margarigela.blogspot.com
hipigela.blogspot.com
Ohiana L.H.5. (egokitzapena)
1
Duela 3.000 urte Penintsulan herri zeltak eta iberiarrak bizi ziren. Tributan, harresiz inguratutako herrixketan bizi ziren. Zeltak:
- Iberiar goi-ordokian eta kostalde atlantikoan bizi ziren. - Abeltzainak. - Metalezko tresnak egiten trebeak ziren. - Etxeak zirkulu formakoak ziren. - Tributan antolatuta zeuden.
Iberiarrak -Kostalde mediterraneoan. -Salerosketan aritzen ziren. -Dirua zuten. -Idazten bazekiten. -Nekazariak, abeltzaintzak eta eskulangileak ziren. -Etxeak angeluzuzenak ziren. -Kaleka antolatuta zeuden.
Beranduago, herri KOLONITZAILEAK iritsi ziren:
� FENIZIARRAK. � GREZIARRAK. � KARTAGOTARRAK.
LA EDAD
ANTIGUA
Hace 3000 años en la Península vivían los pueblos celtas e íberos.
Los celtas:
Ocupaban las tierras de la Meseta y la costa atlántica
Vivían en poblados llamados castros.
Se dedicaban a la ganadería.
Se organizaban en tribus.
Los íberos
Vivían en la costa mediterránea.
Tenían dinero.
Sabían escribir.
Eran agricultores, ganaderos y
artesanos.
Las casas eran rectangulares.
Se organizaban en tribus.
Más tarde llegaron los pueblos
colonizadores:
• Fenicios
• Griegos
• cartagineses
margarigela.blogspot.com
hipigela.blogspot.com
Ohiana L.H.5. (egokitzapena)
2
FENIZIARRAK
K.A. VII. mendean Asiatik etorri ziren.
Itsas gizon trebeak eta merkatari bikainak ziren.
Andaluziako kostaldean kokatu ziren.
GREZIARRAK
Beranduago iritsi ziren eta Mediterraneo Kostaldean kokatu ziren.
Greziatik etorri ziren.
Salerosketan aritzen ziren.
KARTAGOTARRAK
Afrikatik etorri ziren.
Balear uharteetan eta Iberiar penintsulako ekialdean kokatu ziren.
Erromatarrek menderatu egin zituzten kartagotarrak eta kanporatu
egin zituzten Iberiar penintsulatik.
LOS FENICIOS
Vinieron de Asia el siglo VII a.C.
Eran hábiles navegantes y excelentes comerciantes.
Se instalaron en la costa andaluza.
GRIEGOS
Llegaron después y se situaron en la costa Mediterránea.
Vinieron de Grecia.
Eran comerciantes.
LOS CARTAGINESES
Vinieron de África.
Se situaron en las islas Baleares y al este de la Península.
Los cartagineses y los romanos se enfrentaron. Los romanos vencieron y los cartagineses fueron expulsados de la Península.
margarigela.blogspot.com
hipigela.blogspot.com
Ohiana L.H.5. (egokitzapena)
3
ARIKETAK
Hurrengo mapa honetan, Iberiarrak, zeltak, feniziarrak,
kartagotarrak eta greziarrak non bizi ziren eta
koloreekin lurralde horiek bereiztu:
EJERCICIOS
En el siguiente mapa, pinta con
distintos colores los territorios
donde vivían los íberos, los celtas,
los fenicios, los cartagineses y los
griegos.
margarigela.blogspot.com
hipigela.blogspot.com
Ohiana L.H.5. (egokitzapena)
4
Duela 3.000 urte nortzuk bizi ziren Iberiar
Penintsulan?
Zerrendatu herri kolonizatzaileak:
1. ............................................ 2. ............................................ 3. ...........................................
Zein izan zen zelten jarduera nagusia?
Eta iberiarrenena?
Nortzuk erabiltzen zuten dirua?
Zeltek bazekiten idazten?
Nortzuk iritsi ziren Afrikatik?
Eta Asiatik?
Greziarrak nondik iritsi ziren?
Herri hauek zertan aritu ziren Iberiar
Penintsulan?
Nortzuk kanporatu zituzten kartagotarrak
Iberiar Penintsulatik ?
Hace 3000 años quién vivía en la Península Ibérica?
Nombra los pueblos colonizadores:
1……………..…………………..
2……………………………………
3……………………………………
¿Cuál fue la actividad principal de los celtas?
¿Y de los íberos?
¿Quiénes utilizaban el dinero?
¿Los celtas sabían escribir?
¿Quiénes vinieron de Africa?
¿Y de asia?
¿De dónde vinieron los griegos?
¿Qué hiceron estos pueblos en la Península?
¿Quién expulsó a los cártagineses de la Península Ibérica?
____________________________
margarigela.blogspot.com
hipigela.blogspot.com
Ohiana L.H.5. (egokitzapena)
5
“La Dama de Elche”, Iberoek egindakoa.
ERROMATARRAKERROMATARRAKERROMATARRAKERROMATARRAK
Orain dela 2.000 urte, erromatarrek Iberiar Penintsula konkistatu nahi
zuten.
Erromatarrak eta kartagotarrak elkarren kontra borrokatu ziren.
Erromatarrek kartagotarrak menderatu zituzten eta Iberiar Penintsula
hartu zuten: HISPANIA.
Hiriak sortu zituzten: Saguntum, Tarraco...
Erromatarrek latina eta kristautasuna zabaldu zuten.
Bere legeak ekarri zituzten.
Gizartean bi talde zeuden:
1. Pertsona askeak: merkatariak, lurren jabeak, artisauak...
2. Esklaboak: gladiadoreak, soroetan eta etxeetan lan egiten
zutenak...
Hispaniarrek erromatarren ohiturak bereganatu zituzten.
HISPANIA ROMANA
Hace 2000 años, los romanos querían conquistar la Península Ibérica.
Los romanos lucharon contra los cartagineses. Ganaron los romanos. Conquistaron la Penísula y la llamaron HISPANIA.
Crearon ciudades: Saguntum, Tarraco…
Los romanos extendieron el latín y el cristianismo.
Trajeron sus leyes.
En la sociedad había dos grupos:
• Las personas libres: comerciantes, dueños de tierras, artesanos…
• Los esclavos: gladiadores…
Los hispanos hicieron suyas las costumbres romanas.
margarigela.blogspot.com
hipigela.blogspot.com
Ohiana L.H.5. (egokitzapena)
6
Erromatarrak eraikitzaile bikainak ziren. Bi material berri erabiltzen
zituzten: zementua eta hormigoia: zubiak, akueduktoak, zirkuak,
antzokiak, termak...
Segoviako akueduktoa
Termak
Los romanos eran excelentes constructores. Utilizaban dos materiales nuevos: el cemento y el hormigón para hacer puentes, acueductos, circos, teatros, termas…
margarigela.blogspot.com
hipigela.blogspot.com
Ohiana L.H.5. (egokitzapena)
7
ARIKETAK Hispaniako hiri batzuen izenak, aipatu:
Erromatarrek noren kontra borrokatu zuten
Iberiar Penintsula bereganatzeko?
Zer hizkuntz hitz egiten zuten erromatarrek?
Erromatar gizartea, nola zegoen banatuta?
Erromatarrek zer eraikin egin zituzten?
Zertarako balio dute akueduktoek?
Erromatarrek zer egiten zuten zirkuetan?
Nortzuk ziren galdiadoreak?
EJERCICIOS
Nombra algunas ciudades de Hispania:
¿Contra quién se pelearon los romanos para hacerse dueños de la Península Ibérica?
¿Qué idioma hablaban los romanos?
¿Cómo estaba dividida la sociedad romana?
¿Qué construcciones realizaron los romanos?
¿Para qué sirven los acueductos?
¿Qué hacían los romanos en los circos?
¿Quiénes eran los gladiadores?
margarigela.blogspot.com
hipigela.blogspot.com
Ohiana L.H.5. (egokitzapena)
8
GLADIADOREA
margarigela.blogspot.com
hipigela.blogspot.com
Ohiana L.H.5. (egokitzapena)
9
EUSKAL LURRALDEA ANTZINAROAN
Erromatarren konkistaren aurretik, euskaldunen lurraldean hainbat tribu
bizi ziren: barduliarrak, baskoiak, akitaniarrak, beroiak, karistiarrak...
Erromatarrak K.a. 179. utearen inguruan iritsi ziren gure lurraldera.
Hemen bizi zirenek erromatarrak onartu zituzten.
Erromatarrak Araban eta Nafarroan kokatu ziren batez ere.
Hiriak, villak, galtzadak eta zubiak eraiki zituzten.
margarigela.blogspot.com
hipigela.blogspot.com
Ohiana L.H.5. (egokitzapena)
10
Erromatar hiri garrantzitsuenetako bat Iruña-Veleia izan zen.
margarigela.blogspot.com
hipigela.blogspot.com
Ohiana L.H.5. (egokitzapena)
11
ARIKETAK
Erromatarrek zer eraiki zituzten?
Galtzadak zer dira?
Aipatu 3 hiri erromatarren izenak:
Erromatarrak Euskal Herrian, non kokatu ziren?
KOLOREZTATU
margarigela.blogspot.com
hipigela.blogspot.com
Ohiana L.H.5. (egokitzapena)
12
ZELTA-ETXEA
IBERIAR ETXEA
margarigela.blogspot.com
hipigela.blogspot.com
Ohiana L.H.5. (egokitzapena)
13
margarigela.blogspot.com
hipigela.blogspot.com
Ohiana L.H.5. (egokitzapena)
14
AZTERKETA
IZENA..........................................................................
DATA...........................................................................
1.- Herri hauek mapan kokatu:
2.- Noren etxeak dira?
ZELTAK - IBERIARRAK -- BASKOIAK
FENIZIARRAK – GREZIARRAK - KARTAGOTARRAK
margarigela.blogspot.com
hipigela.blogspot.com
Ohiana L.H.5. (egokitzapena)
15
3.- Zeltak eta Iberiarrak penintsulan, nola bizi ziren? Zer egiten
zuten? Nolako herriak ziren?
4.- Erromatarrek nortzuk kanporatu zituzten Penintsulatik?
� Iberiarrak � Kartagotarrak � Baskoiak
5.- Zer hizkuntz hiz egiten zuten erromatarrek?
6.- Oso trebeak ziren:
� Armak egiten � Eraikinak egiten � Liburuak egiten
margarigela.blogspot.com
hipigela.blogspot.com
Ohiana L.H.5. (egokitzapena)
16
7.- Gozoratzen zara erromatar hiri baten izena?
8.- Lotu:
TERMAK
AKUEDUKTOA
GALTZADA
ZIRKUA
margarigela.blogspot.com
hipigela.blogspot.com
Ohiana L.H.5. (egokitzapena)
17
9.- Nortzuk dira? Zer egiten zuten? Non?
10.- Gustatu al zaizu gai hau? Zer ikasi duzu?