Date post: | 03-Jun-2018 |
Category: |
Documents |
Upload: | alex-kun-antunez |
View: | 280 times |
Download: | 0 times |
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 1/68
UniversidadNacional A utónoma deMéxicoFacultad deEstudiosSuperiores A catlán
Centro deEnseñanza deIdiomasDepartamento de Italiano y Latín
Í
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 2/68
Í
2
CL - LATÍN ICONTENIDOS TEMÁTICOS
O B J E T I V O S:
Que el alumno adquiera un conocimiento amplio del origen, estructura y evolución de la lenguaespañola; así como también se inicie en el estudio de la estructura morfosintáctica del latín pararealizar de manera satisfactoria la lectura de comprensión de oraciones y textos latinos, y ademásaprenda el uso correcto de locuciones latinas empleadas en nuestra lengua.
a) que el estudiante adquiera un dominio progresivo de los fundamentos gramaticales dela lengua latina.
b) instruir y guiar al estudiante para que lea, analice y comprenda oraciones y textosclásicos latinosde un nivel de dificultad elemental y media.
Unidad I: Repaso de Gramática Española
1.1 Las categorías gramaticales del español1.2 Funciones y oficios de las categorías gramaticales1.3 Análisis de oraciones en español
Unidad II: La Lengua Latina 2.1 Introducción a la lengua latina2.2 Pronunciación y acentuación de la lengua latina2 3 El t f ló i d l l b
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 3/68
3
EL ALFABETO LATINO. FONOLOGÍA
El alfabeto latino procede, sin duda, de un alfabeto griego: el calcídico, que se utilizó en Cumas,
colonia griega de la Magna Grecia. Los romanos lo recibieron, sin embargo, a través de los etruscos,que fueron quienes les enseñaron la escritura. En un principio los romanos escribían solamente con
letras mayúsculas. Las letras minúsculas se formaron posteriormente, a partir de las mayúsculas.
mayúsculas minúsculas nombre sonido
A a a aB b be b
C c ce c = k
D d de d
E e e eF f ef f
G g ge g = gu
H h ha
I i i i
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 4/68
4
Vōcālēs sunt quæ per sē prōferuntur et per sē syllabam faciunt.
largas ā, ē, ī, ō, ū, (y)
breves ă, ĕ, ĭ, ŏ, ŭ, (y)
fuertesa, e, o
débiles i, u
abiertas a, e, o
cerradas i, u
anteriores e, i
centrales a
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 5/68
5
REGLAS GENERALES DE LA ACENTUACIÓN LATINA
En latín no existe acento gráfico. Por consiguiente hay que atender a otras reglas para
acentuar bien en la pronunciación.
1.
Los monosílabos, naturalmente, tienen su acento en su única sílaba: ars, est, aut, quæ,
non, pars, sunt, per, se, cum, ut, et, his, dum, quas, fit, vel, etcétera.
2. Las palabras bisílabas lo tienen siempre en la primera: ur bis, Romæ,omnis, potest,
scribi, vocis, mutæ, harum, duæ, inter, Iuno, vates, omnes, possunt, quidem,autem, una, no vem, esse, nota, Græcæ, namque, unde, putant, quidam, plures,
decem,tribus, longæ, etcétera.
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 6/68
6
ENUNTIĀTIŌ NŌMĬNIS1
NOMINATIVO (PRIMER
ENUNCIADO)
GENITIVO (SEGUNDO
ENUNCIADO)
género MODELO DE DECLINACIÓN
TERMINACIÓNDEL
GENITIVO
SINGULAR lingua linguæ f.
poēta poētæ m.
I -æ
numĕrus numĕrī m.
humus humī f.
puer puĕrī m.
vir virī m.
verbum verbī n.
II - ī
ĭ i f
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 7/68
7
I. Quid significant hæc verba Hispan ĭca? Respōndē Latīne
nominativo genitivo género
1) letra __________________ __________________ __________________
2) sílaba __________________ __________________ __________________
3) carta __________________ __________________ __________________
4) agua __________________ __________________ __________________
5) hija __________________ __________________ __________________
6) lengua __________________ __________________ __________________
7) naturaleza __________________ __________________ __________________
8) vida __________________ __________________ __________________
9) sabiduría __________________ __________________ __________________
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 8/68
8
II. Quid significant hæc verba Hispan ĭca? Respōndē Latīne
nominativo genitivo género
1) número __________________ __________________ __________________
2) ánimo __________________ __________________ __________________
3) dios __________________ __________________ __________________
4) niño __________________ __________________ __________________
5) maestro __________________ __________________ __________________
6) varón __________________ __________________ __________________
7) guerra __________________ __________________ __________________
8) cielo __________________ __________________ __________________
9) destino __________________ __________________ __________________
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 9/68
9
III. Quid significant hæc verba Hispan ĭca? Respōndē Latīne
nominativo genitivo género
1) ser humano / hombre __________________ __________________ __________________
2) parte __________________ __________________ __________________
3) voz __________________ __________________ __________________
4) ley __________________ __________________ __________________
5) madre __________________ __________________ __________________
6) padre __________________ __________________ __________________
7) nombre __________________ __________________ __________________
8) tiempo __________________ __________________ __________________
9) é
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 10/68
10
Corpus humānum
lingua Græca lingua Latīna significatio
homo, hom ĭnis m. f.
corpus, corpŏris n.
caput, cap ĭtis n. coma, comæ f.
oculus, oculī m.
auris, auris f.
nasus, nasī m. iugŭlum, iugŭlī n.
ōs, ōris n.
dens, dentism.
f
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 11/68
11
¿Cuáles de las siguientes palabras o frases latinas has escuchado o leído? ¿Cómolas entiendes?
1) alma mater 2) curriculum vitae 3) honoris causa
4) campus 5) grosso modo 6) errare humanum est
7) mens sana in corpore sano 8) res, non verba 9) ars longa, vita brevis
10) modus vivendi 11) modus operandi 12) ius semper loquitur
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 12/68
12
PROVERBIVM: dicho agudo y sentencioso de uso común
PROVERBIA LATĪNA PROVERBIA HISPANĬCA
1. in asĭnō lanam quærěre.
2. capīllōs prō lanā dare.
3. quī tacet, consentīre vidētur
4. omnium rērum magīster usus
5. barba non facit philosŏphum
6. ā barbā stultī discit tonsor
7. multæ manūs onus levant 8. vulpes pilum mutat, non morēs
9. lupō ovem committěre
10. vulpes non itěrum capĭtur laqueō Quien en una piedra dos veces tropieza, merece
que se quiebre la cabeza. // Una vez engañan al
prudente, dos al inocente.
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 13/68
13
DOBLETE: pareja de palabras con un mismo origen etimológico, pero con distintaevolución fonética; por ejemplo: cátedra y cadera, del latín cathedram.
1) planum 20) fastidium
2) plenum 21) consilium
3) plagam 22) cubicŭlum
4) pluviam 23) integrum
5) clavem 24) rugĭtum
6) clamāre 25) vagīnam
7) plorāre 26) doctum
8) computāre 27) strictum
9) recuperāre 28) directum
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 14/68
14
De una a cuatro lenguas
L ATÍN español portugués italiano francés
mano mão mano main
ojo olho occhio oeil
pie pé piede pied
cabeza cabeça testa tête
dedo dedo dito doigt
corazón coração cuore cœur
brazo braço braccio bras
nariz nariz naso nezoreja ouvido orecchio oreille
boca boca bocca bouche
labio lábio labbro lèvre
madre mãe madre mère
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 15/68
15
De una a cuatro lenguas
L ATÍN español portugués italiano francés
ser ser essere être
poder poder potere pouvoir
decir dizer dire dire
hacer fazer fare faire
cantar cantar cantare chanter
ver ver vedere voir
haber haver avere avoir
unir unir unire unir
vivir viver vivere vivre
saber saber sapere savoir
reír rir ridere rire
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 16/68
16
Ælius Donātus
No se conocen ni el año ni el lugar donde nació este famoso gramático, el “gramático de la ciudadde Roma” por antonomasia, a quien su discípulo San Jerónimo llamaba con reverencia magistermeus y le sitúa en su apogeo en el 353 d.C. Escribió Ars grammatica (Ars minor y Ars maior), siendoesta obra el curso antiguo de gramática latina más completo y que se destaca tanto por su método y fines didácticos, que fue elogiado por sus contemporáneos e incluso fue el libro de texto en lasescuelas hasta la Edad Media y aún con posterioridad. Otras de sus obras sonComentario a Terencioque nos ha llegado incompleta, y Comentario a Virgilio.
DŌNĀTĪ GRAMMATICĪ VRBIS RŌMÆ,
ARS GRAMMATICA
Littera est pars minima vōcis articulātæ. Litterārum aliæ sunt vōcālēs aliæ cōnsonantēs.
Cōnsonantium aliæ sunt sēmivōcālēs aliæ mūtæ.
Vōcālēs sunt quæ per sē prōferuntur et per sē syllabam faciunt. Sunt autem numerō
quīnque a e i o u; hārum duæ i et u trānseunt in cōnsonantium potestātem, cum aut ipsæ
inter sē geminantur aut cum aliīs vōcālibus iunguntur, ut Iūnō vātēs... Latīnæ vōcālēs
omnēs et prōdūcī et corripī possunt...
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 17/68
17
VOCABULARIO: ARS GRAMMATICA
a littera letra a
admittĕre: admīsimus admitiradspīrātiō: adspīrātiōnis aspiraciónaēr : aēr airealius: aliīs otro (de muchos)
alius...alius: aliae... aliae uno...otro (de muchos)alter...alter: altera... altera uno...el otro (de dos)ars: ars arte
ars grammatica el arte gramatical = gramáticaarticulāre: articulāta, articulāt ae articularaudīre: auditū oíraut oautem pero, pues, en efecto
b littera (be) letra b brevis: brevēs breve
c littera (ce) letra ccapāx: capax capaz, que contienecommūnis: commūnēs comúncomprehend ĕre: comprehendī unir, abarcar, comprendercomprehēnsiō: comprehēnsiō unióncōnfundĕre: cōnfūsa confundircōnsonāns: cōnsonāns, cōnsonantēs, consonante
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 18/68
18
ars grammatica el arte gramatical = la gramáticagrammaticus: grammaticī el gramático: el que enseña la gramática
h littera (ha) letra hhīc: hārum, hīs éstei littera letra iin a, haciainter entreinterdum a vecesipse: ipsæ él mismo
iungĕre: iungūntur unir, juntar, asociarIūnō: Iūnō JunoK littera (ka) letra kl littera (el) letra lLatīnus: Latīnæ, Latīnās latinolēctiō: lēctiō lectura, lecciónlittera: littera, litteram, litterārum, litterās,
litterīs letra
longus: longae largom littera (em) letra mminimus: minima muy pequeño, el más pequeñomūtus: mūtae mudon littera (en) letra n
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 19/68
19
quī: quae, quās, quī quien, que, el cualquīdam: quīdam, quibusdam cierto, alguno
quidem ciertamentequīnque cincoquotiēns cuantas vecesr littera (er) letra rremanēre: remanent quedar, permanecerRōma: Rōmae Romas littera (es) letra s
scrībĕre: scrībendum, scrībī escribirsed pero, massēmivōcālis: sēmivōcālēs semivocalsēnsibilis: sensibilis sensibleseptem sietesequī: sequitur seguirsī sisuī: sē a sí, sesupervacuus: supervacuae superfluosyllaba: syllabam, syllabārum sílabat littera (te) letra ttempus: tempŏrum tiempotrānsīre: trānseunt pasar
ib
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 20/68
20
Respōnde Donātī verbīs
1.- Littera quid est?
R. La letra es la parte mínima de la voz articulada
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
2.- Vōcālis quid est?
R. Las vocales son las letras que se pronuncian por sí solas y por sí solas forman sílaba
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
3.- Latīnæ vocālēs quot sunt?
R. Son cinco en número: a, e, i, o, u.
__________________________________________________________________________________
4.- Cōnsonāns sēmivōcālis quid est?
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 21/68
21
7.- Latīnæ cōnsonāntēs mūtæ quot sunt? R. Son nueve en número: b, c, d, g, h, k, p, q, t
__________________________________________________________________________________
8.- Quid crēditur h littera?
R. A veces se cree que la h es una consonante; a veces, una marca de aspiración __________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
9.- Syllaba quid est?R. La sílaba es la unión de las letras, o la enunciación de una sola vocal, que contiene tiempos
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 22/68
22
DŌNĀTĪ GRAMMATICĪ VRBIS RŌMÆ, ARS GRAMMATICA
Partēs ōrātiōnis sunt nōmen prōnōmen verbum adverbium participium coniūnctiō
praepositiō. Ex hīs duæ sunt prīncipālēs partēs ōrātiōnis, nōmen et verbum. Latīnī
articulum nōn adnumerant. Multī plūrēs, multī pauciōrēs partēs ōrātiōnis putant. Vērum ex
omnibus trēs sunt, quae sex cāsibus īnflectuntur, nōmen prōnōmen et participium.
Nōmen est pars ōrātiōnis cum cāsū, corpus aut rem propriē commūniterve
sīgnif icāns... Genera nōminum sunt quattuor, masculīnum fēminīnum neutrum commūne...
Numerī sunt duo, singulāris et plūrālis... Cāsūs sunt sex, nōminātīvus genetīvus datīvus
accūsātīvus vocātīvus ablātīvus.
Prōnōmen est pars ōrātiōnis, quæ prō nōmine posita tantundem paene sīgnificat
persōnamque interdum recipit...
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 23/68
23
VOCABVLA: ARS GRAMMATICA
ā, ab prep. de, desde, porablātīvus, a, um: ablātīvus ablativoaccūsātīvus, a, um: accūsātīvus acusativoad prep. hacia, a, junto a
adfectus, ūs m.: adfectūs afecto, emociónad|icĕre: adiēcta añadirad|nectĕre: adnectēns conectar, unirad|numerāre: adnumerant contaradverbium, iī n.: adverbium, adverbia adverbioagĕre: agere empujar, tratar, dedicarse a, haceraliquis, aliquid pron.: aliquid alguien, algo
alius, a, ud pron.:aliīs otro (de muchos)alter, era, erum pron.: altera otro (de dos)animus, ī m.: animī ánimo, alientoappellāre: appellantur llamarars, artis f.:ars arte
ars grammatica el arte gramatical = la gramáticaarticulum, ī n.: articulum artículo
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 24/68
24
genetīvus, a, um: genetīvus genitivogenus, generis n.: genera género, clase, linajeGraecī, ōrum m. pl.: Graecī los griegos
grammaticus, a, um: grammatica gramaticalgrammaticus, ī m.: grammaticī el gramáticoherī adv. ayerhīc, haec, hoc pron.: hīs éstehodiē adv. hoyimplēre: implet llenar, cumplir
īn|flectĕre: īnflectuntur doblar, plegar, declinarinterdum adv. a veces, alguna vezinter|icĕre: interiēcta interponerinteriēctiō, ōnis f.: interiēctiōnem interjecciónis, ea, id pron.: eārum, eius él, ella, elloLatīnī, ōrum m.: Latīnī los latinoslēctiō, ōnis f.:lēctiō lectura, lección
masculīnus, a, um: masculīnum masculinominuĕre: minuit disminuirmultus, a, um: multī mucho, numerosomūtāre: mūtat cambiar, mudar, variarnāscī: nāscuntur nacer, surgirne|uter, ne|utra, ne|utrum pron.: neutrum ni uno ni otro, neutronōmen, minis n.: nōmen, nōmine, nōminis, nombre
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 25/68
25
prō|nōmen, minis n.: prōnōmen pronombre propriē adv. propiamente, de manera propia putāre: putant (calcular) pensar, opinar
quattuor num. cuatro
-que conj. yquī, quæ, quod pron.:quae quien, que, el cualquod conj. porquere|cipĕre: recipit recibir, admitirrēctus, a, um: rēctī recto, correcto
reliquus, a, um: reliquī restanterēs, ēī f.: rem cosa, asunto, posesiónRōma, ae f.: Rōmae Romasē pron. a sí, sesententia, ae f.: sententiam pensamiento, opinion, sentenciasex num. seissīgnificāre: sīgnificat, sīgnificāns significar, expresar
sīgnificātiō, ōnis f.:sīgnificātiōnem, sīgnificātiōnēs
significación, expresión
sine prep. sinsingulāris, e: singulāris singular, aisladotantusdem, tantadem, tantundem pron. otro tanto, igualmente grandetempus, temporis n.:tempora, tempore tiempotrēs, tria num. tres
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 26/68
26Respōnde Donātī verbīs
1.
Quæ sunt partēs ōrātiōnis? R. Nombre, pronombre, verbo, adverbio, participio, conjunción y preposición.
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
2.
Quæ sunt prīncipālēs partēs ōrātiōnis?
R. Las partes principales de la oración son el nombre y el verbo.
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
3. Ex omnibus partibus ōrātiōnis, quot īnflectuntur?
R. Tres. __________________________
4. Quae partēs ōrātiōnis īnflectuntur ?
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 27/68
277.
Genera nōminum quot sunt?
R. Cuatro.____________________
8.
Quæ sunt genera nōminum?
R. Los géneros de los nombres son el masculino, el femenino, el neutro y el común.
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
9.
Numerī nōminum quot sunt? R. Dos. ________________
10. Quī sunt numerī nōminum?
R. Los números de los nombres son el singular y el plural.
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
11. Cāsūs nōminum quot sunt?
R. Seis. ________________
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 28/68
2814.
Verbum quid est?
R. El verbo es la parte de la oración con tiempo y persona, sin caso, que indica hacer algo, o
sufrirlo, o ninguna de las dos cosas.___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
15.
Adverbium quid est?
R. El adverbio es la parte de la oración que, añadida al verbo, explica y completa su
significado.
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
16. Participium quid est?
R. El participio es la parte de la oración (así) llamada porque toma una parte del nombre y una
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 29/68
29
Funciones del nombre. Casos
FUNCIÓN CASO
sujeto
Relación entrenombres y
predicado:aquello de lo que
se habla
NOMINATIVO
predicadonominal
Núcleo del predicado:nombre que se
predica del sujeto
NOMINATIVO
complementodirecto
Relación entre unverbo y unnombre: personao cosa a quienafectadirectamente laacción de un
ACUSATIVO preposición: A
(o ninguna)
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 30/68
30
EPIGRAMMATA
Senĕcædē qualitāte tempŏris
I
ōmnĭă tēmpŭs ĕdāx dēpāscĭtŭr, ōmnĭă cārpīt,
ōmnĭă sēdĕ mŏvēt, nīl sĭnĭt ēssĕ dĭū.
flūmĭnă dēfĭcĭūnt, prŏfŭgūm mărĕ lītŏră sīccāt,
sūbsīdūnt mōntēs ēt iŭgă cēlsă rŭūnt.
quīd tām pārvă lŏquōr? mōlēs pūlchērrĭmă cælī
ārdēbīt flāmmīs tōtă rĕpēntĕ sŭīs.
ōmnĭă mōrs pōscīt. lēx ēst, nōn pœnă, pĕrīrē:
hīc ălĭquō mūndūs tēmpŏrĕ nūllŭs ĕrīt.
VOCABVLAnōmen substantīvum cælum, cælī n.: cieloepigrāmma, epigrāmmătis n.: epigrama, inscripción
flamma, flammæ f.: flama, llamaflūmen, flūmĭnis n.: río iugum, iugī n.: yugo, cresta o cima [de una montaña] lēx, legis f.: leylītus, lītŏris n.: costa, playa, litoral mare, maris n.: marmōlēs, mōlis f.: masa, mole mōns, mōntis m.: montemōrs, mōrtis f.: muerte
mūndus, mūndī m.: mundo pœna, pœnæ f.: pena, castigoqualĭtās, qualitātis f.: cualidad, manera de ser, estado sēdēs, sēdis f.: sede, estancia, sitio Senĕca, Senĕcæ m. nom. pr.: Sénecatempus, tempŏris n.: tiempo
nōmen adiectīvum celsus, celsa, celsum: alto, elevado, excelso
edāx, edācis: voraz omnis, omne: todo parvus, parva, parvum: pequeño prof ŭgus, profŭga, profŭgum: prófugo, que huye pulcher, pulchra, pulchrum: bello, bella, pulcro tōtus, tōta, tōtum: todo entero: completo
verbumardēre, arsī, arsum: arder
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 31/68
31
I. Escribe la declinación a la que pertenecen y el significado de los siguientessustantivos latinos
flūmen, flūmĭnis n. ___________________ lēx, legis f. ___________________________
mōlēs, mōlis f. _______________________ lītus, lītŏris n. _________________________
mare, maris n. ________________________ mōrs, mōrtis f. ________________________
mōns, mōntis m. ______________________ pœna, pœnæ f. ________________________
mūndus, mūndī m. _____________________ sēdēs, sēdis f. _________________________
II. Escribe la conjugación a la que pertenecen y el significado de los siguientes
verbos latinos
ardēre, arsī, arsum _____________________ habēre, habuī, habĭtum __________________
carpĕre, carpsī, carptum _________________ mūtāre, mūtāvī, mūtātum ________________
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 32/68
32
CORPVS HVMĀNVM
Corpus hūmānum quattuor membra habet: duo bracchia et duo crūra. Bracchium membrum
est, crūs membrum est. In bracciō manus est, in crūre pēs. Duæ manūs et duo pedēs in corpore
hūmānō sunt.
Quæ sunt membra corporis? Membra corporis sunt bracchia et crūra. Corpus homĭnis duo
bracchia habet. Corpora bēstiārum bracchia nōn habent.
In corpore ūnum caput est, nōn duo capita. In capite sunt oculī et aurēs, nāsus et ōs. Suprā
caput capīllus est. Capīllus virōrum nōn tam longus est quam fēminārum. Suprā oculōs frōns
est. Infrā oculōs genæ sunt. Post frontem cerēbrum est. Quī cerē brum parvum habet, stultus
est.
Quot aurēs in capĭte sunt? In capĭte duæ aurēs sunt. Quot ōra in capĭte sunt? In capĭte ūnum
ōs est. In orē lingua et dentēs insunt.
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 33/68
33
APRENDIZAJE DE VOCABULARIO
ANIMALIA
anĭmal significatio anĭmal significatio
equus, equī m. avis, avis f.
as ĭnus, asĭnī m. passer, passĕris m.
mula, mulæ f. pullus, pullī m.
lupus, lupī m. gallīna, gallīnæ f.
canis, canism. f. gallus, gallī m.
feles, felism. f. aqu ĭla, aquĭ læ f.ovis, ovis f. hirūndo, hirundĭnis f.
capra, capræ f. bubō, bubōnis m. f.
lepus, lepŏris m. musca, muscæ f.
vulpes, vulpis f. apis, apis f.
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 34/68
34
PHÆDRĪ FĀBVLÆ ÆSŌPIÆ
Presentación del texto
Fābŭla significa algo que se habla (fārī): un cuento, unrelato, una obra de teatro. Sin embargo, desde la antigüedad,esta palabra muestra, en un sentido mucho más restringido,un género de relato del cual se deduce una enseñanza moralo un consejo práctico, y cuyos personajes suelen seranimales a los cuales se hace hablar y obrar como personas.La fábula, según dice Quintiliano: “suele atraer los ánimos
especialmente los de los rústicos e imperitos, que escuchancon agrado las cosas ficticias y se dejan seducir por ellas”.
Los textos de esta lectura pertenecen a la colecciónde fábulas en verso que hizo Fedro, a partir de los relatosque se conocían como “fábulas de Esopo”. Esa colecciónestá integrada por cinco libros y un apéndice de otras treintafábulas, que se descubrieron en el siglo XVIII. Fedro nació probablemente en la provincia romana de Macedonia,alrededor del año 10 a.C.; según parece, era un esclavo y
fue manumitido por el emperador Augusto. Murió entre losaños 50 y 60 de la era cristiana.
VOCABVLA
nōmen substantīvum
exēmplum, exēmplī n. ejemplo famēs, famis f. hambreuva, uvæ f. uva verbum, verbī n. palabra, verbo vinea, vineæ f. viña, vid
virēs, virium f. pl. fuerzas vulpēs, vulpis m. f. zorra
nōmen adiectīvum
acērbus, acērba, acērbum: duro, áspero, amargoaltus, alta, altum: alto, profundo matūrus, matūra, matūrum: maduro, oportunosummus, summa, summum: supremo, sumo
verbum
ad petĕre, - petīvī, - petītum: desearad scribĕre, -scrīpsī, -scrīptum: atribuir, adscribiraiō, ais, ait, aiunt: decir que sí, afirmar, decir
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 35/68
35
PHÆDRĪ FĀBVLÆ ÆSŌPIÆ
canis per fluviumcarnemferens
amīttit merĭtō proprium quī aliēnum adpĕtit.
canis per flūmen carnem cum ferret natans,
lymphārum in specŭlō vīdit simulācrum suum,
aliamque prædam iam ab aliō ferrī putans
eripĕre voluit; verum decēpta avidĭtas
et quem tenēbat ōre dimīsit cibum
nec quem petēbat adeo potuit tangĕre.
______________________________________
______________________________________
VOCABVLA
nōmen substantīvum avid ĭtas, aviditātis f. codicia, avaricia canis, canis m. f. perrocaro, carnis f. carnecibus, cibī m. comidaflūmen, flūmĭnis n. río, corrientefluvium, fluviī n. agua corriente, río, arroyo lympha, lymphæ f. agua cristalina
ōs, ōris n. boca præda, prædæ f. presasimulācrum, simulācrī n. imagen speculum, speculī n. espejo
nōmen adiectīvum aliēnus, aliēna, aliēnum: ajeno, extraño
proprius, propria, proprium: propio, particular
verbumad|petĕre, - petīvī , - petītum: desear a|mittĕre, -mīsī, -mīssum: perder, soltar dē|cipĕre, -cēpī, -cēptum: engañar dī|mittĕre, -mīsī, -mīssum: dejar, dimitir ē|ripĕre, -ripuī, -reptum: arrebatar
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 36/68
36Presentación del autor
Cayo Plinio Cecilio Segundo (62-113 d.C.) nos ha transmitido en sus cartas ( Epistulæ) una imagen fiely grata de la buena sociedad, intelectual y culta, de la época del emperador Trajano, contribuyendo laresonancia alcanzada por sus cartas a la fama de sus amigos literatos, Tácito y Suetonio, y al prestigiode las personalidades políticas y de los miembros de familias ilustres, cuyos nombres encabezan lasmismas. Repartidas en nueve libros, Plinio nos revela en ellas su carácter de hombre honrado y probofuncionario, propenso al optimismo, cordial con los demás y filántropo en el uso de sus enormesriquezas. Su estilo es ameno y lleno de crónicas de la vida que llevaba en Roma. Nació en Comum yfue sobrino de Plinio el Viejo. Sabemos que Plinio era un buen orador y que publicó sus discursos yque también escribió versos; sin embargo de sus obras solamente han llegado a nosotros el Panegírico
a Trajano, discurso con que elogia a este emperador y una colección de 247 cartas, en éstas se reflejala vida de la sociedad del siglo I: en ellas hay descripciones, anécdotas, recomendaciones y críticaliteraria.
C. PLĪNIĪ SECVNDĪ
EPISTVLAE
C. Plīnius Cornēliō Tacitō suō S.
[...] Proximē cum in patriā meā fuī, vēnit ad mē salūtandum mūnicipis meī fīlius praetextā tus.
Huic ego “Studēs?” inquam. Respondit: “Etiam.” “Vbi?” “Mediolānī.” “Cūr nōn hīc?” Et pater
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 37/68
37
VOCABULARIO: E pistula Pliniī
ab prep. abl. de, desde, porad prep. acus. hacia, a, junto a
ad|dūcere, ad|dūxī: addūxerat (a)traer, causarad|icĕre, adiciō, ad|iēcī: adicĕ re añadiradeō adv. tantoaliēnus, -a, -um ajeno, extrañoamāre, amāvī: amāre amaranimus, anim ī m. ánimo, alientoatque conj. yaudīre, audīvī: audiēbant oíraut conj. oautem conj. pero, pues, en efectoC. = Gāius clārus, a, um claro, ilustrecom|plūres, com|plūra varioscon|dūcĕre, con|dūxī: condūcere reunir, conducir, alquilarcōn|ferre, con|tulī, col|lātum: collātā reunir, comparer
cōn|fluĕre, cōn|flūxī: cōnfluant fluir (conjuntamente) confluircōn|sentīre, cōn|sēnsī: cōnsentīte pensar (sentir) unánimemente, consentircōn|spīrāre, cōn|spīrāvī: cōnspīrāte ponerse de acuerdo, conspirarcōn|suēscĕre, cōn|suēvī: cōnsuēscant acostumbrarcon|tinēre, con|tinuī: continērentur contener, retenerCornēlius, iī m. (nōmen gentīle) Corneliocum conj. cuando, como, aunque, mientrascupĕre, cupīvī: cupiō desear
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 38/68
38honestior, honestius adj. más honesto, más honorableim|pend ĕre, im|pendī: impenditis gastar, consumirin prep. abl. enin prep. acus. a, hacia
in|dūcĕre, in|dūxī: indūcātis llevar (hacia dentro), inducir īnfantia, īnfantiæ f. infanciainquam: inquam digo, dijeinter|esse, inter|sum, inter|fuī: intererat estar entre, interesar, tener interés en
vestra interest os interesaipse, ipsa, ipsum pron. él mismois, ea, id pron.: ea, eius, él, ella, elloita adv. así
iūcundius adv. más agradablementelīberī, līberōrum m. pl. hijoslocus, loc ī m. lugar
loca, ōrum n. pl. lugares, regionmāior, māius adj. mayor, más grandeMediolānum, - ī n. nom. pr. Mediolano (hoy Milán)
Mediolānī (locativo) en Mediolanomercēs, mercēdis f. pagomeus, mea, meum pron.: meō mío, mía, mimorārī: morārentur morar, habitarmox adv. prontomūniceps, mūnicipis m. munícipe, conciudadanonam conj. pues, en efectonāscī: nāscuntur nacer, surgirnātālis, nātāle adj. natal
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 39/68
39 prō prep. abl. delante de, en vez de, por proinde conj. así que, por lo cual proximē adv. muy cerca, muy recientemente pūblicus, a, um adj. público
rēs pūblica estado, república pudīcius adv. más púdicamente puer, puerī m. niño, muchacho, esclavoquam conj. que, como
quam plūrimum lo más posible, tanto cuanto se puedaquantulum adv. cuán pocoquāre adv. por qué, por lo cualquasi conj. como (si)
-que conj. yquī, quae, quod pron.: quae, qui, quod que, quien, el cualquia conj. porquerēs, rēī f. cosa, asunto, posesión
rēs pūblica estado, repúblicarespondēre, respondī: respondit responderS. = salūtem (dīcit) salūs, salūtis f. bienestar, salud
salūtem (dīcit) (S.) (él) saludasalūtāre, salūtāvī: salutandum saludarsolum, ī n. suelostatim adv. al instante, inmediatamentestudēre, studuī: st udēs esforzarse, afanarse, estudiarstudium, iī n. cello, diligencia, estudiosub prep. abl. debajo de, bajo, en
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 40/68
40
Respondē Plīniī verbīs
1. Vbi fuit Plīnius?
R. Plinio estuvo en su patria
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
2. Quis vēnit ad Plīnium salūtandum?
R.El hijo vestido de (toga) pretexta de un compatriota de Plinio vino a saludarlo
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
3. Quis addūxerat puerum ad Plīnium salūtandum?
R. El padre del muchacho lo había llevado a saludar a Plinio.
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
4. Nōnne studet puer?
R. Sí, el muchacho estudia.
______________________________________________________________________________________
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 41/68
419.
Num Plīnius habet līberōs?
R. No, Plinio aún no tiene hijos.
______________________________________________________________________________________
10. Quārē puerī in patriā ēducandī sunt?
R. Los muchachos deben ser educados en su patria porque en ninguna parte morarían más
agradablemente que en su patria.
______________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
vocabulario:
ēducāre, ēducāvī, educar num partícula interrogativa , ¿acaso…? respuesta: no
─ne partícula interrogativa , ¿acaso…? resp.: sí o no nusquam adv., en ninguna parte, a ninguna parte
nōnne partícula interrogativa , ¿acaso…? resp.: sí quis, quid pron. interrogativo , quién, qué
Conjuga en presente de indicativo, voz activa, los siguientes verbos:
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 42/68
42
nōmen mihi est: ______________________________________________________________
I. ¿Cuál es la cantidad de la penúltima sílaba de las siguientes palabras? ¿Larga o breve?
s e n s i b i l i s v i d e n t u r p r o n o m e n a l i a ec r e d i t u r s y l l a b a a r t i c u l a t a v e n i u n tf a c i u n t a m a r e h a b e r e c u p e r ea u d i r e a p p e l l a n t u r a r t i c u l u m c o n f u s a
II. ¿Cuáles son los diptongos en latín? _____________________________________________
III. Clasifica los siguientes verbos (1ª, 2ª, 3ª y 4ª conjugación: -āre, -ēre, -ĕre, - īre)
a p p e l l ā r e f a c ĕ r e c o m p l ē r e l e g ĕ r e v e n ī r e f r e q u e n t ā r e d i s c ĕ r e s c r ī b ĕ r e
t e n ē r e s c ī r e m u t ā r e r e l i n q u ĕ r e c u p ĕ r e d ī c ĕ r e c a p ĕ r e v o c ā r e p u t ā r e p l a c ē r e n e s c ī r e c r e d ĕ r e
IV. Completa la conjugación de esse y posse en presente de indicativo
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 43/68
43
VI. Completa la declinación de los siguientes sustantivos latinos
littera, ae f. la letra syllaba, ae f . la sílabasingular plural singular plural
nom. littera litterae syllab__________ syllab__________gen. litter________ litter__________ syllabae syllabārum dat. litterae litterīs syllab__________ syllab__________acus. litter________ litterās syllabam syllab__________voc. littera litterae syllab__________ syllab__________abl. litter________ litter___________ syllabā syllab__________
sententia, ae f . pensamiento patria, ae f . la patriasingular plural singular plural
nom. sententi______ sententi__________ patri________ patri_________gen. sententi______ sententi__________ patri________ patri_________dat. sententi______ sententiīs patri________ patri_________acus. sententiam sententi__________ patri________ patri_________
voc. sententia sententiae patri________ patri_________abl. sententi_______ sententi__________ patri________ patri_________
numerus, ī m. número puer, puerī m. el niño singular plural singular plural
nom. numerus numerī puer puer__________
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 44/68
44
Presentación del autor
El poeta Cayo Valerio Catulo nació en Verona en el año 87 a.C. Es el escritor lírico más vivo y original de toda
la literatura latina. Hijo de una familia notable, antes de haber cumplido los 20 años llegó a Roma, provisto de
dinero y de ingenio, y pasó a formar parte de un círculo de jóvenes refinados en cuanto a gustos y cultura,
inquietos, de una escuela poética, la “neotérica”, que había de tener en Catulo a su más insigne representante. Se
trata de una poesía que reacciona frente la tradición nacional y antigua y que tiende al individualismo, sensible a
los problemas inquietantes de la crisis republicana. Lírica y subjetiva, expresaba las pasiones con un rigor
distinto al de las composiciones helenísticas.
C. VALERIĪ CATVLLĪ
CARMINALūgēte, ō Venerēs Cupīdinēsque,
et quantum est hominum venustiōrum.
Passer mortuus est meae puellae,
passer, dēliciae meae puellae,
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 45/68
45
Disertissime Rōmulī nepōtum,
quot sunt quotque fuēre, Mārce Tullī, quotque post aliīs erunt in annīs,
grātiās tibi māximās Catullus
agit pessimus omnium poēta, 5
tantō pessimus omnium poēta quantō tū optimus omnium patrōnus.
Carmen XLIX
Nūllī sē dīcit mulier mea nūbere mālle
quam mihi, nōn sī sē Iuppiter ipse petat.
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 46/68
46
VOCABVLA: Catūllī Carmĭna
ā, ab prep. abl. de, desde, porad prep. acus. hacia, a, junto aagere, ēgī, āctum empujar, dedicarse a, hacer
gratiās agere dar las graciasalius, alia, aliud pron. indef.. otro (de muchos)amāre, amāvī, amātum amarannus, annī m. año, estación (del año)
aqua, aquae f. aguaat conj. peroau|ferre, au|ferō, abs|tulī, ab|lātum quitar
bellus, a, um lindo, bello bene adv. modo biencarmen, carminis n. canto, poemaCatūllus, ī m. (cōgnōmen) Catulocircum|silīre saltar alrededorCupīdō, Cupīdinis m. nom. pr. Cupido
Cupīdinēs los seguidores de Cupidocupidos, a, um deseoso, ansiosodēliciae, dēliciārum f. pl. delicias, deleitedē|vorāre, vī, tum devorardīcere, dīxī, dīctum decir, hablardisertus, a, um elocuente, diserto
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 47/68
47Mārcus, ī m. (praenōmen) Marcomāter, mātris f. madremāximus, a, um máximo, el más grandemellītus, a, um de mielmeus, a, um pron. pos. mío, mía, mimisellus, a, um pobrecitomodo... modo adv. modo por un lado... por el otromorī, morior, mortuus sum morirmortuus, mortua, mortuum ( part. perf. morī ) muertomovēre, mōvī, mōtum mover, conmover, hacer movermulier, mulieris f. mujer
nam conj. pues, en efectonec conj. y no, ninegāre, vī, tum decir que no, negarnepōs, nepōtis m. nietone|scīre, ne|scīvī, ne|scitum no saber, ignorarnōn adv. énfasis nonōnus, a, um (IX.) num. noveno
nōvisse ( pf. nōscere, nōvi, nōtum) sabernūbere, nūpsī, nuptum casarse (una mujer)nūllus, a, um pron. indef. ninguno, ningunanunc adv. tiempo ahoraō interjección ¡oh!ocellus, ī m. (diminutivo de oculus) ojitoōdisse odiar
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 48/68
48quot pron. rel. indecl. cuantosrapidus, a, um rápidore|d|īre, re|d|eō, re|d|iī, r e|d|itum regresarre|quīrere, re|quīsīvī, re|quīsītum preguntar, investigar
Rōmulus, ī m. nom. pr. Rómulorubēre, rubuī enrojecersed conj. pero, mas, sinosentīre, sēnsī, sēnsum sentir, pensarseptuāgēsimus, a, um (LXX) num. septuagésimosī conj. sisōlus, a, um solo
suī, sibi, sē, sēsē pron. reflexivo de sí, a sí, sesuus, sua, suum pron. pos. suyo, suya, sutam adv. cantidad tan, tantotam... quam adv. correl. tanto... comotantō... quantō adv. correl. tanto... cuantotenebrae, tenebrārum f. pl. tinieblastenebricōsus, a, um tenebroso
tertius, a, um (III) num. tercer(o)tū pron. pers. túTullius, iī m. (nōmen gentīle) Tulioturgidolus, a, um hinchaditotuus, tua, tuum pron. pos. tuyo, tuya, tuunde adv. lugar de donde, desde dondeundēquinquāgēsimus, a, um (XLIX) cuadragésimo noveno
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 49/68
49
Respondē Catūllī verbīs
1.- Quid mortuus est?
El gorrión de la niña de Catulo ha muerto.
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
2. - Quārē dīcit Catūllus passerem esse mellītum?
Catulo dice que el gorrión es de miel porque él conocía a su dueña como una niña a su madre, y
porque gorjeaba solamente para ella.
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
3.- Quō it nunc passer?
El gorrión va ahora por el camino tenebroso, hacia allí, de donde dicen que ninguno regresa.
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 50/68
50
6. - Cuī scrīpsit Catūllus carmen XLIX ?
Catulo escribió este carmen para Marco Tulio Cicerón
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
7.- Quī patrōnus fuit Mārcus Tullius Cicerō?
Marco Tulio Cicerón fue el más elocuente y el mejor de todos los abogados romanos.__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
8.- Quid dīcit Catūllī mulier?
La mujer de Catulo dice que ella con nadie quisiera casarse más que con él.
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
9.- Vbi scrībere oportet quod mulier cupidō dīcit amantī?
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 51/68
51
Presentación del texto
Gaius Iulius Caesar nació en el año 100 a.C. Siguió la carrera política (cursus honorum). En el año 60
a. C. formó, de manera privada, una alianza con Pompeyo (Gnaeus Pompeius Magnus) y Craso
( Marcus Licinius Crasus). Craso murió en el año 53, y César y Pompeyo se enfrentaron en una guerra
civil que duró del año 49 al 45. En este año, César venció a las tropas de Pompeyo en la batalla de
Farsalia; posteriormente, Pompeyo fue asesinado en Egipto por los esbirros del rey Tolomeo. A partir
del año 46, como dictador, comenzó a promover sus ideas para el gobierno de Roma. Sin embargo, a
raíz de una conspiración republicana, en la cual participaron especialmente Casio (Gaius Cassius
Longinus) y Bruto ( Marcus Iunius Brutus), fue asesinado el 15 de marzo del año 44 a.C., en los Idus
( Idus) de marzo.
Escribió sobre muchas cosas, entre otras, sobre gramática, astronomía, oratoria y teatro.
Desafortunadamente, sólo sobreviven dos obras que tratan sobre la guerra de las Galias y sobre la
guerra Civil: los Comentarios sobre la Guerra Gálica (Comment āriī dē Bellō Gallicō), en siete libros,
y los Comentarios sobre la Guerra Civil (Commentāriī dē Bellō Cīvīlī ) en tres libros.
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 52/68
52
VOCABVLA: de bellō Gallicō
ā, ab prep. abl. de, desdeab|esse, ab|sum, ā|fuī estar lejos, estar ausentead prep. acus. hacia, a, junto aalius, a, ud pron. indef. otro (de muchos)animus, ī m. ánimo, alientoappellāre, vī, tum llamarAquitānī, ōrum m. pl los aquitanos
atque conj. yaut conj. oBelgae, ārum m. pl. los belgas
bellum, ī n. guerraCaesar, Caesaris m. (cōgnōmen) Césarcausa, ae f. causaCeltae, ārum m. pl. los celtascommentarius, iī m. comentariocon|tendere, tendī, tentum contender, pelearcontinenter adv. modo sin cesar, continuamentecotīdiānus, a, um cotidiano, diariocultus, cultūs m. adorno, cultivo, culturacum conj. cuando, como, aunque, mientrascum prep. abl. condē prep. abl. de (lo alto), acerca de
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 53/68
53ipse, ipsa, ipsum pron. dem. él mismo, ella misma, ello mismois, ea, id pron. dem. él, ella, ellolēctiō, lēctiōnis f. lectura, lecciónlēx, lēgis f. ley
lingua, ae f. lengualongē adv. lugar lejosMatrona, ae f. el río Mátronamercātor, mercātōris m. mercaderminimē adv. cantidad lo menos posible, de ninguna maneranoster, nostra, nostrum pron. pos. nuestro, nuestraomnis, omnes adj. todo, cada
pars, partis f. parte per|tinēre, tinuī, tentum pertenecer, importar, servir prae|cēdere, cessī, cessum anteceder proelium, iī n. combate, disputa pro|hibēre, uī, itum impedir, prohibir, expulsar proptereā adv. por esto
proptereā quod porque
prōvincia, ae f. provinciaPrōvincia, ae f. nom. pr. designación abreviada de la parte oriental de la Galia
Narbonense
proximus, a, um próximo, el más cercano-que conj. yquī, quae, quod pron. rel. quien, que, el cualquod conj. porquequoque adv. énfasis también
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 54/68
54
Respondē Caesăris verbīs
1. Quōmodō Gallia est divīsa?
Toda la Galia está dividida en tres partes.
__________________________________________________________________________________
2. Quī sunt Gallī?
Los belgas, los aquitanos y los celtas son galos.
__________________________________________________________________________________
3. Quī ipsōrum linguā Celtæ, quōmodō nostrā appellantur? Quienes en su propia lengua se llaman celtas, en la nuestra se llaman galos.
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 55/68
55
7. Quārē Belgæ omnium Gallōrum fortissimī sunt?
Los belgas son los más fuertes de todos los galos porque están muy lejos de la cultura y de lacivilización de la provincia, y de ninguna manera llegan a ellos los mercaderes ni importan lo que
sirve para debilitar los ánimos.
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________
8. Vbi incolunt Germānī?
Los germanos habitan del otro lado del Reno.
__________________________________________________________________________________
9. Quārē Helvetiī reliquōs Gallōs virtūte praecēdunt?
Los helvecios aventajan en valor a los restantes galos porque contienden con los germanos en
combates casi diarios.
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 56/68
56 I. Quid signīficant hæ oratiōnēs Latīnæ? Respōndē Hispanĭcē
1) amici t ĭa magis lūcet inter æquāles (Ciceró n) 2 a d v . 7 0 4 p r e p . a c . 5 5 4
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
2) iust i t ĭa omnĭum est domĭna e t regīna vir tūtum (Cicerón)l a j u s t i c i a 5 7 5 g e n . p l . 8 2 1 2 2 r e i n a 3 7 9 g e n . p l .
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
3) gloria umbra vir tūt is es t (Séneca) 3 4 8 4 3 7 9 8 2 1
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
4) misĕrōs prudentĭa re l īnquit (Ovidio) 5 4 8 6 8 7 8 1
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
5) misĕram servitūtem falsō pacem vocant (Táci to)5 4 8 3 5 7 a d v . 3 2 9 6 8 1
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
6) mors honēsta sæpe vitam quoque turpem ornat (Cicerón) 3 0 0 4 6 9 a d v . 9 0 a d v . 5 7 9 6 5 2
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
7) doctō homĭni v ivĕre es t cogitāre (Cicerón) 4 5 8 2 6 7 7 9 9 8 2 1 6 0 9
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
8) nudus amor formæ non amat ar t i f ic ĭum (Propercio)
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 57/68
5715) quī vi t ĭa odit , homĭnes odit (Plinio)
I V 2 0 0 ( o d i a ) 2 6 7 ( o d i a )
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
16) fortes fortūna adiūvat (Terencio) 5 6 4 3 1 6 3 1
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
17) nemo patr iam amat quia magna est , sed quia sua (Séneca)V I I I , 1 5 9 6 0 4 c o n j . 4 8 0 8 2 1 ( s i n o ) c o n j . I I I
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
18) monēre e t monērī proprium est veræ amicit ĭæ (Cicerón)7 0 6 7 0 6 5 0 7 8 2 1 5 4 1 2
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
19) mors est non esse (Séneca)3 0 0 8 2 1 8 2 1
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
20) quid est somnus gel ĭdæ nisi mortis imāgo? (Ovidio)V I , 1 8 2 1 1 7 8 ( d e l a g é l i d a ) ( s i n o ) 3 0 0 2 7 3
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
21) vi ta s ine l i t t ĕrīs mors es t . (Robertson)9 0 4 7 3 0 0 8 2 1
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
22) v i ta mortuōrum in memoriā vivōrum est posĭta . (Cicerón) 9 0 5 1 8 2 1 7 7 6
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 58/68
5830) in princip ĭō creāvit Deus cælum et t erram. (Gen.)
1 6 5 6 1 1 1 1 0 1 0 3 8 2
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
31) omnis ars natūræ imita t ĭo es t . (Séneca)5 7 5 2 1 3 5 6 i m i t a c i ó n 8 2 1
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
32) errōrēs medicōrum terra tegi t . (máxima de la escuela salerni tana)e r r o r e s d e l o s m é d i c o s 8 2 7 9 0
_ _ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ _ _ _ _ _ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ _ __ _ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ _ _ _ __ _ __ _ __ _ _
33) cælō tegĭtur quī non habet urnam. (Lucano)1 0 3 7 9 0 I V 6 9 9 u r n a
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
34) non rec ĭp i t s tul tus verba prudentĭæ. (Vulgata, Prov.)8 0 2 e l n e c i o 1 9 5 6 8
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
35) poss ĭde sapientĭam, quia aurō melior est . (Vulgata, Prov.)7 1 8 7 4 p o r q u e 9 7 4 4 4 8 2 1
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
36) dum loquor hora fugit (Ovidio)m i e n t r a s 8 3 6 3 6 8 0 5
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
37) ocŭlī sunt in amōre ducēs (Proper cio) 1 5 2 8 2 1 2 1 1 2 4 8
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 59/68
5943) timĕo homĭnem unīus librī (frase atribuida a Santo Tomás de Aquino)
725 267 VII 135
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
44) turpe est aliud loquī, aliud sentīre; sed turpĭus aliud scribĕre, aliud sentīre (Sen. Ep. 24, 19)579 821 VII 836 VII 818 conj. 579 VII 783 VII 818
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
45) Omnes homĭnes, quī sese student præstāre cetĕrīs animalĭbus, summā ope nitī decet ne vitam
silentĭō transĕant veluti pecŏra, quæ natūra prona atque ventrī oboedentĭa finxit. (Salustio)
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 60/68
60
CARMĬNA BVR Ā NAFORTVNAIMPERĀTRIX M VNDĪ
Ō Fortūna velut Lūna statū variabĭlis, semper crescisaut decrēscis; vita detestab ĭlis
nunc obdūrat et tunc curatludō mentis acĭem, egestātem, potestātem dissōlvit ut glacĭem.
Sors immānis et inānis, rota tū volubĭlis, status malus, vana salūs semper dissolub ĭlis,
VOCABVLAnōmen substantīvum aciēs, acieī f. agudeza, perspicacia affēctus, affēctūs m. afecto, pasión cor, cordis n. corazón, el ánimodefēctus, defēctūs m. defecto, falta, rebelión
dorsum, dorsī n. dorso, espaldaegēstās, egēstātis f. pobreza, escasez, falta Fortūna, Fortūnæ f. la Fortuna [diosa]glacies, glacieī f. hielohora, horæ f. hora, tiempo imperātrix, imperātrīcis f. la que manda: emperatrizludus, ludī m. juego, tiempo libre Lūna, Lūnæ f. Luna mens, mentis f. mente, inteligencia mora, moræ f. tardanza, demoramundus, mundī m. mundo potēstās, potēstātis f. poder, potestad pulsus, pulsūs m. pulsorota, rotæ f. rueda [símbolo de la inestabilidad]salūs, salūtis f. salud, conservación scelus, scelĕris n. desgracia, calamidad, fechoríasors, sortis f. dado, suertestatus, statūs m. situación, estadovirtūs, virtūtis f. valor, virtudvita, vitæ f. vida
nōmen adiectīvum angarius, angaria, angarium: obligado, forzado
contrarius, contraria, contrarium: contrario, desfavorable detestabilis, detestabile: detestable, abominable dissolubilis, dissolubile: separable, divisible fortis, forte: fuerte immānis, immāne: desmesurado, sin medida inānis, ināne: vacío, vano, inútil malus, mala, malum: malvado, funestonūdus, nūda, nūdum: desnudo, al descubierto obumbrātus, obumbrāta, obumbrātum: sombreado, cubierto omnis, omne: todo vānus, vāna, vānum: vano, inconsistente
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 61/68
61CARMĬNA BVRĀNA
TEMPVS EST IOCVNDVM
tempus est iocūndum,
ō virgĭnes modo congaudēte, vōs iuvĕnes ō, ō, ō! tōtus florĕo, iam amōre virgināle tōtus ardĕo! novus, novus amor est, quō perĕo!
mea mē confōrtat promissio,mea mē depōrtat negatĭo. ō, ō, ō!
tōtus florĕo,
iam amōre virgināle tōtus ardĕo! novus, novus amor est, quō perĕo!
tempŏre brumālī vir patiens,anĭmō vernālī lasciviensō, ō, ō!
VOCABVLANŌMEN SUBSTANTĪVUM amor, amōris m.: amoranĭmus, anĭmī m.: ánimo, intención
domicēlla, domicēllæ f.: damisela, señoritagaudium, gaudiī n.: gozo, alegría iuvĕnis, iuvĕnis m.: jovennegatio, negatiōnis f.: negación
promissio, promissiōnis f.: promesasimplicĭtas, simplicitātis f.: simplicidad, sencillez tempus, tempŏris n.: tiempo vir, virī m.: varónvirginĭtas, virginitātis f.: doncella virgo, virgĭnis f.: virgen, mujerNŌMEN ADIECTĪVUM
brumālis, brumāle: invernaliocūndus, iocūnda, iocūndum: agradable, jocosolasciviens, lasciviēntis: que juega, que retoza novus, nova, novum: nuevo
patiens, patiēntis: que soporta, que sufre, sufrido pulcher, pulchra, pulchrum: bello, hermoso vernālis, vernāle: primaveral, de la primavera virginālis, virgināle: virginal, de una doncella VERBUM ardēre, arsī, arsum: arder, abrasarse confortāre, confortāvī, confortātum: confortar congaudēre, congavīsus sum: gozar, regocijarse
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 62/68
62
CARMĬNA BVRĀNA
FORTVNÆ VVLNĔRA
1. Fortūnæ plango vulnĕra stillantĭbus ocēllīs,
quod sua mihi munĕra subtrahit rebēllīs.
verum est, quod legĭtur, fronte capillātā, sed plerūmque sequĭtur occasĭo calvāta.
2. in Fortūnæ solĭo sed ĕram elātus, prosperitātis varĭo flore coronātus.
quidquid enim floruī
Fortūna, Fortūnæ f . la Fortuna [diosa] plangĕre, planxī, planctum lamentarse, llorar
vulnus, vulnĕris n. heridastillāre, stillāvī, stillātum gotear, derramar ocŭlus, ocŭlī m. ojo / dim.: ocēllus, ocēllī
quod conj. causal: porque
suus, sua, suum pron. pos. suyo, suya, suego, meī, mihi, mē, mecum yo, me, mi, conmigo munus, munĕris n. deber, cargo, obligación subtrahĕre, traxī, tractum sustraer, quitar rebēllis, rebēlle adj. rebelde, desafiante
verus, vera, rerum adj. verdadero, verazesse, sum, fuī ser, estar, haber, existir
legĕre, lēgī, lectum recoger, reunir, leer
frons, frontis f. frentecapillātus, capillāta, capillātum adj. cabelludo sed conj. sino, pero plerūmque adv. a veces, ordinariamentesequī, sequor, secūtus sum seguir
occasio, occasiōnis f. ocasión, momentocalvātus, calvāta, calvātum calvo, ralo
in prep. + abl. ensolĭum, soliī n. trono, solio
sedēre, sēdī, sessum sentarse, estar sentado
efferre, effero, extŭlī, ēlātum llevar fuera, sacar, elevar
prosper ĭtas, prosperitātis f. prosperidad, felicidad, dichavarius, varia, varium adj. variado, coloridoflos, floris m. florcoronātus, coronāta, coronātum adj. coronado
quisquis, quidquid cualquiera que, todo lo que
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 63/68
63
CARMĬNA BVRĀNA
VĒR GRĀTVM
Ecce grātum et optātum ver redūcit gaudia.
purpurātum floret prātum
sōl serēnat omnia.
iamiam cedant tristia! æstas redit. nunc recēdit hiemis sævitia.
iam liquēscit et decrēscit grando, nix, et cetĕra;
bruma fugit et iam sugit ver æstātis ubĕra.
illī mens est misĕra
VOCABVLAnōmen substantīvum æstās, æstātis f. estío, calor
brūma, brūmæ f. bruma, niebla
Cupīdo, Cupidĭnis m. Cupido
Cypris, Cypr ĭdis f. Venus dulcēdo, dulcedĭnis f. agrado, encanto
gaudium, gaudiī n. gozo, alegría
grando, grand ĭnis f. granizo
hiems, hiemis f. invierno, frío
iussus, iussūs m. orden, mandato
mel, mellis n. miel, dulzura
mens, mentis f. mente, pensamiento
nix, nivis f. nieve
Paris, Par ĭdis m. Paris præmium, præmiī n. beneficio, ganancia, premio
prātum, prātī n. prado, pradera
sævitia, sævitiæ f. rigor, dureza, crueldad
sævitia hiemis: el rigor del invierno
sōl , sōlis m. sol, luz del sol
ūber, ūbĕris n. ubre, pecho / fecundidad, riqueza
vēr, vēris n. la primavera
nōmen adiectīvum cetĕrus, cetĕra, cetĕrum: restante, lo demás
dexter, dextĕra, destĕrum: favorable, propicio, oportunogrātus, grāta, grātum: grato, agradable
miser, misĕra, misĕrum: mísero, pobre, desdichado omnis, omne: todo optātus, optāta, optātum: deseado, esperado
par, paris: par, semejante, igual purpurātus, purpurāta, purpurātum: purpurado tristis, triste: triste verbumcedĕre cessī cessum: marchar irse ceder
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 64/68
64
CARMĬNA BVRĀNA
IN TABERNĀ QVANDO S VMVS
In taberna quando sumus,non curamus quid sit humus,sed ad ludum properamus,cui semper insudamus.Quid agatur in taberna 5ubi nummus est pincerna,hoc est opus ut queratursi quid loquar audiatur.
Quidam ludunt, quidam bibunt,
quidam indiscrete vivunt. 10Sed in ludo qui morantur,ex his quidam denudantur,quidam ibi vestiuntur,quidam saccis induuntur.Ibi nullus timet mortem, 15sed pro Bacho mittunt sortem.
CÁRMINA BURANA
CUANDO ESTAMOS EN LA TABERNA
En taberna cuando estamosen las tumbas no pensamosen juegos nos procuramoslos queremos, disfrutamos.Qué se hace en la taberna, 5con dinero, pieza tiernaes cuestión de investigar:qué pasa y puede pasar
Unos beben, otros juegan,
otros indiscretos quedan 10en amores atrapadosunos quedan desnudados,otros vuelven a vestirse para mejor divertirse. Nadie allí teme la muerte 15Baco allí reparte suerte.
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 65/68
65
Bibit hera, bibit herus,bibit miles, bibit clerus,bibit ille, bibit illa, 35bibit servus cum ancilla,bibit velox, bibit piger,bibit albus, bibit niger,bibit constans, bibit vagus,bibit rudis, bibit magus, 40
Bibit pauper et egrotus,bibit exul et ignotus,bibit puer, bibit canus,bibit presul et decanus,bibit soror, bibit frater, 45bibit anus, bibit mater,
bibit ista, bibit ille,bibunt centum, bibunt mille.
Parum sexcente nummatedurant, cum immoderate 50bibunt omnes sine meta
Bebe la dueña y el dueño,el soldado y hasta el clero, bebe él y bebe ella, 35el siervo y la doncella, bebe el blanco y bebe el negro,el veloz y el menos diestro,el constante y hasta el vago, bebe el torpe, bebe el mago 40
Bebe el pobre y el enfermo,el que va al destierro, bebe el joven, bebe el viejoel obispo y el decano bebe la monja y el fraile, 45 bebe el viejo y la madre, bebe ése, bebe aquél, beben cientos, beben mil.
Seiscientas monedas duranmuy poco, si nadie duda 50en beber con desmesura.
66
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 66/68
CUADRO DE LAS TERMINACIONES TRADICIONALES DE LOS CASOS LATINOS
I decl.-a-
II decl.-o-
III decl.--
IV decl.-u-
V decl.-e-
fem./(masc.) masc./fem neutro masc./fem neutro masc./fem. neutro fem. (masc.)
sing. plur. sing. plur. sing. plur. sing. plur. sing. plur. sing. plur. sing. plur. sing. plur.
nom. a æ us(er, ir)
ī um a (s)--
ēs -- a,
ĭaus ūs ū ua ēs ēs
gen. æ ārum ī ōrum ī ōrum is um,
ium
is um,
iumūs uum ūs uum eī ērum
dat. æ īs ō īs ō īs ī ĭ bus ī ĭ bus uī ibus u(ī) ibus eī ēbus acus. am ās um ōs um a em ēs -- a,
ĭaum ūs ū ua em ēs
voc. a ae e
(er, ir) ī um a (s)
--ēs -- a,
ĭa
us ūs ū ua ēs ēs
abl. ā īs ō īs ō īs e,
ī ĭ bus e,
ī ĭ bus ū ibus ū ibus ē ēbus
67
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 67/68
NOMENCLATURA DE LAS FORMAS VERBALES DEL ESPAÑOL
forma verbal nomenclatura de
Andrés Bello
Academia 1931 Academia 1973
modo indicativocanto presente presente presente
canté pretérito pretérito indefinido pretérito perfecto simple
cantaba copretérito pretérito imperfecto pretérito imperfecto
he cantado antepresente pretérito perfecto pretérito perfecto compuesto
hube cantado antepretérito pretérito anterior pretérito anterior
había cantado antecopretérito pretérito pluscuamperfecto pretérito pluscuamperfecto
cantaré futuro futuro imperfecto futuro
cantaría pospretérito potencial simple o imperfecto condicional
habré cantado antefuturo futuro perfecto futuro perfecto
habría cantado antepospretérito potencial compuesto o perfecto condicional perfecto
modo subjuntivo
cante presente presente presentecantara / cantase pretérito pretérito imperfecto pretérito imperfecto
haya cantado antepresente pretérito perfecto pretérito perfecto
hubiera / hubiesecantado
antepretérito pretérito pluscuamperfecto pretérito pluscuamperfecto
cantare futuro futuro imperfecto futuro
hubiere cantado antefuturo futuro perfecto futuro perfecto
modo imperativocanta futuro presente presente
formas no personales (nominales)
cantar infinitivocantado participio (aspecto perfectivo)
cantando gerundio (aspecto durativo)
haber cantado infinitivo compuesto
habiendo cantado gerundio compuesto
68
8/11/2019 Diccionario de Etimologías Grecolatinas_Latín
http://slidepdf.com/reader/full/diccionario-de-etimologias-grecolatinaslatin 68/68