1
EAEkoETORKINEI ZUZENDUTAKO zerbitzuetako JARDUNBIDE EGOKIEN azterketaPobrezia eta giza bazterketaren aurkako europar sarea Euskadin
2
3
4
EAEko etorkinei zuzendutako zerbitzuetako jardunbide egokien azterketa 2009
Egilea: Pobrezia eta giza bazterketaren aurkako europar sarea Euskadin (EAPN Euskadi)
Diseinua eta maketazioa: St3 Elkartea
Inprimaketa: Berekintza
L. G.: BI-000-00
5
EAEko
Pobrezia eta giza bazterketaren aurkako europar sarea Euskadin
ETORKINEI ZUZENDUTAKOzerbitzuetakoJARDUNBIDE EGOKIENazterketa
66
EAPN EUSKADIKO LEHENDAKARIAREN GUTUNA
Lerro hauetan Euskadiko pobrezia eta giza bazterketaren aurkako europar sareak (EAPN Euskadik) 2009. urtean, eremu publikoan nahiz pribatuan etorkinekin diharduten pertsona askoren laguntza, lankidetza, esfortzu, de-dikazio eta irrikari esker, egindako Immigrazioari buruzko jardunbide ego-kien eskuliburua aurkeztu nahi dizuegu.
Une oro ardatz izan dugun helburua EAEn immigrazioaren alorrean ezagut-za eta esperientzia duten eragileen sarea sortzea izan da, horiek gure ingu-ruan etorkinen arreta eta esku-hartzean egiten dituzten jardunbide egokiak aurkeztu, aztertu eta hausnar ditzaten. Eskuliburuak eremu hauetan gauza-tutako hausnarketa islatzen du: dokumentazioa, etxebizitza, enplegua / pres-takuntza, finantza-produktuetarako sarbidea, kulturartekotasuna eta faktore erlijiosoa kontuan hartzen duten esperientziak. Eremu horietan etorkinekiko esku-hartzeak nahikoa esperientzia, ibilbide eta eztabaida izan du ezaugarri horietako azterketa egin ahal izateko. Gure nahia, une oro, Euskadin jada garatzen ari diren esperientzietatik ikastea eta pertsona horiekin lan egingo duten ahalik eta erakunde gehienei horien berri ematea izan da.
Lan hori garatzea, ordea, ezinezkoa izango zen EAEn etorkinei harrera ema-teko eta haiek gizarteratzeko lan egiten duen hainbat erakunde sozialen par-taidetzarik gabe. Hori dela eta, proiektuan parte hartu duten erakunde eta pertsona guztiei gure esker ona adierazi nahi diegu proiektuarekin agertu duten lankidetza eta konpromisoarengatik.
Era berean, Eusko Jaurlaritzako Immigrazio Zuzendaritzatik jaso dugun laguntza eskertu nahi dugu, hori gabe ere ezinezkoa izango baitzen gure helburuak lortzea eta jardunbide egokien eskuliburu honetan islatzea.
Juan Ibarretxe KaretxeEAPN Euskadiko lehendakaria.
AURKIBIDEA
1. EAPN Euskadiren aurkezpena ............................................................................................................................................................... 4
2. EAPN Euskadiko proiektuaren jatorria ................................................................................................................................ 6
2.1 Lan eremuak ......................................................................................................................................................................................................................................... 8
2.2 Lan metodologia ......................................................................................................................................................................................................................... 8
3. Jardunbide egokien hautaketa EAEko immigrazioaren alorrean ........................................ 12
3.1 Etxebizitzaren eremua .................................................................................................................................................................................................... 13
3.1.1 Errealitatearen azterketa .................................................................................................................................................................... 13
3.1.2 Etxebizitzako jardunbide egokiei buruzko gure hausnarketa .......................... 15
3.1.2.1 Etxebizitzaren alorreko jardunbide egokiak................................................................... 17
3.1.2.2 Nabarmendu beharreko ekimenak .................................................................................................... 19
3.1.2.3. Etxebizitzaren alorreko azterketa interesgarriak .......................................... 22
3.2 Dokumentazio alorra ........................................................................................................................................................................................................ 22
3.2.1 Errealitatearen azterketa ................................................................................................................................................................. 22
3.2.2 Dokumentazioko jardunbide egokiei buruzko gure hausnarketa ........ 24
3.2.3 Dokumentazioko jardunbide egokiak .................................................................................................................. 26
3.3 Enpleguaren / prestakuntzaren alorreko jardunbide egokiak .............................................. 29
3.3.1 Errealitatearen azterketa .................................................................................................................................................................. 29
3.3.2 Enpleguko/prestakuntzako jardunbide egokiei buruzko gure
hausnarketa .................................................................................................................................................................................................................. 32
3.3.2.1 Enpleguko/prestakuntzako jardunbide egokiak ................................................. 34
3.3.2.2 Nabarmendu beharreko ekimenak .................................................................................................. 47
3.4 Finantza produktuetarako irisgarritasun eremua .............................................................................................. 48
3.4.1 Errealitatearen azterketa ................................................................................................................................................................. 48
3.4.2 Finantza produktuetarako irisgarritasuneko jardunbide egokiei
buruzko gure hausnarketa .......................................................................................................................................................... 49
3.5 Kulturartekotasunaren alorra ......................................................................................................................................................................... 51
3.5.1 Errealitatearen azterketa .................................................................................................................................................................... 51
3.5.2 Kulturartekotasuneko jardunbide egokiei buruzko gure
hausnarketa..................................................................................................................................................................................................................... 52
3.5.2.1 Kulturartekotasunaren alorreko jardunbide egokiak ................................ 54
3.5.2.2 Nabarmendu beharreko ekimenak ................................................................................................. 64
3.5.2.3. Kulturartekotasunaren alorreko azterketa interesgarriak ........ 66
3.6. Faktore erlijiosoa kontuan hartzen duten esperientzien alorra ...................................... 68
3.6.1 Sortzen ari den errealitateari aurre eginez ............................................................................................. 68
3.6.2 Erlijio aniztasuna gizarteratzeko faktore bilakatzea ....................................................... 68
3.6.3 Faktore erlijiosoa kontuan hartzen duten ekimenei buruzko gure
hausnarketa..................................................................................................................................................................................................................... 70
4. PARTE HARTU DUTEN ERAKUNDEEN ETA ELKARTEEN ZERRENDA ................. 83
Terminoen glosarioa .................................................................................................................................................................................................................................... 86
BIBLIOGRAFIA .......................................................................................................................................................................................................................................................... 89
11
1. EAPN1 EUSKADIREN AURKEZPENASarea 1997. urtean sortu zen ofizialki eta pobreziaren eta giza bazterketaren aurkako borrokan esku hartzen duten hirugarren sektoreko erakundeak biltzea du xede. Egun EAE guztiko 31 erakundek eta bazterketa-egoeran dauden hainbat kolektibo motak osatzen dute.
EAPN Euskadi estatuko EAPN España sareari lotuta dago. Azken horrek lurralde mailako 13 sare eta estatu mailako 14 erakunde ditu.
Jatorria Bruselan du –European Anti Poverty Network– eta bertan 27 sare nazional eta Europako 22 plataforma biltzen dira. Horien guztien arteko lotura Europako po-breziarekin amaitzeko borroka da.
helburua
EAPN Euskadiren xedea Euskadin pobreziaren eta giza bazterketaren borrokan esku hartu eta sarean lan egiteko prest dauden hirugarren sektoreko erakundeak biltzea da. Horrela, sarean lan eginez, koordinatu, esperientziak trukatu, kideak trebatu, proiektu komunak landu eta elkarrizketarako gaitasuna duen presio-taldea sortzeko; pobrezia- eta bazterketa-egoeren berri emanez eta salatuz, eztabaida soziopolitikoa sustatuz eta egoera horiei aurre egiteko alternatiba baliagarriak aurkeztuz.
Helburu hori betetzeko, EAPN Euskadi sarea estatu mailako sareari lotuta dago eta, beraz, baita Europako sareari ere; horiekin helburuak eta metodologiak partekatzen ditu eta haien ekintzetan parte hartzen du.
Helburu horrekiko konpromisoaren ondorioz, kide diren erakundeek eurek planteatu eta onetsitako ekintzekin bat datozen baliabideak ekartzen dituzte.
ikuspegia
EAPN Euskadik elkarteen aliantza moduan balioetsi eta aitortzea nahi du eta, ho-rretarako, pobrezia- eta bazterketa-egoeran dagoen pertsona jardueraren ardatzean jartzen du, bazterketa soziala eragiten duten arrazoiak erauzte aldera.
Hortik, saretzat hartzea nahi duela ondorioztatzen da:
• Elkar osatzen eta laguntzen duten askotariko elkarteak biltzen dituena.
• Erakundeen arteko koordinazio-tresnak sortzen berritzailea.
• Erakunde sozialentzako erreferentea.
1 Red Europea de Lucha contra la Pobreza y la Exclusión Social. De sus siglas en inglés: European Anti Poverty Network.
1212
• Gizarte-politiken aurkako kritika.
• Bazterketa-egoera eta baldintza berriak jasotzen eta haiei aurre egiten dieten al-ternatiba jakinen sustatzailea.
• Elkarrizketarako eta ordezkapenerako gaitasuna.
• Antolaketa horizontala, plurala, independentea eta eraginkorra.
• Kontzientzia sozialaren agitatzailea, iritzi publikoa arazo horren aurrean sentikor bihurtuz.
balioak
EAPN Euskadik, elkartutako erakundeekin, Administrazio Publikoarekin eta gizartea-rekin oro har duen harremanetan, printzipio hauen arabera jokatuko du:
• Lankidetza eta partaidetza sareko ekintzetan, kide diren erakundeen arteko berdin-tasunari dagokionez, elkarte horizontalari dagokion moduan.
• Kideen aniztasunak dakarren aberastasuna errentagarri egiten duen eta sinergiak sortzen dituen heterogeneotasuna babestea.
• Iritzi propio eta independentea; pobrezia- eta bazterketa-egoerak salatzen ditu botere publiko, pribatu eta iritzi publikoaren aurrean.
• Irabazi-asmorik gabeko erakundea, gardena eta zuzena.
• Pertsonaren aldeko apustua subjektu indibidual moduan, aukera-berdintasuna izateko eskubidearekin, egoerari aurre egiteko potentziala aitortuz eta aniztasuna defendatzeko eskubidearekin.
• Baztertutako pertsonei ahotsa eta partaidetza ematea.
13
2. EAPN EUSKADIKO PROIEKTUAREN JATORRIA
Azken hamarkadan euskal gizartea aldatuz eta hainbat jatorritako pertsonak (heldu nahiz adingabe) hartuz joan dela ikusi dugu, eta gure auzoetako, ikastetxeetako, lan-tokietako, aisiarako lekuetako... partaide izatera heldu dira. Hori IKUSPEGI behatokiak INEko datuetatik abiatuta egindako biztanleriari buruzko taula estatistikoetan islatuta ikus daiteke (ikus 1. taula).
1. taula. Bertako eta atzerriko biztanleen bilakaera (EAE) eta EAEko eta Espainiako atzerritarren ehunekoak. 1998 -2008.
1998 1999 2000 2001 2002 2003EAEko biztanleria
2.098.628 2.100.441 2.098.596 2.101.478 2.108.281 2.112.204
Tokiko biztanleria
2.083.430 2.083.648 2.077.456 2.074.040 2.069.873 2.062.973
Atzerriko biztanleria
15.198 16.794 21.140 27.438 38.408 49.231
EAEko atzerritarren %
0.72 0.8 1.01 1.31 1.82 2.33
Espainiako atzerritarren %
1.6 1.86 2.28 3.33 4.73 6.24
2004 2005 2006 2007 2008EAEko biztanleria
2.115.279 2.124.846 2.133.684 2.141.860 2.155.546
Tokiko biztanleria
2.056.113 2.051.952 2.048.142 2.043.336 2.038.896
Atzerriko biztanleria
59.166 72.894 85.542 98.524 116.650
EAEko atzerritarren %
2.8 3.43 4.0 4.6 5.4
Espainiako atzerritarren %
7.02 3.46 9.2 9.9 11.3
Iturria: IKUSPEGI. INEko datuetatik abiatuta.
Aldaketa sozial hori erakundeetan islatu da, eta arreta eskaintzen zaien pertsonen profila aldatu egin dela ikusi dugu. Etorkinak iritsi aurretik lantzen genituen arreta eta zerbitzuak egokitu behar izan ditugu kultura berrietara, egoera administrati-boetara, prestakuntza eta lan-munduan txertatzeko prozesuetara eta hezkuntza-beharretara.
Aldaketa horiekin, sarea osatzen duten erakunde sozialen bilakaera ikusi dugu, proiektu eta programa berriak sortu dituzte, sinergiak, sareko lanak... hori guztia beste herrialdeetatik etorritakoen arreta eta esku-hartzea ahalik eta onena izan
14
dadin eta, oro har, gizarteratzeko eta lan-munduan txertatzeko tokiko herritarrek baino oztopo gehiago topatzen dituztenentzako.
EAPN Euskaditik garrantzitsutzat jo dugu erakunde sozialetarako garatzen ari ziren eta kolektiboarentzako eta hirugarren sektorearentzako emaitza onak eta interesgarriak lortzen ari ziren ekimen, esperientzia eta praktikei buruzko haus-narketa egitea. Horri lotuta sortu da Immigrazioari buruzko Jardunbide Egokiaren Eskuliburuaren ideia. 2008. eta 2009. urtean abian jarri dugu Eusko Jaurlaritzako Immigrazio Zuzendaritzaren lankidetzari esker.
Proiektu hori EAEn immigrazioaren alorrean lan egiten duten erakundeen artean at-zemandako bi beharren ondorioz sortu da:
a) Alde batetik, formalki eta informalki gure inguruan atzerritarren gizarteratze eraginkorra bermatzeko garatzen diren ekintzak ezagutu behar dira. Ezagutu eta balioetsi ondoren, jardunbide egokiak zein diren finkatu behar dira, sareko lana sustatu eta ikaskuntza eta berrikuntza bultzatzeko.
b) Bestetik, indarrean dagoen araudiaren mende erakunde sozialek atzerritarrak gi-zarteratzeko politika praktikara eramateko topatzen dituzten zailtasunei buruzko hausnarketako taldea sortu eta mantendu nahi izan da.
2.1 lan eremuak
Immigrazioak alderdi anitzeko izaera du, hau da, hainbat ikuspegietatik hitz egin dezakegu hari buruz: politikoa, geopolitikoa, gizatiarra, kulturala, erlijiosoa, lane-koa, estrategikoa, ekonomikoa, hezkuntzakoa, soziala eta abar. Hainbat alderdi ditu pertsonari, haren inguruneari, herrialdeetako garapen ekonomikoari, bizikidetzari, pertsonen interakzioari... eragiten diolako. Hori dela eta, landu beharreko alderdiak definitzeko garaian, erakundeetan egiten ari ziren lanaren eta gertutik ezagutu-takoaren –esku-hartzearen, prestakuntzaren, ibilbidearen eta erakundeetako espe-rientziaren bidez ezagututakoaren– araberako sailkapena egin zen.
Lan-eremuak finkatze aldera, EAPN Euskadik etorkinekin lan egiten zuten sareko erakundeak deitu zituen eta horiek sei eremutan lan egitea adostu zuten. Erakundeak eremu horietan ziren indartsuenak, horietan egina zuten ibilbide gehiena eta, besteak beste, hemen aipatutakoei buruzko hausnarketak, esku-hartze proposamenak, lanki-detzak eta koordinazioa ekar zezaketen:
1. Etxebizitza2. Dokumentazioa3. Enplegua / Prestakuntza4. Finantza-produktuetarako sarbidea5. Kulturartekotasuna
15
6. Erlijioartekotasuna edo esku-hartzeetan erlijioaren faktorea kontuan hartzen du-ten esperientziak.
Garrantzitsua da azpimarratzea badakigula EAEn immigrazioaren alorrean nagusiki sektore horietan lan egiten den arren, kolektiboarekin lan egiten den beste hainbat eremu ere daudela, hala nola osasuna, etorkinentzako laguntza psikologikoa, garapen komunitarioa, kogarapena... horiek ere azterketan jaso ahal izango dira eskuliburu honetatik abiatuta egingo diren ondorengo hausnarketetan.
2.2 lan metodologia
2.2.1 Lan-taldeen eraketa
Hausnarketarako eremuak adostu ondoren, sareko partaide ez ziren (udaleko immigrazio-teknikariak, unibertsitatea, erakunde sozial eta kulturalak, etorkinen elkarteak, Eusko Jaurlaritzako Immigrazio Zuzendaritzak sustatutako zerbitzuak, hala nola HELDU eta BILTZEN...) eta immigrazioan edo etorkinekin lan egiten zuten erakunde eta elkarteetara zabaldu zen taldea. Horrez gain, Euskadiko Ekonomia Alternatibo eta Solidarioaren Sarearen (REAS) esperientzia eta sarean lan egiteko aholkularitza jaso zen.
Proiektuaren xedea ez zen EAPN Euskadi sareko erakundeen jardunbide egokiak lortzea, EAEn kolektiboarekin jarduten zuten erakunde eta eragile sozialen jardunbi-de egokia baizik. Horrela, eztabaida eta hausnarketa are aberatsagoak izango ziren.
Sei lan-taldeetako bakoitzaren osaketari dagokionez, talde bakoitzean gutxienez 5 ordezkari egon zitezen ahalegina egin zen; helburu hori talde guztietan lortu zen, finantza-produktuetarako sarbide-taldean izan ezik, talde hori bi erakundez soilik osatu zen (EAPN Euskadi eta FIARE).
Lan-taldeetan emakumeen partaidetza nabarmena izan da, gehiengoa izan baitira talde guztietan, faktore erlijiosoa kontuan izan duten esperientziak aztertu dituenean izan ezik. Koadroan talde bakoitzaren osaketa ikus daiteke (finantza-produktuetarako sarbide-taldearena izan ezik, erakunde kolaboratzaile bakarra duelako):
Dokumentazioaren taldeaEmakumezkoak: % 62,5• Gizonezkoak: % 37,5 •
Etxebizitzaren taldeaEmakumezkoak: % 50• Gizonezkoak: % 50•
Prestakuntza / Enpleguaren taldeaEmakumezkoak: % 77,8• Gizonezkoak: % 22,2•
Kulturartekotasunaren taldeaEmakumezkoak: % 80• Gizonezkoak: % 20•
Faktore erlijiosoa kontuan hartzen duten Esperientzien taldeaEmakumezkoak: % 16,7• Gizonezkoak: % 83,3•
16
Lan-talde guztietan, gainera, EAPN Euskadiko ordezkari bat egon zen, eta hark ko-ordinatu zuen lana.
Sei hilabetean lan-talde bakoitza gutxienez bost aldiz bildu zen gauzatzen ari ziren ekimenak ezagutzeko, haiek balioesteko eta jardunbide egokitzat jotzen di-ren alderdi edo ekimenak hautatzeko, hasieran finkatutako aukeraketa-irizpide orokorrei (eta eremu bakoitzerako irizpide zehatzei) eta jardunbide egokiaren definizioari jarraiki.
2.2.2. Jardunbide egokiaren definizioa
Partaide ziren eragile eta erakunde guztien artean adostu beharreko alderdi esangu-ratsua jardunbide egokiaren definizio komuna izatea zen. Kontzeptu horri eskuliburu eta gida ugaritan egiten zitzaion erreferentzia, baina ez zegoen proiektu horretarako haren definizio komunik.
Definizio tekniko moduan, jardunbide egokia elementu berritzaileren bat duena dela esan genezake, bai diseinuan, bai inplementazioan, bai orientazioan eta abar . Horre-la, erantzun berriak planteatu behar ditu testuinguruko egoera edo arazoen aurrean. Jardunbide egokia hauetako bi ezaugarri gutxienez betetzen dituen proiektu edo pro-grama da, kudeaketarako teknika edo bitartekoa:
– Zerbitzua edo kudeaketa eskaini nahi dien haiengan eragin positiboa sortzea.
– Beste eremu batzuetan (geografikoak) errepikatu ahal izatea.
– Erakunde publikoekin, gobernuz kanpoko erakundeekin edo enpresa pribatuekin duen partaidetzak eskaintzen dituen aukerak modu eraginkorrean aprobetxa tzea.
– Arazoa bideratzean sormena azaltzea eta baliabideak modu eraginkorrean erabiltzea.
EAPN-Euskadiren immigrazio-proiektuaren kasuan, “Etorkinak gizarteratzeko adostutako prozesurantz”, immigrazioaren alorreko JARDUNBIDE EGOKITZAT hartzen dira2 gobernuz kanpoko erakundeek hasitako ekintza, ekimen edo proiek-tuak, edo erakunde publikoak edo sektore pribatua oinarri dituztenak eta beste ba-tzuek ikasi eta euren egoeretara egokitzeko eredu gisa balio dezaketenak. Ikuspegi berritzaileak izango lirateke, EAEn immigrazioaren alorrean hobekuntza zehatzak, neurgarriak eta iraunkorrak xede dituztenak eta beste erakundeetara transferitu daitezkeenak.
2 “Canada Mortgage and Housing Corporation” erakundeak emandako definiziotik egokituta. Erakunde hori bizitoki sozial eta etxebizitzarako Kanadako erakunde publikoa da (1998).
17
2.2.3. Irizpideen aukeraketa
Definizio horretatik abiatuta, lan-talde bakoitzak, gaiari egokituta, jardunbide ego-
kiak bete behar lituzkeen 4 edo 5 irizpide aukeratu behar zituen. Azkenik, hauek
izan ziren sei lan-taldeetan jardunbide egokirako irizpide orokorren hautaketan
proposatu zirenak:
1. Ekintza berritzailetzat jotzen da ordura arte egindakotik bereizten dena.
2. Arazo edo aukera identifikatu eta horren aurrean irtenbidea emateko proposatu da.
3. Esku-hartzean aldaketa eragiten ahalegintzen da, eskaera sozial zehatzen edota
desberdintasun sozialeko edo injustizia sozialeko egoeren aurrean erantzun ego-
kia emanez.
4. Erakundearen ideiekin eta politika orokorrarekin koherentzia gordetzen du.
5. Prozesuan sartutako pertsonen partaidetza aktiboa bultzatzen du.
6. Ekimenak onura ekartzen dien pertsonen autonomia eta ongizatea sustatzen du.
7. Planteatutako problematikari erantzuna eskainiko dion planifikazio egokia du eta
helburuak denbora-tarte jakinerako finkatuko dira (epe luzea, ertaina); planifikazio
horrek, era beran, malgua izatea ahalbidetuko dion ebaluazio jarraiturako plana
jaso behar du.
8. Aldez aurretik ebaluatu behar da eta kontuan hartu behar dira emaitza arrakastat-
suak; planifikazioa lortutako emaitzetara egokitu behar da.
9. Jarduera iraunkorra bihurtzen da baliabideei, laguntza instituzionalei,... dagokio-
nez, zuzenduta dagoen herritarrengan eragin positiboa bermatze aldera.
10. Eredu gisa balio die beste erakundeei eta haien errealitatera transferitu edo ego-
kitu daiteke.
11. Generoaren ikuspegia jasotzen du eta kontuan hartzen du pertsonen sexu-joera.
12. Ekimena egiten ari denaren berri ematen duen komunikazio-plan egokia du, kon-
tuan hartuta zuzenean edo zeharka parte hartzen duten pertsona guztiak.
1818
2.2.4 Batzorde iraunkorra
Proiektuari ikuspegi globala emateko eta proiektuaren koordinatzaileari laguntze-ko, lanaren jarraipena egin duen batzorde iraunkorra finkatu zen. Horrez gain, talde bakoitzean hausnarketa gauzatu du eta finkatzen joan diren jardunbide egokiak eta gomendioak balioztatu ditu.
Batzorde iraunkorra hauek osatu dute: EAPN Euskadiko zuzendaritza-batzordeko bi kide, EAPN Euskadiko gerentzia Harresiak Apurtuz taldeko Idazkaritza Teknikoa Immigranteen kolektiboko bi ordezkari
Bilera guztietan proiektuko eta lan-taldeetako koordinatzailea egon zen.
19
3. JARDUNBIDE EGOKIEN HAUTAKETA EAEKO IMMIGRAZIOAREN ALORREAN
3.1 etxebizitzaren eremua
3.1.1 Errealitatearen azterketa
Etxebizitzaren eremuak atzerritarrek etxebizitza duina izateko eskubidea bermatzeko hainbat erakundetatik garatzen ari diren esku-hartzeak jasotzen ditu. Immigrazioari buruzko II. Euskal Planeko funtsezko hamaika esku-hartzeetako baten moduan hartzen da (2007-2009) eta inmigranteen kolektiboaren behar bezalako gizarteratzea gauzatzeko ezinbesteko elementutzat; izan ere, lana edo partaidetza soziala bezalako beste alor garrantzitsuetan eragiten du.
EAEko atzerritar biztanleriaren kopurua oso txikia da oraindik estatuko beste autonomia-erkidegoekin alderatuta, egun EAEko biztanleria guztiaren % 5 ia ez baitu gainditzen; hala ere, nabarmendu beharra dago hiru urte eskasetan atzerritarren biztanleria % 60 hazi dela3. Bizkaia da oraindik ere atzerritar biztanle gehien jasotzen dituen probintzia (guztiaren % 49,8), Arabako probintzia da, ordea, “immigrazioaren ehuneko handiena duena: % 7,3, Bizkaiko eta Gipuzkoako % 5,1en aurrean”4. Atzerriko biztanleen banaketari dagokionez, pertsona gehienak probintzietako hiriburuetan biltzen direla esan daiteke, eta horietan, etxebizitzaren prezioa eskuragarriagoa den auzo jakinetan. Atzerriko biztanle gehienak honela banatzen dira:
– Bilbo: atzerriko biztanleriaren % 10 baino gehiago San Frantzisko, Bilbo zaharra eta Alde Zaharra auzoetan biltzen da; hala ere, pixkanaka etxebizitzaren prezioa eskuragarria den beste auzoetara zabaltzen ari da.
– Donostia: atzerritarren kopuru handiena hiriburuko Alde Zaharrean biltzen da, guztizkoaren % 7,7 arte.
– Gasteiz: biztanle atzerritarren gehiengoa hiriburu horretako Alde Zaharrean bizi da, guztira % 15.
3 IKUSPEGI behatokiko datuen arabera, 2005. urtean EAEko biztanle atzerritarren kopurua 72.894 zen, eta 2008. urtean, berriz, guztira, 116.650.
4 IKUSPEGI. “EAEko biztanleria atzerritarra. 2008ko abuztua”.
20
1. mapa. Biztanleria atzerritarraren banaketa Euskadiko hiriburuetan (%).
Bilbao - Bilbo Vitoria - Gasteiz San Sebastián - Donostia
Iturria: IKUSPEGI. INEko datuetatik abiatuta.
Etxebizitza eskuratzeko arazoak ez die etorkinei soilik eragiten, gizarteari oro har baizik. Zenbait kasutan etxebizitza duina eskuratzeko zailtasunak sortzen dituzten arrazoi ekonomiko, sozial, politiko eta laneko arrazoien ondorioz gertatzen da5 .
Etorkinen etxebizitzarako sarbide-arazo horiei beste batzuk gehitu behar zaizkie, bes-teak beste, enplegu-kolokatasuna, auzokoen gaitzespena, errentari moduan eskubideen ezjakintasuna edota etxejabeen edo auzoko komunitatearen beste kultura, erlijio edo tradizio batzuekiko ezjakintasunak sortutako aurreiritzien ondoriozko diskriminazio-egoerak. Hori dela eta, interesgarri jotzen dira herritarrenganako sentsibilizazio-eki-menak, bi gai nagusiri buruz: bestelako kultur identitateen ezagutzaren sustapena eta haien elkarreragina eta kolektiboek aurre egin behar izaten dieten arazoak ikustea.
Baldintza horiei etxebizitzaren prezio altua, lan egonkorra bilatzeko zailtasuna eta egoera administratibo irregularrean daudenen bankuko kredituen eskuraezintasuna gehituz gero, egiazta daiteke EAEko etorkin gehienek alokairuko etxebizitza hartzen dutela, eta ez jabetza erregimenekoa. EUSTAT erakundearen 2008ko Etxebizitzaren behar eta eskaerei buruzko galdeketaren arabera, atzerritar jatorriko BOE esleipen-dunen % 81ak alokairuko erregimenerako joera du.
Bestalde, etorkinen egoerak okerrera egiten du, kolektibo gaztea baita (kolektiboaren % 84,3 berrogeita bost urtetik beherakoa da), sare sozial sendorik gabea eta zenbai-tetan langabetuak edo aldi baterako lan-kontratua edo kolokako enplegua dutenak eta horrek zaildu egiten du etxebizitza eskuratzerakoan abal sendoak izatea.
5 ““Espainiar guztiek dute etxebizitza duin eta egokiaz gozatzeko eskubidea. Botere publikoek beharrezko baldintzak sustatuko dituzte eta dagozkion arauak xedatuko dituzte eskubide hori bete dadin eta, horre-tarako, lurzoruaren erabilera arautuko dute interes orokorrari jarraiki espekulazioa saihesteko. Komu-nitateak erakunde publikoen hirigintza-jarduerak sortutako gainbalioetan parte hartuko du (Espainiako Konstituzioko 47. art.)”.
21
Etxebizitza eskuratzeko baldintza ez bada ere, etxebizitza izateko aukerarekin lo-tuta dago Toki Araubidearen Oinarriak arautzen dituen Legeak xedatutako errolda-eskubidea. Errolda eskuratzea, gaur egun, eta ez EAEn soilik, etorkinek oinarrizko hainbat eskubidetara heltzeko (osasuna eta laguntza ekonomikoak kasu) topatzen duten oztopoetako bat da. Hau da, etxebizitza izan dezakete (sabaia), baina ez es-kubideak aldarrikatu eta erabili ahal izateko egotzitako bizilekurik. Zenbait kasutan, prezioa jarri izan zaio herritar guztiei dagokien eskubideari, jatorria edo egoera ad-ministratiboa edozein dela ere.
IKUSPEGI Immigrazioaren Behatokiak 2007. urtean etorkinei egindako lehen makro-galdeketan gehienek erroldatuta zeudela aitortu zuten (galdetutako guztien % 91,1). Erroldatuta ez zeudela esan zutenetatik % 59,1ek ez zela saiatu ere egin esan zuen, eta % 31,8k, saiatu bai, baina ez zuela lortu adierazi zuen. Nahiz eta atzerritar gehienak erroldatuta dauden, nabarmendu behar da kasu asko direla erroldatu gabekoak (saiatu diren arren) eta, beraz, aipatutako oinarrizko eskubi-deak eskuratzeko aukerarik ez dutenak. Kontuan izanda erroldak garrantzi berezia duela egoitza-baimena eskatzeko6, gure ustez arreta berezia merezi duen gaia da eta, beraz, etxebizitzaren taldean aztertuko diren ekimenetan jasoko da.
3.1.2 Etxebizitzako jardunbide egokiei buruzko gure hausnarketa
Etxebizitzaren taldeko hausnarketaren helburu nagusia alor horretan garatzen ari diren ekimenen berri izatea izan da, eta immigrazioaren alorrean, etorkinentzako etxebizitza duinerako sarbidea errazteari lotuta, eguneroko lanean egiten diren jar-dunbide egokiak zein diren finkatzea. Horretarako, talde horren arabera etxebizit-zaren alorrean jardunbide egokiak hautatzeko oso garrantzitsuak diren hainbat iri-zpide aukeratu dira. Hortaz, taldearen esanetan, etxebizitzaren alorreko jardunbide egokiak hauek beteko ditu:
– Arazoa edo aukera identifikatu eta horren aurrean irtenbidea emateko proposatu dena izatea.
– Esku-hartzean aldaketa eragiten ahalegintzen da, eskaera sozial zehatzen edota desberdintasun sozialeko edo injustizia sozialeko egoeren aurrean erantzun ego-kia emanez.
– Jarduera iraunkorra bihurtzen da baliabideei, laguntza instituzionalei,... dagokio-nez, zuzenduta dagoen herritarrengan eragin positiboa bermatze aldera.
6 ARARTEKOAREN txostenaren arabera (II.5 puntua-Etorkinentzako arreta berezia: http://www.ararteko.net/RecursosWeb/DOCUMENTOS/1/1_1673_3.pdf) egoitza-baldintzari dagokionez, egiaztatzeko, erroldan izena emateaz gain, bestelako dokumentuak onartzen hasi dira, banku-igorpenen ziurtagiriak kasu.
22
– Eredu gisa balio die beste erakundeei eta haien errealitatera transferitu edo egoki-tu daiteke.
Hemen azaltzen dugun atalean hauek jasotzen dira:
a) Etxebizitzaren alorreko hausnarketatik jardunbide egokitzat hartu den ekimena. Ekimena nabarmentzen duten alderdiak azalduko dira eta hobetu daitezkeenak kontuan hartuko dira.
b) Etxebizitzaren alorrean, jardunbide egokietan jasotzen ez diren arren, taldeak nabarmendutako eta susta daitezkeen hainbat alderdi dituzten ekimenak. “Na-barmendu beharreko ekimenak” koadroan aurkituko dugu azalpena.
c) Etxebizitzaren gaian bereziki eragiteagatik interesgarri jotzen ditugun azterketen erreferentzia. Hautatutako azterketaren fitxa azalduko da, baita nabarmendu be-harreko alderdiak eta haiekiko erreferentziak ere.
3.1.2.1 Etxebizitzaren alorreko jardunbide egokiak
ESPERIENTZIAREN IZENA ETXEBIZITZAREN ARTEKARITZA PROGRAMA_ ETXEBERRI
KATEGORIA Etxebizitzaren alorreko artekaritza / bitartekotza zerbitzua
ERAKUNDEA GOIZTIRI ELKARTEA
FINANTZIAZIOA/LAGUNTZA Eusko Jaurlaritza, Barakaldoko Udala eta BBK.
DESKRIBAPENA
2006. urtean etxejabeen eta maizterren artean bitartekotza egite-ko sortutako Higiezinen artekaritza-zerbitzua, etxebizitza duina eskuratzeko. “ETXEBERRI” programaren xede nagusia zailtasun bereziak dituzten kolektiboei etxebizitza duina eskuratzeko auke-ra eskaintzea da. Etxebizitza eskuratu nahi dutenek gizarteratzeko amaierako prozesuan lagunduko dien erakunde sozialaren laguntza izan behar dute. JARDUERA hauek egiten dituzte:– Maizter eta etxejabeen arteko artekaritza eta bitartekotza.– Etxebizitzari buruzko aholkularitza eta informazioa.– Alokatutako etxebizitzaren kudeaketa integrala.
23
ETXEBIZITZAREN ALORREAN NABARMENDU BEHARREKO ALDERDIAK
ETXEBERRI programa jardunbide egokien artean sartzeko arrazoiak (indarguneak):– Egoera zehatzari irtenbidea emateko proposatutako programa da;
egoera horretan, pertsona askok ezin zutela etxebizitza duina es-kuratu ikusi zen.
– Esperientziak esku-hartzearen aldaketa dakar, atzemandako eskae-ra sozial zehatzetarako erantzun egokia eskaintzen baitu.
– Eredu gisa baliagarri izan daiteke beste erakunde batzuetarako eta haien errealitatera transferitu edo egokitu daiteke.
Gainera:– Etxebizitzaren alokairuko merkatu librearekin lehiatzeko gai da.– Programak sinergiak sortzen ditu GOIZTIRI elkarteak garatzen
dituen programetatik abiatuta.– Etxejabeekin sentsibilizazioa landuz etxebizitza duina eskuratzeko
aukera azpimarratzen du.
Jardunbide egokiaren barruan hobetu beharreko elementu hauek sartzen dira (ahultasunak):– Diru-laguntzak jasotzen ditu lana garatzeko. Hortaz, ez du iraun-
kortasunaren irizpidea betetzen.– Baliabide pertsonal eta material gutxi ditu erakundearen egungo
etxebizitza-parkea kalitatearekin kudeatzeko.– Maizterren eta etxejabeen arteko harremana sustatu eta hobetu
behar da.
INPAKTUA
– Erakunde publikoen eta partikularren bitartekotzaren bitartez 100 etxebizitzaren bilketa eta mantentze-lanak gauzatzen dira.
– Etxejabeei eta maizterrei alokairuko etxebizitzari buruzko bitartekotza eta aholkularitza ematen zaie.
– Ekimenaren jarduketa (independentea) alokairuko merkatu librean, eta artekaritzako eremuan merkatuko errenta % 20 eta 30 artean murriztuz.
– Etxebizitza duina eskuratzeko aukera eskaintzen zaie 107 familia edo bizikidetza-talderi. 320 pertsonaren etxebizitza-beharrari erantzuteak zer esan nahi duen7.
7 Datuak ekimenaren 2003. eta 2008. urteen arteko jardunari dagozkio.
24
3.1.
2.2
Nab
arm
endu
beh
arre
ko e
kim
enak
KAT
EGO
RIA
EKIM
ENA
NA
BA
RM
END
U B
EHA
RR
EKO
ALD
ERD
IAK
ERA
KU
ND
EAK
EGO
ITZA
-B
ALI
AB
IDEA
K
MU
ND
UTI
K
MU
ND
UR
A
PR
OG
RA
MA
8
– Ko
ordi
nazi
o ha
ndia
Mun
dutik
Mun
dura
osa
tzen
dut
en
erak
unde
guz
tien
arte
an.
– P
roto
kolo
ak h
asie
ratik
fin
katu
ta iz
atea
k et
a ja
rrai
pena
k er
agin
zuz
ena
dute
em
aitz
a on
ak e
skur
atze
ko.
– O
so p
roto
koliz
atut
ako
eta
denb
ora
mug
atuk
o pr
ozes
uak.
–
Hitz
arm
ena
Biz
kaik
o A
ldun
diar
ekin
: ira
unko
rtas
una.
– P
rogr
ama
beha
rrez
koa
eta
eska
era
oso
hand
ia d
en
arre
n, g
arra
ntzi
tsua
da
adin
ari,
proz
esue
n ir
aupe
nari
et
a sa
rbid
e-ir
izpi
deei
bur
uzko
mug
ak fi
nkat
zea.
–
Posi
tibot
zat j
otze
n da
pro
zesu
etan
esk
aint
zen
den
hez-
kunt
za m
aila
ko a
rret
a.
Erak
unde
lagu
ntza
ileak
: AG
IAN
TZA
, EL
KAR
BA
NAT
UZ
, GO
IZTI
RI,
LAG
UN
A
RTEA
N.
Erak
unde
kud
eatz
aile
a: B
izka
iko
Foru
A
ldun
dia
HEM
EN
PR
OG
RA
MA
9
– M
undu
tik M
undu
ra p
rogr
amar
a sa
rtze
rik
izan
ez
dute
n et
orki
n ga
ztee
i est
aldu
ra e
mat
eko
erak
unde
soz
iale
tatik
so
rtut
ako
prog
ram
a da
.–
Erak
unde
soz
iale
k ha
utat
zen
ditu
zte
prog
ram
aren
har
-tz
aile
ak iz
ango
dir
enak
.–
Par
tzue
rgoa
osa
tzen
dut
en e
raku
ndee
n ar
teko
koo
rdin
a-zi
oa.
– Pe
rtso
na k
opur
u ha
ndia
da
onur
adun
a.–
Lehe
nik
eta
behi
n, o
stat
ua e
mat
en d
a (lo
gela
k, a
terp
e so
zial
ak, a
begi
-etx
eak)
eta
, ond
oren
, bes
tela
ko b
ehar
rei
eran
tzut
en z
aie.
– N
abar
men
du b
ehar
reko
a: p
rogr
aman
sar
tzen
dir
en g
az-
teak
hai
en e
goer
az ja
betz
ea e
ta b
eteb
ehar
rez
ardu
ratz
ea
balio
este
n da
.
Erak
unde
lagu
ntza
ileak
: Elk
arba
natu
z El
kart
ea, C
EAR
, Peñ
asca
l F.,
Izan
gai.
Car
itas,
Goi
ztir
i Elk
arte
a, E
llaku
ria
F..
Erak
unde
kud
eatz
aile
a: C
EAR
Eus
kadi
(p
artz
uerg
oko
buru
).
8 Em
antz
ipaz
io-p
roze
suan
dau
den
eta
BFA
k ku
deat
utak
o 18
-23
urte
art
eko
etor
kin
gazt
eei z
uzen
duta
ko e
goitz
a-ba
liabi
dea.
Adi
ngab
ekoa
k di
ren
arte
an g
utxi
enez
urt
e-be
tez
inst
ituzi
onal
ki b
abes
tuta
ego
n iz
atea
esk
atze
n da
. In
tent
sita
te a
ltuko
etx
ebiz
itza
bat d
ute,
inte
ntsi
tate
ert
aine
ko 1
0, e
ta a
uton
omia
ko 8
etx
ebiz
itza.
9 7
erak
unde
z os
atut
ako
part
zuer
goa.
Bab
este
ko z
entr
oeta
tik d
atoz
en e
ta fo
ru a
ldun
diko
em
antz
ipaz
io-p
rogr
amet
an s
artu
ezi
n iz
an d
uten
18-
21 u
rte
bita
rtek
o et
orki
n ga
ztee
ntza
ko la
gunt
za-
eta
orie
ntaz
io-z
erbi
tzua
. Etx
ebiz
itzar
en a
lorr
ean
sart
zen
da le
hen
mai
lako
ost
atua
em
aten
zai
elak
o.
25
EMA
KU
ME
ETO
RKI
NEN
TZA
KO
EGO
ITZA
B
ALI
AB
IDE
ESPE
ZIFI
KOA
K10
– Fa
mili
arek
in e
do g
abe,
bak
arri
k da
uden
em
akum
e et
or-
kine
ntza
ko p
isua
k.–
LAG
UN
ART
EAN
elk
arte
a. B
ilbo.
–
AFR
OA
MER
IKA
R e
lkar
tea.
Gas
teiz
.
– A
ding
abek
o se
me-
alab
ak e
uren
kar
gura
ditu
zten
eta
ba
karr
ik d
aude
n em
akum
e et
orki
nent
zako
pis
ua.
– O
SAT
U e
lkar
tea
(hau
r ja
iobe
rria
k di
-tu
zten
em
akum
eent
zako
lagu
ntza
es-
pezi
fikoa
). B
ilbo
– IT
AKA
-ES
KOLA
PIO
AK
Fund
azio
a (s
e-m
e-al
aba
adin
gabe
ak
eure
n ka
rgur
a di
tuzt
en
emak
umee
ntza
ko
lagu
ntza
). B
ilbo
– P
rost
ituzi
oan
jard
uten
dut
en e
mak
umee
ntza
ko p
isua
.A
SKA
BID
E el
kart
ea
– A
skat
asun
ik e
z du
ten
emak
umee
ntza
ko p
isua
.-
GO
IZTI
RI e
lkar
tea.
Bar
akal
do.
BES
AR
KAT
UZ11
– O
stat
u so
zial
a da
, eta
ber
tako
mai
zter
rek
ardu
rak
har-
tzen
ditu
zte,
hor
rela
, ha
ien
osta
tu-b
ehar
rare
n eg
oera
du
in b
ihur
tzen
da.
– B
olun
tari
oez
elik
atze
n da
, be
raz,
os
atze
n du
tene
n ko
npro
mis
o se
ndo
eta
irau
nkor
ra e
skat
zen
du.
Erak
unde
kud
eatz
aile
a: B
ESA
RKA
TUZ
Sal
aket
a- e
dota
se
ntsi
biliz
azio
-ek
imen
ak
BES
TE B
I EG
OIT
ZA B
AZ-
TER
KET
AR
EN
AU
RK
AKO
P
LATA
FOR
MA
12
– S
alat
u be
harr
eko
giza
baz
terk
eria
edo
dis
krim
inaz
io-
egoe
rare
n au
rrea
n be
reha
lako
tasu
na iz
aten
da
erak
un-
deen
dei
aldi
an, i
rten
bide
a em
aten
aha
legi
ntze
ko.
– Er
akun
de s
ozia
l ask
oren
esk
u-ha
rtze
a.–
Egitu
ra a
rin
eta
hori
zont
ala
du.
Erak
unde
la
gunt
zaile
ak:
Agi
antz
a,
Ask
abid
e,
Bid
esar
i, B
izite
gi,
Cari
tas
Biz
kaia
, CE
AR
Eu
skad
i, S
an
Ant
onio
ja
ntok
ia, H
iesa
ren
kont
rako
Biz
kaik
o B
a-tz
orde
a, E
lkar
bana
tuz,
Em
aus
Bita
rtea
n,
Goi
ztir
i, Iz
anga
i, La
gun
Art
ean,
Lan
berr
i, M
undu
ko M
edik
uak,
Obl
atas
– L
ehio
Za-
balik
, Bes
arka
tuz,
RA
IS E
uska
di, S
orta
-ra
zi, T
4, Z
ubie
txe,
EA
PN E
uska
di.
10
Ber
ezik
i em
akum
e et
orki
nei z
uzen
duta
ko e
goitz
a-ba
liabi
deak
urr
iak
dira
eta
azp
imar
ratu
egi
n be
har
dire
la u
ste
du ta
ldea
k.11
Baz
terk
eta-
egoe
ran
eta
etxe
rik
gabe
dau
den
gizo
n-em
akum
eent
zako
ego
itza-
balia
bide
a da
(pis
uak
eta
osta
tuak
).12
Bes
te B
i hai
nbat
era
kund
ez o
satu
tako
pla
tafo
rma
da, b
este
ak b
este
, EA
PN
Eus
kadi
. Era
kund
e ho
riek
kan
pain
a eg
iten
dute
eta
giz
arte
ari e
ta p
oliti
koei
giz
a ba
zter
keta
z et
a be
rezi
ki e
goitz
a-ba
zter
keta
z ar
dura
tzek
o es
katz
en d
iete
.
26
3.1.2.3. Etxebizitzaren alorreko azterketa interesgarriak
Bilboko etorkinen diskriminazioari eta etxebizitzarako sarbideari buruzko azterketa.
• Egilea: SOS ARRAZAKERIA
• Jarduera-eremua: BILBO
• Finantziatzaileak: BILBOKO UDALA, IMMIGRAZIO ZUZENDARITZA (EUSKO JAURLARITZA), BBK.
• Azterketa hemen aurki daiteke:
– MUGAK: SOS Arrazakeriaren xenofobiari eta arrazakeriari buruzko ikerketa- eta dokumentazio-gunea: http://www.mugak.eu/gunea/arauak/vi/
– IKUSPEGI: Immigrazioaren Euskal Behatokia: http://www.ikuspegi.org
LABURPENA
Etxebizitza eskuratzean gertatzen den diskriminazioarekiko hurbilketa, partiku-larren eta higiezinen agentzien bidezko alokairuko etxebizitzetan arreta ipiniz eta etorkinek ostatua lortzeko gehien erabiltzen duten irtenbidea aztertuz, hots, alokairuko logelak.
Azterketan alegiazko alokairuko etxebizitzen bilaketa egin da partikularren iragar-kietara deituz eta higiezinen agentziak bisitatuz. Horrela, emandako erantzunetan aldeak ikusi dira (etorkinen bikoteak eta etorkinak ez ziren bikoteak eskaintzetara joanez). Alokairuko logelen iragarkiekin ere egin da bilaketa eta komunikabideetako alokairuko etxebizitzen iragarkien jarraipena eginez atzerritarrak diskriminatzen dituzten edukiak dituzten eskaintzak topatu dira. Ikerketa osatzeko, 16 elkarrizketa egin zaizkie etorkinei ostatua bilatzeko haien esperientziari buruz eta SOS Arra-zakeriak estatu mailako arrazakeriaren egoerari lotuta 1992. urteaz geroztik ar-gitaratzen dituen txostenetako etxebizitzaren diskriminazioari buruzko edukiaren azterketa egin da.
Ikerketa bi zatitan banatzen da:– Egoerarekiko lehen hurbilketa.– Azterketan sakontzea metodologia hobetuz eta alokairuko logelak gehituz.
2008ko abenduan, txostena jardunaldi batzuetan aurkeztu zen eta gai hauek nabarmendu ziren:
27
– Etxerik gabeko atzerritarrak. – Ghettoen eraketa.– Suediako egoera (politika publikoak, politiketako diskriminazioa)– Erakunde sozialen erantzuna.
Azterketarekin osatutako txostena eta hitzaldiak (oraingo fasea) argitaratzea da asmoa.
3.2 dokumentazio alorra
3.2.1 Errealitatearen azterketa
Askotan immigrazioa dokumentazio-arazo soila balitz bezala hartzen dugu; ho-rrela, “legez kanpokoak”, “inmigrante irregularrak”, “paperik gabekoak”... aipatzen ditugu, baina argi dago immigrazioaren prozesuan pertsona papera baino gehiago dela. Hala eta guztiz ere, hori horrela bada ere, emigratutako herrialdean bizi eta lan egin ahal izateko dokumentazioa eskuratzea funtsezkoa da egonkortasun pert-sonal, ekonomiko, sozial eta lan-egonkortasuna lortzeko (edo lortzen hasteko).
Dokumentazioa eskuratzeko prozesua luzea eta garestia da, eta okerrera egin de-zake eskuliburu hau egiten ari zen artean onartutako Atzerritartasun Lege be-rriarekin. Eskainitako lanpostuetako langabezia-egoera ikustea, lanpostuetarako bertako pertsonak hartzeari lehentasuna ematea, legez kanpoko egoeran 3 urteko egonaldia eta urtebeteko kontratua (“errotze” egoera deritzona) eskatzea, norbera-ren kontura jarduteko bitarteko ekonomiko nahikoak frogatzea... eta antzeko beste lege-baldintzak pertsona atzerritarraren egoera arautzeko prozesua urteetan lu-zatzea eragiten duten oztopoak dira, eta beste arazo hauekin lotzen dira: egungo krisi-egoera, pertsona atzerritarrak kontratatzeko errezeloa, zenbait autonomia-erkidegotan “integrazio-kontratuen” eskaera, jatorriagatiko diskriminazioa, enple-gu-kolokatasuna eta abar.
Urte horietan erakunde sozialak atzerritarrei bizitza duina izaten laguntzeko egiten dute lan, hauek eskainiz: etxebizitza, prestakuntza, laguntza ekonomikoa, irregu-lartasun-egoerari irtenbidea bilatzea. Jarduera horiek izaera juridikoa duten beste hauekin osatzen dira: laneko abusu-egoeren salaketa, errotze-txostenak lortzea, errolda eskuratzea, pasaporteak eskuratzea, familia berriz batzea, taldeentzako eta banakoentzako etxebizitza eta lana eskuratzeko aukerei buruzko aholkularitza eta informazioa...
Horrez gain, kontuan izan behar da erregulartasuna ez dela iraunkorra izaten 5 urte igaro arte eta denbora hori igaro artean dokumentazioa eskuratu eta gutxienez hiru aldiz berritu behar izaten dela, lanean jarraitzen dela eta Gizarte Segurantza-
28
rekiko obligazioak bete izana justifikatuz. Enplegu-kolokatasunak eta egungo krisi-egoerak egoera erregularrean zeudenak berriro ere irregulartasun-egoeran erort-zea ekarri du. Eta, beraz, berriro hasi beharra. “Gerora sortutako irregulartasuna” deitzen diogu horri, eta era berean, eragina izan du erakunde sozialetan, lehendik egoera erregularizatzeko laguntza jasotako atzerritarrak lan-eskaintza berrien bila itzuli baitira.
Erakunde sozialak ez dira irregulartasun-egoeran dauden atzerritarrez kezkatuta dauden bakarrak, Eusko Jaurlaritzak bere aldetik “Berme juridikoak” eremua xe-datu du Immigrazioari buruzko II. Euskal Planean (2007-2009); bertan eskubide zibilak behar bezala ziurtatzeko berme juridiko espezifikoak beharrezkoak direla xedatu du.
3.2.2 Dokumentazioko jardunbide egokiei buruzko gure hausnarketa
Dokumentazio taldeak zailtasunak izan ditu jardunbide egokiak balioetsi eta hauta-tzeko, Atzerritartasun Legearen erreformaren ondorioz. Ez dakigu zein izango den azken emaitza, ezta etorkizun hurbilean egin ahal izango den lana zein izango den ere, horregatik, gomendio hauek proposatu dira:
– 2393/2004 Errege Dekretua, 2004ko abenduaren 30ekoa, atzerritarrek Espai-nian dituzten eskubide eta askatasunei eta horien integrazioari buruzko 2000ko urtarrilaren 11ko 4/2000 Lege Organikoaren Erregelamendua onartzen duena, eta atzerritarra kontratatu nahi duen pertsona fisiko edo juridikoaren kaudimen ekonomikoa abalatzeko aurkeztu beharreko dokumentazioari buruzkoak 51c ar-tikuluan eskatutako irizpideak argitzea beharrezkoa da.
– Egungo krisi-egoera eta egoitza- eta lan-baimenak berritzerakoan zorroztasun gehiegi izateak ekar ditzakeen ondorioak nabarmentzen dira. Horrekin gerora sortutako irregulartasuna, enplegu-kolokatasuna eta ezkutuko ekonomia area-gotuko dira.
– Dokumentazioarekin (pasaporteak, egozteko aginduen baliogabetzea...) eta etorki-nen eskubide sozialen eskurapenarekin lotutako alderdietan sareko lana eta estatu eta erkidego mailako erakunde sozialen lankidetza areagotzea beharrezkoa da.
Gomendio horietatik abiatuta, atzerritarren erregularizazioa lortzeko lan egiten du-ten ekimenak zein diren, haien eskubide sozialetarako irisgarritasuna eta gainerako herritarren baldintza bereko lan-kontratuak ezagutu eta aztertzen oinarritu da haus-narketa. Hori horrela, jardunbide egokiak finkatu dira. Horretarako, taldearen arabera dokumentazio-gaietan oso garrantzitsuak diren irizpideak hautatu dira eta, beraz, ekimenek baldintza hauek bete behar dituzte:
29
– Se haya propuesto ante la identificación de un problema u oportunidad para la cual aporte solución.
– Identifikatutako arazo edo aukeraren aurrean irtenbidea proposatu behar du. – Ekimenak onura ekartzen dien pertsonen autonomia eta ongizatea sustatzea. – Planteatutako problematikari erantzuna eskainiko dion planifikazio egokia izatea
eta helburuak denbora-tarte jakinerako finkatuta egotea (epe luzea, ertaina); plani-fikazio horrek, era berean, malgua izatea ahalbidetuko dion ebaluazio jarraiturako plana jasotzea.
– Jarduera iraunkorra bihurtzea baliabideei, laguntza instituzionalei eta abarri dago-kienez, zuzenduta dagoen herritarrengan eragin positiboa bermatze aldera.
– Eredu gisa balio izatea beste erakundeei eta haien errealitatera transferitu edo egokitu daiteke.
Hemen dokumentazioaren alorrean jardunbide egokitzat hartzen diren eta etorkinei oinarrizko eskubideetara eta egoitza- eta lan-eskubideetara heltzen laguntzen dieten ekimenak azaltzen dira.
30
3.2.
3 D
okum
enta
ziok
o ja
rdun
bide
ego
kiak
ESPE
RIE
NTZ
IAR
EN
IZEN
A:
PAS
AP
OR
TEA
LO
RTZ
EKO
LA
GU
NTZ
A B
ATZO
RD
EAK
ERA
KU
ND
EAK
:PA
SA
PO
RTEE
N B
ATZO
RD
E IR
EKIA
: CEA
R E
US
KAD
I, C
A-
RIT
AS
BIZ
KAIA
, BIZ
ITEG
I ELK
ART
EAH
AU
EN A
RTEK
O L
AN
KID
ETZ
A P
ART
ZU
ERG
OA
: Z
UB
IE-
TXE
ELKA
RTEA
/ IZ
AN
GA
I ELK
ART
EA
FIN
AN
TZIA
ZIO
A/
LAG
UN
TZA
:
Erak
unde
par
te-h
artz
aile
en a
rtek
o hi
tzar
men
-mar
koa.
Eusk
o Ja
urla
ritz
a: I
mm
igra
zio
eta
funt
s pr
opio
en z
uzen
-da
ritz
a.
DES
KR
IBA
PEN
A:
EAEn
biz
i di
ren
etor
kine
n et
a eg
oitz
a es
katz
en d
uten
en
doku
men
tazi
o id
entif
ikag
arri
aren
–b
erez
iki
pasa
port
ea-
ren–
gab
ezia
ri a
urre
egi
teko
zeh
arka
ko g
izar
tera
tze-
pro-
gram
a ga
uzat
zea
da p
roie
ktua
ren
xede
a.Ek
imen
hor
i due
la
hiru
urt
e ba
ino
gehi
agot
ik g
arat
zen
ari
den
prog
ram
a za
-ba
lago
aren
zat
i da.
Era
kund
e pa
rte-
hart
zaile
ek b
atzo
rdea
ri
eske
r ja
rdut
en d
ute,
zer
bitz
ua e
mat
en d
iote
n ko
lekt
iboa
ren
egoe
ra a
dmin
istr
atib
oa a
raut
zeko
eta
, bat
ez e
re, p
erts
ona
hori
ei b
izitz
a au
tono
moa
era
man
aha
l iz
atek
o ba
liabi
de
pert
sona
l eta
soz
iala
k em
atek
o.
Pas
apor
teen
izap
idet
ze-
edo
berr
itze-
proz
esue
tan
lagu
ntza
et
a fin
antz
iazi
oa e
mat
en d
a et
a pe
rtso
nare
n gi
zart
erat
ze-
proz
esua
ren
ondo
reng
o ja
rrai
pena
eta
lagu
ntza
em
aten
da.
Hel
buru
oro
korr
a:1.
Etor
kine
i he
rrita
rren
oin
arri
zko
esku
bide
etar
a he
ltzek
o la
gunt
za e
mat
ea, p
asap
orte
a, e
rrol
da e
ta o
sasu
n-tx
arte
la
esku
ratu
z.H
elbu
ru e
spez
ifiko
ak:
1.1 P
asap
orte
a iz
apid
etze
a, e
skur
atze
a ed
o be
rritz
ea1.2
Err
efer
entz
iako
hel
bide
an e
rrol
datz
ea1.3
Osa
sun-
txar
tel u
nibe
rtsa
la e
skur
atze
a1.4
Esk
ubid
eeta
n ja
sota
ko la
gunt
za s
ozia
lak
jaso
tzea
.1.5
Em
akum
eei
haie
i zu
zend
utak
o ba
liabi
de
sozi
alet
ara
heltz
eko
info
rmaz
ioa
eta
lagu
ntza
em
atea
.
31
DO
KUM
ENTA
-ZI
OA
REN
ALO
RR
E-KO
JA
RD
UN
BID
E EG
OKI
EI B
URU
Z N
ABA
RM
END
U
BEH
AR
REK
O A
L-D
ERD
IAK
Jard
unbi
de e
goki
ari
dago
kion
ez h
auek
har
tzen
dir
a in
-da
rgun
e m
odua
n:
– Er
edu
gisa
ba
liaga
rri
izan
da
itezk
e be
ste
erak
unde
ba
tzue
tara
ko,
eta
haie
n er
real
itate
ra t
rans
feri
tu e
do
egok
itu
daite
ke.
Sar
eko
lana
tre
sna
garr
antz
itsut
zat
hart
zen
da.
– A
razo
a id
entif
ikat
u et
a pr
opos
atut
ako
espe
rien
tzia
tik ir
-te
nbid
ea e
mat
en d
u.
– Ta
rtea
n sa
rtut
ako
pert
sone
n au
tono
mia
eta
ong
izat
ea
sust
atze
n du
.–
Pro
blem
atik
ak, h
elbu
ruak
, pro
zesu
ak, e
ragi
leak
eta
eba
-lu
azio
-pla
na d
efin
itzen
ditu
en p
lani
fikaz
io e
goki
a du
.
Jard
unbi
de e
goki
ari
dago
kion
ez h
auek
har
tzen
dir
a in
-da
rgun
e m
odua
n:
– Er
edu
gisa
ba
liaga
rri
izan
da
itezk
e be
ste
erak
unde
ba
tzue
tara
ko,
eta
haie
n er
real
itate
ra t
rans
feri
tu e
do
egok
itu
daite
ke.
Sar
eko
lana
tre
sna
garr
antz
itsut
zat
hart
zen
da.
– A
razo
a id
entif
ikat
u et
a pr
opos
atut
ako
espe
rien
tzia
tik
irte
nbid
ea e
mat
en d
u.
– Ta
rtea
n sa
rtut
ako
pert
sone
n au
tono
mia
eta
ong
izat
ea
sust
atze
n du
.–
Pro
blem
atik
ak, h
elbu
ruak
, pro
zesu
ak, e
ragi
leak
eta
eba
-lu
azio
-pla
na d
efin
itzen
ditu
en p
lani
fikaz
io e
goki
a du
.
Jard
unbi
de e
goki
aren
bar
ruan
hob
etu
beha
rrek
o el
emen
-tu
ak (a
hulta
suna
k):
– B
atzo
rdea
ren
barr
uan
erak
unde
bak
oitz
ak e
karr
itako
ba-
liabi
deen
men
deko
a da
eta
ez
dago
era
kund
e pu
blik
oen
mai
lan
finka
tuta
ko la
gunt
za-h
itzar
men
ik.
Jard
unbi
de e
goki
aren
bar
ruan
hob
etu
beha
rrek
o el
emen
-tu
ak (a
hulta
suna
k):
– P
artz
uerg
oa
etek
ina
jaso
de
zake
ten
edo
eran
tzun
ak
eman
ditz
aket
en b
este
era
kund
eeta
ra z
abal
tzek
o au
kera
ko
ntua
n ha
rtze
n da
.
INPA
KTU
A20
07ko
mai
atza
eta
200
9ko
mai
atza
art
ean
79 p
erts
onar
i la
gund
u et
a do
kum
enta
zioa
em
an z
aie.
2008
. ur
tean
, 73
per
tson
ak j
o zu
ten
lagu
ntza
-zer
bitz
ura
eta
pasa
port
ea e
skur
atu
zute
n.
32
ESPE
RIE
NTZ
IAR
EN
IZEN
A:
EAEn
ATZ
ERR
ITA
RR
AK
KO
NTR
ATAT
U N
AH
I DIT
UZT
EN P
ERTS
ON
EI E
DO
EN
PR
ESEI
ER
AK
UN
DE
SO
ZIA
LEK
EM
AN
DA
KO L
AG
UN
TZA
DES
KR
IBA
PEN
A:
Hir
ugar
ren
sekt
orek
o er
akun
deek
kas
u as
kota
n ar
teka
ritz
a-ja
rdue
rak
gauz
atze
n di
tuzt
e, e
tork
inei
ord
aind
utak
o la
na e
ta
lane
ko k
ontr
atua
esk
urat
zen
lagu
ntze
ko. H
orre
z ga
in, e
npre
sen
erem
uan
sent
sibi
lizaz
io-j
ardu
erak
bid
erat
zen
dira
era
bil-
tzai
leei
lan-
mun
duan
sar
tzek
o la
gunt
za e
ta la
n-po
ltsak
sor
tzek
o au
kera
em
atek
o.
Jard
uera
hor
i beh
arre
zkoa
da
etor
kina
k ko
ntra
tatu
nah
i ditu
zten
per
tson
ei e
do e
npre
sei k
asu
asko
tan
horr
ek e
kart
zen
ditu
en iz
apid
e bu
rokr
atik
oeta
n la
gunt
zeko
. Eki
ntza
hor
rek
erag
in p
ositi
boa
ere
badu
; iza
n er
e, la
n-ko
ntra
tuak
lort
zear
ekin
ba
tera
irre
gula
rtas
un-e
goer
ak e
rreg
ular
izaz
iora
ntz
alda
tzea
lort
zen
da.
DO
KU
MEN
TA-
ZIO
AR
EN A
LOR
RE-
KO J
AR
DU
NB
IDE
EGO
KIE
I BU
RU
Z N
AB
AR
MEN
DU
B
EHA
RR
EKO
A
LDER
DIA
K
Ekim
en h
orie
k ja
rdun
bide
ego
kitz
at jo
tzen
dir
a ar
razo
i hau
enga
tik:
– Er
edu
gisa
bal
iaga
rri i
zan
daite
zke
best
e er
akun
de b
atzu
etar
ako,
eta
hai
en e
rrea
litat
era
tran
sfer
itu e
do e
goki
tu d
aite
zke.
S
arek
o la
na tr
esna
gar
rant
zits
utza
t har
tzen
da.
–
Ara
zo e
do e
skae
ra id
entif
ikat
u et
a es
peri
entz
iek
ekar
rita
ko ir
tenb
idet
ik a
tera
tzen
dir
a.
– Ta
rtea
n sa
rtut
ako
pert
sone
n au
tono
mia
eta
ong
izat
ea s
usta
tzen
dut
e.–
Pro
blem
atik
ak, h
elbu
ruak
, pro
zesu
ak, e
ragi
leak
eta
eba
luaz
io-p
lana
def
initz
en d
ituen
pla
nifik
azio
ego
kia
dute
.–
Ebal
uatu
egi
ten
dira
eta
em
aitz
ak a
rrak
asta
tsua
k di
ra;
lort
utak
o em
aitz
etat
ik o
ndor
iozt
a da
iteke
pla
nifik
azio
a eg
okia
de
la e
ta, o
ro h
ar, e
ragi
n po
sitib
oa d
utel
a.
33
3.3 enpleguaren / prestakuntzaren alorreko jardunbide egokiak
3.3.1 Errealitatearen azterketa
Enpleguaz eta prestakuntzaz hitz egitean garrantzitsua da biztanleria totalari eta biztanleria aktiboari (hau da, 16 eta 65 urte bitartekoa) buruzko datuak izatea. Ho-rretarako, lehenik eta behin datu orokor eta estatistikoei erreparatuko diegu eta, ondoren, EAEko erakunde sozialek inmigranteen kolektiboarekin haien lan-mundu-rako txertaketari dagokionez egiten duten lana kokatuko dugu.
Espainian erroldatutako atzerritarren datu estatistikoen arabera13, 2000. ur-tean erroldatutako atzerritarren kopurua 923.879 zen, eta 2008. urtean, berriz, 5.220.577. 8 urtetan 4 milioi pertsona baino gehiagoko hazkundea gertatuda. EAE-ko errealitateari behatuz, 2005. urtean 72.894 atzerritar bizi ziren EAEn eta 2008. urtean zifrak 116.650 pertsona arte egin zuen gora. Nahiz eta EAE ez den estatuko atzerritarren tasa altuenetakoa duen erkidegoa,14 hiru urtean % 60 hazi zen.
Datu horiek kontuan hartuta, Espainia izan da Europar Batasunean atzerritar biz-tanleriaren hazkunde handiena izan duen herrialdea15. Hazkunde horren zergatia ulertzeko, aintzat hartu behar dira azken urteetan enpleguaren egoerarekin zu-zenean lotutako hainbat berezitasun. Migratu nahi duen jendeak, oro har, ez du informazio handirik izaten helmugako herrialdeetako lege-prozedurei eta baldint-zei buruz (edo migrazio-politikei buruz), baina herrialde horretako lan-merkatuari buruzko informazioa izan ohi dute, hau da, iritsi berrientzako lanik badagoen edo ez dagoen. Espainia helmugako herrialde moduan aukeratua izatearen berezita-suna garapen ekonomikoarekin azaltzen da.
Krisiaren aurreko urteetan (2007 aurretik) Espainia hazkunde ekonomiko handie-netakoa izan zuen herrialdea izan zen. Hazkunde ekonomiko horren ezaugarri es-pezifikoak kontuan hartzen baditugu ikusiko dugu berezitasuna, izan ere, hazkun-dea bi sektoretan gertatu zen nagusiki: eraikuntzan eta turismoaren arretarekin lotutako zerbitzuen sektoreko hainbat adarretan. Bi sektore horietako eskulan-es-kaera handia izan zen hazkundeko urte horietan. Eskulan-eskaera horrekin batera,
13 Bertan bizi diren pertsona atzerritarren datuak hartu ordez, erroldatutakoen tasa hartzen da, egoera irre-gularrean daudenak ere kontuan hartuta atzerritarren errealitateari buruzko informazio zehatzagoa ema-ten baitu.
14 Beste atal batean aipatu bezala, EAEko biztanleria atzerritarraren ehunekoa % 5,4 da; Madril edo Katalu-nia eta beste autonomia-erkidego batzuetatik oso urrun dago oraindik ere; izan ere, horietan, biztanleria atzerritarraren tasa % 14 baino handiagoa da.
15 Mundu mailan, Espainia izan da ELGAko herrialdeen artean atzerritarren hazkunde gehien jaso duen bi-garren herrialdea. Baldintza absolutuetan Estatu Batuek soilik gainditu dute (immigrazio bikoitza jaso du), baina Espainiak baldintza erlatiboetan hura gainditu du (SOPEMI, 2000-2006 arteko datuak).
34
herrialdeko biztanleria aktiboaren kopurua hartu behar da kontuan: 1994. urtean 12.088.600 pertsona ziren lan egiten zutenak Espainian, eta 2001. urtean, berriz, kopuruak 15.800.000 pertsona arte egin zuen gora. Horien artetik gehienak ber-takoak ziren, baina urte horietan lanpostua zuten atzerritarren kopuruak ere gora egin zuen. Hurrengo urteetan, eraikuntzaren sektorea eta turismoarekin lotutako zerbitzuak hazi egin ziren eta horiekin batera, baita lanpostu kopurua ere. Per-tsona aktiboen kopurua, ordea, ez zen erritmo berean hazi estatuan eta, beraz, herrialdean eskulan-eskaera sortu zen eta horrek zuzenean eragin zuen atzerri-tarrak lan bila etortzea.
2007. urtetik aurrera, egoera aldatzen hasi zen eta ondorioz, langabezia area-gotu zen. Arazo horrek gizarte guztiari eragin dio, baina batez ere okerrera egin du etorkinen kolektiboaren artean (ikusi 2. taula). Horren arrazoia eraikuntzaren eta turismo-zerbitzuen sektoreen gainbehera izan da; izan ere, azken urteetan iritsitako atzerritar gehienek sektore horietan ziharduten. Eraikuntzaren sekto-rea bereziki erabakigarria izan da biztanleria etorkinaren langabeziaren hazkun-dean. Miguel Pajaresek egindako azterketan –“21. Immigrazioa eta lan-merkatua. 2009ko txostena”– galdeketa egin zitzaien erakunde sozialetako arduradunek ho-nela adierazi zuten: “2008. urtean erakundeetan enplegua bilatzeko kontsultak egiteko agertzen ziren etorkinen kopurua nabarmen hazi zen eta nagusiki gizo-nak eta eraikuntzaren sektorekoak ziren”. Esan beharra dago aurreko urteetan erakunde sozialetara emakume gehiagok jotzen zuela mota horretako kontsultak egiteko.2008. urtean, “espainiarrengan eragina nabarmena izan zen, baina biz-tanleriarekiko proportzioan, atzerritarrek jarraitu zuten gehien sufritu zutenak izaten”16. Lanbabetu kopuruaren bilakaera 2. taulan argi ikusten da; espainiarren eta atzerritarren langabetu kopuruaren alderaketa haien biztanleria kopuruaren proportzioan egin behar da eta, hortaz, langabezia-tasetan jarri behar dugu arreta (2008. urteko datuak).
16 Miguel Pajares. “21. Immigrazioa eta lan-merkatua. 2009ko txostena”. Immigrazioaren Behatoki Iraunko-rreko dokumentuak. Lan eta Immigrazioko Ministerioa.
35
2. taula. Langabetu kopuruaren bilakaera eta 2007. eta 2008. urteetako langabezia-tasa Espainian.
Espa
inia
ko
bizt
anle
ria,
gu
ztira
Espa
niak
o la
ngab
ezia
-tas
a %
Espa
inia
ko
bizt
anle
ria
Espa
niak
o bi
ztan
leria
ren
lang
abez
ia-t
asa
%
Atz
erri
ko
bizt
anle
ria
Atze
rrik
o bi
ztan
leri
aren
la
ngab
ezia
-tas
a %
2006ko laugarren
hiruhilekoko langabetuak
Bi sexuetakoak 1.810.600 1.467.300 343.300
Gizonezkoak 763.800 623.000 140.800
Emakumezkoak 1.046.800 844.200 202.600
2007ko laugarren
hiruhilekoko langabetuak
Bi sexuetakoak 1.927.600 1.519.900 407.700
Gizonezkoak 879.200 676.400 202.800
Emakumezkoak 1.048.300 843.400 204.900
2007ko gehikuntza
Bi sexuetakoak 117.000 52.600 64.400
Gizonezkoak 115.400 53.400 62.000
Emakumezkoak 1.500 -800 2.300
2008ko laugarren
hiruhilekoko langabetuak
Bi sexuetakoak 3.207.900 13.9 2.428.500 12.5 779.400 21.3
Gizonezkoak 1.688.800 13.0 1.243.900 11.3 444.900 21.9
Emakumezkoak 1.519.000 15.1 1.184.400 14.1 334.600 20.5
2008ko gehikuntza
Bi sexuetakoak 1.280.300 908.600 371.700
Gizonezkoak 809.600 567.500 242.100
Emakumezkoak 470.700 341.000 129.700
ITURRIA: “21. Immigrazioa eta lan-merkatua. 2009ko txostena”. Biztanleria aktiboari buruzko galdeketatik abiatuta egindakoa. INE
EAEn immigrazioaren gaia nahiko fenomeno berria denez, nekez aurkituko ditugu atzerriko pertsona zaharrak lan bila. Izan ere, EAEko etorkinen % 84,317 45 urtetik beherakoa dela ikusten dugu; horrek etorkinen kolektiboan aktibo18 eta lanean dau-denen tasa adierazten digu19.
Biztanleria etorkinaren eta tokikoaren okupazio-tasak alderatzen baditugu, 3. taulan ikusiko dugu estatu mailan etorkinen kolektiboko pertsona aktiboen tasa % 75,3 dela
17 2006. urteko datuak. Immigrazioari buruzko EAEko II. planetik ateratako datuak (2007-2009).18 Biztanleria aktiboaren tasa: lan egin dezaketen pertsonen ehunekoa da (lan egiteko adina dutenak: 15 eta
64 urte artean), lan egiten duten ala ez albo batera utzita. 19 Biztanleria okupatuaren tasa: lanpostua duten pertsonen ehunekoa da eta okupatutako per tsona kopuru
totalaren (15 eta 64 urte artekoa) eta adin tarte horretako biztanleria kopuru totalaren arteko zatiketatik ateratzen da.
36
eta Espainiarren artean, berriz, biztanleriaren % 57 soilik dela aktiboa. Okupazio-tasari dagokionez, etorkinen % 66ak lana duela ikusiko dugu, espainiarren artean, aldiz, tasa hori jaitsi egiten da % 52,5 arte. Datu horiek, bestalde, aldatu egiten dira bi kolektiboetan langabeziari dagokionez; izan ere, etorkinen jarduera eta okupazio-tasak altuagoak diren arren, espainiarrek baino langabezia-tasa altuagoa dute: % 12,4 etorkinen kolektiboan, aldiz, espainiarren kolektiboan % 8, taula honek adierazten duen moduan.
3. taula. Espainian bertako eta atzerriko biztanleriaren lan-egoera. 2007ko 4. hiruhilekoa
Espainiarrak Atzerritarrak Guztizkoa
Biztanleria aktiboa 19.109.700 3.294.700 22.404.400
Okupatutako biztanleria 17.589.900 2.887.000 20.476.900
Biztanleria langabetua 1.519.900 407.700 1.927.600
Biztanleria ez-aktiboa 14.413.300 1.079.000 15.492.300
16 urtetik gorako biztanleria 33.523.100 4.373.800 37.896.900
Jarduera-tasa 57.0 75.3 59.1
Okupazio-tasa 52.5 66.0 54.0
Langabezia-tasa 8.0 12.4 8.6
Iturria: IKUSPEGI (BAIko datuetatik abiatuta)
Egoera horretan, erakunde sozialen jarduera ezinbestekoa da prestakuntzaren eta enpleguaren alorrean, egoera gainditu eta etorkinen kolektiboan langabezia-tasa murrizteko. Bestalde, prestakuntza da langabezian daudenek lana topatzeko modurik eraginkorrena (bai etengabeko prestakuntzaren mailan, bai prestakuntza okupazionalaren mailan), batez ere, ekoizpenaren sektorean zihardutenen kasuan, sektore horretako eskaria ez baita aurreko urteetakoa bezain zabala (eraikuntza-ren moduan). Prestakuntza, gainera, etorkinen “zereginetako” bat da egoera irre-gularrean dauden artean eta ezkutuko lana aurkitzen ez duten artean. Erakunde sozialen apustua prestakuntza globalaren aldekoa den arren (enpresetan praktikak egitea barne), egoera administratiboak oztopoak jartzen ditu eta, beraz, pres-takuntzaren alorrean lan espezifikoa egin behar da etorkinen kasuan eta bertako biztanleriak baino oztopo gehiago izaten dituzte.
37
3.3.2 Enpleguko/prestakuntzako jardunbide egokiei buruzko gure hausnarketa
EAEn etorkinekin enpleguaren eta prestakuntzaren alorrean diharduten erakun-de sozial ugari dago, horregatik, talde horretarako erabilitako laneko metodologia desberdina izan da, bileraren eta lan kolektiboaren eremuan eraginkortasun eta efikazia handiagoa lortze aldera.
Taldea, era berean, pertsona etorkinaren lan-mundurako txertaketa-prozesu kon-plexua ikusteko eta gauzatzeko modu desberdinak zituzten bi taldetan banatu da. Erakunde batzuk eguneroko esku-hartze sozialarekin gehiago identifikatzen dira, enplegua bilatuz. Beste batzuk, aldiz, erronka handiagoen aurrean jartzen dira, hala nola jardueren bidezko lanaren aldaketa. Iritzi-aniztasun horren isla argia da jardunbide egokien hautaketan enplegu eta prestakuntzaren alorrean bertan lane-ko kategoriak bereizi behar izatea. Kategoria berriena, nolabait esateko, erakunde sozialak etorkinen eta errefuxiatuen kolektiboaren lan-mundurako txertaketan di-harduten beste erakundeetatik bereizten dituen elementuan oinarritu dugu: gure jarduerak zuzentzen dituen azken helburu transformatzailea. Hori horrela, pres-tatzeko eta enplegua bilatzeko zaurgarriak diren kolektiboei “laguntzera mugat-zeak” ekar dezakeen asistentzialismoa saihestu nahi dugu. Hala ere, enpresarien sentsibilizazioaren bidez edo salaketaren bidez lan-merkatua diskriminaziorik ga-beko merkatu bilakatu nahi dugu. Bilatzen dugun merkatu horretan, etorkin eta errefuxiatuek euren kabuz, modu autonomo eta librean, bilatu ahal izango dute en-plegua, jatorri etniko, sinesmen erlijioso edo nazionaltasunaren inguruko arrazoien ondoriozko diskriminazioaren biktimak izan gabe.
Proiektuan parte hartu duten erakundeek eta hain konplexua den hausnarketa-eremu horretan jardunbide egokien eta ekimenen bila dabiltzanek behar duten erantzuna eta esleitutako kategoriarekiko identifikazioa topatzea espero dugu.
Lan-taldearen helburua, gainerakoetan bezala, EAEn etorkinekin lotutako pres-takuntzaren eta enpleguaren alorretan garatutako esperientziak ezagutzea eta aztertzea izan da. Era berean, atzerritarrek beste edonoren baldintza berdinetan enplegua eskuratzeko izandako eraginagatik jardunbide egokitzat hartzen diren ekimenak zein diren finkatu du.
Horretarako, taldeak prestakuntza eta enpleguaren gaietarako jardunbide egokiak aukeratzeko hainbat irizpide garrantzitsu hautatu ditu. Hausnarketa horretatik ondorioztatzen da enpleguaren eta prestakuntzaren alorreko jardunbide egokiak ezaugarri hauek betetzen dituela:
38
– Ekintza berritzailetzat jotzen da ordura arte egindakotik bereizten dena.
– Arazo edo aukera identifikatu eta horren aurrean irtenbidea emateko proposatu da.
– Esku-hartzean aldaketa eragiten ahalegintzen da, eskaera sozial zehatzen edota desberdintasun sozialeko edo injustizia sozialeko egoeren aurrean erantzun egokia emanez.
– Aldez aurretik ebaluatu behar da eta kontuan hartu behar dira emaitza arrakastatsuak; planifikazioa lortutako emaitzetara egokitu behar da.
– Eredu gisa balio die beste erakundeei eta haien errealitatera transferitu edo egokitu daiteke.
Hemen azaltzen dugun atalean hauek jasotzen dira:a) Hausnarketaren ondorioz, hautaketa-irizpideen arabera prestakuntzaren eta en-
pleguaren alorreko jardunbide egokitzat jo diren ekimenak
b) Ekimena hobetzeko haren hautaketan nabarmentzen diren alderdiak. Bigarren, prestakuntzaren eta enpleguaren alorrean, jardunbide egokietan jasotzen ez di-ren arren, taldeak nabarmendutako eta sustatu daitezkeen hainbat alderdi dituzten ekimenak hartu dira kontuan. “Nabarmendu beharreko ekimenak” koadroan aur-kituko dugu azalpena.
39
3.3.
2.1
Enpl
eguk
o/pr
esta
kunt
zako
jard
unbi
de e
goki
ak
ESPE
RIE
NTZ
IAR
EN
IZEN
A:
ZUB
IAK
ER
AIK
ITZE
N.
Kultu
rart
eko
arte
kari
tza
sozi
alek
o ze
rbitz
ua g
izar
te e
ta la
nera
ko a
lorr
ean
KAT
EGO
RIA
:KU
LTU
RA
RTEK
O A
RTEK
AR
ITZ
A G
IZA
RTE
ETA
LA
NER
AKO
ALO
RR
EAN
ERA
KU
ND
EA:
GA
ZTA
RO
A –
SA
RTU
era
kund
ea
FIN
AN
TZIA
ZIO
A/
LAG
UN
TZA
:20
05-2
007
arte
an: B
BK
Giz
arte
Eki
ntza
, Eus
ko J
aurl
aritz
ako
Etxe
bizi
tza
eta
Giz
arte
Gai
ak.
DES
KR
IBA
PEN
A:
Giz
arte
eta
lan
aren
alo
rrea
n ku
ltura
rtek
o gi
zart
e-ar
teka
ritz
ako
zerb
itzua
hon
ela
defin
itzen
da:
“gi
zart
e et
a la
nera
ko
txer
take
ta-a
gent
eei
eta
bert
ako
eta
atze
rrik
o et
orki
nei
edo
jato
rria
atz
erri
an d
uten
ei z
uzen
duta
ko b
alia
bide
soz
iala
; ko
mun
ikaz
io,
harr
eman
, bi
ziki
detz
a et
a ga
tazk
en k
udea
keta
-pro
zesu
ak k
ultu
rart
eko
ikus
pegi
tik g
arat
zen
lagu
ntze
ra
bide
ratu
tako
a. X
ede
horr
etar
ako,
auk
era-
berd
inta
suna
ren
mes
edet
an g
izar
tean
eta
lan
ean
txer
tatz
eko
zerb
itzua
k et
a pr
ogra
mak
, de
nen
esku
raga
rri
izan
dai
teze
n bu
ltzat
zen
du,
enpr
esak
eta
lan-
ingu
rune
ak b
arne
. Er
a be
rean
, ga
tazk
en
preb
entz
iora
ko la
n eg
iten
du, e
ta g
ataz
ka ir
ekie
tan
esku
-har
tzen
du
kude
aket
a eg
okia
bid
erat
zeko
eta
kul
tura
rtek
otas
una
sust
atze
ko”.
Ze
rbitz
ua
asko
tari
ko
erag
ileen
el
karr
erag
inar
en
hobe
kunt
zan
oina
rritz
en
da.
Zerb
itzua
k et
a la
n-in
guru
neak
de
nen
esku
raga
rri i
zate
ko h
obet
zea
du x
ede.
H
auek
dira
zer
bitz
uak
ditu
en h
elbu
ruen
oin
arri
ak: b
este
“per
tson
en”,
best
e ku
lture
n ez
agut
za; b
izik
idet
za o
neko
gir
oa s
ortz
ea;
zerb
itzu
eta
prog
ram
a ir
isga
rrie
n di
sein
uan
lagu
ntze
a; k
ultu
rart
ekot
asun
erak
o se
ntsi
biliz
azio
a; p
erts
ona
erab
iltza
ileen
tzak
o et
a pr
ofes
iona
lent
zako
gat
azka
k ku
deat
zeko
gai
tasu
nen
treb
akun
tza;
gat
azke
n ar
teka
ritz
a; l
an-s
area
k ko
ordi
natz
eko
eta
sort
zeko
lagu
ntza
. Es
kain
tzen
dir
en z
erbi
tzua
k hi
ru e
sku-
hart
ze e
do ja
rdue
ra m
aila
tan
sar
daite
zeke
:–
Pert
sona
art
eko
mai
la.
– Ta
lde
eta
kom
unita
te m
aila
(per
tson
a et
a pr
ofes
iona
l tal
deak
, pre
stak
untz
a ok
upaz
iona
l ara
utua
, lan
bide
-has
tape
nera
ko
ikas
tegi
ak...
pro
fesi
onal
entz
ako
pres
taku
ntza
, din
amiz
azio
a, a
rtek
aritz
a ko
mun
itari
oa)
– La
na e
raku
ndee
kin
(kul
tura
rtek
o ik
uspe
gia
hart
zea,
pro
fesi
onal
entz
ako
lagu
ntza
)
40
ENP
LEG
UA
REN
/
PR
ESTA
KU
NTZ
A-
REN
ALO
RR
EAN
N
AB
AR
MEN
DU
B
EHA
RR
EKO
A
LDER
DIA
K
ZU
BIA
K ER
AIK
ITZ
EN z
erbi
tzua
jard
unbi
de e
goki
en a
rtea
n sa
rtze
ko a
rraz
oiak
(ind
argu
neak
):–
Pro
gram
a be
rritz
aile
a da
.–
Eran
tzuk
izun
a, b
olun
tari
otza
eta
elk
arri
zket
a ba
lio g
isa
sust
atze
n di
tu.
– H
erri
tarr
en b
izik
idet
zare
n et
a ko
mun
itate
inte
grat
zaile
en e
raik
untz
aren
ald
e eg
iten
du la
n.–
Ald
erdi
en a
rtek
o ha
rrem
anet
an z
uzen
ean
erag
iten
du.
– E
raku
ndee
n ar
teko
koo
rdin
azio
a et
a sa
reko
lana
sus
tatz
en e
ta in
dart
zen
du.
– H
erri
tart
asun
a su
stat
zen
du, p
erts
onen
jab
etza
mai
la b
ultz
atze
n ba
itu.
Ald
erdi
ei z
uzen
eko
part
aide
tza
emat
en z
aie
gata
zken
eba
zpen
ean.
– P
rofe
sion
alei
esk
u ha
rtze
ko e
lem
entu
gak
oak
eska
intz
en d
izki
e, g
ure
ingu
ruko
err
ealit
ate
sozi
alar
en l
agun
tza-
eta
az
terk
eta-
tres
na b
ilaka
tuz.
Jard
unbi
de e
goki
aren
bar
ruan
hob
etu
beha
rrek
o el
emen
tu h
auek
sar
tzen
dir
a (a
hulta
suna
k):
– P
roie
ktua
lagu
ntza
inst
ituzi
onal
en m
ende
koa
da.
– Es
ku-h
artz
eare
n in
part
zial
tasu
na m
ante
ntze
ko z
ailta
suna
dag
o; iz
an e
re, z
enba
it ka
suta
n in
stitu
zioa
ald
erdi
etak
o ba
t iz
an d
aite
ke.
– U
ne h
onet
an p
roie
ktua
ez
da fu
ntzi
onat
zen
ari,
diru
-lag
untz
aren
, hitz
arm
enar
en e
do fi
nant
ziaz
ioar
en z
ain
baita
go.
INPA
KTU
A
– P
ublik
oki a
urke
ztu
eta
zaba
ldu
da. H
edap
en h
orre
k gi
zart
e et
a la
nera
ko e
rem
uko
kultu
rart
ekot
asun
ari b
uruz
sen
tsib
i-liz
atze
ko b
alio
izan
du.
– P
rofe
sion
alen
eta
era
biltz
aile
en a
rtea
n et
a ha
inba
t er
abilt
zaile
ren
arte
an f
inka
tzen
den
har
rem
anea
n zu
zene
an e
ragi
n du
en z
erbi
tzua
da,
hor
rela
, esk
u-ha
rtze
mai
la g
uztie
tako
zeh
arka
ko a
rdat
z bi
hurt
u da
. –
Pert
sone
n, p
rofe
sion
alen
, enp
lega
tzai
leen
eta
era
kund
een
helb
urua
k be
tetz
en la
gund
u du
, kom
unik
azio
a et
a ha
rrem
a-na
k ho
betu
bai
titu.
– Pe
rtso
nen,
pro
fesi
onal
en, e
nple
gatz
aile
en e
ta e
raku
ndee
n as
moa
k eg
okitz
en la
gund
u du
, hor
reta
rako
, err
ealit
ate
be-
rria
ren
erai
keta
bat
erat
u et
a ko
lekt
iboa
ren
bide
z el
karr
en a
rtek
o ez
agut
za s
usta
tuz.
41
ESPE
RIE
NTZ
IAR
EN
IZEN
A:
Enpr
esa-
ehun
aren
sen
tsib
iliza
zioa
kul
tura
nizt
asun
aren
kud
eake
tara
ko p
ropo
sam
enet
atik
eta
dis
krim
inaz
io-e
za
berm
atze
ko p
roie
ktue
tatik
abi
atut
a.
KAT
EGO
RIA
:LA
N M
ERKA
TUA
REN
ART
EKA
RIT
ZA
ETA
ER
ALD
AKE
TA
ERA
KU
ND
EA:
CEA
R E
uska
di
FIN
AN
TZIA
ZIO
A/
LAG
UN
TZA
:Fi
nant
ziaz
io d
iber
tsifi
katu
pub
liko
eta
prib
atua
.
DES
KR
IBA
PEN
A:
CEA
R E
uska
di e
raku
ndek
o pr
esta
kunt
a et
a en
pleg
uare
n al
orra
k di
skri
min
azio
rik
gabe
ko la
n-m
erka
tuar
en a
lde
egite
n du
et
a at
zerr
itarr
en g
izar
tera
ko e
ta la
nera
ko tx
erta
keta
bul
tzat
zeko
lane
an d
ihar
du.
Hau
da
helb
uru
nagu
sia:
eto
rkin
ak e
ta e
rref
uxia
tuak
lan-
mer
katu
an s
artu
z gi
zart
erat
zea,
hor
rela
, giz
arte
ko p
arta
idet
za
berm
atze
n da
.En
pres
ekin
bi i
ldo
nagu
sita
tik e
gite
n da
lan:
– Es
ku-h
artz
ea e
npre
seki
n:
• La
n-es
kain
tzen
azt
erke
ta•
Eska
intz
en b
ilket
a•
Enpl
egu-
polts
aren
kud
eake
ta–
Lan-
mer
katu
aren
era
ldak
eta:
• Ik
erke
tak
• S
alak
eta-
eta
sen
tsib
iliza
zio-
ekin
tzak
. •
Arg
italp
enak
(lan
eko
disk
rim
inaz
ioar
en a
urka
ko g
omen
dioa
k...)
• En
pres
entz
ako
pres
taku
ntza
(kul
uran
izta
suna
kud
eatz
eko
ahol
kula
ritz
a, la
neko
dis
krim
inaz
ioar
en a
urka
ko e
npre
sa/
lang
ile g
ida.
..)Ku
ltura
lki a
nitz
ak d
iren
giz
a ba
liabi
deen
kud
eake
ta e
tikor
ako
oina
rria
k fin
katz
ean
datz
a.
42
ENP
LEG
UA
REN
/
PR
ESTA
KU
NTZ
A-
REN
ALO
RR
EAN
N
AB
AR
MEN
DU
B
EHA
RR
EKO
A
LDER
DIA
K
CEA
R E
uska
di p
rogr
ama
jard
unbi
de e
goki
en a
rtea
n sa
rtze
ko a
rraz
oiak
(ind
argu
neak
):–
Erem
uan
10 u
rtek
o es
peri
entz
ia z
abal
a du
te.
– EI
Nek
eta
Adm
inis
traz
io P
ublik
oek
aito
rtut
ako
lana
da.
– M
aila
glo
bale
ko s
ents
ibili
zazi
o-la
nak
(enp
resa
riak
, lan
gile
ak, s
indi
katu
ak...
) ze
hark
akot
asun
glo
bala
ger
tatz
ea e
ta s
en-
tsib
iliza
zioa
era
gink
orra
goa
izat
ea e
ta a
lor
gehi
agot
ara
iris
tea
erag
iten
du.
– Fi
nant
ziaz
io d
iber
tsifi
katu
ari e
sker
eko
nom
ikok
i ind
epen
dent
eak
dira
.
Jard
unbi
de e
goki
aren
bar
ruan
hob
etu
beha
rrek
o el
emen
tu h
auek
sar
tzen
dir
a (a
hulta
suna
k):
– Ez
dut
e hi
tzar
tuta
ko fi
nant
ziaz
iori
k.
– Eg
oera
eko
nom
ikoa
ren
men
de d
aude
(egi
ndak
o ko
ntak
tu k
opur
uare
n ar
aber
a)
INPA
KTU
A
Giz
arte
ko e
ta l
anek
o tx
erta
keta
-pro
zesu
ak s
usta
tzen
eta
lan
-mer
katu
a er
alda
tzen
ere
mua
n iz
anda
ko e
sper
ient
ziak
au
kera
hau
ek e
karr
i diz
kio:
• Et
orki
n et
a er
refu
xiat
uez
osat
utak
o la
n-po
ltsa
gero
eta
han
diag
oa iz
atea
. 200
8. u
rtea
n C
EAR
-Eus
kadi
ko p
rest
akun
ta
eta
enpl
egua
ren
alor
ra 1
.057
per
tson
az a
rdur
atu
da, h
au d
a, e
raku
ndea
k ar
reta
em
anda
ko g
uztie
n %
29,
59 (
3.57
2 pe
rtso
na).
• G
ero
eta
enpr
esa-
polts
a ha
ndia
goa
izat
ea k
ontr
atat
zeko
eta
kan
pain
etar
a at
xiki
tzek
o.
– En
pres
entz
ako
lang
ileen
auk
erak
eta
eta
lege
-gai
etak
o ah
olku
lari
tza-
proz
esua
k eg
iten
ditu
. Era
kund
eko
lan-
polts
an b
at
egite
n du
ten
eska
inita
ko e
ta e
skat
utak
o pr
ofile
n al
daga
i kul
tura
lak
kont
uan
hart
zen
dira
. Adi
bide
a: 2
008.
urt
ean
309
enpr
esat
an e
sku
hart
u ze
n et
a er
emut
ik k
udea
tuta
ko e
nple
gu-e
skai
ntze
tatik
era
torr
itako
400
per
tson
aren
art
ekar
itza
egin
zen
.
43
ESPE
RIE
NTZ
IAR
EN
IZEN
A:
ENP
RES
A A
RR
UN
TAR
EN E
TA E
RA
KU
ND
E S
OZI
ALA
REN
AR
TEKO
HIT
ZAR
MEN
AEN
PR
ESA
AR
RU
NTA
REN
ETA
ER
AK
UN
DE
SO
ZIA
LAR
EN A
RTE
KO H
ITZA
RM
ENA
KAT
EGO
RIA
:LA
N T
XER
TAKE
TAR
AKO
EN
PR
ESA
K LE
HEN
ENG
O L
AN
ES
PER
IEN
TZIA
MO
DU
AN
LAN
TX
ERTA
KETA
RA
KO E
NP
RES
AK
LEH
ENEN
GO
LA
N E
SPE
RIE
NTZ
IA M
OD
UA
N
ENP
RES
A E
TA
ERA
KU
ND
EA:
ERA
KU
S –
GO
IZTI
RI E
LKA
RTE
AER
AK
US
– G
OIZ
TIR
I ELK
AR
TEA
EUS
KA
L P
OST
ALR
ED S
LEU
SK
AL
PO
STA
LRED
SL
EUS
KA
L P
OST
AL
MA
ILIN
G S
L –
A.
GA
ZTA
RO
A S
AR
TU
EUS
KA
L P
OST
AL
MA
ILIN
G S
L –
A.
GA
ZTA
RO
A S
AR
TU
/ B
AN
AK
ETA
REN
PR
ESTA
KU
NTZ
AR
AKO
ELK
AR
TEA
/ B
AN
AK
ETA
REN
PR
ESTA
KU
NTZ
AR
AKO
ELK
AR
TEA
FIN
AN
TZIA
ZIO
A/
LAG
UN
TZA
:
Eusk
o Ja
urla
ritz
a –
Giz
arte
ratz
e S
aila
Eusk
o Ja
urla
ritz
a –
Giz
arte
ratz
e S
aila
ERA
KUS
enp
resa
- B
arne
-ark
itekt
ura
ERA
KUS
enp
resa
- B
arne
-ark
itekt
ura
GO
IZTI
RI e
lkar
tea
GO
IZTI
RI e
lkar
tea
BB
KB
BK
Eusk
o Ja
urla
ritz
aEu
sko
Jaur
lari
tza
Eusk
al P
osta
lred
SL
enpr
esa
Eusk
al P
osta
lred
SL
enpr
esa
SA
RTU
fede
razi
oaS
ART
U fe
dera
zioa
Ban
aket
aren
Pre
stak
untz
arak
o El
kart
eaB
anak
etar
en P
rest
akun
tzar
ako
Elka
rtea
44
DES
KR
IBA
PEN
A:
Ekim
ena
2005
. urt
ean
BB
Kren
sus
tape
nare
kin
sort
u ze
n.
Ekim
ena
2005
. urt
ean
BB
Kren
sus
tape
nare
kin
sort
u ze
n.
GO
IZTI
RI
elka
rtea
eta
ER
AKU
S e
npre
sa h
arre
man
etan
G
OIZ
TIR
I el
kart
ea e
ta E
RA
KUS
enp
resa
har
rem
anet
an
jarr
i zi
tuen
eta
leh
en e
gite
koa
eman
zie
n: a
zoka
eta
ja
rri
zitu
en e
ta l
ehen
egi
teko
a em
an z
ien:
azo
ka e
ta
fest
etan
era
biltz
en d
iren
txo
snen
zat
i bat
dis
eina
tzea
eta
fe
stet
an e
rabi
ltzen
dir
en t
xosn
en z
ati b
at d
isei
natz
ea e
ta
mun
tatz
ea.
mun
tatz
ea.
ERA
KUS
en
pres
ak
alde
rdi
tekn
iko
eta
tekn
olog
ikoa
ER
AKU
S
enpr
esak
al
derd
i te
knik
o et
a te
knol
ogik
oa
ekar
riko
di
o en
pres
a be
rria
ri
eta
GO
IZTI
RI
elka
rtea
k,
ekar
riko
di
o en
pres
a be
rria
ri
eta
GO
IZTI
RI
elka
rtea
k,
berr
iz,
kont
rata
tuta
ko p
erts
onen
lag
untz
a et
a he
zkun
tza
berr
iz,
kont
rata
tuta
ko p
erts
onen
lag
untz
a et
a he
zkun
tza
mai
lako
jarr
aipe
na.
mai
lako
jarr
aipe
na.
Ekim
enar
en
helb
urua
za
iltas
unak
di
tuzt
en
pert
sona
k Ek
imen
aren
he
lbur
ua
zailt
asun
ak
ditu
zten
pe
rtso
nak
lan-
mer
katu
arr
unte
an s
artz
ea d
a, h
aien
ego
era
lege
zta-
lan-
mer
katu
arr
unte
an s
artz
ea d
a, h
aien
ego
era
lege
zta-
tuko
due
n la
n-es
kain
tzar
en b
idez
(et
orki
nen
kasu
an)
eta
tuko
due
n la
n-es
kain
tzar
en b
idez
(et
orki
nen
kasu
an)
eta
mer
katu
arr
unte
an s
artz
ea b
ultz
atuk
o du
en la
n-es
peri
en-
mer
katu
arr
unte
an s
artz
ea b
ultz
atuk
o du
en la
n-es
peri
en-
tzia
em
anez
; ho
rrel
a, p
rest
akun
tza-
jard
uera
osa
garr
iak
tzia
em
anez
; ho
rrel
a, p
rest
akun
tza-
jard
uera
osa
garr
iak
berm
atuk
o di
tuen
hez
kunt
za-l
agun
tza
eska
intz
en z
aie
eta
berm
atuk
o di
tuen
hez
kunt
za-l
agun
tza
eska
intz
en z
aie
eta
giza
rtea
n tx
erta
tzek
o pr
ozes
uei m
odu
inte
gral
ean
heltz
en
giza
rtea
n tx
erta
tzek
o pr
ozes
uei m
odu
inte
gral
ean
heltz
en
zaie
(os
asun
a, fa
mili
a, e
txeb
izitz
a...)
.za
ie (
osas
una,
fam
ilia,
etx
ebiz
itza.
..).
Hitz
arm
enar
en
hasi
erat
ik
finka
tzen
da
9
pert
sona
H
itzar
men
aren
ha
sier
atik
fin
katz
en
da
9 pe
rtso
na
kont
rata
tzea
et
a ho
riet
atik
6
giza
rter
atze
-pro
zesu
an
kont
rata
tzea
et
a ho
riet
atik
6
giza
rter
atze
-pro
zesu
an
egot
ea.
Lehe
ntas
unez
eto
rkin
ak h
artu
ko d
ira,
geh
iene
z eg
otea
. Le
hent
asun
ez e
tork
inak
har
tuko
dir
a, g
ehie
nez
urte
bete
an (
lane
rako
bai
men
a es
kura
tzen
lag
untz
eko)
. ur
tebe
tean
(la
nera
ko b
aim
ena
esku
ratz
en l
agun
tzek
o).
Hitz
arm
enea
n, e
ra b
erea
n, p
erts
ona
bako
itzak
enp
resa
ren
Hitz
arm
enea
n, e
ra b
erea
n, p
erts
ona
bako
itzak
enp
resa
ren
kont
ura
pres
taku
ntza
rako
ord
aind
utak
o 10
0 or
du i
zate
a ko
ntur
a pr
esta
kunt
zara
ko o
rdai
ndut
ako
100
ordu
iza
tea
finka
tzen
da.
finka
tzen
da.
Ord
uteg
iak
eta
sold
atak
enp
resa
atx
ikita
ko h
itzar
men
ean
Ord
uteg
iak
eta
sold
atak
enp
resa
atx
ikita
ko h
itzar
men
ean
finka
tuta
dat
oz:
Zur
aren
eta
art
elaz
kiar
en i
ndus
tria
ren
finka
tuta
dat
oz:
Zur
aren
eta
art
elaz
kiar
en i
ndus
tria
ren
hitz
arm
ena.
hitz
arm
ena.
Ekim
ena
2007
. ur
tean
so
rtu
zen,
ja
rdue
ra-e
rem
ua
Ekim
ena
2007
. ur
tean
so
rtu
zen,
ja
rdue
ra-e
rem
ua
(enp
resa
ar
runt
aren
a)
lau
udal
erri
tara
za
baltz
eko
(enp
resa
ar
runt
aren
a)
lau
udal
erri
tara
za
baltz
eko
xede
arek
in,
txer
take
ta-e
npre
sa
sort
zear
ekin
ba
tera
, xe
dear
ekin
, tx
erta
keta
-enp
resa
so
rtze
arek
in
bate
ra,
horr
ela,
txer
take
tara
ko p
ostu
ak s
ortu
z ud
aler
ri b
akoi
tzek
o ho
rrel
a, tx
erta
keta
rako
pos
tuak
sor
tuz
udal
erri
bak
oitz
eko
giza
rte-
zerb
itzue
tatik
era
torr
itako
entz
at.
giza
rte-
zerb
itzue
tatik
era
torr
itako
entz
at.
Enpr
esa
korr
espo
nden
tzia
pr
ibat
uare
n ba
nake
tan
Enpr
esa
korr
espo
nden
tzia
pr
ibat
uare
n ba
nake
tan
espe
zial
izat
uta
dago
, eta
lane
rako
txer
take
ta p
lant
eatu
tako
es
pezi
aliz
atut
a da
go, e
ta la
nera
ko tx
erta
keta
pla
ntea
tuta
ko
jard
uera
ri lo
tuta
ko o
inar
rizk
o he
lbur
utza
t ha
rtze
n da
, eta
ja
rdue
rari
lotu
tako
oin
arri
zko
helb
urut
zat
hart
zen
da, e
ta
erak
unde
sus
tatz
aile
en f
iloso
fia o
satz
en d
u.er
akun
de s
usta
tzai
leen
filo
sofia
osa
tzen
du.
Txer
take
ta-e
npre
sa E
uska
l Po
stal
red
SL
da e
ta h
onel
a Tx
erta
keta
-enp
resa
Eus
kal
Post
alre
d S
L da
eta
hon
ela
osat
uta
dago
: %
49
Eu
skal
korr
eo
Post
al
Mai
ling
SL,
os
atut
a da
go:
%
49
Eusk
alko
rreo
Po
stal
M
ailin
g S
L,
% 3
3 G
azta
roa
– S
artu
era
kund
ea,
% 1
8 B
anak
etar
en
% 3
3 G
azta
roa
– S
artu
era
kund
ea,
% 1
8 B
anak
etar
en
Pre
stak
untz
arak
o El
kart
ea.
Gaz
taro
a –
Sar
tu e
raku
ndea
P
rest
akun
tzar
ako
Elka
rtea
. G
azta
roa
– S
artu
era
kund
ea
enpr
esak
o ak
ziod
unet
ako
bat
da e
ta b
aita
adm
inis
traz
io-
enpr
esak
o ak
ziod
unet
ako
bat
da e
ta b
aita
adm
inis
traz
io-
orga
noet
ako
bat
ere,
ka
su
horr
etan
zu
zend
aritz
akoa
. or
gano
etak
o ba
t er
e,
kasu
ho
rret
an
zuze
ndar
itzak
oa.
Gai
nera
, tx
erta
keta
-pro
zesu
an
daud
en
pert
sone
i G
aine
ra,
txer
take
ta-p
roze
suan
da
uden
pe
rtso
nei
lagu
ntze
ko
proz
esue
n ar
dura
duna
da
(m
etod
olog
ia:
lagu
ntze
ko
proz
esue
n ar
dura
duna
da
(m
etod
olog
ia:
lagu
ntza
-esk
ulib
urua
txer
take
ta-e
npre
seta
n, L
ameg
i).
lagu
ntza
-esk
ulib
urua
txer
take
ta-e
npre
seta
n, L
ameg
i).
Ekim
ena
SL
mod
uan
lege
ztat
utak
o tx
erta
keta
-enp
resa
Ek
imen
a S
L m
odua
n le
gezt
atut
ako
txer
take
ta-e
npre
sa
gisa
ant
olat
uta
dago
; adm
inis
traz
io-k
onts
eilu
an G
azta
roa
gisa
ant
olat
uta
dago
; adm
inis
traz
io-k
onts
eilu
an G
azta
roa
- S
artu
er
akun
deak
du
le
hend
akar
itza.
Es
tatu
tuet
an
- S
artu
er
akun
deak
du
le
hend
akar
itza.
Es
tatu
tuet
an
defin
ituta
da
go
helb
uru
sozi
ala
eta
irau
pena
, ha
sier
a de
finitu
ta
dago
he
lbur
u so
zial
a et
a ir
aupe
na,
hasi
era
bate
an, m
ugag
abea
da.
“En
pres
a ar
runt
a” a
rdur
atze
n da
ba
tean
, mug
agab
ea d
a. “
Enpr
esa
arru
nta”
ard
urat
zen
da
kude
aket
az,
eta
txer
take
ta-p
roze
suan
dau
den
pert
sone
n ku
deak
etaz
, et
a tx
erta
keta
-pro
zesu
an d
aude
n pe
rtso
nen
giza
rter
atze
- et
a la
nera
tze-
proz
esue
z G
azta
roa
– S
artu
gi
zart
erat
ze-
eta
lane
ratz
e-pr
ozes
uez
Gaz
taro
a –
Sar
tu
erak
unde
a ar
dura
tzen
da
(2 h
ezitz
aile
izen
datu
z).
erak
unde
a ar
dura
tzen
da
(2 h
ezitz
aile
izen
datu
z).
45
ENP
LEG
UA
REN
/
PR
ESTA
KU
NTZ
A-
REN
ALO
RR
EAN
N
AB
AR
MEN
DU
B
EHA
RR
EKO
A
LDER
DIA
K
ERA
KUS
- G
OIZ
TIR
I hitz
arm
ena
jard
unbi
de e
goki
en a
rtea
n ER
AKU
S -
GO
IZTI
RI h
itzar
men
a ja
rdun
bide
ego
kien
art
ean
sart
zeko
arr
azoi
ak (i
ndar
gune
ak):
sart
zeko
arr
azoi
ak (i
ndar
gune
ak):
– En
pres
ak o
rdai
ndut
ako
100
ordu
esk
aint
zen
ditu
pre
s-–
Enpr
esak
ord
aind
utak
o 10
0 or
du e
skai
ntze
n di
tu p
res-
taku
ntza
rako
kon
trat
uare
n ba
rrua
n.ta
kunt
zara
ko k
ontr
atua
ren
barr
uan.
– Pe
rtso
nak
lan-
kont
ratu
a du
en h
eine
an, e
raku
nde
sozi
a-–
Pert
sona
k la
n-ko
ntra
tua
duen
hei
nean
, era
kund
e so
zia-
lak
jarr
aipe
n so
zioe
duka
tiboa
esk
aini
ko d
io.
lak
jarr
aipe
n so
zioe
duka
tiboa
esk
aini
ko d
io.
– U
rteb
etek
o la
n-ko
ntra
tura
ko a
uker
a es
kain
tzen
da
eta
– U
rteb
etek
o la
n-ko
ntra
tura
ko a
uker
a es
kain
tzen
da
eta
aldi
ber
ean
lane
ko e
sper
ient
zia
gisa
bal
io d
ezak
e en
pre-
aldi
ber
ean
lane
ko e
sper
ient
zia
gisa
bal
io d
ezak
e en
pre-
sa a
rrun
teta
ko l
angi
leen
hau
take
ta-p
roze
suet
an.
Kon-
sa a
rrun
teta
ko l
angi
leen
hau
take
ta-p
roze
suet
an.
Kon-
trat
u ho
rrek
eto
rkin
en h
ainb
at e
goer
a le
gezt
atze
ko b
alio
tr
atu
horr
ek e
tork
inen
hai
nbat
ego
era
lege
ztat
zeko
bal
io
deza
ke.
deza
ke.
EU
SKA
L P
OS
TAL
MA
ILIN
G S
L –
GA
ZTA
RO
A S
AR
TU /
E
US
KAL
PO
STA
L M
AIL
ING
SL
– G
AZ
TAR
OA
SA
RTU
/
BA
NA
KETA
RE
N P
RES
TAKU
NTZ
AR
AKO
ELK
AR
TEA
hi-
BA
NA
KETA
RE
N P
RES
TAKU
NTZ
AR
AKO
ELK
AR
TEA
hi-
tzar
men
a ja
rdun
bide
ego
kien
art
ean
sart
zeko
arr
azoi
ak
tzar
men
a ja
rdun
bide
ego
kien
art
ean
sart
zeko
arr
azoi
ak
(ind
argu
neak
):(i
ndar
gune
ak):
– Ko
ntra
tatu
tako
per
tson
a gu
ztie
n %
60,
5 tx
erta
keta
rako
–
Kont
rata
tuta
ko p
erts
ona
guzt
ien
% 6
0,5
txer
take
tara
ko
lanp
ostu
ak d
ira.
lanp
ostu
ak d
ira.
– Es
kain
itako
txe
rtak
eta-
lanp
ostu
en %
17,
2 et
orki
nek
har-
– Es
kain
itako
txe
rtak
eta-
lanp
ostu
en %
17,
2 et
orki
nek
har-
tzen
dut
e. E
AEk
o eg
ungo
eto
rkin
en e
hune
koa
% 5
,4 d
e-tz
en d
ute.
EA
Eko
egun
go e
tork
inen
ehu
neko
a %
5,4
de-
nez,
enp
resa
ko la
npos
tu g
ehie
nak
etor
kine
ntza
ko d
irel
a ne
z, e
npre
sako
lanp
ostu
geh
iena
k et
orki
nent
zako
dir
ela
ondo
rioz
tatz
en d
a.
ondo
rioz
tatz
en d
a.
– Ki
de d
iren
era
kund
eek
enpr
esar
en j
ardu
era-
sekt
orea
n –
Kide
dir
en e
raku
ndee
k en
pres
aren
jar
duer
a-se
ktor
ean
ekar
pena
egi
ten
dute
esp
erie
ntzi
ari
eta
egite
n ja
kite
ari
ekar
pena
egi
ten
dute
esp
erie
ntzi
ari
eta
egite
n ja
kite
ari
eta
hare
n eg
uner
oko
kude
aket
ari d
agok
ione
z. J
ardu
erak
et
a ha
ren
egun
erok
o ku
deak
etar
i dag
okio
nez.
Jar
duer
ak
txer
take
tara
ko la
npos
tuak
sor
tzen
lagu
ntze
n du
.tx
erta
keta
rako
lanp
ostu
ak s
ortz
en la
gunt
zen
du.
Jard
unbi
de e
goki
aren
bar
ruan
hob
etu
beha
rrek
o el
emen
tu
Jard
unbi
de e
goki
aren
bar
ruan
hob
etu
beha
rrek
o el
emen
tu
haue
k sa
rtze
n di
ra (a
hulta
suna
k):
haue
k sa
rtze
n di
ra (a
hulta
suna
k):
– G
izon
ezko
ak s
oilik
kon
trat
atze
n di
ra. E
mak
umee
i ez
zaie
–
Giz
onez
koak
soi
lik k
ontr
atat
zen
dira
. Em
akum
eei e
z za
ie
esta
ldur
arik
em
aten
.es
tald
urar
ik e
mat
en.
– O
kupa
zioa
k gi
zart
erak
o et
a la
nera
ko g
aita
suna
k es
kura
-–
Oku
pazi
oak
giza
rter
ako
eta
lane
rako
gai
tasu
nak
esku
ra-
tzen
lagu
ntze
n du
, ez
pres
taku
ntza
tekn
ikoa
.tz
en la
gunt
zen
du, e
z pr
esta
kunt
za te
knik
oa.
Enpr
esak
o be
zero
bak
arra
: BB
KEn
pres
ako
beze
ro b
akar
ra: B
BK
Jard
unbi
de e
goki
aren
bar
ruan
hob
etu
beha
rrek
o el
emen
tu
Jard
unbi
de e
goki
aren
bar
ruan
hob
etu
beha
rrek
o el
emen
tu
haue
k sa
rtze
n di
ra (a
hulta
suna
k):
haue
k sa
rtze
n di
ra (a
hulta
suna
k):
– T
xert
aket
arak
o en
pres
en e
zaug
arri
ei b
uruz
ard
urad
unei
–
Txe
rtak
etar
ako
enpr
esen
eza
ugar
riei
bur
uz a
rdur
adun
ei
emat
en z
aien
pre
stak
untz
a et
a in
form
azio
a za
indu
eta
em
aten
zai
en p
rest
akun
tza
eta
info
rmaz
ioa
zain
du e
ta
sust
atu
egin
be
har
litza
teke
, tx
erta
keta
-pro
zesu
an
sust
atu
egin
be
har
litza
teke
, tx
erta
keta
-pro
zesu
an
daud
en p
erts
onei
lagu
ntze
ko p
roze
suet
ako
koor
dina
zio
daud
en p
erts
onei
lagu
ntze
ko p
roze
suet
ako
koor
dina
zio
mai
lak
hobe
tze
alde
ra.
mai
lak
hobe
tze
alde
ra.
INPA
KTU
A
– H
itzar
men
aren
onu
ra 3
6 pe
rtso
nak
jaso
dut
e gu
ztir
a –
Hitz
arm
enar
en o
nura
36
pert
sona
k ja
so d
ute
guzt
ira
2005
. urt
eaz
gero
ztik
; hor
ieta
tik %
90
etor
kina
k zi
ren.
20
05. u
rtea
z ge
rozt
ik; h
orie
tatik
% 9
0 et
orki
nak
zire
n.
– H
artu
tako
per
tson
en %
85
lan-
mer
katu
arr
unte
ra ir
tete
n –
Har
tuta
ko p
erts
onen
% 8
5 la
n-m
erka
tu a
rrun
tera
irte
ten
da.
da.
– En
pres
aren
em
aitz
a po
sitib
oa d
a et
a en
pres
ako
ete-
– En
pres
aren
em
aitz
a po
sitib
oa d
a et
a en
pres
ako
ete-
kina
ren
zati
bat
neka
zari
tzak
o ek
oizp
enar
en e
rem
uko
kina
ren
zati
bat
neka
zari
tzak
o ek
oizp
enar
en e
rem
uko
nazi
oart
eko
lank
idet
za-p
roie
ktua
n in
bert
itzen
ar
i da
na
zioa
rtek
o la
nkid
etza
-pro
iekt
uan
inbe
rtitz
en
ari
da
(Tin
douf
eko
saha
rar
kanp
amen
tuet
ako
bara
tzak
).(T
indo
ufek
o sa
hara
r ka
npam
entu
etak
o ba
ratz
ak).
– 20
07. u
rtea
z ge
rozt
ik 6
5 pe
rtso
nak
izan
dut
e ek
imen
az
– 20
07. u
rtea
z ge
rozt
ik 6
5 pe
rtso
nak
izan
dut
e ek
imen
az
etek
ina
ater
atze
ko a
uker
a.
etek
ina
ater
atze
ko a
uker
a.
– Tx
erta
keta
-pro
zesu
ge
hien
ek
hiru
ur
te
irau
ten
dute
, –
Txer
take
ta-p
roze
su
gehi
enek
hi
ru
urte
ir
aute
n du
te,
hort
az,
2010
. ur
tera
art
e ez
da
lan-
mer
katu
arr
unte
ko
hort
az,
2010
. ur
tera
art
e ez
da
lan-
mer
katu
arr
unte
ko
enpl
egue
tara
irte
ndak
o pe
rtso
nen
datu
rik
lort
uko.
en
pleg
ueta
ra ir
tend
ako
pert
sone
n da
turi
k lo
rtuk
o.
46
ESPE
RIE
NTZ
IAR
EN
IZEN
A:
ELK
AR
GU
NE
ETA
BIT
AR
TEKO
TZA
AU
ZOLA
N P
RO
GR
AM
AN
KAT
EGO
RIA
:ER
AN
TZU
NA
/ L
AN
TZE
INTE
GR
ALA
ERA
KU
ND
EA:
GET
XOKO
UD
ALA
FIN
AN
TZIA
ZIO
A/
LAG
UN
TZA
:G
etxo
ko U
dala
, Eus
ko J
aurl
aritz
a (Im
mig
razi
o Z
uzen
dari
tza;
Jus
tizia
, Lan
eta
Giz
arte
Seg
uran
tza
Sai
la; G
izar
tera
tze
Zuz
enda
ritz
a)
DES
KR
IBA
PEN
A:
Get
xoko
Uda
lak
herr
ian
gauz
atut
ako
bi p
rogr
ama
dira
. EL
KA
RG
UN
E G
etxo
ko e
tork
inen
tzak
o ab
egi p
rogr
ama
da; G
etxo
ko u
dala
ren
etor
kine
n ha
rrer
a, in
tegr
azio
eta
kul
tura
rtek
o bi
ziki
detz
aren
kon
prom
isoa
adi
eraz
ten
du.
Her
rira
iri
tsita
ko p
erts
onei
hai
en a
uker
etar
a eg
okitu
tako
har
rera
-ibi
lbid
eak
gara
tzek
o au
kera
em
aten
die
ten
hain
bat
prog
ram
a. E
urop
ako
Bat
zord
eak
prop
osat
utak
o le
rroe
tan
giza
rtea
ren
onur
a ek
artz
en d
uten
hai
nbat
eki
men
gar
atze
n di
ra:
– U
dal k
omun
ikaz
ioar
en e
goki
tzap
ena
giza
rte
asko
tari
ko e
ta k
ultu
rani
tzar
en e
skak
izun
etar
a (w
ww
.kai
xoge
txo.
net;
kon-
tsul
tak)
– A
tzer
rita
rren
int
eres
eko
gaie
kin
lotu
tako
ald
ian
behi
ngo
(hile
ko)
info
rmaz
io-s
aioa
k: a
tzer
rita
rtas
unar
en m
arko
jur
i-di
koa,
lan
aurr
eko
saio
ak, l
anek
o er
regu
lazi
oare
n ez
agut
za.
– G
etxo
n B
izi p
rogr
ama
Mun
duko
Med
ikua
k El
kart
eare
kin
bate
ra. P
rest
akun
tza,
ais
ia, i
ngur
umen
aren
eza
gutz
a et
a ha
-rr
era-
giza
rtea
kon
bina
tzen
ditu
zte
eta
atze
rrita
r ja
torr
iko
bizi
lagu
nen
ongi
zate
a et
a er
rotz
e-pr
ozes
uan
lagu
ntze
a du
te
xede
.–
Emak
ume
etor
kine
ntza
ko to
pake
ta e
spez
ifiko
ak.
– A
begi
ling
uist
ikoa
eus
kara
z.
Get
xoko
Uda
lare
n us
teta
n, le
hen
harr
erak
gar
rant
zi h
andi
a du
eto
rkin
en h
irita
rtze
-pro
zesu
etan
; iza
n er
e, le
hen
harr
era
horr
ek m
igra
zioa
ren
ondo
rioz
ko h
erst
ura
eta
estr
esa
mur
rizt
en la
gunt
zen
du, e
ta g
izar
tera
tze-
proz
esue
i era
gin
diez
aie-
kete
n di
skri
min
azio
-ego
erak
sai
hest
en d
ira.
A
UZO
LAN
eko
bita
rtek
otza
-pro
gram
ak b
azte
rket
a-eg
oera
n ed
o ar
risk
uan
daud
en la
ngab
etua
k gi
zart
ean
eta
lane
an tx
er-
tatz
eko
auke
rak
hobe
tzea
du
xede
, hor
reta
rako
, pre
stak
untz
a-pr
ozes
ua la
neko
pra
ktik
a er
real
arek
in k
onbi
natu
z20.
20 E
usko
Jau
rlar
itzak
o 20
02ko
uzt
aila
ren
30ek
o Ju
stiz
ia, L
an e
ta G
izar
te S
egur
antz
a S
aila
ren
199/
2002
Dek
retu
aren
bid
ez a
raut
uta
dato
r.
47
Uda
leko
enp
legu
-zer
bitz
uek
eta
giza
rte-
zerb
itzue
k at
zerr
itart
asun
eko
Lege
Org
anik
oare
n ik
uspu
ntut
ik m
ugak
ditu
zten
es
pedi
ente
ak d
ituzt
en e
rabi
ltzai
le a
tzer
rita
rren
kas
uak
atze
man
beh
ar d
ituzt
e, p
rest
akun
tza-
eta
enp
legu
-jar
duer
etan
pa
rte
hart
zeko
esk
aere
n bi
dez,
eta
pro
gram
aren
har
tzai
le iz
an d
aite
zkee
la k
ontu
an h
artu
beh
ar d
a ha
ien
giza
rtek
o et
a la
neko
txe
rtak
eta
eta
ondo
reng
o en
pleg
agar
rita
suna
hob
etze
ald
era.
Pro
gram
az b
alia
dai
tezk
een
erab
iltza
ileek
ego
era
haue
tako
bat
ean
egon
beh
ar d
ute:
– H
asie
rako
ego
itza-
baim
enar
en e
skae
ra-k
asua
21.
– A
ldak
eta-
eska
erar
en k
asua
22.
– B
erri
tze-
kasu
ak23
.–
Lan
egite
ko b
aim
enar
en e
skae
ra-k
asua
24.
Pre
stak
untz
a- e
ta e
nple
gu-p
rogr
amek
in b
ater
a A
tzer
rita
rtas
unar
en L
egea
reki
n lo
tuta
ko o
ztop
o ad
min
istr
atib
oak
gain
di
ditz
akee
n ek
imen
a da
. Ozt
opo
hori
ek b
abes
tuta
ko la
n-m
arko
an e
nple
gaga
rrita
sun-
prof
il eg
okia
due
n at
zerr
itarr
aren
kon
-tr
ataz
ioa
zaild
u de
zake
te.
ENP
LEG
UA
REN
/
PR
ESTA
KU
NTZ
A-
REN
ALO
RR
EAN
N
AB
AR
MEN
DU
B
EHA
RR
EKO
A
LDER
DIA
K
ELKA
RGU
NE
eta
AU
ZOLA
Nek
o bi
tart
ekot
za ja
rdun
bide
ego
kien
art
ean
sart
zeko
arr
azoi
ak (i
ndar
gune
ak):
– B
este
adm
inis
traz
io p
ublik
oeta
ra e
stra
pola
dai
tezk
een
ekim
enak
dir
a.
– A
ldi b
erea
n, e
raku
nde
sozi
alek
hai
nbat
mod
utar
a pa
rte
har
deza
kete
eta
zer
bitz
uen
arte
ko k
oord
inaz
ioa
gert
atze
n da
.–
Adm
inis
traz
io p
ublik
otik
egi
ten
zaie
lehe
n ha
rrer
a ud
aler
rian
biz
i dir
en a
tzer
rita
rrei
. –
AU
ZOLA
N p
rogr
amak
due
n ab
anta
ileta
ko b
at u
nibe
rtsa
la iz
atea
da,
hau
da,
eto
rkin
entz
ako
nahi
z to
kiko
entz
ako
erab
il da
iteke
. –
AU
ZOLA
N p
rogr
amak
era
biltz
en d
uen
ezau
garr
i nag
usie
n ar
tean
enp
lega
garr
itasu
n-ir
izpi
dear
en e
rabi
lera
aip
a da
ite-
ke.
Jard
unbi
de e
goki
aren
bar
ruan
hob
etu
beha
rrek
o el
emen
tu h
auek
sar
tzen
dir
a (a
hulta
suna
k):
– A
UZO
LAN
pro
gram
ari
dago
kion
ez,
atze
man
dako
zai
ltasu
n na
gusi
a eb
azpe
n-pr
ozes
uak
labu
rrak
iza
teko
beh
arra
da;
iz
an e
re, j
ende
ak e
rant
zuna
lehe
nbai
lehe
n iz
an b
ehar
du
eta
proz
esua
err
ealit
atea
n eb
azpe
nare
n za
in lu
zatz
en d
a.
21
Egoi
tza
frog
a de
zake
ten,
bai
na ir
regu
lart
asun
adm
inis
trat
ibok
o eg
oera
n da
uden
per
tson
ak.
22 F
amili
a-el
kart
zear
en o
ndor
ioz
egoi
tza-
baim
ena
dute
n et
a la
n eg
iteko
bai
men
a m
ugat
uta
dute
n pe
rtso
nak.
Edo
ego
itza
eta
hasi
erak
oa e
z de
n no
rber
aren
kab
uz la
n eg
iteko
bai
men
a du
ten
eta
best
eren
kon
tura
pas
atu
nahi
dut
en p
erts
onak
. Esp
aini
ar a
ding
abek
oen
arba
soak
dir
en a
tzer
rita
rrak
, bes
tela
.23
Ber
ritz
eko
unea
n eg
oitz
a- e
ta la
n-ba
imen
a iz
an e
ta a
ldak
etar
ako
kotiz
azio
-bal
dint
zak
bete
ta (6
hila
bete
edo
3 s
albu
espe
nez)
lan-
eska
intz
arik
ez
dute
nak.
24
A
ldi b
ater
ako
mur
rizt
utak
o as
kata
suna
k di
tuzt
en k
omun
itate
en k
asua
(Bul
gari
a et
a Er
rum
ania
, 200
9ko
aben
duar
en 3
1).
48
INPA
KTU
A
– In
form
azio
-sai
oek
eta
taile
rrek
har
rera
ona
dut
e et
a at
zerr
itarr
ek p
arte
har
tzen
dut
e.
AU
ZOLA
N b
itart
ekot
za-p
rogr
amar
i dag
okio
nez:
Bita
rtek
otza
ren
ikus
pegi
tik:
2009
ko m
artx
oare
n 6a
n, G
etxo
ko U
dala
k 10
per
tson
a ko
ntra
tatu
zitu
en g
arbi
keta
-lan
ak e
gite
ko. E
sped
ient
e gu
ztie
tatik
5
bita
rtek
otza
egi
n di
ra B
izka
iko
Gob
ernu
aren
Ord
ezka
rior
detz
arek
in, G
etxo
ko U
dala
k fo
rmul
atut
ako
eska
intz
an:
– Fi
nkat
ze s
ozia
leko
3 k
asu
– Es
pain
iar
adin
gabe
koar
en a
rbas
oen
txar
tel-
alda
keta
kas
u ba
t–
Has
iera
ko m
ugat
utak
o ba
imen
aren
ber
ritz
e-ka
su b
at20
08.
urte
ko a
zken
dei
aldi
an 8
per
tson
a ko
ntra
tatu
zir
en m
ante
ntze
-lan
etar
ako.
Esp
edie
nte
guzt
ieta
tik 2
esk
aint
za-
kude
aket
a eg
in d
ira
orde
zkar
iord
etza
n:–
Fink
atze
soz
iale
ko 2
kas
u
Enpl
egua
ren
ikus
pegi
tik:
2008
ko e
kita
ldik
o pr
ogra
met
ako
part
e-ha
rtza
ileen
jarr
aipe
na e
gin
ondo
ren,
em
aitz
a ha
uek
ditu
gu:
– G
arbi
keta
-tal
deko
5 p
erts
ona
kont
rata
tuta
sek
tore
ber
ean
(zor
tzik
har
tu z
uten
par
te)
– M
ante
ntze
-lan
etak
o ta
ldek
o 2
pert
sona
kon
trat
atut
a se
ktor
e be
rean
(zor
tzik
har
tu z
uten
par
te)
49
ESPE
RIE
NTZ
IAR
EN
IZEN
A:
LAN
BER
RI P
RO
GR
AM
A
KAT
EGO
RIA
:ER
AN
TZU
NA
/ L
AN
TZE
INTE
GR
ALA
ERA
KU
ND
EA:
LAN
BER
RI (
IBA
IA F
eder
azio
a os
atze
n du
, Sus
terr
a et
a B
ideg
intz
a el
kart
eeki
n ba
tera
)
FIN
AN
TZIA
ZIO
A:
Eusk
o Ja
urla
ritz
a; B
izka
iko
Ald
undi
a; B
ilbok
o U
dala
; Bilb
o –
Lane
kint
za, E
urop
ako
Giz
arte
Fun
tsa;
Bilb
o Z
ahar
ra, S
an
Fran
tzis
ko e
ta Z
abal
ako
plan
ber
ezia
; BB
K; C
arm
en G
anda
rias
fund
azio
a.
DES
KR
IBA
PEN
A:
Lanb
erri
pro
gram
a gi
zart
e-za
urko
rtas
un h
andi
ko e
goer
an d
aude
n 18
-30
urte
art
eko
gazt
eei z
uzen
duta
dag
o. P
rint
zipi
oz
Bilb
oko
V. B
arru
tian
koka
tzen
du
jard
uera
nag
usia
. La
nber
ri p
rogr
amar
en ja
rdue
ra e
lkar
reki
n ko
nekt
atut
ako
bi e
rem
utan
ban
atze
n da
. Leh
enik
eta
beh
in, p
rest
akun
tza-
ere-
mua
dag
o et
a, b
igar
ren,
txer
take
tara
ko e
npre
sak.
Gaz
teak
Lan
berr
i pro
gram
an s
artz
ean
jarr
aitz
en d
uten
ibilb
idea
k gu
txi
gora
behe
ra a
ntze
ko e
skem
a ja
rrai
tzen
du:
G
azte
ak a
ldez
aur
reko
kal
eko
hezi
keta
n de
tekt
atze
n di
ra e
ta, o
ndor
en, h
arre
ra e
ta d
iagn
osia
egi
ten
zaie
hai
en b
ehar
reta
ra
gehi
en e
goki
tzen
den
pre
stak
untz
a es
kain
tzek
o. P
erts
ona
bako
itzar
en b
ehar
reta
ra e
goki
tuta
, leh
enik
eta
beh
in, o
inar
rizk
o ga
itasu
nak
eta
kual
ifika
zioa
esk
aini
dai
teke
. Lan
berr
i pro
gram
ak la
n au
rrek
o ha
stap
en-t
aile
rra
du, e
ta b
erta
n, o
inar
rizk
o oh
itura
k et
a ga
itasu
nak
lant
zen
dira
eta
hai
nbat
lan
bide
oso
oin
arri
an e
zagu
tzen
dir
a; b
esta
lde,
lan
bide
-tai
lerr
ak d
itu
(igel
tser
otza
, per
tson
en z
aint
za, i
ngur
umen
eko
lang
ilea)
. Big
arre
n, p
rogr
aman
par
te h
artz
en d
uten
per
tson
en e
nple
ga-
garr
itasu
na h
obet
zeko
pre
stak
untz
a er
e es
kain
tzen
da:
oin
arri
zko
pres
taku
ntza
, gid
ari
gazt
eak
proi
ektu
a, l
anbi
de-
eta
hast
apen
-tai
lerr
etak
o pr
ogra
mek
in b
at e
gite
n du
ten
zeha
rkak
o ga
itasu
nen
pres
taku
ntza
. Pro
zesu
hor
reta
n gu
ztia
n, g
e-hi
enez
bi u
rte
irau
ten
ditu
ena,
ban
akak
o la
n te
knik
o et
a he
ziga
rria
gau
zatz
en d
a ba
naka
ko tx
erta
keta
-ibi
lbid
een
met
odo-
logi
aren
bid
ez.
Azk
enik
, Lan
berr
i pro
gram
ak tx
erta
keta
rako
enp
resa
du:
Alk
ar B
iziz
, SL
sozi
etat
ea g
azte
en e
ta k
omun
itate
aren
beh
arre
i er
antz
una
emat
eko
sort
u ze
n:a)
Pre
stak
untz
a-la
nare
n pr
ozes
ua a
mai
tu o
ndor
en, g
izar
teko
eta
lane
ko tx
erta
keta
bul
tzat
zen
dute
, lan
eko
espe
rien
tzia
-re
n bi
dez,
hor
rek
arau
tuta
ko e
nple
gua
esku
ratz
eko
auke
ra e
man
go b
aitu
.b)
Pre
stak
untz
a et
a la
neko
pro
zesu
ak s
eme-
alab
en a
rret
arek
in b
at e
gite
ko a
uker
a em
aten
du.
c) B
alia
bide
urr
iak
ditu
zten
eta
bak
arda
de-e
goer
an d
aude
n pe
rtso
na a
dind
uen
zain
tza.
50
ENP
LEG
UA
REN
/
PR
ESTA
KU
NTZ
A-
REN
ALO
RR
EAN
N
AB
AR
MEN
DU
B
EHA
RR
EKO
A
LDER
DIA
K
LAN
BER
RI p
rogr
ama
jard
unbi
de e
goki
en a
rtea
n sa
rtze
ko a
rraz
oiak
(ind
argu
neak
):–
Pro
iekt
ua in
tegr
altz
at h
artz
en d
a, z
irku
lua
osat
zen
du e
ta tx
erta
keta
rako
enp
resa
ren
pres
taku
ntza
-urr
atsa
lan-
mer
katu
ar
runt
era
pasa
tu a
urre
tik e
mat
en d
a.
– B
anak
ako
pres
taku
ntza
-ibi
lbid
eak
egite
n di
tuzt
e. a
Jard
unbi
de e
goki
aren
bar
ruan
hob
etu
beha
rrek
o el
emen
tu h
auek
sar
tzen
dir
a (a
hulta
suna
k):
– D
iru-
lagu
ntza
k ja
sotz
en d
ituzt
e la
na g
arat
zeko
.
INPA
KTU
A
– La
nber
ri p
rogr
amak
o er
emua
k (k
alea
, har
rera
, dia
gnos
ia, h
asta
pen-
taile
rra,
lanb
ide-
taile
rra,
lane
ko ta
ilerr
a) 2
004.
eta
20
09. u
rtee
n ar
tean
land
u di
ra, e
ta g
uztir
a 1.1
12 p
erts
ona
hart
u di
tuzt
e.–
2008
-200
9 al
dian
397
per
tson
ari e
man
zitz
aien
arr
eta.
Hor
ieta
tik %
40,
97 a
tzer
rita
rrak
zir
en, e
ta h
orie
tatik
% 6
8,57
k,
ez z
uen
baim
enik
(lan
ekoa
edo
ego
itzak
oa).
– 20
08-2
009
aldi
ko la
n-po
ltsak
o ku
deak
eten
(lan
-esk
aint
zen
kude
aket
a La
nber
rin)
% 7
5 ko
ntra
tuar
ekin
am
aitu
da.
Jarr
aipe
nare
n da
tuak
urt
eka:
– 20
00 e
ta 2
006
arte
an la
nbid
e-ta
ilerr
etan
par
te h
artu
zut
enen
% 3
3,33
k ko
ntra
tua
zuen
jarr
aipe
na e
gin
zene
an.
– 20
06-2
008
urte
en a
rtea
n La
nber
riko
txer
take
ta-e
npre
seta
n eu
ren
proz
esua
am
aitu
zut
en 12
per
tson
atik
% 5
9k e
npre
sa
arru
ntet
an e
gite
n du
lan.
20
21
22
23
24
51
3.3.
2.2
Nab
arm
endu
beh
arre
ko e
kim
enak
KAT
EGO
RIA
NA
BA
RM
END
U B
EHA
RR
EKO
ALD
ERD
IAK
ERA
KU
ND
EAK
Pre
stak
untz
ako
ekim
enak
FAM
ILIA
B
ATER
ATZ
EA:
Erak
unde
etan
pa
rte-
hart
zaile
en
pres
taku
ntza
-pr
ozes
ueki
n ba
t et
ortz
eko
erab
iltze
n di
ren
mod
u de
sber
dina
k (u
mez
aina
k tx
erta
tzek
o en
pres
aren
kon
trat
azio
a, h
aurr
en z
aint
za t
xert
atze
ko e
npre
sa-
ren
sorr
era,
sem
e-al
abak
zai
ntze
ko p
arte
-har
tzai
leen
art
eko
sare
soz
iale
n er
aket
a)
Biz
kaik
o Em
akum
een
Sus
tape
nera
ko Z
entr
oaLA
NB
ERR
IEU
SKA
RR
I
– P
rest
akun
tzar
ako
eta
beha
rrez
koak
dir
en b
este
lako
pre
stak
untz
a-pr
oze-
suek
in lo
tzek
o TE
KNO
LOG
IA B
ERR
IEN
ald
eko
apus
tua.
BA
GA
BIL
TZA
Enpl
egur
ako
orie
ntaz
ioa
– “E
nple
gura
ko o
rien
tazi
oan
gene
roar
en i
kusp
egia
” ba
lioes
ten
da, e
nple
gu
desb
erdi
nen
este
reot
ipoa
k ap
urtz
era
zuze
ndut
akoa
, eta
gen
eroz
ko a
urre
i-ri
tzia
k ap
urtu
ko d
ituzt
en la
n-au
kera
k es
kain
tzen
ditu
ena.
BA
GA
BIL
TZA
Txer
take
tako
enp
resa
k le
hen
lan-
espe
rien
tzia
m
odua
n
– P
roie
ktue
n et
a on
urad
unen
beh
arre
kin
lotu
tako
txer
take
tako
enp
rese
n (e
do
zerb
itzue
n) s
orre
ra n
abar
men
tzen
da.
A
lkar
Biz
iz (L
AN
BER
RI)
txer
take
-ta
ko e
npre
sare
n Ku
ttun
(um
ezai
n)
zerb
itzua
Eran
tzun
a /
Lant
ze
inte
gral
a–
Lane
ko e
rem
uan
egoi
tza
eta
ater
pea
eska
tzen
dut
enei
esk
aint
zen
zaie
n ar
reta
inte
gral
a na
barm
entz
en d
a.
CEA
R E
uska
di
52
3.4 finantza produktuetarako irisgarritasun eremua
3.4.1 Errealitatearen azterketa
“Toki batetik bestera gertatzen den biztanleriaren lekualdaketa eta horrekin haien bizilekuaren aldaketa dakarren” prozesutzat ulertzen da migrazioa. Pertsonek emi-gratzeko arrazoiak askotarikoak izan daitezke, baina arrazoi sozio-ekonomikoak izan ohi dira funtsezkoenak giza migrazio-prozesu gehienetan. Hain zuzen, gara-pen sozio-ekonomikoaren eta immigrazioaren arteko lotura zuzena dagoela uste da eta, beraz, baita azpigarapenaren eta emigrazioaren artean ere. Emigratzen du-ten gehienek arrazoi ekonomikoak direla eta egiten dute, bizitza hobearen bila, diru-sarrera gehiago emango dizkien eta hezkuntza, osasun, ondasun material edo norberarentzako eta jatorrizko herrialdean geratzen den familiarentzako (oro har, bidalketen bidez) azpiegitura maila altuagoa izatea ahalbidetuko dien bitartekoen bila25.
Esku artean dugun gaiari dagokionez, atzerritarren finantza-merkatuko produk-tuetarako sarbidean hainbat produktu aurkitzen ditugu, hala nola aurrezki-kontuak (edo bestelako bankuko kontuak) eta kredituetarako edo hipoteketarako irisgarrita-suna. Hala ere, diruaren bidalketa da etorkinek hartzen duten lehen produktuetako bat; izan ere, emigrazio ekonomikoaren aurrean egongo ginateke eta, beraz, jato-rrizko herrialdean duten familiari dirua igortzen diote. Igorpena hainbat lekutatik egiten da, formalak eta informalak; banku-erakundeetatik lehenengo kasuan, eta mintzalekuetatik bigarrenean, biek eraginkortasun bera dute.
Igorpenak egiteko eskakizunak askotarikoak dira, nondik igortzen den kontuan har-tuta, baina, oro har, igorpen gastuetarako ehuneko bat eskatzen da, eta komisioa, igorpenaren kudeaketarako. Hainbat banku-erakundetan hitzarmenak izan ohi di-tuzte jatorrizko banku-erakundeekin igorpen segurua bermatze aldera; bestalde, beherapenak edo erraztasunak ere eskaintzen zaizkie bezeroei, erakundean es-kaintzen diren beste finantza-produktuetako bezero diren heinean, betiere (adibi-dez: aurrezki-kontuaren, kreditu-txartelaren... titular izatea).
25 Familia-bidalketak etorkinek jatorrizko herrialdeetara igorritako diru kopuruak dira.
53
Etorkinek jatorrizko herrialdera egindako igorpenen gaiarekin oso lotutako kontzep-tua kogarapena da; lehen definizioa Sami Naïr-ek eman zuen26. Kogarapena ideia ho-netan oinarritzen da: gutxien garatutako herrialdeetatik emigratzen dutenek aktiboki lagun dezakete, ekonomia, gizarte eta kultur gaietan, jatorrizko komunitateen gara-penean eta harrera egin dieten gizarteetan. Kogarapenaren arabera, beraz, migra-zioek garapenerako aukera ematen dute eta, batez ere, partekatutako garapenerako (terminoak dioen moduan).
Jatorrizko herrialdeetarako igorpenak EAEn gutxi gorabehera aseta dute etorki-nek, albo batera utzita egun ez dela ezagutzen igorpen kopuru erreala eta zer he-rrialdeetara igortzen den. Hausnarketan interesgarritzat jo dugu bereziki igorpen kopuru errealaren datuak ezagutzea, beharrezkoa baita kogarapeneko ekintza eta proiektuen aurreikuspena egiteko. Horregatik eta kapitalak zuritzea saihesteko eta igorpenak helmugara seguru hel daitezen, igorpenak banku bidez egitearen alde egiten dugu.
Kogarapenarekin lotuta, beharrezko jotzen da jatorrizko herrialdeetako garapenaren lankidetzarako EAEn egiten diren ekimenen eta autonomia-erkidegoan immigra-zioarekin egiten den lana koordinatzea.
Bestelako finantza-produktuetarako irisgarritasunari dagokionez, ikusten dugu ho-rietarako irisgarritasuna ez dela etorkinei soilik eragiten dien arazoa, baina egia da kolektibo horrek askotan zailtasun gehiago topatzen dituela hainbat arrazoiren ondo-rioz: a) kolektibo gaztea da (biztanleriaren % 84,327 berrogeita bost urtetik beherakoa da eta lan egiteko adinean dago), b) lan egoera kasu askotan ezegonkorra da eta c) ez dute sare sozial handirik finantza-produktua eskatzean abal moduan jokatzeko, hala nola negozioa hasteko kreditua edo etxebizitza erosteko hipoteka-kreditua eskatze-ko. Hausnarketatik abalen funtsa sortzeko aukera ondorioztatzen da, modu horretan, etorkinei produktu mota horretara heltzea errazteko; dena den hori abian jartzeko zailtasuna ere balioetsi da.
26 Paris VIII Unibertsitatean Zientzia Politikoetako irakaslea. Frantziako barne-ministroaren aholkularia, Europako diputatua eta Kogarapeneko ministro ordezkaria izan da, besteen artean. Sami Naïr “Migra-zio fluxuei lotutako kogarapen-politikaren balantzeari eta orientazioari buruzko txostena (1997)” lanaren egilea da. Txosten horretan kogarapenerako migrazio-fluxuen kudeaketari lotuta marko teorikoa, helburu espezifikoak eta jarduera-metodologia proposatzen ditu.
27 Eusko Jaurlaritzaren Immigrazioari buruzko II. Euskal Planeko datuen arabera (2007-2009)
54
3.4.2 Finantza produktuetarako irisgarritasuneko jardunbide egokiei buruzko gure hausnarketa
FINANTZA PRODUKTUETARAKO IRISGARRITASUN taldearen helburu nagusia etorkinekin esku hartzeko eremuan finantza-merkatuko produktuetara iristeko eki-menak zein diren ezagutzea eta eremu horretan jardunbide egokirik baden balioestea izan da.
Hausnarketatik ondorioztatzen da finantza-merkatua etorkinen kolektiboaren beha-rretatik eta baldintzetatik urrun eta egokitu gabe dagoen zerbait dela, etorkinek ez baitute sare sozialik, ez abalak izateko aukerarik, enplegu-kolokatasuna dute, finan-tzako termino, izapide eta formularioen ezagutza-falta eta abar, eta ondorioz, auke-rak ukatzen zaizkie, besteak beste, alokairuetarako eta jabetzako etxebizitzetarako bankuko abalak, maileguak...
Bestalde, etorkinen erakundeak ez dira kredituak eta abar lortzeko bezain indar-tsuak, ez baitute abalik eta, hortaz, apenas egin ditzaketen aldarrikapenak kolektibo moduan.
Azkenik, kontuan hartzen baditugu jardunbide egokien aukeraketan hasieran ados-tutako irizpideak eta aintzat hartzen badugu “EAEn bizi diren etorkinen harrera- eta gizarteratze-bideak diseinatu eta balioetsi” proiektuaren helburu nagusia, finantza-produktuetarako sarbidea etorkinen integraziorako tresna izan daitekeela ikusiko dugu. Hala ere, ahalegindu garen arren, ez dugu une honetan irizpideak betetzen dituen praktikarik aurkitu eta horregatik ez dugu praktikarik aukeratu.
3.5 kulturartekotasunaren alorra
3.5.1 Errealitatearen azterketaEAEko errealitatea beste erkidego batzuekin alderatzen badugu, Madril edo Kataluniarekin, esaterako, horietan etorkinek biztanleria guztiaren % 14 gainditzen dutela eta hemen, berriz, ehunekoak ia ez duela % 5 gainditzen ikusiko dugu28. Azpimarratu beharra dago hala ere, azken urteetan atzerritar kopuruak gora egin duela nabarmen. Hain zuzen ere, 2007. eta 2008. urteen artean EAEko biztanleria etorkina % 19 hazi zen. Beraz, ikusten dugu atzerritarrak eta beste kulturetatik datozen gero eta pertsona gehiago dagoela gure gizartean bizitzen.
28 INEko datuen arabera, EAEko biztanleria atzerritarra % 5,4 da, eta Espainiako batez bestekoa, % 11,3.
55
4. taula. EAEko biztanleria atzerritarra, sexuaren eta lurralde historikoen arabera, 2005-2008.
2005Guztizkoa Gizonezkoak Emakumezkoak
Kop. Kop. % Kop. %Espainia 3.730.610 1.992.034 53.40 1.738.576 46.6EAE 72.894 37.383 51.28 35.511 48.7Araba 15.141 8.316 54.92 6.825 45.1Gipuzkoa 21.536 11.092 51.50 10.444 48.5Bizkaia 36.217 17.975 49.63 18.242 50.4
2007Guztizkoa Hombres Emakumezkoak
Kop. Kop. % Kop. %Espainia 4.519.554 2.395.685 53.0 2.123.869 47.0EAE 98.524 49.816 50.6 48.708 49.4Araba 19.392 10.498 54.1 8.894 45.9Gipuzkoa 29.040 14.913 51.4 14.127 48.6Bizkaia 50.092 24.405 48.7 25.687 51.3
2008Guztizkoa Hombres Emakumezkoak
Kop. Kop. % Kop. %Espainia 5.220.577 2.777.003 53.2 2.443.574 46.81EAE 116.650 59.989 51.4 56.661 48.57Araba 22.734 12.509 55.0 10.225 44.98Gipuzkoa 35.786 18.634 52.1 17.152 47.93Bizkaia 58.130 28.846 49.6 29.284 50.38
(Iturria: IKUSPEGI. INEko datuetatik abiatuta)
Kulturari dagokionez bereizitako hainbat talde komunitate berean bizi direnean, hiru egoera mota sor daitezke:
1. Elkar ezagutzen ez duten komunitateen arteko gatazka.
2. Baterako existentzia-egoera, hau da, banako guztiak bat etortzen dira espazioan eta denboran, baina ez dago ez gatazkarik, ez elkarrekintzarik.
3. Bizikidetza-egoera29, gizakien arteko elkarrekintza eta harreman harmoniatsua dakar, konnotazio positiboz betetakoa.
EAEn oro har baterako existentzia-egoera gertatzen da, hau da, ez da gatazkarik izaten, nahiz eta kultur identitate batzuk eta besteak aurkitzen diren egoeran ez
29 C. Giménez Romeroren artikulu honen arabera: “Convivencia. Conceptualización y sugerencias para la praxis”. Migrazioen eta Kulturarteko Bizikidetzaren Madrilgo Behatokiko koadernoetan argitaratutako ar-tikulua.
56
dagoen elkarrekintzarik eta kasu gehienetan ez dira elkar ezagutzera ere heltzen. Hala eta guztiz ere, baterako existentzia-egoera txarra ez den arren, komunitate guztietan elkar ezagutu, elkar eragin eta bizikidetza- eta harmonia-egoera errea-lera heltzea bilatzen da. Hori da kulturartekotasunaren aldeko tokiko ekimenak existitzeko arrazoi nagusietako bat; hainbat aurrerapauso eman dituzte.
Kulturartekotasunarekin lotutako beste alderdi nagusietako bat kultur identitatea da. Hainbat definizioren arabera, “identitatea bakoitzaren inguruneak transmititu-tako jokaerazko adierazleez eta balioez norberak egindako sintesia da. Balio eta preskripzio horiek banakoaren ezaugarrien eta bizitzako ibilbide propioaren arabera integratzen ditu”30. Beraz, identitatea pertsonen barru-barruko zerbait da, eta gure bizitza markatzen du, gure bizipen bakoitzak eraldatzen duen aldi berean. Alderdi horrek garrantzi berezia hartzen du gurea bezalako komunitatean, berez kulturani-tza baita. Hainbat eremu geografikotan euskal identitateak garrantzi berezia hartzen du hainbat arlotan, esaterako kulturan, hezkuntzan, gizartean, aisian eta pertsonen arteko harremanetan.
3.5.2 Kulturartekotasuneko jardunbide egokiei buruzko gure hausnarketa
Lehenengo atalean jorratutako kulturartekotasunari buruzko ezaugarri guztiak kon-tuan hartuta, taldeak bere definizioa osatu du. Kulturartekotasunerako jardunbide egokiak hautatzeko irizpideetan horren alde eginez, eremu horretako jardunbide egokiak aukeratzeko adostasuna finkatzeko balio izan du. Horrela, jardunbide ego-kien testuinguruan honela definitzen dugu kulturartekotasuna: “partaidetza- eta elkarlotura-prozesu dinamikoa eta etengabeko bilakaeran dagoena kultur identitate anitzen artean. Kulturak homogeneoak ez direnez eta kultur identitateko sentimen-duak osagarriak direnez eta ez baztergarriak, prozesu horrek, norabide anitzekoa eta komunikazio irekikoak, gizarte-kohesioa bultzatuko luke, baita toki batekoa iza-tearen partekatutako sentimendua ere”.
Aurrez aipatu dugun moduan, hausnarketan xedatzen da kulturartekotasunaren gaiko esperientziak jardunbide egoki izateko hauek bete behar dituela:
30 KULTURARTEKO HEZKUNTZARAKO TXOSTENA: Vivre ensemble autrement (2002ko urria) txosten peda-gogikotik ateratako artikulua, Annoncer la Colour garapen-hezkuntzaren kanpainari dagokiona, estatuko idazkaritzaren ekimena Belgikako garapenaren kooperaziorako. CIPFUHEM-erako itzulpena: Elsa Velas-co.
57
– Planteatutako problematikari erantzuna eskainiko dion planifikazio egokia duena eta helburuak denbora-tarte jakinerako finkatuko dituena (epe luzea, ertaina); pla-nifikazio horrek, era berean, malgua izatea ahalbidetuko dion ebaluazio jarraiturako plana jaso behar du.
– Esku hartzen dutenen partaidetza beharrezko jotzen duen ekimena eta erabiltzai-leen autonomia sustatzen duena.
– Transferitu daitekeen eredua duena eta aldi berean, iraunkorra izango dena.
– Generoaren ikuspegia jasotzen duen eta pertsonen sexu-joera kontuan hartzen duen ekimena.
– Ekimena egiten ari denaren berri ematen duen komunikazio-plan egokia duena, kontuan hartuta zuzenean edo zeharka parte hartzen duten pertsona guztiak.
Amaitzeko, kulturartekotasunaren taldearen arabera, oso garrantzitsua da ikaste-txeekin (hezkuntza formala) kulturartekotasunaren gaia espezifikoki lantzea. Lehen eta bigarren hezkuntzako ikastetxeekin lan egiteko ekimen zehatzak dauden arren, lan horrek ikastetxeetan eta ikasketa-planean integratuta egon behar lukeela jotzen da eta, era berean, hezkuntzak bultzatu eta Hezkuntza Sailak arautu eta buru izan behar luke. Aipatu behar da ikasle atzerritarren etorrera modu aldebakarrean ku-deatzen ari dela (heldu berriei zuzenduta soilik) eta gai linguistikoan soilik eraginez. Hezkuntza-komunitate guztiaren esku-hartze handiagoa behar da eta ikasketa-plan moduan barneratu behar da.
Hemen hiru atal azaltzen ditugu:
a) Hautaketan aukeratutako jardunbide egokiak eta horiek laguntzen duten kulturar-tekotasunaren eremua: gizartearen partaidetza bultzatzen duten ekimenak, eremu jakineko biztanleriarekin modu integralean lan egiten dutenak kultur identitate desberdinen arteko bizikidetza sustatzeko xedearekin, sareko lanari garrantzi be-rezia ematen dietenak eta generoaren gaia modu espezifikoagoan kontuan hartzen dutenak.
b) Jardunbide egokitzat hartzen ez diren arren, kulturartekotasunaren alderdi zehat-zetan, modu berritzailean edo bestelako aldagaiak kontuan hartuta, eragiten duten eta nabarmendu beharreko ekimenak (“baterako existentziatik” “bizikidetzara” pasatzeko urratsa eta estereotipoetan eta ezezagutzan oinarritutako gatazka-egoeren prebentzioa).
c) EAEko kulturartekotasunaren eremuan bereziki interesgarriak iruditu zaizkigun azterketak.
58
3.5.
2.1
Kultu
rart
ekot
asun
aren
alo
rrek
o ja
rdun
bide
ego
kiak
ESPE
RIE
NTZ
IAR
EN
IZEN
A:
KA
IXO
, NI N
AIZ
. Ku
ltura
rtek
o gi
zart
e-pa
rtai
detz
ari
buru
zko
proi
ektu
a31B
IKO
TEK
A
KAT
EGO
RIA
:G
IZA
RTE
AR
EN P
AR
TAID
ETZ
A S
UST
ATZE
A
ERA
KU
ND
EA:
Bar
akal
doko
Uda
laEL
KAR
BA
NAT
UZ
era
kund
ea
FIN
AN
TZIA
ZIO
A/
LAG
UN
TZA
:
– B
arak
aldo
ko U
dala
ren
eta
Eusk
o Ja
urla
ritz
ako
Imm
igra
-zi
o Z
uzen
dari
tzar
en a
ldi b
erek
o fin
antz
iazi
oa.
– La
n et
a G
izar
te G
aiet
ako
Min
iste
rioa
ren
Imm
igra
zior
ako
Esta
tuko
Idaz
kari
tzar
ekin
lank
idet
za-h
itzar
men
a.
– Eu
sko
Jaur
lari
tzak
o Im
mig
razi
o Z
uzen
dari
tza
– B
ilbok
o U
dala
– B
BK
DES
KR
IBA
PEN
A:
Pro
gram
a ho
rren
xe
dea
bizi
kide
tzak
o el
emen
tuei
bu
ruzk
o ez
taba
ida
sust
atze
a da
. 20
BA
RA
KALD
AR
REK
ELK
AR
BIL
ATZ
EN z
uten
jol
asa
da.
Pis
ta-s
iste
mar
en
eta
konp
lizea
ren
bide
z,
part
e-ha
rtza
ileek
bi
aste
z el
kar
bila
tu b
ehar
dut
e. P
roie
ktu
horr
i esk
er, B
arak
aldo
ko h
erri
tarr
en a
rtek
o di
stan
tzia
ri,
pert
sone
n ar
teko
har
rem
anet
arak
o bi
tart
ekoe
i et
a ha
-rr
eman
en z
irku
lu b
erri
ei b
uruz
ko h
ausn
arke
ta e
gin
da.
Azk
en b
atea
n, B
arak
aldo
ko h
erri
tarr
en a
rtek
o ku
ltura
r-te
ko p
rakt
ika
aurk
ezte
n du
eta
Bar
akal
doko
biz
ilagu
nen
arte
ko h
arre
man
-sar
ea z
abal
tzea
bila
tzen
du.
Xed
e na
gusi
a ja
torr
i, hi
zkun
tza
eta
kultu
r id
entit
ate
desb
er-
dina
k di
tuzt
en p
erts
onen
art
eko
kom
unik
azio
-ere
mua
k so
r-tz
ea d
a, k
ultu
rart
eko
erem
uak
gara
tze
alde
ra.
Idei
a ar
runt
a da
. Eki
men
ean
part
e ha
rtze
ko b
olun
tari
o au
r-ke
zten
dir
enen
art
ean
kultu
rart
eko
biko
teak
sor
tzen
dir
a,
kont
uan
hart
uta
biko
teki
de b
atek
gaz
tela
nia
(edo
eus
kara
, ka
suan
kas
u) a
razo
ling
uist
ikor
ik g
abe
hitz
egi
n be
har
due-
la.
Hor
rela
, bi
pro
fil n
agus
i iz
ango
ditu
gu;
bate
tik,
Bilb
oko
edo
ingu
ruko
per
tson
a bo
lunt
ario
ak e
ta,
best
etik
, ha
inba
t ga
bezi
a di
tuzt
en
pert
sona
er
abilt
zaile
ak,
best
eak
best
e,
erab
atek
o au
tono
mia
gal
araz
ten
duen
gab
ezia
lin
guis
tikoa
du
tena
k (g
azte
lani
a ed
o eu
skar
a).
31
(Bar
akal
doko
imm
igra
zioa
ri b
uruz
ko to
kiko
pla
nean
urt
ez u
rte
gara
tzen
ari
dir
en k
ultu
rart
ekot
asun
aren
eta
biz
ikid
etza
ren
test
uing
uruk
o pr
ogra
man
sar
tzen
da)
.
59
Bar
akal
doko
U
dala
k ek
imen
ho
rrek
in
eta
Imm
igra
zio
Zerb
itzua
ren
bide
z –g
izak
iak
erem
u ja
kine
an t
opat
zera
er
amat
en d
ituen
esp
erie
ntzi
aren
bid
ez k
ultu
ren
arte
ko
hurb
ilket
a la
ntze
n du
– er
emu
kom
una
sort
u na
hi d
u bi
-zi
lagu
nen
arte
ko d
ista
ntzi
ari b
uruz
ezt
abai
datu
eta
hau
s-na
rtze
ko e
ta h
arre
man
mot
a be
rria
k la
ntze
ko.
Bik
otea
k, k
oord
inat
zaile
aren
lag
untz
arek
in,
elka
rrek
in g
e-ra
tzen
dir
a hi
tz e
gin,
elk
ar e
zagu
tu, e
sper
ient
ziak
par
teka
tu
eta
Elka
rban
atuz
elk
arte
aren
egu
neko
zen
troa
k pr
opos
atu-
tako
jar
duer
etan
elk
arre
kin
part
e ha
rtze
ko (
hori
ek t
ruke
a bu
ltzat
zen
dute
).Ez
da
hezk
untz
a-tr
esna
lin
guis
tiko
soila
, ba
izik
eta
elk
ar-
truk
ea,
elka
rrek
iko
harr
eman
a et
a ez
agut
za,
auto
nom
iare
n ho
beku
ntza
eta
ald
aket
a so
zial
a.
KU
LTU
RA
RTE
KO-
TAS
UN
AR
EN
ALO
RR
EAN
NA
BA
RM
END
U
BEH
AR
REK
O
ALD
ERD
IAK
KAIX
O, N
I NA
IZ p
roie
ktua
jard
unbi
de e
goki
en a
rtea
n sa
r-tz
eko
arra
zoia
k (in
darg
unea
k):
– Ek
imen
a as
kota
riko
jen
dear
i he
ltzen
zai
o, b
aita
kul
tu-
rart
ekot
asun
aren
gai
arek
in s
ents
ibili
zatu
gab
ekoe
i ere
. –
Ber
dint
asun
aren
ere
mut
ik a
biat
zen
da e
ta a
uzor
a he
l-tz
eko
mod
ua d
a.–
Lehi
aket
atik
abi
atut
a, s
area
k so
rtze
n et
a pr
oiek
tuak
pr
opos
atze
n ha
si d
iren
era
kund
e et
a ta
ldea
k so
rtu
dira
.–
Ekim
enar
en in
guru
ko g
izar
te-m
ugim
endu
a so
rtu
da.
– Es
peri
entz
iare
n al
derd
i lud
ikoa
nab
arm
entz
en d
a.
BIK
OTE
KA p
roie
ktua
jar
dunb
ide
egok
ien
arte
an s
artz
eko
arra
zoia
k (in
darg
unea
k):
– O
so d
esbe
rdin
ak d
iren
eta
oso
ego
era
desb
erdi
neta
tik d
a-to
zen
pert
sone
n ar
teko
kul
tur
truk
ea a
halb
idet
zen
duen
ku
ltura
rtek
o pr
aktik
a da
. –
Atz
erri
tarr
ari E
AEn
funt
zion
atu
ahal
izat
eko
hizk
untz
a et
a oi
narr
izko
kon
tzep
tuak
eza
gutz
eko
auke
ra e
mat
en d
io, e
ta
bert
akoa
ri,
best
elak
o er
real
itate
eta
kul
tura
k ez
agut
ze-
koa.
–
Ara
zori
k ga
be t
rans
feri
tu d
aite
keen
eki
men
a da
eta
he-
rrik
o ja
rdue
reta
n er
e sa
r da
iteke
. –
Ez d
a be
rezk
o bo
lunt
ario
tza,
hor
i bai
no a
rrun
tago
a da
eta
be
stel
ako
inte
resa
k di
tuzt
en p
erts
onak
era
kart
zen
ditu
, et
a al
di b
erea
n, s
ents
ibili
zatu
egi
ten
ditu
.–
Par
te h
artz
en d
uten
per
tson
en e
rrea
litat
eak
hain
des
-be
rdin
ak
izan
ik
(per
tson
a as
ko
erak
unde
ko
best
elak
o ze
rbi tz
ueta
ko e
rabi
ltzai
leak
dir
a),
zaila
da
tald
eak
bere
z so
rtze
a. H
ala
ere,
ez
da n
abar
men
du b
ehar
reko
ald
erdi
-tz
at h
artz
en,
helb
uru
biko
itza
bete
tzen
bai
tu,
pert
sona
k hi
zkun
tza
eta
mol
datz
en i
kast
ea e
ta b
este
ak e
rrea
litat
e de
sber
dina
eza
gutz
ea.
60
Jard
unbi
de e
goki
aren
bar
ruan
hob
etu
beha
rrek
o el
emen
-tu
hau
ek s
artz
en d
ira
(ahu
ltasu
nak)
:–
Inpa
ktu
posi
tiboa
iza
n du
en a
rren
, B
arak
aldo
ko g
izar
-te
an e
z da
beh
ar a
dina
sar
tu e
ta, b
eraz
, inp
aktu
a ho
betu
eg
in d
aite
ke.
– G
izar
tear
en p
arta
idet
zak
dedi
kazi
o et
a m
otib
azio
han
-di
a es
katz
en d
u. P
roie
ktua
ren
alde
rdi
hori
ere
hob
etu
daite
ke.
– U
rtea
ren
gain
erak
o za
tian
proi
ektu
ari j
arra
ipen
a em
ate-
ko z
ailta
suna
ikus
i da.
Jard
unbi
de e
goki
aren
bar
ruan
hob
etu
beha
rrek
o el
emen
tu
haue
k sa
rtze
n di
ra (a
hulta
suna
k):
– Ek
imen
erak
o bo
lunt
ario
ak b
ilatz
erak
oan
zailt
asun
ak t
o-pa
tzen
dir
a.
– B
ikot
eak
osat
zen
ditu
zten
per
tson
ek z
entr
otik
kan
po j
ar-
duer
a al
tern
atib
oak
egite
ko (
zine
a, a
ntze
rkia
, mus
eoak
...)
ez d
ago
balia
bide
geh
iegi
.
INPA
KTU
A
– Le
hen
bi e
dizi
oeta
n ad
inar
i, la
nbid
eari
, mot
ibaz
ioar
i... d
a-go
kion
ez o
so p
rofil
des
berd
inak
ditu
zten
40
pert
sona
k ha
rtu
dute
par
te.
– Ez
da
gene
roar
i dag
okio
nez
disk
rim
inaz
io p
ositi
boa
egi-
teko
era
gini
k eg
in; i
zan
ere,
par
te h
artz
ean
berd
inta
suna
ge
rtat
u da
. –
Etor
kine
n ko
lekt
iboa
ri h
erri
ko k
ultu
retx
een
sare
rako
hur
-bi
lket
a eg
in z
aie
eta
ekip
amen
duen
era
bile
ra a
reag
otu
dela
ikus
i da.
–
Etor
kine
n et
a be
rtak
oen
arte
ko l
an-p
ropo
sam
enak
, to
-pa
keta
k et
a ba
tera
ko ja
rdue
rak
sort
u di
tu.
– 20
07-2
008a
n 35
bik
otek
har
tu z
uten
par
te e
kim
enea
n (E
uska
din
jaio
tako
31
pert
sona
eta
39
atze
rrita
r).
– Er
abilt
zaile
en
auto
nom
ia
hobe
tzek
o xe
dea
hizk
untz
a ez
agut
uz
bete
tzen
da
, hi
zkun
tza
txer
take
ta-p
roze
sutik
ka
npok
o pe
rtso
neki
n (h
ezitz
aile
ak)
eta
egoe
ra in
form
ala-
goet
an p
rakt
ikat
uz.
61
ESPE
RIE
NTZ
IAR
EN
IZEN
A:
GU
ZTIO
K P
RO
IEK
TUA
KAT
EGO
RIA
:B
izik
idet
za h
obet
zen
lagu
ntze
ko p
rogr
ama
inte
gral
ak.
ERA
KU
ND
EA:
Guz
tiok
proi
ektu
a M
unda
kako
Uda
lare
kin
lank
idet
zan.
FIN
AN
TZIA
ZIO
A/
LAG
UN
TZA
:M
unda
kako
Uda
laEu
sko
Jaur
lari
tza
DES
KR
IBA
PEN
A:
GU
ZTI
OK
2007
. urt
ean
mar
txan
jarr
itako
sen
tsib
iliza
zioa
eta
kul
tura
rtek
o bi
ziki
detz
a bu
ltzat
zeko
pro
iekt
ua d
a. H
asie
ra
bate
an, u
dale
rria
n bi
zi z
iren
naz
iona
ltasu
n de
sber
dine
tako
per
tson
en a
rtek
o el
karr
ekin
tza
urri
aren
(bat
erak
o ex
iste
ntzi
a)
egoe
rari
era
ntzu
na e
mat
eko
prog
ram
a pu
ntua
l m
odua
n so
rtu
zen.
Ik
erke
ta b
at e
gin
zen
herr
itarr
en (
etor
kina
k et
a be
rtak
oak)
beh
arre
z ja
betz
eko
eta
jard
uera
-ild
o na
gusi
ak id
entif
ikat
zeko
. G
UZ
TIO
K pr
oiek
tua
eten
gabe
ko b
ilaka
eran
dag
o. E
sku-
hart
ze tx
ikie
kin
hasi
zen
eta
pix
kana
ka ja
rdue
ra-e
rem
ua z
abal
tzen
jo
an d
a. G
aur
egun
, jad
a ez
da
proi
ektu
pun
tual
a, a
ldi b
erea
n be
ste
prog
ram
ak k
udea
tzen
ditu
en u
dal-
zerb
itzu
garr
an-
tzits
ua b
aizi
k. G
aine
ra,
elka
rtru
kera
ko e
rem
uak
sort
zeko
eta
guz
tiong
an e
ta u
dale
rria
n m
artx
an d
aude
n ze
rbitz
u et
a pr
ogra
ma
guzt
ieng
an s
ents
ibili
tate
a pi
ztek
o m
otor
gis
a jo
katz
en d
u.
Hau
ek d
ira
proi
ektu
aren
hel
buru
nag
usia
k:–
Ask
otar
iko
kultu
r ide
ntita
teen
art
ean
mod
u ho
rizo
ntal
ean
gert
atze
n de
n el
kart
ruke
din
amik
oa e
ta e
teng
abek
o bi
laka
eran
da
goen
kul
tura
rtek
otas
unar
en p
roze
sua
inda
rtze
a.–
Inte
graz
ioa
bultz
atze
a “n
orab
ide
anitz
eko”
pro
zesu
mod
uan
– B
este
lako
err
ealit
atee
kiko
sen
tsib
ilita
tea
pizt
eaH
elbu
ru h
orie
k lo
rtze
ko e
lkar
reki
ko o
saga
rria
k di
ren
hain
bat
erem
utan
egi
ten
da la
n, a
halik
eta
inpa
ktu
hand
iena
lor-
tzek
o et
a m
odu
inte
gral
ean
jard
utek
o: e
tork
inek
in e
ta h
aien
fam
iliek
in b
akar
ka la
n eg
inez
, her
rita
r gu
ztie
i zab
aldu
tako
ai
sial
dira
ko ja
rdue
rak
egin
ez, i
kast
etxe
an la
n eg
inez
(be
har
dute
nei l
agun
tza
eman
ez –
bate
z er
e, e
uska
razk
o la
gunt
za
lingu
istik
oa–
eta
hezk
untz
a-ko
mun
itate
guz
tiare
kin)
, elk
arte
-ehu
na e
ta e
rem
uko
kultu
r ta
ldea
k ko
ordi
natu
z, e
mak
ume
etor
kina
k em
akum
een
elka
rtee
tan
sart
uz (
emak
umee
n pa
rtai
detz
a ak
tiboa
eta
kul
tura
rtek
otas
una
bultz
atuz
), er
emua
n et
a m
anko
mun
itate
an b
este
era
kund
e so
zial
ekin
sar
ean
lan
egin
ez.
Pro
iekt
uak
arra
kast
a ha
ndia
izan
du
eta
kont
uan
izan
beh
ar d
a ga
ratu
den
tes
tuin
guru
aren
men
de d
agoe
la h
ein
han-
dian
.
62
KU
LTU
RA
RTE
KO-
TAS
UN
AR
EN
ALO
RR
EAN
N
AB
AR
MEN
DU
B
EHA
RR
EKO
A
LDER
DIA
K
GU
ZTI
OK
proi
ektu
a ja
rdun
bide
ego
kien
art
ean
sart
zeko
arr
azoi
ak (i
ndar
gune
ak):
– B
izta
nler
iare
n se
ktor
e gu
ztie
i era
ntzu
ten
dien
pro
iekt
u in
tegr
ala
da.
– P
roie
ktua
k ga
ratu
den
test
uing
uruk
o ez
auga
rria
k di
tuen
arr
en, b
este
err
ealit
atee
tara
tran
sfer
itu d
aite
ke e
goki
tuta
.–
Erem
uko
elka
rte-
ehun
guz
tiare
kin
lan
egin
da.
Ehu
na o
so a
begi
korr
a da
eta
hor
i aba
ntai
la iz
an d
a, p
roze
sua
erra
ztu
baitu
. –
Erem
uan
aurr
etik
zeu
den
balia
bide
ak e
rabi
li di
ra, e
z da
zer
bitz
u be
rrir
ik a
smat
u ed
o so
rtu
beha
rrik
izan
. –
Aur
rez
zeud
en z
erbi
tzua
k pi
xkan
aka
egok
itu d
ira
egoe
rak
beha
rtu
gabe
eta
hai
nbat
kul
tur
iden
titat
eren
art
eko
bizi
ki-
detz
aren
hel
buru
a lo
rtze
ko.
– Eg
un p
roie
ktua
din
amiz
atza
ile b
ihur
tu d
a et
a ud
ala
jabe
tu d
a pr
oiek
tuaz
.
Jard
unbi
de e
goki
aren
bar
ruan
hob
etu
beha
rrek
o el
emen
tu h
auek
sar
tzen
dir
a (a
hulta
suna
k):
– P
roie
ktua
k ba
liabi
de m
ater
ial e
ta g
iza
balia
bide
mug
atua
k di
tu.
– P
roie
ktua
ren
jard
uket
a-er
emu
geog
rafik
oa m
ugat
ua d
a, h
orre
gatik
, esp
erie
ntzi
a be
ste
test
uing
urue
tara
tran
sfer
itzek
o al
dez
aurr
etik
bes
te le
ku e
ta e
rrea
litat
eeta
ra e
goki
tzek
o ha
usna
rket
a eg
in b
ehar
da.
INPA
KTU
A
– Im
mig
razi
oare
n au
rrea
n he
rrita
rren
jar
rera
-ald
aket
a ge
rtat
u de
la i
kusi
da
(ald
ez a
urre
ko e
ta o
ndor
engo
gal
deke
tan
eman
dako
era
ntzu
neta
n %
65e
ko a
ldak
eta
isla
tu d
a).
– G
UZ
TIO
K pr
oiek
tuak
ant
olat
utak
o ja
rdue
reta
n he
rrita
rren
par
taid
etza
nab
arm
en a
reag
otu
da (
% 1
00 a
ding
abek
oen
kasu
an e
ta %
40
held
uen
kasu
an).
Etor
kine
n ko
lekt
iboa
ren
part
aide
tza
ere
area
gotu
da
fest
etan
, es
kola
z ka
npok
o ek
intz
etan
, os
paki
zune
tan
eta
erem
uko
elka
rte-
ehun
ak a
ntol
atut
ako
best
elak
o al
darr
ikap
enet
an.
Ase
tasu
n m
aila
ere
os
o al
tua
izan
da.
–
Mod
u es
pezi
fikoa
n la
ndut
ako
kasu
en %
100
ean
emai
tza
akad
emik
oak
hobe
tu d
irel
a ik
usi d
a.
– La
n eg
inda
ko h
aurr
ekin
, kas
uen
% 1
00, e
uska
rare
n er
abile
ra h
andi
agoa
eta
hob
ea e
mat
en d
a.–
Esku
-har
tuta
ko a
ding
abek
o et
a he
ldu
etor
kine
ngan
atz
eman
dako
ant
siet
ate
eta
depr
esio
mai
la n
abar
men
mur
rizt
u da
.–
Mun
daka
ko h
erri
tarr
ek, o
ro h
ar, (
bert
akoe
k et
a et
orki
nek)
pro
iekt
uare
kiko
kon
prom
iso
hand
ia h
artu
dut
e, h
aren
ant
o-la
keta
n na
hiz
egik
aritz
ean
aktib
oki p
arte
har
tuz.
–
Emak
ume
etor
kine
n pa
rtai
detz
a ar
eago
tu d
a et
a er
emua
n au
rret
ik z
eude
n ko
lekt
iboe
tan
barn
erat
u di
ra.
63
ESPE
RIE
NTZ
IAR
EN
IZEN
A:
KU
LTU
RA
RTE
KO T
OPA
TEK
AR
AKO
ETA
PA
RTA
IDE
TZA
RA
KO Z
ENTR
OA
: ZU
BIG
UN
EAK
KAT
EGO
RIA
:S
arek
o la
na
ERA
KU
ND
EA:
ZA
BA
LTZ
EN –
SA
RTU
Elk
arte
a32
FIN
AN
TZIA
ZIO
A/
LAG
UN
TZA
:Fi
nant
ziaz
io p
ublik
oa
DES
KR
IBA
PEN
A:
ZU
BIG
UN
EAK
esku
-har
tze
erem
uan
“bat
erak
o ex
iste
ntzi
a-eg
oera
tik”
“biz
ikid
etza
-ego
erar
a” p
asat
zea
xede
nag
usi d
uen
gara
pen
kom
unita
riok
o pr
oiek
tua
da. “
Bat
erak
o ex
iste
ntzi
a-eg
oera
” 20
06. u
rtea
n de
tekt
atu
zen,
Iker
keta
-Eki
ntza
Par
te-
hart
zaile
az (I
EP) b
alia
tuz
egin
dako
dia
gnos
ian.
Era
ber
ean,
ego
era
hori
biz
ikid
etza
rant
z al
datz
eko
jarr
era
ere
topa
tu z
en,
bai e
tork
inen
, bai
ber
tako
en a
ldet
ik.
Giz
arte
-esk
aera
hor
ri e
rant
zute
ko, 2
007.
urt
ean
Zub
igun
eak
sort
u ze
n. F
ase
pilo
tuan
3 e
rem
u la
ndu
dira
: Par
taid
etza
so
zial
a (e
lkar
te,
balia
bide
so
zial
et
a D
uran
gald
eko
udal
erri
en
arte
ko
part
aide
tza-
taile
rrak
, el
kar
ezag
utze
ko
eta
prop
osam
enak
mod
u ba
tera
tuan
egi
teko
xed
eare
kin)
; lag
untz
a (b
anak
ako
lagu
ntza
zau
rkor
tasu
n-eg
oera
ber
ezia
n da
uden
et
orki
nei
edo
elka
rtee
i, ha
ien
part
aide
tza
sozi
ala
area
gotz
eko)
; ar
teka
ritz
a (k
asu
horr
etan
, pr
eben
tzio
zkoa
, ga
tazk
ak
sor
daite
zkee
n er
emua
k id
entif
ikat
uz e
ta h
aiek
sor
tu a
urre
tik e
goer
a al
datz
en s
aiat
uz).
Erem
u ho
riet
atik
ego
era
glob
ala
alda
tzek
o he
lbur
ua b
etet
zen
eta
hain
bat
jato
rrita
ko b
izila
gune
n ar
teko
biz
ikid
etza
-ego
era
erre
ala
sort
zen
ahal
egin
tzen
da
pro
iekt
ua.
Gar
rant
zits
uena
kom
unita
tean
lan
egite
a da
(nah
iz e
ta b
anak
ako
esku
-har
tzea
k er
e eg
iten
dire
n) e
ta p
erts
onek
zer
bitz
uak
ezag
utze
a ha
ieta
ra h
eldu
aur
retik
eta
elk
ar e
zagu
tzea
elk
arre
ragi
teko
eta
par
te h
artz
eko.
Hor
rega
tik,
bert
akoe
n et
a et
orki
nen
erak
unde
ekin
geh
iago
lan
egite
n da
info
rmaz
ioa
eman
eta
jaso
tzek
o.
32 E
sku-
hart
ze e
rem
uko
elka
rte
eta
balia
bide
guz
tieki
n el
karl
anea
n ar
itzen
dir
a: B
iltze
n, H
eldu
, Cár
itas
(Dur
ango
), Je
suite
n et
xea
(Dur
ango
), A
nder
eak
elka
rtea
, Geu
be,
M
LOM
P S
eneg
al e
lkar
tea,
Gha
nako
elk
arte
a, D
uran
goko
aur
retik
err
etir
atut
akoe
n et
a pe
ntsi
odun
en e
lkar
tea
APP
EDU
R, +
Den
dak
elka
rtea
, Dur
anga
ldek
o ko
mun
itate
is
lam
iarr
a, B
ateg
inez
, Gur
e S
an F
aust
o be
rria
, Mur
ueta
Dor
reko
(Dur
ango
) auz
o-el
kart
ea, E
llacu
ría
zent
roa,
Kri
skiti
n da
ntza
-tal
dea,
Iñur
ri, S
ongi
ntzu
lo.
64
Erem
u ho
riek
lant
zeaz
gai
n, a
isia
ldik
o ek
itald
i zeh
atza
k pr
esta
tzen
dir
a pa
rtai
detz
a-ta
ilerr
ean
eta
erem
uko
elka
rtee
n et
a pe
rtso
nen
part
aide
tza s
usta
tzen
ahal
egin
tzen
dir
a (D
uran
go ko
smo-
polit
a, M
undu
ko ar
roza
k...)
. Tai
ler h
orie
tan
este
reot
ipoa
k ap
urtz
era
bide
ratu
tako
eki
men
inte
resg
arri
ak g
arat
zen
dira
, bid
e ba
tez
erre
alita
teak
eza
gutu
z et
a pa
rtek
atze
ko e
rem
uak
bila
tuz.
Err
onka
(pe
rtso
na b
atzu
en z
ein
best
een)
per
tzep
zioe
n al
dake
tan
eta
giza
rte-
eran
tzuk
idet
asun
a su
stat
zean
da
tza.
KU
LTU
RA
RTE
KO-
TAS
UN
AR
EN
ALO
RR
EAN
N
AB
AR
MEN
DU
B
EHA
RR
EKO
A
LDER
DIA
K
ZU
BIG
UN
EAK
proi
ektu
a ja
rdun
bide
ego
kien
art
ean
sart
zeko
arr
azoi
ak (i
ndar
gune
ak):
– G
auza
tuta
ko d
iagn
osia
n oi
narr
itzen
da.
Pro
iekt
ua h
erri
tarr
en e
skar
iei e
rant
zuna
em
atea
n oi
narr
itzen
da,
ber
az, b
izta
n-le
ria
hart
zaile
aren
jabe
tzat
ik a
biat
zen
da.
– G
arap
en k
omun
itari
oare
n ko
ntze
ptut
ik a
biat
zen
da e
ta n
agus
iki
kole
ktib
oeki
n eg
iten
dute
lan
. Ko
lekt
ibo
guzt
iak
har-
tzen
dir
a ko
ntua
n (e
lkar
teak
, biz
ilagu
nak,
kul
tur
tald
eak.
..) e
ta h
orie
k di
ra p
ropo
satu
, ant
olat
u et
a ga
ratz
eaz
ardu
ratz
en
dire
nak.
Era
kund
eak
beha
rrez
ko b
alia
bide
ak e
skai
ntze
n di
tu e
do e
z ba
daud
e bi
latu
egi
ten
ditu
eta
ant
olak
etan
eta
eg
ikar
itzea
n la
gunt
zen
du.
– A
urre
tik g
arat
zen
ari d
ena
balio
etsi
eta
sus
tatz
ean
datz
a.
– Ko
lekt
iboe
kin
lan
egite
ak b
izta
nler
ia z
abal
agor
a he
ltzek
o au
kera
em
aten
du
eta
esku
-har
tzea
k ir
aunk
orra
goak
iza
tea
erag
iten
du.
Jard
unbi
de e
goki
aren
bar
ruan
hob
etu
beha
rrek
o el
emen
tu h
auek
sar
tzen
dir
a (a
hulta
suna
k):
– P
roie
ktua
dir
u-la
gunt
zei
eske
r at
erat
zen
da a
urre
ra, b
eraz
, ira
unko
rtas
una
alde
hor
reta
tik (
finan
tzar
ioa)
ezi
n be
rma
daite
ke.
– S
ents
ibili
zatu
tako
ingu
rune
etan
soi
lik e
zagu
tzen
den
eki
men
a da
; iza
n er
e, h
erri
mai
lan
ez d
u in
tere
s ge
hieg
i piz
ten.
INPA
KTU
A–
Ekim
ena
erem
uan
ezag
utze
ra e
mat
en a
ri d
a, n
ola
sart
u ga
ldet
zera
eto
rtze
n de
n je
ndea
bai
tago
. –
2008
-200
9an
ebal
uazi
o ku
antit
atib
o-ku
alita
tiboa
egi
n da
eta
em
aitz
ak “
bate
rako
exi
sten
tzia
-ego
erak
” or
aind
ik e
re ja
-rr
aitz
en d
uela
era
kuts
i du,
ber
az, p
rogr
amar
ekin
jarr
aitz
ea e
raba
ki d
a.
65
ESPE
RIE
NTZ
IAR
EN
IZEN
A:
EMA
KU
MEE
N E
LKA
RTE
AK
KAT
EGO
RIA
:G
ener
oare
n ik
uspe
gia
ERA
KU
ND
EA:
Mun
duko
Em
akum
eak
- M
ujer
es d
el M
undo
“B
abel
” (B
ilbo)
Emak
umea
k A
nizt
asun
ean
- M
ujer
es e
n la
Div
ersi
dad
(Bas
auri
)
DES
KR
IBA
PEN
A:
Mot
a ho
rret
ako
lehe
n er
akun
dea
Mun
duko
Em
akum
eak
Bab
el i
zan
zen.
Bilb
on 1
999.
urt
ean
sort
u ze
n, e
mak
ume
bil-
bota
rrez
osa
tuta
: ba
tzuk
Bilb
on j
aiot
akoa
k, b
este
bat
zuk
duel
a as
ko i
rits
itako
ak e
ta b
este
ak g
aur
held
utak
oak.
Tok
i de
sber
dine
tatik
eto
rrita
ko e
mak
umee
n bo
rond
atez
sor
tuta
ko e
kim
ena
da; e
lkar
topa
tu e
ta id
eiak
eta
eza
gutz
ak p
arte
-ka
tzek
o de
nbor
a ha
rtze
ko p
rest
zeu
den
emak
umee
k so
rtut
akoa
. Ez
auga
rri h
orie
tako
em
akum
ezko
en e
lkar
teen
hel
buru
nag
usia
hai
nbat
jato
rrita
ko e
mak
umee
ntza
ko z
abal
duta
ko tr
uke,
bi
lera
eta
hau
snar
keta
rako
ere
mua
sor
tu e
ta e
skai
ntze
a da
, ha
ien
kultu
ra s
usta
tu,
ezag
utza
k pa
rtek
atu
edo
gauz
a be
rria
k ik
aste
ko in
tere
sa d
uten
hei
nean
, bet
iere
. Ere
mu
horr
etan
fin
katz
en d
iren
har
rem
anak
elk
arre
kiko
tasu
nean
eta
be
rdin
tasu
nean
oin
arri
tuta
koak
eta
hor
izon
tala
k di
ra e
ta e
ntzu
keta
afe
ktib
oa m
etod
olog
ia m
odua
n er
abilt
zear
i esk
er,
enpa
tiak
berd
inta
sune
zko
harr
eman
mot
a ho
ri b
ultz
atze
n du
. P
arte
katz
ea d
a he
lbur
ua, e
lkar
teak
par
te h
artz
en d
uen
proi
ektu
etan
, jar
duer
etan
edo
eki
ntze
tan
part
aide
tza
bultz
atuz
(el
kart
eko
kide
en e
goer
a pe
rtso
nala
kon
tuan
har
tuta
, be
tiere
). Le
hen
elka
rte
horr
etat
ik b
este
hai
nbat
sor
tu d
ira.
Leh
enen
goa
adib
ide
mod
uan
hart
uta
hain
bat
koka
pen
geog
rafik
otan
ga
ratu
dir
a, B
asau
rin
Emak
umea
k A
nizt
asun
ean,
bes
teak
bes
te.
Elka
rte
hori
ek h
asie
ra b
atea
n em
akum
eak
elka
r-tz
eko
tald
eak
zire
n et
a, o
ndor
en, p
ixka
naka
elk
arte
bila
katu
zir
en a
dibi
dear
i ja
rrai
ki e
ta M
undu
ko E
mak
umea
k B
abel
el
kart
eare
n la
gunt
zare
kin;
aip
atut
ako
elka
rtea
k el
kart
e be
rria
k so
rtze
ko la
gunt
za m
odua
n ba
lio d
uten
err
efer
entz
iazk
o ar
gita
lpen
ak d
itu.
66
KU
LTU
RA
RTE
KO-
TAS
UN
AR
EN
ALO
RR
EAN
N
AB
AR
MEN
DU
B
EHA
RR
EKO
A
LDER
DIA
K
EMA
KUM
EEN
ELK
ART
EAK
jard
unbi
de e
goki
en a
rtea
n sa
rtze
ko a
rraz
oiak
(ind
argu
neak
):–
Emak
umee
n ar
teko
topa
keta
akt
iboe
tan
oina
rritz
en d
ira
eta
ez k
olek
tibo
jaki
nen
arte
koet
an. P
arta
ide
izat
eko
eska
kizu
n ba
karr
a em
akum
ea iz
atea
da
(jato
rria
k ez
du
axol
a).
– Ki
de d
iren
em
akum
een
arte
ko h
arre
man
a be
rdin
tasu
nezk
oa d
a.–
Elka
rtee
tako
kid
e di
ren
emak
ume
guzt
iak
bolu
ntar
ioak
dir
a, b
eraz
, hor
rek
bako
itzar
en k
onpr
omis
oa a
dier
azte
n du
. Ho-
rrek
luza
rora
irau
nkor
tasu
na e
kar
diez
aiek
e ek
imen
ei.
– P
rakt
ikak
era
kust
en d
uen
mod
uan,
esp
erie
ntzi
a tr
ansf
eritu
egi
n da
iteke
.–
Mun
duko
Em
akum
eak
elka
rtea
k (le
hen
elka
rtea
k) e
sper
ient
ziak
sis
tem
atiz
atze
ko h
ainb
at li
buru
ditu
33 e
ta e
kim
enek
o pr
aktik
etat
ik ik
aste
ko b
alio
dut
e.
– P
arta
idet
za a
ktib
oa d
a, e
ta k
ide
dire
n em
akum
eek
inte
res
kom
unek
o pr
oiek
tuak
eta
jard
uera
k bi
dera
tzen
ditu
zte.
–
Esku
har
tzen
dut
en e
rem
ueta
n os
o ez
agun
ak d
ira
elka
rtea
k.
Jard
unbi
de e
goki
aren
bar
ruan
hob
etu
beha
rrek
o el
emen
tu h
auek
sar
tzen
dir
a (a
hulta
suna
k):
– Iz
aera
bol
unta
rioa
inda
rgun
ea d
en b
ezal
a, k
udea
keta
-gai
etan
kon
prom
iso
hand
ia e
skat
zen
duel
a es
an n
ahi d
u et
a fu
n-tz
io h
ori b
olun
tari
otza
ren
alde
rdi h
orre
k ah
uldu
egi
n de
zake
ela
jarr
aita
suna
ri d
agok
ione
z.
INPA
KTU
A
– M
undu
ko E
mak
umea
k B
abel
elk
arte
an e
mak
umee
k ez
dut
e iz
ena
emat
en, h
orre
n or
dez,
mai
ztas
un g
ehia
go e
do g
u-tx
iago
reki
n pa
rte
hart
zen
dute
. Era
kund
etik
114
em
akum
e pa
satu
dir
a, b
aina
ast
erok
o bi
lere
tan
30 in
guru
bilt
zen
dira
. P
arte
har
tzen
dut
en e
mak
ume
hori
en %
90
etor
kina
k di
ra. Z
uzen
dari
tza
Bat
zord
eari
dag
okio
nez,
em
akum
e et
orki
nen
prop
ortz
ioa
% 5
7,1e
koa
da.
– B
asau
riko
Em
akum
eak
Ani
ztas
unea
n el
kart
ean
30 k
ide
dira
(12
dir
a, h
ala
ere,
mod
u ja
rrai
tuan
eta
akt
iboa
n pa
rte
har-
tzen
dut
enak
). Ki
de d
iren
em
akum
een
% 7
0 in
guru
eto
rkin
ak d
ira.
33
Mun
duko
Em
akum
eak
- M
ujer
es d
el M
undo
“B
abel
” el
kart
eare
n es
peri
entz
iak
sist
emat
izat
zeko
libu
ruak
: –
“Aba
nico
de
colo
res”
. Muj
eres
del
mun
do: S
iste
mat
izan
do a
pren
dem
os. A
lber
dani
a ar
gita
letx
ea, Z
arau
tz, 2
006.
– “L
a av
entu
ra d
e la
sis
tem
atiz
ació
n: c
omo
mira
r y a
pren
der d
e nu
estra
s pr
áctic
as d
esde
nue
stra
s pr
áctic
as”.
Hai
nbat
era
kund
eren
art
ean
egin
dako
a.
67
3.5.
2.2
Nab
arm
endu
beh
arre
ko e
kim
enak
KAT
EGO
RIA
EKIM
ENA
NA
BA
RM
END
U B
EHA
RR
EKO
ALD
ERD
IAK
ERA
KU
ND
EAK
Ezta
baid
aren
et
a ja
betz
aren
su
stap
ena.
KU
LTU
RA
RTE
KO
IKA
SG
ELA
– H
irita
rren
sen
tsib
iliza
zio-
gaie
tan
zego
ena
biltz
en e
ta i
zaer
a ir
aunk
orra
em
aten
jaki
n du
. Kul
tura
rtek
otas
una
mod
u pu
ntua
l eta
zat
ikat
uan
lant
zeko
m
odua
apu
rtze
n du
.–
Ber
ritz
aile
a da
, ku
ltura
rtek
otas
una
part
aide
tza-
proz
esu
eta
nora
bide
ani
-tz
eko
topa
keta
mod
uan
lant
zen
duel
ako.
BA
RA
KALD
OKO
U
DA
LA
GA
STEI
ZKO
K
ULT
UR
AR
TEKO
A
STEA
– A
raba
ko g
izar
tean
eto
rkin
ek e
gind
ako
ekar
pena
ren
aber
asta
sun
kultu
rala
za
baltz
en la
gunt
zen
du.
– D
enbo
ra-e
pe lu
zean
(ur
tea)
gau
zatu
tako
lan-
proz
esua
da
eta
kultu
rart
eko
aste
arek
in a
mai
tzen
da.
Ber
tan
mot
a gu
ztie
tako
jard
uera
ludi
ko, f
olkl
orik
o,
ezta
baid
a et
a ha
usna
rket
ak iz
aten
dir
a (t
aile
rrak
, ezt
abai
dak,
zin
e-fo
rum
a,
dant
zak,
am
aier
ako
fest
a...)
.
AFR
OA
MER
IKA
R
ELKA
RTEA
Etor
kine
n pa
rtai
detz
a so
zial
aren
su
stap
ena
ERA
BIL
TZA
ILEE
N
PAR
TAID
ETZ
A
PR
OZE
SU
A
BO
LUN
TAR
IO
MO
DU
AN
– A
tzer
rita
rren
(er
refu
xiat
uak
eta
etor
kina
k) e
ta b
erta
ko b
izta
nlee
n ar
teko
bi
ziki
detz
a su
stat
zeko
lana
eta
bar
ne-h
ausn
arke
ta n
abar
men
tzen
da.
–
Pro
zesu
a er
akun
deko
pla
n es
trat
egik
oeta
n ja
so d
a.
CEA
R E
US
KAD
I
KU
LTU
RA
RTE
KOTA
-S
UN
JA
RD
UER
AK
EL
LAK
UR
IA
ZEN
TRO
AN
– Ja
rdue
ren
anto
lake
tan
eta
egik
aritz
ean
mod
u ak
tiboa
n pa
rte
hart
zen
dute
n et
orki
n bo
lunt
ario
en k
opur
u es
angu
rats
ua lo
rtu
dute
. –
Erem
uak
hain
bat
jard
uera
gau
zatz
eko
etor
kine
n el
kart
eei
uzte
n za
izki
ela
naba
rmen
tzen
da.
IGN
AZ
IO
ELLA
KUR
IA
GIZ
ART
E FU
ND
AZ
IOA
SAR
EGU
NE
– Ja
torr
i eta
kul
tura
des
berd
inet
ako
pert
sone
n pa
rtai
detz
a na
barm
entz
en d
a,
hala
nol
a ir
akas
le m
odua
n (a
ldez
aur
retik
SA
REG
UN
En p
rest
atut
akoa
k).
– Ze
ntro
ra jo
tzen
dut
en p
erts
onen
art
eko
sare
soz
iala
sor
tzek
o la
gunt
za.
– Ze
ntro
ra jo
tzen
dut
en g
uztie
i tek
nolo
gia
berr
ieta
rako
sar
bide
a ah
albi
detz
en
zaie
.
SA
RTU
AR
AB
A
68
Lana
ko
mun
ikab
idee
kin
AN
IZTA
SU
NA
REN
B
EHAT
OK
IA
– Ka
zeta
riei
eta
kom
unik
azio
etak
o ag
ente
ei z
uzen
duta
ko p
rest
akun
tza
(est
e-re
otip
oen
erab
ilera
sai
hest
eko
eta
hizk
untz
a ko
mun
ikaz
ioet
ara
egok
itzek
o).
– D
okum
entu
-fun
ts e
sang
urat
sua
dute
.–
Egun
ero
egite
n da
kom
unik
abid
een
azte
rket
a.–
Dat
u-ba
sea
iker
kete
tara
ko la
gatz
ea.
MU
GA
K –
SO
S
AR
RA
ZA
KER
IA
Etor
kine
ntza
ko
orie
ntaz
io
sexu
ala
eta
sare
so
zial
ak s
ortz
eko
lagu
ntza
HEM
EN D
AG
O
ZUR
E TO
KIA
– A
tzer
rita
rren
tzak
o la
gunt
za s
exu-
egoe
ra o
nart
zeko
eta
hor
tik e
rato
rrita
ko
araz
oak
atze
mat
eko.
–
Bes
te h
erri
alde
etat
ik e
torr
itako
per
tson
entz
ako
sare
soz
iala
k so
rtze
ko la
-gu
ntza
. –
Etor
kine
kin
sexu
-ori
enta
zioa
lant
zen
dute
n pr
ofes
iona
lent
zako
pre
stak
un-
tza
eta
orie
ntaz
ioa.
–
“Gay
ak, l
esbi
anak
eta
tran
sexu
alak
dir
en e
tork
inen
giz
arte
ratz
ea e
rraz
teko
ja
rdue
ra-p
roto
kolo
a” e
skul
ibur
ua n
abar
men
tzen
da.
ALD
ART
E
31
32
33
69
3.5.2.3. Kulturartekotasunaren alorreko azterketa interesgarriak
Hizkuntzak eta immigrazioa – Euskal Herriko aniztasun linguistikoa. Immigrazioaren aberastasuna
• Egilea: UNESCO ETXEA eta IKUSPEGI (Immigrazioaren Euskal Behatokia)
• Jarduera-eremua: EAEko autonomia-erkidegoa eta Nafarroa
• Finantziatzaileak: Eusko Jaurlaritza – Immigrazio Zuzendaritza eta Hizkuntza Po-litikarako Sailburuordetza.
• Azterketa hemen aurki daiteke: – IKUSPEGI: http://www.ikuspegi.org/documentos/documentos_internos/hizk_
immi_web_cas.pdf – UNESCO Etxea: http://www.unescoeh.org/base/argitalpenak.php?id_atala=9&id
_azpiatala=416&hizk=es&aukeratu=105
LABURPENA
Hizkuntza eta immigrazioa argitalpena UNESCO ETXEA erakundeko Amarauna talde teknikoak gauzatutako ikerketan oinarrituta dago, IKUSPEGI behatokiaren lankidetzarekin. Horri esker, gure inguruan ofizialak diren hizkuntzez gain, hitz egiten direnak edo entzun daitezkeenak identifikatu dira. Azterketa horren hel-buru nagusia hizkuntza horien presentzia ezagutaraztea, identifikatzea eta jatorri-zko herrialdeetako oinarrizko informazio soziolinguistikoa hedatzea da. Horrekin immigrazioaren ondorioz sortutako aberastasun linguistiko eta kultural handiari buruzko sentsibilizazio soziala bultzatu nahi da, gizarte-ulerkortasuna eta bizi-kidetza errazteko eta sustatzeko xedearekin. Ikerketan jatorria 66 herrialdetan duten pertsonengana heldu dira eta guztira 100 hizkuntza (horietako asko ama-hizkuntzak) hitz egiten dira EAEn.
Hizkuntza guztien alderdi komunikatibo, sinboliko eta identitarioen hedapenari ema-ten zaio garrantzia, gizarteak pluraltasun linguistikoaren aberastasuna ezagutu de-zan. Hizkuntza bakoitzaren balioa nabarmendu nahi da; izan ere, bakoitzak bizitza ulertzeko modu berezia eskaintzen du.
Hedapen-politika edo komunikazio-plana: Ikerketa hori hainbat modutara zabaldu da:
– Ikerketaren bilketa “Hizkuntzak eta immigrazioa” argitalpenean: euskaraz eta gaz-telaniaz argitaratu da. Eskuragarri dago Interneten.
– Hizkuntzak eta immigrazioa II. kongresua: 2008ko maiatzaren 23an Bilboko Eus-kalduna jauregian, 100 pertsona baino gehiago bertaratu ziren. Kongresu horren testuinguruan aurkeztu ziren ikerketaren emaitzak eta nazioarteko aditu garran-tzitsuen partaidetza izan zuen.
70
– Hizkuntza eta immigrazioa II. kongresua Nazio Batuen Hizkuntzen Nazioarteko Ur-teko jardueren artean jaso zen eta, beraz, UNESCOren web orrialdean zabaldu zen.
– “Euskara, immigrazioa eta eskubide linguistikoak” jardunaldia: Bilbon, 2007ko aza-roan, euskara eta immigrazioko teknikariekin.
– “Euskara, immigrazioa eta eskubide linguistikoak” argitalpena: jardunaldiko ekar-penak jasotzen ditu, Interneten ere eskuragarri.
– Azterketaren laburpena IKUSPEGI - Immigrazioko Euskal Behatokiko 25. zenba-kian: hedapena immigrazioko euskal teknikarien eta elkarteen artean.
– Lanaren aurkezpena EHUko Udako ikastaroetan – 2008: “Migrazio-prozesuak” eta Hizkuntzen Europako Astean – Donostiako Udala, 2009.
– Hedapen handia hainbat euskal komunikabidetan eta espezializatutako aldizkarietan.
3.6. faktore erlijiosoa kontuan hartzen duten esperientzien alorra
3.6.1 Sortzen ari den errealitateari aurre eginezHausnarketan kontuan hartu nahi izan da, gizarteratze-prozesuaren barruan, elka-rren ezagutzaren eta gure identitatearen alderdi erlijiosoei buruzko elkarrrekiko ezjakintasuna murrizteko lanaren sustapena. Jabetzen gara erlijio-gaiei buruzko gure ezjakintasuna aurreiritzien iturri izan daitekeela eta ondorioz, sinesmen des-berdinetako pertsonen behar bezalako gizarteratzea galaraz dezakeela eta arazo jakinen oinarrian egon ohi dela. Era berean, mundu mailan gehienen erlijioek eta pentsamenduzko filosofiek ere –eskualdearen arabera gehiengoa edo gutxiengoa izan dezakete herri mailan– ahalmen integratzailea dutela pentsatzeko arrazoiak ditugu, behar bezala aitortu eta landu gabeko elementu etiko substantiboak parte-katzen baitituzte.
Taldeak gainditu behar izan duen auzi garrantzitsuenetakoa gaia zentratzea izan da hain zuzen; izan ere, hausnarketan ikusi dugun moduan, erlijioa hainbat modutara eta intentsitate ezberdinekin ager daiteke eta hainbat alorretan sar daiteke (kultura, erlijioa, hezkuntza, lana...). Kultura(artekotasuna)ren gaiaren barruan kokatzen den arren, ad hoc taldea sortzea erabaki da, berezko “substantzia” duen gaia delako eta bakoitzak bere identitateaz egiten duen definizioan zuzenean eta modu esan-guratsuan eragiten duelako, bai sinismena dutenengan, bai sinisten ez dutenen-gan; biek ere gauza bera bilatzen baitute: euren sinismenean edo ez-sinismenean errespetatuak izatea.
71
3.6.2 Erlijio aniztasuna gizarteratzeko faktore bilakatzea
Taldearen hausnarketan islatu nahi genituzkeen hainbat gai aipatu ditugu:
– Gure helburua bikoitza da: batetik, erlijioaren gaiari buruzko arreta eman nahi dugu eta, bestetik, ikusarazi egin nahi dugu. Hor dagoen gaia da, batzuetan gatazkak edo tentsio-egoerak sortzen ditu eta zenbait kasutan irtenbidea eskaintzen da.
– Hemen datozen jarduera-eremuak bereizten ditugu, baina horiek ez dira ez baka-rrak, ez baztergarriak34:o Erlijioartekotasunari buruzko foroak o Lan-eremuko artekaritzao Hezkuntza formalao Hezkuntza ez-formala (aisia eta denbora librea jasotzen ditu), sentsibilizazioao Erlijio-askatasunaz baliatzeko eskubidea (espazioen lagapena, kulturako ere-
muak eraikitzeko laguntzak...)o Ikerketak eta azterketako Prestakuntza / jardunaldiak (funtzionario publikoei, zabaldutako erlijioetako
agente erlijiosoei eta abar zuzenduta egon ohi dira)
Jarduera-eremu horien artean egiten ari diren lanean alderdi hauek nabarmentzen ditugu35 eta horiek gainjarrita edo elkar gurutzatuta adieraz daitezke:
1. alderdia Tartean sartzen dituen gaiak landuz: Gai teologikoak tartean sartzen dituzten eduki erlijiosozko esperien-
tziak, definizio etiko edo doktrinazkoak (TEOLOGIA) / bizikidetzako alderdiei eragiten dieten eduki erlijiosozko esperientziak (BIZIKIDE-TZA) / eskubideak betetzea eragiten duten eduki erlijiosozko espe-rientziak (ESKUBIDEAK).
2. alderdia Tartean sartzen dituen aktoreei erantzunez: Eguneroko bizikidetzan pertsonak tartean sartzen dituzten eduki er-
lijiosozko esperientziak, banakakoak edo kolektiboak, (PERTSONAK) / administrazioko erakundeekiko eta enpresekiko harremana eragiten duten eduki erlijiosozko esperientziak (ERAKUNDEAK) / pertsonak beste erakundeekin lotzen dituzten eduki erlijiosozko esperientziak (elizak, konfesio erlijiosoak, herritarren elkarteak) (KREDOA).
34 Sarreraren amaieran jarriko den esperientzien taulan eremu horietako bakoitzari erreferentzia deskripti-boa egingo zaio.
35 Esperientzien taulan izendatutako ekimen bakoitzean zer alderdi lantzen den ere zehaztuko da. Elkar gurutzatuta adieraz daitezkeela kontuan hartuta, betiere.
72
3. alderdia Eragiten dituen efektuei edo lortu nahi dituen helburuei erantzunez: Alderdien arteko gatazkak eta haien ebazpena edo haietan sakontzea
ekartzen duten eduki erlijiosozko esperientziak (GATAZKAK) / erli-jioaren eta haren pluraltasunaren gizarteratze positiboa eguneroko bizitzan eta kulturan proposatzen duten eduki erlijiosozko esperien-tziak (GIZARTERATZEA) / gizarteratzearen eta bizikidetza pluralaren aldeko sentsibilizazioa proposatzen duten eduki erlijiosozko espe-rientziak (SENTSIBILIZAZIOA).
– Esku-hartze mailen arteko bereizketa nabarmena topatzen dugu; izan ere, erakundeak zurrunak dira eta motelago egiten dute lan adostasunak finkatzeko, baina maila pertsonalean, egunerokoan edo informalean, aldiz, arrisku gehiago hartzeko joera dago bizikidetza azkarrago bilatzeko eta sor daitezkeen arazo eta gatazken irtenbideak bilatzeko malgutasun handiagoa dago.
– Mundu mailan gehien errotutako erlijio eta korronte filosofiko edo espiritualek pertsonen arteko gizarteratze-irrikaren aldeko eta kontrako faktore anbibalentea dute; horri buruz sarreraren hasieran hitz egin dugu. Hau da, batetik pisu handia izateko joera duen faktore bereiztailea dago, eta pertsonen arteko errezeloak edo antagonismoak sortzea eragin dezake; hala ere, horren alde esan dezakegu funts etiko komuna dagoela erlijio edo korronte filosofiko edo espiritual horien artean. Funtsa handia izan daiteke, baina ezezaguna izan daiteke edo desados-tasunaren edo bereizketaren mende gera daiteke. Proposamen modura, elkarren arteko ezagutzaren sustapena garrantzitsua dela uste dugu, aipatutako elemen-tu komunen sustapenean lagun baitezake, horrela, horiek ez dira estigmatizatuko eta pertsonen oinarrizko eskubide eta askatasunak bultzatzen lagun dezaketen faktore bihur daitezke.
– Azkenik, sinesmen erlijiosoek edo sinesmen-faltak zenbait pertsonen bizitzan eta ekintzetan eragiten duela aipatuko dugu, hau da, norberak bere identitateaz egiten duen definizioan. Hori dela eta, argi utzi nahi dugu gai hori hor dagoela eta bizit-zako alor ugaritan eragiten duela (lana, gizartea, bizikidetza...); irtenbidea ez da gaia saihestu edo baztertzea, ikustaraztea baizik, horrela, sortzen dituen arazoak eta erronkak ebazteko.
73
3.6.3 Faktore erlijiosoa kontuan hartzen duten ekimenei buruzko gure hausnarketa
Hausnarketan zenbait alderdi nabarmendu dira eta behar zehatzak diagnostikatu dira garatzen ari diren gizarteratze-ekimenetan faktore erlijiosoa kontuan hartzeari da-gokionez:– Oro har, erlijioei erreferentzia egiten dieten araudi eta legeei buruzko ezjakin-
tasuna dagoela nabarmendu da, eta horrek, zenbait kasutan, erlijio-askatasunaz gozatzeko zailtasunak ekartzen ditu eta aurreiritziak sortzen ditu.
– Bestalde, komunitate erlijiosoen funtzionamenduari eta haien kulturako lekuei buruzko ezjakintasuna ere badago (arduradunak, arduradunen atribuzioak...).
– Zenbait kolektibo / profesionalentzako erlijioari dagokionez (praktikak, anizta-suna...) talde espezifikoa egotea positibotzat hartzen da.
– Lanaren alorrari dagokionez, artekaritzan kultur elementua jasotzea eta faktore erlijiosoa beti kontuan hartzea beharrezko jotzen da eta, horretarako, komenigarria litzateke erlijio bakoitzaren baldintzak eta espezifikotasunak ezagutzea.
– Gizarterako, oro har, eta erakunde sozialetarako, bereziki, lagungarri izan dai-tezkeen bi ekintza proposatzen dira:o Erlijioarekin lotutako baliabideen gida edo sintesia, pertsonei bideratzeko
(erakunde sozialen kasuan, erabiltzaileak), behar erlijiosoak ere oinarrizkoak direla hartzen baita.
o Erlijio desberdinen estereotipoak apurtzeko eta gizartea praktika erlijioso des-berdinekiko toleranteago bilakatzeko xedea duten sentsibilizazio- eta informa-zio-kanpainen diseinua.
Koadro honetan landu ditugun gaiei erantzuna emateko xedearekin egun EAEn ga-ratzen ari diren zenbait esperientzia deskribatzen ditugu. Esperientzia ezagunak deskribatzen eta hausnartzen dituen koadroa da. Inolaz ere ez du eremu horretako jardunbide egokirik finkatzen, izan ere, hausnarketan ezin izan dugu egoera guztie-tarako balio dezakeen aukeraketa-irizpiderik finkatu, gaia berria delako.
Hori horrela, atea zabaldu nahi dugu gaia landu dadin eta faktore erlijiosoa hor dago-ela eta pertsonen arteko harremanean eragiten duela ikusarazi nahi dugu, bereziki, jatorri ezberdina duten eta ezezagunak diren erlijioen kasuan, horren ondorioz kon-fiantza-falta sortzen baita. Era berean, hausnarketara irekitako koadro malgua izatea nahi dugu eta ezagutu eta sortzen diren beste esperientziekin osatzen jarraitzea.
74
JAR
DU
ERA
ER
EMU
AEA
Eko
EKIM
ENA
KD
ESK
RIB
APE
NA
ERRE
FERE
NTZI
A EG
ITEK
O HA
RTZE
N DI
TUEN
ALD
ERDI
AK36
OH
AR
RA
KERLIJIOARTEKOTASUNARI BURUZKO FOROAK
Erlij
ioar
teko
ta-
suna
ri b
uruz
ko
elka
rriz
keta
-ta
ldea
(D
IAR
)_
Ella
kuri
a ze
ntro
a
Igna
zio
Ella
kuri
a G
izar
te F
unda
zioa
ren
ekim
ena
Erlij
ioar
i bur
uz e
ztab
aida
tzek
o bi
ltzen
dire
n pe
rtso
na fi
siko
en ta
ldea
da.
Es
peri
entz
ia p
erts
onal
en ta
ldea
da
eta
be
rtan
nor
k be
re b
urua
aur
kezt
en d
u.
– 1.
alde
rdia
: B
IZIK
IDET
ZA–
2. a
lder
dia:
PER
TSO
NA
K–
3. a
lder
dia:
GIZ
ART
ERAT
ZEA
Bilb
oko
erlij
ioar
teko
ta-
suna
ri b
uruz
ko
foro
a
Une
sco
Etxe
ak a
ntol
atua
. Ins
tituz
ioen
or
dezk
aritz
a ha
ndia
goa
dago
(ar
tzai
-na
k, im
anak
...)
– 1.
alde
rdia
: BIZ
IKID
ETZA
– 2.
ald
erdi
a: P
ERTS
ON
AK
- KR
EDO
AK
– 3.
ald
erdi
a: G
IZA
RTER
ATZE
A
Erlij
ioar
teko
topa
keta
Eus
kal-
duna
jaur
egia
n eg
in z
en.
TALA
IPE
tald
eaZ
umai
an s
ortu
zen
mai
la p
erts
onal
eko
eta
inst
ituzi
onal
eko
erak
unde
hau
en
orde
zkar
ieki
n: L
izar
rako
foro
a, Ig
nazi
o El
laku
ria
Fund
azio
a, B
aket
ik...
, ba
ina
ez d
ute
erlij
ioet
ako
orde
zkar
i mod
uan
part
e ha
rtze
n.
Pro
posa
men
zeh
atza
k au
rkez
tea
xede
du
en h
ausn
arke
tara
ko fo
roa
da.
– 1.
alde
rdia
: BIZ
IKID
ETZA
– 2.
ald
erdi
a: P
ERTS
ON
AK
- KR
EDO
AK
– 3.
ald
erdi
a: G
IZA
RTER
ATZE
A
-SEN
TSIB
ILIZ
AZI
OA
Prop
osam
en
zeha
tzen
ar
tean
ha
uek
naba
rmen
tzen
dira
: er
li-jio
en a
rtek
o to
pake
tara
ko p
un-
tuak
gai
tzek
o er
emue
n es
kaer
a,
part
aide
tza
erlij
ioen
par
lam
en-
tuan
(Aus
tral
ia).
Sent
sibi
lizaz
iora
ntz
bide
ratu
tako
ta
ldea
da:
erli
jio t
alde
gut
xitu
en
“sek
ta”
kata
loga
zioa
ap
urtz
en
ahal
egin
tzen
da.
36 E
sper
ient
zien
bar
ruan
hai
nbat
ele
men
tu d
aude
la e
raku
tsik
o du
eta
esp
erie
ntzi
a gu
ztia
k al
derd
i bak
arre
an ja
sotz
eko
zailt
asun
a ag
ertu
ko d
u.
75
Liza
rrak
o fo
ro
espi
ritu
ala
Liza
rrak
o A
lalb
a El
kart
eak
sust
atut
ako
foro
a da
. Li
zarr
an
urte
ro
egite
n de
n to
pake
ta
da e
ta h
elbu
ru n
agus
ia b
izik
idet
za e
ta
elka
rrek
in o
spat
zea
da; h
orre
gatik
, er-
lijio
des
berd
inet
ako
jend
eari
err
ezat
u et
a os
patz
eko
gonb
itea
egite
n za
io.
– 1.
alde
rdia
: BIZ
IKID
ETZA
– 2.
ald
erdi
a: P
ERTS
ON
AK
- KR
EDO
AK
– 3.
ald
erdi
a: G
IZA
RTER
ATZE
A
-SEN
TSIB
ILIZ
AZI
OA
Liza
rran
urt
ero
egite
n de
n to
pake
ta: w
ww
.foro
espi
ritu
al.
org
Bilb
oko
erlij
ioar
teko
m
inte
gia
EDE
Fund
azio
ko p
erts
ona
sine
smen
-du
nak
part
aide
ditu
en e
ta h
aiek
sus
ta-
tuta
ko
min
tegi
a,
erlij
io
mus
ulm
anek
o be
gira
leek
ais
iald
iko
tald
e kr
ista
ueta
n he
zitz
aile
m
odua
n pa
rte
hart
zear
en
ondo
rioz
sor
dai
tezk
een
araz
oak
be-
reiz
teko
.
– 1.
alde
rdia
: BIZ
IKID
ETZA
– 2.
ald
erdi
a: P
ERTS
ON
AK
- KR
EDO
AK
– 3.
ald
erdi
a: G
IZA
RTER
ATZE
A
-SEN
TSIB
ILIZ
AZI
OA
LAN
AR
EN
EREM
UKO
A
RTEK
AR
ITZA
Ikas
tetx
e er
lijio
soen
lan-
erem
uko
arte
-ka
ritz
arak
o es
kaer
ak h
asi d
ira, b
i gai
re-
kin
lotu
ta:
– O
toitz
a la
nord
ueta
n–
Inda
rrea
n da
goen
egu
tegi
an ja
sotz
en
ez d
iren
fest
a-eg
unak
.
– 1.
alde
rdia
: ES
KUB
IDEA
K–
2. a
lder
dia:
PER
TSO
NA
K -
ERA
KUN
DEA
K–
3. a
lder
dia:
GAT
AZK
A
BIL
TZEN
zen
troa
n es
kaer
ak b
il-tz
en h
asi e
ta L
anek
intz
a el
kar-
tear
ekin
lant
zen
dira
.CE
AR
Eusk
aditi
k en
pres
a-eh
u-na
sen
tsib
iliza
tzen
da
giza
ba-
liabi
de e
rliji
osoe
n et
a ku
ltura
lki
hete
roge
neoe
n ga
ian.
76
HEZ
KU
NTZ
A
FOR
MA
LAH
ainb
at
erlij
iota
ko
klas
eak
emat
eko
esta
tu m
aila
ko
hitz
arm
enak
Erlij
ioar
en
irak
asku
ntza
ar
aut-
zen
duen
19
94ko
ab
endu
aren
16
ko
2438
/199
4 Er
rege
D
ekre
tuar
en
2.
artik
ulua
n (1
995e
ko u
rtar
rila
ren
26ko
22
. zk
. B
OE,
204
5)37
: H
aur
Hez
kunt
-za
n,
Lehe
n H
ezku
ntza
n,
DB
Hn
eta
Bat
xile
rgoa
n, i
kast
etxe
pri
batu
nah
iz
publ
ikoe
tan,
er
lijio
aren
ir
akas
kunt
za
jaso
tzek
o es
kubi
dea
ados
tu e
ta z
er
lege
k xe
datz
en d
uen
zeha
zten
da.
– 1.
alde
rdia
: ES
KUB
IDEA
K–
2. a
lder
dia:
PER
TSO
NA
K -
ERA
KUN
DEA
K–
3. a
lder
dia:
G
IZA
RTER
ATZE
A -
G
ATA
ZKA
Hitz
arm
enek
bile
ra h
auei
egi
-te
n di
ete
erre
fere
ntzi
a:
– Es
pain
iako
era
kund
e er
lijio
-so
eba
njel
ikoe
n fe
dera
zioa
.–
Espa
inia
ko
kom
unita
te
is-
rael
darr
en fe
dera
zioa
. –
Espa
inia
ko i
slam
iar
batz
or-
dea.
Bilb
oko
bake
aren
al
deko
ast
eaB
ilbok
o U
dala
ren
ekim
ena.
20
09. u
rtet
ik e
rliji
oen
gai e
spez
ifiko
are-
kin
lotu
tako
egu
na a
ntol
atze
n da
.
– 1.
alde
rdia
: TEO
LOG
IA -
B
IZIK
IDET
ZA
– 2.
ald
erdi
a: P
ERTS
ON
AK
– ER
AKU
ND
EAK
- KR
EDO
AK
– 3.
ald
erdi
a: G
IZA
RTER
ATZE
A
-SEN
TSIB
ILIZ
AZI
OA
Kris
taue
n ba
tasu
nare
n al
deko
oto
itz-
aste
a
Eliz
a ka
tolik
oko
eta
kom
unita
te e
ban-
jelik
oeta
ko h
ainb
at ta
ldek
oto
itzak
eta
el
karr
izke
tak
anto
latz
en d
ituzt
e.B
izka
iko
eliz
barr
utia
k ot
oitz
a an
to-
latz
en d
u ka
tedr
alea
n be
ste
kris
tau-
kom
unita
teet
ako
orde
zkar
ieki
n.
– 1.
alde
rdia
: TEO
LOG
IA -
B
IZIK
IDET
ZA
– 2.
ald
erdi
a: K
RED
OA
K–
3. a
lder
dia:
G
IZA
RTER
ATZ
EA
-SEN
TSIB
ILIZ
AZ
IOA
37
Erlij
ioar
en ir
akas
kunt
za a
raut
zen
duen
199
4ko
aben
duar
en 1
6ko
2438
/199
4 Er
rege
Dek
retu
a. 2
. art
ikul
ua:
1.
Era
bere
an,
Hez
kunt
za S
iste
mar
en A
ntol
amen
du O
roko
rrer
ako
1990
eko
urria
ren
3ko
1/19
90 L
ege
Org
anik
oare
n bi
garr
en x
edap
en g
ehig
arria
ren
ara-
bera
et
a es
tatu
ak
Espa
inia
ko
erak
unde
er
lijio
so
eban
jelik
oen
fede
razi
oare
kin,
Es
pain
iako
ko
mun
itate
is
rael
darr
en
fede
razi
oare
kin
eta
Espa
inia
ko
isla
-m
iar
batz
orde
arek
in d
ituen
lan
kide
tza-
hitz
arm
enen
ara
bera
, 19
92ko
aza
roar
en 1
0eko
24,
25
eta
26/1
992
Lege
en b
idez
ona
rtut
akoa
k, h
urre
nez
hurr
en,
ai-
patu
tako
kon
fesi
o er
lijio
soen
ira
kask
untz
a au
rrek
o ar
tikul
uko
1. at
alea
n ai
patu
tako
hez
kunt
za m
aila
eta
ika
stet
xeet
an j
asot
zeko
esk
ubid
ea b
erm
atze
n da
. 2.
Aur
reko
ata
lean
xed
atut
akoa
ren
arab
era,
aip
atut
ako
erlij
ioen
irak
asku
ntza
est
atu
espa
inia
rrar
ekin
ado
stut
ako
lank
idet
za-h
itzar
men
etar
a eg
okitu
ko d
a”.
77
HEZKUNTZA EZ FORMALA (aisia eta denbora librea
jasotzen ditu)SENTSIBILIZAZIOA
Erak
uske
ta
ibilt
aria
eta
m
undu
ara
biar
rari
bu
ruzk
o hi
tzal
diak
Alg
orta
ko
“Arr
abita
” ar
abia
r-lib
iar
zent
roak
ant
olat
uta.
–
1. al
derd
ia: T
EOLO
GIA
-
ESKU
BID
EAK
– 2.
ald
erdi
a: K
RED
OA
K–
3. a
lder
dia:
SEN
TSIB
ILI-
ZA
ZIO
A
Ate
irek
ien
jard
unal
diak
m
eski
teta
n
Hai
nbat
m
eski
tak
(Ori
oko
mes
kita
, B
egoñ
azpi
ko A
ssal
am m
eski
ta, B
ilbo)
at
e ir
ekie
n ja
rdun
aldi
ak
anto
latz
en
ditu
zte
fede
mus
ulm
ana
aito
rtze
n ez
du
en je
ndea
k er
emua
eta
erl
ijioa
eza
-gu
tu d
itzan
.
– 1.
alde
rdia
: BIZ
IKID
ETZ
A–
2. a
lder
dia:
KR
EDO
AK
– 3.
ald
erdi
a:
GIZ
ART
ERAT
ZEA
-S
ENTS
IBIL
IZA
ZIO
A
Auz
oeta
ra b
ider
atut
ako
hain
bat
mes
kita
ren
ekim
enak
di
ra,
emai
tzak
epe
luze
ra s
oilik
ikus
da
itezk
e.
Fede
-auk
erak
o be
gira
leen
ik
asta
roak
EDE
Fund
azio
an a
stia
ldir
ako
begi
ra-
leen
ika
star
oak
eska
intz
en d
ira
eta
sine
smen
aren
al
orra
ja
sotz
en
dute
, er
lijio
kat
olik
oare
n ik
uspe
giar
ekin
.Es
peri
men
tazi
o-pr
ozes
uan
dago
ikas
ta-
ro h
orie
tan
mus
ulm
anen
par
te-h
artz
ea
eta
haie
n et
a er
lijio
kat
olik
oko
begi
ra-
leen
art
eko
bizi
kide
tza.
– 1.
alde
rdia
: ES
KUB
IDEA
K–
2. a
lder
dia:
PER
TSO
NA
K -
KRED
OA
K–
3. a
lder
dia:
G
IZA
RTER
ATZ
EA
-SEN
TSIB
ILIZ
AZ
IOA
78
ERLIJIO ASKATASUNAZ GOZATZEKO ESKUBIDEA
Kultu
rako
ed
o ja
rdue
ra
erlij
ioso
etar
ako
erem
uen
laga
pena
Igna
zio
Ella
kuri
a G
izar
te F
unda
zioa
. Ku
ltu
espe
zifik
oak
edo
kate
kesi
a /
pres
taku
ntza
gau
zatz
eko,
uda
lari
ins-
tala
zio
hand
iak
eska
tzek
o au
kera
rik
ez d
uten
kom
unita
te e
rliji
oso
txik
iei
uzte
n di
zkio
Ella
kuri
a ze
ntro
ko l
oka-
lak
(are
toak
eta
kap
ila).
– 1.
alde
rdia
: ESK
UB
IDEA
K–
2. a
lder
dia:
PER
TSO
NA
K -
KRED
OA
K–
3. a
lder
dia:
GIZ
ART
ERA T
ZEA
Bilb
o er
lijio
edo
kul
tur
alor
re-
ko
ospa
kizu
neta
rako
lo
kale
n la
gape
nean
er
refe
rent
zia
bi-
laka
tzen
ari
da.
Par
roki
a ja
kina
k.
Zenb
ait
parr
o-ki
ak (
Bilb
oko
5. p
arro
kia;
Am
arak
oa
Don
ostia
n)
best
e ku
ltu
erlij
ioso
eta-
rako
uzt
en d
ute
eure
n er
emua
.
– 1.
alde
rdia
: ESK
UB
IDEA
K–
2. a
lder
dia:
PER
TSO
NA
K -
KRED
OA
K–
3. a
lder
dia:
GIZ
ART
ERA T
ZEA
Erem
uare
n la
gape
na u
ne h
o-rr
etan
pa
rrok
iare
n bu
ru
den
pert
sona
ren
(par
roko
aren
) ar
aber
akoa
izat
en d
a.
Eliz
barr
utia
.D
erio
n ko
mun
itate
ort
odox
o er
rum
a-ni
arra
ri k
ultu
a eg
iteko
eta
kat
ekes
i-ra
ko e
spaz
ioa
eska
intz
en z
aio.
G
aste
izen
, m
odu
bere
an,
kom
unita
-te
ort
odox
o er
rusi
arra
ri e
skai
ntze
n di
ote.
– 1.
alde
rdia
: ESK
UB
IDEA
K–
2. a
lder
dia:
PER
TSO
NA
K -
KRED
OA
K–
3. a
lder
dia:
GIZ
ART
ERA T
ZEA
Elka
rtee
n in
dart
zea
Igna
zio
Ella
kuri
a G
izar
te F
unda
zioa
k el
kart
e la
ikoe
ntza
ko e
ta e
rliji
osoe
nt-
zako
lagu
ntza
- et
a ja
rrai
pen-
zerb
itzua
es
kain
tzen
du.
– 1.
alde
rdia
: ESK
UB
IDEA
K–
2. a
lder
dia:
PER
TSO
NA
K -
KRED
OA
K–
3. a
lder
dia:
GIZ
ART
ERA T
ZEA
79
Kole
ktib
oent
zako
la
gunt
za
BIL
TZEN
zen
troa
k er
lijio
-ask
atas
unaz
ba
liatz
eko
lagu
ntza
es
katz
en
dute
n ko
lekt
iboe
ntza
ko l
agun
tza
eska
intz
en
du.
– 1.
alde
rdia
: ESK
UB
IDEA
K–
2. a
lder
dia:
PER
TSO
NA
K -
ERA
KUN
DEA
K–
3. a
lder
dia:
GIZ
ART
ERA T
ZEA
BIL
TZEN
zen
troa
k et
a Ig
nazi
o El
laku
-ri
a G
izar
te F
unda
zioa
k la
gunt
za e
s-ka
intz
en d
ute
adm
inis
traz
io p
ublik
oei
kultu
a eg
iteko
es
pazi
oen
laga
pen-
eska
ria
egite
ko.
– 1.
alde
rdia
: ESK
UB
IDEA
K–
2. a
lder
dia:
PER
TSO
NA
K -
ERA
KUN
DEA
K–
3. a
lder
dia:
GIZ
ART
ERA T
ZEA
EAEk
o ko
lekt
iboe
n er
lijio
-fes
ten
egut
egia
egi
tea.
BIL
TZEN
zen
troa
k eg
inda
ko a
rtek
a-ri
tza.
– 1.
alde
rdia
: ESK
UB
IDEA
K–
2. a
lder
dia:
PER
TSO
NA
K -
ERA
KUN
DEA
K–
3. a
lder
dia:
GIZ
ART
ERA T
ZEA
Kultu
a eg
iteko
es
pazi
oen
erai
keta
.
– 1.
alde
rdia
: ESK
UB
IDEA
K–
2. a
lder
dia:
KRE
DO
AK
- ER
AKU
ND
EAK
– 3.
ald
erdi
a: S
ENTS
IBIL
IZA
-ZI
OA
80
EGINDAKO IKERKETA / AZTERKETAK
EAEk
o er
lijio
-an
izta
suna
ri
buru
zko
map
a
EAEn
Ign
azio
Ella
kuri
a G
izar
te F
un-
dazi
oak
egin
dako
a.
Hel
buru
a pl
ural
tasu
n er
lijio
soa
isla
-tz
ea d
a, g
izar
teko
kon
fesi
o-an
izta
suna
is
latz
en d
uen
erre
alita
tea;
biz
tanl
eria
-re
n ge
hien
goar
entz
ako
ezez
agun
a et
a be
rria
den
err
ealit
atea
.
– 1.
alde
rdia
: TEO
LOG
IA–
2. a
lder
dia:
ER
AKU
ND
EAK
– 3.
ald
erdi
a: S
ENTS
IBIL
I-Z
AZ
IOA
Aut
onom
ia-e
rkid
egoe
tan
ma-
pak
egite
n ar
i di
ra e
rliji
o- e
ta
kont
zien
tzia
-ask
atas
unar
en
aito
rpen
erak
o au
rrer
apau
so
mod
uan.
Aito
rpen
hor
i fak
tore
er
abak
igar
ria
da k
onfe
sio
gu-
txitu
ak
giza
rter
atze
ko
aurr
e-ra
pene
an.
Iker
keta
-pro
iekt
ua
adm
inis
traz
io
publ
ikoe
kin
Plu
ralta
sun-
eta
biz
ikid
etza
-eki
men
a (e
stat
uko
lerr
o or
okor
ra),
horr
en b
i-de
z 4
udal
erri
hau
tatz
en d
ira
zori
z er
lijio
-ani
ztas
unar
en k
udea
keta
eza
-gu
tzek
o.
– 1.
alde
rdia
: ES
KUB
IDEA
K–
2. a
lder
dia:
ER
AKU
ND
EAK
– 3.
ald
erdi
a: G
IZA
RTER
ATZE
A
Adm
inis
traz
io p
ublik
oei g
alde
-ke
ta e
gin
zaie
gai
erl
ijios
oari
lo
tuta
egi
n du
tena
ri e
do e
gite
n ar
i dir
enar
i bur
uz.
Bes
tald
e, u
dale
rrik
o ko
mun
ita-
te b
aten
azt
erke
ta k
ualit
atib
oa
egin
dut
e et
a be
ste
bi a
uker
atu
ditu
zte
gald
eket
ak e
gite
ko.
Esta
tu m
aila
n gu
ztir
a 30
uda
-le
rrik
har
tu d
ute
part
e.
81
PRESTAKUNTZA / JARDUNALDIAK
Giz
a Es
kubi
deei
bu
ruzk
o ja
rdun
aldi
ak.
Gip
uzko
ako
Ald
undi
ak a
ntol
atut
akoa
k.
Aur
ten
erlij
ioar
i zu
zend
utak
oak
izan
di
ra:
“Giz
a Es
kubi
deen
V.
topa
keta
. Er
lijio
a et
a gi
za e
skub
idea
k es
parr
u pu
blik
oan”
.
– 1.
alde
rdia
: ES
KUB
IDEA
K–
2. a
lder
dia:
ER
AKU
ND
EAK
- PE
RTS
ON
AK
– 3.
ald
erdi
a: S
ENTS
IBIL
I-ZA
ZIO
A
Kultu
a eg
iteko
et
a eh
orzk
etet
arak
o to
kiei
bur
uzko
Bilb
oko
Uda
lare
n ja
r-du
nald
ia (B
ideb
arri
etan
).
– 1.
alde
rdia
: TEO
LOG
IA -
ES
-KU
BID
EAK
– 2.
ald
erdi
a: P
ERTS
ON
AK
- ER
AKU
ND
EAK
– 3.
ald
erdi
a: S
ENTS
IBIL
I-ZA
ZIO
AB
izka
iko
Ald
undi
ak
anto
latu
tako
ak.
“Erl
ijioa
eta
giz
a es
kubi
deak
: er
lijio
- et
a ku
ltura
-ani
ztas
unar
en
adie
raz-
pena
k”
izen
buru
ko
Giz
a Es
kubi
deei
bu
ruzk
o ja
rdun
aldi
a38.
Erlij
io-a
nizt
asun
ari
eta
adm
inis
traz
io
publ
ikoa
ri b
uruz
ko j
ardu
nald
iak.
Es-
pain
iako
P
robi
ntzi
en
eta
Uda
lerr
ien
Fede
razi
oak
Gas
teiz
en
anto
latu
-ta
koak
.
– 1.
alde
rdia
: TEO
LOG
IA -
ES
-KU
BID
EAK
– 2.
ald
erdi
a: E
RA
KUN
DEA
K–
3. a
lder
dia:
SEN
TSIB
ILI-
ZAZI
OA
Adm
inis
traz
io
publ
ikoe
tako
la
ngile
guz
tiei
urte
ro e
skai
n-tz
en z
aien
pre
stak
untz
a.
Zenb
ait
kole
ktib
oren
pr
esta
kunt
za
erlij
ioar
ekin
lo
tuta
ko g
aiet
an.
– Po
lizie
ntza
ko p
rest
akun
tza
(Ark
aute
n)–
1. al
derd
ia: E
SKU
BID
EAK
– 2.
ald
erdi
a: E
RA
KUN
DEA
K–
3. a
lder
dia:
SEN
TSIB
ILI-
ZAZI
OA
38
http
://w
ww
.idh.
deus
to.e
s/se
rvle
t/S
atel
lite
/Not
icia
/12
246
6980
104
4/_
cast
/%2
3111
640
6939
966
%2
312
2961
4966
787/
0/c
0/U
nive
rsid
adD
eust
o/co
mun
/re
nder
?tip
oCol
ecci
on=P
age.
82
4. PARTE HARTU DUTEN ERAKUNDEEN ETA ELKARTEEN ZERRENDA
ACCEM BIZKAIAGenaro Oráa kalea, 3-Behea A48980 SanturtziTelefonoa: 94 483 90 23www.accem.es
AGIANTZA ELKARTEAMaiatzaren Biko kalea 20, behea. Bilbo 48003Telefonoa: 944154988www.agiantza.org
ALDARTEBerastegi kalea 5 – 5, 8. eta 9. dept. 48003 BilboTelefonoa: 94 423 72 96www.aldarte.org
BAGABILTZA ELKARTEASagarminaga etxaldeko 16. eta 17. sotoakBilboTelefonoa: 94 473 14 44www.bagabiltza.com
BIZITEGI ELKARTEALangaran kalea, 14 – Behea48004 BilboTelefonoa: 94 608 70 08www.bizitegi.org
GOIZTIRI ELKARTEALa Providencia kalea, 1948901 BarakaldoTelefonoa: 94 478 05 41www.goiztiri.org
SORTARAZI, GIZA GARAPENERAKO KLARETAR ELKARTEASan Frantzisko kalea, 1248003 BilboTelefonoa: 94 415 74 24www.sortarazi.org
BARAKALDOKO UDALABiltzar Nagusien kalea, 10-2. solairua48901 BarakaldoTelefonoa: 94 478 91 11www.barakaldo.org
GETXOKO UDALAMartikoena kalea 1648992 GetxoTelefonoa: 94 466 01 30www.getxo.net
BAKETIKGandiaga Topagunea - Arantzazu 20567 OñatiTelefonoa: 943 25 10 05www.baketik.org
ESPETXEETAKO PASTORALGINTZAKO BIDESARI ELKARTEAIturriza kalea, 4-solairuartea48003 BilboTelefonoa: 94 421 09 17www.bidesari.org
BILTZEN
Blas de Otero kalea 1148014 BilboTelefonoa: 94 400 19 00www.biltzen.org
83
BILBOKO ELIZBARRUTIKO CARITASErribera kalea 848005 BilboTelefonoa: 94 402 00 99www.caritasbi.org
CEAR EUSKADIKristo kalea, 9B-548007Telefonoa: 94 424 88 44www.cear.es
BIZKAIKO EMAKUMEEN SUSTAPENERAKO ZENTROA
Henao kalea, 7 - 7 8. dept.48009 BILBOTelefonoa: 94 423 6494www.fundacioncpmb.org
CONSEJO DE LA JUVENTUD DE EUSKADI - EUSKADIKO GAZTERIAREN KONTSEILUAAutonomia kalea, 44 – Behea48010 BilboTelefonoa: 94 443 61 43www.egk.org
EUSKADIKO GURUTZE GORRIAJose María Olabarri kalea, 648001 BilboTelefonoa: 94 420 33 55www.cruzroja.es
EMAUS S.COOP. I. S.Sabino Arana kalea, 4248003 BilboTelefonoa: 94 416 88 96www.emausnet.com
SARTU FEDERAZIOABailen kalea, 5-Sotoa ezkerra48003 BilboTelefonoa: 94 416 04 20
BANKU ETIKOA TALDEA - FIARESanta Maria kalea, 948005 BilboTelefonoa: 94 415 34 96www.fiare.org
ADSIS FUNDAZIOAAita Larramendi kalea, 2 – solairuartea ezk.48012 BilboTelefonoa: 94 422 28 33www.fundacionadsis.org
EDE FUNDAZIOASimon Bolivar kalea, 8b48010 BilboTelefonoa: 94 400 99 99www.fundacionede.org
ITAKA – ESKOLAPIOAK FUNDAZIOAJuan de Ajuriaguerra kalea, 1548009 BilboTelefonoa: 94 424 49 54www.itakaescolapios.org
PEÑASCAL FUNDAZIOABelategi plaza, 1-Behea48002 BilboTelefonoa: 94 470 07 92www.fundacionpenascal.com
84
IGNAZIO ELLAKURIA GIZARTE FUNDAZIOAAita Lojendio kalea, 2-1. eskubia48008 BilboTelefonoa: 94 446 59 92www.centroellacuria.org
GUZTIOK PROIEKTUAMundakako UdalaLehendakari Agirre plaza 48360 MundakaTelefonoa: 652 756 141
HELDU
Saralegi plaza, 448003 BilboTelefonoa: 94 433 47 00
ARABAKO BIRGIZARTERATZE INSTITUTOA IRSE-EBIErrekatxiki kalea, 19 – Behea01003 Vitoria – GasteizTelefonoa: 945 25 69 32www.irsealava.org
EUSKARRI Koop. E. de Iniciativa Social E.IAita Lojendio kalea, 1 - Bulegoak48008 BilboTelefonoa: 94 479 51 70
ELKARBANATUZ ERAKUNDEAMadariaga etorbidea, 6748014 BilboTelefonoa: 94 476 41 36www.elkarbanatuz.org
ENPLEGUA SUSTATZEKO ELKARTEA – ENPLEGU FUNTSASan Vicente errepidea 10. Km-a48510 BilboTelefonoa: 94 472 47 29
LANBERRIDonibane plaza 4, Behea 48006 BilboTelefonoa: 94 416 03 68www.lanberri.org
LIMEMIAAita Lojendio kalea, 2-1. eskubia48008 Bilbo
MARGOTU ELKARTEAMasustegi estrada, 347 – 248002 BilboTelefonoa: 94 427 85 70www.margotu.net
EMAKUMEAK ANIZTASUNEANBasauriko Jabekuntza Eskola (igandetan 11:00etan)Axular kalea, 2848970 BasauriTelefonoa: 605382124www.mujeresenladiversidad.org
MUNDUKO EMAKUMEAK - BABEL
Fika kalea, 5 – Behea48006 BilboTelefonoa: 944005417www.mujeresdelmundobabel.org
85
UNESCOEtxea
Isozaki Atea – Bizikidetza plazaUribitarte pasealekua, 12, 2. lokala48001 Bilbowww.unescoetxea.org
Euskal Herriko kolonbiarren elkartea – ASOCOLVAS
Zabalbide kalea, 19 Behea48006 Bilbowww.asocolvas.com
ZUBIETXE ELKARTEA
Abenduaren 22 kalea, 1. eta 2. beheko solairuak48003 ArrigorriagaTelefonoa: 94 416 69 41www.zubietxe.org
REAS EUSKADI – Ekonomia Alternatibo eta Solidarioaren Sarea.Ekain Koben kalea, 3-148005 BilboTelefonoa: 94 416 05 66www.economiasolidaria.org
HARRESIAK APURTUZ – Etorkinei laguntzeko Euskadiko GKE-en koordinakundea
Bailen kalea, 11BIS – Behea48003 BilboTelefonoa: 94 415 07 35www.harresiak.org
EAPN EUSKADI – Euskadiko pobrezia eta giza bazterketaren aurkako europar sareaEkain Koben kalea, 3-148005 BilboTelefonoa: 94 416 18 84www.eapneuskadi.net
DEUSTUKO UNIBERTSITATEAUnibertsitateetako etorbidea, 24. 48007 BilboTelefonoa: 94 413 90 00www.deusto.es
86
TERMINOEN GLOSARIOA
– ARARTEKOA: Herriaren defentsaria. Arartekoa EAEko administrazio publikoen (Eusko Jaurlaritza, foru-aldundiak, udaletxeak eta administrazio horien mendeko erakunde publikoak) jarduerekin eta politika publikoekin lotutako giza eskubideen defentsarako Eusko Legebiltzarreko goi-komisarioa da.
– UDALA: udaletxea.
– BBK: “Bilbao Bizkaia Kutxa” izeneko Bizkaiko banku-erakundea.
– JARDUNBIDE EGOKIA: gobernuz kanpoko erakundeek, erakunde publikoetan oi-narria dutenek edo sektore pribatuak martxan jarritako jarduerak, ekimenak edo proiektuak; ondoren, eredu gisa balio dezakete beste erakundeek haietatik ikaste-ko edo haien egoeretara egokitzeko. Bideratze berritzaileak izango lirateke, EAEn immigrazioaren alorrean hobekuntza zehatzak, neurgarriak eta iraunkorrak xede dituzten beste erakundeetara transferitu daitezkeenak.
– EAE: Euskal Autonomia Erkidegoa.
– BIZTANLERIA: (Azkio humanitario eta Garapenerako Lankidetzako HEGOAren hiztegia36) gizaki guztiak komunitate politiko bereko kide gisa identifikatzea ahalbi-detzen duen baldintza.
– KOGARAPENA: herritar etorkinek euren jatorrizko herrialdeetako garapen-bektore gisa funtzionatzen duten kooperazio modua. Naïrek honela definitzen zuen kogarape-na: “immigrazioa eta garapena batzeko proposamena, horrela, bi herrialdeek (igorlea eta hartzailea) migrazio-fluxuen onura izango dute. Hau da, bi herrialdeen artean adostutako lotura mota da; hori horrela, etorkinen harrera-herrialdeari egindako ekar-pena ez da herrialde igorlearen galera bihurtuko”. Horren defendatzaileek herrialdeen arteko lankidetza sustatzen duen eredua dela baieztatzen dute eta ez garapenerako ko-operazio-eredu tradizionala bezala, iparra-hegoa lotura bertikala iraunarazten duena.
– SAILA. Saila, departamentua
– EAPN: pobrezia eta giza bazterketaren aurkako europar sarea. Ingelesezko sigle-tatik: European Anti Poverty Network.
– ENPLEGAGARRITASUNA: a) banako jakinak duen potentziala (profil profesionala) enpresak eskatu eta nahi izateko. b) banako jakinak bere profilaren errentagarrita-sun maximoa ateratzeko duen gaitasuna.
– GIZARTERATZEKO ENPRESA: desabantaila sozialeko egoeran edo bazterkeria-egoeran dauden kolektiboei enplegu normalizatura heltzeko aukera ematen dien erakun-dea. Enplegua lortu aurretik laguntza ematen zaie denbora-tarte jakinean eta, ondoren,
36 www.hegoa.ehu.es
87
ondasunak ekoizten dituen edo irabazi-asmorik gabeko zerbitzua eskaintzen duen merkataritzako egituran lanpostua garatzen dute. Hori da beharrezko giza baliabide eta baliabide teknikoekin kalitatezko zerbitzuak eskaintzeari gehitutako balioa. Merkatuko (publiko nahiz pribatua) aukerak areagotuz ondasunen eta zerbitzuen merkaturatzea sustatzea gure gizartean erantzukizun sozialeko irizpideen hedapenean laguntzea da.
– INE: Estatistikako Institutu Nazionala
– GIZARTERATZEA: sistema marjinalean (bazterketa) dauden pertsonei herrialde jakinean lortutako gutxieneko ongizate sozial eta bizi mailan parte hartzeko aukera ematen dien prozesu dinamiko eta faktoreanitza.
– BITARTEKOTZA: (RAEren arabera37) Bi pertsona edo erakunde (edo gehiago) adostasunera hel daitezen harremanetan jartzea.
– LOEX: atzerritartasunaren legea.
– ARTEKARITZA: (RAEren arabera) Liskarrean edo eztabaidan ari diren bi edo ge-hiagoren artean sartzea elkar konpondu eta laguntasunean batu daitezen.
– ELGA: Ekonomia Lankidetza eta Garapenerako Antolakundea.1961. urtean sortu eta 30 herrialdez osatutako munduko erakundea. ELGAn kide diren herrialdeetako ordezkariak biltzen dira informazioa trukatu eta politikak harmonizatzeko, hazkun-de ekonomikoa areagotze aldera eta haien eta kide ez diren herrialdeen garapena bultzatze aldera.
– REAS: Ekonomia Alternatibo eta Solidarioaren Sarea.
– ERREGULARIZAZIOA: Espainiako estatukoa ez den pertsonari bertan geratzea ahalbidetzen dion prozesua, legeak xedatutako baldintzak betez (lan-baimena, egoitza-baimena... lortzea).
– IGORPENAK: familia-bidalketak etorkinek jatorrizko herrialdeetara igorritako diru kopuruak dira.
– SOPEMI: International Migration Outlook. ELGAk gauzatutako nazioarteko immi-grazioari buruzko ikuspegia. ELGAren web orrialdean eskura daiteke: http://www.oecd.org/dataoecd/5/20/43176823.pdf
– JARDUERA TASA: lan egin dezaketen pertsonen ehunekoa da (lan egiteko adina dutenak: 15 eta 64 urte artean), lan egiten duten ala ez albo batera utzita.
– OKUPAZIO TASA: lanpostua duten pertsonen ehunekoa da eta okupatutako per-tsona kopuru totalaren (15 eta 64 urte artekoa) eta adin-tarte horretako biztanleria kopuru totalaren arteko zatiketatik ateratzen da.
– BOE: Babes Ofizialeko Etxebizitza.
37 Real Academia de la lengua Española erakundearen hiztegia.
8888
BIBLIOGRAFIA
– IMMIGRAZIOAREN EUSKAL BEHATOKIA – IKUSPEGI. (2007). “EAEko biztanleria atzerritarrari egindako lehen makro – galdeketa ”. 19. panoramika. Ikuspegi bule-tina.
– IMMIGRAZIOAREN EUSKAL BEHATOKIA – IKUSPEGI. (2008). “EAEko biztanleria atzerritarra. 2008ko abuztua”.23. panoramika. Ikuspegi buletina.
– IMMIGRAZIOAREN EUSKAL BEHATOKIA – IKUSPEGI. (2007). “Atzerritar etorkinen bizitoki-banaketa EAEko hiru hiriburuetan”. 16. panoramika. Ikuspegi buletina.
– OTERO, B. (2009) “EAEko bizitoki-aldaketak 2002-2006”. Argitaletxea: Immigra-zioaren Euskal Behatokia – IKUSPEGI.
– IMMIGRAZIOAREN EUSKAL BEHATOKIA – IKUSPEGI. (2008). “Egoitza-baimena eta Gizarte Segurantzan afiliatzeko baimena”. 21. panoramika. Ikuspegi buletina.
– EAEko II. IMMIGRAZIO PLANA (2007-2009)
– PAJARES, M. (2009). “2009ko txostena. Immigrazioa eta lan-merkatua”. Immigra-zioaren Behatoki Iraunkorreko dokumentuak. Lan eta Immigrazio Ministerioa.
– KULTURARTEKO HEZKUNTZA TXOSTENA: “Vivre ensemble autrement” (2002ko urria) txosten pedagogikotik ateratako artikulua, Annoncer la Colour garapen-hezkuntzaren kanpainari dagokiona, estatuko idazkaritzaren ekimena Belgikako garapenaren kooperaziorako. CIPFUHEM-erako itzulpena: Elsa Velasco.
– MUNDUKO EMAKUMEAK. (2006). “Abanico de colores”. Bilduma: Sistematizando aprendemos. Alberdania argitaletxea, Zarautz.
– ENPLEGU ETA GIZARTE GAIETAKO SAILA. “Revista de Servicios Sociales. Gizar-te-zerbitzuetako aldizkaria”. 2009ko ekaina. 45. zenbakia.