1

ACTIVIDADES DE RECUPERACIÓN

BIOLOGÍA Y GEOLOGÍA 3º ESO

1. a) Ordena os seguintes niveis de organización dos seres vivos de menor a maior complexidade: tecido, célula,

aparato, átomo, organismo, macromolécula, ecosistema, poboación.

b) En que nivel situarías aos virus? Os consideramos un ser vivo? Por que?

2. Indica as diferencias que existen entre:

a) Célula eucariota e célula procariota

b) Célula animal e vexetal

3. Completa o cadro seguinte:

Características

Tipo de célula Procariota Eucariota animal Eucariota vegetal

Núcleo

Mitocondria

Cloroplasto

Ribosoma

Exemplo

4. Explica en que se diferencian as enfermidades infecciosas das non infecciosas. Completa o cadro seguinte:

Enfermidade Tipo (se é infecciosa indica o axente que la produce: virus, bacterias…)

Hepatite

Cáncer

Gripe A

Párkinson

Sarampelo

Paludismo

Depresión

Hemofilia

Artrite reumatoide

Tuberculose

5. Completa o cadro seguinte:

Biomoléculas Función que realizan nos seres vivos

Auga

Sales minerais

Glícidos

Lípidos

Proteínas

Ácidos nucleicos

6. Cales son as tres funciones dos seres vivos? Explícaas.

7. En que se diferencia nutrición e alimentación? Cales son os aparatos que interveñen no proceso de nutrición? Indica

que función xeral realiza cada un.

2

8. Os alimentos clasifícanse en 3 tipos segundo o tipo de nutriente que aportan. Relaciona cada alimento co grupo

correspondente:

a) Cabaza

b) Mortadela

c) Queixo

d) Doce

e) Pescado

f) Lentellas

g) Pataca

9. Completa a táboa seguinte:

Nutrientes Función

plástica

Función

reguladora

Función

enerxética

Exemplo de alimento rico neste

nutriente

Proteínas

Glúcidos

Vitaminas

Sales minerais

Lípidos

10. Contesta Verdadeiro o Falso ás seguintes afirmacións. Corrixe as respostas falsas.

a) Os micronutrientes non aportan enerxía á dieta ( )

b) As vitaminas liposolubles son aquelas que se eliminan facilmente polos ouriños, como a vitamina C ( )

c) Os nutrientes que máis necesitamos son as proteínas que deberían supor entre un 50 ao 55 % do total ( )

d) A enerxía proporcionada polos alimentos mídese en calorías 0’24 calorías equivalen a 1 Julio ( ).

e) El colesterol es un lípido imprescindible para o noso organismo ( ).

11. Que biomoléculas tomas en maior proporción cando comes:

a) Arroz

b) Carne o pescado

c) Manteiga

d) Froita

e) Doces

12. Diferencias entre célula procariota e célula eucariota.

13. Diferencias entre célula vexetal e célula animal.

14. Observa o debuxo da célula seguinte: Que tipo de célula é? Razoa a resposta. Indica os nomes dos orgánulos

sinalados e indica a súa función.

3

15. Que características debe ter unha dieta para ser equilibrada?

16. Completa o seguinte cadro sobre as etapas da función dixestiva:

Etapas Lugar onde ten lugar En que consiste

INXESTIÓN

absorción dos nutrientes que pasan ao sangue ou

linfa.

EXESTIÓN

17. Observa o debuxo sobre unha parte do aparato dixestivo mostrado a continuación e responde a las preguntas

propostas.

a) Pon nome ás partes sinaladas no debuxo.

b) No debuxo aparecen glándulas anexas. Indica cales son e o que producen.

c) Comenta o tipo de dixestión que se leva a cabo no estómago.

18. Indica a que clase de tecido corresponden as seguintes definicións. Que teñen en común todos estes tecidos?

a) É un tecido de recheo dos órganos e dos espazos que hai entre eles.

b) Forma a capa de graxa que hai debaixo da pel.

c) A súa matriz é un líquido chamado plasma.

d) É duro e resistente porque a matriz está chea de sales de calcio.

19. Escribe o nome do aparato ou sistema que está relacionado con cada un dos seguintes procesos.

a) Procesa os alimentos para que as células os podan aproveitar.

b) É responsable da supervivencia e perpetuación da especie.

c) Elimina da sangre os produtos de refugo das células.

d) Permite a locomoción do organismo.

e) Encargase de mover o sangue por todos os órganos e sistemas.

20. Xustifica a necesidade do corpo humano de manter un medio interno.

21. Relaciona os elementos de estas tres columnas:

a) Proteínas. 1) Reguladora. I) Son unha fonte de enerxía.

b) Glícidos. 2) Enerxética y estrutural. II) Necesítanse en cantidades moi pequenas.

c) Vitaminas. 3) Enerxética. III) Necesítanse en cantidades moderadas.

d) Lípidos. 4) Estrutural. IV) Son a principal fonte de enerxía que usamos.

4

22. Sinala se son verdadeiras o falsas las seguintes afirmacións. Corrixe as respostas falsas:

a) Os alimentos en dixestión avanzan polo tubo dixestivo gracias aos movementos peristálticos ( ).

b) A saliva é unha sustancia líquida que axuda na deglutición dos alimentos, pero que sen función dixestiva ( ).

c) No intestino groso as sustancias en dixestión sécanse e fermentan ( ).

d) O quimo é produto da dixestión levada a cabo no duodeno ( )

e) Durante a absorción, glícidos e lípidos pasan ao sangue e proteínas á linfa ( ).

f) O fígado fabrica a bile ( )

g) No intestino groso absórbense nutrientes ( ).

h) No duodeno prodúcese a absorción dos alimentos ( ).

i) A mestura dos alimentos co zume intestinal chamase quimo ( ).

j) A saliva ten función lubricante e non dixestiva ( ).

23. Define os seguintes termos: Quimo, Epiglote, Nutrientes, Movementos peristálticos.

24. Sinala as partes do dente representado a continuación, así como os tipos de dentes:

25. Lee o seguinte texto: “Celiaca y Crohn, dos patologías 'hermanas” e responde ás cuestións propostas:

Desde hace tiempo se sabe que las personas celiacas tienen un riego más alto de desarrollar enfermedad de Crohn.

Este vínculo hacía pensar en la existencia de una estrecha relación genética entre estas enfermedades intestinales.

Tanto la enfermedad celiaca como la de Crohn son trastornos inflamatorios crónicos intestinales. La primera es mucho

más común entre la población -se estima que una de cada diez personas la padece- y consiste en una intolerancia

permanente al gluten, una proteína presente en cereales como el trigo, la cebada o el triticale. La segunda, en cambio,

es menos habitual y se cree que se produce por una reacción autoinmune a determinadas bacterias intestinales.

En ambos casos, el desarrollo de la enfermedad depende tanto de la existencia de una predisposición genética como

de la intervención de determinados factores externos.

Para averiguar el nexo de unión entre ambas enfermedades, los autores de esta investigación realizaron una revisión

de varios rastreos genéticos, en todos los casos, el análisis del ADN se había llevado a cabo con el objetivo de hallar

mutaciones relacionadas con la enfermedad de Crohn o la celiaca.

Con los resultados en la mano, estos investigadores replicaron los datos en otras dos muestras independientes de

pacientes, lo que puso de manifiesto la existencia de un total de cuatro zonas genéticas que estaban directamente

implicadas con los citados trastornos.

Aunque reclaman más estudios al respecto antes de sacar conclusiones definitivas, los investigadores aseguran que su

trabajo confirma que la enfermedad celiaca y la de Crohn al menos comparten una parte de su origen genético.

a) Que causa a enfermidade das persoas celíacas? É o mesmo problema que na enfermidade de Crohn?

b) A que bacterias intestinais se refire o texto ao falar da enfermidade de Crohn?

c) Cal é a relevancia da investigación que aparece recollida no artigo?

5

26. Que tipos de vasos sanguíneos permiten a circulación do sangue? Indica as súas características.

27. A seguinte imaxe corresponde a un centrifugado sanguíneo. Na imaxe pódense ver dúas

fracciones:

a) Identifica ambas fraccións A e B:

b) Fai un esquema cos compoñentes da fracción B:

28. Describe os leucocitos axudándote dun debuxo e realiza a súa clasificación.

29. Nas seguintes imaxes identifica os compoñentes do sangue e indica a función de cada un. Completa o seguinte

esquema coas partes do corazón:

30. Completa o seguinte texto cos termos apropiados.

A ______________ ___________________ consiste na contracción dos ventrículos. O sangue é impulsada

_______________ do corazón. Debido a isto, a ______________ que exerce o sangue abre as válvulas

_________________________ e provoca o peche das válvulas __________________________, impedindo que o

sangue _________________________ cara as _________________________.

6

31. Comenta como se atopan as distintas cavidades do corazón durante unha sístole auricular (cales están contraídas e

cales relaxadas)

32. Contesta V ó F ás seguintes afirmacións e corrixe as que consideres equivocadas:

a) Os nefróns do corazón actúan de forma coordinada ( ).

b) As arteríolas de cada nefrón forman un novelo chamado glomérulo ( ).

c) Na cápsula de Bowman reabsorben os nutrientes aproveitables ( ).

d) Os tubos colectores recollen os ouriños formados nas nefróns ( ).

e) O volume de ouriños producido é independente da cantidade de líquido tomado ( )

33. Lee o seguinte texto e contesta ás preguntas propostas:

Si bien la esperanza de vida de la población se ha incrementado en el mundo, también ha crecido el número de adultos

mayores afectados por la insuficiencia renal, debido al envejecimiento natural que hace que los riñones pierdan de

forma progresiva e irreversible su funcionalidad.

En los adultos mayores la ERC (Enfermedad Renal Crónica), además de estar asociada a la edad también está

relacionada con enfermedades crónicas no transmisibles, tal es así que la diabetes y la hipertensión arterial son las

causas más frecuentes de daño renal en todo el mundo.

La ERC es una dolencia lenta y progresiva que no da síntomas en su etapa inicial por lo que puede pasar muchos años

antes de ser diagnosticada. Cuando las molestias aparecen la enfermedad ya está avanzada o en fase terminal, es decir

el paciente tiene una insuficiencia renal severa que pone en peligro su vida y, por tanto, requiere de diálisis o trasplante

renal.

Los síntomas que se pueden presentar en la etapa avanzada son: fatiga, debilidad, palidez, náuseas y vómitos; prurito,

mal aliento, temblor de manos, hinchazón de diferentes partes del cuerpo, dificultad para respirar; impotencia sexual,

etc. Además del riesgo de padecer de insuficiencia renal estos pacientes tienen 10 veces más riesgo de morir de infarto

cardiaco o derrame cerebrovascular en comparación con las personas que no tiene ERC. Tal es así que cada año

mueren en el mundo millones de personas prematuramente a causa de problemas cardiovasculares en los que está

implicada esta enfermedad renal.

Entre otras de las complicaciones que pueden presentar estos pacientes están: huesos débiles, daño de los nervios,

hipertensión arterial y anemia.

Segundo o artigo, por que se incrementa o número de enfermos de ERC?

a) Que síntomas presentan os enfermos?

b) Cales son as posibles soluciones para os afectados por esta enfermidade?

c) Que riscos asociados ten padecer una ERC?

d) Cales son os movementos respiratorios? Como se producen?

34. Observa o seguinte esquema: Pon o nome as partes sinaladas e a función de cada unha.

35. Completa el seguinte esquema sobre el aparato respiratorio:

7

36. Sinala, brevemente, a función de cada estrutura do aparato respiratorio sinala:

a) Corda vocal: _____________________________________________________

b) Células ciliadas: ___________________________________________________

c) Pituitaria: ________________________________________________________

d) Anel de cartilaxe: ________________________________________________

e) Epiglote ________________________________________________________

37. A seguinte estrutura mostra unha parte importante do aparato respiratorio.

a) Que proceso ten lugar nesta rexión?

b) Que diferencias hai entre o aire alveolar e o do sangue?

c) Por que se moen os gases nunha e outra dirección?

d) Que ocorre cando o sangue que sae dos pulmóns chega aos tecidos?

38. Contesta V ó F ás seguintes afirmacións. corrixe as afirmacións que consideres equivocadas:

a) Os pulmóns dispoñen de musculatura lisa que lles permite contraerse e inflarse para incorporar o aire do exterior

( ).

b) O diafragma aplanase nunha inspiración e relaxase nunha expiración ( ).

c) A baixa presión no interior do pulmón é o que permite a entrada de aire nunha inspiración ( ).

d) Ao incrementarse o volume da caixa torácica aumenta tamén a presión no interior dos pulmóns ( ).

e) A entrada de aire nos pulmóns denominase expiración ( ).

39. A seguinte é unha historia real dun traballador da construción da rexión central de Texas que morreu á idade de 35

años.

"Cuando comencé a trabajar por primera vez, yo era muy joven y lleno de energía. Estaba ansioso por comenzar mi

primer trabajo verdadero en los Estados Unidos y poder mantener a mi esposa e hijos como yo quería. Los operadores

de las chorreadoras de arena* ganan buen dinero. Noté qua había bastante polvo, pero nunca pensé que podría

causarme daño. Yo usaba una mascarilla todos los días para cubrirme la boca y la nariz. Todos me dijeron que era

buena idea y que yo estaría bien. Pero ya veo que después de todo eso no era cierto. Ahora tengo 35 años y sufro de

esta enfermedad. Nadie me habló antes de ella. Mi esposa notó que yo estaba tosiendo y jadeando demasiado por la

noche y se sintió muy preocupada. Ahora me canso muy fácilmente, y se me hace difícil disfrutar las cosas que yo

acostumbraba a hacer como jugar con mis hijos y llevarlos a pasear. Con frecuencia me siento deprimido y me molesta

mucho no poder cuidar de mi familia. Mi médico dijo que el mío es un caso avanzado y que probablemente moriré en

unos cuantos años. Esta enfermedad cambia realmente la vida de uno y afecta a su familia. No puedo imaginar que voy

a morir tan joven y que no veré crecer a mis hijos. Quisiera haber sabido esto antes de que fuera demasiado tarde."

* Las chorreadoras de arena se utilizan en EEUU para la limpieza de tuberías de pozos petrolíferos.

a) A que enfermidade se refire o texto?

b) Que síntomas aprécianse na persoa afectada e por que se producen?

c) Parece unha enfermidade curable? Razoa a resposta.

d) Que medidas de protección laboral poderían adoptar as empresas para evitar a enfermidade destes traballadores?

8

40. Completa o seguinte debuxo sobre as partes del aparato excretor. A que chamamos excreción? Como ten lugar no

noso corpo? En que se diferencia da defecación?

41. Define os termos seguintes: nefróns, suor, vexiga urinaria e uretra

42. Cales son as células básicas que compoñen o tecido nervioso? No seguinte debuxo identifica as súas partes

principais:

43. Explica cales son os compoñentes e as funcións do sistema nervioso central e do sistema nervioso periférico.

44. Indica en que parte do Sistema Nervioso son controladas as seguintes funciones:

a) Control das funcións vitais (respiración, latexo cardíaco…)

b) Pensamento consciente

c) Recibir os estímulos do exterior

d) Equilibrio e movemento

e) Enviar respostas aos músculos ou glándulas

45. Os animais de vida nocturna teñen maior número de bastóns que os de vida diúrna. A que se deberá?

46. Como consecuencia da chegada dun estímulo aos órganos de coordinación elaborase unha resposta. Que órganos

son os encargados de efectuala e que nome reciben? Como actúan?

9

47. Relaciona de forma correcta os termos das dúas columnas.

a) Célula gustativa. 1) Recibe sinais nerviosas.

b) Botón gustativo. 2) Función táctil e gustativa.

c) Papila gustativa. 3) Alberga as células gustativas.

d) Bulbo olfactivo. 4) Quimiorreceptor.

48. Indica cada unha das partes sinaladas do ollo, indicando a estrutura y función.

49. A que estrutura dos órganos dos sentidos corresponde cada unha das seguintes definicións?

a) Son mecanorreceptores que se estimulan coas ondas sonoras.

b) Encárganse de detectar os movementos de xiro do corpo.

c) Receptores que se estimulan con sustancias que se disolven no moco.

d) Estruturas con forma de bulbo que se localizan nas papilas da lingua.

e) Células encargadas da visión en branco e negro.

f) Estrutura que regula o paso da luz á retina.

g) Captan os cambios de temperatura do medio ambiente.

50. Sinala onde se localizan os receptores que se encargan de percibir o cheiro e como se chaman.

51. Por que deixa de percibirse un estímulo?

52. Observa o seguinte esquema e contesta: Que parte do corpo terá maior sensibilidade, na xema dos dedos ou no

brazo? Por que?

53. Cita e describe tres enfermidades que afectan á audición e ao equilibrio.

54. Que é unha sinapse? Por que é necesaria?

10

55. Pon o nome nas partes do oído que se indican, explicando a estrutura e función.

56. Observa a seguinte fotografía e explica as reaccións que se producen no porteiro.

57. Describe as características do cerebro.

58. Contesta ás seguintes cuestiones sobre los nervios que controlan la cabeza.

a) Como se chaman e cantos son?

b) De onde parten os estímulos e que nervios os levan?

c) De onde parten as ordenes e que nervios as levan? Que órganos controlan?

59. Contesta a las seguintes cuestiones sobre el tronco encefálico.

a) A que parte do sistema nervioso pertence?

b) Onde se localiza?

c) Indica o nome dunha estrutura que forma parte do tronco encefálico.

d) Cita dúas funciones que controla.

60. Que tipo de órgano é a hipófise? Onde se atopa? Describe a súa estrutura e dous das súas funciones.

61. Explica como é a estrutura dos ósos.

11

62. Relaciona de forma correcta os temos das tres columnas.

a) Neurohipófise. 1) Adrenalina. I) Estimula o crecemento dos ósos.

b) Medula suprarrenal. 2) Estróxenos. II) Controla a cantidade de calcio do sangue.

c) Adenohipófise. 3) Parathormona. III) Desenvolve os caracteres sexuais

femininos.

d) Ovario. 4) Oxitocina. IV) Contrae a musculatura do útero no parto.

e) Paratiroides. 5) Hormona do crecemento V) Estimula el organismo en situacións de

estrés.

63. Nos debuxos seguintes identifica as partes sinaladas e ao lado indica a súa función:

64. Completa a táboa sobre os métodos anticonceptivos.

Método Tipo Vantaxe Desvantaxe

Ogino

Preservativo

DIU

Píldora

anticonceptiva

Vasectomía

65. Sitúa no debuxo do esqueleto os nomes dos seguintes ósos:

a) clavícula, cranio, esternón, cúbito, radio, falanxes, costelas, columna vertebral, sacro, fémur, rótula, tibia,

peroné, tarso, metatarso

12

b) Busca o nome dos músculos sinalados.

66. Relaciona os elementos das filas coas columnas pondo unha cruz nos recadros que corresponda:

Tipo de músculo Esquelético Liso Cardíaco

Contracción ¿Involuntaria o voluntaria?

Aspecto ¿Estriado Liso?

Contracción ¿Lenta y débil o rápida y potente?

67. Cales son os gametos ou células reprodutoras? En que consiste a fecundación? Onde ten lugar? Que célula se obtén?

68. Clara tivo a menstruación o día 3 deste mes Cando é máis probable que teña lugar a ovulación?

69. Que é a placenta e cal é a súa función?

70. Que son as enfermidades de transmisión sexual? Que axentes poden ser os causantes? Cita un exemplo de cada un.

71. A que se chaman caracteres sexuais primarios e secundarios? Cales son os masculinos e os femininos?

72. Cales son as hormonas sexuais? Cal é a súa función?

73. Cales das seguintes frases relacionadas coa meteorización son falsas?

a) A meteorización descompón as rochas superficiais.

b) A meteorización química produce cambios na composición das rochas.

c) As rocas da cortiza terrestre sofren enormes alteracións a causa da meteorización.

d) A meteorización física transforma quimicamente as rochas superficiais.

13

74. Indica cales dos seguintes procesos producen meteorización química.

a) A oxidación.

b) A xelifracción.

c) A actividade de los seres vivos.

d) A carbonatación.

e) A termofracción.

f) A disolución.

75. As partículas procedentes da erosión poden ser desprazadas por diversos axentes.

76. Como se denomina este proceso de modelado?

77. Saberías dicir cales son os axentes que desprazan as partículas procedentes da erosión?

78. Diferencias entre rochas volcánicas, filonianas e plutónicas.

79. La acción xeolóxica e formas características ocasionadas na paisaxe polos glaciares.

80. Relaciona cada modelado co seu correspondente axente.

1) Deltas.

2) Vales con perfil en forma de V. a) Augas de arrollada.

3) Canal de desaugue.

4) Chemineas de fadas. b) Torrentes.

5) Cono de dexección.

6) Cárcavas. c) Ríos.

81. Relaciona cada forma da modelaxe con seu correspondente proceso.

1) Sima. a) Depósito litoral.

2) Acantilado. b) Disolución da calcaria por carbonatación.

3) Estalactita. c) Abrasión.

4) Banco de area. d) Depósito de calcaria a partir del bicarbonato de calcio

disolto na auga.

82. Completa los seguintes textos.

A ______________________é o proceso de ______________________ou descomposición das rochas superficiais pola

acción conxunta da atmosfera, do ______________________e dos seres vivos. Pode ser ______________________ou

química.

Na ______________________ química prodúcense unhas ______________________químicas que

______________________a composición dos minerais que compoñen as rocas.

83. Explica que enerxía e que procesos xeolóxicos producen os cambios no relevo.

84. Describe os diferentes tipos de paisaxes

85. Responde ás seguintes cuestións:

a) Poderías explicar como se forman os desertos pedregosos?

b) Que formas se orixinan nestes desertos?

c) En que zona do deserto atópanse os campos de dunas?