquirir. q u a e s o clef.: te lo ruego, por favor. q u a e s t i o -onis f.: investigación,
encucsta, pregunta. quaes tor -oris m.: cuestor. q u a e s t o r i u m -ii rz .: cuestorio. q u a e s t u r a -ae f.: cuestura. qua l i s -e pror~.: ¿cuál?, ¿de qué cla-
se?, ¿de qué modo?, coino. q u a m adu. y conj: que, coino,
cuanto. q u a m d i u adu: ¿cuánto tiempo'?,
todo el tiempo que. q u a m o b r e m adu.: ¿por qué razón?,
por esta razón. q u a m q u a m con,j.: aunque, por más
que.
q u a m v i s corzj.: aunque, por n~ucho que.
q u a n d o adu. kcuándo?, cuando. quantum uclv. ¿cuánto?, coino. q u a n t u s -a -um pi.oiz.: cuanto,
cuán g ~ a n d e . q u a r t u s -a -um pi.017 .: cuarto. q u a s i adu.: como, como si. q u a t e r adu.: cuatro veces. q u a t t u o r proiz. ir,clecl.: cuatro. -que coilj. copnlativa eizclíticu: y. q u e m a d m o d u m crdu.: ¿cómo?, lo
mismo que. q u e r c u s - u s f .: eilciila. quere la -ae f.: queja, reclamacióil. q u e r i m o n i a -ae j:: qiie,ja, lamento. queroi-, q u e s t u s s u m 3 dep. ii~ti..:
quejarse. q u i quae q u o d pron.: que, quien,
el cual, el que. q u i a C O I I < ~ . : porque, puesto que. q u i c u m q u e q u a e c u m q u e q u o d -
cumque piniz.: cualquiera que. q u i d a m q u a e d a m q u o d d a m /
q u i d a m pi.011,. y adj.: ~111 tal, un cierto, uno, cierto, alguno.
q u i d e m nclu.: sin duda, cierta- inente.
q u i e s qu ie t i s f.: reposo, descanso. q u i e s c o q u i e v i quietum 3 inti..:
descansar. q u i e t u s - a -um: quieto, tranquilo. qu i l ibe t quae l ibe t quod l ibe t /
quidlibetproii , . y adj.: cualquie- ra, quienquiera.
quin corzj.: que no, que. q u i q u a g i n t a proiz. iildecl.: cin-
cuenta. q u i n q u e pi-on.. indecl.: cinco. q u i n q u i e s adu.: cinco veces. q u i n t u s -a -um pi-on.: quinto. q u i s / q u i q u a e quod l quidpi.oiz.
j 7 crdj.: ¿quién?, ¿que?, ¿cuál?. q u i s q u a m q u a e q u a m q u o d -
q u a m / q u i d q u a m pi.oi~. y adj.: alguien, alguno.
q u i s q u e q u a e q u e q u o d q u e / q u i d q u e pron. y a.dj.: cada uno, cada.
quo udu.: ¿dónde?, ¿hacia dónde?, donde, hacia donde.
quo conj.: porque, a fin de que. quoad adu. y coi~j.: ihastacuándo?,
mientras, hasta que.
quod conj.: que, porque. quominus conj.: que. quomodo adu.: jcómo?, como. quondam nclu.: en otro tiempo, una
vez ... quoniam corLj.: porque, ya que,
puesto que. quoque aclv.: también. quorsumuclu.: ¿hacia dónde?,
hacia donde. quot pi30n. iiidecl.: ¿cuántos?, cuan-
tos. quotannis adu.: todos los años. quoties adu.: ¿cuántas veces?,
cuantas veces.
Fv - - radius -ii ITL.: radio, rayo. radix -icis r.: raíz, pie o falda (de un
monte). raeda -ae f.: carro de cuatro ruedas. raedarius -ii m.: conductor de
carro, cochero. ramus -i 171.: rama, ramo. rana -ae f.: rana. rapidus -a -um: rápido, raudo. rapio rapui raptum 3 tr.: raptar,
arrebatar, robar. raro aclv.: raramente, rara vez. rarus -a -um: raro, escaso, poco fre-
cuente. ratio -onis f.: cálculo, cuenta, siste-
ma, método, razón, razonamiento. ratis -is f.: balsa, barca. rebellio -onis f.: rebelión. recedo -cessi -cessum 3 i~zfr.:
retroceder, retirarse, alejarse. recens -ntis: reciente, fresco. receptus -us 172.: retirada. recessus -us m.: retroceso. 1-ecipio -cepi -ceptum 3 ti..: recibir,
recobrar, retirarse. recreo 1 tr.: rehacer, restablecerse. rectus -a -um: recto, correcto,
bueno. recupero 1 tr.: recuperar, recobrar. recutio -cussi -cussum 3 h-.: sacii-
dir. reddo -didi -ditum 3 1r.: devolver,
restituir, volver a dar. redeo redire redii reditum irr.
intr.: volver, regresar. 341
redigo -egi -actum 3 tr.: hacer volver.
redimo -emi -emptum 3 tr.: res- catar.
redintegro 1 tr: volver a ernpezar, restablecer.
reditus -us rn.: retorno. reduco -duxi -ductum 3 ti..: volver
a llevar, hacer volver. refero referre retuli relatum
ii-J..: volver a llevar, hacer llevar, explicar; iinpers.: importar.
reficio -feci -fectum 3 tr.: rehacer, reparar, reconstruir.
refugio -fugi - 3 ti-. e inti,.: rehuir, retroceder huyendo.
refugium -ii 11.: refugio. regina -ae f.: reina. regio-onis f.: región, distrito, terri-
torio. regius -a -um: real, del rey. regno 1 ti-. e intr.: reinar. regnum -i 12 .: reino, poder real. rego rexi rectum 3 ti-.: regir, diri-
gir, gobernar. regredior, regressus sum 3 dep.
intr.: volver, retroceder. relatus p. p. de refero. religio -onis f.: religión, creencia
religiosa, práctica religiosa. religiosus -a -um: religioso, pia-
doso. relinquo reliqui relictum 3 tr.:
dejar, abandonar. reliquiae -arum f : pl.: restos, des-
pojos. reliquus -a -um: restante, que
queda. remaneo -mansi -mansum 2 inti-.:
permanecer, quedarse. remedium -ii JZ .: remedio. remex -igis m.: remero. remigium -ii 11.: rerno. remigo 1 iiltr.: remar. remitto -misi -missum 3 tr.: volver
a enviar, remitir, dejar ir. remotus -a -um: remoto: alejado. removeo -movi -motum 3 tr.: ale-
jar, reii-iover. remus -i m.: remo. Remus -i 171.: Reino. renascor, renatus sum 3 dep.
infr.: renacer. renuntio 1 tr.: anunciar, renunciar.
reor, ratus sum 2 dep. tr.: pensar. 'eparo 1 ir.: reparar, preparar de
nuevo. repello -puli -pulsum 3 tr.: recha-
zar, repeler, echar fuera. repente adu.: súbitamente. repentinus -a -um: súbito, iinpre-
visto, inesperado. reperio -pperi -pertum 4 ti-.:
encontrar, hallar, descubrir. in- ventar.
repeto -ivi -itum 3 ti..: volver, reco- menzar, reclamar.
repleo -plevi -pletum 2 tr.: relle- nar, completar.
repo repsi reptum 3 ir~tr.: arras- trarse.
repono -posui -positum 3 ti-.: vol- ver a poner, reponer.
reporto 1 ti..: volver a traer o llevar. reprehendo -endi -ensum 3 ir.:
asir, coger, reprender. reprimo -pressi -pressum 3 1r.:
reprimir. contener. repudio 1 tr.: rechazar. repugno 1 iiztr-.: oponerse, resistir. requies -etis f.: reposo. descanso. requiesco -quievi -quietum 3
iiltr.: descansar. requiro -quisivi -quisitum 3 ti-.:
preguntar. 1-equerir. res rei f.: cosa, circunstancia, situa-
ción, hecho. resideo -sedi -sessum 2 infr.: estar
sentado. residir. resisto -stiti - 3 iiztr.: detenerse,
mantenerse firine, resistir. resono -sonui -sonitum 1 tr.: reso-
nar, hacer eco. respicio -spexi -spectum 3 ir.: vol-
ver a mirar, mirar hacia atrás. responde0 -spondi -sponsum
2 tr.: responder. responsum -i 12.: respuesta. restituo -ui -utum 3 tr.: restituir,
restablecer, volver a su sitio, colo- car de nuevo.
retineo -tinui -tentum 2 Lr.: rete- ner, conservar.
retraho -traxi -tractum 3 ti-.: hacer volver, retirar, arrastrar de nuevo.
reus -i m.: acusado. reverentia -ae f.: teiiior, respeto.
revertor, reversus sum 3 dep. ii~tr..: volver, volver sobre sus pasos.
revoco 1 ti..: volver a Ilainar. rex regis 172.: rey. Rhenus -i in .: el Rin. rhetor -oris 172.: rétor, orador. Rhodanus -i 172.: el Ródano. rideo risi risum 3 irz!~..: reír. rigidus -a -um: rígido, inflexible. rigor -oris rn.: rigidez, rigor. ripa -ae f.: ribera, costa. risus -us 172.: risa. rivus -i rn.: riacliuelo, arroyo. rixa -ae f.: disputa, riiia. robur -oris 12.: roble, resisteiicia. robustus -a -um: de roble, robusto. rogatio -onis f.: pregunta, proyec-
to de ley, ruego. rogo 1 tr-.: preguntar, presentar un
proyecto de lex solicitar. Roma -ae f.: Roma. Romanus -a -um: roinano. Romulus -i 172.: Róinulo. rostra -orum 17. p1.: tribuna del
foro. rota -ae f.: rueda. ruber -bra -brum: rojo. rubor -oris 172 .: color rojo, rojez rudis -e: rudo, tosco, grosero. ruina -ae f.: i.uiila, caída. rumor -oris 112.: opinión generali-
zada, rumor. rumpo rupi ruptum 3 ti,.: roinper. rursum = rursus. rursus udv.: nuevamente, otra vez. rus ruris 11.: canlpo, propiedad
rural. rusticus -a -um: rústico, del campo.
Sabinus -a -um: sabino. sacculus -i m .: bolsa. saccus -i in.: saco. sacer -cra -crum: sagrado, consa-
grado. sacerdos -otis in. y f.: sacerdote,
sacerdotisa. sacramentum -i n.:juramerito. sacrificium -ii 11 .: sacrificio. sacrum -i 12.: cei.emonia religiosa.
ieculum -i 11 .: siglo.
saepe udv.: ainenudo, con frecueil- cia.
saeptum -i 17.: vallado, barrera, seto.
saevus -a -um: cruel. sagacitas -atis f.: finura de olfato,
sagacidad. sagax -acis: que tiene olfato fino,
sagaz. sagitta -ae f.: flecha. sagittarius -ii in .: arquero. sagulum -i n .: sayo militar, capote. sagum -i = sagulum. Saguntinus -a -um: saguntiilo. Saguntum -i n.: Sagunto. sal salis m.: sal. salii -iorum in.: los salios. salio salui saltum 4 irztr.: saltar. saltus -us 177.: desfiladero, gargan-
ta, salto. salus -utis f.: salud, salvación. saluto 1 ti-.: saludar, visitar. salve ir7ler:j.: jsalud! salvus -a -um: sano y salvo. sanctus -a -um: sagrado, inviola-
ble. sane crctu.: sin duda, enverdad,ver-
daderaineiite. sanguis -inis 177 .: sangre. sano 1 tr.: curar. sapiens -ntis: sabio, razonable. sapientia -ae f.: sabiduría, cordu-
ra, sensatez. sarcina -ae f.: bagaje. sarcio sarsi sartum 4 ti*.: reparar. Sardinia-ae f.: Sardinia, CcrdeRa. satelles -itis n? .: acoinpañante;pl.:
escolta. satis adu.: bastante, suficiente. Saturnus -i 172.: Saturno. saucius -a -um: herido, maltreclio,
roto. saxum -i n.: piedra, roca. scaena -ae f.: escena, escenario. scamnum-i 11.: taburete, banquete. scapha -ae f.: barca, lancha. sceleratus -a -um: criminal. scelus -eris ii..: criinen. scientia -ae f.: ciencia. scilicet udv.: por supuesto, eviden-
temente. scio 4 tr.: saber. Scipio -onis 172.: Escipión. scriba -ae m.: escriba.
scribo scripsi scriptum 3 tr..: escri bii-.
scriptor -oris vi.: escritor. scriptura -ae f.: escritura. scutum -i n.: escudo. se pron.: él mismo. seco secui sectum 1 ti..: cortar. secretus -a -um: separado, escon-
dido, oculto, secreto. secundarius -a -um: secundario. secundus-a-um: segundo, favorable. securis -is f.: hacha. securus -a -um: seguro, tranquilo. sed corzj.: pero, sino. sedeo sedi sessum 2 intr..: estar
sentado. sedes -is f.: asiento, resideilcia. seditio -onis f.: sedicióii. sedo 1 ti..: apaciguar, calinar. sella -ae f : : silla, asiento. semel udv.: por unavez, unavez. semen -inis ri .: simiente, semilla. semita -ae f.: senda, camino. semper aclu.: sienipre. senarius -a -um: senario. senator -oris m .: senador. senatus -us 172.: senado. senatusconsultum -i IL.: senado-
co11sulto. senectus -utis f.: vejez. senex senis: viejo, anciano. senilis -e: senil. sensus -us m.: sentido. sententia -ae f : : opinión. sentio sensi sensum 4 ti-.: serilir,
darse cuenta, pensar. separatim udv.: separadainenle. sepelio -pelivi -pultum 4 ti..: ente-
rrai., sepullar. septempi.oiz. iizdecl.: siele. septentrio -onis in.: septentrión,
norte, trainoillaila. septimus -a -um pon.: séptimo. septuaginta proiz. iizdecl.: setenta. sepulchrum -i 12.: sepulcro. sepultura -ae f.: sepultura. Sequana -ae 172.: el Sena. sequor secutus sum 3 dep. ti..:
seguir. serenus -a -um: sereno, sin nubes. serio adu.: sei-iamente. serius -a -um: serio. sermo -onis ni .: coi~versacióii, ino-
do de expresarse.
:-; 4 <-1
ser0 adu.: tarde, demasiado tarde. ser0 sevi s a t u m 3 Ir.: sembrar. Sertorius -ii rv .: Sertorio. serva -ae f . : esclava. servilis -e: servil, de esclavos. servitus -utis f : : esclavitud. servo 1 Ir..: guardar. observar, reser-
var, salvar. servus -i rn.: esclavo. sester t ius -ii nz.: sestercio (1110-
neda). seu = sive. severitas -atis f : : severidad, rigor. severus -a -um: severo, riguroso. sex pr-on. irzclecl.: seis. sexaginta ~ i - o n . indecl.: sesenta. sextus -a - u m pr.ori .: sexto. si e(~rzj.: si. sic aclu.: así. S ~ C C U S -a -um: seco. Sicilia -ae f.: Sicilia. Siculus -a -um: siciliano. sicut atlu.: como, coino si. sidus -eris r z .: astro, estrella. s igni fer -eris rn..: signífero, aban-
derado. significo 1 tr.: significar. s ignum -i 1 2 . : señal. estandarte. s i lent ium -ii rz.: silencio. silex -icis 112.: piedra, pedernal. silva -ae f.: bosque. selva. similis -e: parecido, semejante. simili tudo -inis f.: semejanza. s implex -icis: siniple, sencillo. simul ado.: a l misino tiempo. simul ac corzj.: tan pronto como. simul atque = simul ac. s imulacrum -i 11.: simulacro, ima-
gen, estatua, representación. s imulo 1 Ir.: simulai-, fingir. s in corcj.: pero si. sine prep.: sin, singularis -e: singular, único. singuli -ae -a: uno cacla uno, de uno
en uno. sinister -tra - t rum: izquierdo,
siniestro. sino sivi s i tum 3 fr.: permitir. s inus -us rn.: seno, pliegue, golfo,
bahía. siquidem colti.: puesto que, porque. sisto stiti s ta tum 3 ti.. e intr,.:
porier. detener, ponerse, detenerse. sit is -is f.: sed.
; 10
situs -a -um: situado, colocado. sive con;.: o, o si. sobrina -ae f : : prima hermana. sobrinus -i vi.: primo hermano. soccus -i rn .: zueco. socer -eri 117 .: suegro. societas -atis f . : sociedad, asocia-
ción, alianza. socius -a -um: aliado, asociado. socordia -ae f:: indolericia. Socrates -is 112.: Sócratcs. sodalis -is 112.: compañero. sol -is rn.: sol. solea -ae f.: sandalia. soleo, solitus s u m 2 sernidep.
ilztr..: solel: acostuinbrar a suceder. solidus -a -um: sólido, [irme. solitudo -inis f . : soledad. sollemnis -e: solemne. sollers sollertis: Iiábil; diestro. sollertia -ae f.: habiliclacl, destreza. sollicito 1 tr,.: remover, soliviantar.
solicitar. sollicitus -a -um: inquieto, at,ento. solum adu.: sólo, solaniente. solum -i 11.: suelo, tierra. solus -a - u m prorz.: solo, íInico. solvo solvi solv i tum 3 tr..: desa-
tar, pagar. somnus -i I I L . : sueño. sono -ui - i tum 1 irztr..: sonar. sordidus -a - u m : sórdido, sucio. soror -01% f.: hermana. sors sortis f.: suerte, sorteo. spargo sparsi sparsum 3 tr.:
esparcir, dispersar, disenliiiar. spa t ium -ii n.: espacio, distancia,
espacio de tieinpo. species -ei f.: aspecto, visión, apa-
riencia, especie. spectaculum -i rz . : espectáculo. specto 1 tr.: mirar, examinar. speculator -oris 172.: explorador. speculum -i ?L.: espejo. sperno sprevi s p r e t u m 3 ti..:
rechazar, despreciar. spero 1 tr..: esperar. spes -ei f.: esperanza. spina -ae f.: espina, espina dorsal. spiro 1 iiztr.: exhalal; respirar. splendidus -a - u m : espléndido. splendor -oris nz.: esplendor. spolio 1 tr.: espoliar, desposeei,. spol ium -ii 11.: despojo, botín.
spondeo spopondi sponsurn 2 tr,.: prometer, comprometerse.
sponsa -ae f.: novia, prometicla. sponsio -onis f'.: promesa, conipro-
miso. sponsus -i rrz.: desposado, novio. sponte ndu.: espontáneanlente,
por voluntad propia. sportula -ae f:: espórtula, cestita. s ta t im adu.: constailternente, al
instante. statio -onis f.: posición, cuerpo de
guardia. stativa -orum 12. pl.: caiiipaiuento. statua -ae f.: estatua. s tatuo -ui -utum 3 tr,.: colocai; esta-
blecer, determinar. statura -ae f . : estatura. status -us 171.: estado, situación. stella -ae f.: estrella. s terno stravi s t ra tum 3 tr-.: ex-
tencler, hacer caer, cubrir. sti lus -i rn .: estilo, puilzón. s t ipend ium -ii 12.: estipendio, tri-
buto, paga (del soldado). stirps -is rn.: estirpe, linaje. s to steti s ta tum 1 irztr..: estar de
pie, estar inmóvil. stola -ae f.: estola. strages -is f.: estrago, devastación. s trenuus -a - u m : act,ivo, enérgico. stringo s tr inxi s t r i c tum 3 tr..:
apretar, estrechar, arrancar, desen- vainar.
s tudeo -ui - 2 ilztr.: dedicarse a , poner empeño en: interesarse por, estudiar.
s tud ium -ii 11.: einpeiio, afán, inte- rés, dedicación, estudio.
stulti t ia -ae f.: estupidez. s tul tus -a - u m : est.úpiclo; necioo
insensato. s tupeo -ui - 2 ilztr-.: quedarse ató-
nito, quedarse estupefacto. s tupidus -a -um: estupefacto, ató-
nito. stupor -oris nz.: estupor. suadeo cuasi suasum 2 tr.: acon-
sejar? persuadir. suavis -e: suave. sub prep.: bajo, debajo, al pie de. subeo subire subii sub i tum ir?..
iizLr-.: i r a ponerse debajo, avanzar, sostener.
subicio -ieci -iectum 3 tr..: sonle- ter, poner debajo.
subigo -egi -actum 3 tr.: someter, subyugar.
subito udu.: repentinamente, de in~proviso.
subitus -a -um: súbito, repentino. sublatus p. p. de tollo. sublevo 1 fr. . : levantar, elevar. sublimis -e: sublime, e11 el aire. subsequor, subsecutus sum 3
dep. tr.: seguir de cerca. subsellium -ii n .: bailquillo, escaiio. subsidium -ii 11.: ref~ierzo, ayuda. subsolanus -i i n .: subsolano (vieil-
to del este). subsum subesse subfui ir./:
irltr..: estar debajo, estar cerca. succedo -cessi -cessum 3 irztr'.:
acercarse. suceder, salir bien. successor -0ris 177 .: suces01-. succumbo -cubui -cubitum 3
irztr..: sucuinbii. caer debajo de. succurro -curri -cursum 3 irztr.:
acudir. acudir en socorro. sudis -is f.: estaca. sudor -oris rn.: sudor. sufficio -feci -fectum 3 irztr..: ser
suficiente. suffigo -fixi -fixum 3 i i , . : clavar. suffragium -ii n.: sufi-agio, voto. Sulla -ae 112.: Sula. sum esse fui ir , r s . intr.: ser, estar,
existir, haber. summus -a -um: la parte rnás
alta de. sumo sumpsi sumptum 3 tr.:
toinar, escoger, asumir. supellex -1ectilis f.: instruinento.
utensilio: pl.: inobiliario, ajuar. vajilla.
super prscp.: encima, sobre. supera -orum rz.: cielo. superbia -ae f.: soberbia, orgullo. superbus -a -um: soberbio. orgullo-
so, altanero. supercilium -ii n .: ceja. superi -orum m .: los dioses. superior -ius: superior, an1;erior. supero 1 tr.: superar, vencer. supersum superesse superfui
ir.1.. iilir..: quedar, sobrevivir. supei-vacaneus -a -um: superfluo,
inútil. accesorio.
supervenio -veni -ventum 4 intr..: venir encima, sobrevenir.
supplex -icis: suplicante. supplicatio -onis f : : plegaria pú-
blica, acción de gracias. supplicium -ii rz.: suplicio, castigo. supplico 1 irlfr.: suplicar. supra prep.: arriba, enciiila. supremus -a -um: supreino, ú1-
timo. surdus -a -um: sordo. surgo surrexi suri-ectum 3 inti..:
levantarse, surgir. suscipio -cepi -ceptum 3 tr, . : reco-
ger, eilcargarse, aceptar. suspectus -a -um: sospechoso. suspendo -pendi -pensum 3 fr.:
colgai., suspender. suspicio -spexi -spectum 3 tr..:
iiiirar de abajo arriba, le \~antar la vista.
suspicio -onis f:: sospecha. sustineo -tinui -tentum 2 tr..:
resistir, sostener, soportar. sustuli pcrf. de tollo. suus -a -um prorz.: suyo.
F, . .
tabella-ae f.: tablilla, tableta. tabellarius -ii rn..: tabelario. taberna -ae f : : tienda. tabernaculum -i rz.: tienda de
cainpaña. tabes -is f.: eilferineclad, infección. tabula -ae f.: tabla, tableta para
escribir. tabulatum -i n.: suelo de tablas,
piso. taceo -cui -citum 2 irztr..: callar. talentum -i rr.: talento (moneda). talis -e: tal, semejante. tam adu.: tan. tamen conj.: con todo, sin embargo,
no obstante, pero. tamquam oclu.: coino, como si,
igual que si. tandem aclu.: en fin, finalinente. tango tetigi tactum 3 tr..: tocar. tanto adu.: tanto. tantum ucfu.: solan~ente, sólo. tantus -a -um: tan grande, tan
iinportante.
tardus -a -um: lento. Tarraco -onis f.: Tarraco, Tarra-
gona. Tarraconensis -e: tarraconense. taui-us -i rn .: toro. tectum -i 12.: techo. tego texi tectum 3 tr..: cubrir,
prot.egei-. tegula -ae f.: teja. tellus -uris f.: tierra. telum -i 11.: proyectil, dardo. temere ndv.: teirierariainente. temperantia -ae f.: inoderación,
templanza, mesura, comedimiento. tempero 1 irztr.: regular, moderar,
ser inoderado, abstenerse de. tempestas -atis f.: tieinpo, tein-
pestad. templum -i n .: teinplo. tempto 1 tr.: tentar, intentar. tempus -oris rz. : tieinpo, momento. tendo tetendi tensum 3 tr..: ex-
tender, dirigirse, acampar. tenebrae -arum f: pl.: tinieblas,
oscuridad. teneo tenui tentum 2 tr.: tener,
contener, ocupai-. tener -a -um: tierno. tenuis-e: tenue, fino, sutil, delgado. tentorium -ii 11.: tienda de cani-
paña. tepidarium -ii rz.: tepidario (sala
para tomar baños tibios). tepidus -a -um: tibio, entibiado. tepor -oris tu.: tibieza, calor tein-
plado. ter adu.: tres veces. terebro 1 tr..: perforar, horadar. tergum -i n.: espalda. tero trivi tritum 3 tr..: frotar, gas-
tar, consuinir. terra -ae f.: la tierra. terreo 2 fr..: aterrar, aterrorizar. terrestris -e: Lerreslre. terribilis -e. terrible, espantoso. territorium -ii rz .: territorio. terror -oris 111.: terror, espanto. tertius -a -uin pr-on.: tercero. tessera -ae f:: tésera. testamentum -i 11.: testainen::~ testimonium -ii Ir.: testiinonio. testis -is rn .: testigo. testor 1 clep. tr.: sel. testigo. -.y%::-
guar.
t e s tudo -inis f:: tortuga. t h e a t r u m -i 11.: teatro. thermae -arum f: pl.: termas. thesaurus -i m.: tesoro. Tiberis -is m.: el Tíber. t ib icen -inis 172.: flautista. t i m e o -ui - 2 ti-.: temer, tener mie-
do de. l imidus -a -um: tíiiiido, iiiiedoso. t imor -oris 112 .: temor, miedo. t ingo t inx i t i n c t u m 3 ti-.: teñir,
bañar, impregnar. t in t innabulum -i 11.: campanilla. t i ro -onis in.: recluta, principiante. t i tu lus -i JTL.: título. toga -ae f.: toga. tolero 1 tr.: tolerar. tollo sustuli sub la tum 3 tr.: le-
vantar, elevar, llevarse. tondeo totondi t o n s u m 2 tr.:
esquilar, cortar (el pelo, la barba), afeitar.
t o n i t r u m -i = toni trus . ton i t rus -us m.: trueno. t o n o -ui - 1 iittr.: tronar. tonsor -oris in.: barbero, pelu-
quero. t o r m e n t u m -i 11.: in iquina de gue-
rra, toriiiento, tortura. torqueo torsi t o r t u m 2 ti-.: tor-
cer, hacer girar, atormentar. torreo torrui t o s t u m 2 ti..: tos-
tar, asar. tot pron. indecl.: tantos. to t ies adu.: tantasveces. t o t u s -a -um pron.: todo, entero. t rabs trabis f.: viga, tronco. t racto 1 ti..: tocar, inanejar, tratar. t ractus -us nz.: acción de tirar o
arrastrar, barrio. t rado -didi - d i t u m 3 h.: entregar,
dar, pasar, confiar, explicar. t raduco -duxi -duc tum 3 ti-.: hacer
pasar, transportar, traducir. tragicus -a - u m : trágico. ti-agoedia -ae f.: tragedia. t r a h o t rax i t r a c t u m 3 tr.: sacar.
estirar. arrastrar. traicio -ieci - iectum 3 ti-.: hacer
pasar al otro lado, atravesar. tranquillitas -atis f.: tranquilidad. t ranqui l lus -a -um: tranquilo. t rans pi-ep.: al otro lado de. t ranseo transire transi i t ran- 'M
s i t u m iir. iilti.. y tr.: pasar, atrave- sar.
t rans fero - f erre -tuli -1atum irr. tr.: llevar, trasladar, pasar, tra- ducir.
t rans fuga -ae m.: tránsfuga, de- sertor.
transgredior, t ransgressus s u m 3 dep. tr.: pasar, atravesar.
t ransmi t to -misi -missum 3 ti..: hacer pasar, enviar al otro lado.
t ransporto 1 tr.: transportae t r e m o -ui-3 inti..: temblar, vibrar. t repidat io -onis f.: agitación,
inquietud. t repido 1 intr.: agitarse, temblar. t rep idus -a -um: inquieto. temblo-
roso. t res tr ia pi-o)?..: tres. t r iangulum -i iz.: triángulo. t r ibunal- is 11.: tribunal. t r ibunatus -us in .: tribunado. t r ibunicius -a -um: tribunicio. t r ibunus -i m.: tribuno. t r ibuo -ui -utum 3 ti..: distribuir,
conceder, atribuir.. t r ibus -us f.: tribu. tributum -i 11.: tributo, impuesto. t r ic l inium -ii 11 .: triclinio. triginta pron. indecl.: treinta. t r iplex -icis: triple. t r iremis -is f.: trirreme. tristis -e: triste. trist i t ia -ae f.: tristeza. t r iumphal is -e: triunfal. t r iumpho 1 iritr.: celebrarel triunfo. t r iumphus -i 112.: t r iunfo. t r iumvir -i m.: triun\~iro. t r iumviratus -us ~ 2 . : triunvirato. Troia -ae f.: n o y a . Troianus -a -um: troyano. t ropaeum -i 11 .: trofeo. trucidatio -onis f : : masacre. carni-
cería. t ruc ido 1 ti..: matar, masacrar. t r u n c u s -i nt.: tronco (de árbol). t r u x -cis: fiero, feroz, cruel. tu pi.oiz.: t ú . tuba -ae f.: trompeta. tub icen -inis 112.: trompetero. tueor , t u i t u s s u m 2 dep. ti-.: de-
fender, proteger. t u g u r i u m -ii la.: cabaña, choza,
tugurio.
tuliperf. de fero. t u m adv.: eiitonces, en aquel
momento. t u m u l t u s -us 171.: tu i i i~i l to, desor-
den, confusión. agitación. t u m u l u s -i in.: túmulo , colina, ele-
vación. t u n c ciclu.: entonces, en aquel
moniento. tunica -ae f.: túnica. turba -ae f.: turba, mul t i tud , mu-
chedumbre. turb idus -a -um: turbado, desorde-
nado, turbulento. t u r b o 1 ti..: turbar, agitar, alterar,
1-evolvei-. turbu len tus -a -um: turbulento. t u r m a -ae f.: escuadrón. turp i s -e: feo, vergonzoso, indigno. turp i tudo -inis f.: vergüenza, ig-
nominia. turr i s -is f.: torre. tu te la -ae f.: tutela. t u t o adu.: sin pel ig~o. sin riesgo. t u t u s -a -um: seguro. protegido, sin
peligro. t u u s -a - u m pi.oit.: tuyo. tyrannia -ae f : : tiranía. t y rannus -i m .: tirano.
uber -eris: abundante, fértil. ubi adv.: ¿en dónde?, e n donde,
cuanclo. ubique aclu.: en todas partes. ulciscoi*, u l t u s s u m 3 dep. ti..:
vengar, vengarse de , castigar. u l lus -a -um: u n , algún, uno, al-
guno. u l m u s -i f.: oliiio. u l t imus -a - u m : últinio. u l tor -oris m.: vengador. u l t ra prep.: más allá de, n16s le-
jos de. Ulysses -is 171.: Ulises. umbra -ae f : : sonibra. u m q u a m udu.: alguna vez. u n a udv.: juntamente, en conipañía
de, junto con. u n d a -ae f.: ola, oleada. u n d e uclv.: ¿de dónde?, de donde. u n g u e n t u m -i it.: ungüento.
ngula -ae f . : uña. unicus -a -um: único. universus -a -um: todo, entero. u n u s -a - u m pron.: uno, uno solo. urbanus -a - u m : de l a ciudad, edu-
cado. urbs- i s f : : ciudad, Roina. urgeo ursi - 2 tr.: impeler, apre-
tar, apreii-iiar, einpujar, seguir de cerca.
urna -ae f.: urna. u r o ussi u s t u m 3 tr.: quemar,
incendiar. ursa -ae f.: osa, hembra del oso. ursus -i 112.: OSO. u s q u e adu. de refr~erzo de los ~ 0 1 7 2 -
plerner~tos de lugar: justamente. usque ad prep.: hasta. usura -ae f . : uso, usura. usus -us 172.: USO, utilidad, sewicio. utadu. y conj.: como, que, para que.
de manera que, aunque. u t e r u t r a u t r u m proa.: ¿cuál de
los dos?, uno de los dos. u t e r u t r i s m.: odre. u t e r q u e u t raque u t r u m q u e
pro!!.: uno y otro, iimbos, los dos. util is -e: útil, provechoso. util i tas -atis f.: utilidad, provecho. u t i n a m adu.: jojalá! utor , u s u s s u m 3 de/>. intr.: usar,
utilizar, emplear. utr imque adu.: por ambas partes. u t r u m udu. ilzterr-ogatiuo: (no se tra-
duce) si. u v a -ae f.: uva. u x o r -oris f.: esposa, inujer casada,
inujei:
J acatio -onis f.: dispensa, exen- ción.
vacca -ae f.: vaca. vaco 1 ilrtr.: estar vacío, estar
libre de. vacuus -a -um: vacío. vado--3 intr.: ir, marchar. v a d u m -i rl .: vado. vagi tus -us m.: geinido, grito. vagus -a -um: errante, indefinido. valde ndu.: mucho, en gran manei-a. vale interg.: ;adiós!
valeo -ui - 2 infr.: ser íuerte, estar bien de salud, servir.
valetudo -inis f.: salud. val idus -a - u m : sano, fuerte. vallis -is f.: valle, cañada. vallo 1 tr.: rodear de un vallado,
empalizada o trinchera. va l lum -i n.: empalizada, vallado,
parapeto. vanus -a -um: vacío, sin flindaiiien-
to, inútil. varius -a -um: variado, diverso. v a s vasis 1 2 . : vaso. vasto 11r.: devastar, asolar. vas tus -a - u m : vasto, devastado,
grande. va tes - i s m . y f.: adivino, adivina. -ve couj. disyu~zti~uer~clitica: o. vectigal -is ir.: tributo, impuesto. vehemens -ntis: enérgico, violeiito,
intenso. veh icu lum -i r , . : vehículo, medio de
transporte, carro. v e h o v e x i v e c t u m 3 tr.: llevar,
transportar. ve1 conj.: o. veles -itis 112.: vélites. velle iaf. de volo. vel lo vuls i v u l s u m 3 tr.: arrancar. velo 1 tr.: cubrir, velar, ocultar. velocitas -atis f : : velocidad. velox -icis: veloz, rápido. v e l u m -i 11.: vela, cortina, velo. ve lu t adu.: coino, como si. venabulum -i n.: venablo. venalis -e: en venta, para vender. venat io -onis f : : caza, animal ca-
zado. venator -oris m..: cazador. venatus -us m.: caza, producto de
la caza. vendi tor -oris nr.: veiidedor. v e n d o -didi -d i tum 3 tr.: vender. v e n e n u m -i 11.: veneno, droga. venerabilis -e: venerable. venerat io -onis f.: veneración,
respeto. veneror 1 dep. tr.: 17enerar, honrar,
1-elidir culto. venia -ae f : : permiso, indulgencia,
perdón. v e n i o v e n i v e n t u m 4 irztr.: venir,
llegar. venor 1 dep. ti..: cazar.
ven ter -tris nr.: vientre. v e n t u s -i rn.: viento. V e n u s -eris f.: Venus. venus tus -a -um: encantador. lleilo
de gracia, elegante. ver veris 12.: priniavera. verber -eris n.: golpe (de vara, de
látigo). verbero 1 tr: golpear, azotar, sacu-
dir. verbum -i 12.: palabra, término. Vercingetorix -igis m.: Vercingé-
torix. verecundia -ae f.: respeto, discre-
ción, pudor. vereor 2 dep. Ir.: temer, temer por. Vergilius -ii n2.: Virgilio. verisimilis -e: verosíinil. veri tas -atis f.: verdad. v e r n a -ae m.: esclavo (de naci-
miento). vero adu. y corzj.: realmente, pero. verso 1 tr.: hacer girar, voltear,
mover; pas.: encontrarse, vivir, ocuparse.
versus -us m.: hilera, verso. ver tex -icis m.: vértice, punto cul-
ininante, reinoliiio. v e r t o ver t i v e r s u m 3 tr.: girar,
hacer girar, volver, dirigirse. v e r u m colrj.: pero. v e r u m -i 11 .: verdad. verus -a -um: verdadero, real. vesper -i rn.: la tarde, la caída de la
tarde, atardecer. Vesta -ae f : : Vesta. vestalis -is f.: vestal. ves ter -tra - t r u m pr-ori .: vuestro. vestibulum -i 12.: vesti%ulo, entrada. vest igium -ii 12.: huella, rastro. ves t imentum -i 12.: vestido. vest io 4 tr.: vestir, revestir. vest is -is f.: vestido, ropa. veteranus -a -um: veterano. ve to -ui -itum 1 ti..: prohibir. v e t u s -e&: viejo, antiguo. vetustas-atis f.: vejez, antigüedad. v e t u s t u s -a -um: viejo, antiguo,
anticuado. vexillum -i ?L.: estandarte, insignia. via -ae f.: camino, calle, carretera. vicanus -a -um: aldeano. vicarius -a -um: supleilte, sustit~lto. vicina -ae f.: vecina.
: 3 151 o a
vicinitas -atis f:: vecindad, vecin- dario.
vicinus -i m.: vecino. vicinus -a -um: vecino, próxiino. victima -ae f:: víctima. victor -oris m.: vencedor. victoria -ae f.: victoria. victus -us rn .: alimento. viculus -i rn.: pueblecito, aldehuela. vicus -i m.: pueblo, aldea. videlicetatlu.: sin duda, por
supuesto. video vidi visum 2 tr.: ver, procu-
rar; pas.: ser visto, parecer. vigeo 2 irztr.: estar f~ ier te , tener
fuerza. vigil -is m.: centinela. vigilia -ae f.: vela, vigilia, parte de
la noche, centinela. vigilo 1 irztr.: velar, estar despierto. viginti pr-011. indecl.: veinte. vigor -oris m .: vigor, energía. vilicus -i nz.: granjero. vilis -e: barato, de poco valor, vil. villa -ae f.: casa de campo, propie-
dad rural, villa. vimen -inis n.: miinbre, junco. vincio vinxi vinctum 4 tr.: atar ,
encadenar. vinco vici victum 3 tr.: vencer. vinculum -i n.: atadura, cadena. vindico 1 tr-.: reclamar, castigar. vinea -ae f.: viña, mantelete. vinum -i n,.: vino.
violentia -ae f.: violencia. violo 1 tr-.: violar, profanar, ultrajar. vipera -ae f.: víbora. vir viri m.: hombre, varón. virga -ae f:: vara, bastón. virgo -inis f.: doncella, inuchacha. viridis -e: verde. virilis -e: viril, masculino. virtus -utis f:: valor, valentía,
virtud. vires -ium pl. de vis: las f'uerzas. vis vis f.: f~ ierza , vigor, violencia. visito 1 tr-.: visitar, ir a ver. visus -us m.: vista, visión. vita -ae f.: vida. vitis -is f.: viña. vitium -ii 12.: defecto, tara, vicio. vito 1 tr,.: evitar, esquivar. vitulus -i m.: ternero. vitupero 1 fr.: vituperar, criticar,
reprochar. vivarium -ii rz.: vivero. vivo vixi victum 3 intr-.: vivir. vivus -a -um: vivo, animado. vix adu.: con dificultad, a penas. vocabulum -i n.: vocablo, palabra,
denominación. voco 1 tr.: llamar, noinbrar. vol0 1 irztr-.: volar. vol0 velle volui irr. y tr.: querer,
desear. volubilis -e: voluble, inconstante. volumen -inis n.: voluinen, libro. voluntarius -a -um: voluntario.
voluntas -atis f.: voluntad. voluptas -atis f:: placer, deleite. volvo volvi volutum 3 tr..: rodar,
hacer rodar, derribar. vomitoria -orum rz. pl.: vomito-
rios. voro 1 tr.: devorar. vos pro17 .: vosotros. votum -i n .: voto, promesa, deseo. voveo vovi votum 2 tr.: prometer,
hacer un voto. vox vocis f.: voz. Vulcanus -i: Vulcano. vulgaris -e: vulgar. vulgus -i n.: vulgo, gente, masa del
pueblo, nlultitud. vulnero 1 tr.: herir, lastimar. vulnus -eris 12.: herida. vulpes -is f.: zorra. vultur -uris rn.: buitre. vultus -us m.: rostro, cara, expre-
sión.
x xystus -i rn.: paseo plantado de
árboles.
z zodiacus -i nz.: zodíaco. zona -ae f.: cinturón, zona.