1
PROGRAMACIÓN
DEP. MÚSICA
Curso 2018-2019
IES ALEXANDRE BÓVEDA
2
INDICE
1.- Introdución e contestualización ………………………………………….................................4
2.- A AREA DE MÚSICA NA ESO
2.1.- Contribución da área de música á consecución das competencias clave ……...............6
2.2.- Orientacións metodolóxicas … … ………………………………………...............….........14
2.3.- Obxectivos xerais da area de música na ESO………………………..............................16
2.4.- Contidos xerais da área de música na ESO...................................................................18
2.5.- Música en 2º da ESO. Contidos ,Criterios de Avaliación, estándares e Escalas....20
2.5.1.- Contidos ………………………………………………………..………………...…20
2.5.2.- Criterios de avaliación, estándares de aprendizaje, Unidades Didácticas..…23
2.5.3.- Concreción das escalas de avaliación …………………………………...……...36
2.6.- Música en 3º da ESO ,Criterios de Avaliación, estándares e Escalas ….……..…..49
2.6.1.- Contidos ……………………………………………………………………..…...…49
2.6.2.- Criterios de avaliación, estándares de aprendizaje, Unidades Didácticas..…51
2.6.3.- Concreción das escalas de avaliación……………………………………………63
2.7.- Música en 4º da ESO ,Criterios de Avaliación, estándares e Escalas....................71
2.7.1.- Contidos …………………………………………………………..……………...…71
2.7.2.- Criterios de avaliación, estándares de aprendizaje, Unidades Didácticas..…72
2.7.3.- Concreción das escalas de avaliación……………………………………………83
2.8.- Criterios cualificación e instrumentos de avaliación na ESO …………………………....97
2.9.- Materiais curriculares ……………………………………..…...................................……..99
2.10.-Organización das actividades de seguemento, recuperación e avaliacións das materias
pendentes ……………………………………………………………….................................….100
2.11. - Atención á diversidade ………………………………...………….................................100
2.12.- Contribución desde a área ao plan lector do centro … ………….......................…….101
3.- ARTES ESCÉNICAS E DANZA 4º ESO.....................................................................103
3.1.- Contribución á consecución das competencias clave ……………………….....104
3.3.- Obxectivos ……………………..……………………………………………………106
3.4.- Contidos ………………………………………………….…………………………..107
3.5.- Criterios de avaliación, estándares de aprendizaje ……………….…………….109
3.6.- Orientacións metodolóxicas ……………………………………………………….111
3.7.- Procedementos e instrumentos da avaliación ………………………………...…114
3.8.- Criterios de cualificación ………………………………………………………...…114
3.9.- Materiais curriculares ……………………………………………………………….114
3.10.- Recuperación da materia suspensa …………………………………………….115
4.- LINGUAXE E PRÁCTICA MUSICAL 1º BACH ……………………........................….116
4.1.- Contribución á consecución das competencias clave ……………………….....117
4.2.- Orientacións metodolóxicas ……………………………………………………….119
4.3.- Contidos …………………………………………………………………………...…120
4.4.- Criterios de avaliación, estándares de aprendizaje …………………………..…124
4.5.- Materiais e recursos didácticos ……………………………………………………128
3
4.6.- Criterios de calificación ………………………………………………………….....128
4.7.- Proxecto Lector …………………………………………………………………..…129
5.- ANÁLISE MUSICAL I E II 1º E 2º BACH ...................................................................130
5.1.- Introducción e contextualización ….……………………………………………….130
5.2.- Contribución á consecución das competencias clave ……………………….....131
5.3.- Obxectivos ………………………………………………………………………… .133
5.4.- Orientacións metodolóxicas ……………………………………………………….134
5.5.- Contidos …………………………………………………………………………...…135
5.6.- Criterios de avaliación, estándares de aprendizaje …………………………..…137
5.7.- Secuenciación ……………………………………………………………………….138
5.8.- Instrumentos de avaliación ……………………………………………………...…138
5.9.- Medidas de atención á diversidade …………………………………………….…140
5.10.- Actividades de recuperación …………………………………………………….140
6.- HISTORIA DA MÚSICA E DA DANZA 2º BACH…………………..……….........……141
6.1.- Contribución á consecución das competencias clave ……………………….....142 6.2.- Obxectivos ………………………………………………………………………… .144 6.3.- Orientacións metodolóxicas ……………………………………………………….145 6.4.- Contidos …………………………………………………………………………...…146 6.5.- Criterios de avaliación ……………………………………………………………...149 6.6.- Estándares de aprendizaxe ……………………………………………………..…149 6.7.- Probas de avaliación …...................................................................................151 6.8.- Criterios de cualificación ………………………………………………………...…151 6.9.- Contidos mínimos e temporalización ……………………………………………..152 6.10.- Metodoloxía …………………………………………………………………..……153 6.11.- Materiais e recursos ……………………………………………………………....154
4
1.- INTRODUCIÓN E CONTEXTUALIZACIÓN
O Departamento de música do IES Alexandre Bóveda imparte a materia de música aos
cursos de 2ºe 3º e 4º da ESO. En 4º da ESO imparte ademais como optativa a materia de
Artes escénicas e Danza. En primeiro da ESO este ano non se imparte como materia de
libre configuración un Taller de música xa que non foi elexido polo alumnado recén chegado.
Ao mesmo tempo imparte as optativas de Linguaxe e Práctica Musical a tres grupos de 1º
de Bacharelato e Análise Musical I no mesmo nivel e Historia da Música e a Danza e
Análise Musical II en 2º de Bacharelato dentro do Bacharelato de Artes.
Os membros do departamento son:
María Luisa Castaño: Imparte cuatro horas de música en 2º ESO e o resto do seu horario
pertence ao Departamento de Historia.
Africa: Música en los grupos de 2º ESO, 3º ESO A, C, D e Linguaxe e Práctica musical nun
grupo de 1º BAC.
Ángeles López Rielo: 3º da ESO B, E, e Historia da música e a danza no 2º BAC E.
Julen Cantabrana (Xefe de Departamento): Cous grupos de Linguaxe e Práctica Musical e
Análise Musical I en 1º BAC E, Análise Musical II en 2º BAC E e Artes escénicas e Danza en
dous grupos a alumnado de 4º ESO.
O Departamento dispón dunha aula de música dotada de cadea, ordenador e conexión á
internet, canón de vídeo e lousa dixital, piano e instrumental Orff.
Existe outra aula utilizada a tempo parcial aínda que con prioridade para o uso do
departamento dotada de ordenador con conexión a internet, canón de vídeo e piano.
5
A educación secundaria obrigatoria ten por finalidade lograr que o alumnado adquira os
elementos básicos da cultura, nomeadamente nos seus aspectos humanístico, artístico,
científico e tecnolóxico; desenvolver e consolidar neles/as hábitos de estudo e traballo;
preparalos/as para a súa incorporación a estudos posteriores e para a súa inserción laboral,
e formalos/as para o exercicio dos seus dereitos e das súas obrigas na vida como cidadáns
e cidadás.
A presente programación didáctica está fundamentada no Decreto 86/2015, do 25 de xuño,
polo que se establecen os currículos da educación secundaria obrigatoria e bacharelato na
Comunidade Autónoma de Galicia para o curso 2016-2017. Nela preténdese fixar as
estratexias que se desenvolverán para acadar os estándares de aprendizaxe avaliables
previstos na materia, así como a adquisición das competencias clave. Para garantir o
desenvolvemento de todo o alumnado, seguirase o principio da diversidade dos e das
estudantes e, en consecuencia, a atención será personalizada en función das necesidades
de cadaquén, de tal xeito que se habilitarán os mecanismos de reforzo cando se detecten
dificultades de aprendizaxe, sempre e cando as necesidades do centro e os recursos
persoais dos que dispomos o permitan. Prestarase unha atención especial á adquisición e
ao desenvolvemento das competencias clave, e fomentarase a correcta expresión oral e
escrita, e o uso das matemáticas. De acordo co disposto no artigo 24.6 da Lei orgánica
2/2006, do 3 de maio, a comprensión lectora, a expresión oral e escrita, a comunicación
audiovisual, as tecnoloxías da información e a comunicación, o emprendemento e a
educación cívica e constitucional traballaranse en todas as materias. Coa finalidade de
promover a comprensión de lectura e o uso da información, dedicarase un tempo á lectura
na práctica docente da materia. Promoverase a integración e o uso das tecnoloxías da
información e da comunicación na aula, como recurso metodolóxico eficaz para desenvolver
as tarefas de ensino e aprendizaxe. Deseñaranse actividades de aprendizaxe integradas
que lle permitan ao alumnado avanzar cara aos resultados de aprendizaxe de máis dunha
competencia ao mesmo tempo. Para isto, aproveitaranse as posibilidades que ofrecen as
metodoloxías de proxectos, así como os recursos e as actividades da biblioteca escolar.
.
6
2.- A AREA DE MÚSICA NA ESO
2.1 - CONTRIBUCIÓN DA ÁREA DE MÚSICA Á CONSECUCIÓN DAS
COMPETENCIAS CLAVE
Unha competencia é a forma en que as persoas logran mobilizar todos os seus recursos
persoais (cognitivos, afectivos, sociais, etc.) para lograr o éxito na resolución dunha tarefa,
de maneira que esa competencia só se adquire no proceso de resolución desa tarefa. O
grao de adquisición maniféstase nas accións, decisións e actitudes que cada un dos nosos
alumnos e alumnas emprende ante unha situación ou contexto específico. As competencias
clave son o conxunto de aprendizaxes consideradas actualmente imprescindibles e que
debe desenvolver un mozo ou unha moza ao finalizar o ensino obrigatorio para poder lograr
a súa realización persoal, exercer a cidadanía activa, incorporarse á vida adulta de xeito
satisfactorio e ser capaz de desenvolver unha aprendizaxe permanente ao longo da vida.
O Decreto 86/2015 de xuño, polo que se establece o currículo de Educación Secundaria na
Comunidade Autónoma de Galicia, expón as seguintes competencias clave :
1ª) Comunicación lingüística (CCL)
2ª) Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía
(CMCCT)
3ª) Competencia dixital (CD)
4ª) Aprender a aprender (CAA)
5ª) Competencias sociais e cívicas (CSC)
6ª) Sentido de iniciativa e espírito emprendedor (CSIEE)
7ª) Conciencia e expresións culturais (CCEC)
O clima da aula, o desenvolvemento de habilidades sociais, a integración das ferramentas
dixitais, o traballo cooperativo,o desenvolvemento da creatividade, a intelixencia
emocional,as relacións co contexto sociocultural do centro, aprender a aprender... son
elementos que deberemos ter en conta e ir integrando aos poucos no desenvolvemento dos
procesos de ensino-aprendizaxe na Aula de Música para lograr unha capacitación do noso
alumnado nas competencias clave.
1. Competencia en comunicación lingüística (CCL)
A comunicación é a habilidade para expresar e interpretar pensamentos, sentimentos e
feitos. Esta competencia fai referencia á utilización da linguaxe como instrumento de
comunicación oral e escrita, de comprensión e representación da realidade, de organización
de ideas, emocións e condutas.
Son numerosas as actividades que facemos na area de Música para que o alumnado
aprenda a expresarse oralmente e por escrito. Por exemplo, mediante a realización de
tarefas relacionadas coa comunicación lingüística, a adquisición e uso adecuado dun
vocabulario musical básico, valorando o enriquecemento que a linguaxe verbal achega á
música na expresión vocal e o canto, etc. A audición e a análise de diferentes exemplos de
música vocal ofrece ao alumnado a posibilidade de valorar criticamente o equilibrio e
7
desequilibrio que se produce entre texto e a música nos diferentes xéneros e estilos
musicais. A expresión axeitada das propias ideas en contextos comunicativos de análise, a
creación e interpretación, así como o traballo sobre a respiración, a dicción, a articulación e
a expresión axeitadas contribuien en grande medida á consecución desta competencia.
A linguaxe é o instrumento básico no Aula de Música porque se converte na base para
aprender a expor xuízos persoais, escoitar aos demais e dialogar.
Actividades, tarefas ou propostas de traballo vinculadas coa competencia en
comunicación lingüística:
-Traballar na Aula de Música aspectos relativos á fonética, entoación, acentos, pronuncia,
etc.
- A través da expresión vocal e o canto a música integra a linguaxe verbal e o musical, polo
que procuraremos valorar o enriquecemento que dita interacción xera.
- Fomentaremos a utilización correcta do vocabulario para comprender e saber comunicar
cuestións relacionadas coa música. Con iso, o alumnado poderá expresar e interpretar de
forma oral e escrita, pensamentos, emocións, vivencias e opinións persoais.
- Ler e comprender textos tanto en lingua galega como castelá (descricións e análises
musicais, indicacións dunha partitura, letras de cancións, etc.)
- A música expón o seu discurso a través de funcións formais semellantes ás que utiliza a
comunicación lingüística: introdución, exposición, desenvolvemento, recapitulación e
conclusión, polo que, analizando as composicións musicais podemos establecer
paralelismos entre o discurso musical e o discurso lingüístico.
- Formular e expresar os propios argumentos dun xeito convincente e adecuada ao
contexto. Usar a comunicación para resolver conflitos e realizar críticas con espírito
construtivo.
- Gozar escoitando
2. Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía. (CMCCT)
Consiste na habilidade para utilizar razoamentos matemáticos, producir e interpretar
distintos tipos de información sobre aspectos cuantitativos, espaciais da realidade, así como
a capacidade de utilizar datos e argumentacións matemáticas.
O desenvolvemento da competencia matemática na área de Música leva a integración de
elementos e razoamentos lóxicos nas actividades ou tarefas propostas na Aula de Música.
A través dos contidos referidos aos bloques de escoita e creación, a música incide na
utilización de modos de pensamento lóxico e espacial aplicados á identificación dos
elementos que interveñen na construción dunha obra musical (relacións entre altura de son
e a súa frecuencia, relacións interválicas, organización de sons a través de escalas
diatónicas, modal, tonal, dodecafónica; proporcións rítmicas e temporais, patróns de
diferente duración sonora, etc.). Existen correntes musicais do século XX que basean as
8
súas obras en conceptos e procedementos matemáticos ou físicos. Coa práctica e a
interpretación musical trabállanse contidos e procedementos baseados na representación
das ideas e intencións musicais mediante a notación musical (pentagrama, signos,
tablaturas, claves, notas e figuras, indicacións metronómicas, etc.) co que tamén
favorecemos que o noso alumnado adquira habilidades relacionadas coa competencia
matemática.
Actividades, tarefas ou propostas de traballo vinculadas coa competencia
matemática:
- A Música comparte coas matemáticas aspectos como a utilización de modos de
representación e de pensamento lóxico e espacial.
- Manexar os elementos matemáticos básicos en actividades propostas na Aula de Música.
Preténdese que o alumnado adquira a habilidade para pensar de forma lóxica utilizando e
aplicando modelos existentes ás tarefas propostas. Pór en práctica procesos de razoamento
que levan á obtención de información.
- Seleccionar as técnicas adecuadas para calcular, representar e interpretar a realidade a
partir da información dispoñible.
- Identificar situacións cotiás no Aula de Música que requiran a aplicación de estratexias de
resolución de problemas.
- Realización de actividades que exploren, descubran e utilicen correctamente as nosas
posibilidades expresivas. Incorporar a aplicación de conceptos científicos básicos para
coñecer o corpo humano.
- Habilidade para utilizar instrumentos musicais: curiosidade por comprender os
fundamentos científicos e tecnolóxicos vinculados á música.
- Respecto á verdade como base do pensamento matemático.
3.-Competencia que desenvolve o tratamento da información e a competencia dixital
(CD)
Esta competencia consiste en dispor de habilidades para buscar, procesar e comunicar
información e aprender a transformala en coñecemento. Para iso, o alumnado necesita
adquirir diferentes habilidades como, por exemplo:
-Ser capaz de buscar, seleccionar e tratar a información autonomamente e distintas fontes e
utilizando linguaxes específicas (textual, numérico, icónico, visual, gráfico e sonoro).
- Transformar a información en coñecemento mediante destrezas de razoamento para
organizala, relacionala, sintetizala e integrala nos seus propios esquemas de coñecemento
(aprendizaxe significativa)
9
- Utilizar as tecnoloxías da información e a comunicación para aprender.
- Facer uso habitual dos recursos tecnolóxicos dispoñibles.
Dende a nosa materia Música contribuímos a que o alumnado adquira esta competencia de
diversos xeitos: aprendendo o uso de diferentes recursos tecnolóxicos por exemplo, o
manexo de distintos formatos de audio, técnicas de tratamento e gravación de sons, así
como e a produción de mensaxes musicais, audiovisuais e multimedia.
Moitas das actividades propostas pretenden que o alumnado busque, obteña, analice e
comente audicións, vídeos e todo tipo de información musical dispoñibles a través da
Internet. Desta forma incídese en desenvolver a competencia dixital.
Actividades, tarefas ou propostas de traballo vinculadas co tratamento da información
e a competencia dixital
- Comprensión das principais aplicacións dun computador (procesador de texto, folla de
cálculo, base de datos, almacenamento e manexo de información) para traballar contidos do
noso área.
- Facer uso habitual de novas tecnoloxías musicais e das tecnoloxías da información e a
comunicación para informarse, aprender e gozar da música, con conciencia crítica e
xerando hábitos responsables en diferentes contextos (educativo, familiar e de lecer).
- Avaliar e seleccionar novas fontes de información relacionadas coa música: tomar
conciencia das oportunidades que ofrece o uso de Internet e as novas tecnoloxías da
comunicación (buscadores, blogs, correo electrónico, foros, etc.)
- Tomar conciencia da necesidade de respectar principios éticos no uso das tecnoloxías da
información e a comunicación.
- Analizar os nosos propios hábitos de consumo musical e o uso da tecnoloxía neles.
4.- Competencia para aprender a aprender (CAA)
Aprender a aprender supón dispor de habilidades para iniciarse na aprendizaxe e ser capaz
de continuar aprendendo de xeito autónomo de acordo aos nosos propios obxectivos e
necesidades. Organizar e persistir na aprendizaxe, precisa de motivación e de confianza
para ser capaz de desenrolar aprendizaxes cada vez máis eficaces e complexos. A música
contribúe ao desenvolvemento de capacidades e destrezas fundamentais para a
aprendizaxe guiada e autónoma como a atención, a concentración e a memoria, á vez que
desenvolve o sentido da orde e da análise. Ao levar a cabo actividades de interpretación,
tanto individuais como en grupo, o alumnado vai tomando conciencia sobre as súas propias
capacidades, a utilización de distintas estratexias de aprendizaxe, a xestión e control eficaz
dos propios procesos de aprendizaxe e o desenvolvemento do sentido de responsabilidade.
O desenvolvemento do sentido da orde e da análise musical que se traballan en actividades
10
de audición inciden neste aspecto, xa que a Música contribúe a desenvolver capacidades
como a atención, a concentración e a memoria.
Esta competencia polo tanto ten dúas dimensións fundamentais:
- Ser conscientes das nosas capacidades, potencialidades e carencias (intelectuais,
emocionais e físicas). Saber que somos capaces de facer por nós mesmos e o que
podemos facer con axuda doutras persoas;
- Ter un sentimento positivo cara á nosa capacidade de aprender, que redunde na
motivación, a autoconfianza e o gusto por aprender.
Actividades, tarefas ou propostas de traballo vinculadas con esta competencia para
aprender a aprender:
- Habilidade para concentrarse durante períodos curtos e longos de tempo.
- Ser perseverante na aprendizaxe. Adquirir confianza en si mesmo. Exporse metas a curto,
medio e longo prazo. Administrar o esforzo. Adquirir responsabilidades e compromisos
persoais.
- Aplicar os novos coñecementos e capacidades a situacións parecidas e contextos
diversos.
- Resolver problemas, aceptar nosos os erros e aprender dos demais.
5.- Competencias sociais e cívicas (CSC)
Esta competencia fai posible comprender a realidade social na que vivimos. Na Aula de
Música o traballo colaborativo está presente en numerosas propostas de traballo mediante
as que estamos integrando coñecementos e habilidades que permiten ao alumnado
participar en actividades en grupo, elixir como comportarse en determinadas situacións e
responsabilizarse das eleccións e decisións adoptadas.
A Música contribúe á competencia social e cívica fomentando a participación en actividades
musicais relacionadas coa interpretación e a creación colectiva, expresando nelas ideas
propias, valorando as dos demais e coordinando as súas propias accións coas dos outros
integrantes do grupo para conseguir un resultado.
Moitas das actividades realizadas na Aula de Música inciden no coñecemento e a utilización
de sistemas democráticos, así como utilizar determinados criterios morais para tomar
decisións. Preténdese con eles que o alumnado traballe, colabore e axúdese, desenvolva a
capacidade de dialogo e de respecto á hora de realizar dun proxecto musical común.
Forma parte desta competencia tamén a adecuada percepción do espazo físico no que se
desenvolve a actividade humana, do que o son e a música forman parte. Por iso, recoñecer
e analizar criticamente a presenza que determinados sons (naturais ou non) teñen na nosa
contorna (paisaxe sonora) é fundamental para ser consciente da importante incidencia que
ten o son na nosa sociedade. Identificando e reflexionando sobre o exceso de son, sobre
cando e como o son convértese en ruído, sobre a contaminación sonora e sobre o nivel
11
sonoro que soportamos en determinados lugares de lecer, sobre o uso de música
indiscriminadamente son cuestións fundamentais que se abordarán desde o noso área.
Tamén capacitaremos ao noso alumnado nesta competencia grazas aos contidos referidos
ao coñecemento da voz e do corpo humano (oído, aparello fonador, respiratorio) como
medios de expresión e na necesidade de xerar en elas e eles hábitos saudables tanto físicos
como mentais. Así mesmo, supón a capacidade de ter en conta a dobre dimensión da saúde
(individual e colectiva) e mostrar actitudes de responsabilidade e respecto cara aos demais
e cara a un mesmo.
Actividades, tarefas ou propostas de traballo vinculadas coa competencia social e
cidadá
- Habilidade para traballar de forma cooperativa e flexible como parte dun equipo. Ser capaz
de crear confianza e empatía, aprender a negociar e ter boa disposición para chegar a
acordos.
- Ser conscientes da existencia de diferentes perspectivas para analizar a realidade.
Comprender a pluralidade de opinións, ser capaz de pórse no lugar do outro e comprender
puntos de vista diferentes ao noso. Valorar a diferenza e recoñecer a igualdade de dereitos
entre homes e mulleres.
-Aprender a convivir. Manexar habilidades sociais e saber resolver os conflitos de forma
dialogante, construtiva e pacífica.
- Comprender e practicar os valores das sociedades democráticas: democracia, liberdade,
igualdade, solidariedade, corresponsabilidade, participación, etc.
- Coñecemento e interiorización dos elementos que inciden na calidade de vida das persoas:
bo estado de saúde, hixiene e nutrición persoal. Sensibilizarnos coa necesidade de saúde,
tanto individual como colectiva.
- Analizar os nosos propios hábitos de consumo musical e o uso da tecnoloxía neles.
- Argumentar as consecuencias dun tipo de vida fronte a outro en relación co uso
responsable dos recursos naturais, o coidado do medio ambiente, os bos hábitos de
consumo, a protección da saúde, etc.
-Tomar decisións sobre o mundo físico e sobre a influencia da actividade humana no medio
ambiente.
6. Competencia de autonomía , iniciativa persoal e espírito emprendedor. (CSIEE)
Esta competencia fai referencia á adquisición da conciencia e dos valores e actitudes que
cada un temos. Supón transformar as ideas en accións, é dicir, adquirir a capacidade de
planificar e levar a cabo proxectos. A responsabilidade, a perseveranza, o coñecemento de
si mesmo, a autoestima, a creatividade, a autocrítica, a capacidade de elixir, de calcular e
12
asumir riscos, de afrontar os problemas e de aprender dos erros son importantes á hora de
valorar o grao de adquisición que o alumnado ten desta competencia.
Tanto a interpretación musical como a composición son actividades que, para obter os
resultados desexados, requiren unha planificación previa e de toma de decisións persoais e
en grupo. Tamén permiten desenvolver capacidades como a perseveranza, a
responsabilidade, a autocrítica e a autoestima, xa que moitas das actividades musicais
propostas no Aula de Música desenvolven habilidades sociais como a empatía, que axudan
ao noso alumnado a traballar de forma cooperativa e flexible, con creatividade, confianza e
sentido crítico.
Actividades, tarefas ou propostas de traballo vinculadas con esta competencia de
autonomía e iniciativa persoal:
- Afrontar problemas que poidan xurdir, buscar solucións creativas e aprender dos erros
cometidos nas actividades de traballo propostas.
- Coñecerse a si mesmo ou a si mesma: as nosas capacidades, debilidades, fortalezas,
aprender a controlar as nosas emocións.
- Desenvolver plans persoais, aprender a adecuar os nosos proxectos coas nosas
capacidades, aprender a manter a motivación persoal, ser autocrítico e ter autoestima.
- Organizar tempos e tarefas, saber dialogar e negociar, ser flexible e valorar as ideas ou
formulacións dos demais, traballar cooperativamente, ter confianza en si mesmo.
- Autoavaliarse, extraer conclusións, reelaborar os plans iniciais, valorar posibilidades de
mellora, tomar decisións e ter unha actitude positiva ao cambio.
6. Competencia para a conciencia cultura e artística (CCEC)
Mediante a aprendizaxe da Música na ESO incídese de forma moi directa na adquisición da
competencia cultural e artística. A materia de Música “Fomenta a capacidade de apreciar,
comprender e valorar diferentes manifestacións culturais e musicais, a través de
experiencias perceptivas e expresivas.”
Apreciar o feito musical como parte da cultura leva implícito dispor de habilidades
perceptivas, sensibilidade e sentido estético para poder comprender, valorar e ser capaz de
emocionarse e gozar a música. A nosa materia favorece a adquisición deste tipo de
habilidades. Moitos dos contidos relacionados con escoita, interpretación, creación e
contextos musicais inciden na adquisición da capacitación cultural e artística.
Mediante a audición, a interpretación e o coñecemento de músicas de diferentes culturas,
épocas e estilos, estamos desenvolvendo no noso alumnado unha actitude de respecto e
aprecio á creatividade implícita na expresión de ideas, experiencias ou sentimentos a través
da música. Iso implica tamén pór en xogo a iniciativa, a imaxinación e a creatividade propia,
posto que comporta reelaborar ideas e sentimentos propios e alleos así como habilidades de
pensamento diverxente e converxente. Tamén posibilita ofrecer elementos para a
13
elaboración de xuízos fundamentados no respecto das manifestacións musicais distintas,
establecendo conexións con outras linguaxes artísticas e con contextos sociais e históricos
diferentes.
Ser capaz de comprender a música enriquece persoalmente ao noso alumnado e, ademais,
capacítalle cara a unha mellor valoración desta manifestación artística do ser humano.
Actividades, tarefas ou propostas de traballo vinculadas coa competencia cultural e
artística:
- Exercitarse na habilidade, actitude e sensibilidade que permita interpretar e escoitar
manifestacións musicais de diferente culturas, épocas e estilos. Tomar conciencia da
diversidade cultural e artística galega e europea.
-Comprender a evolución do pensamento e do gusto musical así como da importancia dos
factores estéticos que inflúen na vida cotiá.
- Apreciar a creatividade implícita na expresión de ideas a través de diferentes composicións
musicais. Utilizar a música como fonte de enriquecemento e goce. Empregar os nosos
recursos para realizar creacións propias e a realización de actividades musicais en grupo.
- Considerar a música como parte do noso patrimonio cultural: coñecer as principais obras
musicais incluíndo a música popular como testemuño da nosa historia, xa que, a través do
coñecemento da nosa realidade cultural será posible desenvolver un achegamento ás
culturas musicais doutros pobos.
- Interese e iniciativa por participar na vida cultural do noso centro e a nosa comunidade.
- Desenvolver unha actitude aberta á diversidade da expresión musical.
14
2.2.-ORIENTACIÓNS METODOLÓXICAS EN REFERENCIA Á
CONSECUCIÓN DAS COMPETENCIAS
A introdución das competencias clave no Sistema Educativo trae consigo unha serie de
cambios. Devanditos cambios afectan particularmente ao proceso de ensino-aprendizaxe, e
máis concretamente á metodoloxía. Toda competencia está vinculada á realización dunha
tarefa, de modo que o alumnado unicamente adquire as competencias no proceso de
resolución de determinadas tarefas, actividades ou experiencias educativas. O éxito da
incorporación das competencias ao currículo de Música dependerá, xa que logo, do acerto
na selección de experiencias educativas (tarefas, actividades de ensino-aprendizaxe) que
contribúan ao desenvolvemento das diferentes competencias clave.
Dende esta perspectiva podemos establecer algunhas orientacións metodolóxicas que nos
poden orientar o proceso de ensino-aprendizaxe para o desenvolvemento das competencias
clave por parte do noso alumnado. A continuación, faremos un percorrido polas diferentes
competencias intentando reflexionar sobre posibles tarefas que relacionan as competencias
clave coas actividades que habitualmente realizamos no aula de Música.
1. Priorizar a aplicación do coñecemento fronte á aprendizaxe memorístico.
Fomentaremos que o noso alumnado desenvolva un pensamento crítico se procuramos que
relacione coñecementos novos cos que xa sabe. Para iso, necesitamos, por exemplo,
relacionar os contidos de Música coas diferentes áreas e materias que se imparten no noso
centro; adaptar os novos contidos ás súas propias necesidades e converter as novas ideas
en acción mediante a súa aplicación ou concreción en novas tarefas.
2. Propor situacións de aprendizaxe variadas.
Con iso desenvolveremos o funcionamento cognitivo global do alumnado (recoñecer,
analizar, discriminar auditivamente, aplicar, revolver, establecer semellanzas e diferenzas,
identificar ...) e non unicamente algunhas destrezas.
3. Contextualizar os novos contidos coa realidade.
O desenvolvemento dos obxectivos e os contidos debe traballarse a través de metodoloxías
que os conecten coa realidade do alumnado. Temos que conseguir que o alumnado cre as
súas propias redes de coñecemento (que a aprendizaxe teña un sentido, que lle sexa
significativo) e que se adecúe ás súas necesidades, ao seu contexto, aos seus gustos
musicais, intereses e á súa motivación. Para iso temos que ser receptivos aos puntos de
vista do alumnado en canto a temas, propostas, etc.
4. Potenciar a autonomía do alumnado mediante estratexias metodolóxicas diferentes.
Teñen que aprender a tomar decisións, a ser autónomos, a adquirir responsabilidades na
súa propia aprendizaxe coas axudas que sexan necesarias en cada caso. Para iso, é
necesario utilizar actividades, tarefas e situacións variadas. Os contidos xa non se
transmiten unicamente a través do profesor ou a profesora (modelo transitivo) senón que
15
temos que atopar novas situacións de aprendizaxe: elaborar proxectos, resolver problemas
cotiáns, investigar … A figura do profesorado refórzase agora como procurador, guía,
estímulo das actividades de ensino-aprendizaxes.
5. Potenciar a lectura e o tratamento da información como estratexia de aprendizaxe.
É fundamental que o noso alumnado lea, compare, contraste información, relacione de
forma crítica con outras informacións procedentes de fontes diferentes. Deste xeito estamos
formando persoas autónomas, capaces de construír a súa propia aprendizaxe.
6. Fomentar o coñecemento que ten o alumnado sobre a súa propia aprendizaxe:
aprende a aprender.
Que sexa capaz de marcarse os seus propios obxectivos, que coñeza as características da
súa propia aprendizaxe, que aprenda a organizarse, planificar o seu traballo persoal, que se
expoña interrogantes, que recoñeza as súas fortalezas e as súas debilidades, que busque
novas solucións con creatividade, que avalíe os seus propios resultados e o seu propio
proceso de aprendizaxe (autoavaliarse).
7. Potenciar o traballo colaborativo na Aula de Música.
Os agrupamentos xogan un papel moi importante no nosa área. O alumnado aprende a
desenvolver diferentes capacidades en función do tipo de agrupamento no que se atope. Xa
que logo, é necesario que utilicemos diferentes organización física do aula en función da
tarefa e do tipo de agrupamento (traballos individuais, por parellas, pequenos grupos,
asemblea). É interesante así mesmo, contar con referencias heteroxéneas para valorar aos
demais e aprender deles e delas e das solucións que han atopados os membros doutros
grupos para un mesmo problema.
8. Buscar, seleccionar e elaborar materiais curriculares diversos.
O libro de texto non debe constituír o único recurso didáctico no Aula de Música. Temos que
procurar o uso dunha variedade de materiais e recursos, por exemplo o uso de bibliotecas
(do aula, do centro, da contorna, virtuais) e das Tecnoloxías da Información e a
Comunicación no proceso de ensino-aprendizaxe.
9. Diversificar as situacións e os instrumentos de avaliación.
No proceso de avaliación da Música temos que ter en conta a pouca relevancia das probas
e instrumentos que avalían só coñecementos. Por iso é fundamental que diversifiquemos as
técnicas, situacións e instrumentos de avaliación considerando entre outros, os seguintes:
-a observación directa do alumnado tanto no traballo individual, en parellas, en pequeno
grupo ou en asemblea;
-analizar o traballo persoal que o alumnado realiza no seu caderno (actividades de clase,
comentarios de audicións, anotacións);
-valorar a súa participación nas actividades na Aula de Música (interpretativas, creativas, as
súas opinións en debates, colaboración, actitude e predisposición);
-realización de tarefas (en clase, en casa, noutros contextos);
-probas orais e escritas (que inclúan non só aspectos conceptuais senón tamén
relacionados cos valores e actitudes, cos procedementos e habilidades).
16
2.3.- OBXECTIVOS XERAIS DA AREA DE MÚSICA NA ESO
A ensinanza da música nesta etapa terá como obxectivo o desenvolvemento
das seguintes capacidades:
• Utilizar a voz, o corpo, obxectos, instrumentos e dispositivos electrónicos para expresar
ideas e sentimentos, enriquecendo as propias posibilidades de comunicación e respectando
outras formas distintas de expresión.
• Desenvolver e aplicar diversas habilidades e técnicas que posibiliten a creación, a
interpretación vocal e a instrumental, o movemento e a danza, tanto de forma individual
como en grupo.
• Escoitar unha ampla variedade de obras, de distintos estilos, xéneros, tendencias e
culturas musicais, apreciando o seu valor como fonte de coñecemento, enriquecemento
intercultural e gozo persoal, interesándose por ampliar e diversificar as preferencias
musicais propias.
• Recoñecer as características de diferentes obras musicais como exemplos da creación
artística e do patrimonio cultural, recoñecendo as súas intencións e funcións e aplicando a
terminoloxía apropiada para describilas e valoralas criticamente.
• Utilizar de forma autónoma diversas fontes de información -medios audiovisuais, internet,
textos, partituras e outros recursos gráficos para o coñecemento e gozo da música.
• Coñecer e utilizar diferentes medios audiovisuais e tecnoloxías da información e da
comunicación como recursos para a produción musical, valorando a súa contribución ás
distintas actividades musicais e a aprendizaxe autónoma da música.
• Participar na organización e realización de actividades musicais desenvolvidas nos
diferentes contextos, con respecto e disposición para superar estereotipos e prexuízos,
tomando conciencia, como membro dun grupo, do enriquecemento que se produce coas
contribucións dos demais.
• Comprender e valorar as relacións entre a linguaxe musical e outras linguaxes e ámbitos
de coñecemento, así como a función e o significado da música en diferentes producións
artísticas e audiovisuais e nos medios de comunicación.
• Elaborar xuízos e criterios persoais, mediante unha análise crítica dos diferentes usos
sociais da música, sexa cal sexa a súa orixe, aplicándoos con autonomía e iniciativa a
situacións cotiás e valorando a contribución que a música pode facer á vida persoal e a da
comunidade.
• Valorar o silencio e o son como fenómenos naturais e como elementos musicais, tomando
conciencia da súa función como parte integral do ambiente e utilizando coñecementos da
ecoloxía acústica para aproximarse a paisaxes sonoras de diferentes épocas e espazos
para combater a polución sonora.
Estos obsectivos contribuirán á obtención dos obxectivos da etapa. No DOG 29/06/2015
desarrolla os obxectivos da Educación Secundaria Obrigatoria:
A educación secundaria obrigatoria contribuirá a desenvolver nos alumnos e nas alumnas as
capacidades que lles permitan:
a) Asumir responsablemente os seus deberes, coñecer e exercer os seus dereitos no
respecto ás demais persoas, practicar a tolerancia, a cooperación e a solidariedade entre as
persoas e os grupos, exercitarse no diálogo, afianzando os dereitos humanos e a igualdade
17
de trato e de oportunidades entre mulleres e homes, como valores comúns dunha sociedade
plural, e prepararse para o exercicio da cidadanía democrática.
b) Desenvolver e consolidar hábitos de disciplina, estudo e traballo individual e en equipo,
como condición necesaria para unha realización eficaz das tarefas da aprendizaxe e como
medio de desenvolvemento persoal.
c) Valorar e respectar a diferenza de sexos e a igualdade de dereitos e oportunidades entre
eles. Rexeitar a discriminación das persoas por razón de sexo ou por calquera outra
condición ou circunstancia persoal ou social. Rexeitar os estereotipos que supoñan
discriminación entre homes e mulleres, así como calquera manifestación de violencia contra
a muller.
d) Fortalecer as súas capacidades afectivas en todos os ámbitos da personalidade e nas
súas relacións coas demais persoas, así como rexeitar a violencia, os prexuízos de calquera
tipo e os comportamentos sexistas, e resolver pacificamente os conflitos.
e) Desenvolver destrezas clave na utilización das fontes de información, para adquirir novos
coñecementos con sentido crítico. Adquirir unha preparación básica no campo das
tecnoloxías, especialmente as da información e a comunicación.
f) Concibir o coñecemento científico como un saber integrado, que se estrutura en materias,
así como coñecer e aplicar os métodos para identificar os problemas en diversos campos do
coñecemento e da experiencia.
g) Desenvolver o espírito emprendedor e a confianza en si mesmo, a participación, o sentido
crítico, a iniciativa persoal e a capacidade para aprender a aprender, planificar, tomar
decisións e asumir responsabilidades.
h) Comprender e expresar con corrección, oralmente e por escrito, na lingua galega e na
lingua castelá, textos e mensaxes complexas, e iniciarse no coñecemento, na lectura e no
estudo da literatura.
i) Comprender e expresarse nunha ou máis linguas estranxeiras de maneira apropiada.
l) Coñecer, valorar e respectar os aspectos básicos da cultura e da historia propias e das
outras persoas, así como o patrimonio artístico e cultural. Coñecer mulleres e homes que
realizaran achegas importantes á cultura e á sociedade galega, ou a outras culturas do
mundo.
m) Coñecer e aceptar o funcionamento do propio corpo e o das outras persoas, respectar as
diferenzas, afianzar os hábitos de coidado e saúde corporais, e incorporar a educación física
e a práctica do deporte para favorecer o desenvolvemento persoal e social.
ñ)Coñecer e valorar a dimensión humana da sexualidade en toda a súa diversidade. Valorar
criticamente os hábitos sociais relacionados coa saúde, o consumo, o coidado dos seres
vivos e o medio ambiente, contribuíndo á súa conservación e á súa mellora.
n) Apreciar a creación artística e comprender a linguaxe das manifestacións artísticas,
utilizando diversos medios de expresión e representación.
ñ) Coñecer e valorar os aspectos básicos do patrimonio lingüístico, cultural, histórico e
artístico de Galicia, participar na súa conservación e na súa mellora, e respectar a
diversidade lingüística e cultural como dereito dos pobos e das persoas, desenvolvendo
actitudes de interese e respecto cara ao exercicio deste dereito.
o) Coñecer e valorar a importancia do uso da lingua galega como elemento fundamental
para o mantemento da identidade de Galicia, e como medio de relación interpersoal e
expresión de riqueza cultural nun contexto plurilingüe, que permite a comunicación con
outras linguas, en especial coas pertencentes á comunidade lusófona.
18
2.4.- CONTIDOS XERAIS DA ÁREA DE MÚSICA.
Bloque 1. Escoita.
• Utilización dos recursos necesarios para a comprensión da música escoitada.
• Elementos que interveñen na construción dunha obra musical:
melodía, ritmo, harmonía, timbre, textura, forma, tempo, dinámica, etc.
• Identificación dos elementos da música e das súas características na audición e na análise
de obras musicais.
• Clasificación e discriminación auditiva dos diferentes tipos de voces e instrumentos e das
distintas agrupacións vocais e instrumentais.
• Audición, análise elemental e apreciación crítica de obras vocais e instrumentais de
distintos estilos, xéneros, tendencias e culturas musicais,
incluíndo as interpretacións e composicións realizadas na aula. Interese por
coñecer músicas de distintas características e por ampliar as propias preferencias
musicais.
• A música en vivo: concertos e outras manifestacións musicais, da
propia cultura musical e doutras. Interese por desenvolver hábitos positivos
e de respecto aos demais durante a escoita.
• Aplicación de estratexias de atención, audición interior, memoria
comprensiva e anticipación durante a interpretación e creación musical.
• Valoración da audición como forma de comunicación e como
fonte de coñecemento e enriquecemento intercultural.
Bloque 2. Interpretación.
• As características da voz e da palabra como medios de expresión
musical. Habilidades técnicas e interpretativas, exploración e
descubrimento das posibilidades da voz como medio de expresión musical.
• Os instrumentos e o corpo como medios de expresión musical:
características xenéricas e formais.
• Agrupacións vocais e instrumentais na música de diferentes xéneros,
estilos e culturas. A interpretación individual e en grupo.
• Práctica de pezas musicais aprendidas a través da memorización e da lectura de
partituras.
• As grafías e outras formas de notación musical, convencionais e propias, empregadas
como expresión musical.
• Experimentación e práctica das distintas técnicas do movemento e da danza, expresión
dos contidos musicais a través do corpo e do movemento e a interpretación dun repertorio
variado de danzas.
• Coñecemento e emprego das tecnoloxías da información na interpretación
e gravación de pezas musicais.
• Práctica da relaxación, a respiración, a articulación, a resonancia e a entoación.
• Exploración das posibilidades de diversas fontes sonoras e práctica de habilidades
técnicas para a interpretación.
• Práctica das pautas básicas da interpretación: silencio, atención ao director/a e aos/ás e
outros/as intérpretes, audición interior, memoria e adecuación ao conxunto.
• Aceptación e cumprimento das normas que rexen a interpretación en grupo e a aportación
das ideas musicais que contribúan ao perfeccionamento da tarefa común.
19
• Aceptación e predisposición para mellorar as capacidades técnicas e interpretativas
propias e respecto ante outras formas de expresión.
Bloque 3. Creación.
• A improvisación, a elaboración de arranxos e a composición como recursos para a
creación musical en todas as súas vertentes; elaboración de arranxos de cancións e pezas
instrumentais, con acompañamentos sinxelos e a selección de distintos tipos de
organización musical.
• Composición individual ou en grupo de cancións e pezas instrumentais
para distintas agrupacións a partir da combinación de elementos e recursos presenta dos no
contexto das diferentes actividades que se realizan na aula.
• Sonorización de representacións dramáticas, actividades de expresión
corporal e danza e imaxes fixas e en movemento na realización de producións audiovisuais.
• Fomento da sensibilidade estética, desenvolvida a través da comprensión
e interiorización da música.
• Emprego e coñecemento dos recursos necesarios para a conservación e a difusión das
creacións musicais propias e alleas.
• Utilización das tecnoloxías da información nos procesos de creación musical.
Bloque 4. Contextos musicais.
• Recoñecemento e localización nas coordenadas espacio-temporais das manifestacións
musicais máis significativas do patrimonio musical galego, occidental e doutras culturas.
• A pluralidade de estilos na música actual. Características culturais,
artísticas e formais.
• A música ao servizo doutras linguaxes; corporal, teatral, cinematográfica,
radiofónica ou publicitaria. Análise da música empregada en diferentes tipos de
espectáculos e producións audiovisuais.
• Utilización de diversas fontes de información para indagar sobre instrumentos,
compositores e compositoras, concertos e producións musicais en vivo e gravadas, tanto do
patrimonio galego como da música occidental en xeral e doutras culturas.
• O son e a música nos medios audiovisuais e nas tecnoloxías da información e a
comunicación. Valoración dos recursos tecnolóxicos como instrumentos para o
coñecemento e gozo da música.
• Sensibilización e actitude crítica ante o consumo indiscriminado de música e a
contaminación sonora.
20
2.5.- MÚSICA 2º ESO
2.5.1.- CONTIDOS 2º ESO
Bloque 1. Interpretación e creación
1.1. Parámetros do son. Elementos básicos da linguaxe musical
1.2. Características da voz e da palabra como medios de expresión musical. Habilidades
técnicas e interpretativas, exploración e descuberta das posibilidades da voz como medio de
expresión musical.
1.3. Instrumentos e corpo como medios de expresión musical: características xenéricas e
formais.
1.4. Agrupacións vocais e instrumentais na música de diferentes xéneros, estilos e culturas.
Interpretación individual e en grupo.
1.5. Práctica da relaxación, a respiración, a articulación, a resonancia e a entoación.
1.6. Fomento da sensibilidade estética, desenvolvida a través da comprensión e a
interiorización da música.
1.7. Grafías e outras formas de notación musical, convencionais e propias, empregadas
como expresión musical.
1.8. Exploración das posibilidades de diversas fontes sonoras e práctica de habilidades
técnicas para a interpretación.
1.9. Experimentación e práctica das técnicas do movemento e da danza, expresión dos
contidos musicais a través do corpo e do movemento, e a interpretación dun repertorio
variado de danzas.
1.10. Práctica das pautas básicas da interpretación: silencio, atención ao/á director/a e
aos/ás demais intérpretes, audición interior, memoria e adecuación ao conxunto.
1.11. Aceptación e cumprimento das normas que rexen a interpretación en grupo e a achega
das ideas musicais que contribúan ao perfeccionamento da tarefa común.
1.12. Aceptación e predisposición para mellorar as capacidades técnicas e interpretativas
propias, e respecto ante outras formas de expresión.
1.13. Improvisación, elaboración de arranxos e composición como recursos para a creación
musical en todas as súas vertentes; elaboración de arranxos de cancións e pezas
instrumentais, con acompañamentos sinxelos e selección de distintos tipos de organización
musical.
21
1.14. Composición individual ou en grupo de cancións e pezas instrumentais para distintas
agrupacións, a partir da combinación de elementos e recursos presentados no contexto das
actividades que se realizan na aula.
1.15. Práctica de pezas musicais aprendidas a través da memorización e da lectura de
partituras.
1.16. Sonorización de representacións dramáticas, actividades de expresión corporal, e
danza e imaxes fixas e en movemento na realización de producións audiovisuais.
Bloque 2. Escoita
2.1. Utilización dos recursos necesarios para a comprensión da música escoitada.
2.2. Identificación dos elementos da música e das súas características na audición e na
análise de obras musicais.
2.3. Clasificación e discriminación auditiva dos tipos de voces e instrumentos, e das
agrupacións vocais e instrumentais.
2.4. Elementos que interveñen na construción dunha obra musical: melodía, ritmo,
harmonía, timbre, textura, forma, tempo, dinámica, etc.
2.5. Interese por desenvolver hábitos positivos e de respecto ás demais persoas durante a
escoita.
2.6. Audición, análise elemental e apreciación crítica de obras vocais e instrumentais de
distintos estilos, xéneros, tendencias e culturas musicais, incluíndo as interpretacións e
composicións realizadas na aula. Investigación de músicas de distintas características para
ampliar as propias preferencias musicais.
2.7. Sensibilización e actitude crítica ante o consumo indiscriminado de música e a
contaminación sonora.
Bloque 3. Contextos musicais e culturais
3.1. A música ao servizo doutras linguaxes: corporal, teatral, cinematográfica, radiofónica ou
publicitaria.
3.2. Análise da música empregada en diferentes tipos de espectáculos e producións
audiovisuais.
3.3. Pluralidade de estilos na música actual: características culturais, artísticas e formais.
3.4. Emprego e coñecemento dos recursos necesarios para a conservación e a difusión das
creacións musicais propias e alleas.
22
3.5. Utilización de diversas fontes de información para indagar sobre instrumentos,
compositores/as, concertos e producións musicais en vivo e gravadas, tanto do patrimonio
galego como da música occidental en xeral e doutras culturas.
3.6. Recollida de información, valoración e exposición do feito musical e as súas opinións.
3.7. Música actual: novas tendencias; concertos en directo.
Bloque 4. Música e tecnoloxías
4.1. Utilización de dispositivos electrónicos, recursos da internet e software musical de
distintas características para o adestramento auditivo, a escoita, a interpretación e a
creación musical.
4.2. Aplicación de técnicas de gravación analóxica e dixital, para rexistrar as creacións
propias, as interpretacións realizadas no contexto da aula e outras mensaxes musicais.
4.3. Utilización das tecnoloxías da información nos procesos de creación musical.
4.4. Coñecemento e emprego das tecnoloxías da información na interpretación e gravación
de pezas musicais.
4.5. Emprego e coñecemento dos recursos necesarios para a conservación e a difusión das
creacións musicais propias e alleas.
4.6. O son e a música nos medios audiovisuais e nas tecnoloxías da información e da
comunicación. Valoración dos recursos tecnolóxicos como instrumentos para o
coñecemento da música e a satisfacción con ela.
23
2.5.2.- CRITERIOS DE AVALIACIÓN E ESTÁNDARES DE
APRENDIZAXE
A continuación presentamos a relación de estándares de aprendizaxe de cada bloque relacioados coas competencias clave:
Bloque 1(MUB1). Interpretación e creación Bloque 2(MUB2). Escoita Bloque 3(MUB3). Contextos musicais e culturais Bloque 4(MUB4). Música e tecnoloxías
Bloque 1. Interpretación e creación
1.1. Recoñecer os parámetros do son e os elementos
básicos da linguaxe musical, utilizando unha linguaxe
técnica apropiada e aplicándoos a través da lectura ou a
audición e a interpretación de pequenas obras ou
fragmentos musicais.
1.1.1. Recoñece os parámetros do son e os
elementos básicos da linguaxe musical, utilizando
unha linguaxe técnica apropiada. (CCEC, CCL)
1.1.2. Recoñece e aplica os ritmos e os compases
a través da lectura ou a audición de pequenas obras ou
fragmentos musicais. (CCEC, CMCCT)
1.1.3. Identifica e transcribe ditados de patróns
rítmicos e melódicos con formulacións sinxelas en
estruturas binarias, ternarias e cuaternarias. (CCEC,
CMCCT)
1.2. Distinguir e utilizar os elementos da representación
gráfica da música (colocación das notas no pentagrama;
clave de sol e de fa en cuarta; duración das figuras; signos
que afectan a intensidade e matices; indicacións rítmicas e
de tempo, etc.). (CCEC)
1.2.1. Distingue e emprega os elementos que se
utilizan na representación gráfica da música
(colocación das notas no pentagrama; clave de
sol e de fa en cuarta; duración das figuras; signos
que afectan a intensidade e matices; indicacións
rítmicas e de tempo, etc.). (CCEC)
1.3. Improvisar e interpretar estruturas musicais elementais
construídas sobre os modos e as escalas máis sinxelas e
os ritmos máis comúns. (CCEC, CAA, CMCCT)
1.3.1. Improvisa e interpreta estruturas musicais
elementais construídas sobre os modos e as
escalas máis sinxelas e os ritmos máis comúns.
(CCEC, CAA, CMCCT)
1.3.2. Utiliza os elementos e os recursos
adquiridos para elaborar arranxos e crear
cancións, pezas instrumentais e coreografías.
(CCEC, CAA, CMCCT)
1.4. Amosar interese polo desenvolvemento das
capacidades e as habilidades técnicas como medio para
as actividades de interpretación, aceptando e cumprindo
as normas que rexen a interpretación en grupo e
achegando ideas musicais que contribúan ao
perfeccionamento da tarefa común. (CCEC, CAA,
CSC)
1.4.1. Amosa interese polo coñecemento e a
aplicación de técnicas e as normas do coidado da
voz, o corpo e os instrumentos. (CCEC, CAA,
CSIEE))
1.4.2. Canta pezas vocais propostas aplicando
técnicas que permitan unha correcta emisión da
voz. (CCEC, CAA)
1.4.3. Practica a relaxación, a respiración, a
articulación, a resonancia e a entoación.
(CCEC, CAA)
1.4.4. Adquire e aplica as habilidades técnicas e
interpretativas necesarias nas actividades de
interpretación adecuadas ao nivel. (CCEC, CAA)
1.4.5. Coñece e pon en práctica as técnicas de
control de emocións á hora de mellorar os seus
resultados na exposición ante un público.
(CCEC,CSC, CAA)
1.5. Amosar interese polas actividades de composición e
improvisación, e respecto polas creacións dos seus
compañeiros e das súas compañeiras e compañeiros.(
CSC, CSIEE, CAA)
1.5.1. Realiza improvisacións e composicións
partindo de pautas previamente establecidas.
(CSIEE, CCL, CAA)
1.5.2. Amosa unha actitude de superación e
mellora das súas posibilidades, e respecta as
capacidades e as formas de expresión dos seus
compañeiros e das súas compañeiras. .( CSC,
CSIEE, CAA)
24
1.6. Participar activamente e con iniciativa persoal nas
actividades de interpretación, asumindo diferentes papeis,
intentando concertar a súa acción coa do resto do
conxunto, achegando ideas musicais e contribuíndo ao
perfeccionamento da tarefa en común. (CCEC CSS)
1.6.1. Practica, interpreta e memoriza pezas
vocais, instrumentais e danzas de diferentes
xéneros, estilos e culturas, aprendidas por
imitación e a través da lectura de partituras con
diversas formas de notación, adecuadas ao nivel.
(CCEC)
1.6.2. Practica, interpreta e memoriza pezas
vocais, instrumentais e danzas do patrimonio
español e galego. (CCEC)
1.6.3. Amosa apertura e respecto cara ás
propostas do profesorado e dos compañeiros e as
compañeiras. (CSC)
1.6.4. Practica as pautas básicas da
interpretación: silencio, atención ao/á director/a e
a outros/as intérpretes, audición interior, memoria
e adecuación ao conxunto, amosando espírito
crítico ante a súa propia interpretación e a do seu
grupo. (CSC)
1.6.5. Participa activamente en agrupacións
vocais e instrumentais, colaborando con actitudes
de mellora e compromiso e amosando unha
actitude aberta e respectuosa. (CSIEE)
Bloque 2. Escoita
2.1. Identificar e describir os instrumentos e as voces, e as
súas agrupacións. (CCEC)
2.1.1. Diferenza as sonoridades dos instrumentos
da orquestra, así como a súa forma e os
diferentes tipos de voces. (CCEC)
2.1.2. Diferenza as sonoridades dos instrumentos
máis característicos da música popular moderna,
do folclore e doutras agrupacións musicais.
(CCEC)
2.2. Seguir distintos tipos de partituras no contexto das
actividades musicais da aula como apoio ás tarefas de
audición. (CCEC)
2.2.1. Sigue partituras como apoio á audición.
(CCEC)
2.3. Valorar o silencio como condición previa para
participar nas audicións. (CSC)
2.3.1. Valora e aplica o silencio como elemento
indispensable para a interpretación e a audición.
(CSC)
2.4. Identificar e describir, mediante o uso de distintas
linguaxes (gráfica, corporal ou verbal), elementos e formas
de organización e estruturación musical (ritmo, melodía,
textura, timbre, repetición, imitación, variación) dunha obra
musical interpretada en vivo ou gravada. (CCEC, CCL,
CAA)
2.4.1. Describe os elementos das obras musicais
propostas. (CCEC, CCL)
2.4.2. Utiliza de xeito guiado recursos como apoio
á análise musical. (CAA)
2.4.3. Emprega conceptos musicais para
comunicar coñecementos, xuízos e opinións
musicais de forma oral e escrita, con rigor e
claridade.(CCL)
2.5. Identificar situacións do ámbito cotián nas que se
produce un uso indiscriminado do son, analizar as súas
causas e propor solucións. (CSC)
2.5.1. Toma conciencia da contribución da música
á calidade da experiencia humana, amosando
unha actitude crítica ante o consumo
indiscriminado de música. (CCEC, CSC)
2.5.2. Elabora traballos de indagación sobre a
contaminación acústica. (CSC, CCL)
Bloque 3. Contextos musicais e culturais
3.1. Realizar exercicios que reflictan a relación da música
con outras disciplinas. (CMCCT, CCEC, CSC)
. 3.1.1. Recoñece, crea e interpreta distintas
manifestacións da danza. (CCEC, CSC)
3.1.2. Distingue as diversas funcións que cumpre
a música na nosa sociedade. (CSC)
3.2. Demostrar interese polas músicas de distintas
características, épocas e culturas, e por ampliar e
diversificar as propias preferencias musicais, adoptando
unha actitude aberta e respectuosa. (CCEC)
3.2.1. Amosa interese por coñecer os xéneros
musicais e as súas funcións expresivas, gozando
deles como oínte con capacidade
selectiva.(CCEC)
25
3.3. Apreciar a importancia do patrimonio cultural musical
español e galego, e comprender o valor de conservalo e
transmitilo. (CCEC)
3.3.1. Valora e respecta a importancia do
patrimonio musical español e galego (CCEC)
3.3.2. Practica, interpreta e memoriza pezas
vocais, instrumentais e danzas do patrimonio
español e galego. (CCEC, CAA)
3.3.3. Coñece e describe os instrumentos
tradicionais españois e galegos.(CCEC)
3.3.4. Contribúe á conservación, a recuperación e
a transmisión do patrimonio musical galego,
colaborando na recollida, na gravación e na
transcrición de pezas. (CIEP)
3.4. Valorar a asimilación e o emprego dalgúns conceptos
musicais básicos necesarios á hora de emitir xuízos de
valor ou "falar de música". (CCL)
3.4.1. Emprega un vocabulario adecuado para
describir percepcións e coñecementos musicais
(CCL)
3.4.2. Comunica coñecementos, xuízos e opinións
musicais de xeito oral e escrito, con rigor e
claridade. (CCL))
3.5. Amosar interese e actitude crítica pola música actual,
os musicais, os concertos en vivo e as novas propostas
musicais, valorando os seus elementos creativos e
innovadores. (CSC, CCEC)
3.5.1. Utiliza diversas fontes de información de
xeito guiado para indagar sobre novas tendencias,
representantes, grupos de música popular, etc., e realiza
unha revisión crítica desas producións. (CD, CIEP, CCEC)
3.5.2. Interésase por ampliar e diversificar as
preferencias musicais propias. (CCEC CIEP)
Bloque 4. Música e tecnoloxías
4.1. Utilizar recursos tecnolóxicos dispoñibles para gravar
e reproducir música. (CD)
4.1.1. Coñece algunhas das posibilidades que
ofrecen as tecnoloxías e utilízaas como
ferramentas para a actividade musical.(CD)
4.1.2. Participa na produción musical
demostrando o uso adecuado dos materiais
relacionados, os métodos e as tecnoloxías.(CD,
CIEP)
4.2. Utilizar de xeito funcional os recursos informáticos
dispoñibles para a aprendizaxe e a indagación do feito
musical. (CD, CIEP)
4.2.1. Utiliza de xeito guiado as fontes e os
procedementos apropiados para elaborar traballos
sobre temas relacionados co feito musical. (CD)
26
A continuación vemos os estandares ordeados por comperencia clave:
Comp. Clave Estándares de aprendizaxe
CCL
Competencia en
comunicación
lingüística.
MUB1.1.1. Recoñece os parámetros do son e os elementos básicos da linguaxe musical, utilizando unha linguaxe técnica apropiada. MUB2.4.1. Describe os elementos das obras musicais propostas. MUB3.4.1. Emprega un vocabulario adecuado para describir percepcións e coñecementos musicais. MUB3.4.2. Comunica coñecementos, xuízos e opinións musicais de xeito oral e escrito, con rigor e claridade.
CMCCT
Competencia
matemática y
competencias
básicas en ciencia
y tecnología
MUB1.1.2. Recoñece e aplica os ritmos e os compases a través da lectura ou a audición de pequenas obras ou fragmentos musicais. MUB1.1.3. Identifica e transcribe ditados de patróns rítmicos e melódicos con formulacións sinxelas en estruturas binarias, ternarias e cuaternarias.
CD
Competencia
digital.
MUB2.5.2. Elabora traballos de indagación sobre a contaminación acústica. MUB3.5.1. Utiliza diversas fontes de información de xeito guiado para indagar sobre novas tendencias, representantes, grupos de música popular, etc., e realiza unha revisión crítica desas producións. MUB4.1.1. Coñece algunhas das posibilidades que ofrecen as tecnoloxías e utilízaas como ferramentas para a actividade musical. MUB4.1.2. Participa na produción musical demostrando o uso adecuado dos materiais relacionados, os métodos e as tecnoloxías. MUB4.2.1. Utiliza de xeito guiado as fontes e os procedementos apropiados para elaborar traballos sobre temas relacionados co feito musical.
CAA
Aprender a
aprender
MUB1.3.1. Improvisa e interpreta estruturas musicais elementais construídas sobre os modos e as escalas máis sinxelas e os ritmos máis comúns. MUB1.3.2. Utiliza os elementos e os recursos adquiridos para elaborar arranxos e crear cancións, pezas instrumentais e coreografías. MUB1.4.1. Amosa interese polo coñecemento e a aplicación de técnicas e as normas do coidado da voz, o corpo e os instrumentos. MUB1.4.5. Coñece e pon en práctica as técnicas de control de emocións á hora de mellorar os seus resultados na exposición ante un público. MUB1.5.1. Realiza improvisacións e composicións partindo de pautas previamente establecidas. MUB3.5.2. Interésase por ampliar e diversificar as preferencias musicais propias.
CSC
Competencias
sociales y cívicas.
MUB1.6.3. Amosa apertura e respecto cara ás propostas do profesorado e dos compañeiros e as compañeiras. MUB1.6.4. Practica as pautas básicas da interpretación: silencio, atención ao/á director/a e a outros/as intérpretes, audición interior, memoria e adecuación ao conxunto, amosando espírito crítico ante a súa propia interpretación e a do seu grupo. MUB2.3.1. Valora e aplica o silencio como elemento indispensable para a interpretación e a audición. MUB2.5.1. Toma conciencia da contribución da música á calidade da experiencia humana, amosando unha actitude crítica ante o consumo
27
indiscriminado de música.
CIEP o CSIEE
Sentido de la
iniciativa y
espíritu
emprendedor
MUB1.5.2. Amosa unha actitude de superación e mellora das súas posibilidades, e respecta as capacidades e as formas de expresión dos seus compañeiros e das súas compañeiras. MUB1.6.5. Participa activamente en agrupacións vocais e instrumentais, colaborando con actitudes de mellora e compromiso e amosando unha actitude aberta e respectuosa. MUB2.5.2. Elabora traballos de indagación sobre a contaminación acústica. MUB3.3.4. Contribúe á conservación, a recuperación e a transmisión do patrimonio musical galego, colaborando na recollida, na gravación e na transcrición de pezas. MUB4.1.2. Participa na produción musical demostrando o uso adecuado dos materiais relacionados, os métodos e as tecnoloxías.
CCEC
Conciencia y
expresiones
culturales
MUB1.1.1. Recoñece os parámetros do son e os elementos básicos da linguaxe musical, utilizando unha linguaxe técnica apropiada. MUB1.1.2. Recoñece e aplica os ritmos e os compases a través da lectura ou a audición de pequenas obras ou fragmentos musicais. MUB1.1.3. Identifica e transcribe ditados de patróns rítmicos e melódicos con formulacións sinxelas en estruturas binarias, ternarias e cuaternarias. MUB1.2.1. Distingue e emprega os elementos que se utilizan na representación gráfica da música (colocación das notas no pentagrama; clave de sol e de fa en cuarta; duración das figuras; signos que afectan a intensidade e matices; indicacións rítmicas e de tempo, etc.). MUB1.3.1. Improvisa e interpreta estruturas musicais elementais construídas sobre os modos e as escalas máis sinxelas e os ritmos máis comúns. MUB1.3.2. Utiliza os elementos e os recursos adquiridos para elaborar arranxos e crear cancións, pezas instrumentais e coreografías. MUB1.4.1. Amosa interese polo coñecemento e a aplicación de técnicas e as normas do coidado da voz, o corpo e os instrumentos. MUB1.4.2. Canta pezas vocais propostas aplicando técnicas que permitan unha correcta emisión da voz. MUB1.4.3. Practica a relaxación, a respiración, a articulación, a resonancia e a entoación. MUB1.4.4. Adquire e aplica as habilidades técnicas e interpretativas necesarias nas actividades de interpretación adecuadas ao nivel. MUB1.4.5. Coñece e pon en práctica as técnicas de control de emocións á hora de mellorar os seus resultados na exposición ante un público. MUB1.5.1. Realiza improvisacións e composicións partindo de pautas previamente establecidas. MUB1.6.1. Practica, interpreta e memoriza pezas vocais, instrumentais e danzas de diferentes xéneros, estilos e culturas, aprendidas por imitación e a través da lectura de partituras con diversas formas de notación, adecuadas ao nivel. MUB1.6.2. Practica, interpreta e memoriza pezas vocais, instrumentais e danzas do patrimonio español e galego. MUB2.1.1. Diferencia as sonoridades dos instrumentos da orquestra, así como a súa forma e os diferentes tipos de voces. MUB2.1.2. Diferencia as sonoridades dos instrumentos máis característicos da música popular moderna, do folclore e doutras agrupacións musicais. MUB2.2.1. Sigue partituras como apoio á audición.
28
MUB2.4.1. Describe os elementos das obras musicais propostas. MUB2.4.2. Utiliza de xeito guiado recursos como apoio á análise musical. MUB2.4.3. Emprega conceptos musicais para comunicar coñecementos, xuízos e opinións musicais de forma oral e escrita, con rigor e claridade MUB3.1.1. Recoñece, crea e interpreta distintas manifestacións da danza. MUB3.1.2. Distingue as diversas funcións que cumpre a música na nosa sociedade. MUB3.2.1. Amosa interese por coñecer os xéneros musicais e as súas funcións expresivas, gozando deles como oínte con capacidade selectiva. MUB3.3.1. Valora e respecta a importancia do patrimonio musical español e galego. MUB3.3.2. Practica, interpreta e memoriza pezas vocais, instrumentais e danzas do patrimonio español e galego. MUB3.3.3. Coñece e describe os instrumentos tradicionais españois e galegos. MUB3.3.4. Contribúe á conservación, a recuperación e a transmisión do patrimonio musical galego, colaborando na recollida, na gravación e na transcrición de pezas.
29
A continuación amósase un cadro cos contidos programados para o curso 2018/19
relacionándoos cos estándares de aprendizaxe e os criterios de avaliación adaptados a esos
contidos.
UNIDADE 1 (no 1ª trimestre)
Contidos Criterios
de avaliación
Estándares de aprendizaxe
avaliables CC
- O son:
Definición de son.
Elementos necesarios para
a existencia de sons.
Calidades do son: altura,
duración, intensidade e
timbre.
-A orquestra: orixe e tipos.
-Clasificación dos
instrumentos escolares.
- Linguaxe musical:
O pentagrama, a clave de
sol e as notas.
As liñas adicionais.
As figuras e os silencios.
Os termos de intensidade.
O pulso.
- Lectura musical directa
na interpretación vocal,
instrumental (con frautas e
instrumentos de pequena
percusión)
- Escoita activa de obras
representativas e
fundamentais.
- Práctica do ritmo en
grupo con percusión
BLOQUE I
-Interpretar partituras con
frautas e con instrumentos
de percusión.
-Identificar os principais
elementos que aparecen na
notación musical.
-Definir as calidades do son e
relacionalas coa súa
representación gráfica.
-Identificar os principais
elementos que aparecen na
notación musical.
-Participa nas actividades de
interpretación instrumental
e/ou vocal de forma activa.
-Recoñece nunha partitura os
principais elementos musicais.
-Define as calidades do son e
as relaciona coa representación
gráfica correspondente.
CSICE,
CSC,
CCEC
BLOQUE II
-Recoñecer auditivamente as
calidades do son.
-Distinguir o pulso de
distintos fragmentos
musicais.
-Comprender a relación entre
o tempo e o pulso dentro da
composición musical.
-Discriminar auditivamente
as familias de instrumentos.
-Recoñece a través da audición
as calidades do son (sons
graves/agudos, longos/curtos,
fortes/suaves, distintos
timbres)
- Distingue os distintos pulsos
dun fragmento musical.
- Comprende a importancia de
seguir o pulso para coñecer o
tempo da obra musical.
- Coñece e percibe
auditivamente distintas
familias de instrumentos
dentro dunha obra musical.
CAA
CCECC
MCT
30
corporal.
BLOQUE III:
-Identificar os instrumentos
escolares e agrupalos
segundo a súa clasificación.
-Agrupa por familias os
distintos instrumentos
escolares. CCL,
CAA,
CCEC.
-Coñece as características
principais dos instrumentos
escolares.
BLOQUE IV
- Acadar información sobre
as familias instrumentais e os
tipos de orquestra.
-Acada información sobre as
familias instrumentais e os
tipos de orquestra.
CAA,
CCEC,
CD
UNIDADE 2 (no 1º Trimestre)
Contidos Criterios
de avaliación
Estándares de aprendizaxe
avaliables CC
- Ritmos binarios e
ternarios.
- Acento e compás.
-Compás binario, ternario e
cuaternario.
-Os signos de
prolongación: puntillo,
ligadura e caldeirón.
-Coñecemento
instrumental: os
instrumentos de corda
fretada (violín, viola,
violoncello e contrabaixo)
- Lectura musical directa
na interpretación vocal,
instrumental (con frautas e
instrumentos de pequena
percusión)
- Escoita activa de obras
representativas e
fundamentais.
- Realización de ditados
BLOQUE I
-Interpretar partituras con
frautas e con instrumentos
de percusión.
-Interpretar cancións e
realizar xogos vocais.
-Realizar exercicios de ritmo
e corografías.
-Participa nas actividades de
interpretación instrumental,
vocal e nas de movemento de
forma activa.
CSICE,
CSC,
CCEC
BLOQUE II
-Recoñecer auditivamente os
instrumentos de corda
fretada.
-Desenrolar sensibilidade
artística en actividades de
audición dos instrumentos de
corda fretada.
-Recoñece auditivamente os
instrumentos de corda fretada.
-Desenrola a súa sensibilidade
artística en relación aos
instrumentos de corda fretada.
CAA,
CSIC
CCEC
BLOQUE III:
- Coñecer as partes dos
instrumentos de corda fretada
e a súa importancia na
orquestra clásica.
-Coñece as partes dos
instrumentos de corda fretada
CCL,
CAA,
CCEC.
31
rítmicos.
- Interpretación de
cancións.
- Realización de
coreografías onde
desenvolvan a motricidade
global, a regulación tónico-
motriz e mais a
organización temporal e
espacial.
- Discriminación e
identificación auditiva e
visual de todos os
instrumentos estudados no
tema mediante exercicios
prácticos de audición e
teóricos.
- Práctica do ritmo en
grupo con percusión
corporal.
BLOQUE IV
-Acadar información dos
instrumentos de corda fretada
a través de internet.
-Acada información sobre os
instrumentos de corda fretada a
través de internet.
CAA,
CCEC,
CD
UNIDADE 3 (no 2º trimestre)
Contidos Criterios
de avaliación
Estándares de aprendizaxe
avaliables CC
- A voz:
Cómo se forma a voz?
Tipos de voz e principias
agrupacións vocais.
- Linguaxe musical:
Os signos de repetición.
Notas a contratempo.
-Realización de exercicios e
cuestións teórico-prácticas
para facilitar a comprensión
do estudo dos signos de
repetición e as notas a
contratempo.
- Realización de ditados
rítmicos cos elementos
BLOQUE I
-Coñecer as posibilidades
expresivas da entoación
interpretando, en grupo, diversas
cancións.
-Interpretar partituras con
frautas e con instrumentos de
percusión.
-Desenvolver habilidades
musicais para crear fragmentos
melódicos en ritmo binario,
ternario e cuaternario.
- Entoa con afinación apropiada
nas actividades de canto en grupo.
-Participa nas actividades de
interpretación instrumental de
forma activa.
- Crea fragmentos melódicos en
ritmo binario, ternario e
cuaternario.
CAA,
CMCT
CSIEE
CSC
BLOQUE II
- Coñecer o significado dos
conceptos de timbre de son e
instrumento musical.
- Coñecer en que consiste a voz
como instrumento musical e as
tres tesituras da voz e a súa
clasificación.
- Apreciar as formas de
agrupación dos conxuntos
vocais e instrumentais.
- Coñece o timbre do son como
unha calidade particular de cada
obxecto sonoro que existe arredor
nosa.
- Adquire o coñecemento sobre o
concepto de voz como
instrumento musical e coñece as
tesituras da voz: aguda, media e
grave.
- Coñece as agrupacións vocais e
CAA
CMCT
CCEC
32
musicais coñecidos.
- Creación de estruturas
rítmicas ou melodías
empregando os elementos da
linguaxe musical aprendidos.
-Emprego dos instrumentos
como medios de expresión
musical, mediante a práctica
individual ou en grupo, de
diferentes pezas musicais.
- Escoita activa de obras
representativas e
fundamentais.
- Práctica do ritmo en grupo
con percusión corporal.
instrumentais máis
representativas.
BLOQUE III:
-Desenrolar a súa sensibilidade
artística en relación á música
vocal.
-Desenrola a súa sensibilidade
artística en relación á música
vocal.
CCL,
CAA,
CCEC
BLOQUE IV
- Acadar información sobre os
tipos de voces e as distintas
agrupacións vocais.
-Acada información sobre os tipos
de voces e as distintas
agrupacións vocais.
CAA,
CCEC,
CD
UNIDADE 4 (no 2º trimestre)
Contidos Criterios
de avaliación
Estándares de aprendizaxe
avaliables CC
-Coñecemento instrumental:
Os instrumentos de corda
punteada: a guitarra clásica e
a arpa.
Os instrumentos de corda
percutida: o piano.
- Linguaxe musical:
Os intervalos: tipos de
intervalos. Clasificación.
A melodía.
-Realización de exercicios e
cuestións teórico-prácticas
BLOQUE I
-Interpretar partituras con
frautas e con instrumentos
de percusión.
-Interpretar cancións e realizar
xogos vocais.
-Realizar exercicios de ritmo e
corografías.
-Participa nas actividades de
interpretación instrumental, vocal
e nas de movemento de forma
activa.
CSICE,
CSC,
CCEC
BLOQUE II
-Recoñecer auditivamente os
instrumentos de corda punteada
e os de corda percutida.
-Desenrolar sensibilidade
artística en actividades de
audición dos instrumentos de
corda punteada e percutida.
-Recoñece auditivamente os
instrumentos de corda punteada e
os de corda percutida.
-Desenrola a súa sensibilidade
artística en relación aos
instrumentos de corda punteada e
percutida.
CAA,
CSIC
CCEC
33
para facilitar a comprensión
dos intervalos.
- Realización de ditados
rítmicos cos elementos
musicais coñecidos.
- Creación de estruturas
rítmicas empregando os
elementos da linguaxe
musical aprendida.
-Emprego dos instrumentos
como medios de expresión
musical, mediante a práctica
individual ou en grupo, de
diferentes pezas musicais.
-Discriminación e
identificación auditiva e
visual de todos os
instrumentos estudados no
tema mediante exercicios
prácticos de audición e
teóricos.
- Escoita activa de obras
representativas e
fundamentais.
Práctica do ritmo en grupo
con percusión corporal.
BLOQUE III:
- Coñecer as partes dos
instrumentos de corda punteada
e de corda percutida e a súa
importancia na orquestra clásica.
-Coñece as partes dos
instrumentos de corda punteada e
de corda percutida.
CCL,
CAA,
CCEC.
BLOQUE IV
-Acadar información sobre os
instrumentos de corda pulsada e
os de corda percutida a través de
internet.
-Acada información sobre os
instrumentos de corda pulsada e
os de corda percutida a través de
internet.
CAA,
CCEC,
CD
UNIDADE 5 (no 3º trimestre)
Contidos Criterios
de avaliación
Estándares de aprendizaxe
avaliables CC
-Coñecemento instrumental: os
instrumentos de vento-madeira (a
frauta de pico, a frauta traveseira,
o clarinete e o saxofón)
-Os instrumentos de vento-
madeira de cana dobre: oboe,
corno inglés, fagot e contrafagot.
- Linguaxe musical:
A altura do son: ton e semitón,
notas naturais e alteradas.
As alteracións: sostido, bemol e
BLOQUE I
-Interpretar partituras con
frautas e con instrumentos
de percusión.
-Interpretar cancións e realizar
xogos vocais.
-Realizar exercicios de ritmo e
corografías.
-Participa nas actividades de
interpretación instrumental, vocal e
nas de movemento de forma activa.
CSICE,
CSC,
CCEC
BLOQUE II
-Recoñecer auditivamente os
instrumentos vento madeira.
-Desenrolar sensibilidade artística
en actividades de audición dos
instrumentos de vento madeira.
-Recoñece auditivamente os
instrumentos de vento madeira.
-Desenrola a súa sensibilidade
artística en relación aos instrumentos
de vento madeira.
CAA,
CSIC
CCEC
34
becuadro.
Tipos de alteracións: propias e
accidentais.
-Realización de exercicios e
cuestións teórico-prácticas para
facilitar a comprensión dos tons,
dos semitóns e das alteracións.
- Realización de ditados rítmicos
cos elementos musicais
coñecidos.
- Creación de estruturas rítmicas
empregando os elementos da
linguaxe musical aprendida.
- Emprego dos instrumentos
como medios de expresión
musical, mediante a práctica
individual ou en grupo, de
diferentes pezas musicais.
- Discriminación e identificación
auditiva e visual de todos os
instrumentos estudados no tema
mediante exercicios prácticos de
audición e teóricos.
- Escoita activa de obras
representativas e fundamentais.
- Práctica do ritmo en grupo con
percusión corporal.
BLOQUE III:
- Coñecer as partes dos
instrumentos de vento madeira e a
súa importancia na orquestra
clásica.
-Coñece as partes dos instrumentos de
vento madeira e a súa importancia na
orquestra clásica.
CCL,
CAA,
CCEC.
BLOQUE IV
-Acadar información sobre os
instrumentos de vento madeira a
través de internet.
-Acada información sobre os
instrumentos de vento madeira a
través de internet
CAA,
CCEC,
CD
UNIDADE 6 (no 3º trimestre)
Contidos Criterios
de avaliación
Estándares de aprendizaxe
avaliables CC
-Coñecemento instrumental:
Os instrumentos de vento metal
(trompeta, trompa, trombón e
tuba)
Os instrumentos de vento
mecánico.
-Os instrumentos populares
galegos: a gaita, a zanfona, o
bombo o tamboril, a pandeireta e
outros.
- Linguaxe musical:
BLOQUE I
-Interpretar partituras con
frautas e con instrumentos
de percusión.
-Interpretar cancións e realizar
xogos vocais.
-Realizar exercicios de ritmo e
corografías.
-Participa nas actividades de
interpretación instrumental, vocal e
nas de movemento de forma activa.
CSICE,
CSC,
CCEC
BLOQUE II
-Recoñecer auditivamente os
instrumentos de vento metal e os
instrumentos populares galegos.
-Desenrolar sensibilidade artística
en actividades de audición dos
instrumentos de vento metal e dos
-Recoñece auditivamente os
instrumentos vento metal e os
instrumentos populares galegos.
-Desenrola a súa sensibilidade
artística en relación aos instrumentos
de vento metal e os instrumentos
CAA,
CSIC
CCEC
35
Os acordes: como se forman e
como se empregan.
Indicacións de aire e carácter. O
metrónomo.
A textura musical.
As escalas.
O tresiño.
-Realización de exercicios e
cuestións teórico-prácticas para
facilitar a comprensión dos
acordes.
- Realización de ditados rítmicos
cos elementos musicais
coñecidos.
- Creación de estruturas rítmicas
empregando os elementos da
linguaxe musical aprendida.
- Emprego dos instrumentos
como medios de expresión
musical, mediante a práctica
individual ou en grupo, de
diferentes pezas musicais.
- Discriminación e identificación
auditiva e visual de todos os
instrumentos estudados no tema
mediante exercicios prácticos de
audición e teóricos.
- Escoita activa de obras
representativas e fundamentais.
- Análise e comparación das
texturas en fragmentos de
partituras.
- Práctica do ritmo en grupo con
percusión corporal.
instrumentos populares galegos. poopulares galegos.
BLOQUE III:
- Coñecer as partes dos
instrumentos de vento metal e a súa
importancia na orquestra clásica.
-Coñece as partes dos instrumentos de
vento metal e a súa importancia na
orquestra clásica.
CCL,
CAA,
CCEC.
BLOQUE IV
-Acadar información sobre os
instrumentos de vento metal e os
instrumentos populares galegos a
través de internet.
-Acada información sobre os
instrumentos de vento metal e os
instrumentos populares galegos a
través de internet.
CAA,
CCEC,
CD
36
2.5.3.- CONCRECIÓN DAS ESCALAS DE AVALIACIÓN
BLOQUE INTERPRETACIÓN E CREACIÓN
Criterio de avaliación:
1 Recoñecer os parámetros do son e os elementos básicos da linguaxe musical , utilizando
unha linguaxe técnica apropiada e aplicándoos a traves da lectura ou a audicion e a
interpretacion de pequenas obras ou fragmentos musicais.
Estándares de aprendizaxe BAIXO MEDIO ALTO
MUB1.1.1. Recoñece os parámetros do son e os elementos basicos da linguajxe musical, empregando unha linguaxe tecnica apropiada.
Coñece a linguaxe que califica os parámetros do son, pero aplica de xeito guiado a linguaxe técnica
básica
Coñece a linguaxe que califica os parámetros do son, pero aplica de xeito autónomo a linguaxe
técnica básica
Coñece e recoñece claramente os parámetros do son e emprega a
linguaxe técnica básica
MUB1.1.2. Recoñece e aplica os ritmos e os compases a traves da lectura ou a audicion de pequenas obras ou fragmentos musicais.
Segue e le partituras de audicións sinxelas dun feito poco autónomo
Segue e le partituras de audicións máis complexas de xeito autónomo
Segue e le partituras para instrumentos harmónicos e música coral e instrumental
MUB1.1.3. Identifica e transcribe dictados de patrones ritmicos e melódicos con plantexamientos sinxelos en estruturas binarias, ternarias e cuaternarias.
Recoñece e selecciona os patróns rítmicos a partirer de opcións dadas
Recoñece e transcribe ditados pero recoñece os melódicos entre opcións dadas
Recoñece e transcribe ditados rítmicos e melódicos
37
Criterio de avaliación: 2. Distinguir e utilizar os elementos da representacion grafica da musica (colocacion das notas no pentagrama ; clave de sol e de fa en cuarta ; duracion das figuras ; signos que afectan á intensidade e matices; indicaciones ritmicas e de tempo, etc.).
Estándares de aprendizaxe BAIXO MEDIO ALTO
MUB1.2.1. Distingue e emprega os elementos que se utilizan na re- presentación gráfica da música (colocación das notas no pentagrama; clave de sol e de fa en cuarta; duración das figuras; signos que afectan á intensidade e matices; indicacións rítmicas e de tempo, etc.).
Recoñece con axuda de
elementos de representación musical. Mellor ritmo que melodía. Recoñece os signos de intensidade e sabe cales son as indicacións de movemento
Recoñece autónomamente os elementos de representación musical. Recoñece os signos de intensidade e sabe cales son as indicacións de movemento
Le partituras axeitadas ao nivel integrando os elementos da representación musical.
Criterio de avaliación: 3. Improvisar e interpretar estruturas musicais elementais construidas sobre os modos e as escalas mais sinxelas e os ritmos mais comúns.
Estándares de aprendizaxe BAIXO MEDIO ALTO
MUB1.3.1. Improvisa e interpreta estruturas musicais elementais construidas sobre os modos e as escalas mais sinxelas e os ritmos mais comúns.
Interpreta a primeira voz de pezas musicais sinxelas e improvisa de xeito pouco reflexivo e sen precisión na pulsación
Interpreta as voces medianamente complicadas dunha peza polifónica e improvisa reflexivamente cunha musicalidade pouco expresiva
Interpreta las voces más complicadas de una pieza polifónica e improvisa reflexivamente con una musicalidad expresiva
MUB1.3.2. Utiliza los elementos y los recursos adquiridos para elaborar arreglos y crear canciones, piezas instrumentales y coreografías.
Compón e confecciona arranxos e coreografías nun grupo
Compón e confecciona arranxos e coreografías en un grupo. Individualmente compón cunha expresividade limitada.
Compón e confecciona arranxos e coreografías autonomamente e con dedicación. Colabora en mellorar os traballos dos compañeiros que teñen máis dificultades.
38
Criterio de avaliación: 4. Analizar e comprender o concepto de textura e recoñecer, a través da audición e a lecturas de partituras, os tipos de textura
Estándares de aprendizaxe BAIXO MEDIO ALTO
Recoñece, comprende e analiza diferentes tipos de textura
Coñece as texturas e identifica se son monódicas ou polifónicas
Identifica as texturas monódicas e poifónicas homófonas ou contrapuntísticas
Comprende a esencia do concepto textura e a importancia da textura na composición musical. Recoñece as texturas.
Criterio de evaluación: 5. Coñecer os principios básicos dos procedementos compositivos e as formas de organización musical.
Estándares de aprendizaxe BAIXO MEDIO ALTO
Comprende e identifica os conceptos e términos básicos relacionados cos procedementos compositivos e os tipos formais
Coñece teóricamente as estruturas musicais e é quen de distinguir os cambios de tema e as repeticións cando son moi contrastados. Segue os musicogramas con axuda.
Coñece os principios teóricos da estrutura musical e distingue con bastante claridade os cambios de tema e as repeticións. Segue os musicogramas con autonomía.
Comprende a necesidade da estructuración musical e identifica os cambios nunha estrutura. Pode confeccionar musicogramas propios.
Criterio de avaliación: 6. Amosar interese polo desenvolvemento das capacidades e habilidades técnicas como medio para as actividades de interpretación, aceptando e cumplindo as mesmas que rexen a interpretación en grupo e aportando ideas musicais que contribúan ao perfeccionamento da tarefa común.
Estándares de aprendizaxe BAIXO MEDIO ALTO
Amosa interese polo coñecemento e coidado da voz, o corpo, e os instrumentos
Coñece os principios de coidado da voz, o corpo e dos instrumentos, pero apliícaos só con guía
Coida a voz, o corpo e dos instrumentos, pero só en clase
Aplica nas diferentes instancias da vida os coñecementos adquiridos sobre coidado de voz, corpo e instrumentos
Canta pezas vocais propostas aplicando técnicas que permitan unha correcta emisión de voz
Aplica a técnica vocal cando o profesor dá as consignas exactas para cada situación
Aplica a técnica vocal semiatomátiacmente, pero necesita pautas para cada dificultade concreta
Integra cada pauta de técnica vocal e aplícaa en cada dificultade
39
Practica a relaxación, respiración, articulación, resoancia e entonación
Canta de modo pouco reflexivo
Canta intentando ser reflexivo, pero necesita guía do profesor para cada aspecto
Canta de modo reflexivo, aplicando as ténicas aprendidas
Adquire e aplica as habilidades técnicas e interpretativas necesarios nas actividades de interpretación
Integra lentamente as habilidades técnicas necesitando de guía nos primeiros estadíos da aprendizaxe de cada obra.
Aplícase en mellorar as súas habilidades interpretativas, pero o resultado é pouco musical
Interpreta aplicando todas as técnicas e habilidades desenvolvidas. Busca musicalidade na interpretación
Coñece e pon en prácitca as técnicas de control de emocións á hora de mellorar os seus resultados na exposición ante un público
Amosa intranquilidade e unha concentración irregular
Amosa tranquilidade e unha concentración algo irregular
Está controlado emocionalmente e concentrado para poder interpretar con corrección e musicalidade
Criterio de avaliación: 5. Demostrar interés por las actividades de composición e improvisación y mostrar respeto por las creaciones de sus compañeros
Estándares de aprendizaxe BAIXO MEDIO ALTO
Realiza improvisacións e composicións partindo de pautas establecidas previamente
Improvisa e compón coa axuda do grupo
Improvisa e compón en grupo e individualmente aportando ideas pouco musicais
Improvisa e compón con musicalidade seguindo a pulsación, a coherencia e as estructuras
Demostra unha actitude de superación e mellora das súas posibilidades e respecta as distintas capacidades e formas de expresión dos seus compañeiros
É quen de tentar compoñer, pero cánsase pronto. Necesita apoio do grupo. Cóstalle respectar aos seus compañeiros
Trata de compoñer autónomamente mellorando as súas posibilidades Respecta e valora a expresividade dos seus compañeiros
Recoñece e supera as súas dificultades expresivas, respecta as dos seus compañeiros e axuda a que eles se superen
Criterio de avaliación: 8. Participar activamente e con iniciativa persoal nas actividades de interpretación, asumindo distintos papeis, intentando concertar a súa acción coa do resto do conxunto, aportando ideas musicais e contribuíndo ao perfeccionamento da tarefa común.
Estándares de aprendizaxe BAIXO MEDIO ALTO
40
Practica interpreta e memoriza pezas vocais, instrumentais e danzas de diferentes xéneros, estilos e culturas, aprendidas por imitación e a través da lectura de partituras con diversas formas de notación, axeitadas ao nivel
Interpreta con dificultade a través da lectura con notación adaptada: semipartituras e partituras de notación sinxela Canta por imitación ou con partituras moi simples Danza por imitación e con dificultades de pulsación e para seguir e memorizar as coreografías
Interpreta con corrección a través da lectura con notación adaptada: semipartituras e partituras de notación sinxela Canta por imitación ou con partituras moi simples Danza por imitación e sen dificultades de pulsación e para seguir e memorizar as coreografías
Interpreta con corrección e musicalidad a través da lectura Canta con partituras adaptadas ao nivel Danza sen dificultades de pulsación e memorizando as coreografías
Practica interpreta e memoriza pezas vocais, instrumentais e danzas do patrimonio español
ídem ídem ídem
Amosa apertura e respecto cara as propostas do profesor e dos compañeiros
Amosa unha actitude de baixa motivación, pero respecta as propostas
Amosa unha actitude de motivación, respecta as propostas pero non aporta creativamente
Amosa unha actitude de alta motivación, respecta as propostas e fai aportacións creativas
Practica las pautas básicas de la interpretación: silencio, atención al director y a los otros intérpretes, audición interior, memoria y adecuación al conjunto, mostrando espíritu crítico ante su propia interpretación y la del grupo
Interpreta con pouca reflexión, amosa unha atención dispersa ás pautas de traballo i é pouco crítico
Interpreta con reflexión, amosa atención ás pautas de traballo i é pouco crítico
Amosa moito interese por seguir as pautas de traballo i é crítico
Participa de xeito activo en agrupacións vocais e instrumentais, colabora con actitudes de mellora e compromiso e amosa unha actitude aberta e respectuosa
Participa activamente na aula, pero con baixo compromiso no seu traballo autónomo e con actitude medianamente respectuosa
Participa activamente na aula, mellora co seu traballo autónomo e amosa actitude respectuosa
Participa activamente na aula, axudando aos seus compañeiros con menos aptitudes e motivación. Mellora co seu traballo autónomo e amosa actitude moi respectuosa
Criterio de avaliación: 9. Explorar as posibilidades de distintas fontes e obxectos sonoros
Estándares de aprendizaxe BAIXO MEDIO ALTO
Amosa interese polas paisaxes sonoras que nos rodean e reflexiona sobre os mesmos
Necesita pautas concretas que guíen a súa reflexión e abran o interese polas paisaxes que nos rodean
Amosa interese polas paisaxes sonoroas, pero con pouca reflexión.
Está moi interesado/a no mundo sonoro e colabora coas súas reflexións
Investiga de xeito creativo as posibilidades sonoras e musicais dos obxectos
Investiga con axuda do grupo e guía do profesor
Amosa certa curiosidade polas posibilidades sonoras dos obxectos. Fai algunha aportación
Amosa moita curiosidade polas posibilidades sonoras dos obxectos. Fai aportacións creativas ao conxunto do alumnado
41
BLOQUE ESCOITA Criterio de avaliación: 1.- Identificar e describir os instrumentos, voces e as súas agrupacións
Estándares de aprendizaxe BAIXO MEDIO ALTO
Diferenza as sonoridades dos instrumentos da orquestra, así como a á forma e os diferentes tipos de voces.
Diferenza as familias orquestrais, pero presenta confusión entre instrumentos de forma e timbres semellantes Diferenza voces masculinas y femininas
Identifica visualmente todos os instrumentos, pero confunde a clasificación Diferenza tesituras das dúas voces femininas por comparación
Distingue con claridade os instrumentos polas súas formas e timbres Diferenza voces masculinas e femininas Distingue o tipo de voz dos solistas
Diferenza las sonoridades dos instrumentos máis característicos da musica popular moderna, do folclore e doutras agrupacións musicais.
Diferenza as agrupacións pero ten dificultades para memorizar o nome dos instrumentos
Diferenza as agrupacións máis habituais. Confúndese coas menos habituais
Identifica os instrumentos e as agrupacións pola súa sonoridade individual e conxunta
Explora e descubre as posibilidades da voz e os instrumentos e a súa evolución ao longo da historia da música
Amosa pouco interese por explorar as posibilidades da voz e dos instrumentos
Interésase pola evolución da voz e dos instrumentos ao longo da historia pero ten poucos referentes culturais
Coñece a evolución da voz e os instrumentos ao longo da historia e sérvese dela para comentar as audicións
Criterio de avaliación: 2. - Ler distintos tipos de partituras no contexto das actividades musicais da aula como apoio ás tarefas de audición
Estándares de aprendizaxe BAIXO MEDIO ALTO
Le partituras como apoio ás audicións
Segue partituras de audicións, pero non as le. Guíase pola forma da notación rítmica ou da liña melódica
Segue a partitura polo ritmo e pola forma da líña melódica. Pode lela se a notación é simple
Le a partitura da audición i é quen de seguir a das voces internas. Segue partituras complexas de orquestra e de instrumentos harmónicos
42
Criterio de avaliación: 3.- Valorar o silencio como condición previa para participar nas audicións
Estándares de aprendizaxe BAIXO MEDIO ALTO
Valora o silencio como elemento indispensable para a interpretación e a audición
Garda silencio cando é avisado reiteradamente. Valórao pouco por propia iniciativa
Valora o silencio, pero non o mantén se ten unha dúbida, e pregúntaa a un compañeiro, de tal xeito que interrompe a concentración na aula
A súa actitude é de respecto total ao silencio e colabora co profesor para mantelo
Criterio de avaliación: 4.- Recoñecer auditivamente e determinar a época ou cultura á que pertencen distintas obras musicais interesándose por ampliar as súas preferencias
Estándares de aprendizaxe BAIXO MEDIO ALTO
Amosa interese por coñecer músicas de outras épocas e culturas
Amosa interese polo atractivo musical, o seu impacto emocional e sensorial. Valora pouco o feito da evolución musical
Amosa interese por recoñecer a música dos diferentes períodos, pero fáltanlle moitas referencias históricas que lle axuden a identificalos. Interésase pola música doutras culturas
Amosa moito interese por coñecer músicas dos distintos períodos históricos e culturas diversas. Isto permítelle relacionar os coñecementos adquiridos e abrir as súas posibilidades de pracer pola música en xeral
Recoñece e sabe situar no espazo e tempo músicas de diferentes culturas
Recoñece e sitúa as composicións máis arquetípicas de cada época e lugar
Coñece elementos que o guían para recoñecer as composicións dun período ou dun lugar
Ten moi claros os elementos de análise e de contexto histórico que lle permiten situar cada obra. Tamén sitúa a música nos lugares xeográficos de cada cultura
Criterio de avaliación: 5.- Identificar e describir, mediante o uso de distintas linguaxes (gráfico, corporal ou verbal), algúns elementos e formas de organización e estruturación musical (ritmo, melodía, textura, timbre, repetición, imitación, variación) dunha obra interpretada en directo ou gravada
Estándares de aprendizaxe BAIXO MEDIO ALTO
43
Describe os elementos das obras Musicais propostas
Necesita guía para recoñecer os elementos da música e do contexto
Recoñece autonomamente os elementos da música que están presentes nun modelo de análise
Sabe priorizar os elementos da música máis relevantes para a súa análise
Utiliza con autonomía diversos recursos como apoio á análise musical
Necesita guía para seguir o modelo de análise
Con unha guía como modelo pode analizar unha obra musical
Ten os elementos de análise interiorizados para poder describir unha obra con elementos musicais
Emprega conceptos musicais para comunicar coñecementos, xuízos e opinións musicais de forma oral i escrita con rigor e claridade
Sabe contestar preguntas sobre conceptos musicais, pero non os extrapola para poder elaborar unha crítica musical
Pode elaborar un escrito razoado coa terminoloxía musical
Comunica coñecementos musicais empregando a terminoloxía axeitada e coa reflexión que lle permite emitir xuízos
Criterio de avaliación: 6.- Identificar situacións do ámbito cotián nas que se produce un uso indiscriminado do son, analizando as súas causas e propoñendo solucións
Estándares de aprendizaxe BAIXO MEDIO ALTO
Toma conciencia da contribución da música á calidade da experiencia humana, amosando unha actitude crítica ante o consumo indiscriminado de música
É consciente da importancia da música para o ser humano, pero só considerando a súa propia experiencia. Cústalle ser crítico co consumo abusivo
Recoñece a importancia da música e cómo impacta nas emocións. Amosa unha actitude crítica co consumo da música, pero en casos de extremo abuso
Valora o poder da influencia da música no ser humano ao longo da historia i é sensible ao seu uso indiscriminado como contraproducente para os sentidos e para a saúde mental
Elabora traballos de indagación sobre a contaminación acústica
Elabora traballos concretos sobre datos de contaminación acústica
Recolle datos de contaminación acústica i emite xuizos críticos
Recolle, compara cifras i emite hipóteses relacionadas coa contaminación acústica
44
BLOQUE CONTEXTOS MUSICAIS E CULTURAIS
Criterio de avaliación: 1.- Realizar exercicios que reflicten a relación da música con outras disciplinas
Estándares de aprendizaxe BAIXO MEDIO ALTO
Expresa contidos musicais e relaciónaos con periodos da historia da música e con outras disciplinas
Contesta cuestionarios sobre periodos históricos relacionando música e sociedade Coñece que aspectos da música están relacionados coas outras disciplinas do saber
Explica as características musicais dos diferentes periodos coa linguaxe apropiada Relaciona os coñecementos das disciplinas cos contidos musicais
Compara as características musicais dos distintos periodos relacionándoos cos feitos máis significativos Explica os aspectos da evolución das artes, a ciencia e a tecnoloxía relacionados coa música
Recoñece distintas manifestacións da danza
Diferencia entre danza clásica e danza moderna
Compara diferentes periodos da historia da danza e relaciónaos coa sociedade da época
Analiza a evolución da danza comparándoa coa evolución da sociedade e dos gustos musicais e artísticos
Distingue as diversas funcións que cumpre a música na nosa sociedade
Distingue a música funcional da música composta só para o pracer artístico sensorial
Explica o poder da música para influir nas emocións e o seu uso na sociedade
Compara varios usos da música e as funcións que desempeñan Comprende a necesidade da música de circunstancia e relaciónaa coas necesidades do poder de cada momento histórico
Criterio de avaliación: 2.- Demostrar interesepor coñecer músicas de distintas características, épocas e culturas, e por ampliar e diversificar as propias preferencias musicais, adoptando unha actitude aberta e respetuosa
Estándares de aprendizaxe BAIXO MEDIO ALTO
Amosa interese por coñecer os xéneros musicais e as súas funcións expresivas, e desfruta deles como oíente con capacidade selectiva
Completa cuestionarios sobre as divisións de xéneros musicais, básicamente os xéneros relacionados coa imaxen
Coñece a división de xéneros e aplícaos na análise musical Desfruta da audición e diferenciación dos xéneros e estilos máis populares
Distingue o xénero dunha audición e explica a súa función Desfruta da audición e do pracer intelectual da diferenciación dos xéneros
45
Amosa interese por coñecer música de diferentes épocas e culturas como fonte de enriquecimento cultural e disfrute persoal
A través da interpretación e da audición familiarízase coa música histórica. Apréciaa sensorialmente
A través da interpretación e da audición familiarízase coa música histórica. Apréciaa sensorialmente e aprecia escoitar as composicións máis emblemáticas como enriquecimento cultural
Amosa pracer sensorial ao escoitar a beleza da música independentemente do periodo histórico no que foi composta e valora racionalmente o enriquecimento cultural que supón. Relaciona a arte da música coas artes plásticas e escénicas
Criterio de avaliación: 3.- Relacionar as cuestións técnicas aprendidas coas características dos períodos da historia musical
Estándares de aprendizaxe BAIXO MEDIO ALTO
Relaciona as cuestións técnicas aprendidas e vencéllaas cos períodos da historia da música correspondentes
Relaciona os períodos da música coas súas características técnicas máis definitorias e determinantes
Coñece as características musicais das diferentes épocas e culturas e pode explicalas
Valora o uso dos elementos da música en cada período, compáraos e chega a conclusións argumentadas e reflexionadas
Criterio de avaliación: 4.- Distinguir os grandes períodos da historia da música
Estándares de aprendizaxe BAIXO MEDIO ALTO
Distingue os períodos da historia da música e as tendencias musicais
Coñece a sucesión dos períodos e as características musicais máis relevantes
Coñece os usos dos elementos da música en cada período e utilízaos para distinguilos nas audicións
Distingue a música dos períodos pola análise dos elementos da música e distíngueos e relaciónaos nunha audición
Examina a relación entre os acontecimentos históricos, o desenvolvemento tecnolóxico e a música na sociedade
Coñece os feitos clave de cada periodo histórico, as características da sociedade e os avances da sociedade e os avances tecnolóxicos relacionados coa música. Examina a relación entre eles dun xeito guiado
Coñece os feitos clave de cada periodo histórico e os avances tecnolóxicos relacionados coa música. Examina autónomamente e relaciónaos coa sociedade da época
Relaciona todos os coñecementos adquiridos para comprender i explicar a estreita relación entre a historia asociada á evolución da tecnoloxía e a presencia, usos e funcións da música nunha determinada sociedade
46
Criterio de avaliación: 5.- Apreciar a importancia do patrimonio cultural español e comprender o valor de conservalo e transmitilo
Estándares de aprendizaxe BAIXO MEDIO ALTO
Valora a importancia do patrimonio español e galego.
Coñece os compositores españois máis relevantes
Relaciona os compositores españois máis relevantes coa súa música e coas características da sociedade do seu momento
Coñece e compara a traxectoria dos compositores españois máis relevantes coas tendencias musicais europeas
Practica, interpreta e memoriza pezas vocais, instrumentais e danzas do patrimonio español
Interpreta con dificultade a través da lectura con notación adaptada: semipartituras e partituras de notación simple Canta por imitación ou con partituras moi simples Danza por imitación e con dificultades de pulsación e para seguir e memorizar as coreografías
Interpreta con corrección a través da lectura con notación adaptada: semipartituras e partituras de notación simple Canta por imitación ou con partituras moi simples Danza por imitación e sen dificultades de pulsación e memorizando as coreografías
Interpreta con corrección e musicalidade a través da lectura Canta con partituras adaptadas ao nivel Danza sen dificultades de pulsación e memorizando as coreografías
Coñece os instrumentos tradicionais
Identifica a familia orquestral dos instrumentos máis usados
Identifica os instrumentos máis empregados no folclore
Coñece e amplía a información sobre os instrumentos, a súa construción e o seu uso social
Criterio de avaliación: 6.- Valorar a asimilación e o emprego dalgúns conceptos musicais básicos necesarios ao emitir xuizos de valor
Estándares de aprendizaxe BAJO MEDIO ALTO
Empregar un vocabulario axeitado para describir percepcións e coñecementos musicais
Completa cuestionarios pechados cos termos musicais básicos
Redacta textos sobre aspectos musicais co vocabulario básico necesario
Valora a importancia de ampliar o vocabulario musical como recurso cultural e expresivo
47
Comunica coñecementos, xuízos e opinións musicais de forma oral e escrita con rigor e claridade
Elabora pequenos textos con soporte visual sobre aspectos concretos da música como intérpretes ou produtores. Emite xuízos cun vocabulario básico
Explica oralmente ou con textos curtos coñecementos, opinións ou críticas cunha linguaxe musical suficiente
Explica ou redacta textos sobre coñecementos, percepcións ou guizos críticos cun vocabulario musical extenso e conciso
Criterio de avaliación: 7.- Amosar interese e actitude crítica pola música actual, os musicais, os concertos en directo e as novas propostas musicais, valorando os elementos creativos e innovadores destes
Estándares de aprendizaxe BAJO MEDIO ALTO
Utiliza diversas fontes de información para indagar sobre as novas tendencias, representantes, grupo de música popular, etc., e realiza unha revisión crítica de ditas producións
Busca información en internet sobre aspectos concretos que dan relevo musical a un interprete, produtor, ou compositor de música para medios audiovisuais
Busca e analiza críticas musicais sobre concertos ou novas producións dos ámbitos da música actual
Analiza e compara críticas e producións musicais actuais e emite hipóteses sobre o futuro da súa traxectoria Elabora textos reflexivos e ben argumentados
Interésase por ampliar e diversificar as preferencias musicais propias
Amosa unha actitude tolerante e aberta para interpretar e escoitar obras de estilos diferentes do gusto propio
Amosa interese na presentación en clase de música actual diferente dos seus gustos e preferencias. Respecta os gustos distintos do propio
Amosa interese e busca información de xeito autónomo sobre as obras que se presentan na aula ou que suxiren os compañeiros
BLOQUE MÚSICA E TECNOLOXÍA Criterio de avaliación: 1.- Valerse con autonomía dos recursos tecnolóxicos dispoñibles demostrando un coñecemento básico das técnicas e os procedementos necesarios para gravar, reproducir, crear, interpretar música e realizar sinxelas producións musicais
Estándares de aprendizaxe BAIXO MEDIO ALTO
48
Coñece algunhas das posibilidades que ofrecen as tecnoloxías e emprégaas como ferramenta para a actividade musical
Sérvese de soportes dixitais para escoitar música Coñece un programa básico de edición musical e emprega as ferramentas básicas para editar música de forma creativa Coñece un programa de edición de partituras e usa as ferramentas básicas para escribir e compoñer música Coñece algunha aplicación para móbil relacionada coas tecnoloxías do son
Utiliza con destreza soportes dixitais para escoitar música Coñece un programa básico de edición musical e emprega as ferramentas un pouco máis complexas para editar música de xeito creativo Coñece un programa de edición de partituras e usa as ferramentas máis complexas para escribir e compor música Coñece algunha aplicación para móbil relacionada coas tecnoloxías do son
Está inmerso no coñecemento e uso das novas tecnoloxías aplicadas ao son Coñece programas de edición musical e de produción de música en directo Emprega con facilidade as ferramentas dalgún programa de edición de partituras Elabora producións propias coas ferramentas dixitais e acústicas
Participa en todos os aspectos da produción musical demostrando o uso axeitado dos materiais relacionados, os métodos e as tecnoloxías
Edita música por petición do profesor. É un pouco destro no uso das tecnoloxías relacionadas co son.
Edita e produce música con certo desenvolvemento e con iniciativa
É autónomo/a e creativo/a. Coñece as ferramentas tecnolóxicas e as súas posibilidades. Emprégaas para crear produtos musicais reflexionados e creativos
Criterio de avaliación: 2.- Utilizar de xeito funcional os recursos informáticos dispoñibles para a aprendizaxe e indagación do feito musical
Estándares de aprendizaxe BAIXO MEDIO ALTO
Emprega con autonomía as fontes e os procedementos apropiados para elaborar traballos sobre temas relacionados co feito musical
É pouco autónomo/a para o uso das fontes para elaborar traballos, pero acompañado/a traballa ben
É semiautónomo/a e elabora traballos sinxelos. Utiliza fontes e ten integrados os procedementos básicos
É moi autónomo e produce información sobre o feito musical. Sabe discriminar e dar prioridade ás fontes de información, e ten os procedementos integrados. Produce información musical con goce.
49
2.6.- MÚSICA 3º ESO
2.6.1.- CONTIDOS 3º ESO
Bloque 1. Interpretación e creación
1.1. Repaso dos elementos da representación gráfica da música.
1.2. Textura.
1.3. Procedementos compositivos e formas de organización musical.
1.4. Experimentación e práctica das técnicas do movemento e da danza, expresión dos
contidos musicais a través do corpo e do movemento, e a interpretación dun repertorio
variado de danzas.
1.5. Práctica da relaxación, a respiración, a articulación, a resonancia e a entoación.
1.6. Aceptación e cumprimento das normas que rexen a interpretación en grupo e a achega
das ideas musicais que contribúan ao perfeccionamento da tarefa común.
1.7. Aceptación e predisposición para mellorar as capacidades técnicas e interpretativas
propias, e respecto ante outras formas de expresión.
1.8. Sonorización de representacións dramáticas, actividades de expresión corporal, e
danza e imaxes fixas e en movemento na realización de producións audiovisuais.
1.9. Fomento da sensibilidade estética desenvolvida a través da comprensión e
interiorización da música.
1.10. Composición individual ou en grupo de cancións e pezas instrumentais para distintas
agrupacións a partir da combinación de elementos e recursos presentados no contexto das
actividades que se realizan na aula
1.11. Práctica, creación, memorización e interpretación de pezas musicais en grupo,
aprendidas a través da lectura de partituras con diversas formas de notación.
1.12. Práctica das pautas básicas da interpretación: silencio, atención ao/á director/a e a
outros/as intérpretes, audición interior, memoria e adecuación ao conxunto.
1.13. Exploración das posibilidades de diversas fontes sonoras e práctica de habilidades
técnicas para a interpretación.
Bloque 2. Escoita
2.1. Clasificación e discriminación auditiva dos tipos de voces e instrumentos e das
agrupacións vocais e instrumentais.
2.2. Utilización dos recursos necesarios para a comprensión da música escoitada.
2.3. Identificación dos elementos da música e das súas características na audición e na
análise de obras musicais.
2.4. Aplicación de estratexias de atención, audición interior, memoria comprensiva e
anticipación durante a interpretación e a creación musical.
2.5. Audición, análise elemental e apreciación crítica de obras vocais e instrumentais de
distintos estilos, xéneros, tendencias e culturas musicais, incluíndo as interpretacións e as
composicións realizadas na aula. Interese por coñecer músicas de distintas características e
por ampliar as propias preferencias musicais.
2.6. Música en vivo: concertos e outras manifestacións musicais, da propia cultura musical e
de outras. Interese por desenvolver hábitos positivos e de respecto ás demais persoas
durante a escoita.
50
2.7. Elementos que interveñen na construción dunha obra musical: melodía, ritmo,
harmonía, timbre, textura, forma, tempo, dinámica, etc.
2.8. Valoración da audición como forma de comunicación e como fonte de coñecemento e
enriquecemento intercultural.
Bloque 3. Contextos musicais e culturais
3.1. A música ao servizo doutras linguaxes: corporal, teatral, cinematográfica, radiofónica ou
publicitaria.
3.2. Demostrar interese por coñecer músicas de distintas características, épocas e culturas,
e por ampliar e diversificar as propias preferencias musicais, adoptando unha actitude
aberta e respectuosa.
3.3. Relacionar as cuestións técnicas aprendidas coas características das épocas da historia
musical.
3.4. Análise da música empregada en diferentes tipos de espectáculos e producións
audiovisuais.
3.5. Utilización de diversas fontes de información para indagar sobre instrumentos,
compositores e compositoras, concertos e producións musicais en vivo e gravadas, tanto do
patrimonio galego como da música occidental en xeral e doutras culturas.
3.6. O son e a música nos medios audiovisuais e nas tecnoloxías da información e da
comunicación. Valoración dos recursos tecnolóxicos como instrumentos para o
coñecemento da música e a satisfacción con ela.
3.7. Recoñecemento e localización nas coordenadas espazo-temporais das manifestacións
musicais máis significativas do patrimonio musical galego, occidental e doutras culturas.
3.8. Épocas da historia da música: características principais, autores/as significativos/as,
audicións con apoio de partitura e interpretación de pezas ou fragmentos das distintas
épocas.
3.9. Recollida de información, valoración e exposición do feito musical e as súas opinións.
3.10. Recollida de información, valoración e exposición do feito musical ao longo da historia.
Bloque 4. Música e tecnoloxías
4.1. Utilización de dispositivos electrónicos, recursos de internet e software musical de
distintas características para o adestramento auditivo, a escoita, a interpretación e a
creación musical.
4.2. Aplicación de diferentes técnicas de gravación para rexistrar as creacións propias, as
interpretacións realizadas no contexto da aula e outras mensaxes musicais.
51
2.6.2.- CRITERIOS DE AVALIACIÓN E ESTÁNDARES DE
APRENDIZAXE 3º ES0
Bloque 1. Interpretación e creación
1.1. Distinguir e utilizar os elementos da
representación gráfica da música (colocación das
notas no pentagrama; notas adicionais, clave de
sol e de fa en cuarta; duración das figuras; signos
que afectan a intensidade e matices; indicacións
rítmicas e de tempo, etc.).
1.1.1 Distingue e emprega os elementos
que se utilizan na representación gráfica da
música (colocación das notas no
pentagrama; notas adicionais, clave de fa
en cuarta; duración das figuras; signos que
afectan a intensidade e matices; indicacións
rítmicas e de tempo, etc.).
1.2. Analizar e comprender o concepto de textura
e recoñecer, a través da audición e a lectura de
partituras, os tipos de textura.
1.2.1. Recoñece, comprende e analiza tipos de
textura.
1.3. Coñecer os principios básicos dos
procedementos compositivos e as formas de
organización musical.
1.3.1. Comprende e identifica os conceptos e
os termos básicos relacionados cos
procedementos compositivos e os tipos
formais.
1.4. Amosar interese polo desenvolvemento das
capacidades e as habilidades técnicas como
medio para as actividades de interpretación,
aceptando e cumprindo as normas que rexen a
interpretación en grupo, e achegando ideas
musicais que contribúan ao perfeccionamento da
tarefa común.
1.4.1. Amosa interese polo coñecemento e
a aplicación de técnicas e normas do
coidado da voz, o corpo e os instrumentos.
1.4.2. Canta pezas vocais propostas
aplicando técnicas que permitan unha
correcta emisión da voz.
1.4.3. Practica a relaxación, a respiración, a
articulación, a resonancia e a
entoación.
1.4.4. Adquire e aplica as habilidades
técnicas e interpretativas necesarias nas
actividades de interpretación adecuadas ao
nivel.
1.4.5. Coñece e pon en práctica as técnicas
de control de emocións á hora de mellorar
os seus resultados na exposición ante un
público.
1.5. Amosar interese polas actividades de
composición, e improvisación e amosar respecto
polas creacións dos seus compañeiros e das súas
compañeiras.
1.5.1. Realiza improvisacións e
composicións partindo de pautas
previamente establecidas.
1.5.2. Amosa unha actitude de superación e
mellora das súas posibilidades e respecta
as capacidades e as formas de expresión
dos seus compañeiros e das súas
compañeiras.
1.6. Participar activamente e con iniciativa persoal
nas actividades de interpretación, asumindo
diferentes papeis, intentando concertar a súa
acción coa do resto do conxunto, achegando ideas
musicais e contribuíndo ao perfeccionamento da
tarefa en común.
1.6.1. Practica, crea, interpreta e memoriza pezas
vocais, instrumentais e danzas de diferentes
xéneros, estilos, épocas históricas e culturas,
aprendidas por imitación e a través da lectura de
partituras con diversas formas de notación,
adecuadas ao nivel.
1.6.2. Practica, interpreta e memoriza pezas
vocais, instrumentais e danzas do patrimonio
español e galego.
1.6.3. Amosa apertura e respecto cara ás
propostas do profesor/a e dos
compañeiros/as.
1.6.4. Practica as pautas básicas da
interpretación: silencio, atención ao/á
52
director/a e a outros/as intérpretes,
audición interior, memoria e adecuación ao
conxunto, amosando espírito crítico ante a
súa propia interpretación e a do seu grupo.
1.6.5. Participa activamente en agrupacións
vocais e instrumentais, colaborando con
actitudes de mellora e compromiso e
amosando unha actitude aberta e
respectuosa.
1.7. Explorar as posibilidades de distintas fontes e
obxectos sonoros.
1.7.1. Amosa interese polas paisaxes
sonoras que nos rodean e reflexiona sobre
elas.
1.7.2. Investiga de forma creativa acerca
das posibilidades sonoras e musicais dos
obxectos sonoros.
Bloque 2. Escoita
2.1. Identificar e describir os instrumentos e voces
e as súas agrupacións.
2.1.1. Explora e descubre as posibilidades
da voz e os instrumentos, e a súa evolución
ao longo da historia da música.
2.2. Ler e analizar distintos tipos de partituras no
contexto das actividades musicais da aula
como apoio ás tarefas de audición.
2.2.1. Le e analiza partituras como apoio á
audición.
2.3. Valorar o silencio como condición previa para
participar nas audicións.
2.3.1. Valora e aplica o silencio como
elemento indispensable para a
interpretación e a audición.
2.4. Recoñecer auditivamente e determinar a
época ou a cultura á que pertencen distintas obras
musicais, interesándose por ampliar as súas
preferencias.
2.4.1. Amosa interese por coñecer músicas
doutras épocas e culturas, comparando e
contrastando as novas músicas coñecidas.
2.4.2. Recoñece e sabe situar no espazo e
no tempo músicas de diferentes culturas
e épocas históricas.
2.5. Identificar e describir, mediante o uso de
distintas linguaxes (gráfica, corporal ou verbal),
algúns elementos e formas de organización e
estruturación musical (ritmo, melodía, textura,
timbre, repetición, imitación e variación) dunha
obra musical interpretada en vivo ou gravada.
2.5.1. Describe de xeito pormenorizado os
diferentes elementos das obras musicais
propostas usando distintas linguaxes.
2.5.2. Utiliza recursos con autonomía como
apoio ao análise musical.
2.5.3. Emprega conceptos musicais para
comunicar coñecementos, xuízos e opinións
musicais de xeito oral e escrito, con rigor e
claridade.
Bloque 3. Contextos musicais e culturais
3.1. Realizar exercicios que reflictan a relación da
música con outras disciplinas.
3.1.1. Expresa contidos musicais e
relaciónaos con épocas da historia da
música e con outras
3.1.2. Recoñece e interpreta manifestacións
da danza identificando e explicando con
linguaxe técnica adecuada a época histórica
á que pertencen.
3.1.3. Distingue e explica as diversas
funcións que cumpre a música na sociedade
ao longo da historia.
3.2. Demostrar interese por coñecer músicas de
distintas características, épocas e culturas, e por
ampliar e diversificar as propias preferencias
musicais, adoptando unha actitude aberta e
respectuosa.
3.2.1. Amosa interese por coñecer
música de diferentes épocas e culturas
como fonte de enriquecemento cultural
e satisfacción persoal, elaborando
algún proxecto de investigación e
exposición
53
3.3. Relacionar as cuestións técnicas aprendidas
coas características das épocas da historia
musical.
3.3.1. Relaciona as cuestións técnicas
aprendidas vinculándoas ás épocas da
historia da música correspondentes.
3.4. Distinguir, situar e caracterizar as grandes
épocas da historia da música.
3.4.1. Distingue e sitúa temporalmente ás
épocas da historia da música e as
tendencias musicais.
3.4.2. Examina e explica con criterio musical
a relación entre os acontecementos
históricos, o desenvolvemento tecnolóxico e
a música na sociedade.
3.5. Valorar a asimilación e empregar algúns
conceptos musicais básicos necesarios á hora de
emitir xuízos de valor ou falar de música.
3.5.1. Emprega un vocabulario adecuado
para describir percepcións e
coñecementos musicais.
3.5.2. Comunica coñecementos, xuízos e
opinións musicais de xeito oral e escrito,
con rigor e claridade.
3.6. Amosar interese e actitude crítica pola música,
os concertos en vivo e as propostas musicais,
valorando os seus elementos creativos e
innovadores ao longo da historia.
3.6.1. Utiliza diversas fontes de información
para indagar sobre as novas
tendencias, representantes, grupos de
música popular, etc., e realiza unha revisión
crítica desas producións.
3.6.2. Interésase por ampliar e diversificar
as preferencias musicais propias.
Bloque 4. Música e tecnoloxías
4.1. Utilizar con autonomía os recursos
tecnolóxicos dispoñibles, demostrando un
coñecemento básico das técnicas e dos
procedementos necesarios para gravar,
reproducir, crear, interpretar música e realizar
sinxelas producións audiovisuais.
4.1.1. Coñece algunhas das posibilidades
que ofrecen as tecnoloxías e
utilízaas como ferramentas para a
actividade musical.
4.1.2. Participa en todos os aspectos da
produción musical demostrando o uso
adecuado dos materiais relacionados, os
métodos e as tecnoloxías.
4.2.Utilizar de maneira funcional os recursos
informáticos dispoñibles para a aprendizaxe e a
indagación do feito musical.
4.2.1. Utiliza con autonomía as fontes e os
procedementos apropiados para elaborar
traballos sobre temas relacionados co feito
musical.
54
A continuación amósase un cadro cos contidos programados para o curso 2018/19
relacionándoos cos estándares de aprendizaxe e os criterios de avaliación adaptados a esos
contidos.
UNIDADE 1 (no 1ª trimestre)
Contidos Criterios
de avaliación
Estándares de aprendizaxe
avaliables CC
- O son:
Definición de son.
Elementos necesarios para a
existencia de sons.
Calidades do son: altura,
duración, intensidade e
timbre.
-A orquestra: orixe e tipos.
-Clasificación dos
instrumentos escolares.
- Linguaxe musical:
O pentagrama, a clave de sol
e as notas.
As liñas adicionais.
As figuras e os silencios.
Os termos de intensidade.
O pulso.
- Lectura musical directa na
interpretación vocal,
instrumental (con frautas e
instrumentos de pequena
percusión)
- Escoita activa de obras
representativas e
fundamentais.
- Práctica do ritmo en grupo
con percusión corporal.
BLOQUE I
-Interpretar partituras con
frautas e con instrumentos
de percusión.
-Identificar os principais
elementos que aparecen na
notación musical.
-Definir as calidades do son e
relacionalas coa súa
representación gráfica.
-Identificar os principais
elementos que aparecen na
notación musical.
-Participa nas actividades de
interpretación instrumental e/ou
vocal de forma activa.
-Recoñece nunha partitura os
principais elementos musicais.
-Define as calidades do son e as
relaciona coa representación
gráfica correspondente.
CSICE,
CSC,
CCEC
BLOQUE II
-Recoñecer auditivamente as
calidades do son.
-Distinguir o pulso de distintos
fragmentos musicais.
-Comprender a relación entre o
tempo e o pulso dentro da
composición musical.
-Discriminar auditivamente as
familias de instrumentos.
-Recoñece a través da audición as
calidades do son (sons
graves/agudos, longos/curtos,
fortes/suaves, distintos timbres)
- Distingue os distintos pulsos dun
fragmento musical.
- Comprende a importancia de
seguir o pulso para coñecer o
tempo da obra musical.
- Coñece e percibe auditivamente
distintas familias de instrumentos
dentro dunha obra musical.
CAA
CCECC
MCT
BLOQUE III:
-Identificar os instrumentos
escolares e agrupalos segundo
a súa clasificación.
-Agrupa por familias os distintos
instrumentos escolares. CCL,
CAA,
CCEC.
-Coñece as características
principais dos instrumentos
escolares.
55
BLOQUE IV
- Acadar información sobre as
familias instrumentais e os tipos
de orquestra.
-Acada información sobre as
familias instrumentais e os tipos
de orquestra.
CAA,
CCEC,
CD
UNIDADE 2 (no 1º Trimestre)
Contidos Criterios
de avaliación
Estándares de aprendizaxe
avaliables CC
- Ritmos binarios e ternarios.
- Acento e compás.
-Compás binario, ternario e
cuaternario.
-Os signos de prolongación:
puntillo, ligadura e caldeirón.
-Coñecemento instrumental:
os instrumentos de corda
fretada (violín, viola,
violoncello e contrabaixo)
- Lectura musical directa na
interpretación vocal,
instrumental (con frautas e
instrumentos de pequena
percusión)
- Escoita activa de obras
representativas e
fundamentais.
- Realización de ditados
rítmicos.
- Interpretación de cancións.
- Realización de coreografías
onde desenvolvan a
motricidade global, a
regulación tónico-motriz e
mais a organización temporal
e espacial.
- Discriminación e
identificación auditiva e visual
de todos os instrumentos
estudados no tema mediante
exercicios prácticos de
audición e teóricos.
- Práctica do ritmo en grupo
con percusión corporal.
BLOQUE I
-Interpretar partituras con
frautas e con instrumentos
de percusión.
-Interpretar cancións e realizar
xogos vocais.
-Realizar exercicios de ritmo e
corografías.
-Participa nas actividades de
interpretación instrumental, vocal
e nas de movemento de forma
activa.
CSICE,
CSC,
CCEC
BLOQUE II
-Recoñecer auditivamente os
instrumentos de corda fretada.
-Desenrolar sensibilidade
artística en actividades de
audición dos instrumentos de
corda fretada.
-Recoñece auditivamente os
instrumentos de corda fretada.
-Desenrola a súa sensibilidade
artística en relación aos
instrumentos de corda fretada.
CAA,
CSIC
CCEC
BLOQUE III:
- Coñecer as partes dos
instrumentos de corda fretada e
a súa importancia na orquestra
clásica.
-Coñece as partes dos
instrumentos de corda fretada
CCL,
CAA,
CCEC.
BLOQUE IV
-Acadar información dos
instrumentos de corda fretada a
través de internet.
-Acada información sobre os
instrumentos de corda fretada a
través de internet. CAA,
CCEC,
CD
UNIDADE 3 (no 2º trimestre)
Contidos Criterios
de avaliación
Estándares de aprendizaxe
avaliables CC
56
- A voz:
Cómo se forma a voz?
Tipos de voz e principias
agrupacións vocais.
- Linguaxe musical:
Os signos de repetición.
Notas a contratempo.
-Realización de exercicios e
cuestións teórico-prácticas
para facilitar a comprensión
do estudo dos signos de
repetición e as notas a
contratempo.
- Realización de ditados
rítmicos cos elementos
musicais coñecidos.
- Creación de estruturas
rítmicas ou melodías
empregando os elementos da
linguaxe musical aprendidos.
-Emprego dos instrumentos
como medios de expresión
musical, mediante a práctica
individual ou en grupo, de
diferentes pezas musicais.
- Escoita activa de obras
representativas e
fundamentais.
- Práctica do ritmo en grupo
con percusión corporal.
BLOQUE I
-Coñecer as posibilidades
expresivas da entoación
interpretando, en grupo, diversas
cancións.
-Interpretar partituras con frautas
e con instrumentos de
percusión.
-Desenvolver habilidades
musicais para crear fragmentos
melódicos en ritmo binario,
ternario e cuaternario.
- Entoa con afinación apropiada
nas actividades de canto en
grupo.
-Participa nas actividades de
interpretación instrumental de
forma activa.
- Crea fragmentos melódicos en
ritmo binario, ternario e
cuaternario.
CAA,
CMCT
CSIEE
CSC
BLOQUE II
- Coñecer o significado dos
conceptos de timbre de son e
instrumento musical.
- Coñecer en que consiste a voz
como instrumento musical e as
tres tesituras da voz e a súa
clasificación.
- Apreciar as formas de
agrupación dos conxuntos
vocais e instrumentais.
- Coñece o timbre do son como
unha calidade particular de cada
obxecto sonoro que existe arredor
nosa.
- Adquire o coñecemento sobre o
concepto de voz como
instrumento musical e coñece as
tesituras da voz: aguda, media e
grave.
- Coñece as agrupacións vocais e
instrumentais máis
representativas.
CAA
CMCT
CCEC
BLOQUE III:
-Desenrolar a súa sensibilidade
artística en relación á música
vocal.
-Desenrola a súa sensibilidade
artística en relación á música
vocal.
CCL,
CAA,
CCEC
BLOQUE IV
- Acadar información sobre os
tipos de voces e as distintas
agrupacións vocais.
-Acada información sobre os tipos
de voces e as distintas
agrupacións vocais.
CAA,
CCEC,
CD
57
UNIDADE 4 (no 2º trimestre)
Contidos Criterios
de avaliación
Estándares de aprendizaxe
avaliables CC
-Coñecemento
instrumental:
Os instrumentos de corda
punteada: a guitarra
clásica e a arpa.
Os instrumentos de corda
percutida: o piano.
- Linguaxe musical:
Os intervalos: tipos de
intervalos. Clasificación.
A melodía.
-Realización de exercicios
e cuestións teórico-
prácticas para facilitar a
comprensión dos
intervalos.
- Realización de ditados
rítmicos cos elementos
musicais coñecidos.
- Creación de estruturas
rítmicas empregando os
elementos da linguaxe
musical aprendida.
-Emprego dos
instrumentos como medios
de expresión musical,
mediante a práctica
individual ou en grupo, de
diferentes pezas musicais.
-Discriminación e
identificación auditiva e
visual de todos os
instrumentos estudados no
tema mediante exercicios
prácticos de audición e
teóricos.
- Escoita activa de obras
representativas e
fundamentais.
Práctica do ritmo en grupo
con percusión corporal.
BLOQUE I
-Interpretar partituras con
frautas e con instrumentos
de percusión.
-Interpretar cancións e
realizar xogos vocais.
-Realizar exercicios de ritmo
e corografías.
-Participa nas actividades de
interpretación instrumental,
vocal e nas de movemento de
forma activa.
CSICE,
CSC,
CCEC
BLOQUE II
-Recoñecer auditivamente os
instrumentos de corda
punteada e os de corda
percutida.
-Desenrolar sensibilidade
artística en actividades de
audición dos instrumentos de
corda punteada e percutida.
-Recoñece auditivamente os
instrumentos de corda
punteada e os de corda
percutida.
-Desenrola a súa sensibilidade
artística en relación aos
instrumentos de corda
punteada e percutida.
CAA,
CSIC
CCEC
BLOQUE III:
- Coñecer as partes dos
instrumentos de corda
punteada e de corda
percutida e a súa importancia
na orquestra clásica.
-Coñece as partes dos
instrumentos de corda
punteada e de corda percutida.
CCL,
CAA,
CCEC.
BLOQUE IV
-Acadar información sobre os
instrumentos de corda
pulsada e os de corda
percutida a través de
internet.
-Acada información sobre os
instrumentos de corda pulsada
e os de corda percutida a
través de internet.
CAA,
CCEC,
CD
58
UNIDADE 5 (no 3º trimestre)
Contidos Criterios
de avaliación
Estándares de aprendizaxe
avaliables CC
-Coñecemento
instrumental: os
instrumentos de vento-
madeira (a frauta de pico,
a frauta traveseira, o
clarinete e o saxofón)
-Os instrumentos de vento-
madeira de cana dobre:
oboe, corno inglés, fagot e
contrafagot.
- Linguaxe musical:
A altura do son: ton e
semitón, notas naturais e
alteradas.
As alteracións: sostido,
bemol e becuadro.
Tipos de alteracións:
propias e accidentais.
-Realización de exercicios
e cuestións teórico-
prácticas para facilitar a
comprensión dos tons, dos
semitóns e das alteracións.
- Realización de ditados
rítmicos cos elementos
musicais coñecidos.
- Creación de estruturas
rítmicas empregando os
elementos da linguaxe
musical aprendida.
- Emprego dos
instrumentos como medios
de expresión musical,
mediante a práctica
individual ou en grupo, de
diferentes pezas musicais.
- Discriminación e
identificación auditiva e
visual de todos os
instrumentos estudados no
tema mediante exercicios
prácticos de audición e
teóricos.
- Escoita activa de obras
representativas e
fundamentais.
- Práctica do ritmo en
grupo con percusión
corporal.
BLOQUE I
-Interpretar partituras con
frautas e con instrumentos
de percusión.
-Interpretar cancións e
realizar xogos vocais.
-Realizar exercicios de ritmo
e corografías.
-Participa nas actividades de
interpretación instrumental,
vocal e nas de movemento de
forma activa.
CSICE,
CSC,
CCEC
BLOQUE II
-Recoñecer auditivamente os
instrumentos vento madeira.
-Desenrolar sensibilidade
artística en actividades de
audición dos instrumentos de
vento madeira.
-Recoñece auditivamente os
instrumentos de vento
madeira.
-Desenrola a súa sensibilidade
artística en relación aos
instrumentos de vento
madeira.
CAA,
CSIC
CCEC
BLOQUE III:
- Coñecer as partes dos
instrumentos de vento
madeira e a súa importancia
na orquestra clásica.
-Coñece as partes dos
instrumentos de vento madeira
e a súa importancia na
orquestra clásica.
CCL,
CAA,
CCEC.
BLOQUE IV
-Acadar información sobre os
instrumentos de vento
madeira a través de internet.
-Acada información sobre os
instrumentos de vento madeira
a través de internet
CAA,
CCEC,
CD
59
UNIDADE 6 (no 3º trimestre)
Contidos Criterios
de avaliación
Estándares de aprendizaxe
avaliables CC
-Coñecemento instrumental:
Os instrumentos de vento
metal (trompeta, trompa,
trombón e tuba)
Os instrumentos de vento
mecánico.
-Os instrumentos populares
galegos: a gaita, a zanfona, o
bombo o tamboril, a
pandeireta e outros.
- Linguaxe musical:
Os acordes: como se forman
e como se empregan.
Indicacións de aire e carácter.
O metrónomo.
A textura musical.
As escalas.
O tresiño.
-Realización de exercicios e
cuestións teórico-prácticas
para facilitar a comprensión
dos acordes.
- Realización de ditados
rítmicos cos elementos
musicais coñecidos.
- Creación de estruturas
rítmicas empregando os
elementos da linguaxe
musical aprendida.
- Emprego dos instrumentos
como medios de expresión
musical, mediante a práctica
individual ou en grupo, de
diferentes pezas musicais.
- Discriminación e
identificación auditiva e visual
de todos os instrumentos
estudados no tema mediante
exercicios prácticos de
audición e teóricos.
- Escoita activa de obras
representativas e
fundamentais.
- Análise e comparación das
texturas en fragmentos de
partituras.
- Práctica do ritmo en grupo
con percusión corporal.
BLOQUE I
-Interpretar partituras con
frautas e con instrumentos
de percusión.
-Interpretar cancións e realizar
xogos vocais.
-Realizar exercicios de ritmo e
corografías.
-Participa nas actividades de
interpretación instrumental, vocal
e nas de movemento de forma
activa.
CSICE,
CSC,
CCEC
BLOQUE II
-Recoñecer auditivamente os
instrumentos de vento metal e
os instrumentos populares
galegos.
-Desenrolar sensibilidade
artística en actividades de
audición dos instrumentos de
vento metal e dos instrumentos
populares galegos.
-Recoñece auditivamente os
instrumentos vento metal e os
instrumentos populares galegos.
-Desenrola a súa sensibilidade
artística en relación aos
instrumentos de vento metal e os
instrumentos poopulares galegos.
CAA,
CSIC
CCEC
BLOQUE III:
- Coñecer as partes dos
instrumentos de vento metal e a
súa importancia na orquestra
clásica.
-Coñece as partes dos
instrumentos de vento metal e a
súa importancia na orquestra
clásica.
CCL,
CAA,
CCEC.
BLOQUE IV
-Acadar información sobre os
instrumentos de vento metal e
os instrumentos populares
galegos a través de internet.
-Acada información sobre os
instrumentos de vento metal e os
instrumentos populares galegos a
través de internet.
CAA,
CCEC,
CD
60
Concrecións para cada estándar de aprendizaxe avaliable para 3º ESO:
Estándares de
aprendizaxe
Temporaliza
ción
Grao mínimo de
consecución de
estándares
Competencia(s
) clave
Instrumentos de
avaliación
Bloque 1:
Interpretación e
creación
Distingue e emprega
os elementos que se
utilizan na
representación
gráfica da música
(colocación das
notas no
pentagrama; notas
adicionais; duración
das figuras; signos
que afectan a
intensidade e
matices; indicacións
rítmicas e de tempo,
etc.).
1º Trimestre Realizar un ritmo
básico con percusión
corporal e interpretar
coa frauta sinxelas
pezas musicais.
CCEC Controis individuais
ao longo do curso.
Exame práctico ao
final da avaliación
que consistirá na
realización rítmica
dunha peza e da
súa interpretación
coa frauta.
Recoñece,
comprende e analiza
tipos de textura.
3º Trimestre Recoñecer o tipo de
textura a través da
lectura dunha partitura.
CCEC
CAA
Lectura de sinxelas
pezas que amosen
exemplos de
distintas texturas.
Comprende e
identifica os
conceptos e os
termos básicos
relacionados cos
procedementos
compositivos e os
tipos formais.
2º Trimestre Recoñecer as
principais formas
musicais que se deron
ao longo da historia da
música.
CCEC
Probas escritas
sobre as formas
musicais principais
ao longo da historia
da música.
Canta pezas vocais
propostas aplicando
técnicas que
permitan unha
correcta emisión da
voz.
2º Trimestre
Imitación de xogos
vocais e de cancións.
CCEC
Observación directa
e diaria na aula.
Adquire e aplica as
habilidades técnicas
e interpretativas
necesarias nas
actividades de
interpretación
adecuadas ao nivel.
1º Trimestre Tocar os instrumentos
de percusión e a frauta
de xeito adecuado.
CCEC Observación directa
e diaria na aula e
exame práctico ao
final de cada
trimestre.
Realiza
improvisacións e
composicións
partindo de pautas
2º Trimestre Realizar improvisacións
rítmicas.
CCEC
CAA
Observación directa
e diaria na aula.
61
previamente
establecidas.
Amosa unha
actitude de
superación e mellora
das súas
posibilidades e
respecta as
capacidades e as
formas de expresión
dos seus
compañeiros e das
súas compañeiras.
1ª Trimestre Manter unha actitude
correcta na aula, de
interese cara as
actividades e de
respeto cara os seus
compañeiros.
CSIEE Observación directa
e diaria na aula.
Practica, crea,
interpreta e
memoriza pezas
vocais, instrumentais
e danzas de
diferentes xéneros,
estilos, épocas
históricas e culturas,
aprendidas por
imitación e a través
da lectura de
partituras con
diversas formas de
notación, adecuadas
ao nivel.
3ª Trimestre Práctica, creación e
memorización de
sinxelas pezas.
CCEC
CSIEE
Observación diaria
na aula e realización
de exames
prácticos.
Amosa apertura e
respecto cara ás
propostas do
profesor/a e dos
compañeiros/as.
1ª Trimestre Ten una actitude
positiva cara ás
propostas na aula.
CSC Observación directa
e a diario na aula.
Practica as pautas
básicas da
interpretación:
silencio, atención
ao/á director/a e a
outros/as
intérpretes, audición
interior, memoria e
adecuación ao
conxunto, amosando
espírito crítico ante a
súa propia
interpretación e a do
seu grupo.
1º Trimestre Mantén silencio e
atención á hora das
interpretacións grupais
e individuais.
CSC
CSIEE
Observación directa
e a diario na aula e
no momento dos
exames prácticos.
Participa
activamente en
agrupacións vocais
e instrumentais,
colaborando con
2º Trimestre Interpreta na aula as
pezas que lle indica a
profesora. Traballaas
tamén na casa.
CSIEE
CAA
Observación directa
e a diaria na aula.
62
actitudes de mellora
e compromiso e
amosando unha
actitude aberta e
respectuosa.
Bloque 2. Escoita
Le e analiza
partituras como
apoio á audición.
2º Trimestre É capaz de escoitar
unha audición
seguindo a lectura da
partitura.
CCEC Seguimento
individual na aula.
Valora e aplica o
silencio como
elemento
indispensable para a
interpretación e a
audición.
1º Trimestre Mantén unha actitude
de respeto á hora das
interpretacións.
CSC Observación directa
na aula.
Recoñece e sabe
situar no espazo e
no tempo músicas
de diferentes
culturas e épocas
históricas.
3º Trimestre Recoñece as
características
principais das obras
escoitadas pertences a
distintos momentos da
historia da música.
CCEC
CSC
Exame escrito ao
final de cada tema
Describe de xeito
pormenorizado os
diferentes elementos
das obras musicais
propostas usando
distintas linguaxes.
1º Trimestre Coñece os elementos
básicos que aparecen
nas partituras.
CCEC Mediante análisis
das partituras na
aula de forma oral e
individual.
Bloque 3. Contextos
musicais e culturais
Expresa contidos
musicais e
relaciónaos con
épocas da historia
da música e con
outras disciplinas.
1º Trimestre É capaz de comentar
as novidades musicais
que se dan nas
distintas épocas da
historia.
CCEC
CCL
Mediante probas
escritas nas que
amose os
coñecementos
sobre as distintas
épocas das historia
da música.
Distingue e sitúa
temporalmente ás
épocas da historia
da música e as
tendencias musicais.
1º Trimestre Ordena
cronolóxicamene as
épocas musicais.
CCEC
CSC
Mediante o exame
teórico que terá en
cada tema.
Comunica
coñecementos,
xuízos e opinións
musicais de xeito
oral e escrito, con
rigor e claridade.
3º Trimestre Comunica con respeto
a súa opinión sobre as
novidades musicais ao
longo da historia da
música.
CCL Observación diaria
na aula.
Interésase por
ampliar e diversificar
as preferencias
musicais propias.
2ºTrimestre Amosa interese polo
estudio da historia da
música.
CAA Observación diaria
na aula.
63
Bloque 4. Música e
tecnoloxías
Coñece algunhas
das posibilidades
que ofrecen as
tecnoloxías e
utilízaas como
ferramentas para a
actividade musical.
3º Trimestre Utiliza de forma básica
un programa de edición
de partituras.
CD
CCEC
Observación do
traballo realizado na
aula de informática.
2.6.3.- ESCALAS DE AVALIACIÓN
BLOQUE 1. INTERPRETACIÓN E CREACIÓN
Estándares de aprendizaxe avaliables
Baixo Medio Alto
1.1. Recoñece os parámetros do son e os elementos básicos da linguaxe musical, utilizando unha linguaxe técnica apropiado.
Coñece a linguaxe que cualifica os parámetros do son, pero aplica de forma guiada a linguaxe técnica básico.
Coñece a linguaxe que cualifica os pará- metros do son aplicando de forma autónoma a linguaxe técnica básico.
Coñece e recoñece claramente os pará- metros do son e emprega a linguaxe técnica apropiada.
1.2. Recoñece e aplica os ritmos e compases a través da lectura ou audición de pequenas obras ou fragmentos musicais.
Segue e le partituras de audicións sinxelas dun xeito pouco autónomo. .
Sigue e le partituras de audiciones máis complexas de forma autónoma.
Segue e le partituras complexas para instrumentos armónicos e música coral e instrumental
1.3. Identifica e transcribe ditados de patróns rítmicos e melódicos con formulacións sinxelas en estruturas binarias, ternarias e cuaternarias.
Recoñece e selecciona os patróns rítmicos e a partir de opcións dadas.
Recoñece e transcribe ditados rítmicos sinxelos, pero recoñece os melódicos entre opcións dadas.
Recoñece e transcribe ditados rítmicos en varios compases e rítmico-melódicos sinxelos.
2.1. Distingue e emprega os elementos que se usan na representación gráfica da música (colocación das notas no pentagrama; clave de sol e de fa en cuarta; duración das figuras; signos que afectan á intensidade e os matices; indicacións rítmicas e de tempo, etc.).
Recoñece con axuda os elementos de representación musical. Faio mellor no ritmo que nas melodías. Recoñece os signos de intensidade e sabe cales son as indicacións de movemento.
Recoñece autonomamente os elementos de representación musical. Recoñece os signos de intensidade e sabe cales son as indicacións de movemento.
Le partituras adecuadas ao nivel integrando os elementos da representación música
3.1. Improvisa e interpreta estruturas musicais elementais
Interpreta a primeira voz de pezas musicais sinxelas e improvisa
Interpreta as voces medianamente complicadas
Interpreta as voces máis complicadas dunha peza polifónica e
64
construídas sobre os modos e as escalas máis sinxelas e os ritmos máis comúns.
de xeito pouco reflexiva e sen precisión na pulsación.
dunha peza polifónica e improvisa reflexivamente cunha musicalidade pouco expresiva.
improvisa reflexivamente cunha musicalidade expresiva.
3.2. Utiliza os elementos e recursos adquiridos para elaborar arranxos e crear cancións, pezas instrumentais e coreografías.
Compón e confecciona arranxos e coreografías en grupo.
Compón e confecciona arranxos e coreografías en grupo. Individualmente compón cunha expresividade limitada.
Compón e confecciona arranxos e coreografías autonomamente e con dedicación. Colabora en mellorar os traballos dos compañeiros que teñen máis dificultades.
4.1. Recoñece, comprende e analiza diferentes tipos de textura.
Coñece as texturas e identifica si son monódicas ou polifónicas.
Identifica as texturas monódicas e polifónicas homofónicas ou contrapuntísticas.
Comprende a esencia do concepto textura e a importancia da textura na composición musical. Recoñece as texturas.
5.1. Comprende e identifica os conceptos e terminoloxía básicas relacionadas cos procedementos compositivos e os tipos formais.
Coñece teoricamente as estruturas musicais e é capaz de distinguir os cambios de tema e as repeticións cando son moi contrastados. Segue os musicogramas con axuda.
Coñece os principios teóricos da estrutura musical e diferenza con bastante claridade os cambios de tema. Identifica claramente as repeticións. Segue os musicogramas con autonomía.
Comprende a necesidade da estruturación musical e identifica os cambios nunha estrutura. Pode confeccionar musicogramas propios.
6.1. Amosa interese polo coñecemento e coidado da voz, o corpo e os instrumentos.
Coñece os principios de coidado da voz, do corpo e dos instrumentos, pero aplícaos soamente con guía.
Coida a voz, o corpo e os instrumentos, pero só nas situacións de clase.
Aplica nas diferentes instancias da vida os coñecementos adquiridos sobre o coidado da voz, do corpo e dos instrumentos.
6.2. Canta pezas vocais propostas aplicando técnicas que permitan unha correcta emisión da voz.
Aplica a técnica vocal cando o profesor dá consígnalas exactas para cada situación.
Aplica a técnica vocal de xeito semiautomática, pero necesita pautas para cada dificultade concreta.
Integra cada pauta de técnica vocal e aplícaa en cada dificultade.
6.3. Practica a relaxación, a respiración, a articulación, a resonancia e a entoación.
Canta de xeito pouco reflexiva.
Canta intentando ser reflexivo, pero necesita da guía do profesor ou profesora para cada un dos aspectos.
Canta de xeito reflexiva aplicando as técnicas aprendidas nos exercicios previos
6.4. Adquire e aplica as habilidades técnicas e interpretativas necesarias nas actividades de interpretación adecuadas ao nivel.
Integra lentamente as habilidades técnicas necesitando de guía nos primeiros estadios da aprendizaxe de cada obra.
Aplícase en mellorar as súas habilidades interpretativas, pero o resultado é pouco musical.
Interpreta aplicando todas as técnicas e as habilidades desenvolvidas co estudo. Busca a musicalidade na interpretación.
6.5. Coñece e pon en práctica as técnicas de control de emocións á hora de mellorar
Mostra intranquilidade e unha concentración irregular.
Mostra tranquilidade pero ten unha concentración algo irregular.
Está controlado emocionalmente e concentrado para poder interpretar con
65
os seus resultados na exposición ante un público.
corrección e musicalidade.
7.1. Realiza improvisacións e composicións partindo de pautas establecidas previamente.
Improvisa e compón coa axuda do grupo.
Improvisa e compón en grupo e individualmente aportando ideas pouco musicais.
Improvisa e compón con musicalidade seguindo a pulsación, a coherencia melódica e as estruturas.
7.2. Demostra unha actitude de superación e mellora das súas posibilidades e respecta as distintas capacidades e formas de expresión dos seus compañeiros.
É capaz de intentar compoñer, pero cánsase pronto. Necesita o apoio do grupo para superarse. Cústalle respectar aos seus compañeiros.
Trata de compoñer autonomamente mellorando as súas posibilidades. Respecta e valora a expresividade dos seus compañeiros.
Recoñece e supera as súas dificultades expresivas,respecta as dos seus compañeiros e axuda a que os seus compañeiros supérense.
8.1. Practica, interpreta e memoriza pezas vocais, instrumentais e danzas de diferentes xéneros, estilos e culturas, aprendidas por imitación e a través da lectura de partituras con diversas formas de notación, adecuadas ao nivel.
Interpreta con dificultade a través da lectura con notación adaptada: semipartituras e partituras de notación sinxela. Canta por imitación ou con partituras moi sinxelas. Danza por imitación e con dificultades de pulsación e para seguir e memorizar as coreografías.
Interpreta con corrección a través da lectura con notación adaptada: semipartituras e partituras de notación sinxela. Canta por imitación ou con partituras moi sinxelas. Danza por imitación e sen dificultades de pulsación e memorizando as coreografías.
Interpreta con corrección e musicalidade a través da lectura. Canta con partituras adaptadas ao nivel. Danza sen dificultades de pulsación e memorizando as coreografías.
8.2. Practica, interpreta e memoriza pezas vocais, instrumentais e danzas do patrimonio español e galego.
Ídem. Ídem. Ídem.
8.3. Mostra apertura e respecto cara ás propostas do profesor e dos compañeiros.
Mostra unha actitude de baixa motivación, pero respecta as propostas.
Mostra unha actitude de motivación, respecta as propostas pero non aporta creativamente.
Mostra unha actitude de alta motivación, respecta as propostas e fai achegas creativas.
8.4. Practica as pautas básicas da interpretación: silencio, atención ao director e aos outros intérpretes, audición interior, memoria e adecuación ao conxunto, mostrando espírito crítico ante a súa propia interpretación e a do seu grupo.
Interpreta con pouca reflexión, mostra unha atención dispersa ás pautas de traballo e é pouco crítico.
Interpreta con reflexión, mostra atención ás pautas de traballo e é pouco crítico.
Mostra moito interese por seguir as pautas de interpretación e presenta un bo espírito crítico.
8.5. Participa de xeito activo en agrupacións vocais e instrumentais, colabora con actitudes de mellora e compromiso e mostra unha actitude aberta e respectuosa.
Participa activamente no aula, pero cunha baixo compromiso no seu traballo autónomo e con actitude medianamente respectuosa.
Participa activamente no aula, mellora co seu traballo autónomo e mostra unha actitude respectuosa.
Participa activamente no aula axudando aos seus compañeiros con menos aptitudes e motivación. Mellora co seu traballo autónomo e mostra unha actitude
66
moi respectuosa.
9.1. Mostra interese polas paisaxes sonoras que nos rodean e reflexiona sobre os mesmos.
Necesita pautas concretas que guíen a reflexión e abran o interese polas paisaxes sonoras que nos rodean.
Mostra interese polas paisaxes sonoras que nos rodean, pero con pouca reflexión.
Está moi interesado no mundo sonoro e colabora coas súas reflexións.
9.2. Investiga de forma creativa as posibilidades sonoras e musicais dos obxectos.
Investiga con axuda do grupo e coa guía do profesor ou profesora.
Mostra certa curiosidade polas posibilidades sonoras dos obxectos. Fai algunha achega.
M Mostra moita curiosidade polas posibilidades sonoras dos obxectos e fai achegas creativas que axudan ao conxunto do alumnado.
BLOQUE 2: ESCOITA
Estándares de aprendizaxe avaliables
Baixo Medio Alto
1.1. Diferenza as sonoridades dos instrumentos da orquestra, así como a súa forma, e os tipos de voces.
Diferenza as familias orquestrais, pero presenta confusión entre os instrumentos que teñen unha forma e uns timbres máis similares. Diferenza voces masculinas e femininas.
Identifica visualmente todos os instrumentos, pero confunde algúns dos timbres máis similares. Diferenza tesituras das dúas voces masculinas e as dúas femininas por comparación.
Distingue con claridade os instrumentos polas súas formas e os seus timbres. Diferenza tesituras de voces masculinas e femininas. Distingue o tipo de voz dos solistas.
1.2. Diferenza as sonoridades dos instrumentos máis característicos da música popular moderna, do folclore e doutras agrupacións musicais.
Diferenza as agrupacións, pero ten dificultades para memorizar o nome dos instrumentos.
Diferenza as agrupacións máis habituais. Confúndese coas menos habituais
Identifica os instrumentos e as agrupacións pola súa sonoridade individual e conxunta.
1.3. Explora e descobre as posibilidades da voz e os instrumentos e a súa evolución ao longo da historia da música.
Mostra pouco interese por explorar as posibilidades da voz e dos instrumentos.
Interésase pola evolución da voz e dos instrumentos ao longo da historia, pero ten poucos referentes culturais.
Coñece a evolución da voz e dos instrumentos ao longo da historia e sérvese dela para comentar as audicións.
2.1. Le partituras como apoio á audición
Segue partituras de audicións, pero non as le. Se guía pola forma da notación rítmica ou da liña melódica.
Segue a partitura polo ritmo e pola forma da liña melódica. Pódea ler si a notación é sinxela.
Le a partitura da audición e é capaz de seguir a das voces internas. Segue partituras complexas de orquestra e de instrumentos harmónicos.
3.1. Valora o silencio como elemento indispensable para a interpretación e a audición.
Garda silencio cando é avisado reiteradamente. Valórao pouco por propia iniciativa.
Valora o silencio, pero non o mantén si ten unha dúbida, e a pregunta a un compañeiro, de modo que interrompe a concentración na aula.
A súa actitude é de respecto total ao silencio e colabora co profesor ou profesora para mantelo.
67
4.1. Mostra interese por coñecer músicas doutras épocas e culturas.
Mostra interese polo atractivo musical, polo seu impacto emocional e sensorial. Valora pouco o feito da evolución musical.
Mostra interese por recoñecer a música dos diferentes períodos, pero fáltanlle moitas referencias históricas que lle axuden a identificalos.
Interésase pola música doutras culturas. Mostra moito interese por coñecer músicas dos distintos períodos históricos e culturas diversas. Isto permítelle relacionar os coñecementos adquiridos e abrir as súas posibilidades de pracer pola música en xeral.
4.2. Recoñece e sabe situar no espazo e no tempo músicas de diferentes culturas.
Recoñece e sitúa as composicións máis arquetípicas de cada época e lugar.
Coñece elementos que o guían para recoñecer as composicións dun período ou dun lugar.
Ten moi claros os elementos de análises e de contexto histórico que lle permiten situar cada obra. Tamén sitúa a música nos lugares xeográficos de cada cultura.
5.1. Describe os elementos das obras musicais propostas.
Necesita guía para recoñecer os elementos da música e do contexto.
Recoñece autonomamente os elementos da música que están presentes nun modelo de análise.
Sabe priorizar os elementos da música máis relevantes para a súa análise.
5.2. Utiliza con autonomía diversos recursos como apoio á análise musical.
Necesita guía para seguir o modelo de análise.
Cunha guía como modelo pode analizar unha obra musical.
Ten os elementos de análise interiorizados para poder describir unha obra con elementos musicais e extramusicais.
5.3. Emprega conceptos musicais para comunicar coñecementos, xuízos e opinións musicais de forma oral e escrita con rigor e claridade.
Sabe contestar preguntas sobre conceptos musicais, pero non os extrapola para poder elaborar unha crítica musical.
Pode elaborar un escrito razoado coa terminoloxía musical.
Comunica coñecementos musicais empregando a terminoloxía adecuada e coa reflexión que lle permite emitir xuízos.
6.1. Toma conciencia da contribución da música á calidade da experiencia humana, mostrando unha actitude crítica ante o consumo indiscriminado de música.
É consciente da importancia da música para o ser humano, pero só considerando a súa propia experiencia. Cústalle ser crítico co consumo abusivo.
Recoñece a importancia da música e có- mo impacta nas emocións. Mostra unha actitude crítica co consumo da música, pero en casos de extremo abuso.
Valora o poder de influencia da música no ser humano ao longo da historia e é sensible ao seu uso indiscriminado como contraproducente para os sentidos e para a saúde mental.
6.2. Elabora traballos de indagación sobre a contaminación acústica.
Elabora traballos concretos sobre datos de contaminación acústica.
Recolle datos de contaminación acústica e emite xuízos críticos
Recolle, compara cifras e emite hipóteses relacionadas coa contaminación acústica.
68
BLOQUE 3. CONTEXTOS MUSICAIS E CULTURAIS
Estándares de aprendizaxe avaliables
Baixo Medio Alto
1.1. Expresa contidos musicais e relaciónaos con períodos da historia da música e con outras disciplinas.
Contesta cuestionarios sobre períodos históricos relacionando música e sociedade. Coñece que aspectos da música están relacionados coas outras disciplinas do saber.
Explica as características musicais dos diferentes períodos coa linguaxe apropiada. Relaciona os coñecementos das disciplinas cos contidos musicais.
Compara as características musicais dos distintos períodos relacionándoos cos feitos máis significativos. Explica os aspectos da evolución das artes, a ciencia e a tecnoloxía relacionados coa música.
1.2. Recoñece distintas manifestacións da danza.
Diferenza entre danza clásica e danza moderna.
Compara diferentes períodos da historia da danza e relaciónaos coa sociedade da época.
Analiza a evolución da danza comparándoa coa evolución da sociedade e dos gustos musicais e artísticos.
1.3. Distingue as diversas funcións que cumpre a música na nosa sociedade.
Distingue a música funcional da música composta só para o pracer artístico sensorial.
Explica o poder da música para influír nas emocións e o seu uso na sociedade.
Compara varios usos da música e as funcións que desempeñan. Comprende a necesidade da música de circunstancia e relaciónaa coas necesidades do poder de cada momento histórico
2.1. Mostra interese por coñecer os xéneros musicais e as súas funcións expresivas, e goza deles como oínte con capacidade selectiva.
Completa cuestionarios sobre as divisións de xéneros musicais, basicamente os xéneros relacionados coa imaxe.
Coñece a división de xéneros e aplícaos na análise musical. Goza da audición e diferenciación dos xéneros e estilos máis populares.
Distingue o xénero dunha audición e explica a súa función. Goza da audición e do pracer intelectual da diferenciación dos xéneros.
2.2. Mostra interese por coñecer música de diferentes épocas e culturas como fonte de enriquecemento cultural e goce persoal.
A través da interpretación e da audición se familiariza coa música histórica. Apréciaa sensorialmente.
A través da interpretación e da audición se familiariza coa música histórica. Apréciaa sensorialmente e aprecia escoitar as composicións máis emblemáticas como enriquecemento cultural.
Mostra pracer sensorial ao escoitar a beleza da música independentemente do período histórico no que foi composta e valora racionalmente o enriquecemento cultural que supón. Relaciona a arte da música coas artes plásticas e escénicas.
3.1. Relaciona as cuestións técnicas apresas e vincúlaas cos períodos da historia da música correspondentes.
Relaciona os períodos da música coas súas características técnicas máis definitorias e determinantes.
Coñece as características musicais das diferentes épocas e culturas e pode explicalas
Valora o uso dos elementos da música en cada período, compáraos e chega a conclusións argumentadas e reflexionadas.
4.1. Distingue os períodos da historia da música e as tendencias musicais.
Coñece a sucesión dos períodos e as características musicais máis relevantes.
Coñece os usos dos elementos da música en cada período e utilízaos para distinguilos na audición.
Distingue a música dos períodos pola análise dos elementos da música e distíngueos e relaciona nunha audición.
4.2. Examina a relación entre os acontecementos históricos, o desenvolvemento tecnolóxico e a música na sociedade.
Coñece os feitos clave de cada período histórico, as características da sociedade e os avances tecnolóxicos relacionados coa música. Examina a
Coñece os feitos clave de cada período histórico e os avances tecnolóxicos relacionados coa música. Examínaos autonomamente e relaciónaos
Relaciona todos os coñecementos adquiridos para comprender e explicar a estreita relación entre a historia asociada á evolución da tecnoloxía e
69
relación entre eles de xeito guiado.
coa sociedade da época.
a presenza, usos e funcións da música nunha determinada sociedade.
5.1. Valora a importancia do patrimonio español e galego.
Coñece os compositores máis relevantes.
Relaciona os compositores máis relevantes coa súa música e coas características da sociedade do momento.
Coñece e compara a traxectoria dos compositores máis relevantes coas tendencias musicais europeas.
5.2. Practica, interpreta e memoriza pezas vocais,instrumentais e danzas do patrimonio español e galego.
Interpreta con dificultade a través da lectura con notación adaptada: semipartituras e partituras de notación sinxela. Canta por imitación ou con partituras moi sinxelas. Danza por imitación e con dificultades de pulsación e para seguir e memorizar as coreografías.
Interpreta con corrección a través da lectura con notación adaptada: semipartituras e partituras de notación sinxela. Canta por imitación ou con partituras moi sinxelas. Danza por imitación e sen dificultades de pulsación e memorizando as coreografías.
Interpreta con corrección e musicalidade a través da lectura. Canta con partituras adaptadas ao nivel. Danza sen dificultades de pulsación e memorizando as coreografías.
5.3. Coñece os instrumentos tradicionais galegos.
Identifica a familia orquestral dos instrumentos galegos máis utilizados.
Identifica os instrumentos máis empregados no folclore galego.
Coñece e amplía a información sobre os instrumentos, a súa construción e o seu uso social.
6.1. Emprega un vocabulario adecuado para describir percepcións e coñecementos musicais.
Completa cuestionarios pechados cos termos musicais básicos.
Redacta textos sobre aspectos musicais co vocabulario básico necesario.
Valora a importancia de ampliar o vocabulario musical como recurso cultural e expresivo.
6.2. Comunica coñecementos, xuízos e opinións musicais de forma oral e escrita con rigor e claridade.
Elabora pequenos textos con soporte visual sobre aspectos concretos da música como intérpretes ou produtores. Emite xuízos cun vocabulario básico.
Explica oralmente ou con textos curtos coñecementos, opinións ou críticas cunha linguaxe musical suficiente.
Explica ou redacta textos sobre coñecementos, percepcións ou xuízos críticos cun vocabulario musical extenso e conciso.
7.1. Utiliza diversas fontes de información para indagar sobre as novas tendencias, representantes, grupos de música popular, etc., e realiza unha revisión crítica de devanditas producións.
Busca información en Internet sobre aspectos concretos que dan relevo musical a un intérprete, produtor, ou compositor de música para medios audiovisuais.
Busca e analiza críticas musicais sobre concertos ou novas producións dos ámbitos da música actual.
Analiza e compara críticas e producións musicais actuais e emite hipóteses sobre o futuro da súa traxectoria. Elabora textos reflexivos e ben argumentados.
7.2. Interésase por ampliar e diversificar as preferencias musicais propias.
Mostra unha actitude tolerante e aberta para interpretar e escoitar obras de estilos diferentes do gusto propio.
Mostra interese na presentación en clase de música actual diferente dos seus gustos e preferencias. Respecta os gustos distintos do propio.
Mostra interese e busca información de xeito autónomo sobre as obras que se presentan no aula ou que suxiren os compañeiros.
70
BLOQUE 4. MÚSICA E TECNOLOXÍA
Estándares de aprendizaxe avaliables
Baixo Medio Alto
1.1. Coñece algunhas das posibilidades que ofrecen as tecnoloxías e utilízaas como ferramentas para a actividade musical.
Sérvese de soportes dixitais para escoitar música. Coñece un programa básico de edición musical e emprega as ferramentas básicas para editar música de forma creativa. Coñece un programa básico de edición de partituras e usa as ferramentas básicas para escribir e compoñer música. Coñece algunha aplicación para móbil relacionada coas tecnoloxías do son.
Utiliza con destreza soportes dixitais para escoitar música. Coñece un programa básico de edición musical e usa as ferramentas un pouco máis complexas para editar música de forma creativa. Coñece un programa básico de edición de partituras e utiliza as ferramentas máis complexas para escribir e compoñer música. Coñece algunha aplicación para móbil relacionada coas tecnoloxías do son.
Está inmerso no coñecemento e uso das novas tecnoloxías aplicadas ao son. Coñece programas de edición musical e de produción de música en directo. Emprega con facilidade as ferramentas dalgún programa de edición de partituras. Elabora producións propias coas ferramentas dixitais e acústicas.
1.2. Participa en todos os aspectos da produción musical demostrando o uso adecuado dos materiais relacionados, os métodos e as tecnoloxías.
Edita música por petición do profesor ou profesora. É un pouco destro no uso das tecnoloxías relacionadas co son.
Edita e produce música con certo desenvolvemento e con iniciativa.
É autónomo e creativo. Coñece as ferramentas tecnolóxicas e as súas posibilidades. Úsaas para crear produtos musicais reflexionados e creativos.
2.1. Emprega con autonomía as fontes e os procedementos apropiados para elaborar traballos sobre temas relacionados co
É pouco autónomo para o uso das fontes para elaborar traballos, pero acompañado traballa ben.
É semiautónomo e elabora traballos sinxelos. Utiliza fontes e ten integrados os procedementos básicos
É moi autónomo e produce información sobre o feito musical. Sabe discriminar e dar prioridad ás fontes de información, e ten os procedementos integrados. Produce información musical con goce.
71
2.8.- MÚSICA 4º ESO
2.8.1.- CONTIDOS MÚSICA 4º ESO
Bloque 1. Interpretación e creación
1.1. Práctica e aplicación de habilidades técnicas en grao crecente de complexidade e
concertación coas outras partes do conxunto na interpretación vocal e instrumental, e no
movemento e a danza.
1.2. Interpretación de pezas vocais e instrumentais aprendidas de oído e/ou mediante a
lectura de partituras con diversos tipos de notación.
1.3. Planificación, ensaio, interpretación, dirección e avaliación de espectáculos musicais na
aula e noutros espazos e contextos.
.4. Perseveranza na práctica de habilidades técnicas que permitan mellorar a interpretación
individual e en grupo, e a creación musical.
1.5. Utilización de técnicas, recursos e procedementos compositivos na improvisación, na
elaboración de arranxos e na creación de pezas musicais.
1.6. Ámbitos profesionais da música. Identificación e descrición das facetas e as
especialidades no traballo dos/das músicos/as.
1.7. Interese por coñecer as posibilidades que ofrece a música nos ámbitos persoal e
profesional.
Bloque 2. Escoita
2.1. Audición, recoñecemento, análise e comparación de músicas de diferentes xéneros,
estilos e culturas.
2.2. A crítica como medio de información e valoración do feito musical. Análise de críticas
musicais e uso dun vocabulario apropiado para a elaboración de críticas orais e escritas
sobre a música escoitada.
2.3. Rigor na utilización dun vocabulario adecuado para describir a música.
2.4. Utilización de diversas fontes de información para obter referencias sobre músicas de
diferentes épocas e culturas, incluídas as actuais, e sobre a oferta de concertos e outras
manifestacións musicais, tanto en vivo como divulgadas a través dos medios de
comunicación.
2.5. Edición, comercialización e difusión da música. Novas modalidades de distribución da
música e as súas consecuencias para os/as profesionais da música e a industria musical.
2.6. A música nos medios de comunicación. Factores que inflúen nas preferencias e nas
modas musicais.
2.7. Interese, respecto e curiosidade pola diversidade de propostas musicais, así como
polos gustos musicais doutras persoas.
Bloque 3. Contextos musicais e culturais
3.1. Recoñecemento e localización nas coordenadas espazo-temporais das manifestacións
musicais máis significativas do patrimonio musical español e galego.
3.2. Pluralidade de estilos na música actual: características culturais, artísticas e formais.
72
3.3. Manifestacións musicais doutras culturas.
3.4. A música ao servizo doutras linguaxes: corporal, teatral, cinematográfica, radiofónica ou
publicitaria.
3.5. Análise da música empregada en diferentes tipos de espectáculos e producións
audiovisuais.
3.6. Utilización de diversas fontes de información para indagar sobre música popular urbana.
3.7. O son e a música nos medios audiovisuais e nas tecnoloxías da información e da
comunicación. Valoración dos recursos tecnolóxicos como instrumentos para o
coñecemento da música e a satisfacción con ela.
3.8. Sensibilización e actitude crítica ante o consumo indiscriminado de música e a
contaminación sonora.
Bloque 4. Música e tecnoloxías
4.1. Papel das tecnoloxías na música. Reflexión sobre a repercusión que na música tivo a
posibilidade de gravar o son e a aparición dos computadores.
4.2. Transformación de valores, hábitos, consumo e gusto musical como consecuencia dos
avances tecnolóxicos das últimas décadas.
4.3. Utilización de dispositivos electrónicos, recursos de internet e software musical de
distintas características para o adestramento auditivo e a escoita, a interpretación e a
creación musical.
4.4. Aplicación de técnicas de gravación analóxica e dixital para rexistrar as creacións
propias, as interpretacións realizadas no contexto da aula e outras mensaxes musicais.
4.5. Análise das funcións da música en producións audiovisuais: publicidade, televisión,
cine, videoxogos, etc.
4.6. Sonorización de imaxes fixas e en movemento mediante a selección de
4.7. Valoración crítica da utilización dos medios audiovisuais e as tecnoloxías da información
e da comunicación como recursos para a creación, a interpretación, o rexistro e a difusión
de producións sonoras e audiovisuais.
2.7.2.-CRITERIOS DE AVALIACIÓN E ESTÁNDARES DE
APRENDIZAXE para 4º ESO
Bloque 1. Interpretación e creación
1.1. Ensaiar e interpretar, en pequeno grupo, unha
peza vocal ou instrumental, ou unha coreografía,
aprendidas de memoria a través da audición ou da
observación de gravacións de audio e vídeo, ou
mediante a lectura de partituras e outros recursos
gráficos.
1.1.1. Aplica as habilidades técnicas
necesarias nas actividades de interpretación,
colabora co grupo e respecta as regras
fixadas para lograr un resultado acorde coas
súas propias posibilidades.
1.1.2. Le partituras como apoio á
interpretación.
1.1.3. Coñece e cumpre as normas
establecidas para realizar as actividades da
aula.
1.2. Participar activamente nalgunhas das tarefas
necesarias para a celebración de actividades
musicais no centro docente: planificación, ensaio,
interpretación, difusión, etc.
1.2.1. Interpreta e memoriza un repertorio
variado de cancións, pezas instrumentais e
danzas cun nivel de complexidade en
aumento.
73
1.3. Compoñer unha peza musical utilizando
diferentes técnicas e recursos.
1.3.1. Coñece e utiliza axeitadamente
técnicas, recursos e procedementos
compositivos para elaborar arranxos
musicais, improvisar e compor música.
1.3.2. Utiliza con autonomía recursos
informáticos ao servizo da creación musical.
1.4. Analizar os procesos básicos de creación, edición
e difusión musical, considerando a intervención de
distintos/as profesionais.
1.4.1. Coñece e analiza o proceso seguido en
diversas producións musicais (discos,
programas de radio e televisión, cine, etc.) e o
papel xogado en cada fase do proceso
polos/as profesionais que interveñen.
Bloque 2. Escoita
2.1. Analizar e describir as principais características
de pezas musicais apoiándose na audición e no uso
de documentos como partituras, textos ou
musicogramas.
2.1.1. Analiza e comenta as obras musicais
propostas, axudándose de diversas fontes
documentais.
2.1.2. Le e analiza partituras como apoio á
audición
.
2.2. Expor de xeito crítico a opinión persoal respecto
de distintas músicas e eventos musicais,
argumentándoa en relación coa información obtida en
diversas fontes: libros, publicidade, programas de
concertos, críticas, etc.
2.2.1. Analiza críticas musicais e utiliza un
vocabulario axeitado para a elaboración de
críticas orais e escritas sobre a música
escoitada.
2.3. Utilizar a terminoloxía axeitada na análise de
obras e situacións musicais.
2.3.1. Utiliza con rigor un vocabulario axeitado
para describir a música.
2.4. Recoñecer auditivamente, clasificar, situar no
tempo e no espazo, e determinar a época ou a cultura
e o estilo das obras musicais escoitadas previamente
na aula, amosando apertura e respecto polas novas
propostas musicais e interesándose por ampliar as
súas preferencias.
2.4.1. Recoñece e compara os trazos
distintivos de obras musicais, e descríbeo
utilizando unha terminoloxía axeitada.
2.4.2. Sitúa a obra musical nas coordenadas
de espazo e tempo.
2.4.3. Amosa interese, respecto e curiosidade
pola diversidade de propostas musicais, así
como polos gustos musicais doutras persoas.
2.5. Distinguir as funcións que cumpre a música na
nosa sociedade, atendendo a diversas variables:
intención de uso, estrutura formal e medio de difusión
utilizado.
2.5.1. Amosa unha actitude crítica ante o
papel dos medios de comunicación na
difusión e na promoción da música.
2.6. Explicar algunhas das funcións que cumpre a
música na vida das persoas e na sociedade.
2.6.1. Coñece e explica o papel da música en
situacións e contextos diversos: actos da vida
cotiá, espectáculos, medios de comunicación,
etc.
Bloque 3. Contextos musicais e culturais
3.1. Apreciar a importancia patrimonial da música
española e galega, e comprender o valor de
conservala e transmitila colaborando na recollida, na
gravación e na transcrición de pezas.
3.1.1. Amosa interese por coñecer o
patrimonio musical español e galego.
3.1.2. Coñece as testemuñas máis
importantes do patrimonio musical español e
galego, e sitúaos no seu contexto histórico e
social.
3.2. Coñecer a existencia doutras manifestacións
musicais e consideralas como fonte de
enriquecemento cultural.
74
3.2.1. Analiza a través da audición músicas
de distintos lugares do mundo e identifica as
súas características fundamentais.
3.2.2. Recoñece e explica as características
básicas da música española e da música
popular urbana.
3.3. Realizar exercicios que reflictan a relación da
música con outras manifestacións artísticas.
3.3.1. Elabora traballos de investigación nos
que establece sinerxías entre a música e
outras manifestacións artísticas.
3.4. Coñecer e analizar as características dos
principais grupos e tendencias da música popular
urbana actual.
Bloque 4. Música e tecnoloxías
4.1. Valorar o papel das tecnoloxías na formación
musical.
4.1.1. Selecciona e utiliza recursos
tecnolóxicos para diferentes aplicacións musicais.
4.1.2. Comprende a transformación de
valores, hábitos, consumo e gusto musical
como consecuencia dos avances
tecnolóxicos.
4.2. Aplicar as técnicas de gravación analóxica e
dixital para rexistrar as creacións propias, as
interpretacións realizadas no contexto da aula e
outras mensaxes musicais.
4.2.1. Manexa as técnicas básicas necesarias
para a elaboración dun produto audiovisual.
4.3. Sonorizar unha secuencia de imaxes fixas ou en
movemento utilizando diferentes recursos
informáticos.
4.3.1. Sabe procurar e seleccionar fragmentos
musicais axeitados para sonorizar secuencias
de imaxes.
4.3.2. Sonoriza imaxes fixas e en movemento
mediante a selección de músicas
preexistentes ou a creación de bandas
sonoras orixinais.
4.4. Aplicar técnicas de gravación analóxica e dixital
para rexistrar as creacións propias, as interpretacións
realizadas no contexto da aula e outras mensaxes
musicais.
4.4.1. Realiza traballos e exposicións ao resto
do grupo sobre a evolución da música
popular.
Utiliza con autonomía as fontes de
información e os procedementos apropiados
para indagar e elaborar traballos relacionados
coa función da música nos medios de
comunicación.
4.4.2. Utiliza os recursos das novas
tecnoloxías para expor os contidos de
maneira clara. música e outras
manifestacións artísticas.
4.5. Coñecer as posibilidades das tecnoloxías
aplicadas á música e utilizalas con autonomía.
4.5.1. Amosa interese por coñecer as
posibilidades que ofrecen as novas
tecnoloxías como ferramentas para a
actividade musical.
4.5.2. Coñece e consulta fontes de
información impresa ou dixital para resolver
dúbidas e para avanzar na aprendizaxe
autónoma.
4.5.3. Utiliza a información de xeito crítico,
obtena de distintos medios e pode utilizala e
transmitila utilizando distintos soportes.
4.6. Sonorización de imaxes fixas e en movemento
mediante a selección de músicas preexistentes ou a
creación de bandas sonoras orixinais.
4.7. Valoración crítica da utilización dos medios
audiovisuais e as tecnoloxías da información e da
comunicación como recursos para a creación, a
interpretación, o rexistro e a difusión de producións
sonoras e audiovisuais
75
Concrecións para cada estándar de aprendizaxe avaliable para 4º ESO:
Estándares de
aprendizaxe
Temporaliz
ación
Grao mínimo de
consecución de
estándares
Competencia(
s) clave
Instrumentos de
avaliación
Bloque 1:
Interpretación e
creación
Aplica as
habilidades
técnicas
necesarias nas
actividades de
interpretación,
colabora co grupo
e respecta as
regras fixadas
para lograr un
resultado acorde
coas súas propias
posibilidades.
1º Trimestre Participación activa
nas actividades
prácticas propostas
na aula.
CAA
CSC
Observación
directa e diaria na
aula.
Le partituras como
apoio á
interpretación.
1º Trimestre Execución de pezas
musicais con frautas
e instrumentos de
pequeña percusión,
empregando
partituras.
CCEC
Observación
directa e diaria na
aula.
Controis
individuais ao
longo da
avaliación e
exame práctico ao
final de cada
trimestre.
Coñece e cumpre
as normas
establecidas para
realizar as
actividades da
aula.
1º Trimestre Mantén unha
actitude de atención,
respeto e
participación á hora
das interpretacións
grupais e individuais.
CSC
Observación
directa e diaria na
aula.
Interpreta e
memoriza un
repertorio variado
de cancións,
pezas
instrumentais e
danzas cun nivel
de complexidade
2º Trimestre
Execución de pezas
con frautas e
instrumentos de
pequeña percusión.
Realización de
danzas e xogos
rítmicos.
CCEC
CSC
Observación
directa e diaria na
aula.
Controis
individuais ao
longo da
avaliación e
76
en aumento. exame práctico ao
final de cada
trimestre.
Coñece e utiliza
axeitadamente
técnicas, recursos
e procedementos
compositivos para
elaborar arranxos
musicais,
improvisar e
compor música.
3º Trimestre Práctica, creación e
improvisación de
sinxelas pezas.
CD
CMCCT
Observación
directa e diaria na
aula.
Bloque 2: Escoita
Le analiza
partituras como
apoio á audición.
2ª Trimestre Escoita e análise
dunha audición
seguindo a lectura da
partitura.
CCEC
Seguimento
individual na aula
Utiliza con rigor un
vocabulario
axeitado para
describir a música.
3º Trimestre Comenta
musicalmente
audicións de música
de diversos estilos.
CCEC
CCL
Observación
directa e a diario
na aula.
Amosa interese,
respecto e
curiosidade pola
diversidade de
propostas
musicais, así como
polos gustos
musicais doutras
persoas.
1º Trimestre Mantén silencio e
atención á hora das
interpretacións
grupais e individuais.
CSC
CCEC
Observación
directa e a diario
na aula e no
momento dos
exames prácticos.
Coñece e explica o
papel da música
en situacións e
contextos
diversos: actos da
vida cotiá,
espectáculos,
medios de
comunicación, etc.
3º Trimestre Valora a importancia
da música en
distintos contextos
das nosas vidas.
CSC
CCEC
CCL
Observación
directa e a diaria
na aula.
Bloque 3.
Contextos
musicais e
culturais
Amosa interese
por coñecer o
patrimonio musical
español e galego.
2º Trimestre Respecta, valora e
interpreta pezas
propias do noso
patrimonio.
CCEC
CSC
Observación
directa e diaria na
aula.
77
Analiza a través da
audición músicas
de distintos
lugares do mundo
e identifica as súas
características
fundamentais.
3º Trimestre Comunica con
respeto a súa opinión
sobre as novidades
musicais ao longo da
historia da música.
CSC
CCEC
Observación
directa e diaria na
aula.
Recoñece e
explica as
características
básicas da música
española e da
música popular
urbana.
2ºTrimestre Amosa interese polo
estudio da música
española e da
música popular
urbana.
CSC
CCEC
Observación
directa e diaria na
aula.
Elabora traballos
de investigación
nos que establece
sinerxías entre a
música e outras
manifestacións
artísticas.
3º Trimestre Relaciona a música
con outras disciplinas
artísticas. Valora a
importancia da
música.
CCL
CSC
CAA
Observación e
corrección dos
traballos
realizados
Realiza traballos
e exposicións ao
resto do grupo
sobre a evolución
da música popular.
2º Trimestre Elaboración dun
traballo sobre a
música popular para
expor aos
compañeiros.
CAA
CSC
CCL
Observación e
corrección dos
traballos
realizados.
Utiliza os
recursos das
novas tecnoloxías
para expor os
contidos de
maneira clara.
2º Trimestre Elaboración e
exposición dun
traballo empregando
o ordenador.
CD Observación e
corrección dos
traballos
realizados.
Bloque 4. Música e
tecnoloxías
Selecciona e
utiliza recursos
tecnolóxicos para
diferentes
aplicacións
musicais.
3º Trimestre Utiliza de forma
básica un programa
de edición de
partituras.
CD
CAA
CMCCT
Observación do
traballo realizado
na aula de
informática.
78
A continuación amósase un cadro cos contidos programados para o curso 2016/17
relacionándoos cos estándares de aprendizaxe e os criterios de avaliación adaptados a esos
contidos.
UNIDADE 1 (no 1ª trimestre)
Contidos Criterios
de avaliación
Estándares de aprendizaxe
avaliables CC
- A música no cine
Evolución da música de cine:
do cine mudo ao cine sonoro.
A banda sonora: orixinal e
non orixinal.
A música de fondo e a música
de pantalla.
Funcións da música no cine.
- O musical.
-Linguaxe musical: novos
ritmos musicais.
- As alteracións:
O sostido, o bemol e o
becuadro
Alteracións propias e
accidentais.
- Práctica vocal e/ou
instrumental de obras
monódicas e/ou polifónicas
relacionadas con esta
unidade.
- Realización de ditados
rítmicos cos elementos
musicais coñecidos.
- Escoita activa de pezas
musicais representativas do
cine.
- Práctica do ritmo en grupo
con percusión corporal.
-Realización de exercicios e
cuestións teórico-prácticas
para facilitar a comprensión
das alteracións.
BLOQUE I
-Interpretar partituras de bandas
sonoras con frautas e con
instrumentos de percusión.
-Coñecer as posibilidades
expresivas da entoación
interpretando, en grupo, diversas
cancións.
-Desenvolver habilidades
musicais para crear fragmentos
melódicos en ritmo binario,
ternario e cuaternario.
-Realizar actividades de
movemento de forma libre e/ou
seguindo unha coreografía.
- Entoa con afinación apropiada
nas actividades de canto en
grupo.
-Participa nas actividades de
interpretación instrumental de
forma activa.
- Crea fragmentos melódicos en
ritmo binario, ternario e
cuaternario.
-Realiza actividades de
movemento de forma libre e/ou
seguindo unha coreografía.
CSICE,
CSC,
CCEC
BLOQUE II
-Recoñecer a través da audición
as características principais e as
funcións da música no cine.
-Recoñecer auditivamente os
leitmotivs.
- Recoñece a través da audición
as características principais e as
funcións da música no cine.
-Recoñece auditivamente os
letimotivs.
CAA,
CSIC
CCEC
BLOQUE III:
-Coñecer a orixe do cine e a
importancia que ten a música.
-Coñecer como evolucionou o
cine dende o cine mudo ata a
chegada do cine sonoro.
Evolución da música.
-Coñecer as funcións principais
da música no cine.
-Entender nunha partitura como
afectan as altreracións.
- Coñece a importancia da música
no cine, dende a súa orixe (cine
mudo) ata a chegada do cine
sonoro.
CCL,
CAA,
CCEC.
- Desenrola a súa sensibilidade
artística en relación á música que
acompaña ao cine.
-Identifica as alteracións nunha
partitura e entende o que
significan.
CCL,
CAA,
CCEC
BLOQUE IV
-Acadar información
sobre a orixe e a evolución da
música no cine a través da rede.
-Acada información sobre a orixe
e a evolución da música no cine a
través de internet. CAA,
CCEC,
CD
79
UNIDADE 2 (no 1ª trimestre)
Contidos Criterios
de avaliación
Estándares de aprendizaxe
avaliables CC
- Música e tecnoloxía:
Historia da gravación e
reproducción do son.
Funcionamento básico dos
principais sistemas de son.
Instrumentos electrónicos.
Musica electrónica.
Informática musical.
-Emprego dos instrumentos
como medios de expresión
musical, mediante a práctica
individual ou en grupo, de
diferentes pezas musicais.
- Realización de exercicios de
edición de partituras (sempre
que haxa disponibilidade da
aula de informática) e de
outros exercicios relacionados
coa informática musical.
- Realización de ditados
rítmicos cos elementos
musicais coñecidos.
- Escoita activa de pezas
musicais representativas
desta unidade.
BLOQUE I
-Interpretar partituras axeitadas
ao nivel con frautas e con
instrumentos de percusión.
-Coñecer as posibilidades
expresivas da entoación
interpretando, en grupo, diversas
cancións.
-Desenvolver habilidades
musicais para crear fragmentos
melódicos en ritmo binario,
ternario e cuaternario.
-Realizar actividades de
movemento de forma libre e/ou
seguindo unha coreografía.
- Entoa con afinación apropiada
nas actividades de canto en
grupo.
-Participa nas actividades de
interpretación instrumental de
forma activa.
- Crea fragmentos melódicos en
ritmo binario, ternario e
cuaternario.
-Realiza actividades de
movemento de forma libre e/ou
seguindo unha coreografía.
CSICE,
CSC,
CCEC
BLOQUE II
-Coñecer distintas sonoridades
dos instrumentos electrónicos.
-Recoñece distintas sonoridades
dos instrumentos electrónicos. CAA,
CSIC
CCEC
BLOQUE III:
-Coñecer a historia da gravación
e reprodución de sons.
-Coñecer algúns instrumentos
electrónicos.
-Coñece a historia da gravación e
reprodución de sons. CCL,
CAA,
CCEC.
- Coñece algúns instrumentos
electrónicos. CCL,
CAA,
CCEC
BLOQUE IV
-Acadar información
sobre a orixe e a evolución dos
aparellos de gravación e
reprodución de son a través da
rede.
-Coñecer as vantaxes dos
ordenadores nun estudio de
gravación.
-Realizar partituras empregando
un programa de edición musical.
-Acada información sobre a orixe
e a evolución dos aparellos de
gravación e reprodución de son a
través de internet.
-Coñece as vantaxes dos
ordenadores nun estudio de
gravación.
-Realiza partituras empregando un
programa de edición musical.
CAA,
CCEC,
CD
80
UNIDADE 3 (no 2ª trimestre)
Contidos Criterios
de avaliación
Estándares de aprendizaxe
avaliables CC
- O jazz:
Precedentes e evolución.
Instrumentos.
Intérpretes máis
representativos.
- Linguaxe musical:
Os intervalos: tons e
semitons.
-Emprego dos instrumentos
como medios de expresión
musical, mediante a práctica
individual ou en grupo, de
diferentes pezas musicais
realcionadas con esta
unidade.
-Realización de diferentes
exercicios interválicos para
practicar o aprendido nesta
unidade.
- Realización de ditados
rítmicos cos elementos
musicais coñecidos.
- Escoita activa de pezas
musicais representativas
desta unidade.
BLOQUE I
-Interpretar partituras con frautas
e con instrumentos de percusión
relacionadas coa unidade.
-Coñecer as posibilidades
expresivas da entoación
interpretando, en grupo, diversas
cancións.
-Desenvolver habilidades
musicais para crear fragmentos
melódicos en ritmo binario,
ternario e cuaternario.
-Realizar actividades de
movemento de forma libre e/ou
seguindo unha coreografía.
- Entoa con afinación apropiada
nas actividades de canto en
grupo.
-Participa nas actividades de
interpretación instrumental de
forma activa.
- Crea fragmentos melódicos en
ritmo binario, ternario e
cuaternario.
-Realiza actividades de
movemento de forma libre e/ou
seguindo unha coreografía.
CSICE,
CSC,
CCEC
BLOQUE II
Recoñecer a través da audición
as características principais da
música jazz.
-Recoñece a través da audición as
características principais da
música jazz. CAA,
CSIC
CCEC
BLOQUE III:
-Coñecer como foi a orixe da
música jazz e a súa evolución.
-Realizar exercicios prácticos de
intervalos
-Coñece as características
principais da música jazz, a súa
orixe e evolución. CCL,
CAA,
CCEC.
-Desenrola a súa sensibilidade
artística en relación ao jazz e o
blues. CCL,
CAA,
CCEC
BLOQUE IV
-Acadar información
sobre a música jazz, a súa orixe
e evolución.
-Acada información sobre a
música jazz, a súa orixe e
evolución. CAA,
CCEC,
CD
81
UNIDADE 4 (no 2ª trimestre)
Contidos Criterios
de avaliación
Estándares de aprendizaxe
avaliables CC
- A música nos medios de
comunicación:
A radio
A televisión
A publicidade
-Emprego dos
instrumentos como medios
de expresión musical,
mediante a práctica
individual ou en grupo, de
diferentes pezas musicais.
- Realización de ditados
rítmicos cos elementos
musicais coñecidos.
- Escoita activa de pezas
musicais representativas
dos medios de
comunicación.
BLOQUE I
-Interpretar partituras de
melodías realcionadas cos
medios de comunicación
con frautas e con
instrumentos de percusión.
-Coñecer as posibilidades
expresivas da entoación
interpretando, en grupo,
diversas cancións.
-Desenvolver habilidades
musicais para crear
fragmentos melódicos en
ritmo binario, ternario e
cuaternario.
-Realizar actividades de
movemento de forma libre
e/ou seguindo unha
coreografía.
Entoa con afinación apropiada
nas actividades de canto en
grupo.
Participa nas actividades de
interpretación instrumental de
forma activa.
Crea fragmentos melódicos
en ritmo binario, ternario e
cuaternario.
-Realiza actividades de
movemento de forma libre e/ou
seguindo unha coreografía.
CSICE,
CSC,
CCEC
BLOQUE II
Recoñecer melodías
relacionadas cos medios de
comunicación.
Recoñece a través da audición
as características principais da
música relacionada cos
medios de comunicación.
CAA,
CSIC
CCEC
BLOQUE III:
Coñecer as características
principais e a función da
música dos medios de
comunicación.
Coñece as características
principais e a función da
música nos medios de
comunicación.
CCL,
CAA,
CCEC.
Desenrola a súa sensibilidade
artística en relación á música
dos medios de comunicación. CCL,
CAA,
CCEC
BLOQUE IV
-Acadar información
sobre a música que se
emprega nos medios de
comunicación.
Acada información en internet
sobre a música que se
emprega nos medios de
comunicación.
CAA,
CCEC,
CD
82
UNIDADE 5 (no 3º trimestre)
Contidos Criterios
de avaliación
Estándares de aprendizaxe
avaliables CC
-A música popular urbana:
Características xerais.
As raíces da música
popular urbana.
O nacemento da música
pop-rock.
Evolución da música
popular dende os anos 50
ata o século XXI.
A música popular en
España.
- Linguaxe musical:
As escalas musicais.
Os compases
compostosde 6/8, 9/89 e
12/8
-Emprego dos
instrumentos como medios
de expresión musical,
mediante a práctica
individual ou en grupo, de
diferentes pezas musicais
realcionadas con esta
unidade.
-Realización de diferentes
escalas musicais.
- Realización de ditados
rítmicos cos elementos
musicais coñecidos.
- Escoita activa de pezas
musicais representativas
desta unidade.
BLOQUE I
-Interpretar partituras da
música pop-rock con frautas
e con instrumentos de
percusión.
-Coñecer as posibilidades
expresivas da entoación
interpretando, en grupo,
diversas cancións.
-Realizar actividades de
movemento de forma libre
e/ou seguindo unha
coreografía.
- Entoa con afinación
apropiada nas actividades de
canto en grupo.
-Participa nas actividades de
interpretación instrumental de
forma activa.
-Realiza actividades de
movemento de forma libre e/ou
seguindo unha coreografía.
CSICE,
CSC,
CCEC
BLOQUE II
-Diferenciar, a través da
audición, os distintos estilos
de música pop-rock.
- Recoñece a través da
audición os distintos estilos de
música pop-rock.
CAA,
CSIC
CCEC
BLOQUE III:
-Coñecer a orixe da música
pop-rock, os seus estilos e
características e a súa
evolución ata o s. XXI.
-É capaz de realizar escalas
maiores e menores.
-Entender os compases
compostos.
- Coñece a orixe da música
pop-rock, os seus estilos e
características e a súa
evolución ata o s. XXI.
CCL,
CAA,
CCEC.
-Desenrola a súa sensibilidade
artística en relación á música
pop-rock. CCL,
CAA,
CCEC
BLOQUE IV:
- Acadar información
sobre a orixe e a evolución
da música pop-rock a través
da rede.
- Saber buscar contido
audiovisual en internet.
-Acada información sobre a
orixe e a evolución da música
pop-rock a través de internet.
- Sabe buscar contido
audiovisual en internet.
CAA,
CCEC,
CD
83
2.7.3.- CONCRECIÖN DE ESCALAS DE AVALIACIÓN
BLOQUE INTERPRETACIÓN E CREACIÓN
Criterio de avaliación:
1. Ensaiar e interpretar, en pequeno grupo, unha peza vocal ou instrumental, ou unha
coreografia, aprendidas de memoria a traves da audicion ou da observacion de
gravacions de audio e video, ou mediante a lectura de partituras e outros recursos
gráficos.
Estándares de aprendizaxe BAIXO MEDIO ALTO
Aplica as habilidades técnicas necesarias nas actividades de interpretación, colabora co grupo e respecta as reglas fixadas para acadar un resultado acorde coas súas propias posibilidades
Integra lentamente as habilidades técnicas necesitando de guía nos primeiros estadíos da aprendizaxe de cada obra.
Aplícase en mellorar as súas habilidades interpretativas, pero o resultado é pouco musical
Interpreta aplicando todas as técnicas e habilidades desesenvolvidas. Busca musicalidade na interpretación
Lee partituras como apoio á interpretación
Segue partituras de audicións, pero non as le. Guíase pola forma da notación rítmica ou da líña melódica
Segue a partitura polo ritmo e pola forma da líña melódica. Pode lela se a notación é simple
Le a partitura da audición i é quen de seguir a das voces internas. Segue partituras complexas de orquestra e de instrumentos harmónicos
84
Criterio de avaliación: 2. Participar activamente nalgunhas tarefas necesarias para a celebración de actividades musicais no centro: planificación, ensaio, interpretación, difusión, etc.
Estándares de aprendizaxe BAIXO MEDIO ALTO
Interpreta e memoriza un repertorio variado de cancións, pezas instrumentais e danzas cun nivel de complexidade en aumento
Interpreta con dificultade a través da lectura con notación adaptada: semipartituras e partituras de notación sinxela Canta por imitación ou con partituras moi simples Danza por imitación e con dificultades de pulsación e para seguir e memorizar as coreografías
Interpreta con corrección a través da lectura con notación adaptada: semipartituras e partituras de notación sinxela Canta por imitación ou con partituras moi simples Danza por imitación e sen dificultades de pulsación e para seguir e memorizar as coreografías
Interpreta con corrección e musicalidade a través da lectura Canta con partituras adaptadas ao nivel Danza sen dificultades de pulsación e memorizando as coreografías
Criterio de avaliación: 3. Compoñer unha peza musical a partir de diferentes técnicas e recursos
Estándares de aprendizaxe BAIXO MEDIO ALTO
Coñece e usa axeitadamente distintas técnicas, recursos e procedementos competitivos para elaborar arranxos musical, improvisar e compor música
Improvisa e compón coa axuda do grupo É quen de intentar compor e realizar arranxos, pero cánsase pronto. Necesita apoio do grupo.
Improvisa e compón en grupo e individualmente aportando ideas pouco musicais Trata de compor e realizar arranxos autónomamente mellorando as súas posibilidades
Improvisa, compón e realiza arranxos con musicalidade seguindo a pulsación, a coherencia e as estruturas
85
Utiliza con autonomía recursos informáticos ao servizo da creación musical
Coñece un programa básico de edición musical e emprega as ferramentas básicas para editar música de forma creativa Coñece un programa de edición de partituras e usa as ferramentas básicas para escribir e compor música Coñece algunha aplicación para móbil vencellada coas tecnoloxías do son
Coñece un programa básico de edición musical e emprega as ferramentas un pouco máis complexas para editar música de forma creativa Coñece un programa de edición de partituras e usa as ferramentas máis complexas para escribir e compor música Coñece algunha aplicación para móbil relacionada coas tecnoloxías del son
Coñece programas de edición musical e de producción de música en directo Emprega con facilidad as ferramentas dalgún programa de edición de partituras Elabora produccións propias coas ferramentas dixitais e acústicas
Criterio de avaliación: 4. Analizar os procesos básicos de creación, edición e difusión musical considerando a intervención de distintos profesionais
Estándares de aprendizaxe BAIXO MEDIO ALTO
Coñece o proceso seguido en distintas ós musicais (discos, programas de radio e televisión, cine, etc.) e o papel desempeñado en cada fase do proceso polos profesionais que interveñen nela
Busca información sobre aspectos diversos referidos á producción musical (discográfica e dedicada a medios de comunicación e cine)
Busca e analiza críticas musicais sobre produccións musicais discográficas ou dedicadas a distintos medios de comunicación e creacións audiovisuais
Analiza e compara críticas e produccións musicais discográficas ou dedicadas a distintos medios de comunicación e creacións audiovisuais emitindo hipóteses sobre o futuro da súa traxectoria Elabora textos reflexivos e ben argumentados
86
BLOQUE ESCOITA
Criterio de avaliación: 1. Analizar e descibir as principais características de pezas musicais apoiándose na audición e no uso de documentos como partituras textos ou musicogramas
Estándares de aprendizaje BAJO MEDIO ALTO
Analiza e comenta as obras musicais propostas axudándose de diversas fontes
Relaciona os periodos da música coas súas características técnicas máis definitorias e determinantes Amosa interese polo atractivo musical, o seu impacto emocional e sensorial. Valora pouco o feito da evolución musical Recoñece e sitúa as composicións máis arquetípicas de cada época e lugar Necesita guía para recoñecer os elementos da música e do contexto Necesita guía para seguir o modelo de análise Sabe contestar preguntas sobre conceptos musicais, pero non os extrapola para poder elaborar unha crítica musical
Coñece as características musicais das diferentes épocas e culturas e pode explicalas Amosa interese por recoñecer a música de os diferentes periodos, pero féltanlle moitas referencias históricas que lle axuden a identificalos. Interésase pola música doutras culturas Coñece elementos que o guían para recoñecer as composicións dun periodo ou dun lugar Recoñece autónomamente os elementos da música que están presentes nun modelo de análise Cunha guía como modelo pode analizar unha obra musical Pode elaborar un escrito razoado coa terminoloxía musical
Valora o uso dos elementos da música en cada periodo, os compara e chega a conclusións argumentadas e reflexionadas Amosa moito interese por coñecer músicas dos distintos periodos históricos e culturas diversas. Isto permítelle relacionar os coñecementos adquiridos e abrir as súas posibilidades de pracer pola música en xeral Ten moi claros os elementos de análise e de contexto histórico que lle permiten situar cada obra. Tamén sitúa a música nos lugares xeográficos de cada cultura Sabe priorizar os elementos da música máis relevantes para a súa análise Ten os elementos de análise interiorizados para poder describir unha obra con elementos musicais Comunica coñecementos musicais empregando a terminoloxía axeitada e coa reflexión que lle permite emitir xuizos
Le partituras como apoio á audición
Segue partituras de audicións, pero non as le. Se guía pola forma da notación rítmica ou da líña melódica
Segue a partitura polo ritmo e pola forma da líña melódica. Pódea ler se a notación é simple
Le a partitura da audición i é quen de seguir a das voces internas. Segue partituras complexas de orquestra e de instrumentos harmónicos
Criterio de evaluación:
87
2. Expoñer de xeito crítico a opinión persoal respecto a distintas músicas e eventos musicais, argumentándoa en relación coa información obtida en distintas fontes: libros, publicidade, programas de concertos, críticas, etc.
Estándares de aprendizaxe BAIXO MEDIO ALTO
Analiza críticas musicais e emprega un vocabulario axeitado para a elaboración de críticas orais e escritas sobre a música escoitada
Necesita guía para seguir o modelo de análise Completa cuestionarios pechados cos termos musicais básicos Elabora pequenos textos con soporte visual sobre aspectos concretos da música como intérpretes ou produtores. Emite xuízos cun vocabulario básico Relaciona os períodos da música coas súas características técnicas máis definitorias e determinantes Sabe contestar preguntas sobre conceptos musicais, pero non os extrapola para poder elaborar unha crítica musical Busca información en internet sobre aspectos concretos que dan relevo musical a un interprete, produtor, ou compositor de música para medios audiovisuais Amosa unha actitude tolerante e aberta para interpretar e escoitar obras de estilos diferentes do gusto propio
Cunha guía como modelo pode analizar unha obra musical Pode elaborar un escrito razoado coa terminoloxía musical Redacta textos sobre aspectos musicais co vocabulario básico necesario Explica oralmente ou con textos curtos coñecementos, opinións ou críticas cunha linguaxe musical suficiente Busca e analiza críticas musicais sobre concertos ou novas producións dos eidos da música actual Amosa interese na presentación en clase de música actual diferente dos seus gustos e preferencias. Respecta os gustos distintos do propio
Sabe priorizar os elementos da música máis relevantes para a súa análise Ten os elementos de análise interiorizados para poder describir unha obra con elementos musicales Comunica coñecementos musicais empregando a terminoloxía axeitada e coa reflexión que lle permite emitir xuízos Valora a importancia de ampliar o vocabulario musical como recurso cultural i expresivo Explica ou redacta textos sobre coñecementos, percepcións ou xuízos críticos cun vocabulario musical extenso e conciso Analiza e compara críticas e producións musicais actuais i emite hipóteses sobre o futuro da súa traxectoria Elabora textos reflexivos e ben argumentados. Amosa interese e busca información de xeito autónomo sobre as obras que se presentan na aula ou que suxiren os compañeiros
88
Criterio de avaliación: 3. Utilizar a terminoloxía axeitada na análise de obras e situacións musicais.
Estándares de aprendizaxe BAIXO MEDIO ALTO
Usa con rigor un vocabulario axeitado para describir a música
Emite xuízos cun vocabulario básico Sabe contestar preguntas sobre conceptos musicais, pero non os extrapola para poder elaborar unha crítica musical
Pode elaborar un escrito razoado coa terminoloxía musical Redacta textos sobre aspectos musicais co vocabulario básico necesario Pode elaborar un escrito razoado coa terminoloxía musical
Comunica coñecementos musicais empregando a terminoloxía axeitada e coa reflexión que lle permite emitir xuízos Explica ou redacta textos sobre coñecementos, percepcións ou xuízos críticos cun vocabulario musical extenso e conciso
Criterio de avaliación: 4. Recoñecer auditivamente, clasifica, situar no tempo e no espazo e determinar a época ou cultura e estilo das obras musicais escoitadas previamente na aula, amosando apertura e respecto polas novas propostas musicais e interesándose por ampliar as súas preferencias
Estándares de aprendizaxe BAIXO MEDIO ALTO
Recoñece e compara os rasgos distintivos de obras musicais e descríbeos mediante unha terminoloxía axeitada
A través da interpretación e da audición familiarízase coa música histórica. Apréciaa sensorialmente Coñece a sucesión dos períodos e as características musicais máis relevantes
A través da interpretación e da audición familiarízase coa música histórica. Aprecia sensorialmente e aprecia escoitar as composicións máis emblemáticas como enriquecemento cultural Coñece os usos dos elementos da música en cada período e utilízaos para distinguilos nas audicións
Amosa pracer sensorial ao escoitar a beleza da música independentemente do período histórico no que foi composta e valora racionalmente o enriquecemento cultural que supón. Relaciona a arte da música coas artes plásticas e escénicas Distingue a música dos períodos pola análise dos elementos da música e distíngueos e relaciona nunha audición
89
Sitúa a obra musical nas coordenadas de espazo e tempo
A través da interpretación e da audición familiarízase coa música histórica. Apréciaa sensorialmente Relaciona os períodos da música coas súas características técnicas máis definitorias e determinantes Coñece os feitos clave de cada período histórico, as características da sociedade e os avances da sociedade e os avances tecnolóxicos relacionados coa música. Examina a relación entre eles de xeito guiado
A través da interpretación e da audición familiarízase coa música histórica. Apréciaa sensorialmente e aprecia escoitar as composicións máis emblemáticas como enriquecemento cultural Coñece as características musicais das diferentes épocas e culturas e pode explicalas Coñece os feitos clave de cada periodo histórico e os avances tecnolóxicos relacionados coa música. Examínaos autonomamente e relaciónaos coa sociedade da época
Amosa pracer sensorial ao escoitar a beleza da música independentemente do período histórico no que foi composta e valora racionalmente o enriquecemento cultural que supón. Relaciona a arte da música coas artes plásticas e escénicas Valora o uso dos elementos da música en cada período, os compara e chega a conclusións argumentadas e reflexionadas Relaciona todos os coñecementos adquiridos para comprender e explicar a estreita relación entre a historia asociada á evolución da tecnoloxía e a presenza, usos e funcións da música nunha determinada sociedade
Amosa interese respecto e curiosidade pola diversidade de propostas musicais, así como polos gustos musicais doutras persoas
A través da interpretación e da audición familiarízase coa música histórica. Apréciaa sensorialmente Busca información en internet sobre aspectos concretos que dan releve musical a un interprete, produtor, ou compositor de música para medios audiovisuais Amosa unha actitude tolerante e aberta para interpretar e escoitar obras de estilos diferentes do gusto propio
A través da interpretación e da audición familiarízase coa música histórica. Apréciaa sensorialmente e aprecia escoitar as composicións máis emblemáticas como enriquecemento cultural Busca e analiza críticas musicais sobre concertos ou novas producións dos ámbitos da música actual Amosa interese na presentación en clase de música actual diferente dos seus gustos e preferencias. Respecta os gustos distintos do propio
Amosa pracer sensorial ao escoitar a beleza da música independentemente do período histórico no que foi composta e valora racionalmente o enriquecemento cultural que supón. Analiza e compara críticas e producións musicais actuais i emite hipóteses sobre o futuro da súa traxectoria Elabora textos reflexivos e ben argumentados. Amosa interese e busca información de xeito autónomo sobre as obras que se presentan na aula ou que suxiren os compañeiros
90
Criterio de avaliación: 5. Distinguir as funcións que cumple a música na nosa sociedade, atendendo a diversas variables: intención de uso, estrutura formal, medio de difusión utilizado.
Estándares de aprendizaxe BAIXO MEDIO ALTO
Amosa unha actitude crítica ante o papel dos medios de comunicación na difusión e promoción da música
É consciente da importancia dos medios de comunicación na difusión e promoción da música, pero coñece e consume maioritariamente música de tendencias masivas
Recoñece a importancia dos medios de comunicación na difusión e promoción da música. Amosa unha actitude crítica coa mediatización dos gustos e consumos masivos de música a través dos medios de comunicación e promoción, pero non acaba de encontrar autonomamente medios alternativos para descubrir novas opcións de goce musical
Valora o poder de influencia da mediatización dos gustos e consumos masivos de música a través dos medios de comunicación e promoción i é quen de encontrar autonomamente medios alternativos para descubrir novas opcións de goce musical
Criterio de avaliación: 6. Explicar algunhas das funcións que cumple a música na vida das persoas e na sociedade.
Estándares de aprendizaxe BAIXO MEDIO ALTO
Coñece o papel da música en situacións e contextos diversos: actos da vida cotiá, espectáculos, medios de comunicación, etc.
Distingue a música funcional da música composta só para o placer artístico sensorial É consciente da importancia da música para o ser humano, pero só considerando a súa propia experiencia. Cústalle ser crítico co consumo abusivo
Explica o poder da música para influir nas emocións e o seu uso na sociedade Recoñece a importancia da música e como impacta nas emocións. Amosa unha actitude crítica co consumo da música, pero en casos de extremo abuso
Compara varios usos da música e as funcións que desempeñan Comprende a necesidade da música de circunstancia e relaciónaa coas necesidades do poder de cada momento histórico Valora o poder de influencia da música no ser humano ao longo da historia i é sensible ao seu uso indiscriminado como contraproducente para os sentidos e para a saúde mental
91
BLOQUE CONTEXTOS MUSICAIS E CULTURAIS
Criterio de avaliación: 1. Apreciar a importancia patrimonial da música española e comprender o valor de conservala e transmitila.
Estándares de aprendizaxe BAIXO MEDIO ALTO
Amosa interese por coñecer o patrimonio musical español
Busca información sobre músicos e repertorio do patrimonio musical español
Busca e analiza críticas musicais sobre músicos e repertorio do patrimonio musical español
Analiza e compara críticas e produccións musicais do repertorio e patrimonio español Elabora textos reflexivos e ben argumentados ao respecto
Coñece os testimonios máis importantes do patrimonio musical español e sitúaos no seu contexto histórico e social
Coñece os compositores españois máis relevantes
Relaciona os compositores españois máis relevantes coa súa música e coas características da sociedade do seu momento
Coñece e compara a traxectoria dos compositores españois máis relevantes coas tendencias musicais europeas
Criterio de avaliación: 2. Coñecer a existencia doutras manifestacións musicais e consideralas como fonte de enriquecemento cultural
Estándares de aprendizaxe BAIXO MEDIO ALTO
Analiza a través da audición músicas de distintos lugares do mundo, e identifica as súas características fundamentais
Amosa unha actitude tolerante e aberta para interpretar e escoitar obras de estilos diferentes do gusto propio Busca información con guía sobre músicas de distintos lugares do mundo
Amosa interese na presentación en clase de música diferente dos seus gustos e preferencias. Respecta os gustos distintos do propio
Amosa interese e busca información de xeito autónomo sobre as obras que se presentan na aula ou que suxiren os compañeiros
92
Recoñece as características básicas da música española e da música popular urbana
Coñece os compositores españois máis relevantes e de música popular urbana Coñece a sucesión dos períodos e as características musicais de música española e música popular urbana máis relevantes
Relaciona os compositores españois máis relevantes coa súa música e coas características da sociedade do seu momento así como da música de popular urbana Coñece os usos dos elementos da música en cada período tanto da música española como da música popular urbana e utilízaos para distinguilos nas audicións
Coñece e compara a traxectoria dos compositores españois máis relevantes coas tendencias musicais europeas. Distingue a música dos períodos pola análise dos elementos da música e distíngueos e relaciona nunha audición tanto para a música española como a música popular urbana
Criterio de avaliación: 3. Relacionar a música con outras manifestacións artísticas
Estándares de aprendizaxe BAIXO MEDIO ALTO
Elaborar traballos nos que establece sinerxias entre a música e outras manifestacións artísticas
Contesta cuestionarios sobre periodos históricos relacionando música e outras manifestacións artísticas Coñece que aspectos da música están relacionados con outras manifestacións artísticas
Explica as características musicais dos diferentes periodos coa linguaxe apropiada Relaciona os coñecementos de distintas disciplinas artísticas cos contidos musicais
Compara as características musicais dos distintos periodos relacionándoos con outras manifestacións artísticas Explica os aspectos da evolución das artes, a ciencia e a tecnoloxía relacionados coa música
Criterio de avaliación: 4. Coñecer os principais grupos e tendencias da música popular actual
Estándares de aprendizaxe BAIXO MEDIO ALTO
Realiza traballos e exposicións o resto do grupo sobre a evolución da música popular
Amosa unha actitude tolerante e aberta para interpretar e escoitar obras de estilos diferentes do gusto propio Busca información con guía sobre distintos estilos de música popular urbana
Amosa interese na presentación en clase de música diferente dos seus gustos e preferencias. Respecta os gustos distintos do propio
Amosa interese e busca información de xeito autónomo sobre os estilos que se presentan na aula o que suxiren os compañeiros
93
Válese dos recursos das novas tecnoloxías para explicar os contidos de xeito claro
É pouco autónomo para o uso das fontes para elaborar traballos valéndose de novas tecnoloxías, pero acompañado traballa ben
É semiautónomo/a e elabora traballos sinxelos valéndose de novas tecnoloxías. Emprega fontes e ten integrados os procedementos básicos
É moi autónomo e produce información sobre o feito musical. Sabe discriminar e dar prioridade ás fontes de información, e ten os procedementos integrados. Produce i expón información musical valéndose de novas tecnoloxías
BLOQUE CONTEXTOS MUSICAIS E CULTURAIS
Criterio de avaliación: 1. Valorar o papel das tecnoloxías na formación musical
Estándares de aprendizaxe BAIXO MEDIO ALTO
Selecciona recursos tecnolóxicos para diferentes aplicacións musicais
É pouco autónomo/a na indagación ou descubrimento de recursos tecnolóxicos (software, bibliotecas de samplers) pero guiado ou acompañado traballa eficientemente.
É semiautónomo/a na indagación ou descubrimento de recursos tecnolóxicos (software, bibliotecas de samplers) podendo realizar con eles traballos aplicando novas tecnoloxías. Utiliza fontes e ten integrados os procedementos básicos
É moi autónomo/a descubrindo e manexando recursos tecnolóxicos (software, bibliotecas de samplers). Produce i expón información musical así como traballos e tarefas concretas valéndose de novas tecnoloxías
Comprende a transformación de valores, hábitos, consumo e gusto musical como consecuencia dos avances tecnolóxicos
Elabora pequenos textos sobre a transformación dos valores, hábitos, e consumo musical como consecuencia dos avances tecnolóxicos. Emite xuízos cun vocabulario básico
Explica oralmente ou con textos curtos coñecementos, opinións ou críticas sobre a transformación dos valores, hábitos, consumo e gusto musical como consecuencia dos avances tecnolóxicos cunha linguaxe técnica musical suficiente
Explica ou redacta textos sobre a transformación de valores, hábitos, consumo e gusto musical como consecuencia dos avances tecnolóxicos, percepcións ou xuizos críticos cun vocabulario musical extenso, técnico e conciso
94
Criterio de avaliación: 2. Aplicar as técnicas de gravación, analóxica e dixital, para rexistrar as creacións propias, as interpretacións realizadas no contexto da aula e outros mensaxes musicais
Estándares de aprendizaxe BAIXO MEDIO ALTO
Manexa as técnicas básicas necesarias para a elaboración dun produto audiovisual
Grava i edita música por petición do profesor. É un pouco destro no uso das tecnoloxías relacionadas coa imaxe e son.
Grava, edita e produce música e obras audiovisuais con certo desenvolvemento e con iniciativa
Grava, edita e produce de modo autónomo e creativo. Coñece as ferramentas tecnolóxicas e as súas posibilidades. Úsaas para crear produtos audiovisuais reflexionados e creativos
Criterio de avaliación: 3. Sonorizar unha secuencia de imaxes fixas ou en movemento utilizando recursos informáticos
Estándares de aprendizaxe BAIXO MEDIO ALTO
Sabe buscar e seleccionar fragmentos musicais axeitados para sonorizar secuencias de imaxes
É pouco autónomo/a na indagación ou descubrimento de fragmentos musicais para sonorizar imaxes, pero guiado ou acompañado traballa eficientemente.
É semiautónomo/a na indagación ou descubrimento de fragmentos musicais para sonorizar imaxes, podendo realizar con eles traballos aplicando novas tecnoloxías. Utiliza fontes e ten integrados os procedementos básicos
É moi autónomo/a descubrindo e manexando fragmentos musicais para sonorizar imaxes.
Sonoriza imaxes fixas i en movemento mediante a selección de músicas preexistentes ou a creación de bandas sonoras orixinais
Sonoriza imaxes fixas i en movemento por petición do profesor. É un pouco destro no uso das tecnoloxías relacionadas coa imaxe e son.
Sonoriza imaxes fixas i en movemento con certo desenvolvemento e con iniciativa
Sonoriza imaxes fixas i en movemento de modo autónomo e creativo. Coñece as ferramentas tecnolóxicas e as súas posibilidades. Úsaas para crear produtos audiovisuais reflexionados e creativos
Criterio de avaliación: 4. Caracterizar a función da música nos distintos medios de comunicación: radio, televisión, cine e as súas aplicacións na publicidade, os videoxogos e outras aplicacións tecnolóxicas.
Estándares de aprendizaxe BAIXO MEDIO ALTO
95
Sérvese con autonomía das fontes de información e os procedementos axeitados para indagar i elaborar traballos relacionados coa función da música nos medios de comunicación
É pouco autónomo para o uso das fontes de información para elaborar traballos relacionados coa función da música nos medios de comunicación, pero acompañado traballa ben
É semiautónomo/a i elabora traballos sinxelos. Utiliza fontes e ten integrados os procedementos básicos
É moi autónomo e produce información sobre a función da música nos medios de comunicación. Sabe discriminar e dar prioridade ás fontes de información, e ten os procedementos integrados. Produce información musical con goce.
Criterio de evaluación: 5. Coñecer as posibilidades das tecnoloxías aplicadas á música, i empregalas con autonomía
Estándares de aprendizaxe BAJO MEDIO ALTO
Amosa interese por coñecer as posibilidades que ofrecen as novas tecnoloxías como ferramentas para a actividade musical
É pouco autónomo/a para o uso das novas tecnoloxías para elaborar traballos propostos, pero acompañado/a traballa ben
É semiautónomo/a e elabora traballos co uso das novas tecnoloxías sinxelas. Utiliza fontes e ten integrados os procedementos básicos
É moi autónomo/a no uso das novas tecnoloxías para elaborar os traballos propostos. Sabe discriminar e dar prioridade segundo que ferramentas, e ten os procedementos integrados. Produce con elas información musical con disfrute
Coñece e consulta fontes de información impresa ou dixital para resolver dúbidas e para avanzar na aprendizaxe autónoma
É pouco autónomo/a no uso das fontes de información para resolver dúbidas e para avanzar na aprendizaxe autónoma, pero acompañado/a traballa ben
É semiautónomo/a no uso das fontes de información para resolver dúbidas e para avanzar na aprendizaxe autónoma. Utiliza fontes e ten integrados os procedementos básicos
É moi autónomo/a no uso das fontes de información para resolver dúbidas e para avanzar na aprendizaxe autónoma. Sabe discriminar e dar prioridade ás fontes de información, e ten os procedementos integrados.
Utiliza a información de xeito crítico, obtena de distintos medios e pode empleala e transmitila a través de distintos soportes
É pouco crítico/a no uso de información, obtena de pouca variedade de medios, pero acompañado/a traballa ben
Exerce certa crítica á hora de utilizar información obténdoa de distintos medios para elaborar traballos sinxelos que pode transmitir en distintos soportes. Ten integrados os procedementos básicos.
É moi crítico no uso de información para elaborar os traballos propostos. Produce con ela traballos musicais en distintos soportes con disfrute
96
Coñece e cumpre as normas establecidas para realizar as actividades da aula
Amosa unha actitude de baixa motivación no seguimento das actividades, pero respecta as propostas É quen de tentar o seguimento das actividades e normas establecidas, pero cénsase pronto. Necesita apoio do grupo. Cústalle respectar aos seus compañeiros
Amosa unha actitude de motivación no seguimento das actividades, respecta as propostas pero non aporta creativamente Trata de seguir e realizar as actividades propostas autonomamente mellorando as súas posibilidades Respecta e valora as propostas e actividades dos seus compañeiros
Amosa unha actitude de alta motivación nos seguimentos das actividades, respecta as propostas e fai aportacións creativas Recoñece e supera as súas dificultades na realización das actividades, respecta as dos seus compañeiros e axuda a que eles se superen
97
2.8.- CRITERIOS CUALIFICACIÓN E INSTRUMENTOS PARA A AVALIACIÓN NA ESO
Unha vez especificados os criterios de avaliación, o alumno debe saber que terá
que cumprir cunha serie de requisitos mínimos que debe cumplir. Os mínimos esixibles na
ESO son os seguintes:
- Ler axeitadamente partituras de dificultade adaptada a cada nivel.
- Interpretar sinxelas pezas musicais con frautas, instrumentos de placas e de pequena
percusión.
-Ter unas nocións básicas dos contidos impartidos en cada nivel.
- Acadar as pautas de conduta, os hábitos e a disciplina que permitan o axeitado
desenvolvemento das clases:
1-Puntualidade.
2-Asistencia a clase con regularidade e xustificación das posibles faltas.
3-Actitude positiva, respectando ao profesor e aos seus propios compañeiros.
4-Obtención do material utilizado en clase (libro, frauta e caderno).
5-Realización dos exercicios propostos.
Instrumentos de Avaliación:
- Probas escritas
- Caderno onde se gardan os exercicios, comentarios de audicións, partituras, fichas
entregadas polo profesor …
- Práctica musical.
- Intervencións persoais, esforzo, interese.
- Actitude respectuosa, participativa e colaboradora.
- Asistencia á clase con todo o material requirido.
No departamento admitimos mous tipos de ponderacións adaptadas á metodoloxía
empregada polos distintos profesores que impartena materia:
Opción 1
Coñecementos de linguaxe, teoría e cultura musical, valorados a través de probas
escritas 50%
Práctica vocal e instrumental – entre 30%
Traballos / caderno de clase – 20%
Opción 2
Parte teórica (exámenes escritos): 40%
Parte práctica (exámenes de flauta, ritmo...): 40%
Actitud en clase (material, participación activa en el aula, deberes, trabajos...): 20%.
O/a alumna/o non debe deixar sen puntuar ningún dos apartados cualificables
98
Valoración das probas escritas.
Cualificaranse segundo o baremo que o profesor determine para cada pregunta. De ser
posible se comunicará o valor de cada apartado ao alumnado antes do comezo do exercicio.
Na cualificación atenderase a:
A adecuación das respostas aos enunciados das preguntas.
A exposición das respostas de xeito ordenado e lexible.
Valoración da práctica vocal e instrumental
Interpretación e lectura correcta de alturas e figuras musicais.
Interpretación correcta do compás rítmico e mantemento do pulso regular.
Técnica básica de xeito correcto, relaxado e amosando interese.
Capacidades expresivas e interpretativas.
Atención e seguimento das indicacións do profesor no ensaio e práctica do instrumento .
En ningún caso aprobará un alumno que se negue sistemáticamente á práctica instrumental.
Valoración dos traballos de produción propia
Adecuación dos contidos ao traballo encomendado.
Exposición do tema de xeito ordenado e lóxico.
Correción caligráfica, ortográfica e sintáctica.
Utilización de varias fontes de información e píntese realizada a partir delas.
Orixinalidade e utilización de medios para facer a presentación máis atractiva.
Facer constar unha conclusión ou parecer propio.
Coordinación entre compañeiros cando se trate dun traballo en grupo, tanto no
reparto das tarefas como na exposición do mesmo.
Valoración do caderno de traballo
O caderno entregarase sempre que sexa requirido polo profesor. Valorarase
A súa presentación e limpeza.
A orde nas actividades tal e como foron realizadas na aula, divididas en unidades
didácticas e coas fichas e partituras pegadas correctamente.
O nivel de realización das actividades.
99
Valoración da actitude
A actitude non se cualificará directamente senón indirectamente; e dicir, servirá para
completar e matizar a nota media obtida nos catro apartados. Poderá así subir ou baixar a
nota no caso dunha actitude totalmente negativa.
Valorarase positivamente:
Respectar o silencio cando hai exercicios de audición, interpretación ou explicación
do profesor.
A realización das actividades propostas polo profesor tanto dentro da aula como na
casa.
Interese por aprender, participación na clase e esforzo diario.
Asistencia a clase con todo o material requirido: libro, caderno e frauta.
Actitude de respecto hacia o profesor, os compañeiros e o material.
Puntualidade e asistencia a clase.
2.9.- MATERIAIS CURRICULARES:
- Conexión á internet e pizarra dixital.
- Medios de reprodución sonora. (Ordenador, cadea, canón de vídeo, pizarra dixital)
- Cds e Dvds do repertorio musical das unidades didácticas que constan na programación.
- Proxección de películas relacionadas coa música.
- Programas interactivos (Serie Recursos Educativos Multimedia Recurso MOS),
relacionados cos temas tratados nas unidades didácticas da ESO.).
- Libros de lectura didáctica para os alumnos coa finalidade de fomentar a súa curiosidade
pola música.
- Partituras e musicogramas.
- Frauta e Instrumentos Orff de percusión.
- Piano e teclado electrónico da aula
- Láminas instrumentos …
100
2.10.- ORGANIZACIÓN DAS ACTIVIDADES DE SEGUIMIENTO,
RECUPERACIÓN E AVALIACIÓNS DAS MATERIAS PENDENTES
Os alumnos/as que teñan que recuperar a materia pendente do curso anterior realizarán
unha serie de exercicios por escrito relacionados cos contidos de cada unidade. Estos
deberán ser entregados no prazo sinalado.
No mes de febreiro levarán a cabo unha proba de forma escrita ou oral, na que se incluirán
os mesmos contidos que foron traballados ata ese momento. Desta forma poderán superar
a materia por partes antes da convocatoria de maio.
Os alumnos/as que non realicen as tarefas anteriores terán un exame final no mes de maio.
Se o alumno non acadara os obxectivos mínimos ao longo do curso poderá optar por
realizar unha nova proba de pendentes en setembro.
2.11.-MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE
A diversidade do alumnado engloba dende aqueles alumnos que son estudantes de música
no conservatorio e escolas de música (que poden axudar aportando material, achegando os
seus propios instrumentos, facendo melodías complexas e maiores dificultades rítmicas),
alumnos con dificultades de aprendizaxe, alumnos emigrantes, discapacitados y alumnos
que chegan de distintos centros de procedencia con distinta preparación
As características peculiares da área de Música permiten certa flexibilidade no
proceso de ensino-aprendizaxe para aplicar os distintos niveis de comprensión.
O tipo de traballo e actividades musicais para realizar tanto individualmente
como en grupo, permiten a repartición por niveis, segundo as aptitudes e a gradación dos
coñecementos de cada alumno e alumna.
Realizarase unha avaliación formativa, partindo da primeira avaliación ou do
diagnóstico e da autoavaliación e coavaliación do discente, que axudará a construír as
aprendizaxes de xeito individualizado pero motivando ao alumnado no seu traballo e sen
que senta en ningún momento marxinado. A intención é ofrecer un material que sirva non
para todos os alumnos e alumnas, senón para cada un deles.
Algunhas medidas que poden favorecer a adaptación son:
- Ofrecer un repertorio variado no que estean presentes distintos estilos de música.
- Ofrecer un espazo para a improvisación onde teñan cabida as intervencións
de todos e cada un dos alumnos e alumnas.
- Expor actividades concibidas como reforzo ou ampliación. Nas actividades en grupo a cada
alumno asignaráselle a parte da interpretación colectiva que estea máis en consonancia
coas súas aptitudes e posibilidades.
101
As partes máis sinxelas concíbense como actividades de reforzo; as que requiren unha
maior destreza técnica como de ampliación.
2.12.- CONTRIBUCIÓN DESDE A ÁREA DE
MÚSICA AO PLAN LECTOR DO CENTRO.
A lectura é unha materia transversal de todas as áreas do currículo e unha
ferramenta indispensable para a aprendizaxe de todas as materias. A lectura tamén debe ir
ligada á expresión escrita, ortografía, presentación dos textos, das ideas … e á expresión
oral.
O obxectivo final é conseguir un lector competente; é dicir, unha persoa que
comprenda o que le, que saiba facer xuízos críticos sobre as súas lecturas, que saiba
buscar información eficazmente en fontes fiables de todo tipo, que saiba seleccionala e
integrala para elaborar documentos e ideas propias.
A materia de música contribúe na consecución de habilidades lectoras tanto
mecánicas como de comprensión como son:
o Exactitude lectora: pausas, entoación e inflexións, dicción, ritmo, corrixindo
vacilacións, rectificacións, repeticións, omisión de letras, substitucións de letras …
o Comprensión lectora de textos sinxelos e complexos
o Exactitude na escritura: letra de tamaño correcto, lexible, puntuación e ortografía
correcta ….
o Ampliación de vocabulario e adquisición de léxico propio da área.
A lectura e a escritura son unha ferramenta básica para o estudio e para entender
calquera mensaxe que sexa preciso descifrar tanto nas diferentes áreas como nos contextos
habituais da vida cotiá.
Obxectivos do Plan Lector
o Mellorar as habilidades lectoras y escritoras
o Ampliar o vocabulario
o Mellorar a comprensión
o Traballar rodo tipo de textos: literarios, expositivos, xornalísticos, publicitarios,
gráficos e todo tipo de soportes: impresos e electrónicos.
o Espertar a necesidade de ler como ferramenta indispensable para mellorar a
produción dos textos escritos.
Metodoloxía
102
Utilizaranse na aula os tres tipos fundamentais de lectura:
o Lectura previa de aproximación global ao tema (estrutura do tema, preguntas ás que
pretende responder o tema, interrelación entre conceptos e contexto).
o Lectura lenta e minuciosa para comprender as partes do texto. Pódese ler cos
alumnos e desmenuzar os textos en clase por medio de subliñados, esquemas,
resumos, mapas conceptuais … Pode ser lectura en voz alta que facilita a
compresión lectora e axuda a mellorala.
o Lectura de síntese ou asimilación que é para elaborar de forma persoal e reter
significativamente os conceptos e as súas relacións.
Metodoloxía de traballo sobre os textos ou temas .Estará baseada na progresión dos
seguintes aspectos:
o Análise dos coñecementos previos mediante tormenta de ideas, mapas
conceptuais
o Lectura do título, a súa comprensión e relación cos outros apartados do tema.
o Lectura lenta e reflexiva de cada parte do texto
o Subliñado individual ou toma de notas
o Elaboración dun documento que recolla a esencia do subliñado: esquema. mapa
conceptual …
o Memorización e repaso utilizando o documento elaborado polo alumno
o Elaboración de glosarios que conteñan os conceptos básicos da área.
o Avaliación oral ou escrita do aprendido.
Metodoloxía dos traballos de investigación individuais ou en grupo.
É primordial explicar claramente o que se pretende co traballo e o que se espera do
alumnado.Polo que se lles proporcionará
o Un guión que conteña os aspectos a traballar
o Bibliografía para consultar: documentos, libros ou páxinas web e calquera dos fondos
dos que dispoña a biblioteca do centro.
o Explicación do formato no que se quere que se presente o traballo e normas de
presentación do mesmo.
Tipos de actividades para a consecución do Plan Lector
o Lectura e comprensión dos textos do libro e fichas de traballo
o entregadas polo profesor.
o Traballos de investigación. Tanto os que manda o profesor como as aportacións para
o Proxecto Interdisciplinar do Centro ou calquera actividade interdisciplinar no IES.
o Elaboración dun panel de noticias extraídas de xornais e revistas que teñan que ver
coa música nas súas diversas manifestacións.
o Análise de críticas musicais, diferenciando entre feito e opinión.
o Lecturas recomendadas que teñan como tema principal ou secundario o tema da
música. Poden ser lecturas individuais ou colectivas. Formarán parte do itinerario
lector da área.
103
3.- ARTES ESCÉNICAS E DANZA.
Optativa 4º da ESO.
A materia de Artes Escénicas e Danza debe dotar o alumnado de coñecementos, técnicas e
procedementos que lle permitan expresarse e crear artisticamente a través das linguaxes do
teatro e a danza. Para tal fin, os alumnos e as alumnas deben comprender e interpretar
diferentes linguaxes escénicas, así como o devir da historia do teatro e da danza ao longo
dos séculos; saber mirar as artes escénicas e a danza, comprender a súa importancia e
verificar os cambios xurdidos no seu desenvolvemento; constatar e valorar a creación
artística cando se pon ao servizo dunha arte específica, como a danza e o teatro; e xerar
argumentos nos que se fundamente tanto o camiño percorrido polas artes escénicas e a
danza como o seu espazo de apoio para unha formación integral: física, estética e cultural.
Doutra banda, é indispensable que o alumnado tome conciencia dos seus recursos
expresivos e os desenvolva na práctica, mediante a exploración dos compoñentes do
movemento (corpo, espazo, tempo, enerxía e interrelación); o desenvolvemento da súa
capacidade de concentración, relaxación e autoconciencia corporal; a procura de niveis
óptimos de equilibrio psicofísico; a aplicación do imaxinario na modelaxe da súa conduta; a
estimulación das súas habilidades comunicativas; a vivencia e a recreación de situacións
dramáticas diversas; a exploración dos seus recursos no terreo da oralidade; e o
desenvolvemento da sensibilidade rítmica e melódica a nivel corporal e vocal.
É de importancia para a formación do alumnado o coñecemento dos grandes cambios
xurdidos nas artes escénicas e na danza. Os alumnos e as alumnas deberán ser
conscientes de como as ideas subxacentes baixo as formas visibles (coreografías; danzas
populares, preclásicas, clásicas e contemporáneas; decorados; bosquexos; figurinos;
edificios teatrais e espazos para a representación; textos dramáticos; postas en escena,
etc.) configuraron múltiples xeitos de construír e realizar as artes escénicas e a danza.
Tamén deberán entender, xa que logo, cada sociedade e cada época; comprender e saber
que o interese da materia reside tanto en experimentar o potencial expresivo e creativo
persoal como en entender o modo en que diferentes aspectos da creación foron modificados
por circunstancias históricas, culturais, rituais, ambientais, técnicas, estilísticas ou simbólicas
que cada pobo vai incorporando como expresión da súa forma de sentir e de pensar.
A materia permite ir descubrindo cos alumnos e coas alumnas, a través da súa propia
experiencia, o desenvolvemento das súas capacidades artísticas creativas e interpretativas,
estudando, así, os aspectos teóricos e prácticos da materia. O cúmulo de referentes e a
bagaxe formativa deben, finalmente, capacitar o alumnado para poder afrontar o seu traballo
con maior resolución, podendo facer propostas máis brillantes e admitir diferentes
interpretacións, ao mellorar as súas potencialidades e ao incrementar a súa percepción,
observación, memorización e concentración, fomentando, así, a mellora da propia imaxe e a
configuración da súa personalidade.
Trátase, en esencia, de contribuír á formación integral do alumnado e ao enriquecemento do
seu acervo cultural, ensinándolle a apreciar tanto a beleza das obras, dos espectáculos e
104
das montaxes que ilustraron culturas pasadas como as que sustentan o noso século: o
conxunto dun legado que, á súa vez, deberán transmitir.
Estrutúrase esta materia en catro bloques: "Común", "Teatro", "Danza" e "Outras artes
escénicas.
3.1.-CONTRIBUCIÓN DA MATERIA PARA A ADQUISICIÓN DAS
COMPETENCIAS CLAVE
Artes Escénicas e Danza permite aos novos estudantes adquirir unha serie de ferramentas
para completar a súa formación integral como persoas e cidadáns. Mediante o seu estudo e
exercitación desenvólvense en aspectos como o físico, o estético e o cultural, que, unidos
ao crecemento da súa sensibilidade, facilitarán unha experiencia vital máis plena. Inmersos
nunha sociedade, nunha cultura determinada, as Artes Escénicas, neste período de
formación xeral e básica, obrigatoria, dotan de recursos para ser crítico e práctico na
contorna no que se forma, conforma e vive o discente, posteriormente responsable xa de
maneira total do seu destino vital. Esta materia permite mellorar especialmente a propia
imaxe, a propia personalidade, de forma que poida exercer esas potencialidades na
contorna inmediata, ao acrecentar a súa sensibilidade, espírito crítico e creatividade. Á vez
permite desenvolver a experiencia do traballo en equipo; e así, independentemente da
formación ou emprego posteriores, o mozo incrementa todas as competencias ao
desenvolver o seu aprecio e práctica polas expresións culturais.
Competencia en comunicación lingüística
A lectura de textos teatrais é unha das principais formas de acceder e traballar nesta
materia. Do mesmo xeito que a recepción, o alumnado require o desenvolvemento desta
competencia na comunicación da súa análise, creación e interpretación de textos así como
no traballo sobre a respiración, dicción, articulación e expresión adecuada en situacións de
interpretación escénica. E non hai que obviar no propio teatro e en particular na danza, a
importancia da comunicación non verbal que, aínda que non é propiamente lingüística por
non utilizar palabras, entra tamén dentro desta competencia. Así, no seu formato non verbal,
mediante o traballo xestual e o traballo corporal o alumnado desenvolve as súas
capacidades comunicativas.
Entre todos os xéneros literarios, optando pola división tradicional ?aínda que simplificadora-
en tres (lírico-poético, épico-narrativo, dialogado-teatral ou dramático) é este último o que
máis pode potenciar a dinámica dunha competencia lingüística ao permitir a súa lectura en
voz alta, por exemplo. No texto dramático, dialogado, podemos atopar máis potencialmente
a posibilidade de exercitar a lectura entre varios alumnos, que deste xeito recitan aos
personaxes asignados. A representación escénica en todas as súas facetas permite un
exercicio socializador a través da comunicación verbal e a corporal.
Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía
A materia de Artes Escénicas e Danza contribúe á adquisición da competencia matemática
no traballo da posición e movemento do corpo no espazo, favorecendo así o coñecemento e
manexo dalgúns elementos matemáticos básicos (números, medidas, proporcións,
estruturas...). O coñecemento do espazo escénico ou lugar de representación e danza
105
implica especialmente o desenvolvemento da dimensión espacial e xeométrica. A análise da
creación escénica, especialmente no referido á súa produción ou á súa difusión, requirirá de
razoamentos matemáticos, dado o compoñente comercial do fenómeno artístico popular e
colectivo.
Esta materia tamén promove condutas e valores en relación coas competencias clave en
ciencia e tecnoloxía, no que afecta á saúde individual e colectiva, a través por exemplo, dos
beneficios físicos e psíquicos que aportan a danza e o teatro. Igualmente para poder
analizar a produción ou realización dun espectáculo tamén os coñecementos científicos e
tecnolóxicos póñense en xogo.
Competencia dixital
O uso creativo e crítico das tecnoloxías da información e da comunicación é unha
ferramenta máis na materia de Artes Escénicas e Danza. Achámonos ante unha disciplina
académica, pero tamén ante a posibilidade dunha formación posterior e dun traballo futuro.
E tamén, independentemente da elección de formación académica ou laboral, esta disciplina
axuda efectivamente á utilización do tempo libre e da participación na sociedade. As TIC son
un medio privilexiado para demostrar o coñecemento das artes escénicas, para analizalo e
comunicalo, así como para o seu desenvolvemento creativo. A elaboración de traballos de
investigación individuais e/ou en grupo, conleva o uso creativo, crítico e seguro das
Tecnoloxías da Información e a Comunicación.
Competencia de aprender a aprender
Ante unha materia que resulta, creemos, especialmente vocacional, e en ocasións previa
tamén a un vocacional bacharelato, aparece esta competencia como un factor básico, de
maneira que é importante xerar no alumno certa capacidade para o que poderiamos chamar
autodidactismo, non só no seu futuro persoal e profesional, senón durante o mesmo período
de formación na Educación Secundaria. Ante os contidos que se deben estudar e practicar,
un obxectivo prioritario é que o alumno desexe coñecer máis, que sexa consciente das súas
propias capacidades e do proceso e as estratexias necesarias para desenvolvelas, e, en
definitiva, que teña esa percepción de auto-eficacia. A motivación e a confianza son cruciais
para desenvolver aprendizaxes cada vez máis eficaces que amplíen as súas habilidades de
expresión, especialmente presentes en contidos relacionados coa interpretación e a
improvisación, tanto individual como colectiva; así como mediante a xeneralización do seu
cultivo no tempo de lecer.
Competencia sociais e cívicas
Ante o estudo de expresións artísticas destas características, onde o traballo en equipo é
fundamental para o produto realizado, debido a que, para xerar un espectáculo, interveñen
especialistas procedentes de diferentes artes, esta materia propicia o recoñecemento da
importancia de valores como a tolerancia, a capacidade de negociación, a empatía, o
respecto ás opinións e ás formas de expresión dos demais. Por outra banda, tamén o
estudante debe aprender a traballar en equipo, ata a aprender a aprender en equipo, polo
que debe respectar regras fixadas nesa tarefa conxunta. Debe comprender que para un feliz
106
desenvolvemento dun espectáculo ha ter que existir un traballo en equipo baseado no
benestar persoal e colectivo. O mesmo ha de aplicar á súa vida e aos seus traballos en
equipo, sen dúbida non só nesta materia. O obxectivo é comprender as expresións
colectivas e a organización e o funcionamento das artes escénicas e da danza na sociedade
pasada e presente.
Competencia de sentido de iniciativa e espírito emprendedor
Co estudo e a práctica da materia de Artes Escénicas e Danza potenciamos a capacidade
de pensar de forma creativa, a importancia do esforzo e o espírito emprendedor. Como
estudante do fenómeno artístico, o alumnado debe comprender e analizar o sentido de
iniciativa e emprendimento que rexe toda obra teatral. Na súa vertente práctica tamén estes
valores han de estar presentes, xa desde a perspectiva da exercitación: a creatividade, a
autoestima, a capacidade de xestionar proxectos, o traballo cooperativo, o manexo da
incerteza, o liderado e á vez a delegación, son factores imprescindibles no mundo do
espectáculo.
Competencia de conciencia e expresións culturais
A dimensión artístico-estética da materia de Artes Escénicas e Danza é fundamental á hora
de comprender o seu lugar na educación. Trátase dunha forma artística de coñecemento
dirixida aos sentidos e á conciencia do suxeito e ademais maniféstase cunha linguaxe
propia. Deste xeito, o ensino desta materia pretende que o alumnado aprenda a utilizar a
linguaxe escénico para alcanzar novos modos de comunicación e de expresión e realizar
produtos esteticamente elaborados.
Ademais, o coñecemento e comprensión tanto dos distintos espectáculos escénicos como
dalgunhas obras e producións escénicas e dancísticas no seu contexto histórico, cultural e
social, favorecen a valoración do patrimonio cultural e artístico e a importancia de
conservalo e transmitilo.
As artes escénicas teñen unhas implicacións culturais moi concretas en relación con outras
artes, como a literatura, a arquitectura, o cine, as artes plásticas. Quizais este trazo distinga
ao teatro, asemellándoo coa danza e, dentro da música, coa ópera e outras expresións
musicais; trátase dese carácter colectivo e cuxa plasmación e consumo ha de facerse no
momento, fronte a outras artes reproducibles con outros medios e noutro momento. O fin
último das artes escénicas é o da representación en directo. Por iso, xunto ás outras se
poden definir como patrimonio dos pobos e por iso deben ser respectadas e ensinadas,
debendo estar no seu lugar no sistema educativo.
3.3.-OBXECTIVOS
1. Aproximarse á adquisición de coñecementos dos conceptos básicos das artes escénicas.
2. Comprender as características básicas das diferentes formas de representación escénica
nas súas diferentes posibilidades de materialización.
3. Potenciar o estudo crítico da realidade artística e cultural, mediante procesos de procura e
análise de información, analizando as diversas manifestacións da teatralidade e da danza.
107
4. Coñecer autores e obras fundamentais do xénero teatral en Occidente e en España.
5. Promover o traballo en grupo, favorecendo o coñecemento e a comprensión da propia
identidade persoal e a allea, a través dos procesos de expresión, creación e comunicación
propios das artes escénicas e da danza.
6. Desenvolver as capacidades, habilidades e destrezas expresivas, creativas e
comunicativas propias a partir do traballo individual e grupal, memorizando monólogos ou
diálogos significativos, e practicando exercicios de danza diversos.
7. Utilizar as artes escénicas para mostrar, individual e colectivamente, sentimentos,
pensamentos e ideas.
8. Recoñecer e utilizar, con rigor artístico e coherencia estética, as múltiples formas de
producir, recrear e interpretar a acción escénica e a danza, e participar na realización e
representación de espectáculos escénicos e de danza.
9. Desenvolver a capacidade crítica para valorar producións escénicas tendo en conta os
seus orzamentos artísticos e o contexto social, económico e cultural, fomentando as
calidades dun futuro bo espectador.
10. Valorar e gozar das artes escénicas, e en especial do teatro e a danza, como modos de
expresión e comunicación e como manifestacións do patrimonio artístico e cultural común.
3.4.-CONTIDOS
Bloque 1. Común
1.1. Concepto e tipoloxía das artes escénicas: ópera, teatro e danza.
1.2. Historia da ópera.
1.3. Teatro musical.
1.4. Historia do teatro e da danza.
1.5. Teatro e danza en Europa, España e Galicia.
1.6. Elementos básicos da ficción escénica.
1.7. Tradicións escénicas: oriente e occidente.
1.8. A ópera en Europa, España e Galicia.
1.9. Beneficios da práctica da danza e o teatro para o desenvolvemento integral das
persoas e para a mellora da saúde.
1.10. A exploración do corpo e do movemento como instrumentos expresivos.
1.11. Ferramentas de expresión corporal, xestual oral e rítmico-musical.
108
Bloque 2. Teatro
2.1. Paradigmas e escolas de interpretación.
2.2. Estrutura dramática: situación, personaxe, obxectivo, conflito e acción.
2.3. Deseño dun espectáculo: equipos, fases e áreas de traballo.
2.4. Oficios da práctica escénica: dirección escénica, dramaturxia, escenografía,
interpretación, iluminación, indumentaria, caracterización, espazo sonoro e atrezzo.
2.5. Técnicas de interpretación e improvisación.
2.6. Técnica vocal: respiración, colocación, apoio e articulación.
2.7. Expresión oral: expresión e ritmo en prosa e en verso.
Bloque 3. Danza
3.1. Descrición e análise das formas e os estilos de danza.
3.2. Paradigmas e escolas de danza.
3.3.Técnicas de danza
3.4. Aliñamento e coordinación corporal.
3.5. Relación coa gravidade e enerxía do movemento.
3.6. O corpo no espazo: traxectoria, desprazamento e foco.
3.7. Musicalidade e precisión rítmica.
3.8. Calidades e dinámicas do movemento.
3.9. Estruturas coreográficas
3.10. Exploración de formas de movemento propias a través da improvisación libre.
3.11. Técnicas de improvisación. Improvisación pautada.
3.12. Composición coreográfica.
Bloque 4. Outras artes escénicas
4.1. Espectáculos escénicos: circo, espectáculos musicais e performance.
4.2. Creación e difusión de produtos escénicos en Galicia.
4.3. Importancia da música cinematográfica, publicitaria e de ambientación. A danza
no cine.
109
3.5.- CRITERIOS DE AVALIACIÓN E ESTÁNDARES DE
APRENDIZAXE.
Bloque 1. Común
1.1. Expor de forma crítica a opinión persoal
respecto da función das artes escénicas
(danza, teatro, circo, ópera, etc.) e a súa
importancia como medio de expresión de
sentimentos, emocións, ideas e sensacións.
1.1.1. Coñece e explica a función da
danza, o teatro e outras artes
escénicas en situacións e contextos
diversos (actos da vida cotiá,
espectáculos, medios de
comunicación, etc.).
1.1.2. Reflexiona sobre as artes
escénicas e a danza como un medio
de intervención e transformación da
realidade e da conciencia social.
1.2. Apreciar a importancia do patrimonio
español e galego en artes escénicas, e
comprender o valor de conservar e transmitir o
seu legado.
1.2.1. Valora o legado do patrimonio
artístico español, comprendendo a
importancia da súa preservación e
transmisión.
1.3. Explicar o papel da danza e do teatro para
a mellora da saúde física e psíquica a través
da súa propia experiencia.
1.3.1. Recoñece e aplica os beneficios
experimentados que achegan a danza
e o teatro á saúde física e psíquica.
1.4. Realizar unha reflexión sobre os
espectáculos de danza, teatro e outras artes
escénicas.
1.4.1. Analiza e comenta os
espectáculos de danza, teatro e outras
artes escénicas aos que se asistiu, en
relación cos contidos estudados.
1.5. Desenvolver capacidades e destrezas
lingüísticas orais e escritas, non verbais,
xestuais e mímicas que aumenten o acervo
expresivo e o repertorio comunicativo.
1.5.1. Demostra riqueza comunicativa
verbal e non verbal.
1.5.2. Entende as artes escénicas e a
danza como un espazo activo de
escoita e de diálogo, procurando
modos de expresión máis aló da
palabra.
1.6. Xerar recursos para desenvolver un maior
coñecemento de si mesmo/a e unha
personalidade autónoma e independente.
1.6.1. Amosa interese por construír
unha personalidade autónoma e
independente.
Bloque 2. Teatro
2.1. Explicar os estilos e as formas de teatro:
textual, xestual, de obxectos, musical e lírico.
2.1.1. Recoñece e describe as
características dos estilos e das
formas de danza e de teatro.
2.2. Interpretar nun espazo escénico unha
peza teatral onde se valoren as destrezas e as
habilidades adquiridas.
2.2.1. Aplica as habilidades técnicas
necesarias nas actividades de
interpretación dun repertorio variado
de teatro en grupo, incorporando a
expresión xestual, oral e cinética, e
desenvolvendo unha partitura
escénica.
2.2.2. Coñece e escenifica os estilos e
as técnicas escénicas que fomentan o
110
autocoñecemento, a creatividade, a
emoción e a conciencia corporal.
2.2.3. Colabora co grupo e respecta as
regras fixadas para lograr un resultado
acorde coas súas propias
posibilidades.
2.3. Demostrar a capacidade para improvisar
unha secuencia de movementos, libres ou cun
fin determinado e valorar a importancia da
improvisación teatral.
2.3.1. Utiliza con rigor os elementos e
as calidades do movemento na
improvisación teatral.
2.3.2. Utiliza a improvisación como
medio para explorar a situación, o
conflito, o personaxe e a acción.
2.3.3. Utiliza a improvisación como
técnica de creación dramática e teatral
2.4. Integrarse en dinámicas de grupo
creativas que fomenten un comportamento
social, solidario, tolerante, responsable e
asertivo que lle axude a superar inhibicións,
medos e obstáculos comunicativos.
2.4.1. Participa en las actividades de
grupo.
2.4.2. Interpreta e memoriza un
repertorio variado de teatro en grupo.
Bloque 3. Danza
3.1. Explicar os estilos (clásica, moderna,
española e baile flamenco) e as formas de
danza (étnicas e populares), en función da
historia e das especialidades educativas.
3.1.1. Recoñece, clasifica e sitúa no
tempo, na cultura e no estilo as
danzas e os espectáculos vistos
previamente na aula.
3.2. Interpretar en grupo danzas a través da
aprendizaxe de coreografías, memorizadas e
ensaiadas ao longo do curso.
3.2.1. Interpreta e memoriza un
repertorio variado de danzas en grupo.
3.2.2. Integra pautas de conciencia
corporal e de control de movemento
traballadas na aula.
3.3. Demostrar a capacidade para improvisar
unha secuencia de movementos, libres ou cun
fin determinado, e valorar a importancia da
improvisación en danza.
3.3.1. Utiliza con rigor os elementos e
as calidades do movemento na
improvisación da súa danza.
3.3.2. Elabora e presenta con rigor e
precisión pequenas estruturas
coreográficas, en grupos pequenos,
medianos e grandes.
Bloque 4. Outras artes escénicas
4.1. Explicar as características doutras artes
escénicas, a súa evolución ao longo da
historia e o seu papel na sociedade.
4.1.1. Recoñece e describe as artes
escénicas e as súas manifestacións.
4.1.2. Recoñece e diferenza as artes
escénicas no seu conxunto, en función
das súas características específicas e
singulares.
111
3.6.-ORIENTACIÓNS METODOLÓXICAS
O docente debe ter presente para a aprendizaxe competencial do alumnado que debe ser
promotor, orientador, facilitador, promovendo métodos consistentes en tarefas cun obxectivo
concreto que o alumnado resolva facendo uso das súas competencias. Esta aprendizaxe
competencial verase incrementado con propostas de traballo que utilicen variadas técnicas
inherentes ás artes escénicas e a través da diversidade nas actividades deseñadas. Ditas
propostas orientaranse á formación integral do alumnado xa que contribuirán ao
desenvolvemento das súas capacidades comunicativas, expresivas e a recibir ideas propias
ou alleas, mellorando ao mesmo tempo a súa capacidade para a resolución de problemas e
a súa autonomía persoal.
O tipo de tarefas propostas debe contar co nivel do que parte o alumnado, en xeral, como
grupo, e tamén individualmente, favorecendo así a atención á diversidade. Esta graduación
das tarefas favorecerá especialmente a competencia de aprender a aprender, xa que a
autonomía do estudante irá crecendo, ao paso que se vai enfrontando a tarefas máis
complexas, partindo das máis sinxelas. A práctica desas tarefas irá permitindo que o
estudante solicite tarefas cada vez máis complexas, de acordo co seu nivel de aprendizaxe
que irá en aumento.
Factor necesario para a motivación é que as tarefas ou as situacións que se propoñan
sexan aquelas que permitan poñer en xogo os seus coñecementos en contextos reais e
diversos, é dicir, ante situacións posibles.
A maiores das tarefas individuais realizaranse traballos colectivos cos que desenvolverase
especialmente a competencia social e cívica, e tamén, como non, o sentido de iniciativa e
emprendimento. É no traballo en grupo onde se aprende o respecto, chegada a acordos, a
asunción de roles, e a coordinación para conseguir un obxectivo. As estratexias interactivas
serán as que permitan precisamente a comunicación entre os membros do grupo e tamén,
ao informar do traballo ou compartilo co resto da clase.
Para a recolleita de información póñense en práctica as competencias lingüística, dixital e
matemática-científica, e ao compartila tamén, necesariamente as dúas primeiras. A primeira
polo contido que se debe compartir e a segunda polos medios que se utilizan para esa
transmisión de información.
O contido da maior parte de tarefas e situacións que se van promover ha ter
inequivocamente que ver coa competencia en conciencia cultural, a cultura do feito
escénico.
Para facer accesible, suxerinte e eficaz a aprendizaxe do mundo formal das Artes Escénicas
e a Danza de futuros estudantes de Ensinos Artísticos ou público formado e
preparado para valorar as artes escénicas, debemos abordar a materia tendo en conta
tanto o método como a forma de presentala, para saber captar a atención do alumnado,
espertar o seu interese e desenvolver a súa curiosidade no mundo dos espectáculos
escénicos. O método didáctico que se propón é o de aula taller, que combina clases
prácticas e teóricas entendéndose de xeito interdisciplinar. Este é o gran reto dunha materia
teórico-práctica, que deberá ser eminentemente artística e creativa. Ademais, farase fincapé
na necesidade de ver a súa evolución histórica, coas súas principais manifestacións, os
112
seus autores e obras características, para ter unha visión de conxunto acertada. Especial
interese terán os soportes audiovisuais que exemplifiquen os contidos e permitan unha
plena comprensión dos mesmos, así como a experiencia práctica tanto do docente como
dos alumnos.
En todos os bloques de contido pódense suscitar facilmente tarefas que se poden presentar
como proxectos, plans de acción, uns individuais, outros colectivos, onde o estudante, ante
unha situación real, posible, verosímil, reflexione, critique, elabore hipótese e desenvolva
tarefas de investigación aplicando coñecementos e habilidades, á vez que asume
responsabilidades por ter que desenvolver o traballo en grupo ou por ter que facelo
individualmente. A selección e o deseño das tarefas e materiais ha de propiciar, como non
podía ser doutro xeito, o uso de TIC, ademais da coordinación entre o profesorado sobre
esta metodoloxía.
A materia está concibida a modo de aula taller o cal esixe unha metodoloxía totalmente
activa, pois o alumno é o verdadeiro protagonista da clase. O profesor é o encargado de
potenciar as capacidades do alumno, propoñer ao alumnado diversos materiais, temas,
xogos dramáticos, etc. É dicir, é o que ten que motivar o traballo do alumno, unha vez
explicadas as normas de traballo concretas en cada apartado dos contidos, Por iso o
profesor deberá dinamizar ao grupo e negociar con el en todo momento, para que cada un
dos seus membros vexa reflectidas as súas opinións e aprenda a valorar as súas iniciativas
e as dos demais. O profesor debe tamén evitar as valoracións dos alumnos que leven á
competencia, negativa para o grupo, ou outros criterios que valoren como "bo" ou "malo" un
acto expresivo dun fronte a outro.
Para algúns conceptos e temas teóricos daráselle ao alumno material fotocopiado que
leremos e comentaremos todos xuntos no aula. Noutras ocasións os alumnos divididos en
grupos investigarán sobre determinados aspectos e os seus resultados serán expostos ao
resto do grupo. Cando os alumnos acudan ao teatro dedicaremos polo menos unha sesión
ao comentario da obra, analizando sobre todo aqueles aspectos que foron estudados no
aula.
A dificultade real para o profesor está en non mediatizar o traballo expresivo a través dunha
nota para que o alumno séntase libre para expresarse. Para iso concibimos unhas fichas de
avaliación do traballo realizado, tanto para o profesor como para os alumnos, implicando
así a este en todo o proceso dentro do aula. Dado que a metodoloxía baséase en a idea de
traballo en grupo, do mesmo xeito esta programación poderá ser completamente revisada,
alterada ou cambiada.
Estratexias básicas para o traballo na aula
1.Torbellinos de ideas (brainstorming): as ideas dos participantes expresaranse libremente.
Toda idea será admitida para despois ser analizada sen facer críticas negativas. Cada
participante suscitará todas as ideas que crea oportunas. As ideas non son persoais senón
patrimonio do grupo, polo que un alumno pódese sumar a ideas que non sexan súas. Tras
recollelas por escrito. analizaranse e desenvolveranse as que o grupo pensen que son máis
adecuadas.
113
2.Reflexionar: sobre os nosos sentimentos, sobre o mundo exterior, etc.
3.Traballar en círculo: de tal xeito que todos os alumnos mírense. Traballar así implica facer
roldas de participación, nas que todos escoitan a todos gardando a súa quenda. Os
comentarios faranse ao final, cando todo o grupo goce da súa quenda.
4.Traballar con os ollos pechados: en ocasións algúns exercicios propostos faranse así para
facilitar a interiorización.
5.Tempo para comentar: é un obxectivo imprescindible para poder valorar a sesión.
Técnicas de traballo
- Xogos.
De distensión muscular, de concentración, de percepción y memoria sensorial, de imitación de xestos, de sonorización.
De movementos e desprazamentos de personaxes.
De acciones secuenciadas xestuais ou posturais.
De desenvolvemento do argumento dunha historia dramatizable a partir de un estímulo.
- Improvisacións.
Exploración grupal dunha idea, tema ou situación asumindo e encarnando roles.
Creación de personaxes a partir de la relación con un obxecto.
Evocación de recordos e emocións.
Creación dunha escena por analoxía co texto.
- Técnicas.
Control da respiración e distensión muscular.
Expresión corporal. Linguaxe xestual. Intensidade, volume e timbre de voz.
Elaboración de esquemas e desprazamentos e de escenografías.
Realización de guións a partir das improvisacións do grupo.
Utilización de diversos materiais para realizar elementos de caracterización
Elaboración colectiva de escenografías.
- Traballos de investigación.
Sobre profesionais da interpretación.
Sobre a evolución do espazo escénico.
114
Sobre músicos, danzaríns e escenógrafos.
Esta programación é aberta, posto que é moi difícil programar un traballo en grupo sen
coñecer previamente as expectativas do grupo co que se vai traballar, a primeira sesión
dedicarase a unha primeira toma de contacto entre todos nós. O profesor indagará entón
que é o que o grupo espera de dita materia, para así profundar ou ata variar algunha das
partes programadas.
3.7. -PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN
Dado que plantexamos un traballo de grupo e activo, a asistencia ás clases será non só
obrigatoria senón imprescindible para a superación da materia. A avaliación non pode estar
suxeita a referentes externos, senón que debe atender ao incremento paulatino de a
desinhibición e a adquisición de novos recursos a hora de desenvolver os diferentes xogos e
exercicios expostos en clase.
Débense evitar tamén valoracións subxectivas. Por iso elaboramos diversas fichas para ser
cumprimentadas tanto polo profesor como polos alumnos divididos en grupos avaliadores do
traballo. Dentro do diferentes tipos de fichas que elaboramos, unhas son individuais para
cada alumno; outras avalían as improvisacións por parte dos alumnos e dos grupos de
traballo.
3.8.- CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN
O 70 % da nota de cada das tres avaliacións, e polo tanto do curso, basearase en:
A participación dos alumnos na clase.e o seu interese pola dinámica da materia e a
motivación que demostre.
A realización dos exercicios programados.
O 20 % da nota basearase no resultado acadado nos exames teóricos.
O 10% restante basearase na correcta elaboración e presentación do caderno/diario cando
así o solicite o profesor.
3.9.- MATERIAIS CURRICULARES
Non utilizaremos un libro de texto.
- Fotocopias aportadas polo profesor da materia (Apuntes teóricos, fragmentos teatrais,
obras curtas ou contos adaptados á linguaxe teatral, xunto con algunha obra de teatro). –
- Caderno/ DIARIO de clase.
- Material audiovisual
115
3.10.-. RECUPERACIÓN DA MATERIA SUSPENSA
Considerarase non apto ao alumno que non asista a clase, e cando non participe nas tarefas
propostas durante as sesións.
No caso de que se cualificase como non apto a algúns alumnos ao final do curso, e dado
que a materia é totalmente activa, non cabería unha recuperación dos contidos
desenvolvidos ao longo do curso. Polo tanto, devandito alumno debería profundar, dun xeito
teórico, nalgún dos conceptos desta programación, para o que se facilitaría a bibliografía
oportuna
116
4.- LINGUAXE E PRÁCTICA MUSICAL
1º bacharelato
A materia de Linguaxe e Práctica Musical concíbese coma unha continuación da formación
musical recibida polo alumnado na etapa educativa anterior, que lle permite ampliar,
desenvolver e aplicar, con autonomía e en contextos diversos, os coñecementos e
capacidades que contribúen á adquisición dunha cultura musical sólida.
Esta materia céntrase na Linguaxe musical e na expresión musical na práctica: son os seus
dous eidos. A súa finalidade é pois dobre: ampliar e afondar nos coñecementos e
experiencias auditivas vencelladas coa linguaxe musical; e desenvolver as capacidades de
expresión musical mas súas distintas facetas. Pero ambas finalidades son en realidade unha
soa: desenvolver e ampliar a capacidade de comunicación musical.
A Linguaxe musical e a súa práctica, como saberes artísticos que son, están considerados
parte das Humanidades. A práctica musical, sexa da interpretación, da improvisación ou da
composición, é unha expresión cultural en si mesma e activa múltiples capacidades da
persoa.
Ademais, o estudo da Linguaxe musical contribúe a unha visión ampla da cultura que non
separa drasticamente ciencias e humanidades. Porque este estudo descobre aos alumnos e
alumnas non só factores psicolóxicos, estéticos e socioculturais que se poñen en xogo na
construción musical, senón tamén a natureza física dos materiais sonoros que emprega esta
linguaxe, e a proporcionalidade matemática na que se basean as relacións entre estes
materiais. Neste mesmo senso o estudo das obras musicais interrelaciona dous tipos de
traballos: a distinción das súas características técnicas obxectivas; e a análise das súas
intencións e resultados estéticos y expresivos no seu marco sociocultural.
A comprensión dos elementos morfolóxicos e sintácticos da linguaxe musical contribúe a
perfeccionar a capacidade de expresarse a través da interpretación e a creación do feito
musical concreto, completándose así o proceso de adquisición de unha linguaxe. A súa
aprendizaxe, como instrumento de comunicación, debe basearse tamén na audición
comprensiva, a memoria musical, a práctica vocal e rítmica e a lecto-escritura musical como
recurso útil para fixar os conceptos lingüísticos.
A expresión musical se refire á creación e interpretación de pezas vocais e instrumentais. A
interpretación achega ao alumnado a un repertorio musical amplo e variado, posibilita a
adquisición de capacidades e destrezas técnicas e interpretativas e favorece a sensibilidade
auditiva e a memoria musical. A interpretación instrumental e vocal, nunha educación
musical na que a práctica é o centro da acción pedagóxica, é tamén un procedemento
esencial para aprender os contidos da linguaxe musical e para aplicar e reforzar os
coñecementos adquiridos; a experiencia, previa á abstracción conceptual. A creación
musical explora os elementos propios da linguaxe musical, experimenta cos sons e
combínaos a través da improvisación, de arranxos e a composición.
117
Todo elo poténciase coas tecnoloxías da información, a comunicación e a creación artística,
que, aplicadas á música, constitúen un recurso importante para indagar, obter información e
comunicarse e un medio para crear e descubrir músicas de todos os estilos e culturas.
As disciplinas musicais non só desenvolven a creatividade, a sensibilidade artística e o
criterio estético, tamén axudan ao alumnado, do mesmo xeito que o resto das materias
desta etapa, a adquirir os coñecementos e habilidades para construír a súa personalidade, a
traballar en equipo, desenvolver o pensamento crítico e a converterse en cidadáns que
actúen de xeito responsable e autónomo. En definitiva, a actividade musical nas súas
diversas facetas favorece as capacidades sociais e expresivas do alumnado.
O currículo desta materia preséntase en bloques diferenciados.
O primeiro bloque contén principalmente contidos técnicos de linguaxe.
O segundo bloque engloba os contidos relativos ás ferramentas fundamentais para a
práctica musical: elementos de lectoescritura, técnicas vocais e instrumentais, e capacidade
de identificar elementos concretos de linguaxe musical nas partituras.
O terceiro bloque céntrase na práctica musical propiamente dita: así, inclúe tanto as
actividades de interpretación como as de creación musical nas súas dúas variantes:
improvisación y composición.
O cuarto bloque inclúe as actividades de audición comprensiva: tanto as que exercitan a
distinción de voces, instrumentos, agrupacións ou tipos de música; como as que
desenvolven a identificación auditiva dos diversos elementos e aspectos técnicos nas obras.
O quinto bloque trata dos contidos de música e tecnoloxía.
O sexto bloque contén os contidos de actitudes e valores que permiten e sustentan todas as
actividades, e ademais proporciónanlles un senso amplo que transcende ao propio sistema
educativo.
4.1.- CONTRIBUCIÓN DESTA MATERIA AS COMPETENCIAS CLAVE
A materia de música contribúe de forma directa á adquisición da competencia de
conciencia e expresións culturais (CCEC) en todos os aspectos que a configuran.
Fomenta a capacidade de apreciar, comprender e valorar criticamente diferentes
manifestacións culturais e musicais, a través de experiencias perceptivas, expresivas e do
coñecemento de músicas de diferentes culturas, épocas e estilos. Pode potenciar así,
actitudes abertas e respectuosas e ofrecer elementos para a elaboración de xuízos
fundamentados respecto das distintas manifestacións musicais, establecendo conexións con
outras linguaxes artísticas e cos contextos social e histórico os que se circunscribe cada
obra.
A toma de contacto cunha ampla variedade de músicas, tanto do pasado como do presente,
favorece a comprensión de diferentes culturas e da súa contribución á sociedade en que
vivimos, fomentando a valoración das distintas achegas e a percepción da progresiva fusión
118
de estilos e culturas que se está a realizar nesta arte. A reflexión sobre a presenza
incesante da música nas nosas vidas, sobre o uso que dela se fai na publicidade e noutros
medios como elemento de manipulación emotiva, e sobre o seu papel na economía e na
creación de novas profesións, desenvolve a valoración crítica e a comprensión da realidade.
Colabora no desenvolvemento da competencia de sentido de iniciativa e espírito
emprendedor (CSIEE), mediante o traballo en equipo e a habilidade para planificar e
xestionar proxectos. A interpretación e a composición son dous claros exemplos de
actividades que requiren dunha planificación previa e de toma de decisións para obter os
resultados desexados. Por outra banda, naquelas actividades relacionadas especialmente
coa interpretación musical, desenvólvense capacidades e habilidades tales como a
perseveranza, a responsabilidade, a autocrítica e a auto-estima, sendo estes factores clave
para a adquisición desta competencia.
A música contribúe tamén á competencia social e cívica (CSC). A participación en
actividades musicais e de movemento de distinta índole, especialmente as relacionadas coa
interpretación e creación colectiva que requiren dun traballo cooperativo colabora na
adquisición de habilidades para relacionarse cos demais. A participación en experiencias
colectivas, musicais e de movemento dá a oportunidade de expresar ideas propias, valorar
as dos demais e coordinar as súas propias accións coas doutros integrantes do grupo
responsabilizándose na consecución dun resultado, ademais de aprender a poñerse no
lugar doutro, valorar as ideas dos demais, dialogar, negociar e traballar de forma
cooperativa e flexible para un ben común. A toma de conciencia social e cívica a partir da
reflexión sobre o exceso de ruído, a contaminación sonora e o uso indiscriminado da
música, co fin de xerar hábitos saudables. Ao mesmo tempo os contidos relacionados co
uso terapéutico da música ou co uso correcto da voz e do aparello respiratorio, non só para
conseguir resultados musicais óptimos, senón tamén para previr problemas de saúde,
inciden no desenvolvemento desta competencia.
A música tamén contribúe de xeito directo ao desenvolvemento do tratamento da
información e da competencia dixital (CD). O uso dos recursos tecnolóxicos no campo da
música posibilita o coñecemento e dominio básico do hardware e o software musical, os
distintos formatos de son e de audio dixital ou as técnicas de tratamento e gravación do son
relacionados, entre outros, coa produción de mensaxes musicais, audiovisuais e multimedia.
Favorece, así mesmo, o seu aproveitamento como ferramenta para os procesos de
autoaprendizaxe e a súa posible integración nas actividades de lecer. Ademais, a obtención
de información musical require de destrezas relacionadas co tratamento da información
aínda que desde esta materia, merece especial consideración o uso de produtos musicais e
a súa relación coa distribución e os dereitos de autor.
A música tamén contribúe ao desenvolvemento da competencia para aprender a aprender
(CAA), potenciando capacidades e destrezas fundamentais para a aprendizaxe guiada e
autónoma como a atención, a concentración e a memoria, á vez que desenvolve o sentido
da orde e da análise.
119
4.2 .- ORIENTACIÓNS METODOLÓXICAS
A metodoloxía a seguir de xeito global será activa, participativa, construtiva, cooperativa,
motivadora, e interdisciplinar.
A materia de Linguaxe e Práctica Musical debe estar orientada a espertar o interese do
alumnado por participar activa, informada e con goce como oínte, intérprete ou compositor
tanto na súa vida académica como na súa vida privada.
A aprendizaxe debe partir dos coñecementos previos, gustos e costumes musicais do
alumnado, e abordarse dende a práctica musical activa e participativa vencellada á reflexión
sobre o realizado. Estes principios, orientados cara ao desenvolvemento das capacidades
perceptivas e expresivas e á comprensión do feito musical, servirán de base para consolidar
aprendizaxes que vaian máis lonxe do contexto no que se produciron.
A división en bloques é meramente clasificatoria, e o seu obxectivo é ordenar ou estruturar o
currículo, pero non determinar a orden das unidades didácticas. Máis importancia teñen as
sucesións de contidos dentro de cada un de tres primeiros bloques, pois están ordenados
segundo o tipo de actividade e seguindo unha lóxica complexidade crecente. Nas
actividades de ensino y aprendizaxe, os contidos de distintos bloques deben ser
presentados relacionándoos entre si, pois os eidos dos diversos bloques compleméntanse,
interactúan, refórzanse e desenvólvense mutuamente. Así pois, as unidades didácticas
deben organizarse segundo diversos criterios, de tal xeito que haxa unha axeitada e
continua interrelación entre contidos de distintos bloques; combinando teoría, práctica e o
coidado de valores e actitudes.
Considerando que a música ten como finalidade primordial a comunicación, é necesario que
o alumnado conte coas ferramentas necesarias que axuden a comprender o feito musical.
Neste senso, débese favorecer que o alumnado se implique activamente no proceso
artístico musical.
Os piares fundamentais do ensino da música son a audición e a expresión musical, e polo
tanto a metodoloxía debe dirixirse a desenvolvemos.
Polo tanto, os contidos teóricos de linguaxe musical deben traballarse en constante relación
coa audición comprensiva e coa práctica interpretativa e creativa. Só así é posible acadar
que se comprendan e asimilen; e só así pódese fomentar o interese polos mesmos.
A audición comprensiva pretende mellorar a percepción e o entendemento musical,
capacidades básicas para ampliar o desfrute e a comprensión dos diversos estilos. Para elo,
débense aplicar ordenadamente os contidos teóricos á audición, seleccionando con coidado
fragmentos e obras para cada exercicio ou actividade, co fin de acadar un proceso de
aprendizaxe organizado e progresivo.
Esta materia tenta desenvolver unha práctica musical básica pero intelixente, na que se
integren destrezas e habilidades de diverso tipo, coñecementos técnicos e capacidades
expresivas. Isto require unha axeitada secuenciación de contidos e unha atenta selección de
exercicios, pezas e actividades; en paralelo ao progreso no linguaxe musical.
120
Ademais, a práctica de interpretación vocal e instrumental potencia as necesidades
expresivas e posibilita o pracer de participar e facer música en grupo, fomentando así a
autoestima, a autonomía, a responsabilidade e os valores sociais. Por elo, na selección do
repertorio deben terse tamén en conta os gustos do alumnado.
A improvisación ademais de ser un medio de expresión creativo e de reforzo da autoestima
e da iniciativa persoal convertese nun recurso metodolóxico de grande importancia para
explorar os elementos da linguaxe musical e reforzar o pensamento creativo e a
composición musical.
A composición, guiada ou libre, é a manifestación última da interiorización dos contidos
asimilados correspondentes co nivel. Ademais de servir de cauce expresivo e creativo en
calquera momento da aprendizaxe, implica reflexión, selección, estruturación, toma de
decisións e todo elo dun xeito lóxico e crítico. Tamén, é un vehículo ideal para exercitar a
lectura e escritura musical.
Para instruír a selección de estratexias metodolóxicas sería conveniente seguir aos
principais autores que teñen desenvolvido métodos e sistemas didácticos de educación
musical, tales como Orff, Kodaly, Dalcroze, Willems, Elizalde, etc., para a mellor aplicación
dos contidos na aula.
4.3.- CONTIDOS
Bloque 1. Teoría musical • Elementos musicais máis básicos: melodías, harmonías, series rítmicas. • Relacións de altura: Ton e semitón. Medida cuantitativa de intervalos. Concepto de
escala. Nota tónica. Escala diatónica natural, Notas naturais, Notas alteradas. Escala cromática.
• Elementos fundamentais de melodía: Intervalo melódico. Compoñentes da melodía:
serie interválica e ritmo. Concepto de transporte melódico. • Elementos fundamentais de harmonía: Intervalo armónico. Consonancia e disonancia.
Acorde. Acordes perfectos e acordes disonantes. Concepto de cadencia. • Sistema tonal maior-menor: Escalas maior e menor. Formación do sistema de
tonalidades sobre as 12 alturas dispoñibles. Centro tonal. Concepto de cambio de tono e de modulación. Formación de acordes e sintaxe harmónica funcional. Función tonal das disonancias. Cadencia perfecta.
• Ideas básicas sobre organización das alturas e a harmonía nalgunhas linguaxes
específicas: impresionismo, jazz, etc: escalas, acordes etc.
• Ideas básicas sobre linguaxes atonais.
• Elementos formais básicos: Frase. Período, Célula. Sección. Articulacións formais.
121
• Procedementos formais: repetición, cambio, variación, desenvolvemento.
• Clasificación dos xéneros e tipos de música.
Bloque 2. Destrezas y habilidades: Lectoescritura musical. Técnicas básicas • Recoñecemento e lectura correcta dos signos e termos relacionados co ritmo, incluíndo
compases compostos. • Identificación e interpretación dos signos e termos relacionados coa altura do son,
incluíndo a clave de fa en cuarta.
• Recoñecemento e tradución sonora dos signos e termos relacionados coa articulación, a dinámica, a agóxica e a expresión musical.
• Identificación dos signos gráficos básicos da linguaxe musical contemporánea: altura,
duración, dinámica, timbre etc.
• Interpretación e uso práctico dos signos gráficos básicos da linguaxe musical contemporánea.
• Lectura musical fluída en clave de Sol en compases simples e compostos con
combinacións de valores ata a semicorchea, uso de puntiño e ligaduras de prolongación: incluíndo, contratempos, síncopas e tresillos.
• Correcta escritura musical.
• Órganos do aparato fonador: Diafragma, pulmóns, larinxe, cordas vocais etc.
• Exercicios de técnica vocal: respiración, relaxación, resonancia, articulación, fraseo.
• Desenvolvemento da a afinación e entoación.
• Aplicación da técnica vocal ao canto das pezas do repertorio do nivel.
• Aplicación das indicacións dinámicas e expresivas presentes na partitura.
• Técnica correcta de frauta de pico soprano e/ou contralto, e de instrumentos Orff.
• Técnicas de aprendizaxe de pezas musicais.
• Identificación nas partituras dos elementos musicais básicos, dos tipos de organización
tonal, dos elementos harmónicos básicos, dos elementos formais básicos da instrumentación.
Bloque 3. Interpretación e creación. • Exercicios de interiorización rítmica. • Execución de estruturas rítmicas axeitadas a este nível, sentindo internamente o pulso.
122
• Interpretación, a solo ou en grupo, de pezas, fragmentos, ou acompañamentos instrumentais ou de percusión corporal, que inclúan execución individual de dúas estruturas rítmicas simultáneas, (por exemplo en canto con acompañamento rítmico).
• Identificación visual de intervalos melódicos, intervalos harmónicos, escalas básicas, e
acordes máis básicos da música tonal. • Canto, dende diferentes alturas, das diversas estruturas melódicas tonais: escalas
básicas, intervalos melódicos principais, melodías coas notas de cada acorde tonal; en exercicios específicos para interiorizalas; e dentro das pezas do repertorio partindo da súa identificación visual.
• Interpretación, con frautas de pico, con instrumentos de láminas, e/ou con outros
instrumentos dispoñibles, de pezas instrumentais, con diversidade de intervalos melódicos e escalas; con estruturas rítmicas axeitadas a este nível, con posibles cambios de compás, e sentindo internamente o pulso.
• Interpretación, con instrumentos polifónicos de láminas e outros polifónicos dispoñibles,
de pezas instrumentais que inclúen execución individual de intervalos harmónicos e acordes básicos.
• Desenvolvemento da interpretación expresiva.
• Interpretación de memoria de fragmentos e pezas do repertorio trabajado en clase.
• Interpretación vocal individual e grupal dun repertorio variado en estilo, incluíndo pezas
a unha, dúas ou tres voces; en monofonía, homofonía e en canon.
• Interpretación instrumental individual e en grupo dun repertorio de pezas variado en estilo, usando frautas de pico, instrumentos Orff tanto de láminas como pequena percusión, instrumentos da aula e/ou outros instrumentos dispoñibles.
• Práctica de técnicas para controlar o medo escénico.
• Práctica de variantes de fórmulas rítmicas coñecidas en exercicios e pezas, a partires
dun modelo escoitado previamente. • Improvisación sobre fórmulas rítmicas coñecidas, practicadas antes en exercicios e
pezas, a partires dun modelo escoitado previamente.
• Improvisación de breves melodías modais monofónicas sobre acompañamentos rítmicos ou bordóns.
• Improvisación de breves melodías tonais baseadas nas notas dos acordes tonais, sobre
estruturas harmónicas fixadas previamente e en pequenas formas musicais.
• Composición e interpretación de pequenas pezas musicais, compostas de acordo cunha idea previa, seleccionando libremente os coñecementos e elementos da linguaxe musical asimilados (conceptos tonais e modais etc.) e estruturándoos nunha forma musical elixida ou inventada.
• Creación de coreografías axeitada ao carácter expresivo e formal das pezas musicais elixidas; pezas gravadas e pezas interpretadas polos alumnos e alumnas.
123
Bloque 4. Audición comprensiva. • Identificación auditiva do pulso básico, do acento periódico e do tipo de compás, en
fragmentos musicais diversos.
• Descrición, usando linguaxe técnica axeitada, de obras a partires da súa audición, unhas veces co apoio de partituras e medios gráficos, e outras veces sen apoio: aspectos rítmicos, aspectos melódicos, uso dos rexistros de alturas, tipo de tonalismo, estilo harmónico, cadencias principais, instrumentación, forma, agóxica, dinámica etc.
• Distinción auditiva e visual dos instrumentos propios da música culta, jazz, rock,
flamenco e da música contemporánea.
• Recoñecemento auditivo das agrupacións cultas e populares; e das agrupacións do jazz, e do rock.
• Identificación dos diferentes tipos de voz.
• Diferenciación auditiva dos xéneros e tipos de música.
Bloque 5. Tecnoloxías aplicadas ao son. • Secuenciadores, editores de partituras, programas de creación e MIDI. • Manexo básico dun editor de partituras e/ou secuenciadores.
Bloque 6. Actitudes e valores. • Integración correcta nos grupos de interpretación de música e danza. • Atención e cumprimento das normas de clase. • Respecto cara ás opinións e gustos dos demais. • Actitude positiva e aberta ante as producións dos compañeiros. • Manifestación correcta de opinións propias. • Apertura e curiosidade polas diversas obras musicais e danzas. • Desenvolvemento do interese pola música e a danza. • Concienciación da necesidade de mellorar a lectoescritura. • Constatación da importancia do desenvolvemento dos coñecementos sobre a linguaxe
musical. • Estima da necesidade de practicar exercicios de técnica vocal. • Concienciación da necesidade de mellorar as técnicas instrumentais.
124
• Atención á importancia de mellorar as técnicas de aprendizaxe de pezas musicais.
• Convencemento da utilidade da Informática Musical.
4.4.- CRITERIOS DE AVALIACIÓN E ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE Bloque 1: Teoría musical.
1. Explicar os elementos da linguaxe musical dun xeito rigoroso e organizado.
Estándares de aprendizaxe avaliables:
a. Recoñece e explica os conceptos
e elementos básicos da linguaxe
musical: rítmicos, melódicos,
harmónicos, formais, tonais,
modais, tímbricos, agóxicos,
dinámicos etc.
b. Aplica correctamente a
terminoloxía propia da teoría
musical.
c. Asimila e explica os conceptos
tonais e modais básicos.
2. Coñecer a clasificación dos xéneros e tipos de
música e coñecer os elementos de algúns de
eles.
Estándares de aprendizaxe avaliables:
a. Cita e comprende a clasificación
dos xéneros e tipos de música.
b. Enumera os elementos básicos
da linguaxe da música culta, jazz,
flamenco e música
contemporánea.
Bloque 2: Destrezas y habilidades:
Lectoescritura musical. Técnicas básicas
1. Coñecer e aplicar na lectura e na
interpretación de partituras, os termos e signos
musicais, incluídos os relacionados co ritmo e
coa expresión musical.
Estándares de aprendizaxe avaliables:
a. Identifica e interpreta os termos e
signos gráficos da linguaxe
musical tradicional incluídos os
relacionados co ritmo e a
expresión musical.
b. Identifica e interpreta os signos
gráficos básicos propios da
linguaxe musical contemporánea.
2. Ler con fluidez partituras dentro do nivel.
Estándares de aprendizaxe avaliables:
a. Practica, desenvolve e
perfecciona a lectura e a
escritura musical como
ferramenta para afondar a
aprendizaxe da linguaxe musical,
e para a interpretación e a
creación musical.
3. Empregar as técnicas vocais básicas, e entoar
con unha correcta emisión da voz, individual ou
conxuntamente, unha melodía ou canción con
ou sen acompañamento.
Estándares de aprendizaxe avaliables:
a. Coñece os órganos e funcións do
aparato fonador.
b. Realiza exercicios de respiración,
relaxación, resonancia,
articulación, fraseo.
c. Progresa na entoación e a
afinación aplicando a técnica
vocal para cantar entoada e
afinadamente.
d. Aplica as indicacións expresivas
e dinámicas presentes na
partitura usando a técnica vocal.
4. Valerse das técnicas instrumentais básicas e
das técnicas de aprendizaxe.
Estándares de aprendizaxe avaliables:
a. Utiliza las frautas de pico, los
instrumentos Orff, los
125
instrumentos del aula y outros
instrumentos dispoñibles coa
técnica correcta.
b. Aplica as indicacións expresivas
e dinámicas presentes na
partitura usando as técnicas
instrumentais básicas.
c. Pon en práctica as técnicas de
aprendizaxe de pezas musicais.
5. Recoñecer nunha partitura os elementos
básicos da linguaxe musical.
Estándares de aprendizaxe avaliables:
a. Identifica os elementos básicos
da linguaxe musical, utilizando
diferentes soportes.
Bloque 3: Interpretación e creación.
1. Interiorizar o pulso e o acento periódico a
partires de modelos escoitados, para mantelos
durante breves períodos de silencio; e aplicar
esa capacidade á interpretación.
Estándares de aprendizaxe avaliables:
a. Mantén interiorizadas unha
determinada pulsación rítmica e
acentuación periódica durante
breves períodos de silencio, para
continualas de xeito externo.
2. Recoñecer e executar instrumental ou
vocalmente, estruturas rítmicas adecuadas a
este nivel de una obra o fragmento, sentindo
internamente o pulso nun tempo establecido,
con ou sen cambio de compás.
Estándares de aprendizaxe avaliables:
a. Interpreta tanto instrumental
como vocalmente con toda
precisión dentro dun tempo
establecido, estruturas rítmicas
axeitadas a este nivel, dentro
dunha obra ou fragmento
musical, sentindo internamente o
pulso e aplicando, se procede, as
equivalencias nos cambios de
compás.
3. Identificar e executar instrumental ou
vocalmente, estruturas e desarrollos rítmicos
ou melódicos simultáneos dunha obra breve ou
fragmento, con ou sen cambio de compás, nun
tempo establecido.
Estándares de aprendizaxe avaliables:
a. Executa con independencia
estruturas rítmicas simultáneas,
nun tempo establecido, con ou
sen cambio de compás,
utilizando e desenvolendo a
disociación auditiva e motriz.
4. Recoñecer e reproducir intervalos, modelos
melódicos e harmónicos sinxelos, escalas,
acordes ou acordes arpexados a partir de
diferentes alturas.
Estándares de aprendizaxe avaliables:
a. Distingue diversas estruturas
melódicas tonais básicas
(intervalos tonais fundamentais,
escalas etc.) e os reproduce a
partires de diferentes alturas,
utilizando unha correcta emisión
dea voz.
b. Reproduce, a partir da súa
identificación nas diversas pezas
do repertorio, os elementos e
estruturas melódicas tonais
básicas.
c. Executa, con instrumentos de
láminas e/ou outros instrumentos
polifónicos, intervalos harmónicos
e acordes básicos, tanto en
exercicios preparatorios, como en
diversas pezas do repertorio
partindo da identificación dos
mesmos.
5. Desenvolver a expresividade musical
Estándares de aprendizaxe avaliables:
a. Manifesta sensibilidade musical e
capacidade expresiva e progresa
nela na interpretación de pezas
do repertorio.
6. Coñecer o repertorio do curso, e interpretar
de memoria, individual ou conxuntamente,
fragmentos de obras de dito repertorio
seleccionados entre os propostos por o
126
alumnado, valorando as aportacións do grupo
e desenvolvendo o espírito crítico.
Estándares de aprendizaxe avaliables:
a. Coñece e identifica o repertorio
interpretado: autor, obra, estilo.
b. Demostra capacidade de
memorización e progresa nela
aplicándoa a pezas e/ou
fragmentos do repertorio
interpretado.
7. Controlar o medo escénico nas actuacións.
Estándares de aprendizaxe avaliables:
a. Exercítase no emprego das
técnicas necesarias para
controlar o medo escénico.
8. Realizar exercicios psicomotores, practicar
variantes de fórmulas rítmicas coñecidas, e
improvisar estruturas rítmicas sobre un
fragmento escoitado, de xeito tanto individual
como conxunto.
Estándares de aprendizaxe avaliables:
a. Practica variantes de fórmulas
rítmicas coñecidas acordándoas
co pulso e o compás do
fragmento musical escoitado
previamente como modelo.
Improvisar, individual ou
colectivamente, breves melodías
tonais ou modais, pequenas
formas musicais partindo de
premisas relativas a diferentes
aspectos da linguaxe musical.
b. Improvisa libremente sobre as
mesmas fórmulas rítmicas
coñecidas ou sobre variantes
acordándoas co pulso e o
compás do fragmento musical
escoitado previamente como
modelo.
9. Improvisar, individual o colectivamente, breves
melodías tonais ou modais, pequenas formas
musicais partindo de premisas relativas a
diferentes aspectos da linguaxe musical.
Estándares de aprendizaxe avaliables:
a. Improvisa breves melodías tonais
ou modais, pequenas formas
musicais partindo de premisas
relativas a diferentes aspectos da
linguaxe musical.
10. Improvisar ou compoñer e interpretar unha
breve obra musical para una melodía dada,
que precise da participación de varios
executantes e incorporar movemento
coreográfico, utilizando os coñecementos
musicais adquiridos.
Estándares de aprendizaxe avaliables:
a. Desenvolve a creatividade e a
capacidade de seleccionar
recursos e coñecementos xa
aprendidos, compoñendo unha
ou varias pequenas obras
musicais, elixindo libremente os
elementos da linguaxe musical
asimilados, de acordo con unha
idea previa, e estruturándoos
nunha forma musical.
b. Constrúe a través do movemento
unha creación coreográfica para
unha obra elixida, axeitando a
súa concepción ao carácter
expresivo da obra e a súa forma.
Bloque 4: Audición comparensiva
1. Distinguir auditivamente o pulso dunha obra ou
fragmento, así como o acento periódico, e
interiorizalo para mantelo durante breves
períodos de silencio.
Estándares de aprendizaxe avaliables:
a. Identifica auditivamente el pulso
básico, el acento periódico y el
tipo de compás de fragmentos
musicais diversos.
b. Interioriza o pulso e o acento
periódico de fragmentos musicais
diversos escoitados, e demostra
mantelos durante breves
períodos de silencio
exteriorizándoos a continuación.
2. Empregar a lectoescritura musical como apoio
á audición.
127
Estándares de aprendizaxe avaliables:
a. Emprega a lectura e escritura
musical como apoio á audición:
seguindo a partitura, un guión
temático, e/ou anotando
elementos relevantes etc.
3. Identificar auditivamente e describir con
posterioridade os rasgos característicos das
obras escoitadas ou interpretadas, así como o
xénero e tipo ao que pertencen.
Estándares de aprendizaxe avaliables:
a. Percibe e describe os rasgos
característicos das obras
escoitadas e interpretadas,
utilizando a terminoloxía
axeitada: os aspectos rítmicos,
melódicos, tonais, modais,
harmónicos, cadenciais,
texturais, formais, tímbricos,
agóxicos, dinámicos, expresivos
etc.
b. Escoita e recoñece auditivamente
os elementos básicos das
linguaxes propios da música
culta, jazz, rock, flamenco, así
como os máis importantes da
linguaxe musical contemporánea.
c. Identifica auditivamente
instrumentos, agrupacións
instrumentais, tipos de voz e
agrupacións vocais; e relaciona
todo elo co tipo de música
correspondente.
d. Distingue auditivamente xéneros
e tipos de música.
Bloque 5: Tecnoloxías aplicadas ao son
1. Realizar traballos e exercicios aplicando as
ferramentas que ofrecen as novas tecnoloxías.
Estándares de aprendizaxe avaliables:
a. Emprega correctamente editores
de partituras, secuenciadores,
MIDI e software para aplicacións
audiovisuais.
b. Emprega de xeito autónomo os
recursos tecnolóxicos como
ferramentas para a audición, a
interpretación, a creación, a
edición, a gravación, a
investigación e a aprendizaxe do
feito musical.
Bloque 6: Actitudes e valores
1. Saber comportarse como espectador e
intérprete, con actitude aberta, crítica,
interesada e respectuosa.
Estándares de aprendizaxe avaliables:
a. Mantén e demostra unha actitude
positiva para integrarse como un
membro máis no grupo.
b. Respecta as opinións dos demais
e as decisións tomadas en grupo.
c. Presta atención ás
interpretacións dos compañeiros,
así como á diversas audicións ou
actuacións que presenza.
2. Manter as condicións necesarias para a eficaz
realización das diversas actividades musicais,
coreográficas e de traballo en xeral.
Estándares de aprendizaxe avaliables:
a. Demostra unha actitude positiva
ante a música, a danza, e ante os
compañeiros.
b. Mantén a disciplina e o respecto
das normas requiridas para cada
actividade.
c. Garda silencio sempre que é
necesario.
3. Mostrar respecto e interese polas creacións
musicais e coreográficas.
Estándares de aprendizaxe avaliables:
a. Amosa interese, respecto e
curiosidade pola diversidade de
músicas e danzas escoitadas
e/ou contempladas a través de
diversos soportes tecnolóxicos;
así como polos gustos de outras
persoas.
b. Valora as diferentes
manifestacións musicais e
coreográficas das distintas
épocas, estilos e culturas como
128
fonte de pracer e enriquecemento
cultural.
c. Respecta as creacións e
improvisacións dos compañeiros.
d. Manifesta as súas opinións e
críticas de xeito respectuosa e
construtivo.
4. Considerar necesarios o desenvolvemento da
lectoescritura e os coñecementos sobre a
linguaxe musical.
Estándares de aprendizaxe avaliables:
a. Aprecia e explica a importancia
de desenvolvemento da
lectoescritura e dos
coñecementos sobre a linguaxe
musical como medio para
mellorar a escoita, a comprensión
e o goce das obras musicais.
b. Recoñece e explica a importancia
do desenvolvemento da
lectoescritura e dos
coñecementos sobre a linguaxe
musical como medio para
mellorar as capacidades
creativas.
5. Conceder importancia ao perfeccionamento
da lectura musical e das diversas técnicas e
coñecementos para a interpretación.
Estándares de aprendizaxe avaliables:
a. Aprecia a necesidade da práctica
e desenvolvemento da lectura
musical como medio para ampliar
as posibilidades interpretativas.
b. Valora e explica a importancia
dos exercicios de respiración,
relaxación resonancia,
articulación, fraseo, como
elementos imprescindibles para a
adquisición da técnica vocal
necesaria para o canto.
c. É consciente da importancia da
práctica de habilidades técnicas
instrumentais e de técnicas de
aprendizaxe de pezas, como
medios para ampliar e mellorar
as capacidades de interpretación.
d. Recoñece a importancia da
asimilación de coñecementos de
linguaxe musical para o progreso
na interpretación musical.
6. Manifestar estima polo papel das tecnoloxías
na creación, reprodución e formación musical.
a. Amosa interese por coñecer as
posibilidades que ofrecen as
novas tecnoloxías como
ferramentas para a actividade
musical e explícao oralmente ou
por escrito.
b. Valora e explica a importancia do
uso de software na creación e
reprodución musical.
4.5.- MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS
Contamos coa aula de música, dotada con material Orff, piano electrónico,batería,
reprodutor de CDs, ordenador na aula con conexión a Internet, canón proxector e pizarra
dixital e pizarra pautada.
É máis complicada a utilización da aula de informática do centro pola dificultade de
compatibilizar os horarios.
4.6.- CRITERIOS DE CALIFICACIÓN LINGUAXE MUSICAL
Observarase a evolución do alumno e a súa participación nas actividades de interpretación e
de creación musical. Ao carecer de libro e texto o alumno terá que presentar o traballo que
se fai na clase como soporte material.
Haberá exames escritos como proba obxectiva.
129
Para tratar de equilibrar e obxectivar a cualificación do alumnado, avaliarase a evolución
atendendo ao seguinte reparto:
- 30℅ da nota atribuíble aos exames que se fagan ao longo do ano.
- 60℅ da nota determinada polo traballo na aula do alumno, valorándose
principalmente a participación, a disciplina ante as indicacións dadas e o progreso na
medida e na afinación.
- 20℅ polos traballos e exercicios que se fagan na casa, presentacións que se
propoñan na aula e demos traballos de procura de información …
Cálculo da nota media
É necesario obter un mínimo de tres puntos en cada un dos bloques específicos para que se
faga o cálculo porcentual entre os catro apartados. Tamén terase en conta a evolución
positiva ou regresiva das cualificacións do alumno para matizar á alza ou á baixa a nota final
do alumnado.
4.7.- PROXECTO LECTOR DO CENTRO
A finalidade do proxecto lector é a de desenvolver no alumnado a capacidade de
interpretar información. A linguaxe musical supón unha información codificada e simbólica
que hai que aprender a manexar e interpretar a partir de partituras máis ou menos
convencionais e audicións, traballando nos convencionalismos e simboloxías que aparecen
nos textos e na música gravada.
Outra vertente do proxecto lector é a Formación documental á que contribuiremos a través
da realización de diferentes traballos e procuras de información.
130
5.- ANÁLISE MUSICAL I e II . 1º e 2º Bacharelato
5.1.-INTRODUCCIÓN E CONTEXTUALIZACIÓN
A Análise Musical permite abordar a música desde unha perspectiva mais intelectual e
abstracta que axude a entendela e gozala en maior profundidade. Entre os seus obxectivos
están, o comprender por que unha obra musical foi composta dun determinado xeito e non
doutra, as razóns do compositor para facela e as características estilísticas e históricas que
lle condicionaron.
Os elementos de Análise Musical forman parte da educación musical do alumnado desde os
seus inicios xa que, a través de escoita, e a práctica, asimilou os compoñentes básicos das
obras musicais. Nesta etapa do Bacharelato haberá que profundar nas características das
obras a partir do coñecemento dos elementos e procedementos fundamentais da Música,
abordando a comprensión da música e da obra en si. coñecer e recoñecer a organización
da linguaxe utilizada (elementos e procedementos) e as características sonoras que nos
permiten encadrar esa obra nun contexto histórico (harmonía, melodía, ritmo, timbres,
cadencias, forma, etc.).
Do mesmo xeito que noutras disciplinas artísticas, o estudo de Análise Musical mellora as
capacidades xerais do alumnado, potenciando a súa creatividade, a súa capacidade para
tomar decisións, desenvolvendo distintas áreas de pensamento e mellorando a expresión e
a comunicación a todos os niveis. A Análise Musical en concreto contribúe a desenvolver
destrezas e capacidades esenciais para a comprensión e o goce da música e da arte en
xeral: mellora o oído interno, a atención, a concentración, a memoria, a curiosidade, a
capacidade de relacionar e é fonte dun coñecemento en profundidade da música, xa que
supón un contacto directo cos procesos compositivos e os procesos creativos dos autores.
O alumnado deberá comprender cada parámetro musical (rítmico, harmónico, melódico,
formal, textural, etc.) de xeito independente e posteriormente relacionalos dun xeito global
para entender así, a obra en profundidade: saber cales son os procedementos que utiliza o
autor e que sensación provócanos como oíntes; que dirección toma a música en cada
momento; que tipo de relación establece o compositor co oínte e como debería o intérprete
abordala para transmitila de xeito mais eficaz ao oínte.
Será fundamental na materia combinar o traballo que se faga coa partitura e tamén coa
audición analítica, da obra, é dicir, preténdese profundar na percepción sonora das obras,
así como na comprensión das partituras.
Así como a análise formal permitirá profundar nas diferentes estruturas das que fixeron uso
os compositores ao longo da historia e que en moitos casos xeraron as denominadas
formas-tipo ou formas históricas, a análise doutros elementos estilísticos permitirá, á súa
vez, ter unha visión completa da obra tendo en conta a época na que foi creada.
A materia Análise musical está dividida en dous cursos: o seu ensino debe comezarse tendo
en conta o grado de adquisición de competencias que o alumnado logrou ao longo da
Educación Secundaria Obrigatoria (ESO) na materia Música.
131
A organización da materia presenta un primeiro curso máis xenérico que permita entender
os elementos máis importantes dunha obra musical, utilizando as ferramentas necesarias.
No segundo curso profúndase na análise das formas, xéneros, estilos e os elementos
musicais característicos de cada estilo da música occidental culta, incorporándose
referencias da música popular, o Jazz e outras músicas.
5.2.-CONTRIBUCIÓN DA MATERIA PARA A ADQUISICIÓN DAS
COMPETENCIAS CLAVE
O desenvolvemento da materia de Análise Musical ha de ser levado a cabo a través do
traballo das diferentes competencias. Ao ser unha materia eminentemente analítica,
necesita a aplicación do método científico, dos procesos intelectuais propios desta etapa, do
uso específico do vocabulario técnico, así como do desenvolvemento de actitudes e valores
que lle permitan ao alumnado superar as dificultades da aprendizaxe que esta materia ten.
Para que a aprendizaxe sexa completo, engadiremos ao proceso puramente analítico,
outras destrezas igualmente importantes que se traballan desde outras capacidades, como:
o coñecemento do feito musical ao longo da historia, o bo uso dos medios tecnolóxicos
como apoio de estudo e creación, etc.
As competencias serán desenvolvidas ao longo dos dous cursos de Bacharelato e polo
tanto a súa consecución nesta etapa deberá ser valorada ao final destes dous cursos.
Competencia en comunicación lingüística
Un dos compoñentes máis importantes da competencia lingüística inscríbese no marco de
actitudes e valores que axudan ao alumno ao desenvolvemento dunha actitude de
curiosidade, e interese cara a calquera aprendizaxe. No caso da materia de Análise esta
actitude é fundamental xa que na análise de obras musicais débese investigar, reflexionar,
etc., Utilizaranse as destrezas propias desta competencia como son: a lectura de diferentes
tipos de textos, a expresión escrita expoñendo temas complexos, definicións, etc., como
medios de expresión dos contidos e procesos utilizados. Faise especialmente importante o
uso do vocabulario técnico, que no mundo da música resulta ás veces complexo, debido a
que moitos conceptos teñen diferentes definicións e usos segundo a etapa concreta da
historia da música.
Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía
Esta competencia aportará á materia a posibilidade de aprender e aplicar o método
científico, describindo e interpretando elementos musicais tanto nunha audición como nunha
partitura utilizando un proceso analítico que é tan característico desta materia. A análise dun
só elemento musical ata chegar á comprensión total da obra necesita sen dúbida a
aplicación de procesos científicos como a indución, ou a dedución e a comparación. Todo
isto contribuirá a que o alumno estableza unha relación clara entre os conceptos que vai
adquirindo e a súa aplicación en situacións diversas, colaborando na adquisición de
actitudes e valores como a atención, disciplina, rigor, etc., fundamentais para calquera
proceso de aprendizaxe.
Competencia dixital
132
Do mesmo xeito que noutras materias artísticas as posibilidades que ofrece o mundo dixital
para esta materia son inabarcables. É importante que o alumnado acceda a esta
competencia desde esta materia utilizando fontes de información de Internet e usando
programas informáticos ao seu alcance que lle permitan afianzar contidos técnicos
pertencentes á linguaxe musical, escribir exercicios musicais e partituras, así como
desenvolver outros aspectos relacionados coa audición musical.
No primeiro curso serán mais útiles programas que permitan ao alumnado facer exercicios
de discriminación auditiva e aprender os elementos musicais, así como escribir pequenas
composicións, facer exercicios de harmonía, etc.
No segundo curso, onde a análise está baseado nos estilos musicais, será mais importante
o acceso ás páxinas web que conteñan contidos relacionados coa materia en formato
escrito, gráfico ou audiovisual.
Esta competencia, axudará a desenvolver as destrezas relacionadas co acceso á
información, o proceso e o uso da mesma, así como a ter conciencia dos diversos medios
de comunicación dixital, para o seu uso individual ou colectivo. Deberase procurar que o uso
destes medios dixitais realícese de forma creativa, responsable e crítica para que o alumno
obteña resultados óptimos e significativos para posteriores niveis de aprendizaxe.
Competencia de aprender a aprender
Aprender a aprender para un alumno que se enfronta a unha materia complexa tanto en
contidos como en procedementos, será fundamental para que este sexa capaz de organizar
e controlar a súa propia aprendizaxe, de axustalo aos tempos e demandas de probas e
tarefas, aplicar o que xa sabe, e coñecer o que descoñece. Isto resulta especialmente
importante nunha materia como esta que está pensada para dous cursos cuxos contidos
son claramente propedéuticos.
O traballo de contidos tan diversos como estes, necesita dunha organización eficaz, unha
supervisión continua do proceso para chegar a unha consolidación permanente de contidos
e procedementos. O desenvolvemento desta competencia axudará ao alumno a manter
motivación e confianza ao longo de períodos de aprendizaxe a curto, medio ou longo prazo.
Competencia de sentido de iniciativa e espírito emprendedor
O carácter analítico desta materia dótaa dunha especial relevancia á hora de desenvolver a
través desta, as habilidades, destrezas, actitudes e valores propias da competencia da
iniciativa e o espírito emprendedor. A través de traballos de investigación sobre partituras,
audicións e textos e a súa exposición oral ou escrita traballaranse todos estes aspectos.
A metodoloxía que se aplica permitirá abordar a creatividade e a innovación, a xestión de
proxectos, o liderado e o traballo individual ou grupal, así como o sentido crítico.
Competencia sociais e cívicas
A competencia social e cívica desenvolverase sobre todo no segundo curso, xa que polos
seus contidos traballados desde unha perspectiva histórica implica que o alumno coñeza a
estreita relación entre a música e a sociedade onde esta créase.
Para o adecuado desenvolvemento desta competencia, a través desta materia, será
necesario comprender e entender as experiencias que un compositor viviu e as
133
circunstancias que lle levaron a compoñer esa obra en concreto nese preciso momento.
Esta análise social da música desenvolverá no alumno a destreza, propia desta
competencia, de ser capaz de poñerse no lugar do outro e isto pode servir de partida para
que o alumno en situacións de creación e interpretación teña un modelo de referencia.
Competencia de conciencia e expresións culturais
Sen dúbida, de todas as competencias clave, é a conciencia e expresións culturais a
competencia máis relacionada con esta materia. A música e a danza son códigos artísticos
e culturais baseados nun patrimonio cultural nos que autores e obras, xéneros e estilos,
recursos, correntes estéticas, etc., forman os contidos fundamentais do mesmo. O estudo
destes orixinará as destrezas mais importantes desta competencia: a variedade de
pensamentos, a percepción, a sensibilidade, o sentido estético, etc., tan necesarios na
educación dos alumnos como futuros responsables da sociedade futura.
O coñecemento da diversidade cultural axudará ao necesario respecto polas diferentes
manifestacións artísticas e ao interese e esforzo pola conservación de todas elas, valorando
a especial importancia que han ter en épocas pasadas e o enorme valor que terán para o
presente e as xeracións posteriores.
5.3.-OBXECTIVOS
1. Percibir, a través da audición, tanto por medios convencionais como co uso das
tecnoloxías, os elementos e procedementos que configuran unha obra musical e captar a
diversidade de recursos e trazos esenciais que contén.
2. Comprender a organización do discurso musical, observando os diferentes elementos e
procedementos que dan lugar á súa estruturación: partes, seccións, materiais, texturas,
harmonía, melodía, ritmo, timbre, procesos de crecemento e decrecemento de tensión,
puntos culminantes, cadencias, etc.
3. Coñecer as principais formas musicais históricas ou formas-tipo e a súa evolución,
relacionalas e comprender que a linguaxe musical, como o resto das linguaxes, ten unhas
normas que varían a través do tempo e recibe influencias diversas que lle fan transformarse.
4. Recoñecer as características dos principais estilos musicais: a harmonía, a melodía, a
textura, o ritmo, a instrumentación, a ornamentación, etc., e ser capaz de detectar algunha
desas características en obras pertencentes a épocas ou estilos distintos como
reminiscencias do pasado.
5. Comprender a relación entre música e texto en obras vocais ou vocais e instrumentais
nas diferentes épocas históricas.
6. Adquirir un léxico e unha terminoloxía adecuados para expresar e describir, de forma oral
e escrita, os procesos analíticos asociados ao estudo de obras e estilos musicais así como
os procesos musicais, atendendo non só ao compoñente obxectivo da música senón tamén
ao subxectivo, o que percibe o oínte.
134
7. Coñecer as músicas doutras culturas, as súas características, as sensacións que
provocan e a función que cumpren no seu contexto histórico-social, aprender a valoralas e
comprender a influencia que han ter na música occidental ao longo da historia.
8. Utilizar o sentido crítico para valorar a calidade nas obras de diferentes épocas, estilos e
xéneros, baseándose na percepción dos elementos e procedementos construtivos, xulgando
con criterio, argumentando e expoñendo as opinións con precisión terminolóxica.
5.4.- ORIENTACIÓNS METODOLÓXICAS
Do mesmo xeito que noutras materias artísticas, é conveniente, dentro do proceso de
ensinanza aprendizaxe, distinguir entre a función do profesor e o papel activo que o alumno
debe ter.
O profesor debería ser unha guía da aprendizaxe, sobre todo tendo en conta a gran
cantidade de contidos e procesos que son novos para o alumno.
Aínda que o nivel de partida do alumnado é diverso, a materia debería desenvolverse a
partir duns coñecementos determinados apresos en etapas anteriores, que permitan toda a
progresión necesaria durante o primeiro curso para poder abordar o segundo.
Calquera metodoloxía que se utilice debería non perder de vista o feito de que resulta
imprescindible respectar unha organización temporal dos contidos. Pola propia natureza da
materia, na que se necesita adquirir uns contidos para poder traballar outros, a
secuenciación destes debería ser o resultado dunha profunda reflexión.
A análise de obras musicais a través de partituras e audicións debería ser o proceso máis
importante para adquirir os contidos. Estas dúas fontes de información deberíanse usar de
forma equilibrada. A análise a través da audición desenvolverá no alumno a capacidade de
identificar os elementos musicais e permitiranlle comparar unhas obras con outras. Por outra
banda a análise da partitura afianzará e reforzará o escoitado. Outra fonte moi eficaz para o
traballo dos contidos serán os programas informáticos de edición de partituras, así como
todos os materiais gráficos e audiovisuais que se poden atopar en Internet. Estes materiais
axudan a suplir a carencia de manuais adecuados para o desenvolvemento desta materia
neste nivel.
Aínda que os aspectos metodolóxicos básicos son comúns para os dous cursos, queda
claro que cada un deles ten as súas propias peculiaridades.
Os contidos da materia en 1º de Bacharelato teñen unha estreita relación cos de linguaxe e
práctica musical. Esta materia ademais, necesita dunha aplicación práctica dos contidos
apresos a través de exercicios sinxelos creados polo propio alumno. Non debería tratarse só
de aprender e imitar, senón de saber facer e saber crear.
Os contidos que se deben aprender en primeiro ofrecen a posibilidade de traballarse
utilizando músicas de diversos estilos, abarcando a música culta, popular e tradicional en
cambio en segundo, utilizarase predominantemente a música culta.
En 2º de Bacharelato a relación establécese coa materia de Historia da Música e a Danza
coa que comparte contidos, pero incidindo na análise dos elementos musicais, o xénero, a
forma e o estilo. Neste curso deberíase prestar especial atención a todos os procesos que
135
incidan no bo uso do vocabulario técnico da materia. A precisión do léxico á hora de
expresar e comunicar ideas faise especialmente necesaria en situacións nas que se utilizan
conceptos cuxo significado cambia ao longo da historia.
O alumno, como axente implicado no proceso de aprendizaxe, terá que abordar un traballo
individual que reforce o realizado no aula, que no caso de primeiro curso é imprescindible
para asimilar o apreso e no caso de segundo convértese nun xeito de profundar e afianzar o
traballado.
5.5.-CONTIDOS
Bloque 1. Iniciación aos elementos analíticos
B1.1. Percepción dos elementos que interveñen na estrutura dunha obra musical (melodía,
harmonía, ritmo, tempo, dinámica, timbre e textura) en diferentes contextos vocais e
instrumentais.
B1.2. Comprensión básica das características sonoras de obras de diferentes épocas,
estilos, xéneros e culturas da literatura musical.
B1.3. Uso dunha terminoloxía adecuada.
B1.4. Identificación de timbres e as súas combinacións.
B1.5. Expresión precisa das impresións producidas polas obras escoitadas e valoración das
súas características construtivas.
B1.6. Aproximación analítica a aspectos formais como a tensión e distensión, os puntos
culminantes, os equilibrio, a relación entre seccións e os fraseos.
B1.7. Identificación na partitura destes, determinando os procedementos empregados.
B1.8. Consolidación de bos hábitos de escoita e de respecto polas demais persoas durante
a interpretación da música.
Bloque 2. A forma musical
B 2.1. Recoñecemento da forma musical e a súa percepción visual e auditiva pola partitura e
pola escoita.
B2.2. Comprensión da organización estrutural da música e utilización de diferentes modos
de representala graficamente, para reflectir esquematicamente as partes, as seccións e as
subseccións coas que se articula unha obra musical.
B2.3. Utilización de partituras, formatos non estándar e outras representacións gráficas
como soporte da análise.
B2.4. Aproximación analítica aos procedementos xeradores de forma (repetición, contraste,
elaboración de materiais e coherencia).
B2.5. Comparación de versións dunha mesma obra para determinar a calidade da
interpretación e a adecuación ao reflectido na partitura.
136
B2.6. Elaboración e lectura de críticas das obras escoitadas, atendendo especialmente ás
impresións producidas pola obra, utilizando distintas fontes de información.
B2.7. Procura e selección da información en fontes variadas relativas a temas musicais.
B2.8. Elaboración de traballos individuais ou en grupo sobre análise e contextualización
estilística das obras musicais.
Bloque 3. As formas históricas
B3.1. Principios de configuración musical (morfoloxía e sintaxe) que proporcionan a
singularidade dunha obra e establecen a xerarquía entre os parámetros sonoros.
B3.2. Diferenciación entre música pura, descritiva e programática.
B3.3. Estudo das principais formas-tipo.
B3.4. Formas instrumentais: forma binarias, forma ternaria, forma ternaria reexpositiva,
formas de suite, minué con trío, formas de rondó, forma tema con variacións, formas con
baixo ostinato, formas de sonata, formas baseadas na imitación, obertura, preludio, poema
sinfónico e formas libres.
B3.5. Formas nacidas a partir da música contemporánea.
B3.6. Música con texto. Relación da palabra coa música: diferentes tratamentos.
B3.7. Formas escénicas.
B3.8. Formas vocais.
137
5.6.- CRITERIOS DE AVALIACIÓN E ESTÁNDARES DE
APRENDIZAXE
Bloque 1. Iniciación aos elementos
analíticos
B1.1. Recoñecer e explicar cunha
terminoloxía adecuada os elementos que
interveñen na estrutura dunha obra
musical en diferentes agrupacións vocais
e instrumentais.
B1.1.1. Recoñece e explica o
modo en que está construída unha
obra, entendendo a relación
entre a estrutura e os elementos e
procedementos utilizados.
B1.2. Distinguir as voces e/ou os
instrumentos na audición dunha obra de
calquera estilo.
B1.2.1. Distingue o timbre dos
instrumentos e das voces, calquera
que sexa a súa combinación.
B1.3. Recoñecer a textura dunha obra ou
dun fragmento escoitado, e explicar as
súas características dun modo claro e
conciso, utilizando ou non a partitura.
B1.3.1. Recoñece e describe os
planos sonoros, utilizando a terminoloxía
adecuada.
B1.3.2. Explica as características
das texturas e distíngueas na
partitura e na audición.
B1.4. Identificar procesos de tensión e
distensión, así como o punto culminante
nunha obra previamente escoitada,
determinando os procedementos
utilizados.
B1.4.1. Percibe os procedementos
de tensión e distensión utilizados polo/a
compositor/a, e identifícaos na partitura.
B1.5. Consolidar os bos hábitos de escoita
e de respecto polas demais persoas
durante a interpretación da música.
B1.5.1. Mantén uns correctos
hábitos de escoita e de respecto polas
demais persoas durante a interpretación
da música.
Bloque 2. A forma musical
B2.1. Recoñecer a forma dunha obra de
calquera estilo e a súa correspondencia
ou non cunha forma tipo a partir da súa
audición, e saber explicala coa
terminoloxía precisa, con ou sen partitura.
B2.1.1. Comprende e describe o
que é forma tipo ou forma histórica.
B2.1.2. Describe a forma da obra
empregando unha linguaxe concreta e
adecuada.
B2.1.3. Analiza unha obra
reflectindo esquematicamente as partes,
as seccións e as subseccións en que
pode dividirse.
B2.1.4. Recoñece e describe os
procedementos xeradores de forma
(repetición, contraste, elaboración de
materiais e coherencia).
B2.2. Realizar unha crítica ou un
comentario dun concerto ou dunha
audición, complementando o escoitado e
o traballado na clase con achegas e
documentación procurada polo propio
alumnado.
B2.2.1. Elabora comentarios
escritos ou orais sobre audicións, con
espírito crítico, utilizando unha
terminoloxía adecuada.
B2.2.2. Consulta as fontes de
información adecuadas para a
elaboración dos comentarios
138
Bloque 3. As formas históricas
B3.1. Escoitar obras de características ou
estilos diversos, e recoñecer as diferenzas
e/ou as relacións entre elas.
B3.1.1. Distingue aspectos
característicos da música, como a
estrutura e as súas características
harmónicas, rítmicas, tímbricas,
etc.
B3.1.2. Distingue, polas súas
características compositivas, formais e
estéticas, a pertenza dunha obra a
unha determinada época ou a un estilo.
B3.1.3. Asimila o estudado e atopa
información adecuada para desenvolver
unha explicación fundamentada,
razoada e sentida das obras
analizadas.
B3.2. Comentar oralmente ou por escrito a
relación entre música e texto en obras de
diferentes épocas e estilos.
B3.2.1. Comprende e explica o
tratamento que realizou o/a
compositor/a do texto: se foi
descritivo, se é unha simple
escusa, se o poema ou texto
de partida determina a forma, se o
punto culminante coincide con
palabras especiais, etc.
B3.2.2. Utiliza argumentos e
razoamentos coherentes
.
5.7.- SECUENCIACIÓN
Os contidos da sección anterior serán tratados ordenadamente seguindo os seis bloques
históricos correspondentes á Idade Media, Renacemento, Barroco, que se estudarán no 1º
curso, e Clasicismo, Romanticismo e S.XX, que se estudarán no 2º curso.
5.8.- INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN .
Avaliación das competencias
O profesor/a avaliará a consecución das competencias por parte do alumnado o cal poderá
variar a nota final obtida nos exames ou probas realizadas, como máximo nun 20% da nota.
A Avaliación dos traballos realizados tanto en clase como dos deberes realizados fora da
aula poderá variar a nota final obtida nos exames ou probas realizadas, como máximo nun
20%. Nalgún caso a realización dalgún traballo pode ser obrigatoria e non se avaliarán
outros aspectos como exames se non se realizan estes traballos satisfactoriamente tanto en
contido como en tempos de entrega.
Durante as clases realizaranse tamén preguntas orais sobre os contidos xa impartidos,con o
u sen aviso previo do profesor aos seus alumnos o resultado das anotacións pode variar a
nota final ata un 30%. Excepcionalmente o profesor pode avisar aos alumnos da realización
de exames orais que poderán ter a mesma validez que os exames escritos.
Exames escritos.
Aínda que o profesor pode realizar exames de diferentes características para acadar
obxectivos concretos, os exames constarán principalmente de dúas partes a parte de
realización de análises de audicións ou partituras (aprox. o 60% da nota dependendo da
139
proba concreta) e a parte de teoría, xeralmente constituída de definicións (40% da nota dos
exames).
A nota do alumno en cada trimestre será en gran parte (entre o 60% e 100%) o resultado
dos exames escritos.
Realización de análises
Tomarán como base principalmente audicións aínda que tamén poden ser baseados en
partituras.
Os análises realizados poden estar dirixidos polo profesor/a segundo diferentes obxectivos.
Avaliarase o seguimento das instrucións dadas para o análise concreto.
Naqueles análises xenéricos, normalmente avaliase:
- o emprego dunha linguaxe correcta, estruturada e axeitada;
- a comprensión dos termos empregados, e da obra, non habendo lugar para incongruencias
ou contradicións.
- a inclusión de todos aqueles aspectos importantes referidos a obra.
- a análise de tódolos aspectos constitutivos (forma, melodía, ritmo, harmonía, textura,
timbre ...) facendo fincapé naqueles que resulten especialmente significativos pola súa
singularidade, pola súa novidade na historia da música ou pola súa exemplificación do uso
xeral nun estilo ou época.
- a correcta contextualización da obra nun autor e época determinados. Incluíndo a
descrición das características da época ou o autor. Avaliarase a calidade e relación destas
contextualizacións coa obra analizada.
Coma norma xeral unha análise debe constar dun folio A4 polas súas dúas caras, aínda que
esta é unha norma orientativa e non obrigatoria.
Exame de setembro
A proba extraordinaria de setembro consistirá nun único exame no cal haberá, como
mínimo:
• Unha audición de cada período musical que o alumno deberá analizar.
• Un ditado harmónico. (Facultativo)
• Unha partitura que o alumno terá que analizar harmónica e formalmente.
• Unha ou varias audicións que o alumno terá que contextualizar nunha época, nun
estilo e nun xénero.
• Unha serie de preguntas teóricas referidas á materia impartida no curso.
Mínimos esixibles para a obtención dunha avaliación positiva
140
Os obxectivos mínimos son, o dominio mínimo de todos e cada un dos obxectivos presentes
nesta programación. Concretando, e tendo en conta que as obras a analizar son traballadas
na aula, considerárase minimamente aceptable unha análise na que o discente recoñeza a
obra e o autor que a realiza, e describa escapando dunha simple enumeración, alomenos o
50% das características principais da mesma. Así mesmo debe encadrar correctamente a
obra nunha época ou estilo axeitado. Non debe incorrer en contradicións e debe carecer de
comentarios erróneos.
5.9.- MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE
Nestas clases adoita existir moita diferenza entre os alumnos do conservatorio ou escolas
de música e os que non teñen nocións musicais. Para estes últimos, os conceptos e sobre
todo a falta de destreza co linguaxe musical fai que moitos se retiren durante o ano a non
ser que sexan traballadores e fagan as actividades de reforzo que o profesor lles ira dando
para que poidan seguir o curso.
5.10.- ACTIVIDADES DE RECUPERACIÓN
Para os alumnos que suspendan a materia en xuño, se lles dará traballo para o verán que
lles permitirá ir repasado os conceptos e procedementos. Nalgúns casos poderá consistir en
facer resumos dos materiais proporcionados para cada época musical que se poderán ir
entregando ao profesor durante o verán a través do correo electrónico. Se considera moi
importante que estes resumos se entreguen a lo menos un cada semana e non todos ao
final do verán.
141
6.-HISTORIA DA MÚSICA E DA DANZA.- 2º
Bacharelato
A Historia da Música e da Danza debe de prover dunha visión xeral do lugar que ocupan a
música e a danza na historia da artes e da súa achega á historia da humanidade. O
alumnado adquirirá as bases analíticas e comprensivas das obras artísticas musicais máis
importantes da historia ademais de dotarlle dos criterios para establecer xuízos estéticos
das mesmas.
Aínda que o mundo actual, por razóns obvias, presenta un amplo abanico de estilos
musicais e este pluralismo musical é parte da nosa vida, é necesario pensar que a materia
do Bacharelato introduce ao estudante no descubrimento dunha gran variedade de
manifestacións e estilos creativos pertencentes a diversos
estilos artísticos en paralelo coa historia, a filosofía, as ciencias sociais, etc.
Este carácter integrador da materia fai posible aproximarse á evolución de devanditas
creacións entendéndoas como un todo. O seu coñecemento permite abrir horizontes novos
e ampliar a perspectiva desde a que observar a música e a danza, non tanto a través dun
estudo pormenorizado de autores ou do catálogo das súas obras, como da comprensión e
valoración das grandes achegas individuais ou
colectivas, das súas características e o seu devir no tempo.
A materia traza un amplo panorama histórico no que teñen cabida os diferentes períodos
nos que, cun criterio máis ou menos convencional, adoita dividirse a Historia da Música e da
Danza desde as súas orixes ata os nosos días, profundando especialmente nas épocas das
que nos chegou un repertorio de obras máis significativo. O modo máis adecuado de chegar
ao coñecemento dos diferentes
estilos artísticos farase a través do estudo dos compositores máis representativos e as
obras que impulsaron a evolución e o cambio artístico.
A contextualización das obras no seu momento preciso ampliará a visión histórica que o
alumno teña de cada período, a función social da música e a danza fará máis fácil a
comprensión do fenómeno social en relación coa arte.
A práctica habitual de escoitar, visionar ou presenciar espectáculos musicais ou de danza,
de obras representativas de diferentes períodos históricos e o uso de fontes de información
é un xeito de achegar as características estilísticas e as correntes estéticas e os contextos
nos que se desenvolveron estas artes,proporcionando unha
maior perspectiva desde a que contemplar a creación artística.
Os coñecementos adquiridos permitirán ao alumno comprender a evolución da música e da
danza, establecer asociacións con outras manifestacións artísticas das sociedades onde se
142
produciron, situar temporalmente as obras e, finalmente, construír argumentacións
fundamentadas na análise e a valoración das mesmas.
Hai que insistir en que a perspectiva ha ser eminentemente práctica, na que debe
perseguirse a participación activa dos alumnos e o intercambio de opinións. Doutra banda, a
materia non debe desligarse por completo dunhas bases teóricas que permitan ao alumno
coñecer e valorar a música e a danza con obxectividade. O alumno debe familiarizarse coa
lectura dos documentos e fontes que lle faciliten a comprensión de todo o relativo a estas
artes.
O coñecemento destes contidos desenvolverá a cultura estética dos alumnos e a integración
de todos eles engadirá á súa bagaxe intelectual habilidades e estratexias que lle dotarán de
maior autonomía e capacidade de reflexión, así como dunha visión máis global do lugar que
ocupan a música e a danza na historia das Artes e dun criterio que lles permita establecer
os seus propios xuízos estéticos.
6.1.-CONTRIBUCIÓN DA MATERIA PARA A ADQUISICIÓN DAS
COMPETENCIAS CLAVE.
Resulta fundamental que o desenvolvemento da materia de Historia da Música e da Danza
sexa levado a cabo a través do traballo das diferentes competencias. Todas elas en maior
ou menor medida influirán en que o proceso de aprendizaxe do alumno sexa eficaz,
completo e propedéutico.
A isto engadir a cantidade de actitudes propias do mundo artístico e musical
que se deben desenvolver a través doutras competencias: o interese, o esforzo, a
superación, o ser oínte activo para poder ser consumidor crítico, etc.
Competencia en comunicación lingüística
Partindo da premisa de que a Música en si mesma é unha linguaxe, resulta evidente a
ampla relación que hai entre esta e a competencia lingüística. A competencia lingüística
inscríbese nun marco de actitudes e valores que axudan ao alumno ao desenvolvemento
dun espírito crítico, actitude de curiosidade, e interese cara a calquera aprendizaxe que
utilice as destrezas propias desta competencia como son a
lectura, escritura, etc., destrezas fundamentais no desenvolvemento dunha materia de
carácter histórico.
O alumno deberá aprender a desenvolver temas complexos, e por isto mesmo deberá tratar
a información que reciba, terá que ler diferentes tipos de textos, e ademais adaptar os
contidos á forma de comunicación máis idónea en cada momento do proceso de
aprendizaxe.
Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía
En canto á competencia matemática e científica bastaría con mencionar a intrínseca relación
que hai entre o mundo musical e as Matemáticas ou a Física. A historia da Música e da
Danza no seu ámbito máis técnico posúe moitos elementos baseados nas relacións
143
numéricas (ritmo, compás, tons, intervalos, etc.,), ou no estudo físico do son (evolución da
temperación, atonalidade, etc.,).
Pero sen dúbida a achega máis importante desta competencia baséase en que o seu
desenvolvemento contribuirá a que o alumno estableza unha relación importante entre os
conceptos que vai adquirindo e a súa aplicación en situacións diversas.
A aplicación do método científico contribuirá á adquisición de actitudes e valores como a
atención, disciplina, rigor, etc., fundamentais para calquera proceso de aprendizaxe.
Competencia dixital
As posibilidades que ofrece o mundo dixital para esta materia son inabarcables. A amplísima
oferta de música que se atopa na Rede é o método máis rápido e eficaz para que o alumno
teña á súa disposición, estilos, compositores, obras musicais que serían imposibles de
posuír noutro formato. Por isto é fundamental que a competencia dixital forme parte
obrigada na aprendizaxe pero deberase
promover o uso creativo, crítico destes medios.
Axudará tamén a desenvolver as destrezas relacionadas co acceso á información, o proceso
e o uso da mesma, así como a ter conciencia dos diversos medios de comunicación dixital,
para o seu uso individual ou colectivo.
Competencia de aprender a aprender
Fundamental será recorrer a aprender a aprender para que un alumno que se enfronta a
unha materia baseada nunha complexa evolución histórica poida ser capaz de organizar, e
controlar a súa propia aprendizaxe, de axustalo aos tempos e demandas de probas e
tarefas, aplicar o que xa sabe, e coñecer o que descoñece.
Unha materia que esixe moitos tipos de contidos como esta necesita dunha
organización eficaz, unha supervisión continua do aprendido para chegar a unha
consolidación permanente de contidos e procedementos. Axudará ao alumno a manter
motivación e confianza ao longo de períodos de aprendizaxe a curto, medio ou longo prazo.
Competencia sociais e cívicas
O estudo da Música e a Danza desde unha perspectiva histórica implica que o alumno
coñeza a estreita relación destas na sociedade, que comprenda as dimensións culturais,
políticas, sociais, etc., das sociedades europeas onde se desenvolveron. O coñecemento
destes aspectos axudarán ao alumno a superar prexuízos que desde o entendemento da
arte cheguen a outros ámbitos da sociedade ao longo do tempo.
Competencia sentido de iniciativa e espírito emprendedor
Tamén nesta materia lograrase o desenvolvemento da competencia da iniciativa e o espírito
emprendedor abordando a creatividade e a innovación, a xestión de proxectos, o liderado e
o traballo individual ou grupal, así como o sentido crítico. Estes logros procuraranse
144
aplicando unha das estratexias da metodoloxía, xa que o alumno deberá ser capaz de
realizar traballos de investigación para ser expostos na aula ou escritos de forma individual
nos que terá que usar as habilidades anteriormente expostas.
Competencia conciencia e expresións culturais
Sen dúbida de todas as competencias, é a conciencia e expresión cultural a máis
relacionada con esta materia. A Música e a Danza son códigos artísticos e culturais
baseados nun patrimonio cultural, nos que autores e obras, xéneros e estilos, recursos,
correntes estéticas, etc., forman os contidos fundamentais do mesmo.
O estudo destes desenvolverá as destrezas máis importantes desta competencia: a
variedade de pensamentos, a percepción, a sensibilidade, o sentido estético, etc., tan
necesarios na educación dos alumnos como futuros responsables da sociedade vindeira.
O coñecemento da diversidade cultural axudará ao necesario respecto polas diferentes
manifestacións artísticas e ao interese e esforzo pola conservación de todas elas, valorando
a especial importancia que han ter en épocas pasadas e o enorme valor que terán para o
presente e as xeracións posteriores.
6.2.-OBXECTIVOS
1. Reflexionar acerca das múltiples manifestacións musicais que se producen na
sociedade e valorar as súas achegas.
2. Analizar as obras musicais atendendo a aspectos formais e estilísticos mediante a
audición e a investigación e analizar a música como fenómeno social.
3. Percibir a música como unha manifestación artística inmersa na historia,
considerando a influencia de factores de tipo cultural, económico e político no proceso
creativo.
4. Comprender o proceso de creación e difusión das obras musicais a través dos
diversos medios e canles de comunicación.
5. Adquirir un léxico que permita expresar de forma oral e escrita os procesos musicais e a
súa relación coa contorna cultural.
6. Utilizar a audición e expresión musical como medios de coñecemento, enriquecemento e
desenvolvemento da sensibilidade e creatividade.
7. Elaborar xuízos e criterios persoais sobre as obras analizadas para poder falar de música
con obxectividade.
8. Analizar e criticar os usos sociais da música e a evolución do papel social dos
músicos.
145
6.3.-ORIENTACIÓNS METODOLÓXICAS
-Levaranse a cabo metodoloxías activas e contextualizadas aos obxectivos e contidos que
se traballen en cada actividade.
-Buscarase a participación activa do alumno a través dunha implicación
directa á hora de adquirir e usar os coñecementos imprescindibles da materia.
Entre estas metodoloxías activas destácase aquelas en as cales o traballo individual de
cada alumno véxase completado por un traballo cooperativo cos demais. Será ademais a
forma máis adecuada de conseguir o desenvolvemento da maior parte da aprendizaxe.
Non debe haber unha soa metodoloxía para a consecución dos obxectivos e o
desenvolvemento das competencias. É imprescindible coordinar diferentes métodos que
vaian desde os propiamente expositivos por parte do profesor ata aqueles en os cales os
alumnos convértense nos actores principais da actividade.
-Para a combinación destes métodos deberase ter presente a capacidade dos alumnos á
hora de utilizar os elementos musicais con precisión así como a capacidade de expresión e
comunicación destes. Este aspecto será definitivo para non provocar confusións na
transmisión e adquisición de contidos.
-Os traballos de investigación dirixidos polo profesor sobre todo en canto ao uso das fontes
de información máis apropiadas, serán fundamentais para que o alumno aplique un
conxunto amplo de coñecementos, habilidades e destrezas, así como actitudes persoais,
elementos todos que se integran nas distintas competencias.
-É fundamental que o profesor saiba elixir os materiais máis idóneos para cada actividade,
entre os que se destacan, audicións, vídeos, textos históricos, biografías, mapas
conceptuais, etc. Estes materiais tamén propiciarán o desenvolvemento da capacidade
lingüística dos alumnos, tanto a nivel xeral como no uso e comprensión do vocabulario
técnico propio da materia.
-Seleccionaranse obras que presenten de forma clara os elementos musicais estilísticos
propios de cada estilo. Elixirase música de obras instrumentais e vocais, relixiosas e
profanas, así mesmo optaranse por aquelas que sexan máis representativas á hora de
explicar os procedementos compositivos máis frecuentes, as formas máis utilizadas en cada
época, as agrupacións ou timbres instrumentais
relativos a un estilo, etc. Entre estas obras destacarán aquelas que teñan tamén unha
relevancia pola súa función social ou por ser representativas dun momento histórico
relevante.
-Será fundamental que algunhas das obras elixidas póidanse escoitar en dúas ou máis
versións diferentes e que resulten especialmente distintas para comprobar algo tan usual na
música como as distintas opinións que os intérpretes teñen das mesmas obras. Será
especialmente importante naquelas obras escénicas nas que se distingue facilmente as
versións históricas daquelas máis novidosas e contemporáneas. O feito de poder comparar
varias versións desenvolverá no alumno a visión crítica do feito musical e dotaralle de
habilidades e actitudes idóneas para poder ser un cidadán
preparado, para ter e aportar a súa propia valoración.
146
-O proceso utilizado no procedemento da audición basearase na dedución, conducida polo
profesor ou polos alumnos cando estes convértanse nos protagonistas da actividade, de
forma que a través da análise ordenada e exhaustivo da mesma permitirá que se vaian
deducindo os elementos musicais fundamentais. Este proceso realizarase a partir dos
coñecementos xa adquiridos, engadindo
a aplicación de coñecementos xerais do estilo a estudar. Completarase este proceso cun
estudo do compositor e do momento histórico no que a obra compúxose.
-Será fundamental que o profesor elabore os seus propios materiais e recursos didácticos xa
que resulta imprescindible a adaptación da materia ao nivel musical dun alumno de
bacharelato, que pode resultar moi diferente entre uns e outros. Estes materiais deberán ser
unha axuda para a adquisición non só de contidos senón servir de modelo para que os
alumnos poidan elaborar outros similares. Entre estes materiais destacar algúns como o
léxico propio da materia, os temas de desenvolvemento aplicando feitos históricos,
artísticos, estéticos, etc., dunha época concreta, fichas cos elementos musicais, tímbrica,
forma, estruturas, xénero, etc., destacables de cada obra, e outros como as biografías de
compositores e
outros artistas.
6.4.- CONTIDOS
Contidos comúns.
1.- Escoita e visión de obras de música e danza representativas de cada período, en
soportes gravados ou en directo, procedentes doutras culturas ou de manifestacións
urbanas actuais, apreciando as súas características formais, estéticas e estilísticas.
2.- A obra artística no seu contexto histórico. Función social da música, da danza e dos
artistas nas diferentes épocas.
3.- A partitura como elemento para a análise e identificación dos estilos dos períodos da
historia da música e da danza, comprendendo a evolución da notación e a grafía musical.
4.- Seguimento de fragmentos musicais escritos en diferentes notacións para unha mellor
comprensión das características da obra.
5.-Lectura e comentario crítico de textos literario musicais.
6.- Elaboración de argumentacións e xuízos persoais, utilizando o léxico e a terminoloxía
específica e xeral, tanto de forma oral como escrita, sobre obras, textos relacionados coa
música ou a danza, coas correntes estéticas ou coas autoras e autores.
7.- Elaboración de conclusións e valoracións estéticas propias, interrelacionando a música e
a danza con outros aspectos do contexto en que foron creadas, seleccionando e utilizando a
información procedente de diversas fontes, incluídas as tecnolóxicas, sobre autorías e
obras.
8.- A documentación: recursos bibliográficos e ferramentas de consulta; fontes musicais,
iconográficas e sonoras.
A música e a danza da antigüidade á Idade Media.
As orixes da música e da danza: manifestación nas civilizacións antigas e na antiga Grecia.
147
A música na Idade Media.
A música sacra: o canto gregoriano. Características, orixe e evolución. Nacemento e
evolución da polifonía: Ars Antiqua e Ars Nova. O Códice Calixtino.
A música profana. Xograres e goliardos. O fenómeno trobadoresco en Europa. A lírica
galaico-portuguesa. Afonso X o Sabio.
Os instrumentos medievais. Fontes iconográficas. Iconografía pétrea en Galicia e códices
alfonsinos.
O Renacemento.
-A polifonía renacentista: características e procedementos compositivos. A polifonía
relixiosa. A música da Reforma e da Contrarreforma. A música vocal profana: o madrigal e o
estilo madrigalesco. Principais polifonistas.
Música instrumental. Organoloxía. Fontes de estudo.
O Renacemento en España: A música vocal profana: villancico e romance. Polifonistas do
século de ouro. Tomás Luis de Victoria. A música instrumental en España.
A danza renacentista. Función social. Nacemento do ballet.
O Barroco.
A música no Barroco: características, periodización e escolas. Evolución da linguaxe
expresiva.
O nacemento da ópera. Ópera seria e ópera bufa. Ballet de cour. Comedia ballet.
A música e a relixión: cantata, oratorio e paixón.
As formas instrumentais: orixe, características e evolución.
Principais compositores e compositoras. Función social da persoa compositora.
Danzas cortesás do Barroco. O ballet de Luís XIV. Música escénica.
A música barroca en España. Música vocal sacra e profana. O teatro musical: a ópera e a
zarzuela. A música instrumental. A música nas catedrais galegas.
Organoloxía. Tipoloxía da orquestra barroca.
O clasicismo.
Estilo galante e a Escola de Mannheim.
As formas instrumentais clásicas: orixe, características e evolución.
Música sinfónica e de cámara.
Música vocal: a reforma de Gluck. Ópera bufa e ópera seria.
Principais compositores clásicos: Haydn, Mozart e Beethoven.
Organoloxía: o piano, o cuarteto de corda; a evolución da orquestra.
O clasicismo en España.
O ballet no clasicismo: o ballet de acción. Novos aspectos do espectáculo. Estética.
Innovacións da posta en escena.
O Romanticismo, o Nacionalismo e o Posromanticismo.
-A orquestra romántica. As formas sinfónicas. Sinfonía, concerto e música programática.
O piano romántico. A música de cámara.
Influencia da literatura na música.
A ópera. Tendencias. Evolución da ópera como espectáculo. O Verismo.
O lied.
A composición no Romanticismo e Posromanticismo.
148
Orixe e significado dos nacionalismos musicais: escolas e estilos. Figuras representativas
da composición. O rexurdimento musical en Galicia; música instrumental e vocal.
A música na España do século XIX. A zarzuela. A música galega: principais compositores.
O ballet romántico. Transición ao ballet académico. Ballet académico. Figuras
representativas da coreografía.
Música e danzas de salón.
Primeiras tendencias modernas.
O impresionismo. Características musicais e figuras representativas.
Novas linguaxes no século XX: o século dos ismos: Surrealismo, Expresionismo, etc. A
evolución dos elementos da música.
A Segunda Escola de Viena: do Posromanticismo ao Dodecafonismo. Composición e
técnicas.
O Neoclasicismo. Representantes principais da composición. Stravinski.
Teatro musical europeo e americano a comezos do século XX.
Relación da música do século XX con outras linguaxes; orixe e desenvolvemento da
música de jazz.
Diferentes concepcións da orquestra no século XX.
A música en España na primeira metade do século. Falla e a xeración do 98. A Xeración
da República. A música galega. Figuras representativas galegas na diáspora.
Os ballets rusos. Diaghiliev. A danza moderna.
Música e danza na segunda metade do século XX.
O Serialismo integral.
As vangardas. Indeterminación e aleatoriedade. Novas grafías. Música electroacústica e
música concreta.
O Postserialismo.
A música de vangarda española: a Xeración do 51. A música galega. Autores
contemporáneos.
Os novos instrumentos. As novas tecnoloxías aplicadas á música.
A danza contemporánea. Música e corpo humano.
A música e a danza popular moderna: jazz, pop, rock.
Cante e baile flamenco. Danza de carácter. Música e danza popular galega.
A importancia da música cinematográfica, publicitaria e de ambientación. A danza no
cinema.
Música, danza e aplicación das tecnoloxías.
149
6.5.- CRITERIOS DE AVALIACIÓN.
1. Expresar xuízos persoais mediante unha análise estética ou un comentario crítico a partir
da audición ou a visión e a análise dunha obra determinada, considerando aspectos
técnicos, expresivos e interpretativos, utilizando os coñecementos adquiridos e a
terminoloxía apropiada.
2. Situar cronoloxicamente unha obra, tras a súa escoita ou a súa visión e análise, ou
comparar obras de similares características, representativas dos estilos ou as escolas
principais, e sinalar semellanzas e diferenzas entre elas.
Identificar obras dos distintos períodos histórico- estilísticos través da audición ou da visión,
e describir os seus trazos máis característicos, xustificando a súa pertenza a cada período
histórico.
3. Identificar as circunstancias culturais ou sociolóxicas que poidan incidir no
desenvolvemento evolutivo das épocas, os estilos ou os/as autores/as máis
representativos/as da historia da música e da danza.
Relacionar a historia da música e da danza dos distintos períodos histórico-estéticos, así
como os seus movementos artísticos e as obras máis significativas, con outros aspectos da
cultura, o contexto histórico e a sociedade do mesmo período.
4. Analizar textos relativos á música ou á danza.
5. Explicar, a partir dun exemplo proposto, a través dunha análise ou dun comentario, a
utilización da música e da danza como soporte dun texto literario ou como medio de
intensificación dramática en óperas, ballet, cine ou teatro.
6. Elaborar traballos de investigación, individuais ou en grupo, sobre algún aspecto
determinado e relativo á música, a danza, a literatura ou a estética da arte de calquera
época.
6.6.-ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE
1. Realiza desde unha perspectiva persoal
unha valoración estética e crítica dunha
obra concreta ou dunha interpretación
dela.
2. Domina o vocabulario e a terminoloxía
científica aplicados á música e á danza.
3. Consulta e contrasta as fontes de
información adecuadas para a elaboración
dos comentarios.
4.Identifica e sitúa cronoloxicamente os
diferentes períodos da historia da música
e da danza.
150
5. Coñece e explica as principais
características dos estilos, os xéneros ou
as escolas, e detecta as diferenzas entre
varias obras.
6. Contextualiza a obra no seu momento
histórico e/ou estilístico.
7. Comprende e explica a complexidade
do fenómeno artístico, e extrae
conclusións propias con base nos
coñecementos adquiridos na materia.
8. Entende e explica a función das obras e
a influencia na sociedade e noutras
disciplinas artísticas no momento da súa
creación.
9. Comprende e describe o proceso
creativo de músicos/as e coreógrafos/as.
10. Describe as formulacións plasmadas
polo/pola autor/a do texto, en relación
coas correntes estéticas e estilísticas
dunha época concreta.
11. Elabora una análise de texto de xeito
ordenado e metódico, sintetizando as
ideas, distinguindo a información principal
da secundaria e usando un vocabulario
técnico acorde.
12.Comprende e explica o papel da
música e da danza, e o xeito en que se
relaciona con outras artes, para configurar
xunto a elas unha obra artística total.
13, Explica a utilización que se fixo da
música nunha situación concreta.
14. Selecciona pezas musicais para
sonorizar ou ambientar situacións
artísticas concretas.
15. Transmite certeza e seguridade na
comunicación das ideas, e dominio do
tema de investigación.
16. Selecciona correctamente temas
obxecto de investigación, establecendo
prioridades e superando con creatividade
os obstáculos que vaian xurdindo.
17. Asume con responsabilidade o seu
papel no traballo en grupo, tomando as
decisións pertinentes.
18. Expón as súas reflexións sobre o
proceso de investigación e elabora
conclusións sobre o procedemento
establecido, a repartición do traballo, as
conclusións obtidas e unha posible
continuación da investigación, facendo
explícitas as súas impresións persoais
sobre a experiencia.
19. Expón de xeito preciso e ordenado os
resultados do seu traballo de
investigación, e cita as fontes consultadas.
20. Utiliza as novas tecnoloxías da
información e da comunicación, así como
distintos medios e soportes técnicos.
Sobre cada período artístico
1. Capta e describe o carácter, o xénero,
as características estéticas e os trazos
estilísticos máis importantes das obras
propostas.
2. Coñece e describe as obras e os/as
autores/as máis representativos/as de
cada período.
3. Analiza a complexidade de
circunstancias que, pola súa importancia,
determinen o desenvolvemento dunha
época, un estilo ou un/unha autora
determinada, establecendo xuízos críticos.
151
6.7.- PROBAS DE AVALIACIÓN
Nas probas teóricas valorarase a capacidade do alumnado para encadrar adecuadamente a
forma musical obxecto de exame, ben en pregunta teórica ben en audición, no contexto
histórico que lle deu orixe, achegando canto máis datos poida sobre a devandita forma
musical, as súas características propias, o estilo do compositor, o seu lugar na sociedade do
momento etc.
En canto á proba específica de audición, valorarase que o alumnado poida encadrala
axeitadamente no seu período histórico concreto, recoñecendo, a ser posible, a obra de que
se trata. Así mesmo, debe determinar a súa forma musical, os instrumentos que nela
concorren, os trazos estilísticos que a caracterizan e o lugar que ocupa na produción
musical do compositor, naqueles casos nos que esta información poida obterse/ deducirse
da audición.
Todos estes aspectos deberán ser desenvolvidos cunha lóxica interna na que prime,
ademais dos criterios antes sinalados, o principio da non existencia de ideas contraditorias o
incompatibles dentro do mesmo comentario en particular e en xeral de todo o exame.
6.8,- CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN HISTORIA DA MUSICA
Realizaranse dous probas escritas cada trimestre.
A nota de cada trimestre estará determinada principalmente polas probas escritas
realizadas, pero tamén se valorarán as actividades prácticas desenvolvidas na aula:
exposicións orais, traballos de investigación ,audicións ou calquera outra actividade que a
profesora considere oportuna.
A porcentaxe na cualificación será a seguinte:
- 85% Probas escritas
- 15% Actividades prácticas
A nota final do curso terá en conta as notas das tres avaliacións, sendo a última avaliación
a máis importante aínda que non suficiente por si mesma para aprobar.
En caso de que o alumno/a suspenda a terceira avaliación, ou tamén no caso de que
suspenda dúas das tres avaliacións, terá que presentarse a unha proba global se a
profesora o estima apropiado unha vez valorada a súa evolución durante o curso.
152
6.9.- CONTIDOS MÍNIMOS. TEMPORALIZACIÓN.
6.10.-METODOLOXÍA
Orientacións metodolóxicas.
A materia d3e historia da música e da danza cumpre unha función formadora e educativa, e
posúe un potencial interdisciplinario fundamental á hora de realizar toda a formulación
metodolóxica.
Propóñense as seguintes orientacións didácticas para desenvolver o currículo desta materia:
Promover a unidade de teoría e práctica.
Promover a participación activa do alumnado na aula nun ambiente de intercambio,
colaboración e interacción.
Fomentar a creatividade do alumnado.
Potenciar a socialización, ademais de favorecer as relacións no grupo e o traballo de
equipo.
Facilitar o contacto co exterior, asistencia a audicións, concertos e espectáculos de danza,
entre outros.
Partir dos coñecementos previos do alumnado e desenvolver os contidos de forma
estruturada e coherente, de maneira que a posibilidade de construír novas aprendizaxes
repouse no xa aprendido.
Propiciar situacións que sexan motivadoras para o alumnado ou que favorezan a
motivación que sente de forma natural ante o fenómeno musical. Potenciaranse moi
especialmente as posibilidades de comunicación a través do interese que posúe ante o feito
Primeiro trimestre:
O Canto Gregoriano
A Monodía profana
A Polifonía medieval
A música relixiosa no Renacemento
A música profana no Renacemento
A danza na idade media e o renacemento
Segundo trimestre:
A música vocal no Barroco
A música instrumental no Barroco
O Clasicismo: ópera seria, ópera bufa e formas instrumentais
A danza nos séculos XVII e XVIII
Terceiro trimestre:
Romanticismo, Nacionalismo e Post-Romanticismo
Primeiras tendencias modernas
Ballet romántico
Música e Danza no século XX
153
musical, natural no ser humano, traballando nun ambiente distendido que propicie a
asimilación dos novos conceptos.
Fomentar a participación do alumnado na realización de traballos de investigación sobre
autores e obras representativas dun estilo compositivo determinado.
Potenciar a utilización das TIC que estean ao seu alcance, tanto con fins educativos como
para o seu tempo de lecer. Igualmente, fomentarase a lectura e análise de diferentes fontes
documentais, tanto en formato impreso como en soporte electrónico multimedia
A música no tempo
Con este eixo intentarase facer chegar ós alumnos as distintas concepcións da música ó
largo da historia, e como esta foi resposta ás distintas vivencias, sociedades e pensamento
durante a historia da humanidade.
É interesante fomentar principalmente dúas liñas básicas:
Por un lado, a situación sociocultural que da lugar a cada tipo de manifestación musical, co
que esta parte ten un alto contido interdisciplinar (historia, historia do arte, literatura,
filosofía...).
Por outro, unha educación auditiva que permita ó alumno recoñecer e valora-las distintas
estéticas da música ó longo do tempo; por elo dedúcese que unha ferramenta básica neste
bloque será a audición e a escoita activa dos elementos da obra.
Isto leva implícitos dous niveis, por un lado o da intelixencia, e por outro o da sensibilidade:
o oído ha de ser capaz de percibir alturas, timbres, formas, dinámicas, pero tamén
sensacións e sentimentos.
Estas dúas ideas están estreitamente relacionadas, pois o que se intenta conseguir é que o
alumno, trala escoita atenta, poida valorar unha obra musical recoñecendo e tendo en conta
os elementos estritamente musicais da mesma, e ademais considerando a realidade
sociocultural desa música composta noutro tempo e lugar.
Por último, hai que ter tamén en conta que, aínda que a escoita será a ferramenta básica,
tamén o será a interpretación, que fará que interioricen máis os coñecementos adquiridos.
Entre as actividades tipo que utilizaremos ao longo do curso no desenvolvemento das
distintas unidades didácticas podemos sinalar, entre outras, as seguintes:
Audición musical
É evidente que a audición musical é unha das principais ferramentas coas que conta o
profesor de música, e unha das principais vías de achegamento do alumnado á música. O
reto está en evitar que a audición quede nunha actividade pasiva para dar paso ao que
Copland na súa obra ¿Como escoitar a música? (1.985) denomina audición activa, que
permite unha maior comprensión e xa que logo, un maior goce da música por parte do oínte.
Crear bos oíntes é unha labor complexa. A percepción será máis profunda na medida en
que cada alumno poida incorporar experiencias significativas ao escoitado. Trátase non só
de escoitar senón de escoitar algo.
Tamén se utilizará a audición comparada, procurando o maior contraste posible (defendido
por pedagogos como Willems), para así facilitar aos alumnos a tarefa de identificación de
estilos musicais e provocar un proceso de retroalimentación cos coñecementos xa
asimilados. Este aspecto parécenos fundamental á hora de lograr unha comprensión
significativa da evolución da Historia da Música. Esta actividade adquire especial relevancia
neste curso.
154
Análise de partitura
Como complemento á análise auditivo ou de forma independente, a análise de partitura na
etapa do Bacharelato implica un coñecemento máis profundo dos elementos da linguaxe
musical, asociándoos coas distintas etapas da Historia da Música. En principio, seguiremos
o mesmo esquema que para a audición.
Interpretación vocal e/ou instrumental.
Proporase a interpretación no aula de obras relacionadas con aspectos da linguaxe musical
e coas diferentes etapas da Historia da Música. Aínda que non é un apartado que se
contemple nas Probas de Acceso á Universidade, parece oportuno introducir a
interpretación como estratexia metodolóxica para lograr aprendizaxes significativas nesta
etapa. Conceptos como acorde, función tonal, textura monódica, polifónica ou homofónica,
melodía e acompañamento, baixo continuo, ostinato, etc., compréndense moito mellor (e é
probable que nunca se esquezan) logo de ensaiar e interpretado obras que os inclúan.
Comentario de texto
O texto histórico resulta unha fonte de primeira man para o coñecemento da Historia da
Música posto que reflicte a situación dunha época ou compositor determinado.
Fomentaremos con esta actividade o interese pola lectura como fonte de información, e a
valoración da lingua como vehículo de transmisión da cultura.
Recompilación de datos
As opinións dentro do ámbito da Educación coinciden na importancia das novas tecnoloxías
na escola, froito das características da sociedade na que vivimos. A materia de Música goza
da vantaxe, sobre outras do currículo, de que as novas tecnoloxías estenderon a súa
difusión e o seu acceso xeneralizado de forma asombrosa. Por exemplo, as páxinas web de
temática musical teñen un gran peso no conxunto da rede, todos os estilos, instrumentos,
formas e aspectos musicais están representados, aínda que con grandes desigualdades en
calidade e importancia.
Xa que logo, para fomentar a aprendizaxe autónoma, a súa familiarización coas novas
tecnoloxías e a súa capacidade de selección, os alumnos recompilarán datos a través dos
medios informáticos e bibliográficos que dispoña o centro, pero será un estudo dirixido, para
así asegurarnos a optimización e o éxito dos resultados.
Temporalización de contidos
Os alumnos que se presenten á convocatoria extraordinaria deberán
superar a proba escrita proposta. A cualificación mínima para obter o
Aprobado será de 5 puntos.
6.11.-MATERIAIS E RECURSOS
Material básico
canon de video, computador con cartón de son, programas secuenciadores, editores de
partituras, editores de audio altofalantes e, teclado midi.
155
Conexión a Internet.
Instrumentos de placa Orff, instrumentos de percusión, guitarra ,un piano e un teclado.
Lousa con pentagrama.
Esta materia non utiliza libro de texto. Os materiais elaborados pola profesora entregaranse
ao alumnado en forma de fotocopias. Ademáis os alumnos deberán realizar procuras de
información relacionadas con cada tema de acordo á bibliografía recomendada.
En canto ás audicións, tanto a súa escoita como a súa visionado, non suporán ningún
problema aos alumnos ao contar coa ferramenta de You tube. Se lles proporcionará unha
lista detallada de todas elas coas versión recomendadas.
156