- 1. L' Apocolocintosi : la stira de la mort de Claudi Homo
ridens. Burla, stira i pardia en la literatura
grecollatina,Societat Catalana d'Estudis Clssics, Barcelona, IEC,
13 de juliol del 2011 Sebasti Giralt Universitat Autnoma de
Barcelona Claudi, Musei Vaticani, Roma
2. Context
- Mort de Claudi: 13 d'octubre de l'any54
- Escrita per a les Saturnals: desembre del 54 (?)
Claudi i Agripina, 50/54 (aureus). Ner, Musei Capitolini, Roma
3. Autoria: Sneca Sneca, Antikensammlung, Berln 4. Ttol
- ( Apocolokntosis ) (Di Cassi, LX, 35,2-4)
- Manuscrits:Diui Claudii apotheosis per saturamiLudus de morte
Claudii .
Ner i Agripina, 54 (aureus). 5. Ttol
- (apokoloknt sis) , ( mutilat) i punxar ()
- ( apothosis)/ ( Apocolokntosis ) ( thes ) du / ( koloknte )
carbassa.
6. Gnere
- Satura quidem tota nostra est , in qua primus insignem laudem
adeptus Lucilius quosdam ita deditos sibi adhuc habet amatores ut
eum non eiusdem modo operis auctoribus sed omnibus poetis praeferre
non dubitent. 94. Ego quantum ab illis, tantum ab Horatio
dissentio, qui Lucilium "fluere lutulentum" et esse aliquid quod
tollere possis putat. Nam et eruditio in eo mira et libertas atque
inde acerbitas et abunde salis. Multum est tersior ac purus magis
Horatius et, nisi labor eius amore, praecipuus. Multum et verae
gloriae quamvis uno libro Persius meruit. sunt clari hodieque et
qui olim nominabuntur. 95. Alterum illud etiamprius saturae genus ,
sed non sola carminum varietate mixtum condidit Terentius Varro,
vir Romanorum eruditissimus (Quintili,Instituci oratria , X,
94-95.).
7. Tipus de stira
- Stira regular (en vers, normalment hexmetres)Lucili, Horaci,
Persi iJuvenal.
- Stira menipea (prosmetre) < Menip de Gdara (diatriba
cnico-estoica)Varr i Sneca.
Menip de Gdara segons Velzquez, 1639-1641 8. Varr
- Marc Terenci Varr 116 a.C. 27 a.C.
- vir Romanorum eruditissimus Quintili ( Inst.Or. X.1.95)
- Stires Menipees( Saturae Menippaeae ):
- 150 llibres (600 fragments).
- El ttol uneix dues tradicions:
- saparten delmos maiorum )
- aui et ataui nostri, cum alium
- ac cepe eorum uerba olerent, tamen optume animati.
Denari de Pompeu i Varr, 49 a.C . 9. Posteritat
- Juli lApstata, Els CsarsoLes Saturnals.
- Boccacio,Exposici sobre la Comdia de Dante(crtica).
- Traducci castellanaApocolokyntosis: Juego de Claudio Emperador
( segle XV).
- Erasme de Rotterdam,Juli expulsat del cel ,
- Joan Llus Vives,Somnium(1520).
- Justus Lipsius,Somni(1581).
- Rousseau, traducci francesa de l' Apocolocintosi(1781).
- Lord Byron,La visi del judici(1822).
- Robert Graves, traducci de l' Apocolocintosi( The
Pumkinification of Claudius ) 1934.
10. Prefaci
- [1] Quid actum sit in caelo ante diem III idus Octobris anno
novo, initio saeculi felicissimi, volo memoriae tradere. Nihil nec
offensae nec gratiae dabitur. Haec ita vera si quis quaesiverit
unde sciam, primum, si noluero, non respondebo. Quis coacturus est?
Ego scio me liberum factum, ex quo suum diem obiit ille, qui verum
proverbium fecerat, aut regem aut fatuum nasci oportere. Si
libuerit respondere, dicam quod mihi in buccam venerit. Quis unquam
ab historico iuratores exegit? Tamen si necesse fuerit auctorem
producere, quaerito ab eo qui Drusillam euntem in caelum vidit:
idem Claudium vidisse se dicet iter facientem "non passibus
aequis." Velit nolit, necesse est illi omnia videre, quae in caelo
aguntur: Appiae viae curator est, qua scis et divum Augustum et
Tiberium Caesarem ad deos isse. Hunc si interrogaveris, soli
narrabit: coram pluribus nunquam verbum faciet. Nam ex quo in
senatu iuravit se Drusillam vidisse caelum ascendentem et illi pro
tam bono nuntio nemo credidit, quod viderit, verbis conceptis
affirmavit se non indicaturum, etiam si in medio foro hominem
occisum vidisset. Ab hoc ego quae tum audivi, certa clara affero,
ita illum salvum et felicem habeam.
11. Lhora
- Puto magis intellegi, si dixero: mensis erat October, dies III
idus Octobris. Horam non possum certam tibi dicere, facilius inter
philosophos quam inter horologia conveniet, tamen inter sextam et
septimam erat.
- Nimis rustice! Adquiescunt omnes poetae, non contenti ortus et
occasus describere ut etiam medium diem inquietent, tu sic
transibis horam tam bonam?
12. Mort de Claudi
- [3] Claudius animam agere coepit nec invenire exitum poterat.
[...] Et ille quidem animam ebulliit, et ex eo desiit vivere
videri. Exspiravit autem dum comoedos audit, ut scias me non sine
causa illos timere. Ultima vox eius haec inter homines audita est,
cum maiorem sonitum emisisset illa parte, qua facilius loquebatur:
"vae me, puto, concacavi me." Quod an fecerit, nescio: omnia certe
concacavit.
13. Edicions, traduccions i comentaris
- Eden, P. T.,Apocolocyntosis , edici crtica, traducci anglesa i
comentari, Cambridge, 1984.
- Garcia, M. Giralt, S., Stira de la mort de Claudi / La
Clemncia, Barcelona 2002 (La Magrana).
- Gil, J.,Apocolocintosis , text i traducci castellana,Estudios
clsicos .Serie textos , Suplementos, 4, Madrid, 1971.
- Heredia, R.,Apocolocntosis del divino Claudio , text i traducci
castellana, Mxic, 1979.
- Heseltine, M.,Petronius , W. H. D. Rouse,Apocolocyntosis , text
i traducci anglesa, Londres-Cambridge (Mass.), 1916 (19562).
- Marin, J.,Dilogos: Consolaciones a Marcia, a su madre Helvia y
a Polibio. Apocolocintosis , traducci castellana, Madrid,
1996.
- Marin, J.,Apocolocintosi del div Claudi / Epigrames, text
Barcelona, FBM, 2004.
- Mugellesi, R.,Apocolocyntosis , text i traducci italiana, Mil,
1996.
- Roncali, R.,L'apoteosi negata. Apokolokyntosis , text,
comentari i traducci italiana, Vencia, 1989.
- Roncali, R.,Apocolocyntosis , edici crtica i comentari,
Leipzig, 1990.
- Ronconi, A.,Apocolocyntosis , text i traducci italiana, Mil,
1947.
- Russo, C. F.,Divi Claudii Apocolocyntosis , text, comentari i
traducci italiana, Florncia, 1948 (1965).
- Schnberger, O. ,Apocolocyntosis divi Claudii , texti comentari,
Wrzburg, 1990.
- Waltz, R.,L'Apocoloquintose du divin Claude , edici crtica i
traducci francesa, Pars, 1934.
14. Estudis
- Bringmann, K., SenecasApocolokyntosis . Ein Forschungsbericht
1959-1982,ANRW , 32.2, Berln i Nova York, 1985, pp. 885-914.
- Coffey, M., Seneca, Apocolokyntosis 1922-1958,Lustrum , 6,
1961, pp. 239-271.
- Corts, R., Apocolocyntosisde Sneca. Estado de la
cuestin,Anuario de estudios filolgicos , 7, 1984, pp. 75-93.
- Corts, R., Teora de la stira. Anlisis de Apocolocyntosis de
Sneca , Cceres, 1986.
- Corts, R., "Apocolocyntosis", dins Carmen Codoer (ed.),Historia
de la literatura latina , Madrid, 1997, pp. 557-565.
- Marti, B. M.,"Seneca's Apocolocyntosis and Octavia: a
dyptych",AJPh , 73, 1952, pp. 24-36.
- Motto, A. L. i Clark, J. R., Satiric Plotting in
SenecasApocolocyntosis ,Emerita , 51, 1983, pp. 29-40.
- Riikonen, H. K.,Menippean Satire as a Literary Genre with
special reference to Seneca's Apocolocyntosis , Helsinki,
1987.
- Rodrguez-Almeida, E.,"IlLudus de morte Claudi( Apocolocyntosis
), un rebus storico-letterario", dinsMlanges d'archeologie et
histoire de l'cole Franaise de Rome. Antiquit , 108, 1996, pp.
241-262.
- Rodrguez-Almeida, E., "Il senechismo delLudus de morte Claudii
, un puro artificio", dinsMlanges d'archeologie et histoire de
l'cole Franaise de Rome. Antiquit , 108, 1996,pp. 893-900.