Post on 03-Feb-2020
transcript
CONTINGUTS1. Ecosistemes terrestres 1.1.Elsbiomes
2. Ecosistemes aquàtics 2.1.Ecosistemesd’aiguadolça
2.2.Ecosistemesd’aiguasalada
3. Tècniques d’estudi dels ecosistemesInvestiga: anàlisid’unecosistema
5Ecosistemes terrestres i aquàtics
102
103683 102-119.indd 102 11/05/12 13:09
RESPON•Explicaquinsdoscomponentspodemdistingiren
unecosistema.
•Citaelsprincipalsfactorsambientalsquecondici-onenelsecosistemes.
•Comparaelconcepted’hàbitatambeldenínxolecològic.
Competència en el coneixement i la interacció amb el món físic•Conèixerisaberdistingirelsmètodesd’estudimésadi-
entsperalconeixementdediferentsvariablesambien-tals.
•Sercapaçdereconèixerlescaracterístiquespròpiesdelsdiferentsbiomesid’aplicaraquestsconeixementsasi-tuacionsproperes.
Tractament de la informació i competència digital•Utilitzarinternetdemaneracríticairesponsableperala
recercailaselecciód’informaciórelacionadaamblabi-odiversitatilestècniquesd’estudidelsecosistemes.
Competència matemàtica•Utilitzarelsconeixementsmatemàticsperaorganitzar
dadesielaborargràfiquesquerepresentinvariablesre-lacionadesambl’estudidelabiodiversitat.
COMPETÈNCIES BÀSIQUES
Elsecosistemespodenpresentardimensionsmoltdiferents,atèsqueespotconsiderarecosistemadesd’unmaroundesertfinsaunllacounacovaambunescondici-onsambientalsdeterminades.
Podemagruparelsecosistemesengrupsdiferents,comperexempleeldelsllacsd’altamuntanya.Detotamanera,aquestadenomi-naciócomunanoimplicaquetotselsllacsd’altamuntanyatinguinunesmateixescaracterístiquesqueesrepeteixen,sinóquecomparteixenunasèriedecondicionsambientalsipre-sentenunseguitdevalorsnaturalssifanofasimilars.
Siestudiemd’unamaneradetalladadosecosistemesapa-rentmentiguals,podremapreciarcomelmedifísicoelsèssersviusquehihabitensónlleugeramentdiferents.Enrealitat,nohihaduesgotesd’aiguaidèntiques.
103
103683 102-119.indd 103 11/05/12 13:09
1. Ecosistemes terrestresElsecosistemesterrestresestrobenalazonaméssuperficialiemergidadelage-osfera.Lescaracterístiquesfísiquesmésdeterminantssón:
•Labaixadensitat de l’aire,queenmoltscasosimplicaeldesenvolupamentd’es-tructuresrígidesperasostenirelcosdelséssersvius.
•L’escassetat d’aigua,quecrealanecessitatded’estructuresespecialitzadesacap-taraiguaiemmagatzemar-laperaevitarladessecaciódel’organisme.
•L’acusadaoscil·lació de temperatura,quefaquealgunesespèciespresentinca-racterístiquesaïllantsdelmediobéque,pertald’evitaraquestaoscil·lació,adop-tincomportamentscomamagar-seomigrar.
Aquestestrescaracterístiquestenenunaimportànciarelativadiferentsegonsl’eco-sistemaqueconsiderem.Així,alnordd’Europa,onlesprecipitacionssónabundants,elfactorqueméslimitaeldesenvolupamentnoésl’escassetatd’aiguasinólesbai-xestemperatures.
1.1. Els biomesExisteixenmoltsecosistemesterrestresdiferents,peròpodemdistingirunseguitdegransàreesambunclimasimilarquefacilitaeldesenvolupamentd’unavegetaciócaracterísticaiundeterminattipusdefauna.
RECORDA
AlaTerrahipodemdistingirunagra-daciódetemperaturesenfunciódelalatitud.
Aleslatituds tropicals,lestemperatu-ressónsemprecàlidesperquèelsraigssolarshiarribenperpendicularmenttotl’any.Nohihaunaestacionalitatmarcadadelestemperatures.
Aleslatituds intermèdies,lestempe-raturessónméscàlidesal’estiu,quanelsraigssolarshiarribenperpendicu-larment,imésfredesal’hivern,quanelsraigshiarribenoblíquament.
Enles latituds polars,lestemperaturessónsemprefredesperquèelsraigssolarsarribensempreaaquesteszonesmoltoblíquament.
Unbiomaésunaagrupaciód’ecosistemesambunescaracterístiquescomunes,ésadir,unaàreaextensadelplanetaambclima,vegetacióifaunasimilars.
Talicompassaambelsecosistemes,resultadifícildefinirelslímitsconcretsentrebiomes,jaquelagranmajorianoestanseparatsperaccidentsnaturalssinóperzonesdetransicióambcaracterístiquesintermèdies.
Elsprincipalsbiomesterrestressónlatundra,lataigà,elbosccaducifoli,l’estepa,lasabana,elboscmediterrani,laselvatropicalieldesert.
Alta muntanya
Tundra
Taigà
Estepa
Bosc caducifoli
Bosc mediterrani
Selva tropical
Sabana
Desert
Gels permanents
104 Unitat5
103683 102-119.indd 104 11/05/12 13:09
Latundraéselbiomadeleslatitudsméselevades.Mésenllà,noméshitrobemelgelpermanentqueimpedeixlavidadelsvegetals.Latemperaturamitjanaanualésinferiorals0ºC.Elsòlpresentapermafrost,unacapad’unesquantesdesenesdecentímetresdegruixpermanentmentcongelada.Lesprecipitacionshisónmoltescasses,ilesbaixestemperaturesimpedeixenl’evaporaciódel’aiguaqueesformadurantlacurtaetapad’estiu.
Acausadelesextremescondicionsdelmedi,latundratémoltpocabiodiversitatibiomassa.Elsarbresnopodencréixerenunsòlcongelat,ipertantlavegetacióestàdominadaperlíquens,molsesiplantesvascularsdepocaalçada.Entrelafaunahidestaquenelsinsectes,quedeixenunadescendènciaqueesmantéenestatlatentfinsal’estiusegüent.Tambéhitrobemanimalsdemésgrandària,comellèmmingolaguineuàrtica,queal’hivernsobreviuenmigrantobéhibernant.
Lataigàpresentaunatemperaturamitjanaanualalvoltantdels0ºC,ambhivernsmoltllargsifredsiestiuscurtsifrescos.Lapreci-pitacióil'evaporaciósónescasses.
Aquestbiomaésundelsqueocupenmésextensióenelplanetaiconstitueixpersimateixpropd’unterçdelasuperfícieforestaldelaTerra.Elformenboscosdegimnospermes,comelspinsborealsoelsavets,quedisposendefullesadaptadesperaresistirlesgeladesilaneu.Lafaunaésmoltvariada,ial’èpocahivernalhitrobemanimalscomelmussolnivalolallebreàrtica,ambunaco-loracióblancaqueelspermetconfondre’sambl’entorn.
L’estepatéunatemperaturamitjanaanuald’entre3i16ºC,ambgransoscil·lacionstèrmiquesdiàriesiestacionals.Lesprecipitacionssónminsesiesdistribueixend’unamaneramoltdesigualalllargdel’any,ambllargsperíodesdesequera.Elsòlésmoltricennutrients.
Elbiomaestàconstituïtpergranspraderies,formadesperplantesherbàciesqueesdesenvolupenràpidamentcoincidintamblespluges.Lafaunacaracterísticaestàdominadaperherbívorscapaçosderecórrergransdistànciesalarecercad’aliment,comaraelbisóoelcavall,totiquetambéhiabundenelspetitsrosegadors.
Tundra
Taigà
Estepa
Guineu àrtica
Mussol nival
Bisó americà
105Ecosistemesterrestresiaquàtics
103683 102-119.indd 105 11/05/12 13:09
Elbosccaducifolitéunatemperaturamitjanaanuald’entre8i14ºC,ambhivernsfredsiestiustemperats.Lesprecipitacionssónabundantsiestandistribuïdesuniformementduranttotl’any.
Lavegetacióestàdominadaperarbresdefullacaduca,comaraelroureoelfaig,ques’adaptend’aquestamaneraalfreddel’hi-vern.Aquestsarbressolenassoliralçadesdestacades.Barrejatsentreelscaducifolishitrobemsovintdiversesespeciesdeconí-feres.Algunsanimals,coml’ósbruoelcérvol,hibernenomigrendurantl’estaciófreda.
Adiferènciadelaresta,l’altamuntanyaésunbiomadistribuïtenunagrandiversitatdelatituds,jaqueésconseqüènciadel’ele-vadaaltitud.Latemperaturamitjanaanualésd’entre4i14ºC,ambhivernsfredsiestiustemperats.Lesprecipitacionshisónabundantsduranttotl’any.
Lavegetacióestàdominadaperlesconíferes,totiqueapartird’unacertaaltitudelsarbresdesapareixeninoméscreixenmatollsi,so-bretot,herbesqueformenpraderiesextensesqueal’hivernquedencobertesdeneu.Elsanimalssónmoltmésactiusal’estiu,ialgunsbaixenaaltitudsinferiorsobéhibernendurantl’estaciófreda,coml’isardolamarmota.
Elboscmediterranipresentaunatemperaturamitjanaanuald’entre15i20ºC.Lesprecipitacionssónmoderadesicauenprincipal-mentdurantlaprimaverailatardor;l’estiucoincideixambunperíodedesequera.
Estractad’unbiomaambunagranbiodiversitat.Lavegetacióésmoltdensaiestàdominadaperarbresiarbustscoml’alzinaoelromaní,defullaperenne,petitaiendurida.Lafaunaésmoltdiversa,ihitrobemanimalscomelsenglarolacabrasalvatge.
Bosc caducifoli
Bosc mediterrani
Alta muntanya
106 Unitat5
103683 102-119.indd 106 11/05/12 13:09
Lasabanapresentaunatemperaturamitjanaanuald’uns25ºC,ambmoltpocaoscil-laciódurantl’any.Lesprecipitacionshisónabundants,peròconcentradesenunpe-ríodeoestacióhumida.
Lavegetacióestàformadaperpraderiesextensesdeplantesherbàcies,ambagrupa-cionsdispersesd’arbustosiarbrescoml’acàciaoelbaobab.Entrelafaunahidominenlesgransmanadesd’herbívorscomelnyu,lazebraol’antílop,aixícomalgunsanimalsdegrandimensionscoml’elefantoelrinoceront.Tambéhitrobemgransdepredadors,comellleóoelguepard,inombrososcarronyaires.
Laselvatropicaltéunatemperaturamitja-naanualentreels24i27ºC,ambmoltpo-quesoscil·lacionstèrmiques.Lesprecipita-cions hi són molt abundants i estandistribuïdesdemaneraregularduranttotselsmesosdel’any.
Labiodiversitatilabiomassad’aquestbi-omasónlesméselevadesdelplaneta.Lavegetacióestàconstituïdaperarbresdediferentsalçadesqueformenunacobertaforestalmoltdensa.Elsnivellssuccessiusdelescapçadesdelsarbresdificultenelpasdelallum.Cadanivelld’alturapresentalasevapròpiacomunitat,peròsónespecial-mentrepresentatiuselscasosdelesplan-tesenfiladissesilesepífites.Lafaunaésabundantidestacaunagranvarietatd’in-vertebrats,amfibis,rèptilsiaus.
Eldesertéselbiomaamblatemperaturamitjanaanualmésaltadetots,entre25i30ºC.Aquestatemperaturaoscil·lamoltpocdurantl’any,peròvariamoltdeldiaalanit.Lesprecipitacionssónextremadamentescasses.
Labiomassaésmoltreduïda.Lavegetaciópresentamoltesadaptacionsalasequera,comlesespinesolestigesengrossidesperacumularaiguacaracterístiquesdelscac-tus.Lafaunaésd’hàbitsnocturnsperevitarlestemperatureselevadesipresentacolorsclarsperreflectirlallumicamuflar-se.Amés,algunsanimals,comelcamell,podenacumularaiguaenelsseusteixits.
1.Fesunataularesumamblescaracterístiquesprincipalsdelsbiomes.Encolumnesdiferents,indica’nelnom,lestempe-raturesmitjanesanuals,elrègimdeprecipitació,lavege-tacióilafaunacaracterístiques.
2.Perquèesrepresentaelsgelspermanentsalmapadelsbiomes,perònoesdescriuencombioma?
3.Buscainformacióidiguesquinssónelsbiomesambmésoscil·laciótèrmicaanual.Quinarelacióobservesentreelsbiomesafectatsilasevadistribuciógeogràfica?Justificalaresposta.
4.Identificaquinsbiomespresentenmajorbiodiversitat,quinstenenmenysbiomassaiquinstenenperíodesdesequera.
R A
R
ACTIVITATSSelva tropical Sabana
Desert
107Ecosistemesterrestresiaquàtics
103683 102-119.indd 107 11/05/12 13:09
RECORDA
L’aiguatéunacapacitatcaloríficaele-vadaiunadensitatmésaltaquel’aire.
2. Ecosistemes aquàticsElsecosistemesaquàticsescaracteritzenperlafluïdesadelmediqueelsconstitu-eix.Encomparacióambelterrestre,lescaracterístiquesfísiquesmésimportantsdelmediaquàticsón:
•L’alta densitatdel’aigua,quefaqueelsorganismesnohagindedesenvolupargransestructuresrígidesiduresperalseusosteniment.
•Elsorganismesnonecessitenprotegir-sedeladessecació,jaqueestancomple-tament hidratatspelmateixmedi.
•L’oscil·lació de temperaturaésescassaacausadel’elevadacapacitatcaloríficadel’aigua.
Dinsdelsecosistemesaquàticsdistingimdosgransgrupsenfunciódelasalinitatdel’aigua:elsecosistemesd’aiguadolçaielsmarins.
2.1. Els ecosistemes d’aigua dolçaL’ecosistemad’aiguadolçamésconegutiestudiat,perlasevaimportànciaiperlaproximitat,éselqueconstitueixenelsrius.Dinsdelagrandiversitatderiusquetrobem,entotspodemdistingirtrestrams:elcursalt,elmitjàielbaix.Cadascunpresentaunescaracterístiquesfísicoquímiquesdiferentsdelarestai,enconseqüèn-cia,lacomunitatquehihabitaéssubstancialmentdiferent.
Elmedijacomençaaacumularmatèriaorgànicailavelocitatdel’aiguadisminueix.Lalleras’eixamplaienelfonshitrobemfangisorra.
Amésamésdelsorganismesproductorspresentsalcursalt,aquítrobemalguesiespermatòfitssubjectesalsubstrat.Elsorganismesdominantssóninsectes,mol·luscsianèl·lids,algunsdelsqualssónfiltradors.Tambéhihamésdiversitatiabundànciadepeixoscomaralacarpa.
Elmediéspobreenmatèriaorgànicail’ai-guahicirculaambmoltavelocitatiforça.Lalleradelriusolserestreta,pocfondaipedregosa.
Sobrelesroquesesformaunbiofilmd’or-ganismesproductorsmicroscòpics.Entreelsconsumidorshitrobeminsectesipetitscrustacis,aixícomalgunspeixosadaptatsalescaracterístiquesadversesd’aquestbiòtop,perexemplelatruita.
Elmediésabundantenmatèriaorgànicail’aiguahicirculalentament.Lalleraésmésamplaifangosa.Enl’últimtram,l’aiguadolçaesbarrejaamblasalada.
Juntamentamblesespèciesdelcursmitjà,enelcursbaixesdesenvolupaplànctonalasuperfíciedel’aigua.Hitrobemmoltsinsectes,crustacis,mol·luscsianèl·lids,peròtambéabundantsvertebrats,especialmentpeixosiamfibis,aixícomalgunesaus.Devegadess’internenenaquesttramdelriuespèciesmarines.
Curs alt Curs mitjà
Curs baix
108 Unitat5
103683 102-119.indd 108 11/05/12 13:09
5.Descriudequinamaneravarienlescondicionsdelmedialllargdelriu.
—Enquintramcreusquelabiomassaéshabitualmentmésgran?Raonalaresposta.
6.Perquèéstanelevadalabiodiversitatdelsaiguamolls?
7.Citaduesdiferènciesentreelsmedisfísicsd’unllaciunamaresma.R
ACTIVITATSAMPLIA
ESTANYSCÀRSTICS
Elsestanyscàrsticsesdiferenciendelarestadelsestanysperquèl’aiguanoprovédecursossuperficialssinódesurgènciesprocedentsdelfons.Aquestfetproporcionaunasingularitataaquestesaigües,iésqueacostumenaserpobresenmatèriaorgànica.
ElsestanyscàrsticsmésimportantsdeCatalunyasóneldeBanyoles,alPladel’Estany,ieldeMontcortès,alPallarsSobirà.
Elsllacs,lesllacunesielsestanyspresentenunescaracterístiquesdiferentsdelsrius,jaqueestractad’ecosistemesd’aigüestranquil·lesi,sovint,riquesennutrients.Elsfonssónformatspersedimentsqueaportenelsriusquehiaboquenlesaigües.
Aleszonesmésàridesdelplaneta,aquestesacumulacionsd’aiguapodenarribarareduir-sed’unamaneraimportantdurantl’estacióseca.Aleszonesmésfredes,lasuperfíciedelsllacsespotglaçaricanviarcompletamentladinàmicadelecosistemaeninterrompre’sl’intercanvidegasosentrel’aiguail’atmosfera.
Enaquestsambientshicreixenmoltesplantesialguesalespartspocfondesialesvores,aixícomplànctonentotal’àreasuperficial.Laproduccióelevadadebiomas-sagràciesalariquesadenutrientsafavoreixl’abundànciadeconsumidors,especi-almentartròpodes,mol·luscs,peixos,amfibisiaus.
Elsaiguamollsilesmaresmessónunsecosistemesaquàtics,situatsendepressionsdelterreny,queacumulenaiguasensearribaratenirgaireprofunditatique,tem-poralment,espodenassecar.L’aiguapotserdolça,peròenmoltscasosaquestsecosistemesestrobentanapropdelmarquel’aiguaesbarrejaipresentaunacertasalinitat;se’ndiuenaigüessalabroses.
Comqueésunmediambcaracterístiquesintermèdies,hitrobemunagranbiodi-versitatd’organismes.Lavegetacióestàformadaprincipalmentperplantesherbà-ciesadaptadesaterrenysinundats,totiquetambéhipodencréixerarbresialgues.Entreelsconsumidorshihaunagranvarietatd’invertebrats,aixícomgrannombredepeixos,amfibisiaus.
Hihaaltresecosistemesd’aiguadolçadedimensionsgeneralmentreduïdes,comlessurgènciestermalsolesmassesd’aiguasubterrànies.Aquestsecosistemestenenunescaracterístiquesambientalsmoltespecífiques;peraquestmotiuconstitueixencomunitatsaïlladesdelseuentornipresentenorganismesúnics.
EstanydeMontcortès.
109Ecosistemesterrestresiaquàtics
103683 102-119.indd 109 11/05/12 13:09
AMPLIA
JACQUES-YVESCOUSTEAU
Jacques-YvesCousteau(1910-1997)vaseruninvestigadorfrancèsespecialit-zatenl’estudidelsmarsielsoceans.
Vacoinventarelprimervestitd’immer-sióautònom,delqualderivenelsves-titsdesubmarinismeactuals.
El1950vacomençarunallargasèried’expedicionsaborddelCalypso,unvaixellambelqualvainvestigaralgunsdelsecosistemesmarinsmésimpor-tantsdelplanetaivadescobrirnovesespècies.
Elsseustreballsdedivulgacióiprotec-ciódelmedimaríencarasóndegranimportànciaitenenmoltaincidència.
Estrat epipelàgicEstrat mesopelàgicEstrat batialEstrat abissalEstrat hadal
200 m
Zona pelàgica Zona nerítica
1000 m
4000 m
6000 m
La profunditat ésundelsfactorsmésimportants.Enaugmentarlaprofunditat,lallumsolardisminueixfinsadesaparèixer,latemperaturabaixainotétantesvaria-cionsestacionals,lapressióhidrostàticaaugmentailaconcentraciód’oxigendissoltdisminueix.
Unaltreaspectedeterminantéseltipusde fons marí sobreelqueesdesenvolupal’ecosistema.Principalment,distingimdostipusdefonsmarins:
•La plataforma continental éslapartsubmergidadelaescorçacontinental;corres-ponalafranjadesdelalíniadecostafinsals200metresdeprofunditataproxima-dament.
•Les planures abissalsestrobendirectamentsobrel’escorçaoceànicaitenenunaprofunditatmitjanaentre3000i6000metres.Alesplanuresabissalstambétrobemserraladessubmarinesiprofundesfossesmarines.
Entretotesdueszonesentrobemunaaltradetransició,el talús continental, ambunpronunciatpendentquevadels200als2000metresdeprofunditataproxima-dament.
2.2. Els ecosistemes d’aigua saladaElsecosistemesmarinssónelsmésabundantsdelnostreplaneta. Dinsd’aquestsecosistemes,existeixendosfactorsenfunciódelsqualsesconformencomunitatsdiferents:laprofunditatielfons marí.
Lazona neríticapresentaunlleugerpendentiestàsituadasobrel’escorçaconti-nental,entrelacostaieltalúscontinental.Aquí,lallumsolarquepenetraal’aiguaarribaaunagranpartdelfonsmarí.Elsmovimentsdelesonadesilesmareesafec-tennotablementaquestfons,ideixenperiòdicamentaldescobertlapartdelacostamésproperaalariba.
Lescondicionsfavorablesperalavidafanquehitrobemlamajoriad’organismesmarins.Hiabundenelsproductorsiconsumidorsfixatsalsubstrat,aixícommoltsd’altresdevidalliure.Labiodiversitatésmoltelevada:lamajorpartdelstàxonsambespèciesdevidamarinatenenrepresentantsalazonanerítica.
Enfunciódelfonsmarísobreelqualestrobenelsecosistemes,espodendistingirelsdelazona nerítica,situadasobrelaplataformacontinental,ielsdelazona pelà-gica,aldamuntdel’escorçaoceànica.Alazonapelàgicahidistingimdiferentsestratssegonslaprofunditat:epipelàgic,mesopelàgic,batial,abissalihadal.
110 Unitat5
103683 102-119.indd 110 11/05/12 13:09
8.Indicaquinessónlescondicionsambientalsdel’ecosistemamaríenelqualelcreixementdelabiocenosiésmésgran.
9.Observaelgráficodelapáginaanteriorycontestaalassi-guientespreguntas:
10.Indicaquinssónelsfactorsdelbiòtopquecondicionenmésintensamentelcreixementdelabiocenosidel’ecosistemaepipelàgic.
A
R
ACTIVITATSAlazona pelàgicahidistingimdiferentsestrats,segonslaprofunditat.
L’estrat epipelàgicéselméssuperficialiestàdelimitatentrelasuperfíciedelmarilaprofunditatmàximaalaquallallumsolarpermetrealitzarlafotosíntesi,queenaigüestransparentspotarribarfinsals200metres.Hiabundaelplàncton,conjuntdemicroorganismesautòtrofsiheteròtrofsqueestrobenensuspensióenlazonaméssuperficial.Tambéhihagranquantitatdepeixosfiltradorsidepredadors,aixícomtambéunpetitnombred’ausidemamífersaquàtics.
L’estrat mesopelàgics’esténdesdels200finsauns1000metresdefondària.Enca-rahiarriballumsolar,peròsenseprouintensitatperarealitzarlafotosíntesi.Alespartsmésfondesd’aquestestrat,l’oxigendissoltésmínim.Elsorganismespresentenunesbrànquiesmoltdesenvolupadesiminimitzenelsmoviments.Hiabundenlessèpiesielscalamars.
L’estrat batialcomprèndesdels1000finsals4000metresdeprofunditat.Nohiarribalallum,ilestemperaturessesituenalvoltantdels4ºC.Malgratelgranvolumd’aquestestrat,lavidahiéspocabundantisesollimitaralsfonsoceànics.Hihamoltpocsorganismesproductors,perlaqualcosalavidaesbasaenlaingestiódelamatèriaorgànicaquecauprocedentdelsestratssuperiors.Bàsicament,hitrobemmol·luscsiequinoderms,totiquealgunspeixoscomelrappodenviureaaquestesfondàries.
L’estrat abissalestrobapersotadels4000metresdeprofunditat.Lescondicionsambientalssónmoltdures,ambtemperaturesalvoltantdels2ºCipressionshidros-tàtiqueselevadíssimes.Labiocenosihiésmoltescassaipocestudiada.Lamajoriadelsorganismestenenmandíbulesmoltdesenvolupadesiòrgansluminescentsperatraurelespreses.Algunscientíficsdistingeixenunestratpersotadel’abissal,l’estrathadal,situatamésde6000metresdeprofunditat.
Lessardinesabundenenl'estratepipelàgic.
Melanostomias bartonbeaniésunpeixquetro-bempreferentmentenl'estratbatial.
111Ecosistemesterrestresiaquàtics
103683 102-119.indd 111 11/05/12 13:09
3. Tècniques d’estudi dels ecosistemesElsmètodesd’estudidelsecosistemesanalitzenlescaracterístiquesdelbiòtopilabiocenosi,ivariensegonselmediques’estudia.Lesdadesquesen’extreuens’utilit-zenperaentendremillorelcomportamentd’aquestsecosistemesiespodenemprarenlasevagestió,jasiguiperalaconservacióoperal’explotaciódelsrecursos.
3.1. Estudi del biòtopLescaracterístiquesdelbiòtopd’unecosistemavariensubstancialmentsegonssiestractad’unecosistemaaquàticoterrestre.
Actualment,unagranpartdelesmesuresdelesmagnitudsenl’estudid’unecosis-temaesprenenambaparellselectrònics.Enmoltscasoshihasistemesmultisenso-rialsquerecullensimultàniamentdadesdediferentsmagnituds;éselcasdelCTD,uninstrumentutilitzatpelsoceanògrafsperamesurarvariablesdiferentsd’unacolumnad’aigua.
Medi terrestreElsfactorsquecondicionenméselbiòtopdelmediterrestresónlatemperatura,laprecipitacióilallum.Aquestsfactors,pertant,sónelsmésinteressantsd’estudiar.
•La temperatura esmesuraambtermòmetres.Undemoltutilitzatenecologiaéseldemàximesimínimes,quepermetconèixerambmoltaprecisiólestemperatu-resmitjanesielgraud’oscil·laciótèrmicaenunpuntdeterminat.
•La precipitació esmesuraambelpluviòmetre,unrecipientquereculllaplujaquecauiquecontéunaescalagraduadaqueendónaelvaloracumulat.Laquantitatdeprecipitaciósesolexpressarenmm(elsmil·límetresd’alturaqueassoleixl’aiguaacumuladaenunmetrequadratdesuperfície).
•La llum ointensitatlluminosaesmesuraambelfotòmetre,uninstrumenttambémoltutilitzatenfotografia.Enalgunsecosistemescomelsboscos,elvalordelaintensitatvariamoltsiesmesuraanivelldeterraopersobredelsarbres.
Medi aquàticLescaracterístiquesmésdefinitòriesd’aquestmedisónlallum,latemperatura,lasalinitatil’oxigendissolt.Totesvariensegonslaprofunditataquèesmesuren.
•La llum solars’atenuaquanpenetraal’aigua.Permesurarl’extinciódelallums’utilitzaeldiscdeSecchi,undiscblancmatquedevegadesestàdividitenquartsnegresiblancsalternativament.Sesubmergeixeldisciesmesuralaprofunditatalaqualesdeixadeveure.
•La temperatura disminueixamblafondària.Permesurarlatemperaturadel’aiguaaunaprofunditatdeterminadas’utilitzenelstermòmetresbasculants.Aquestsaparellstenenundispositiuqueelsfagirar,demaneraquelamesuradelatem-peraturaesbloquejaalaprofunditatdesitjadaielvalorqueindicaeltermòmetreesmantéinalterablefinsquetornaalaposicióoriginal.
•La salinitat ésrelativamentconstantdinsunamassad’aigua.Esmesuramitjançantelsalinòmetre,quecalculaelvalordelasalinitatapartirdelacapacitatdetrans-missiódel’electricitatquetél’aigua.
•L’oxigen dissolt canviaenfunciódelaproximitatalasuperfície.Esmesuramitjan-çantanàlisisquímiquesdemostresd’aigua.
DispositiuCTD.
Vaixelld'investigacióoceanogràficaencampa-nyaperl'Antàrtida.
112 Unitat5
103683 102-119.indd 112 11/05/12 13:09
3.2. Estudi de la biocenosiL’estudidelabiocenosid’unecosistemasecentraaanalitzarladiversitatd’espèciesil’abundànciadecadascuna.Apartird’aquestesdades,elsecòlegspodenestudiarlesdiferentsdinàmiquestròfiquesqueesdonenal’ecosistema.
Toteslestècniquesutilitzadespresentendiferentsgrausd’interaccióambelmedi,peròsempreesprocurareduiralmàximlapertorbaciódel’entornialterarelmínimlavidadelsorganismesestudiats.
Ladiversitatd’espèciesespotdeterminarmitjançantl’observacióilaidentificaciódelesespèciesinsitu.Undelsmètodesd’observacióméshabitualséslainstal·laciódepetitsobservatoris,dissimulatsambl’entorn,desdelsqualsespodenestudiarelsorganismessensealterar-neelcomportament.
Elstranssectessónunaaltratècnicadedeterminarladiversitatenunecosistema.Consisteixenarealitzarunrecorregutdelimitatprèviamentmentreescompteniregistrenelsanimals,od’altresorganismesenestudi,ques’observen.Enaquestrecomptetambés’inclouladistànciaalaqualestrobal’exemplarobservat.
Enelscasosenquènoéspossiblel’observaciódirecta,espodenrecollirmostresutilitzantdiferentstècniquesindirectes,comaralacol·locaciódexarxesdecapturaalazonad’estudiodecaixestrampaperalacapturad’algunsindividusdemostra.L’úsdesensorsdemovimentitèrmicsassociatsacàmerestambéésunaaltrafontd’informacióindirecta.
Amés,hihaalgunssenyalsqueindiquenlapresènciad’espèciesdeterminades.Mitjançantl’anàlisid’empremtes,restesd’alimentsidemudes,niusoexcrements,espottenirprouinformacióperidentificardiferentsespècies.
Submarinistesinstal·lantunaestaciód'estudidelmedimarí.
Salinòmetre
DiscdeSecchi
Termòmetredemàximesimínimes
PluviómetreFotòmetre
113Ecosistemesterrestresiaquàtics
103683 102-119.indd 113 11/05/12 13:09
11.Citalesdiferentstècniquesd’estudidelsecosistemesques’hancomentativaloraperaquinoquinsmedisespotemprarcadascunadelestècniques.
12.Perquèlaparcel·laciónoensindicacorrectamentladiver-sitatanimal?
13.Indicaquinsmètodesd’anàlisidelmedifísicsónquantitatiusiquinssónqualitatius.
14.Raonaquinaparcel·lacalquesiguimésgransivolemobtenirunesdadesrepresentatives,lad’unecosistemaambunaaltadiversitatobélad’unaltreambunadiversitatmésbaixa?
R
R
ACTI
VITA
TSFIXA-T’HI
Lamarcaqueesrealitzaenunorga-nismecalquesiguiidentificable,queperduridurantl’estudiiquenoalterielcomportamentd’aquestorganismenilirepresentiunavantatgeodes-avantatge.
Enlamajoriadelscasos,l’estudidel’abundànciad’unaespèciedeterminadaesrealitzamitjançantdiferentsmètodesd’estimació,jaqueelrecompteexhaustiudelsindividusd’unapoblacióresultaunatascamoltfeixugai,enmoltscasos,impossiblealapràctica.
Elsmètodesd’estimacióconsisteixenenl’anàlisid’unapetitapartdelapoblaciói,mitjançantl’aplicaciódereglesmatemàtiques,ladeterminaciódelaquantitattotal.Undelsmètodesméshabitualséseldelmarcatgeilarecaptura.
Laparcel·lacióésunbonmètodeperadeterminarlespoblacionsdevegetalsid’altreséssersviusambbaixamobilitat.Consisteixadelimitarunazonadelterrenyperferunllistatdetoteslesespèciesquehihaenaquesttros.Uncopdelimitadalaparcel·la,esrecorreanotanttoteslesespèciesques’hivantrobantielnombred’individusdeca-dascuna;quanestractad’espècies,comarbustosoherbes,delesqualsdifícilidenti-ficarindividus,escalculaelpercentatgedesuperfíciequeocupendinsdelaparcel·la.
Perobtenirbonsresultatsambaquestatècnica,laparcel·ladelimitadahadeserre-presentativadel’ecosistemaqueesvolestudiar.
Moltsanimalssóndifícilsdedetectard’aquestamanera,jaquefugenis’amaguenencausid’altresllocspocvisibles.Peraixòenmoltsestudisholísticsd’ecosistemesescombinendiversestècniques.Així,perexemple,éshabitualcombinarlarealitzaciódetranssectesambl’estudidepetitesparcel·lesacertadistàncialesunesdelesaltres.
L’úsdelesnovestecnologies,comelsGPSolesimatgessatel·litals,faqueapareguincontínuamentnovestècniquesd’estudi.Enmoltscasos,però,nosubstitueixenlesmésantigues,sinóquelescomplementenalhoraquemilloreniaprofundeixenlespossibilitatsd’anàlisi.
Marcatge i recaptura
Acontinuacióaprendremunmètoded’estimaciódelapoblaciótotald’unaespècie,enunecosistemadeterminat,ambunmodelqueutilitzacigrons.
—Introdueixenunpotunnombreindeterminatdecigrons(entre50i100).Aquestscigronsrepresentaranlapoblaciótotald’unaespècie.Perexemple,elsllangardaixosd’unillot.
—Extreu20cigronsqualssevol,marca’lsambunretoladoritorna’lsalpot.Aquestaacciócorrespondriaalarealitzaciód’unacaptura,unmarcatgeil’alliberamentposterioralmedinaturaldelsindividusmarcats.
—Tapaelpotibarrejatotselscigrons.
—Extreunovament20cigronsal’atzar,sensemirar,icomptaquantsn’hihademarcats.Aquestaextraccióescorrespondriaambunasegonacapturaenelmedinaturaltranscorregutuncerttemps.
—Calculaelnombretotaldecigronsapartirdelafórmulasegüent:
Nombretotal= Nombretotaldecigronsdelaprimeramostra·Nombretotaldecigronsdelasegonamostra
Nombredecigronsmarcatsextretsenlasegonamostra
D’aquestamaneras’obtéunnombrebastantaproximataltotald’individusd’unapoblació.
EXPE
RIM
ENTA
L'anellamentésunatècnicademarcatged'ocellsquepermetestudiarelsseusdesplaçaments.
114 Unitat5
103683 102-119.indd 114 11/05/12 13:09
SÍNTESI
Activitats de síntesi•Copiaaquestmapaconceptualenelteuquaderniincorpora-hielsdiferentsestratsdelazonapelàgica.
•Construeixunesquemadeclaussobreelsdiferentssubjectesd’estudid’unecosistemailestècniquesielsinstrumentsques’utilitzen.
Enfunciód’aquest,distingim
Sen’estudia
Els ecosistemes
podensers’agrupenen
Elsprincipalssón
comara esdistingeix
D’aiguadolça
Elmedi Labiocenosi
D’aiguasalada
Zonanerítica
Zonapelàgica
Ecosistemesterrestres Ecosistemesaquàtics
Biomes
Rius
Tundra
Taigà
Estepa Sabana Desert
Bosccaducifoli
Boscmediterrani
Selvatropical
Altamuntanya
Llacs,llacunesiestanys
Aiguamollsimaresmes
115Ecosistemesterrestresiaquàtics
103683 102-119.indd 115 11/05/12 13:09
ACTI
VITA
TS Peracomprendre15.QuantsbiomesestrobenrepresentatsalapenínsulaAràbiga?
IalapenínsulaIbèrica?Argumentaperquèesdiuquelape-nínsulaIbèricaésunadeleszonesdemajorbiodiversitatdelplaneta.
16.Fesunatauladedobleentradaenlaqualrelacioniselsdiferentsbiomesamblestemperaturesanualsmitjanes,l’oscil·laciótèr-micadiàriaiestacionaliladisponibilitatd’aiguaalllargdel’any.
17.Observalesfotografiessegüentsiidentificaelbiomaalqualpertanyen.Sin’hihaalgunaquepuguipertànyeramésd’unbioma,indica-hoiraonaenquèesdiferencien.
18. Redactauntextdepoqueslíniessobrel’últimviatgequehagisfet,enelqualindiquiselnomdelatevadestinacióidescriguiselbiomaenquèestrobaielsecosistemesaquàticsllindants,siésquen’hihaalgun.
19. Indicaquinéselbiomapredominantalazonaonestrobenlesciutatssegüents.Sinosapsonestan,potsconsultarqual-sevolmapaainternet.
LaPaz-KualaLumpur-Tombouctou-Istambul-Katmandú-Nairobi-Washington-Reykjavík-Helsinki
20. Quinsbiomesesperariestrobara1ºdelatitudsud?Ia70ºdelatitudnord?
21. Creusqueelnombredebiomesd’unazonaescorresponambeld’ecosistemes?Quinarelacióhihaentretotsdosconceptes?
22.Enquèesdiferencialazonaneríticadelazonaabissaldelsecosistemesmarins?
23.Indicaenquinapartdelazonaneríticacreusquehihamésorganismesdescomponedorsrespectedelconjuntdelabio-cenosi.Raonalaresposta.
24. Quintipusd’ecosistemadelsestudiatsalaunitatcreusqueéscomparablealsdeltesielsestuaris?Comparalesbiocenosisquecreusqueespodriatrobarencadascund’aquestsdostipusd’espais.
25.Interpretaquèpensesquesucceeixenladinàmicad’unllacquan,enanalitzarlesdiferentscapesdesedimentsdelfons,trobemqueenlaquecorresponal’hiverns’acumulaunagranquantitatdematèriaorgànica.Relaciona-hoambelclimadellloc.
26. Lamajoriadepeixosdel’estratabissalsónincapaçosdeso-breviuregairetempsal’estratepipelàgic.N’hihaalguns,però,capaçosdeviuretantal’estratabissalcomal’epipelàgic.¿Qui-naadaptaciópresentaràaquestdarrergrupdepeixosqueelprimergrupnoté?
27. Buscainformacióainternetsobrelesmodalitatsdepescad’encerclamentilad’arrossegament.Comparaelsecosistemesonespracticacadamodalitatieltipusdecapturaquese’npotesperarencadacas
28. Explicadequinamaneramesurarieslestemperaturesd’unecosistemaqueestrobaa3000metresd’alturaid’unaltrequeestàa2000metresdeprofunditat.Indicaquinsinstru-mentsfariesserviricomelsutilitzaries.
29. Comparalatècnicadeparcel·lacióambladeltranssecte.
—Quinadelesduescreusqueésmésadequadaperal’estudidelabiocenosisd’unecosistemaambunabiocenosismoltdispersa,comaraundesert?Iperaldelad’unecosistemaambunabiocenosimoltabundant,comlaselvatropical?
30. Completaenelteuquadernunataulacomladelmodelsobrelescaracterístiquesdelmediterrestreilesdelmediaquàtic.
31.Descriulapiràmidetròficaquecreusquetrobariesenl’estratepipelàgicicompara-laamblaqueespodriatrobarenl’estratbatial.
@
A
A
A
@
A
Característiquesdelmediterrestre
Característiquesdelmediaquàtic
L’aireenvoltaelcosdelsés-sersvius .......................................................
.......................................................
.......................................................
.......................................................
.......................................................
.......................................................
A
B
C
D
116 Unitat5
103683 102-119.indd 116 11/05/12 13:10
ACTI
VITA
TS
PeraampliarBiocenosi d’un bosc
Enl’estudidelabiocenosid’unboscs’hadutatermel’inventaridelsvegetalsd’unazonadelimitada.Elsresultatsobtingutssónelssegüents:
Representaelsresultatsd’aquestataulaenunseixosdecoordenades,demaneraqueal’eixdelesordenadess’hiindiquinlesdiferentsespècies,iald’abscisseslasevaabundància.Al’eixdelay,situaelsarbresenunaposiciósuperior,elsarbustosenunad’intermèdiailesherbesenunad’inferior.Represental’abundànciadecadaespècieambbarreshoritzontals.
—Quinmètoded’estudicreusques’hautilitzatperarealitzarl’inventari?Estractad’unadecisióencertada?Raonalaresposta.
—Observalesdadesiresponaquestespreguntes:quinestratarbori,arbustiuoherbaci,témésdiversitat?Iméspoblació?Creusqueambaquestesdadespotsdeterminarquinésl’estratmésabundant?Raonalaresposta.
—Al’inventari,apareixrepresentadatotalabiocenosi?Indicaquinsorganismeshitrobesafaltariexplicacomn’estudiarieslapresència.
PerapensarEcosistemes amenaçats
Quanparlemdelaprotecciódelsecosistemesterrestres,moltesvegadesenspassenpelcaplesimatgesd’unespainaturalboscósiambabundantscursosd’aiguadolça.L’entornsocialiculturalhaexalçatlavegetacióexuberantiladisponibilitatd’aiguad’algunsecosiste-mescomamodeld’espainaturalaprotegirpelseuvalorestèticilasevabiodiversitat.Tanmateix,vivimenunpaísd’ecosistemesme-diterranis,unagranpartdelsqualsestanafectatsperlasequeraestival.Aquestasequeracondicionalesactivitatstradicionals,coml’agriculturaolaramaderia,queafectenelnostreentornnaturalifanqueelsnostresespaisnaturalstinguin,principalmental’estiu,unaspectemoltdiferentdelquehemidealitzatcomamodel.
Encontemplarunsaltd’aiguadintred’unboscfrondós,moltespersoness’adonendelabellesadelllocinodubtendelanecessitatdeprotegir-lo.Peròhihad’altresecosistemes,comperexempleelsdeleszonesàridesoelsaiguamolls,queacausadelessevescaracte-rístiquesielsseusvalorspaisatgísticsnohanestattradicionalmentobjected’atenciónideprotecció.Peraquestmotiu,durantelseglexxmolteszonesàridesvanserirrigades,imoltsaiguamollsdessecatsperpoderconvertir-losenterresaptesperalcultiuitreure’nprofiteconòmic.
Aquestsecosistemes,tanmateix,constitueixenunafontdediversitatiunrefugidemoltsanimalsautòctonsimigradors.Amés,actualmentcadacopsónmésvisitatspelsamantsdelanatura.
—Creusqueleszonesàridesielsaiguamollshandesercontemplatsdinsdelaxarxad’espaisprotegits?Argumenta-ho.
—Quinaoquinesraonsset’acudeixenquepodienportaral’alteraciód’aquestsecosistemes?
—Quècreusquepassariasinoesconservessinaquestsespaisnaturalsise’npermetéslatransformació?
32. Diguesquinestècniquesd’estudidelabiocenosihasaprèsenaquestaunitat.
—Raonaquinautilitzariesperaanalitzarcadascunadelescomunitatssegüents.
•Ladiversitatdemussolsiòlibesd’unbosc. •Lapoblaciód’aranyesd’unacova.
•Ladiversitatdenudibranquisd’unatol·lócoral·lí. •L’abundànciadepeixosd’unafossaabissal.
Avaluació de la unitat i comentari de text a l’annex
A
Espècies d’arbres Nombre d’individus Espècies d’arbustos Nombre d’individus Espècies d’herbes Nombre d’individus
A B C D
6 2 5 2
E F G H I J
2 28 12 15 23 7
K L M
38 37 29
117Ecosistemesterrestresiaquàtics
103683 102-119.indd 117 11/05/12 13:10
INVESTIGA:Estudid’unecosistemaAC
TIVI
TATS
IntroduccióAraaplicaremalgunesdelestècniquesquehemvistenaquestaunitatperestudiarunecosistema.Perafer-hohasdeseleccionarunecosistemaproperalteuinstitutoalatevaescola,perexempleunparc,unjardíounaàreadecampodebosc.
Recordaquepotsprendrecomamostrad’estudiunasubunitatoparcel·lad’unecosistemamésgran,peròcalquesiguirepresentativadel’ecosistema.Siaixònoéspossible,sempreespotrealitzarl’estudiengrupianalitzarduesomésparcel·lesperquèl’estudisiguicomplert.
Material•Guiadecamp
•Blocdenotes
•Llapis
•Cintamètrica
•Calculadora
•Lupa
•Cordilldepitaosimilar
Actividades a.Classificaelsdiversosorganismesenproductors,consumidorsodescomponedors.Indicasihihadiferentsnivellsdeconsumidorsi
explica’ls.
b.Elaboradosgràficsdebarresamblesdadesdecoberturadelsarbustos,d’unabanda,ielsarbres,del’altra.Hihaalgunesespeciesmésabundantsqued’altres?Quinacreusquepotserlacausa?
c.Comparalesespèciesmésabundantsd’arbustosambelsarbresmésabundants.Presentencaracterístiquesmorfològiquescomunes?Raonalaresposta.
d.Creusquehasfetunaanàlisicompletadelafaunadel’ecosistema?Justificalaresposta.
e.Elaborauninformeamblesconclusionsdelsresultatsquehasobtingutilesdificultatsambquèt’hastrobatal’horadefereltreballdecamp.
Procediment—Observal’ecosistemaquehasseleccionatifesuncroquisdelazona.
—Prenlesmesuresd’ampladaillargadadel’ecosistemautilitzantlacintamètricaianota-lesalcroquis.
—Fesunallistadelselementsmésrepresentatiusdelbiòtop:tipusdesòl,presènciad’aigua,relleu,intensitatdelallum,orientació...iexplicacoméselclimadelazona.
—Perdescriurelavegetaciódel’ecosistemarealitzareml’estudid’unaomésparcel·les.
—Primerament,delimitaunquadratde5metresdecostatmitjançantuncordilldepitaiestaques,troncsopedres.
—Identificalesdiversesespèciesd’arbres,arbustosifongsquehihadinslaparcel·laambl’ajutdelaguiadecamp.
—Elaboraunataulad’abundànciarelativadecadaespècievegetalquehihastrobatiindicalasuperfíciequeocupa,talicomesfaenelmodelsegüent.Tinguesencomptequecomquehihadiferentsestratsvegetalspodemarribaratrobardiferentsespèciesqueocupinmésdel75%delasuperfície,semprequepertanyinadiferentsestrats.
Moltabundant....................>75%deltotal
Abundant...........................50-75%deltotal
Freqüent.............................25-50%deltotal
Escassa..............................5-25%deltotal
Moltescassa.........................<5%deltotal
—Perarealitzarl’estudidelafaunahasd’escollirunsistemademostreigentreelsqueesproposenalaunitat.
—Anotaelsdiferentsanimalsquehasobservatilasevaabundànciaennombred’individus.Utilitza,sical,laguiadecampidescriu-nelescaracterístiquesprincipals.
118 Unitat5
103683 102-119.indd 118 11/05/12 13:10
COMPETÈNCIESBÀSIQUES
ACTI
VITA
TS
Vacances a l'estrangerLaJoanatreballatreballaenunaagènciadeviatgesqueofereixprincipalmenttoursadestinacionsllunyanes.Aquestanycentraranlesofertesenleszonessegüents:
Mongòlia Indonèsia Nepal Iemen Finlàndia
—Localitzaelsdiferentspaïsosdelallistaenelmóniidentificaquintipusdebiomahipredominaencadacas.
Elprimerclientdeldiaentraal’agènciaambunafotografiaqueharetallatd’unarevista.Estractadelaimatgedeladreta.
—AquinadelesdestinacionsanteriorshauràderecomanarlaJoanaquevagielseuclientsivolvisitarunaciutatcomladelafoto?Indicaquinsaspectesdelafotografiat’hanfetprendreladecisió.
—Suposantquesurtdeviatgealcapd’unasetmana,quinequipatgehauràdeposarelclientalamaleta?Calrobad’abric?Iroballeugera?Ésrecoma-nableelparaigua?Raonalaresposta.
Amigmatíentrenal’agènciatresamiguesapassionadesperlafotografiaqueteneninterèsafotografiarespaisobertsonhihagigransramatsd’herbívorspasturant.Elsésiguallallunyaniadeldestí,itambél’espècied’herbívorquepuguintrobar.
—QuinadelesdestinacionselshaderecomanarlaJoana?
—Orientalesclientessobrel’equipatgeseguintelsmateixosprincipisqueenelcasanterior,peròtenintencomptequesen’anirandurantlesvacancesd’estiu.
AbansquelaJoanafacilapausadelmigdiaperanardinar,entraal’agènciaunaparella.Undelsmembresdelaparellatéfacilitatpercremar-selapellenexposicionsaintensitatsdellumsolarelevades,ipertanthandedescartardeterminadesdestinacionsi,devegades,algunesèpoquesdel’anyperviatjar.
—Quinadestinaciós’adequamilloralessevesnecessitats?
—Creusquearaéselmillormomentperquèhivagin,obéelsconvindriaesperarunaaltraèpocadel’any?
Alatardaarribaunclientunamicaespecial.Volmarxarcommésllunymillor,peròexplicaquetéal·lèrgiaalpol·lendelesconíferes,ungrupdegimnospermes.
—Recomanaaaquestclientunadelesdestinacionsques’ofereixeniindica-liquinequipatgehauràdeportar
Finalment,abansdetancar,dosamicsqueacabendeguanyarunpremienunconcursentrenal’agènciasensesaberonpodenanar.Volengastar-seelsdinersdelpremiviatjant:l’unvolpracticarundelsseusesportsfavorits,elsubmarinisme;l’altre,però,novolpassar-
seeldiasenceralmarsinóque,comabotànicqueés,volapro-fitarpervisitarzonesd’interèsbotàniciconèixerelmàximdeplantesnovespossibles.
—Creusquealgunadelesdestinacionspotsatisferalhoratotsdosamics?Raonalaresposta.
—Identificaquinoquinsecosistemesmarinspotsobservartotfentsubmarinismesilatitulacióméssenzillanoetpermetbaixarmésenllàdels18metresdeprofunditat.
—Creusqueéssenzillobservarpeixosfiltradorsfentsub-marinisme?Ipeixosambòrgansluminescents?
LaJoanahaacabatmoltcansadadesprésdetotundiadefeina.Totfentbalançmentrerecull,s’adonaquehavenutviatgesatoteslesdestinacionsofertes,llevatd’una.Quinaéslaquehaquedatperavendre?
—Explicaquinpaisatgeespottrobarenaquestadestinació.
—Quinéselmillormomentpervisitaraquestpaís?
119Ecosistemesterrestresiaquàtics
103683 102-119.indd 119 11/05/12 13:10