Date post: | 25-Jun-2015 |
Category: |
Education |
Upload: | ies-fjz-bhi |
View: | 9,705 times |
Download: | 0 times |
GAIA
Gizarte feudala
BIGARREN
INBASIOAK
ERREINUAK
FEUDALISMOA
ERREGEA ETA BERE GORTEA
GIZARTE FEUDALA
Europa IX. mendeko
bigarren erdia eta X. mendean
Nobleak
ESTAMENTUZKO GIZARTEA
NOBLEAK
ANTOLAKETA
MONJEAK ETA
MONASTERIOAK
EGUNEROKO BIZITZA
NEKAZARIEN LANA
Nekazariak
Feudalismoa
Eliza
Erdi Aroa
I V X XV XX
Goiz
Erdi Aroa
Berant
Erdi Aroa
V - XV
VI.mendea
Karlomagnoren inperioa (VIII-IX.mendeak)
843 (IX.mendea) - Verdungo hitzarmena: Inperioaren banaketa
•Frankoen garaian, erregea hiltzean horren semeen artean banatzen zen erresuma.
Karolingioek ohitura mantendu zuten.
•Bizirik iraun zuen Karlomagnoren seme bakarrak,Luis Errukitsuak Inperioa osorik eskuratu zuen.
•Luis hil zenean, inperioa haren hiru semeren artean banatu zen Verdungo Hitzarmenean elkarren aurka borroka egin ondoren.
•Inperio karollingioa desegin zen orduan.
•Zatiketa eta segurtasunik eza nagusitu ziren.
•Botere politikoak eta mugak babesteko ahalmena ahuldu ziren
Bigarren inbasioak sartu ziren Europan
Europa IX. mendeko bigarren erdian eta X. mendean
Segurtasun eza garaia izan zen Europan. Hiru herriren inbasioak eman ziren: bikingoak, magyarak edo hungariarrak eta sarrazenoak.
Inperio karolingioa desagertu zen eta Europan erreinu ugari banatu ziren.
Erregeak oso ahulak izaten ziren eta ezin izaten zituzten herritarrak babestu. Horregatik, nekazariek nobleen babesa bilatu zuten. Babes truke, nekazariek jaunarentzat lan egin behar izaten zuten. Horrela sortu zen gizarte feudala.
28. orrialdea
Bigarren inbasioen mapa
Piratak
Itsasotik etorritako daniar piratak Rouen hirian sartu ziren eta haserre, harrapaketa egin eta gero, guztia hondatu zuten eta hiria txikitu zuten. Monjeak eta gainerako biztanleak hil eta gatibu hartu zituzten.
Sena ibaiaren inguruan zeuden monasterio eta herri guztiak suntsitu zituzten eta bertako biztanleek, beldurtuta, erreskate handiak ordaindu behar izan zituzten.
San Bertinen historia, IX. mendea
Drakkar bikingoa
HERRI BARBAROEN INBASIOAK
LEHENENGO INBASIOAK
NOIZ (mendeak)Egoera historikoa
NORTZUK NONDIK NORA
III.mendetik aurrera(III-IV-V)
Erromar Inperioko krisialdia
ANGLOSAXOIAKGaur egungo Alemaniako iparraldetik
Britainiar uharteetara
FRANKOAKGaur egungo Alemaniako
mendebaldetik
Europako erdialdera, gaur egungo Frantziara
eta Alemaniako mendebaldera
BISIGODOAKDanubio ibaiaren
iparraldetik
Hasieran gaur egungo Frantziara eta
beranduago penintsula iberiarrera
SUEBOAKGaur egungo Alemaniatik
Penintsula iberiarraren ipar-mendebaldera
BIGARREN INBASIOAK
IX.mendearen bigarren zatian eta X.mendeanInperio Karolingioaren desagerpenaren ostean
BIKINGOAK EskandinaviatikBritainiar uharteetara, Frantziako iparraldera eta Italiako hegoaldera
MAGYARRAK edo
HUNGARIARRAKAsiako estepatik
Europako ekialdera, gaur egungo Hungaria
dagoen lekura
SARRAZENOAKIpar Afrikatik eta Ekialde Hurbiletik
Mediterraneoko kostaldera
Europako mapa 1000. urtean
GIZARTE ESTAMENTALA
Erregea
Nobleak eta elizgizon gorenak
2. mailako nobleak, zaldunak eta elizgizonak
Soldaduak eta herri xehea
Erdi Aroa Gaur egunErdi Aroan nobleak
lontrolatzen zituzten lurrak
Industri iraultza garaian enpresarioak kontrolatzen
zituzten produzio baliabideak
Garai digitalean enpresa handiak
kontrolatzen dituzte komunikabideak
Gizarte estamentala
Eginkizuna ? Eginkizuna ? Eginkizuna ?
Gerlariak Herri xehea Elizgizonak
Erdi Aroko monarkia mota: monarkia feudala
Erregea zen : “” Primus inter pares “” “” Parekoen artean lehena “” Hau da, nobleen artean, nobleena
28. orrialdea
Erregetzaren sinboloak
Aginte-makila
Koroa
Lur-globo gurutzeduna
Omenaldi ekitaldia. basailutza
FEUDALISMOA: Gizarte-sistema berria
Omenaldia - Zeremonia
• Omenaldia zeremonian basailuak jaunari leialtasun-zina (juramentua) egiten zion.
• Sari gisa Jaunak feudoa ematen zion.
Jauntxoak eskuzabalak izaten dira; hori da euren ezaugarri bat. Badaki bere menpekoen asetzea bere onerako izango dela. Basailuen nahiak asez gero ez du haiekin arazorik izango.
Eta ezpata eta ezkutu hauek ematen dizkizut, zure blasoekin, eta ikusten dutenek jakin dezaten
jaurespen zina egin didazula (basailutza juramentua)
Eta nik zin dagit jaungoikoaren aurrean eta zalduneriaren legeen
izenean, gure jaunaren basailu leiala izango naizela
Eta zure ausardiagatik, gudu zelaian erakutsitako baloreagatik eta arabiarrak menperatzen lagundu didazulako, BUDARONgo feudoa ematen dizut, gaztelu bat eraikitzeko eta zeuretzeko basailuak eta
zerbitzuak antolatzeko baimena
Omenaldia - Zeremonia
Feudalismoa
Hiru ezaugarri dituen gizarte sistema da:
1. Noble bakoitzak bere lurren gaineko nagusitasun osoa zeukan. Erregeak bere lurren gainean baino ez zeukan botererik.
2. Nobleek erregearen nagusitasuna onartzen zuten menpekotasun hitzarmen baten bitartez.
3. Era berean, nobleek menpekoak izan zitzaketen.
29. orrialdea
29. orrialdea
Harreman feudalen eskema
JAUNA
Diru-laguntza
Aholkularitza
Laguntza militarra
BASAILUA
Mantenua
Defentsa judiziala
Babes militarra
Kopiatu eta osatu eskema zure kuadernoan.
a) Babesa ematen dute c) Feudo bat ematen du
b) Errentak ordaintzen dizkioted) Leialtasun zina egiten dute
Erregea Nobleak Nekazariak
Kopiatu eta osatu eskema zure kuadernoan.
Erregea Nobleak Nekazariak
Feudo bat ematen du
Babesa ematen dute
Errentak ordain-tzen dizkiote
Leialtasun zina egiten dute
Feudoa
Feudoa edo jaurerria nobleek erregeari leialtasun zina egitearen truke jasotzen zituzten lurrak ziren.
Feudoaren lurretan jaunaren gaztelua, nekazariak bizi ziren herrixkak eta lantzeko lurrak zeuden.
Lurrak bi zatitan banatzen ziren:
Erreserba jaunak berak ustiatzen zuen lur saila zen. Manso izenekoak nobleak nekazariei alokairu ordainketaren truke ematen zizkien lur sailak ziren.
Feudoetan jaunek justizia banatzen zuten eta zergak kobratzen zituzten.
a
b
30 orrialdea
Mansus
Herri lurrak
Herrixka
Jaunaren erreserba
Gaztelua
Feudoaren berreraiketa
Herria
Jaunaren gaztelua
Basoa
Soroak
Errota
Herria
Ordainlekua
BasoaMansus
Herria
Herria
Jauregia
Ordainlekua
Errota
Herrixka
BasoaNoblearen gaztelua
Soroak
Errota
Eliza Herrixka
Ordainlekua
MANSUS
Lurraren egitura feudalaren iraupena paisaian
BASAILUAREN BETEBEHARRAK
JAUNAREN BETEBEHARRAK
Mansusa utzi – Laguntza militarra – Erreserban lana – Herri lurrak utzi – Zergak lurragatik – Babes militarra
Mansusa utzi
Laguntza militarra
Erreserban lana
Herri lurrak utzi
Zergak lurragatik
Babes militarra
XX
XX
XXX
X
Estamentuzko gizartea
Kleroa
Otoitza
Arimak salbatzeko
Noblezia
Borroka
Lurraldea eta biztanleak babestea
Langileak
Lana
Beste guztien beharrak asetzea
Gerra egiten dutenak
Otoitzegiten
dutenak
Lanegiten
dutenak
Estamentuzko gizartea
Gizarte estamentala
Erdi Aroko gizartea taldeetan banatzen zen, estamentu deitutako taldeetan.
Hiru estamentu zeuden: nobleak, klerikoak eta langileak.
Nobleak eta klerikoak estamentu pribilegiatuak ziren, ez baitzuten zergarik ordaintzen eta postu nagusiak kontrolatzen baitzituzten.
Langileen estamentua ez pribilegiatuena zen.
PRIBILEGIATUAK
EZ-PRIBILEGIATUAK
•DESBERDINTASUNEAN OINARRITURIKO GIZARTEA•JAIOTZAREN ARABERAKO GIZARTEA
GIZARTEAREN SAILKAPENA - Pribilegiodunak
Aitoren semeak :leinuz, familiaz gizarte-
egoera jasoa zuen eta bere lanetik bizi ez zen pertsona. Noblea
ElizaNobleziari oso lotuta
Kargu gorenak, Jauntxoen bigarren semeak
Dohaintzak (donazioak)Gerlariak
Zaldunak, aitoren semeak, handikiak,
ERDI AROKO GIZARTE ANTOLAMENDUA
OINARRI NAGUSIAK:
ESTAMENTUAPARTAIDEEN KOPURUA (%)
OSAKETA (NORTZUK?)FUNTZIOA edo BETEBEHAR
NAGUSIA
PRIBILEGIOAKESKUBIDEAK
NOBLEZIA
Txapelketak: TORNEOAK
NOBLEZIA
Txapelketa - Torneoa
Goizean tronpetak, danborrak eta txirulak entzuten dira, horrela txapelketarako deia egiten dute eta zaldunei eta zaldiei trostan aritzeko gogoa ematen diete.
Lovainako kondearen aurka inoizko konderik onena borrokatuko da, Toulouseko kondea. Hain kolpe handiak eman dizkiote elkarri ezkutuetan, non puskatu ere egin baitituzte. Haiek, muntatzeko aulkiak moztu dituzte. Biak batera lurrera erori dira. Haien zaldunak laguntzera doaz. Elkarri bultza egin diote, kolpeak eman dizkiote elkarri; lantzak txikitu dituzte, mazoak behin eta berriro erortzen dira. Ezpatek kasketen aurka jotzen dute; batzuk narriatzen dira, besteak mailatu. Guztiek ausartak direla erakutsi nahi dute.
Trobadorearen kanta, XIII. mendea
NOBLEZIA
Erdi Aroko damak: emakume nobleak
NOBLEZIAFuntsezko
eginkizuna ?Ezkontzak ?
Erdi Aroko gaztelu baten berreraiketa
Omenaldi-dorrea
Errementeria
Harresia
PutzuaDorrea
Almenak
Adarbea
Zubi altxagarria
Gezi-leihoak
Lubakia
Patioa
NOBLEZIA Omenaldi dorrea ?Areto handia ?
Lubakia ? Almenak ?www.castillosnet.org
Harresia
Errementaria
Patioa
Almenak
DorreaPutzua
Omenaldi dorrea
Lubakia
Zubi altxagarria
AdarbeaGezi leihoak
Peñafieleko gaztelua, Valladolid
NOBLEZIA
Santa Catalina gaztelua, Jaen
Loarreko gaztelua, Huesca
NOBLEZIA
Tapiza
NOBLEZIA
Eliza Katolikoa
Aita Santua zen burua. Aita Santuak erregeak eskumikatu zitzakeen.
Orden erlijiosoek, mojak eta monjeek, klero erregularra osatzen zuten. Orden bakoitzak araua zeukan, eta horrek, bere bizitzako alderdi ezberdinak arautu eta habitoa ematen zizkion. Monjeak monasterioetan eta komentuetan bizi ziren.
Gotzainek eta apaizek klero sekularra osatzen zuten.
Aita Santua
KLERO SEKULARRA KLERO ERREGULARRA
Abade nagusiak Gotzainak eta artzapezpikuak
Apaizak
Komentu eta monasterioetako nagusiak
Fraideak, monjeak eta monjak
Eliza Katolikoa
Aita Santua zen burua. Aita Santuak erregeak eskumikatu zitzakeen.
Orden erlijiosoek, mojak eta monjeek, klero erregularra osatzen zuten. Orden bakoitzak araua zeukan, eta horrek, bere bizitzako alderdi ezberdinak arautu eta habitoa ematen zizkion. Monjeak monasterioetan eta komentuetan bizi ziren.
Gotzainek eta apaizek klero sekularra osatzen zuten.
Gotzaina azoka bedeinkatzen
KLEROA
Kleroaren funtzioa
Klerikoei, Jainkoak benetako fedea izan dezaten agintzen die, bai eta bataioaren ur santuan irakatsi dituztenak sartu ditzaten ere.
Atsedenik gabe herriaren eta norbere miseriengatik otoitz egin behar dute.
Adalberon gotzaina, Roberto erregeari poema. XI. mendea.
Egokitua
Monasterio baten aldeak
Klaustroa. Erdian lorategi bat eta alboak estalita zeuzkan patioa, monjeak bertatik paseatu eta hausnartu egiten zuten.
Logelak. Monasterio batzuetan monje guztiek elkarrekin batera egiten zuten lo gela handi batean, beste batzuetan, ordea, monje bakoitzak bere gela zeukan.
Eritegia.
Jantokia. Bertan jaten zen.
Eliza. Bertan egunean hainbat alditan egiten zuten otoitz.
Kapitulu-gela. Bertan biltzen ziren monjeak.
Liburutegia.
Ostatua. Bertan erromesek egiten zuten lo. Sukaldea. Upategia.
Baratzeak.
ERLIJIO-ORDENAK ETA MONASTERIOAK
Liebanako Santo Toribio monasterioa, Kantabria
Liburu kopiaketa
Monje bat bere idazmahaian.
Monje bakoitzak oso liburu gutxi kopiatzen zituen, oso lan geldoa baitzen.
Liburu hau bukatzen
duzunean, abadeak zu Pobletera, Katalu-niako
monastegira joatea nahi du, hango
liburutegiko liburu bat gure liburu-
girako kopia dezazun
Erdi Aroko eskuizkribua
NEKAZARIAK
Nekazariak
Erdi Aroan, herritarren %90 soroetan bizi zen eta bertan lan egiten zuen.
Oso nekazari gutxi ziren haien lurren jabe.
Gehienek nobleen eta monasterioen lurrak lantzen zituzten:
Nekazari jopuak jaunaren aginduen menpe zeuden erabat. Zerbitzari izaera gurasoek seme-alabei pasatzen zieten. Nekazari askeak bazeuden. Horiek jaurerrietako lur zatiak landu ohi zituzten eta elizari hamarrena ordaintzen zioten.
Nekazariak herrixka txikitan bizi ziren eta buruaskiak ziren.
Nekazaritza ekoizpena baxua zen. Zerealak lantzen ziren batez ere.
NEKAZARIAK
36. orrialdea
Herrixka
1. Basoa. 2. Jaunaren gaztelua. 3. Soroak. 4. Jaunaren errota. 5. Eliza. 6. Herria: etxeak eta baratzeak. 7. Ordainlekua.
NEKAZARIAK
NEKAZARIAK36. orrialdea
Etxebizitza umilak
Baratzea.
Lastategia.
Dieta arrainarekin osatu zezaketen.
Pertsonek eta abereek etxeko esparrua partekatzen zuten.
NEKAZARIAK
• Nekazaritzaren menpeko bizitza
• Nekazarien egutegia
NEKAZARIAK
NEKAZARIAK37. orrialdea
Bi urteko labore-txandaketa
Tresneria arkaikoa, erromatar garaiko lanabesak
Sega. Igitaia.
NEKAZARIAK
Landa-dantzak
NEKAZARIAKBizi-baldintzak
GOIZ ERDI AROKO NEKAZARITZA
LURJABEAK
LURJABEEN ESKUBIDEAK
LURREN LANGILEAK
LANGILEEN BETEBEHARRAK
LANABESAK
LANDUTAKO LABOREAK
LAN EGITEKO TEKNIKAK
EKOIZPEN MAILA
BIZITZEKO ERA(etxebizitza, elikadura,
jantziak)
BIZI-ITXAROPENA
Gizarte estamentalari buruzko eskema