- 1
Euskararen aurrekontu eta baliabide publikoen estatistika (EAE 2012)
EMAITZEN TXOSTENA
Donostia, 2013ko abendua
2
A U R K I B I D E A
SARRERA .................................................................................................................................................................. 4
1.‐ IKERLANAREN HELBURUAK ETA METODOLOGIA ......................................................................... 6
1.1.‐ Helburuak ..................................................................................................................................................... 6
1.2.‐ Argibide metodologikoak ....................................................................................................................... 7
2.‐ EUSKARAREN MAGNITUDE EKONOMIKOAK ................................................................................. 9
2.1.‐ EAEko herri‐administrazioen euskara aurrekontu kontsolidatua ............................................ 9
2.2.‐ Euskara aurrekontu kontsolidatuaren bilakaera .......................................................................... 10
2.3.‐ Euskararen aurrekontu likidatuak ..................................................................................................... 12
2.4.‐ Euskara aurrekontuen bilakaeraren ratioak .................................................................................. 15
2.5.‐ Euskarara bideratutako gastuaren pisu erlatiboa ....................................................................... 20
2.6.‐ Hizkuntza normalkuntzarako diru‐laguntza eta hitzarmenen datu ekonomikoak .......... 21
2.7.‐ Erakunde arteko diru‐transferentziak .............................................................................................. 23
2.8.‐ Eusko Jaurlaritzaren transferentziak menpeko erakunde autonomoetara ........................ 25
2.9.‐ Udal eta hiriburuen finantziazio‐iturriak ......................................................................................... 26
2.10.‐ Euskara gastuen izaera ekonomikoa .............................................................................................. 27
3.‐ NORMALIZAZIO EREMUAK ETA AURREKONTUAK .................................................................. 30
3.1.‐ Eremuen definizioa ................................................................................................................................. 30
3.2.‐ Euskararen ezagutza eta transmisioa ............................................................................................... 33
3.3.‐ Alor publiko zein pribatuan euskararen erabilera sustatzeko programa sektorialak ..... 35
3.4.‐ Euskararen corpusa, hedabideak eta kulturgintza ...................................................................... 38
3.5.‐ Euskararen sustapen, ikerketa eta komunikazio ekintza orokorrak ..................................... 40
3.6.‐ Funtzionamendu gastu orokor ez sektorialak ............................................................................... 42
3.7.‐ Eremukako aurrekontuen adierazleak ............................................................................................. 43 3.7.1.‐ Erakunde‐motari jarraiki ....................................................................................................................... 43 3.7.2.‐ Lurraldeari jarraiki .................................................................................................................................. 51
3
4.‐ DIRU‐LAGUNTZA ETA HITZARMENAK ............................................................................................ 58
4.1.‐ Datu orokorrak ......................................................................................................................................... 58
4.2.‐ Eusko Jaurlaritza ...................................................................................................................................... 60
4.2.1.‐ 2012ko diru‐laguntza eta hitzarmenak eremuei jarraikI .............................................. 60
4.2.2.‐ Eusko Jaurlaritzaren diru‐laguntza eta hitzarmenetako aurrekontuen bilakaera 2010‐2012 ..................................................................................................... 65
4.3.‐ Foru Aldundiak.......................................................................................................................................... 68
4.4.‐ Hiriburuak ................................................................................................................................................... 73
4.5.‐ Udalak .......................................................................................................................................................... 78
4.6.‐ Lurraldekako azterketa .......................................................................................................................... 83
5.‐ HIZKUNTZA NORMALKUNTZARAKO EGITURAK ETA GIZA BALIABIDEAK .................... 91
5.1.‐ Herri‐administrazioen euskara zerbitzuetako pertsonala ........................................................ 91
5.2.‐ Euskara ataletako lanpostuak ............................................................................................................. 93
5.3.‐ Euskara ataletako langileen kontratazio‐egoera.......................................................................... 96
5.4.‐ Euskara ataletako langileen lan‐kategoria edo kidegoa ............................................................ 98
6.‐ UDALERRI‐TIPOLOGIEN ARABERAKO AZTERKETA ................................................................ 101
6.1.‐ Udalerri‐tipologien definizioa ........................................................................................................... 101
6.2.‐ Euskara aurrekontuak, udalerrien tipologiari jarraiki .............................................................. 112
7.‐ EMAITZA AZPIMARRAGARRIENAK ............................................................................................... 118
4
Sarrera
Euskal Autonomia Erkidegoko herri‐administrazioetan euskararen sustapenera bideratutako
aurrekontuen 2012ko azterlanaren txosten da hau. Bi urtez behin egiten den estatistika honek,
euskara aurrekontuen erkidego mailako ikuspegi bateratua eskaintzen du; 5000 biztanlez
gorako udalerriak, foru aldundiak eta Eusko Jaurlaritzaren sail eta menpeko erakunde
autonomo guztietako datuak bildu eta aztertu baitira.
Finantza krisi eta atzeraldi ekonomikoaren erdian, euskal erkidegoko administrazio publikoen
aurrekontuek orokorrean izandako bilakaeraren parean, hizkuntza normalkuntzarako ipinitako
baliabideek izanikoa alderatzeko aukera eskaintzen du.
Administrazio publikoak euskararen normalizaziorako egiten duen ahalegina, magnitude
ekonomikoekin neurtzen duen azterlana da. Erakunde publiko bakoitzak euskarari zenbat diru‐
baliabide eskaintzen dion eta euskararako gastuak erakunde bakoitzak kudeatutako
aurrekontu osoarekiko zein pisu erlatibo duen aztertzen baita. Administrazio‐maila ezberdinen
arteko diru transferentziak aztertuz, euskararako gastu publikoak zein finantzaketa‐modu duen
erakusten du estatistika honek, baita urtean euskarara destinatutako EAEko gastu publikoaren
aurrekontu kontsolidatua zenbatekoa den ere; gastu kontsolidatu hori, erakunde arteko
euskararako diru‐laguntzen eraginez, erakundeen aurrekontu likidatuen baturan bi bider
kontabilizatuak dauden gastuak neutralizatuz kalkulatutako EAE mailako euskara aurrekontu
netoa edo garbia izango litzateke.
Euskararen sustapenerako aurrekontu publikoen dimentsio ekonomikoa eta bilakaera
aztertzearekin batera, aurrekontu horiek hizkuntza normalkuntzaren zein arlotan eragiteko
erabiltzen diren, xehetasun handiz ikertu dugu erakundez‐erakunde. Euskararen ezagutza eta
transmisioak, ikuspegi sektorialeko erabilera planek edota hizkuntzaren korpuserako,
euskarazko hedabideetarako eta kulturgintzarako herri‐administrazioek zenbat diru ipintzen
duten jakin daiteke. Eremukako azterketa hori bi mailatan egin da: batetik erakundeen diru‐
laguntza eta hitzarmenen aurrekontuak eremuka nola banatzen diren ikusiz; bestetik berriz,
diru‐laguntza horiez gain entitate bakoitzak dituen bestelako gastu arrunt guztiak ere gehituta,
eremu bakoitzaren pisu ekonomikoa zenbatekoa den aztertuz.
5
Azkenik, euskararen sustapenerako egitura eta giza‐baliabideei buruzko datuak bildu dira;
hizkuntza normalkuntzari lotuta EAEko herri‐administrazioek sortutako zuzeneko enpleguaren
datuak dira horiek.
Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak eskatuta, SIADECO Ikerketa
Elkarteak egin du 2012ko euskara aurrekontuen ikerlan hau.
6
Ikerlanaren helburuak eta metodologia
1.1.‐ Helburuak Xede nagusia, EAEko administrazio publikoak euskararen sustapenerako egiten duen
ahaleginaren magnitude ekonomikoak ezagutzea da; zehatzagoak diren honako helburu hauek
ere baditu estatistika honek:
1.‐ Euskararako aurrekontuen zenbatekoak eta finantziazio‐bideak ezagutzea, herri‐administrazio ezberdinei jarraiki.
2.‐ Bilakaeraren azterketa egitea, bai erakunde‐mota bakoitzarena eta baita EAEko
euskara aurrekontu kontsolidatuarena ere.
3.‐ Euskararen sustapenari lotuta, administrazio publikoak kudeatzen dituen diru‐
baliabideen jatorri ekonomikoa ezagutzea, kapitulu ekonomikoen araberako
banaketa kontuan hartuta.
4.‐ Hizkuntza normalizaziorako eremu ezberdinen garrantzia ekonomikoa neurtzea,
bakoitzera destinatutako gastua erreferentzia izanik; baita aurrekontuen
eremukako banaketa horretan, erakunde‐mota batetik bestera zein alde dauden
ezagutzea ere.
5.‐ Erakunde bakoitzak euskararen sustapenerako dituen diru‐laguntza eta
hitzarmenen berri izatea, zein arlotarako diren eta zenbateko aurrekontua duten
alegia.
6.‐ Udaletan jasotako datu ekonomikoak eta udalerrien ezaugarri orokorrak (ingurune
soziolinguistikoa, tamaina…) erabiliz, udalerrien tipologia bat eraikitzea.
1
7
1.2.‐ Argibide metodologikoak
Estatistikaren erreferentzia urtea: 2012. urtea. Erakundeen aurrekontuak, 2012.
urteko aurrekontu likidatuak dira, onartutako obligazioen fasean kontabilizatutako
kopuruak alegia.
Informazio bilketarako landa‐lana egiteko erabilitako hilabeteak: 2013ko uztailetik
azarora.
Informazio bilketarako prozedura: datuak erakundeetatik zuzenean jaso dira, datu
bilketarako galdetegi egituratu bat erabiliz (paper euskarrian eta euskarri
telematikoak). Informazioa, erakundeetako kontu‐hartzaile eta euskara ataletako
teknikariekin kontrastatu egin da.
Ikerlanaren unibertsoa: Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako 5000 biztanlez gorako
udalerrietako udalak, hiru lurralde historikoetako foru aldundiak eta Eusko Jaurlaritza
(sail ezberdinak eta menpeko erakunde autonomoak barne). Informazio unitateak
guztira 92: 5000 biztanlez gorako udalerrietako 66 udal (hiriburuak kanpo), EAEko hiru
hiriburuak, hiru foru aldundiak eta Eusko Jaurlaritzaren sail eta erakunde autonomoak,
guztira 20.
1. Taula: Ikerlanaren unibertsoa
UNIBERTSOA
Entitate kop. %
Udalak (> 5000 biztanle) 66 71,7
Hiriburuak 3 3,3
Foru Aldundiak 3 3,3
Eusko Jaurlaritza (sailak eta erakunde autonomoak) 20 21,7
GUZTIRA 92 100,0
Iturria: INE, 2012
8
Erantzun‐maila: % 100; ikertu beharreko unibertsoko entitate guztietako informazioa
jasotzea lortu da.
Aztergai izan diren udalen irismen‐maila: 3 hiriburuetan eta azterlanean parte hartu
duten gainerako 5000 biztanlez gorako 66 udalerrietan 1.958.575 biztanle bizi dira,
EAEko biztanleria osoaren %89. Arabaren kasuan, Vitoria‐Gasteiz eta beste bi udalerri
bakarrik dira 5000 biztanlez gorakoak (Amurrio eta Laudio); biztanleria aldetik hala ere,
Araba lurralde osoko biztanleriaren %84 izatera iristen dira. Bizkaian eta Gipuzkoan
(hiriburuak barne) lurralde bakoitzean 33 udalerri dira 5000 biztanlez gorakoak eta
biztanleriari dagokionean duten pisua, %90ren bueltan kokatzen da.
2. Taula: Ikerlanean parte hartu duten udalerrien irismen‐maila
UNIBERTSOA UDALERRIAK GUZTIRA IRISMEN‐MAILA (%)
Entitate
kop. Biztanleria
Entitate
kop. Biztanleria
Entitate
kop. Biztanleria
Arabako udalerriak (Vitoria‐Gasteiz barne)
3 270.835 51 322.557 5,88 83,97
Bizkaiko udalerriak (Bilbo barne)
33 1.041.327 112 1.158.439 29,46 89,89
Gipuzkoako udalerriak (Donostia barne)
33 646.413 88 712.097 37,50 90,78
GUZTIRA 69 1.958.575 251 2.193.093 27,49 89,31
Iturria: INE, 2012
9
Euskararen magnitude ekonomikoak
2.1.‐ EAEko herri‐administrazioen euskara aurrekontu kontsolidatua Udalerri, lurralde eta herrialde mailako herri‐erakunde guztiak barne, 2012an euskararen
sustapenerako erabilitako aurrekontu bateratu edo kontsolidatua, 146 milioi eta 250 mila
eurokoa da.
Eusko Jaurlaritzaren euskara aurrekontua 93 milioi eurokoa da, EAEko guztirako euskara
aurrekontu kontsolidatuaren %64. Zenbateko hori, Jaurlaritzaren sail eta erakunde autonomo
guztiek 2012an egindako euskara gastua da, sailen artean edota sailetatik Jaurlaritza beraren
mendeko erakunde autonomoetara egindako diru transferentziak bikoiztu gabe
kalkulatutakoa; sail eta mendeko erakunde autonomo guztiek entitate bakar bat osatuko
balute bezala, Jaurlaritzak bere osotasunean hizkuntza normalkuntzarako egindako ahalegin
ekonomikoa adierazten du kopuru horrek.
Hiru foru aldundien euskara aurrekontua guztira, 17,5 milioikoa da eta EAEko euskara
aurrekontu kontsolidatuaren % 12 ordezkatzen du.
Hiru hiriburuen euskararako diru‐baliabideen batura 7,2 milioikoa da (euskara aurrekontu
osoarekiko % 5) eta gainerako 66 udalerrietako udalena 28,4 milioikoa (% 19). Hiriburu eta
udalen aurrekontu horiek, Jaurlaritzatik eta foru aldundietatik jasotako euskararako
transferentziak kenduta kalkulatutakoak dira; udalen funtsetatik finantzatutako euskara
aurrekontu netoa izango litzateke hori; ondorioz, euskararen sutapenerako udal eta hiriburuek
likidatutako aurrekontu gordina, kopuru hori baino altuagoa da.
2
10
3. Taula: EAEko euskara aurrekontu kontsolidatua (2012)
Erakunde‐mota AURREKONTUA 2012
€ %
Udalak (udal funtsetatik finantzatutako euskara aurrekontua)
28.444.987,80 19,45
Hiriburuak (udal funtsetatik finantzatutako euskara aurrekontua)
7.227.229,29 4,94
Foru Aldundiak 17.507.813,84 11,97
Eusko Jaurlaritza 93.070.112,00 63,64
EUSKARA AURREKONTU KONTSOLIDATUA GUZTIRA
146.250.142,93 100,00
Iturria: Siadeco 2013
2.2.‐ Euskara aurrekontu kontsolidatuaren bilakaera Azken 6 urteetako bilakaerari erreparatuta, euskara aurrekontuek 2006tik 2008ra izandako
goranzko joera, irauli egin zen 2008tik 2010era eta bereziki 2010etik 2012ra:
• Lehen epealdian, 2006tik 2008ra, orotara EAEko euskara aurrekontu kontsolidatuak %13ko igoera izan zuen eta Jaurlaritzatik hasi eta udaletara, erakunde guztietan gehitu ziren euskararako baliabideak.
• Bigarrenean (2008tik 2010era), udal eta hiriburuek goranzko joerari eutsi zioten, ez ordea foru aldundiek eta Jaurlaritzak.
• Hirugarrenean berriz (2010etik 2012ra), erakunde‐mota guztietan egin dute euskara aurrekontuek behera, jaitsierarik nabarmenenak, hiriburuetakoak (%15) eta Jaurlaritzarenak (% 13) izanik. Oro har, EAEko euskara aurrekontu kontsolidatuaren jaitsiera, %10ekoa izan da, 162 milioitik 147ra.
11
Euskara aurrekontuen azken lau ikerketetako emaitzen arabera, euskararako herri‐
administrazio ezberdinek ipinitako diru‐baliabideetan, udalek gero eta pisu handiagoa dute,
2006an %16ko pisua izatetik 2012an %20koa izatera pasa baitira; hiriburuen pisu erlatiboa
mantendu egin da %5aren inguruan, eta foru aldundienak zertxobait gora egin du %10etik
%12ra.
Guztirako euskara aurrekontu kontsolidatuan Jaurlaritzak duen pisuak eta finantziazioaren
ehunekoak aldiz, 5 puntu behera egin du %69tik 64ra.
24,0
6,816,0
106,1
152,8
29,1
8,0
19,9
115,4
172,5
29,3
8,518,1
106,8
162,8
28,4
7,2
17,5
93,1
146,3
0,0
20,0
40,0
60,0
80,0
100,0
120,0
140,0
160,0
180,0
200,0
Udalak Hiriburuak Foru Aldundiak Eusko Jaurlaritza EAEko guztira(kontsolidatua)
1. Irudia: Euskara aurrekontu kontsolidatuaren bilakera (2006‐2012), erakunde‐motari jarraiki (milioi €)
2006
2008
2010
2012
Iturria: Siadeco
12
15,7 16,9 18,0 19,5
4,5 4,6 5,2 4,910,4 11,6 11,1 12,0
69,4 66,9 65,6 63,6
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
2006 2008 2010 2012
2. Irudia: Euskara aurrekontu kontsolidatuaren erakunde‐motaren araberako banaketaren bilakaera (2006‐2012) (%)
Udalak Hiriburuak Foru Aldundiak Eusko Jaurlaritza
Iturria: Siadeco 2013.
2.3.‐ Euskararen aurrekontu likidatuak
Erakunde‐mota bakoitzak likidatutako euskara aurrekontuak.
Hizkuntza normalkuntzarako 66 udalerrietako udalek 2012an guztira kudeatutako euskara
aurrekontua 31,4 milioikoa da, udal horiek euskararen sustapenerako foru aldundietatik eta
Jaurlaritzatik 2012an jasotako diru‐transferentziak barne. Hiriburuetan pareko euskara
aurrekontua 7,6 milioikoa da.
13
4. Taula: Euskara aurrekontu likidatuak, erakunde‐motari jarraiki (2012)(1)
Erakunde‐mota AURREKONTUA 2012
€ %
Udalak 31.464.308,76 21,02
Hiriburuak 7.630.390,36 5,10
Foru Aldundiak 17.507.813,84 11,70
Eusko Jaurlaritza 93.070.112,00 62,18
GUZTIRA 149.672.624,96 100,00
Iturria: Siadeco 2013
(1) Oharra: Udal eta hiriburuen aurreko taulako euskara aurrekontu likidatuetan, Foru Aldundietatik eta Eusko Jaurlaritzatik euskara sustatzeko jasotako diru transferentziak sartuak daude. Foru Aldundien eta Eusko Jaurlaritzaren kasuan, aurrekontu kontsolidatu eta likidatuez ari garenean, kopuru beraz ari gara.
Erakunde‐mota bakoitzak kudeatutako euskara aurrekontu likidatuaren arabera kalkulatutako
ehunekoaren bilakaerak, aurrekontu kontsolidatuekin gertatzen den antzeko joera erakusten
du, 2006tik 2012ra: udalen euskararako gastu likidatuen pisu erlatiboa gero eta altuagoa da,
foru aldundienak igoera txiki bat izan du, hiriburuen kasuan mantendu egiten da eta
Jaurlaritzarena jaitsi egin da.
17,7 19,0 19,2 21,0
4,54,8 5,5 5,1
10,211,2 10,9 11,7
67,665,0 64,5
62,2
0
10
20
30
40
50
60
70
80
2006 2008 2010 2012
3. Irudia: EAE mailako euskararen aurrekontu likidatuan erakunde mota bakoitzak duen pisuaren bilakaera (2006‐2012) (%)
Udalak Hiriburuak
Foru Aldundiak Eusko JaurlaritzaFuente: Siadeco 2013.
14
Euskara sustatzeko erabilitako diru‐baliabideak biztanleko.
Urtean biztanle bakoitzeko 68 euro destinatzen dira hizkuntza normalizaziora, herri‐
administrazio guztien artean (aurrekontu likidatuekin kalkulatutako ratioa). Jaurlaritzatik
kudeatutako euskara aurrekontuen biztanleko ratioa 42 eurokoa da. Foru aldundiak 5 eta 9
euro artean kokatzen dira, Arabakoak 5, Gipuzkoakoak 8 eta Bizkaikoak 9.
Udaletan, Gipuzkoako udalerrietan eskaintzen zaio euskarari biztanle bakoitzeko dirurik gehien
(34 euro), Arabako bietan 25 euro eta Bizkaikoetan 22 euro.
Hiriburuen kasuan, euro biztanleko ratioa 6 euro da Bilboko Udalarena, 13 euro Vitoria‐
Gasteizko Udalarena eta 14 euro Donostiakoarena.
Lurralde historiko bereko erakundeak bilduta, aldundi, hiriburu eta udal, Araban urtean 17
euroko gastua egiten da biztanleko euskararako, Bizkaian 24 eurokoa eta Gipuzkoan 33
eurokoa.
5. Taula: Euskara aurrekontu likidatua biztanleko (2012)
Euskara aurrekontu
likidatua 2012
€ biztanleko
Arabako udalak ............................................. 24,78
Vitoria‐Gasteizko Udala ................................ 12,70
Arabako Foru Aldundia ................................. 5,18
Araba guztira ..................................................... 16,91
Bizkaiko udalak ............................................. 21,96
Bilboko Udala ................................................ 5,49
Bizkaiko Foru Aldundia ................................. 8,99
Bizkaia guztira .................................................... 23,73
Gipuzkoako udalak ........................................ 33,93
Donostiako Udala.......................................... 14,09
Gipuzkoako Foru Aldundia ............................ 7,62
Gipuzkoa guztira ................................................ 33,23
Eusko Jaurlaritza ................................................ 42,44
GUZTIRA 68,25
Iturria: Siadeco, 2013
15
2.4.‐ Euskara aurrekontuen bilakaeraren ratioak
Udalak eta hiriburuak 66 udalerrietako udaletan, euskara aurrekontu likidatuak batez beste, asko igo ziren 2006tik
2008ra eta ordutik aurrera, beheranzko joera erakusten dute; hala ere, jaitsiera moteldu egin
da 2010etik 2012ra.
Gipuzkoako eta Arabako udalen euskara aurrekontuak azken bi urteetan murriztu badira ere,
Bizkaikoetan igoera bat gertatu da epealdi horretan (%6koa).
Udalen guztirako aurrekontuek gora egin dutenean, euskarakoen igoera altuagoa izan da eta,
aurrekontu orokorrek behera egin dutenean euskarakoen jaitsiera apalagoa izan da.
Hiriburuetan, aurrekontu orokorren bilakaera eta euskara aurrekontuen bilakaeraren artean
parekotasun handiagoa dago, bai gora egin dutenean eta baita behera egin dutenean ere.
Salbuespena Bilboko Udala da, jaitsiera gertatu denean euskara aurrekontuena bortitzagoa
izan baita.
16
‐13,3
17,9
‐2,0
14,4
‐6,2
6,0
30,0
‐6,1‐6,6
21,4
‐5,7
‐0,8
‐20
‐15
‐10
‐5
0
5
10
15
20
25
30
35
2006tik 2008ra 2008tik 2010era 2010etik 2012ra
4. Irudia: Udaletako euskara aurrekontu likidatuen igoera‐jaitsiera indizearen (%) bilakaera, lurraldeari jarraiki (2006‐2012)
Arabakoen EUSKARA aurrekontuak
Bizkaikoen EUSKARA aurrekontua
Gipuzkoakoen EUSKARA aurrekontua
Udalen EUSKARA aurrekontua
Fuente: Siadeco 2013.
13,217,2
‐11,0
28,0
‐2,5
‐30,6
20,9
3,8
‐6,1
20,3
6,3
‐15,5
‐40
‐30
‐20
‐10
0
10
20
30
40
2006tik 2008ra 2008tik 2010era 2010etik 2012ra
5. Irudia: Hiriburuetako aurrekontu likidatuen igoera‐jaitsiera indizearen (%) bilakaera, lurraldeari jarraiki (2006‐2012)
Vitoria‐Gasteizko EUSKARA aurrekontua
Bilboko EUSKARA aurrekontua
Donostiako EUSKARA aurrekontua
Hiriburuen EUSKARA aurrekontua
Fuente: Siadeco 2013.
17
Foru Aldundiak Euskara aurrekontuek 2006tik 2008ra ikaragarrizko igoera izan eta gero (% 25ekoa), 2008tik
aurrera murriztuz joan dira, % 9ko jaitsiera 2008tik 2010era eta % 3ko jaitsiera 2010etik
2012ra.
Azken bi urteak erreparatuta hala ere, aldundi batetik bestera alde handiak daude, Arabakoak
% 28ko murrizketa izan baitu, Gipuzkoakoak %12koa eta aldiz Bizkaikoak % 8ko igoera.
67,3
14,4
‐28,4
15,1
‐10,6
8,0
32,3
‐13,3
‐11,8
24,8
‐9,0
‐3,4
‐40
‐20
0
20
40
60
80
2006tik 2008ra 2008tik 2010era 2010etik 2012ra
6. Irudia: Foru aldundietako euskara aurrekontu likidatuen igoera‐jaitsiera indizearen (%) bilakaera, lurraldeari jarraiki (2006‐2012)
Arabako foru Aldundiko EUSKARA aurrekontua
Bizkaiko Foru Aldundiko EUSKARA aurrekontua
Gipuzkoako Foru Aldundiko EUSKARA aurrekontua
Foru Aldundietako EUSKARA aurrekontuaIturria: Siadeco, 2013.
18
Eusko Jaurlaritza Udaletan gertatutakoaren kontrako joera erakusten dute Jaurlaritzako datuek; aurrekontu
orokorrek gora egin dutenean (2006tik 2008ra), euskarakoen igoera apalagoa izan da edo
euskarakoak jaitsi egin dira (2008tik 2010era); eta aurrekontu orokorrek behera egin dutenean
(2010etik 2012ra), euskarakoek jaitsiera are eta handiagoa izan dute1.
1 2010. urteko edizioan, Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak, euskara sustatzeari eskainitako aurrekontu gisa, “47150” programaren (hezkuntza sistemaren euskalduntzea) likidatutako aurrekontuak helarazi zizkigun (27,4 milioi euro guztira). Baina aurten, HUIS sailak ahalegin handia egin du euskara sustatzeari eskainitako aurrekontuak –“berariazko euskara‐kostua”‐ zehazteko, eta “47150” programaren aurrekontuaren 2., 4. eta 6. kapituluei, honako langile‐kolektibo hauei dagokien 1. kapituluaren kostua erantsi dio:
EAEko Administrazio autonomoko langileak: Sailaren Egoitza nagusiko (Euskara Zerbitzuko) langileak eta Hezkuntza ordezkaritzetako Euskara Ataletakoak hartzen dira hemen kontuan ordezkaritzetako normalkuntza‐teknikariak barne).
IRALEko irakastegietako irakasleak eta ikasketarien ordezkoak.
Euskal Girotze Barnetegietako monitoreak
Berritzeguneetako HNTeak.
Ulibarri proiektuko herri‐ikastetxeetako HNATak.
Eginkizun jakineko arduradunak (EGAko zuzendaritzakideak, ikasmaterialen kalitate‐arduraduna, katalogazio‐arduradunak).
Honek, datuak alderagarri egin eta bilakaera aztertu ahal izateko, HUISen 2008 eta 2010eko edizioetako datuak aldatzera eraman gaitu berriz ere, bi edizio horietan igorritako aurrekontuetan, goian zehaztutako pertsonalaren gastua 1. kapituluari erantsiz. Aldaketa honek, HUISeko datuetan soilik ez, Eusko Jaurlaritzaren eta EAEko datu orokorretan ere eragiten du, baina aldaketarekin datuen zehaztasunean irabazi dugulakoan gaude. Hauxe da 2008. eta 2010. urteetan entregatutako txostenean agertzen diren datuen eta orain bilakaera aztertzeko garaian erabilitakoen artean dagoen diferentziaren arrazoia.
19,9
10,8
‐0,8
8,8
‐7,5
‐12,8
‐15
‐10
‐5
0
5
10
15
20
25
2006tik 2008ra 2008tik 2010era 2010etik 2012ra
7. Irudia: Eusko Jaurlaritzaren aurrekontu likidatu osoa eta euskara aurrekontu likidatuaren igoera‐jaitsiera indizearen (%) bilakaera (2006‐2012)
Eusko Jaurlaritzaren aurrekontu OSOA
Eusko Jaurlaritzaren EUSKARA aurrekontuakIturria: Siadeco
19
6. Taula: Erakundeen aurrekontu osoen eta euskara aurrekontu likidatuen bilakaera (2006‐2012)
Erakunde mota Aurrekontu likidatua
2006 urtea 2008 urtea 2010 urtea 2012 urtea
€ € 2006‐2008 igoera‐
jaitsiera (%)€
2008‐2010 igoera‐
jaitsiera (%) €
2010‐2012igoera‐
jaitsiera (%)
Udalak Osoa 1.464.583.886 1.630.816.711 11,35 1.669.049.133 2,34 1.385.048.698 ‐17,02
Euskarakoa 27.712.865 33.644.477 21,40 31.725.090 ‐5,70 31.464.309 ‐0,82
Arabakoak Osoa 48.263.127 44.410.346 ‐7,98 46.680.959 5,11 33.258.893 ‐28,75
Euskarakoa 707.613 613.699 ‐13,27 723.318 17,86 708.885 ‐2,00
Bizkaikoak Osoa 819.205.219 934.776.064 14,11 957.941.648 2,48 795.396.018 ‐16,97
Euskarakoa 13.316.110 15.237.992 14,43 14.291.832 ‐6,21 15.147.026 5,98
Gipuzkoakoak Osoa 597.115.540 651.630.301 9,13 664.426.526 1,96 556.393.787 ‐16,26
Euskarakoa 13.689.142 17.792.786 29,98 16.709.940 ‐6,09 15.608.398 ‐6,59
Hiriburuak Osoa 1.023.269.625 1.222.722.235 19,49 1.361.333.120 11,34 1.048.409.231 ‐22,99
Euskarakoa 7.060.243 8.493.684 20,30 9.031.339 6,33 7.630.391 ‐15,51
Vitoria‐Gasteizko Udala
Osoa 319.668.271 405.128.870 26,73 438.193.164 8,16 309.218.750 ‐29,43
Euskarakoa 2.602.848 2.946.925 13,22 3.454.521 17,22 3.075.233 ‐10,98
Bilboko Udala Osoa 474.718.244 543.300.000 14,45 589.418.636 8,49 472.200.000 ‐19,89
Euskarakoa 2.228.239 2.852.119 28,00 2.779.990 ‐2,53 1.928.969 ‐30,61
Donostiako Udala
Osoa 228.883.110 274.293.365 19,84 333.721.320 21,67 266.990.481 ‐20,00
Euskarakoa 2.229.156 2.694.640 20,88 2.796.828 3,79 2.626.189 ‐6,10
Foru Aldundiak Osoa 2.505.421.545 3.005.037.376 19,94 3.121.722.809 3,88 2.744.590.557 ‐12,08
Euskarakoa 15.961.175 19.926.465 24,84 18.131.469 ‐9,01 17.507.814 ‐3,44
Arabako F.A. Osoa 376.235.130 474.858.316 26,21 446.461.983 ‐5,98 394.996.501 ‐11,53
Euskarakoa 1.219.385 2.039.854 67,29 2.333.221 14,38 1.670.917 ‐28,39
Bizkaiko F.A. Osoa 1.368.591.426 1.730.768.708 26,46 1.764.609.826 1,96 1.602.611.726 ‐9,18
Euskarakoa 9.374.277 10.785.052 15,05 9.641.826 ‐10,60 10.408.787 7,95
Gipuzkoako F.A. Osoa 760.594.989 799.410.352 5,10 910.651.000 13,92 746.982.329 ‐17,97
Euskarakoa 5.367.513 7.101.559 32,31 6.156.422 ‐13,31 5.428.110 ‐11,83
Eusko Jaurlaritza Osoa 7.770.938.413 9.317.300.321 19,90 10.327.556.416 10,84 10.246.437.704 ‐0,79
Euskarakoa 106.074.632 115.404.359 8,80 106.785.965 ‐7,47 93.070.112 ‐12,84
GUZTIRA Osoa 12.764.213.469 15.175.876.643 18,89 16.479.661.478 8,59 15.424.486.189 ‐6,40
Euskarakoa 156.808.915 177.468.985 13,18 165.673.863 ‐6,65 149.672.626 ‐9,66
Iturria: Siadeco 2013
20
2.5.‐ Euskarara bideratutako gastuaren pisu erlatiboa
Entitateek 2012an guztira likidatutako aurrekontuan euskarakoak zein pisu erlatibo duen
aztertuta, udaletan % 2,27ko pisua du, Jaurlaritzan % 0,91koa, hiriburuetan %0,73koa eta foru
aldundietan %0,64koa.
7. Taula: Aurrekontu likidatu osoa, euskara aurrekontua eta euskara aurrekontuaren pisu erlatiboa (2012)
Aurrekontua 2012 Euskara aurrekontuaren PISU ERLATIBOA
2012 (%)
Aurrekontu likidatua GUZTIRA
EUSKARA aurrekontu likidatua
Udalak 1.385.048.698,05 31.464.308,76 2,27
Hiriburuak 1.048.409.230,53 7.630.390,36 0,73
Foru Aldundiak 2.744.590.556,59 17.507.813,84 0,64
Eusko Jaurlaritza* 10.246.437.704,00 93.070.112,00 0,91
GUZTIRA 15.424.486.189,17 149.672.624,96 0,97
Iturria: Siadeco, 2013.
*EJ aurrekontu likidatua: EAEko Administrazio Orokorreko aitortutako obligazioak
Aurrekontuei erreparatuz euskarak erakunde publikoetan izan duen garrantziaren bilakaera
zeharo aldatzen da erakunde mota batetik bestera; bestalde ez da ahantzi behar euskararen
pisu erlatiboa, zatikizun eta zatitzailearen bilakaeraren arabera aldatzen dela, hots, euskara
aurrekontuaren igoera‐jaitsieraren arabera eta erakundearen aurrekontu osoaren igoera‐
jaitsieraren arabera.
2010etik 2012ra gertatutakoan arreta ipinita, honako diferentziak daude erakunde‐motaren
arabera:
• Udalen indizeak gora egin du nabarmen %1,9tik 2,3ra, euskara aurrekontu likidatuek behera egin duten arren, udalen aurrekontu likidatu orokorrek askoz ere jaitsiera handiagoa izan dutelako. Udaletan, aurrekontuek izandako murrizketa baino baxuagoa izan da euskarakoena.
• Batez beste bai foru aldundietan eta baita hiriburuetan ere, aurrekontu orokorren jaitsieraren parekoa izan da euskarakoena; ondorioz euskararen pisu erlatiboa mantendu egin da 2010etik 2012ra. Banaka hartuta, denek ez dute jokaera bera azaltzen: Arabako FAn, euskara aurrekontuak pisua galdu du aurrekontu orokorrekiko, eta irabazi aldiz Gipuzkoako FAn, eta batik bat Bizkaiko FAn.
21
Hiriburuei dagokionez, euskarak pisua galdu du Bilbon, baina irabazi du Donostian eta Vitoria‐Gasteizen.
• Jaurlaritzaren kasuan, aurrekontu orokorrek baino jaitsiera handiagoa izan dute euskarakoek eta indizea, %1etik 0,9ra murriztu da.
2.6.‐ Hizkuntza normalkuntzarako diru‐laguntza eta hitzarmenen
datu ekonomikoak
Eusko Jaurlaritza
Euskararen sustapen, ekimen, programa eta plangintzetarako erakunde guztien artean 2012an
likidatutako diru‐laguntza eta hitzarmenen aurrekontua 77 milioi eurokoa da. Horietatik bi
heren, 52,2 milioi alegia, Jaurlaritza bertako sail ezberdinek emandakoak dira; 51,7 milioi ohiko
transferentziak (IV. kap. ekonomikoa) eta 535 mila euro kapital transferentziak (VII. kap.
ekonomikoa). Euskararako diru‐laguntzen euro biztanleko ratioa, 24 eurokoa da eta diru‐
laguntza eta hitzarmenek Jaurlaritzak guztira kudeatutako aurrekontuaren erdia baino
gehiagoko pisua dute (% 56).
1,9
2,1
1,9
2,3
0,70,7 0,7 0,7
0,6 0,70,6 0,6
1,4
1,2
1,00,9
0
0,5
1
1,5
2
2,5
2006 2008 2010 2012
8. irudia: Euskara aurrekontu pisu erlatiboaren (%) bilakaera, erakunde‐motari jarraiki (2006‐2012)
Udalak Hiriburuak
Foru Aldundiak Eusko JaurlaritzaFuente: Siadeco 2013.
22
Foru Aldundiak
10,3 milioiko aurrekontu dute hiru aldundien artean, erkidegoko diru‐laguntza guztiekiko % 13.
Edonola ere, alde nabarmenak erakusten dituzte aldundiek; Bizkaikoak diru‐laguntzetara
bideratutako aurrekontua 5,4 euro biztanleko da, Gipuzkoakoak 4,8 eta Arabakoak 2,1.
Euskara aurrekontuaren %41 da diru‐laguntzetara destinatutakoa Arabako Foru Aldundian, %
60 Bizkaikoan eta % 62 Gipuzkoakoan.
Udalak
Bizkaiko 32 udalen diru‐laguntzetako aurrekontua 6,5 milioi eurokoa da eta Gipuzkoako beste
hainbeste udalena 5,8 milioikoa. Biztanle bakoitzeko, 12,7 euro ipintzen dituzte Gipuzkoako
udalek urtean eta 9,4 Bizkaikoek. Arabako bi udalen diru‐laguntzetako aurrekontua, 215 mila
euro ingurukoa da, 7,5 euro biztanleko.
Hiriburuak
Bi milioi eskas da hiru hiriburuetako diru‐laguntzen aurrekontua, 578 mila euro Vitoria‐
Gasteizkoarena, 609 mila Donostiakoarena eta 776 mila Bilbokoarena. Biztanleko ratioak, 2,21
euro (Bilboko Udala) eta 3,27 euro artean kokatzen dira (Donostiako Udala).
8. Taula: Euskararako diru‐laguntza eta hitzarmenen aurrekontuak, erakunde‐motari jarraiki (2012)
Diru‐laguntza eta hitzarmenen aurrekontua 2012 € biztanleko
Euskara aurrekontu likidatu
osoarekiko % € %
Eusko Jaurlaritza (IV kap) 51.700.559 67,14 23,57 55,55
Eusko Jaurlaritza (VII kap) 535.772 0,70 0,24 0,58
Eusko Jaurlaritza Guztira 52.236.331 67,84 23,82 56,13
Foru Aldundiak 10.286.547 13,36 4,69 58,75
Arabako Foru Aldundia 679.200 0,88 2,11 40,65
Bizkaiko Foru Aldundia 6.219.555 8,08 5,37 59,75
Gipuzkoako Foru Aldundia 3.387.792 4,40 4,76 62,41
Udalak 12.518.176 16,26 10,62 39,79
Arabakoak 214.759 0,28 7,51 30,30
Bizkaikoak 6.459.279 8,39 9,37 42,64
Gipuzkoakoak 5.844.138 7,59 12,70 37,44
Hiriburuak 1.963.775 2,55 2,52 25,74
Vitoria‐Gasteizko Udala 578.230 0,75 2,39 18,80
Bilboko Udala 776.485 1,01 2,21 40,25
Donostiako Udala 609.060 0,79 3,27 23,19
GUZTIRA 77.004.829 100,00 35,11 51,45
Iturria: Siadeco 2013.
23
2.7.‐ Erakunde arteko diru‐transferentziak
Euskara ekimen eta programetarako Eusko Jaurlaritzako sailek eta menpeko erakunde
autonomoek ere (HABEk esaterako) 5.000 biztanlez gorako erkidegoko 66 udalerrietara
2012an egindako diru‐transferentzien batura 1,4 milioi da; Jaurlaritzatik hiru hiriburuetara 288
mila euroko transferitu ziren.
Honi erantsi behar zaizkio Eusko Jaurlaritzak (HABEren bidez) udalen edo udal erakundeen
menpeko euskaltegi publikoei emandako diru laguntzak, 10,4 milioi. Txosten honetan, kopuru
hori Eusko Jaurlaritzaren aurrekontuetan ageri bada ere, ez da udalek kudeatutako aurrekontu
likidatuetan kontuan hartzen, udal edo udal erakundeen menpeko euskaltegiak dituzten
udalen kasuan, euskalduntze‐alfabetatzeari eskainitako aurrekontuak aztertzeko garaian,
udalak udal euskaltegiari egindako ekarpena soilik hartzen delako kontuan2.
5.000 biztanlez gorako udalek euskararen sustapenerako 1,6 milioi euro inguru jaso zituzten
aldundietatik eta 115 mila euro hiriburuek.
2 Euskaltegien izaera publikoa edo pribatuaren arabera, udalek euskaltegietarako ipintzen dituzten aurrekontuak kontabilizatzeko modua desberdina da kontabilitate publikoko kapitulu ekonomikoei jarraiki. Eragin hori ekidin eta analisirako irizpideak bateratze aldera, euskaltegi publikoa duten udalerrietako udaletako aurrekontu propioko kapituluetatik euskaltegiari dagozkion kopuruak kendu egin dira (pertsonal gastuak, zerbitzu kontratazioa….) eta udalak finantzatzen duen zatia bakarrik kontuan hartu eta 4. kapitulu ekonomikoan erantsi da (udalak berak finantzatu eta euskaltegiari egiten dion transferentzia modura kontsideratuz). Ondorioz, euskaltegi publikoaren aurrekontuak udalaren aurrekontu propioan sartuak dauden kasuetan, aldeak daude azterlan honetarako kontsideratutako kopuruen eta udalek kontabilizatuak dituzten kopuruen artean. Ondorengoak dira kasu horiek: Arrasate, Erandio, Errenteria, Hernani, Hondarribia, Irun. Lasarte‐Oria, Oñati, Portugalete, Sestao, Sopelana, Tolosa, Trapagaran eta Zarautz.
24
Iturria: Siadeco, 2013.
9. Irudia: Erakunde‐mota ezberdinen arteko euskararako diru‐transferentziak (2012)
Foru Aldundiak
AURREKONTUA 17.507.814
Udalak (>5000 biztanle, hiriburuak salbu)
Aurrekontu likidatua 31.464.309
Eusko Jaurlaritzatik jasotako transferentziak
1.434.541
Foru Aldundietatik jasotakoak
1.584.780
Transferentziak guztira 3.019.321
EUSKARA AURREKONTU PROPIOA
28.444.988
Hiriburuak
Aurrekontu likidatua 7.630.390
Eusko Jaurlaritzatik jasotako transferentziak
288.018
Foru Aldundietatik jasotakoak
115.143
Transferentziak guztira 403.161
EUSKARA AURREKONTU PROPIOA
7.227.229
Eusko Jaurlaritza
AURREKONTUA 93.070.112
25
2.8.‐ Eusko Jaurlaritzaren transferentziak menpeko erakunde autonomoetara
HABE
Kultura Sailak 30 milioi euro inguru transferitu zizkion HABEri 2012an, zehazki 29.962.786 euro
ohiko transferentzia gisa (IV. kap. ekonomikotik) eta 175.000 euro kapital transferentzia gisa
(VII. kap. ekonomikotik).
Aurreko edizioetan hitzarmen modura kontabilizatutako pareko diru partidak, fakturazio bidez
kudeatu zituen HABEk 2012an. Jaurlaritza bertatik edo menpeko erakundeetatik lortutako
HABEren 2012ko sarrerak honakoak izan ziren: 7 milioi euro HAEE/IVAPetik, 412 mila euro
Hezkuntzatik (IRALE) eta 406 mila euro Herri Administrazioa eta Justizia Sailetik. Horiez gain,
124.107 euro fakturatu zizkion HABEk Osakidetzari eta 154.984 euro bestelako erakundeei –
EJIE, Arkaute, Botere Judizialaren Kontseilu Nagusia‐ baina horiek ez dira koadro horretan ageri
kontsolidaziorako ez ditugulako kontuan hartu.
HAEE/IVAP
Herri Administrazio eta Justizia Sailetik 12.345.031 euro jaso zituen HAEE/IVAPek 2012an. 9. Taula: Eusko Jaurlaritzaren euskararako transferentziak bere menpeko erakunde autonomoei
(2012)
Euskara aurrekontu likidatua
Jasotako diru‐transferentzia Beste sailetara fakturatutakoa
€ Zein sailetatik € Zein sailetatik €
HABE 37.534.202
Kultura Saila (IV kap) 29.962.786 HAEE/IVAP 6.999.995
Kultura Saila (VII kap) 175.000 Hezkuntza (IRALE) 412.558
‐ ‐ HA eta Justizia Saila 406.962
Guztira 30.137.786 Guztira 7.819.515
HAEE/IVAP 12.097.931
Herri Admin. eta Justizia Saila (Funtzio Publikoko sailburuordetza)
12.345.031
Guztira 12.345.031
Eusko Jaurlari‐tzaren barne‐transferentziak GUZTIRA
49.632.133 42.482.817 7.819.515
Iturria: Siadeco 2013.
26
2.9.‐ Udal eta hiriburuen finantziazio‐iturriak
Batez beste udal eta hiriburuek euskararen sustapenerako ipintzen dituzten 10 eurotatik ia 9
udalen funts propioekin finantzatutakoak dira. Eusko Jaurlaritza eta foru aldundien diru‐
laguntzekin, udal eta hiriburuen euskara aurrekontuaren % 8 finantzatzen da.
Udalak 66 udalen batez bestekoei erreparatuta, euskara aurrekontuaren % 5 foru aldundien
laguntzarekin finantzatzen dute, beste % 3,4 Jaurlaritzakoekin, % 2 inguru euskara jarduerei
lotutako diru‐sarrera propioekin (matrikula tasak, eta abar) eta gainerako ia % 90a udal
aurrekontu propiotik finantzatzen da.
Bizkaiko udaletan bertako Foru Aldundiaren diru‐laguntzei esker lortzen den finantziazio maila
altuagoa da (% 8) eta Gipuzkoakoetan aldiz Jaurlaritzako finantziazioaren pisua, batez bestekoa
baino altuagoa da (% 4,5).
Hiriburuak Donostiako Udalak euskara arloko diru‐sarrera propioekin finantziazio‐maila altuagoa lortzen
du (% 11), Jaurlaritzakoa ere batez bestekoaren gainetik kokatzen da (%5) eta Aldundikoa aldiz,
azpitik (% 0,8). Bilbo eta Vitoria‐Gasteizko Udaletan foru aldundietatik eta Jaurlaritzatik guztira
jasotakoarekin %5 inguru finantzatzen da.
27
10. Taula: Euskararako udal eta hiriburuek erabilitako diru‐baliabideen finantziazio‐iturriak (2012)
Euskara aurre‐kontu
likidatua
FINANTZIAZIO ITURRIAK
Jasotako DIRU‐LAGUNTZAK Euskara arloko sarrera
PROPIOAK (tasak, matrikulak)
Udal funtsetatik finantzatutakoa Foru Aldunditik
Eusko Jaurlaritzatik
Beste erakundeetatik
GUZTIRA
€ € % € % € % € % € % € %
Udalak 31.464.309 1.584.780 5,04 1.075.596 3,42 34.706 0,11 2.695.082 8,57 563.195 1,79 28.206.032 89,64
Arabakoak 708.885 4.753 0,67 16.123 2,27 ‐ ‐ 20.875 2,94 19.547 2,76 668.463 94,30
Bizkaikoak 15.147.026 1.174.761 7,76 353.019 2,33 ‐ ‐ 1.527.781 10,09 225.637 1,49 13.393.609 88,42
Gipuzkoakoak 15.608.398 405.266 2,60 706.454 4,53 34.706 0,22 1.146.426 7,34 318.011 2,04 14.143.961 90,62
Hiriburuak 7.630.390 115.143 1,51 288.018 3,77 ‐ ‐ 403.161 5,28 421.763 5,53 6.805.467 89,19
Vitoria‐Gasteizko Udala
3.075.233 40.000 1,30 103.525 3,37 ‐ ‐ 143.525 4,67 128.458 4,18 2.803.250 91,16
Bilboko Udala 1.928.969 54.143 2,81 43.910 2,28 ‐ ‐ 98.053 5,08 ‐ ‐ 1.830.916 94,92
Donostiako Udala
2.626.189 21.000 0,80 140.583 5,35 ‐ ‐ 161.583 6,15 293.305 11,17 2.171.301 82,68
GUZTIRA 39.094.699 1.699.922 4,35 1.363.614 3,49 34.706 0,09 3.132.949 8,01 984.958 2,52 34.976.793 89,47
Iturria: Siadeco, 2013
2.10.‐ Euskara gastuen izaera ekonomikoa
Euskararentzat kudeatutako aurrekontuak, kapitulu ekonomikoei jarraiki aztertzen baditugu,
aldeak esanguratsuak dira erakunde‐mota batetik bestera.
Jaurlaritza 93 milioiko euskara aurrekontuaren erdia baino gehiago (% 55), IV. kapitulu ekonomikoan
kontabilizatutako ohiko diru‐transferentziei dagokie, euskara arlo eta zerbitzuetako langileen
pertsonal gastuen aurrekontua 30,7 milioikoa da (% 33) eta bigarren kapituluko zerbitzu
kontratazioena 9,8 milioi (% 11).
28
Foru aldundiak Jaurlaritzaren nahiko parekoa da kapitulu ekonomikoek aldundietan batez beste duten
banaketa: transferentzia arruntek (IV. kap. ekonomikoa) % 54, pertsonal gastuek %27 eta
bigarren kapituluko ondasun eta zerbitzuetako gastu arruntek % 14.
Udalak Diru‐laguntzen pisu erlatiboa (IV. kap. ekonomikoa) baxuagoa da, %40koa eta bigarren
kapitulutik finantzatutako zerbitzu kontratazio eta funtzionamendu gastuek garrantzia
handiagoa dute %34koa. Udaletan, euskararako ipinitako 4 eurotik 1, pertsonal gastuak
finantzatzeko erabiltzen da.
Hiriburuak Hiriburuetan, euskararako 3 eurotatik 1, pertsonal gastuetarako erabiltzen da, bigarren
kapitulutik egindako zerbitzu kontratazioetarako % 41 eta diru‐laguntzetarako (IV. kap.
ekonomikoa) % 26.
Orokorrean Erakunde‐mota guztien datuei erreparatu eta euskara aurrekontuen kapitulukako banaketa,
aurrekontu osoaren kapitulukako banaketarekin alderatzen badugu, euskarakoetan pisu
erlatibo altuagoko kapituluak dira laugarrena (transferentzia arruntak) eta lehena (langileria
gastuak). Baxuagokoak berriz, bigarrena (ondasun eta zerbitzuetako gastu arruntak) eta
bereziki gainerako guztiak, finantza gastuak (III. kap. ekonomikoa), inbertsio errealak (VI. kap.),
kapital transferentziak (VII. kap.) eta VIII eta IX. Kapituluak (finantza aktiboak eta pasiboak).
29
11. Taula: Euskara aurrekontu likidatua, kapitulu ekonomikoei jarraiki (2012)
Udalak Hiriburuak Foru Aldundiak Eusko Jaurlaritza GUZTIRA
€ % € % € % € % € %
I. kap. Langileria‐gastuak
8.035.527 25,54 2.503.658 32,81 4.664.622 26,64 30.657.810 32,94 45.861.618 30,64
II. kap. Ondasun eta zerbitzuetako gastu arruntak
10.776.054 34,25 3.157.983 41,39 2.496.327 14,26 9.823.714 10,56 26.254.079 17,54
III. kap. Finantza‐gastuak
‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐
IV. kap. Transferentzia arruntak
12.518.176 39,79 1.963.775 25,74 9.540.346 54,49 51.700.559 55,55 75.722.856 50,59
GASTU ARRUNTAK 31.329.757 99,57 7.625.416 99,93 16.701.296 95,39 92.182.083 99,05 147.838.553 98,77
VI. kap. Inbertsio errealak
134.552 0,43 4.974 0,07 60.317 0,34 351.611 0,38 551.453 0,37
VII. kap. Kapital‐transferentziak
‐ ‐ ‐ ‐ 746.201 4,26 535.772 0,58 1.281.973 0,86
VIII. kap. Finantza‐aktiboak
‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ 646 ‐ 646 ‐
IX. kap. Finantza‐pasiboak
‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐
KAPITAL GASTUAK 134.552 0,43 4.974 0,07 806.518 4,61 888.029 0,95 1.834.072 1,23
GUZTIRA 31.464.309 100,00 7.630.390 100,00 17.507.814 100,00 93.070.112 100,00 149.672.625 100,00
Iturria: Siadeco 201.3
18,6
30,2 30,8
20,4
30,6
17,5
50,6
1,2
0
10
20
30
40
50
60
I. kap. Langileria gastuak II. Kap. Ondasun etazerbitzuetako gastu arruntak
IV. Kap. Transferentziaarruntak
Gainerako kap.Ekonomikoak (III, VI, VII, VIII
eta IX)
10 Irudia: Eusko Jaurlaritza, Foru Aldundi eta udalen aurrekontu likidatu osoa eta euskara aurrekontu likidatuaren kapitulukako banaketa (%) (2012)
Aurrekontu likidatu OSOA
EUSKARA aurrekontu likidatua
Iturria: Siadeco 2013.
30
Normalizazio eremuak eta aurrekontuak
3.1.‐ Eremuen definizioa
Herri‐administrazioek hizkuntza normalkuntzara destinatutako diru‐baliabideak zein eremu
edo alorretara zuzentzen diren jakiteko, ondoko sailkapena erabili da:
Euskararen ezagutza eta transmisioa helburu duten eremuak:
1.‐ Hezkuntza‐sistemaren euskalduntzea:
Hezkuntza‐sistemaren beraren euskalduntzea helburu duten ekimenak dira atal
honetan biltzen direnak: irakasleen hizkuntza prestakuntza (IRALEko
irakastegietako irakasleak eta ikasketarien ordezkoak), Euskal Girotze Barnetegiak,
Berritzeguneetako HNTak, Ulibarri proiektua, hezkuntza eremurako euskarazko
ikasmaterialak eta softwaregintza, eta abar.
2.‐ Irakaskuntzan erabilera sustatzeko ekimenak:
Bertan biltzen dira irakaskuntzan edota eskola‐munduan euskararen erabilera
areagotzea helburu duten ekimenak: ikastetxeek edo guraso elkarteek
antolatutako eskola orduz kanpoko ekintzak, euskararen aldeko ekimenak, eta
abar.
3.‐ Herritarren euskalduntze‐alfabetatzea:
Euskaltegi pribatuei egindako diru ekarpenak, udalek udal euskaltegien
funtzionamendurako eta pertsonal gastuetarako jarritakoa, euskara ikasleei
emandako diru‐laguntzak, mintzalaguna egitasmoa, euskalduntze‐alfabetatze
alorrerako ikas‐materialak, eta abar.
4.‐ Familia bidezko transmisioa:
Euskararen familia bidezko transmisiorako kanpaina eta egitasmoak, familia
barnetegiak, haurtzaindegi eta haur eskoletan euskara indartzeko ekimenak, eta
abar.
3
31
Alor publikoan zein pribatuan euskararen erabilera sustatzeko programa sektorialak:
5.‐ Herri‐administrazioetako euskara planak:
Erakunde publikoetako euskararen erabilera planak aurrera eramateko gastuak
(pertsonalarenak edo zerbitzu kontratazioetakoak), funtzionarioen euskalduntze
eta trebatze programak, euskara ikasten ari diren langileen ordezkapen gastuak,
administrazio eremuko erabileraren itzulpen gastuak (itzultzaileen pertsonal
gastuak eta zerbitzu kontratazioetakoak), administrazio publikoaren eskumeneko
errotulazioa eta hizkuntza paisaia euskalduntzea, administrazioarekiko
harremanetan euskararen erabilera bultzatzeko komunikazio ekintzak, eta abar.
6.‐ Teknologia berriak:
Informazio eta komunikaziorako teknologia berrietan euskara erabiltzeko enpresa
eta elkarteei emandako laguntzak, internet bidez euskarazko zerbitzuak,
baliabideak eta produktuak gizartera zabaltzeko egitasmoak, softwarea euskaraz
sortzea helburu duten egitasmoak, hizkuntzen teknologietan euskara integratzeko
egitasmoak, euskarazko hedabideetan teknologia berrien erabilera sustatzea, eta
abar.
7.‐ Alor sozioekonomikoa, publizitatea eta lantegietako euskara planak:
Eremu pribatuko lantegi eta establezimenduetarako euskara egitasmoen gastuak
eta erakunde publikoek emandako diru‐laguntzak, lantegi eta establezimenduen
errotulazioa euskalduntzeko laguntzak, lan‐munduan euskara bultzatzeko
sentsibilizazio eta komunikazio kanpainak, eta abar. Publizitate arloko euskara
gastuak ere eremu honetan sartu ditugu: enpresa eta saltokien komunikazio eta
publizitate jardueran eragiteko ekimenak, produktuen etiketajea, eta abar.
8.‐ Kirola eta aisia:
Aisi, kirol eta erlijio elkarteetarako euskalduntze programak, euskarazko aisi
eskaintza zabaltzeko ekimenak, euskarazko aisi produktuen ekoizpena, zabalpena
eta kontsumoa sustatzea helburu duten egitasmo eta diru‐laguntzak, eta abar.
Euskararen corpusa, hedabideak eta kulturgintza:
9.‐ Euskararen corpusa eta kalitatea:
Euskararen zaintza eta hobekuntzarako argitalpen, zerbitzu eta laguntzak,
ahozkotasuna lantzeko egitasmoak, toponimia lanak, ahozko ondarea bildu eta
zabaltzeko lanak, eta abar
32
10.‐ Euskarazko hedabideak:
Euskarazko hedabideak (aldizkariak, egunkariak, telebistak, internet bidezko
euskarazko hedabideak, eta abar) indartu eta hedabideetan euskararen erabilera
bultzatzeko laguntza‐programak …
11.‐ Euskarazko liburugintza, literatura eta irakurzaletasuna:
Euskarazko liburugintzaren sustapena (azokak, katalogoak…), euskal literatura,
irakurzaletasuna eta idazmen tailerrak, euskarazko produktuen kontsumoa
bultzatzeko liburutegietan bideratutako ekimenak, eta abar…
12.‐ Euskarazko kulturgintza:
Kultur adierazpen guztietan (liburugintza eta literatura salbu) euskarazko kultur
produktuen ekoizpena, zabalpena eta kontsumoa sustatzera bideratutako
baliabideak (antzerkia, zinea, musika, kantagintza, bertsolaritza…).
Euskararen sustapen, ikerketa eta komunikazio ekintza orokorrak:
13.‐ Tokiko entitateek kudeatutako euskara egitasmoetarako diru‐laguntzak:
Toki entitate edota mankomunitateei, EBPN‐ESEP garatzeko nahiz hizkuntza
normalkuntzarako egitasmo orokorrak bultzatzeko emandako diru‐laguntzak.
14.‐ Hizkuntza diagnostiko eta plangintzarako ikerketa orokorrak:
Jarduera‐eremu edo sektore jakin bati bakarrik lotuak ez, baizik orokorragoak
diren ikerketak, hala nola, azterketa soziolinguistikoak, kale erabileraren
neurketak, plangintza estrategikoak, eta abar.
15.‐ Sentiberatze eta komunikazio ekintza orokorrak:
Euskararen erabilera sustatzeko informazio, sentsibilizazio eta komunikazio
ekimen orokor eta ez sektorialen aurrekontuak.
16.‐ Bestelako diru‐laguntza eta egitasmo orokorrak:
Aurreko ataletan kokatu ezin diren bestelako gastuak (euskara elkarteentzako
laguntzak, euskararen inguruko jaialdi orokorrak, atzerriko hizkuntza proiektu eta
erakundeekiko harremanak, hizkuntza eskubideen babeserako ekimenak, eta
abar.
33
Herri‐administrazioetako euskara atalen egitura eta funtzionamendu gastuak:
17.‐ Euskara atalen pertsonal gastuak eta bestelako funtzionamendu gastu
orokorrak:
Euskara atalaren zuzendaritza, koordinazio, administrazio eta bestelako kudeaketa
gastu arruntak.
3.2.‐ Euskararen ezagutza eta transmisioa Euskalduntze‐alfabetatzea: Administrazio bertako langileen euskalduntze eta alfabetatzeari dagozkion gastuak sartu gabe
(7 milioi euro inguru), herritarren euskalduntze‐alfabetatze alorrean Eusko Jaurlaritzak 29,7
milioi euro ipintzen ditu, udal eta hiriburuek 9,7 milioi inguru eta aldundiek 81 mila euro.
Udalen euskalduntze‐alfabetatze alorreko aurrekontuaren zatirik handiena, udal euskaltegien
finantziaziorako udalek egindako diru‐ekarpenari dagokio. Alor honetan EAEko herri
administrazioek guztira inbertitutako 4 eurotatik 3, Eusko Jaurlaritzatik kudeatzen dira,
HABEren bitartez. Jaurlaritzak euskalduntze‐alfabetatze alorrera bideratutako aurrekontu
honetan kontuan hartu dira HABEren bidez herritarren euskalduntze‐alfabetatzeari eskainitako
29,7 milioiak, baina ez HABEk berak, administrazioko langileak euskalduntzeko gastatutako 7
milioiak, horiek “herri administrazioetan euskararen erabilera sustatzeko plangintzak”
eremuari inputatu baitzaizkio.
Hezkuntza‐sistemaren euskalduntzea: Eremu honetan Jaurlaritzak Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren bidez ipinitako 30
milioi euroak ageri dira.
Irakaskuntzan erabilera sustatzeko ekimenak:
Eremu honetan ageri dira udal eta hiriburuek, eskola munduan euskararen erabilera
sustatzeko bideratutako ekimenen aurrekontua, hiru milioi euro ingurukoa.
Familia bidezko transmisioa: Aurrekontu oso baxua du eremu honek aurrekoen aldean; entitate guztien artean milioi bat,
758 mila euro 66 udalen artean (% 74) eta 264 mila euro hiru hiriburuen artean (%26).
34
12. Taula: Hezkuntza‐sistemaren euskalduntzea, irakaskuntzan erabilera sustatzeko ekimenak, herritarren
euskalduntze‐alfabetatzea eta familia bidezko transmisio programen aurrekontuak (2012)
Erakunde‐mota
Hezkuntza‐sistemaren
euskalduntzea
Irakaskuntzan erabilera sustatzeko ekimenak
Herritarren euskalduntze‐alfabetatzea
Familia bidezko transmisioa
GUZTIRA
€ % € % € % € % € %
Udalak ‐ ‐ 1.695.131 59,26 8.764.027 22,17 758.279 73,49 11.217.437 15,24
Hiriburuak ‐ ‐ 1.165.365 40,74 965.773 2,44 263.613 25,55 2.394.751 3,25
Foru Aldundiak
‐ ‐ ‐ ‐ 81.224 0,21 9.891 0,96 91.115 0,12
Eusko Jaurlaritza
30.169.265 100,00 ‐ ‐ 29.714.687 75,18 ‐ ‐ 59.883.952 81,38
GUZTIRA 30.169.265 100,00 2.860.496 100,0 39.525.711 100,0 1.031.783 100,0 73.587.255 100,0
Iturria: Siadeco, 2013
Euskara aurrekontu osoarekiko pisu erlatiboa, erakunde‐mota ezberdinetan:
Eusko Jaurlaritzaren kasuan, sail eta menpeko erakunde guztien artean euskarara
zuzendutako euskara aurrekontu guztiaren ia herena (% 32) hezkuntza‐sistemaren
euskalduntze gastuei lotua dago eta beste horrenbeste, euskalduntze‐alfabetatze
alorreko diru‐baliabideei (% 32). Ondorioz, Eusko Jaurlaritzak euskararako ipinitako 3
eurotik bi, euskararen ezagutzarako dira, bat hezkuntza‐sistema euskalduntzeko eta
bestea, herritarren euskalduntze‐alfabetatze gastuetarako.
Udalen kasuan euskalduntze‐alfabetatzeari inputatutako gastuaren pisua adierazgarria
da, %28koa, lehen adierazi bezala, batik bat udal euskaltegien funtzionamendu
gastuetarako udalek egiten dituzten diru ekarpenek eragindakoa.
Hiriburuetan, euskalduntze‐alfabetatzeari lotutako gastuak baxuagoak dira (% 13)
baina irakaskuntzan erabilera sustatzera bideratutako aurrekontuaren pisu erlatiboa,
udaletakoa baino altuagoa da (% 15).
35
3.3.‐ Alor publiko zein pribatuan euskararen erabilera sustatzeko
programa sektorialak
Herri‐administrazioetan euskararen erabilera sustatzeko plangintzak: 21,7 milioi erabiltzen dira urtean administrazioa euskalduntzeko; 14 milioi euro inguru ipintzen
ditu Jaurlaritzak (% 64), 3,4 milioi aldundiek (%16) eta 4,3 milioi udal eta hiriburuek (% 20).
Kirol eta aisi eremuan euskararen erabilera sustatzeko plangintzak: 5,4 milioiko aurrekontua dute urtean eta ia guztiz (% 98) udal eta hiriburuen euskara
aurrekontu likidatuetatik kudeatutako gastuak dira; hala ere, kontuan izan behar da Jaurlaritza
eta aldundietatik udalek jasotako diru‐laguntzen zati bat, eremu honetako plangintzen gastuak
finantzatzeko erabiltzen dela.
32,4
5,4
15,3
27,9
12,7
0,5
31,9
2,43,5
0,1
0
5
10
15
20
25
30
35
Udalak Hiriburuak Foru Aldundiak Eusko Jaurlaritza
11. Irudia: Hezkuntza‐sistemaren euskalduntzea, irakaskuntzan erabilera sustatzea, herritarren euskalduntze‐alfabetatzea eta familia bidezko transmisio programetako
aurrekontuen, euskara aurrekontu osoarekiko pisu erlatiboa (%), erakunde‐motari jarraiki
Hezkuntza sistemaren euskalduntzea
Irakaskuntzan erabilera sustatu
Herritarren euskalduntze‐alfabetatzea
Familia bidezko transmisioa
Iturria: Siadeco 2013.
36
Alor sozioekonomikoa, publizitatea eta lantegietako euskara planak:
Guztira 3,8 milioi dagozkio eremu honi 2012ko datuen arabera; Jaurlaritzaren alor honetako
aurrekontua 2,3 milioikoa da (% 60) eta 1,5 milioikoa berriz, udal, hiriburu eta aldundiena.
Teknologia berriak: Denera, 3,3 milioi euro gastatzen dira urtean teknologia berrietan euskararen erabilera
sustatzeko; Jaurlaritzak 1,8 milioi ipintzen ditu (% 55) eta aldundiek 1,4 milioi inguru.
13. Taula: Herri‐administrazioa, teknologia berriak , alor sozioekonomikoa, publizitatea eta lantegiak eta kirol eta aisia eremuetako
erabilera programen aurrekontuak (2012)
Erakunde‐mota
Herri‐administrazioetako euskara planak
Teknologia berriak
Alor sozioekonomikoa, publizitatea eta
lantegietako euskara planak
Kirol eta aisi eremurako plangintzak
GUZTIRA
€ % € % € % € % € %
Udalak 2.729.514 12,58 132.704 3,94 768.569 20,16 4.739.703 87,76 8.370.490 24,42
Hiriburuak 1.595.532 7,35 37.000 1,10 223.617 5,87 572.904 10,61 2.429.053 7,09
Foru Aldundiak 3.379.771 15,58 1.351.309 40,07 523.575 13,74 88.184 1,63 5.342.839 15,58
Eusko Jaurlaritza
13.992.781 64,49 1.851.068 54,89 2.296.138 60,24 ‐ ‐ 18.139.987 52,91
GUZTIRA 21.697.598 100,00 3.372.081 100,00 3.811.899 100,00 5.400.791 100,00 34.282.369 100,00
Iturria: Siadeco, 2013
37
Euskara aurrekontu osoarekiko pisu erlatiboa, erakunde‐mota ezberdinetan:
Administrazioa beraren euskalduntzeak, hiriburu eta foru aldundietan, euskararen
sustapenerako ipinitako 5 eurotatik euro bat suposatzen du (% 20 inguru). Jaurlaritzaren
kasuan % 15 eta udaletan %9.
Kirol eta aisiarako programek, udalen euskara aurrekontuetan dute eraginik gehien, beren
euskara aurrekontuaren % 15 izatera iristen baitira.
8,7
20,9
19,3
15,0
0,4 0,5
7,7
2,02,42,9 3,0
2,5
15,1
7,5
0,50,0
0
5
10
15
20
25
Udalak Hiriburuak Foru Aldundiak Eusko Jaurlaritza
12. Irudia: Herri‐administrazioa, teknologia berriak , alor sozioekonomikoa, publizitatea eta lantegiak eta kirol eta aisia eremuetako erabilera programen
aurrekontuek euskara aurrekontu osoarekiko duten pisu erlatiboa (%), erakunde‐motari jarraiki (201
Administrazioa Teknologia berriak Lan‐arloa Kirola eta aisiaIturria: Siadeco 2013.
38
3.4.‐ Euskararen corpusa, hedabideak eta kulturgintza Hedabideak:
Euskarazko hedabideak diruz laguntzeko, urtean 8,8 milioi euro inguruko aurrekontua du
administrazio publikoak; horietatik 5,2 milioi (%60) Jaurlaritzak ipintzen ditu, udal eta
hiriburuek 2,5 milioi (% 27), eta foru aldundiek 1,1 milioi (%13).
Kulturgintza:
Kultur ekimenaren bidez euskara zabaltzeko ahalegin ekonomikoa, guztira 4,3 milioi eurokoa
da urtean; horretara bideratutako 4 eurotik ia 3 (% 73), udal eta hiriburuek kudeatzen dituzte,
foru aldundiek % 6 eta gainerako % 21 Eusko Jaurlaritzak.
Euskararen corpusa eta kalitatea:
Jaurlaritzak 1,7 milioi (% 45) eta foru aldundiek beste 1,5 milioi (%40); horiek dira diru‐ekarpen
nagusienak. Hiriburu eta udal guztien artean 567 mila euro inguru (% 15).
Liburugintza, literatura eta irakurzaletasuna:
Aurrekontu osoa 1,7 milioikoa izanik, foru aldundiek dute eremu honetan pisurik gehien, 800
mila euro (% 46); Jaurlaritzatik 533 mila (% 31), udal eta hiriburuek 400 mila inguru (% 23).
Euskara aurrekontu osoarekiko pisu erlatiboa, erakunde‐mota ezberdinetan:
Euskararen corpusa, hedabide eta kulturgintzaren alorrean, erakunde‐mota bakoitzean
garrantzirik handia duten eremuak ondokoak dira:
• Jaurlaritzan, euskarazko hedabideetara bideratutako aurrekontua, bere euskara aurrekontu osoaren ia % 6.
• Foru aldundietan, euskararen corpusa eta kalitatea (% 9) eta hedabideen alorra (%7).
• Hiriburuetan, kultura arloan egindako gastua, euskara aurrekontu osoaren % 12.
• Udaletan, kulturgintza eta euskarazko hedabideak, eremu bakoitzak %7ko pisua baitu euskara sustatzeko gastu osoarekiko.
39
14. Taula: Euskararen corpuserako, hedabideetarako, liburugintzarako eta kulturgintzarako aurrekontuak (2012)
Erakunde‐mota
Euskararen Corpusa eta kalitatea
Euskarazko
hedabideak
Euskarazko
liburugintza, literatura eta
irakurzaletasuna
Euskarazko
kulturgintza GUZTIRA
€ % € % € % € % € %
Udalak 428.956 11,34 2.162.022 24,67 330.499 19,17 2.262.676 52,10 5.184.153 27,85
Hiriburuak 138.024 3,65 233.393 2,66 67.315 3,90 904.816 20,83 1.343.548 7,22
Foru Aldundiak 1.527.923 40,39 1.140.629 13,01 792.859 45,99 251.833 5,80 3.713.244 19,95
Eusko Jaurlaritza
1.688.162 44,62 5.228.029 59,65 533.479 30,94 923.604 21,27 8.373.274 44,98
GUZTIRA 3.783.065 100,00 8.764.073 100,00 1.724.152 100,00 4.342.929 100,00 18.614.219 100,00
Iturria: Siadeco, 2013
1,41,8
8,7
1,8
6,9
3,1
6,5
5,6
1,1 0,9
4,5
0,6
7,2
11,9
1,41,0
0
2
4
6
8
10
12
14
Udalak Hiriburuak Foru Aldundiak Eusko Jaurlaritza
13. Irudia: Euskararen corpuserako, hedabideetarako, liburugintzarako eta kulturgintzarako aurrekontuek euskara aurrekontu osoarekiko duten pisu
erlatiboa (%), erakunde‐motari jarraiki (2012)
Euskararen corpusa eta kalitatea Euskarazko hedabideak
Liburugintza, literatura eta irakurzaletasuna Kulturgintza
Iturria: Siadeco 2013.
40
3.5.‐ Euskararen sustapen, ikerketa eta komunikazio ekintza orokorrak
Aurreko eremu espezifiko edota sektorialetan kokatu ezin izan diren egitasmo, programa, diru‐
laguntza eta hitzarmenen zenbatekoa, 10,5 milioikoa da guztira; hauexek diru‐partida
nabarmenenak:
• Udal eta mankomunitateetara zuzenduta, euskara biziberritzeko plangintza
orokorretarako (EBPN‐ESEP eta bestelakoak) diru‐laguntza lerroak: foru aldundiek
2,6 milioi inguru eta Jaurlaritzak 1,7 milioi eskas.
• Herri‐administrazioko erakundeek, entitate eta elkarte ezberdinekin euskararen
sustapenerako dituzten hitzarmen eta diru‐laguntza lerro orokorrak; guztira 4,8
milioi, horietatik 2,2 foru aldundienak, 1,7 Jaurlaritzarenak eta 900 mila euro
inguru udal eta hiriburuenak.
Erakunde‐mota bakoitzean, eremu jakin batera bideratutako gastuak euskara aurrekontu
osoarekiko zenbateko pisua duen aztertzerakoan, foru aldundiak nabarmentzen dira; erakunde
horietan, batez beste, euskararako ipinitako diru‐baliabideen % 15, udal eta
mankomunitateentzako diru‐laguntzek osatzen dute, ikuspegi sektoriala ez baizik eta orokorra
duten euskara egitasmoak finantzatzea helburu dutenak.
15. Taula: Euskararen sustapen, ikerketa eta komunikazio ekintza orokorretarako aurrekontuak (2012)
Erakunde‐mota
Tokiko entitateek kudeatutako
euskara egitasmoetarako diru‐laguntzak (EBPN‐ESEP)
Hizkuntza
diagnostiko eta plangintza ikerketa orokorrak
Sentiberatze eta komunikazio
ekintza orokorrak
Bestelako diru‐laguntza eta egitasmoak
GUZTIRA
€ % € % € % € % € %
Udalak
4,78 93.112 25,28 254.014 30,20 591.141 12,22 1.151.571 10,96
Hiriburuak ‐ ‐ ‐ ‐ 33.500 3,98 319.129 6,60 352.629 3,36
Foru Aldundiak
2.594.003 58,10 88.417 24,01 314.642 37,41 2.205.806 45,61 5.202.868 49,50
Eusko Jaurlaritza
1.657.436 37,12 186.749 50,71 238.952 28,41 1.719.793 35,56 3.802.930 36,18
GUZTIRA 4.464.743 100,00 368.278 100,00 841.108 100,00 4.835.869 100,00 10.509.998 100,00
Iturria: Siadeco, 2013
41
0,7
14,8
1,8
0,3 0,5 0,20,8
0,4
1,8
0,3
1,9
4,2
12,6
1,9
0
2
4
6
8
10
12
14
16
Udalak Hiriburuak Foru Aldundiak Eusko Jaurlaritza
14. Irudia: Euskararen sustapen, ikerketa eta komunikazio ekintza orokorretarako aurrekontuek euskara aurrekontu osoarekiko duten pisu erlatiboa (%), erakunde‐
motari jarraiki (2012)
Tokiko entitateentzako diru‐laguntzak Diagnostiko eta plangintzarako ikerketak
Komunikazio ekintza orokorrak Bestelako diru‐laguntza eta egitasmoak
Iturria: Siadeco 2013.
42
3.6.‐ Funtzionamendu gastu orokor ez sektorialak Jarduera‐eremu edo normalizazio‐sektore jakin bati bakarrik (hezkuntzari, administrazio
publikoari, hedabideei eta abar) inputatu ezin zaizkion euskara zerbitzu, euskara zuzendaritza
eta euskara atalen funtzionamendu gastu arruntak finantzatzeko, urtean 12,7 milioi euro
inguru erabiltzen dira (pertsonal gastuak eta bigarren kapitulu ekonomikoko gastu arruntak
gehienak); Udal eta hiriburuetan kokatzen da gastu horren erdia baino gehiago, 6,7 milioi (%
52); foru aldundien funtzionamendu gastu arrunten zenbatekoa, 3,2 milioi da urtean (%25) eta
Jaurlaritzarena 2,9 milioi (% 23). Azpimarratu ordea, Jaurlaritzaren kasuan Hezkuntza Saileko
euskara ataletako pertsonalaren gastuak ez daudela aurrekontu horretan sartuak ezta
HABEkoak ere.
Erakunde‐mota bakoitzak euskara arlorako kudeatutako gastu osoarekiko funtzionamendu
gastu arrunt horiek zein pisu duten erreparatuz gero, udal eta aldundietan % 18 inguru,
hiriburuetan % 15 eta Jaurlaritzaren kasuan % 3.
16. Taula: Herri‐administrazioetako euskara atalen egitura eta funtzionamendu gastuen aurrekontuak (2012)
Erakunde‐mota € %
Udalak 5.540.658 43,70
Hiriburuak 1.110.410 8,76
Foru Aldundiak 3.157.750 24,91
Eusko Jaurlaritza 2.869.970 22,64
GUZTIRA 12.678.788 100,00
Iturria: Siadeco, 2013
43
0
5
10
15
20
17,614,6
18,0
3,1
15. Irudia: Herri‐administrazioetako euskara atalen egitura eta funtzionamendu gastuek euskara aurrekontu osoarekiko duten pisu erlatiboa (%), erakunde‐
motari jarraiki (2012)
Udalak Hiriburuak
Foru Aldundiak Eusko JaurlaritzaIturria: Siadeco, 2013.
3.7.‐ Eremukako aurrekontuen adierazleak 3.7.1.‐ Erakunde‐motari jarraiki
Udalak
Erkidegoko 5000 biztanlez gorako 66 udalerrietako udalek 2012an likidatutako euskara gastua
31,5 milioikoa da. Aurrekontu horren zatirik handiena, euskararen ezagutza‐maila zabaltzera
eta zehatzago herritarren euskalduntze‐alfabetatze alorrera bideratzen dute, 8,8 milioi urtean,
beren euskara aurrekontuaren %28. Aurrekontu horretan, euskara ikasleei emandako diru‐
laguntzak egon badauden arren, zatirik handiena, udal euskaltegiak dauden udalerrietako
udalek euskaltegien finantzaketarako ipinitako diruari dagokio.
Bigarren gastu‐kontzeptu nagusia, euskara zerbitzuetako langile eta funtzionamendu gastu
arruntei loturikoa da udaletan; urtean 5,5 milioi euro, euskararako udalek ipinitakoaren % 18.
44
4,7 milioi urtean, kirol eta aisiari loturiko jardueretan euskararen erabilera sustatzeko, euskara
aurrekontuaren % 15.
Udaletan milioi bat eurotik gorako aurrekontua duten hurrengo eremu nagusiak ondokoak
dira: udaletako erabilera‐planak (2,7 milioi, % 9), kulturgintza (2,3 milioi, (% 7), hedabideak
(2,2 milioi, % 7) eta eskoletara edo irakaskuntza alorrera zuzendutako diru‐baliabideak (1,7
milioi, % 5).
0,3
0,4
0,7
0,8
1,1
1,4
1,9
2,4
2,4
5,4
6,9
7,2
8,7
15,1
17,6
27,9
0 10 20 30
Hizkuntza diagnostiko eta plangintza ikerketa orokorrak
Teknologia berriak
Tokiko entitateek kudeatutako euskara egitasmoetarakodiru‐laguntzak (EBPN‐ESEP)
Sentiberatze eta komunikazio ekintza orokorrak
Euskarazko liburugintza, literatura eta irakurzaletasuna
Euskararen Corpusa eta kalitatea
Bestelako diru‐laguntza eta egitasmoak
Familia bidezko transmisioa
Alor sozioekonomikoa, publizitatea eta lantegietako euskaraplanak
Irakaskuntzan erabilera sustatzeko ekimenak
Euskarazko hedabideak
Euskarazko kulturgintza
Herri‐administrazioetako euskara planak
Kirol eta aisi eremurako plangintzak
Euskara atalen egitura eta funtzionamendu gastuak
Herritarren euskalduntze‐alfabetatzea
16. Irudia: Udalen euskara aurrekontuen banaketa portzentuala eremuei jarraiki (2012) (%)
Iturria: Siadeco, 2013.
45
Hiriburuak
Hiru hiriburuetako udalen 2012ko euskara aurrekontua 7,6 milioikoa izanik, % 21 udaletako
erabilera planen gastuei lotua dago (1,6 milioi), eskolen munduan erabilera sustatzera
bideratzen dute % 15 (1,2 milioi) eta euskara zuzendaritza eta arloen funtzionamendu
gastuetara 1,1 milioi (% 15). Gainerako eremuen aurrekontuak milioiaren azpitik kokatzen dira
eta portzentajetan, %13aren azpitik; ehuneko horiek, hurrengo irudian ikus daitezke.
0,4
0,5
0,9
1,8
2,9
3,1
3,5
4,2
7,5
11,9
12,7
14,6
15,3
20,9
0 5 10 15 20 25
Sentiberatze eta komunikazio ekintza orokorrak
Teknologia berriak
Euskarazko liburugintza, literatura eta irakurzaletasuna
Euskararen Corpusa eta kalitatea
Alor sozioekonomikoa, publizitatea eta lantegietako euskaraplanak
Euskarazko hedabideak
Familia bidezko transmisioa
Bestelako diru‐laguntza eta egitasmoak
Kirol eta aisi eremurako plangintzak
Euskarazko kulturgintza
Herritarren euskalduntze‐alfabetatzea
Euskara atalen egitura eta funtzionamendu gastuak
Irakaskuntzan erabilera sustatzeko ekimenak
Herri‐administrazioetako euskara planak
17. Irudia: Hiriburuen euskara aurrekontuen banaketa portzentuala eremuei jarraiki (2012) (%)
Iturria: Siadeco, 2013.
46
Foru aldundiak
17,5 milioiko euskara aurrekontua hiru aldundien artean; aurrekontu horren %19 erakundea
beraren euskalduntze planetarako (3,4 milioi) eta beste % 18 euskara ataletako langileen
pertsonal gastu eta funtzionamendu gastuetarako (3,2 milioi).
Udal eta mankomunitateetara foru aldundietatik bideratutako diru‐laguntzak 2,6 milioi (% 15)
eta laugarren eremu garrantzitsuena, euskararen sustapenarekin zerikusia duten entitate eta
elkarteekin dituzten hitzarmenei dagokiena, 2,2 milioi euro (% 13). Miloi euroko
aurrekontuaren gainetik geratzen diren beste hiru eremuak, honakoak:
• Euskararen corpusa eta kalitatea, 1,5 milioi.
• Teknologia berriak, 1,4 milioi.
• Euskarazko hedabideak, 1,1 milioi.
Foru aldundien gainerako eremuetako aurrekontuen ehunekoak, hurrengo irudian ageri dira.
47
0,1
0,5
0,5
0,5
1,4
1,8
3,0
4,5
6,5
7,7
8,7
12,6
14,8
18,0
19,3
0 5 10 15 20 25
Familia bidezko transmisioa
Herritarren euskalduntze‐alfabetatzea
Kirol eta aisi eremurako plangintzak
Hizkuntza diagnostiko eta plangintza ikerketa orokorrak
Euskarazko kulturgintza
Sentiberatze eta komunikazio ekintza orokorrak
Alor sozioekonomikoa, publizitatea eta lantegietako euskaraplanak
Euskarazko liburugintza, literatura eta irakurzaletasuna
Euskarazko hedabideak
Teknologia berriak
Euskararen Corpusa eta kalitatea
Bestelako diru‐laguntza eta egitasmoak
Tokiko entitateek kudeatutako euskara egitasmoetarako diru‐laguntzak (EBPN‐ESEP)
Euskara atalen egitura eta funtzionamendu gastuak
Herri‐administrazioetako euskara planak
18. Irudia: Foru Aldundien euskara aurrekontuen banaketa portzentuala eremuei jarraiki (2012) (%)
Iturria: Siadeco, 2013.
48
Eusko Jaurlaritza
Sail eta menpeko erakunde autonomo guztien artean 2012an likidatutako euskara aurrekontua
93 milioi eurokoa izanik, gastu osoaren % 80 ondoko hiru eremuetara bideratutakoak osatzen
du:
• Hezkuntza‐sistemaren euskalduntzea: 30,2 milioi (% 32).
• Herritarren euskalduntze‐alfabetatea: 29,7 milioi (% 32).
• Jaurlaritza bertako funtzionarioen euskalduntzea: 14,0 milioi (% 15). Euskara aurrekontuen laugarren eremurik garrantzitsuena, euskarazko hedabideena da, 5,2
milioi euro urtean, Jaurlaritzaren euskara aurrekontuaren % 6.
Gainerako eremuetako aurrekontuen pisua baxuagoa da eta hurrengo irudian azter daitezke
ehuneko horiek.
0,2
0,3
0,6
1,0
1,8
1,8
1,9
2,0
2,5
3,1
5,6
15,0
31,9
32,4
0 10 20 30 40
Hizkuntza diagnostiko eta plangintza ikerketaorokorrak
Sentiberatze eta komunikazio ekintza orokorrak
Euskarazko liburugintza, literatura etairakurzaletasuna
Euskarazko kulturgintza
Tokiko entitateek kudeatutako euskaraegitasmoetarako diru‐laguntzak (EBPN‐ESEP)
Euskararen Corpusa eta kalitatea
Bestelako diru‐laguntza eta egitasmoak
Teknologia berriak
Alor sozioekonomikoa, publizitatea etalantegietako euskara planak
Euskara atalen egitura eta funtzionamendu gastuak
Euskarazko hedabideak
Herri‐administrazioetako euskara planak
Herritarren euskalduntze‐alfabetatzea
Hezkuntza‐sistemaren euskalduntzea
19. Irudia: Eusko Jaurlaritzaren euskara aurrekontuen banaketa portzentuala eremuei jarraiki (2012) (%)
Iturria: Siadeco, 2013.
49
16bis. Taula: Eusko Jaurlaritzaren euskara aurrekontua, sailari eta eremuari jarraiki (€) (2012)
Kultura Saila
Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa
Saila
HABE
Justizia eta Herri
Administrazio Saila
HAEE/IVAP
Gainerako Sail eta
erakunde autonomoak
Eusko Jaurlaritzaren
euskara aurrekontu
kontsolidatua
Hezkuntza sistemaren euskalduntzea
139.270 30.029.995 412.558 ‐ ‐ ‐ 30.169.265
Irakaskuntzan erabilera sustatzeko ekimenak
‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐
Herritarren euskalduntze‐Alfabetatzea
30.137.786 ‐ 29.714.687 ‐ ‐ ‐ 29.714.687
Familia bidezko transmisioa
‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐
Herri administrazioetako euskara planak
58.231 ‐ 7.406.957 12.751.993 11.883.264 1.644.323 13.992.781
Teknologia berriak 1.839.161 ‐ ‐ ‐ 11.907 ‐ 1.851.068
Alor sozio‐ekonomikoa, publizitatea eta lantegietako euskara planak
2.294.079 ‐ ‐ ‐ 2.059 ‐ 2.296.138
Kirol eta aisi eremurako plangintzak
‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐
Euskararen corpusa eta kalitatea
1.682.162 ‐ ‐ ‐ ‐ 6.000 1.688.162
Euskarazko hedabideak 5.124.011 ‐ ‐ ‐ 104.018 ‐ 5.228.029
Euskarazko liburugintza, literatura eta irakurzaletasuna
504.665 ‐ ‐ 18.988 9.826 ‐ 533.479
Euskarazko kulturgintza 923.604 ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ 923.604
Euskara atalaren egitura eta funtzionamendu gastuak
2.494.166 ‐ ‐ 67.595 86.858 221.352 2.869.970
Toki entitateek kudeatutako euskara egitasmoetarako diru‐laguntzak (EBPN‐ESEP)
1.657.436 ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ 1.657.436
Hizkuntza diagnostiko eta plangintza ikerketa orokorrak
186.749 ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ 186.749
Sentiberatze eta komunikazio ekintza orokorrak
238.952 ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ 238.952
Bestelako diru‐laguntza eta egitasmoak
1.717.852 ‐ ‐ ‐ ‐ 1.941 1.719.793
GUZTIRA 48.998.124 30.029.995 37.534.202 12.838.576 12.097.931 1.873.616 93.070.112
Iturria: Siadeco, 2013
Oharra: oso argi izan behar da, taula honek Jaurlaritzaren sail edo erakundeek kudeatutako euskara aurrekontua ezagutzeko informazioa ematen duela, baina euren arteko diru-transferentziak direla eta, kopuru horien baturek ez dutela zentzurik.
50
Sail edo erakundeka, kudeatutako euskara aurrekontu nagusiak zein eremutara zuzendu diren
azalduko dugu jarraian:
Kultura Sailak kudeatutako ia 49 milioitik, 30 milioi (%60) herritarren euskalduntze‐alfabetatzeari eskaini dizkio (HABEri egindako transferentzia bidez) eta 5,1 milioi (%10,5) euskarazko hedabideei. 2,5 milioi (%5) euskara atalaren egitura eta funtzionamenduari, eta 2,3 milioi (%4,8) alor sozio‐ekonomikoari, publizitateari eta lantegietako euskara planei.
1,6‐1,8 milioi artean (%3,4‐3,8) toki entitateek kudeatutako euskara egitasmoetarako, euskararen corpusa eta kalitateari, teknologia berriei eta bestelako diru‐laguntza eta egitasmoei.
Kulturgintzari 0,9 milioi (%1,8), eta hortik behera gainerako eremuei.
Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak hezkuntza‐sistemaren euskalduntzeari eskaintzen dio bere euskara aurrekontu osoa, 30 milioi.
HABEk kudeatutako 37,5 milioitik, 29,7 milioi (%79) herritarren euskalduntze‐alfabetatzeari eskaini zaizkio, eta 7,4 milioi (ia %20) herri administrazioetako euskara planei.
Justizia eta Herri Administrazio Sailak kudeatutako 12,8 milioiak, ia oso‐osorik erabili dira herri administrazioetako euskara planetarako: 12,3 milioi IVAP‐HAEE finantzatzeko eta 0,4 milioi HABEri faktura ordaintzeko.
HAEE/IVAPek 12 milioi kudeatu ditu; eta kasu honetan ere ia guzti‐guztia herri administrazioetako euskara planetarako erabili da (%98a).
Gainerako sail eta erakunde autonomoek 1,8 milioi euro kudeatu dituzte; gehien‐gehiena herri administrazioko euskara planetarako ‐ 1,6 milioi (%87) – eta gainerakoa euskara atalaren egitura eta funtzionamendu gastuak ordaintzeko ‐0,2 milioi (ia %12).
Zehazki, hauexek gainerako sail eta erakundeen euskara aurrekontua:
Ertzaintza: 664 mila euro
Osasun eta Kontsumo Saila: 241 mila euro
Ingurumen, Lurralde Plangintza, Nekazaritza eta Arrantza Saila: 129 mila euro
Ekonomia eta Ogasun Saila: 117 mila euro
Lehendakaritza: 115 mila euro
Enplegu eta Gizarte Gaietako Saila: 107 mila euro.
100 mila euro inguru Etxebizitza, Herri Lan eta Garraio Saila, Herrizaingo Saila eta Industria, Berrikuntza, Merkataritza eta Turismo Saila
Eta hortik behera gainerako erakundeak: Lanbide, Eustat, Emakunde, Osalan, Kontsumobide eta Lehiaren Euskal Agintaritza.
51
3.7.2.‐ Lurraldeari jarraiki
Argibideak
Atal honetan, €/biztanleko ratioa erabili da lurralde historiko bakoitzean eta bertako erakunde‐
mota bakoitzak eremu jakin batean zenbat diru gastatu edo inbertitzen duen jakin eta
alderaketak egin ahal izateko, bai lurraldeen artekoak baita erakunde ezberdinen artekoak ere.
Hori horrela, ratioak honela kalkulatu dira:
• Udaletakoak: lurralde bakoitzeko udalek eremu jakin bakoitzera bideratutako dirua zati udalerri horietako biztanleria.
• Hiriburuetakoak: eremu bakoitzari dagokion aurrekontua, hiriburuko biztanleriarekin zatituta ateratzen dena.
• Aldundietakoak: aldundi bakoitzak dagokion eremuan jarritako dirua zati bere lurralde historikoko biztanleria.
• Lurraldea guztira: aurreko hiru erakunde‐motek ipinitako diruaren batura zati lurraldeko biztanleria osoa.
Euskararen ezagutza eta transmisioa
Jaurlaritza albo batera utzita, udal, hiriburu eta aldundiek euskararen ezagutza eta
transmisiorako 6,25 €/biztanleko ipintzen dituzte urtean, horietatik gehienak euskalduntze‐
alfabetatze alorrerako, 4,47€/biztanleko hain zuzen ere.
Lurraldeka alderik esanguratsuenak honakoak dira:
Araba:
‐ Irakaskuntzako ratioa batez bestekoa baino altuagoa da, Vitoria‐Gasteizko Udalak horretara bideratzen duen aurrekontuak eraginda.
‐ Euskalduntze‐alfabetatzea: Vitoria‐Gasteizko Udala eta Arabako bi udalerrien ratioak, batez bestekoaren gainetik daude.
‐ Familia bidezko transmisioa: beste lurraldeekiko, eremu honen ratioak baxuagoak dira Araban, bereziki udal eta hiriburuen kasuan.
52
Bizkaia:
‐ Irakaskuntza alorrerako ratioak baxuagoak dira entitate‐mota guztietan.
‐ Euskalduntze‐alfabetatzeari dagozkionak berriz, batez bestekoak baino altuagoak, hiriburuaren kasuan izan ezik.
‐ Familia bidezko transmisioan, Bizkaiko udalen eta Bilboko Udalaren ahalegin ekonomikoa, batez bestekoaren gainetik kokatzen da.
Gipuzkoa:
‐ Irakaskuntzara bideratutako euskara gastuen biztanleko ratioak altuagoak dira Gipuzkoan, udalek eta Donostiako Udalak ipinitako baliabideen eraginez.
‐ Euskalduntze‐alfabetatze arlorako Gipuzkoako udalek batez beste diru gutxiago ipintzen dute; baita euskararen familia bidezko transmisiorako ere.
17. Taula: Irakaskuntzan erabilera sustatzeko ekimenak, herritarren euskalduntze‐alfabetatzea eta
familia bidezko transmisiorako euskara aurrekontuak biztanleko, lurraldeari jarraiki (2012)
Lurraldea Erakundea
Irakaskuntzan erabilera sustatzeko ekimenak
Herritarren euskalduntze‐alfabetatzea
Familia bidezko
transmisioa GUZTIRA
€ biztanleko € biztanleko € biztanleko € biztanleko
Araba
Udalak .............................. 0,53 8,30 0,19 9,02
Vitoria‐Gasteizko Udala .... 2,53 2,74 0,09 5,37
Arabako FA ....................... ‐ 0,25 0,03 0,28
Guztira 1,95 3,05 0,11 5,11
Bizkaia
Udalak .............................. 1,25 8,14 0,77 10,16
Bilboko Udala ................... 0,54 0,06 0,59 1,19
Bizkaiko FA ....................... ‐ ‐ ‐ ‐
Guztira 0,91 4,86 0,64 6,41
Gipuzkoa
Udalak .............................. 1,78 6,33 0,48 8,59
Donostiako Udala ............. 1,93 1,51 0,18 3,62
Gipuzkoako FA .................. ‐ ‐ ‐ ‐
Guztira 1,66 4,49 0,36 6,50
GUZTIRA
Udalak .............................. 1,44 7,44 0,64 9,52
Hiriburuak ........................ 1,49 1,24 0,34 3,07
Foru Aldundiak ................ ‐ 0,04 ‐ 0,04
GUZTIRA 1,30 4,47 0,47 6,25
Iturria: Siadeco, 2013
53
Alor publikoan zein pribatuan euskararen erabilera sustatzeko programa sektorialak
Udal, hiriburu eta aldundiek urtean 7,36 €/biztanleko bideratzen dituzte alor honetara;
horietatik gehienak administrazioa beraren euskalduntze plangintzetara (3,51 €/biztanleko);
jarraian, 2,46 euro/biztanleko kirola eta aisiarako euskara programetarako, 0,69 €/biztanleko
teknologia berrietarako eta kopuru bera baita ere, lan‐munduko euskara planetarako.
Lurralde batetik besterako aldeak aztertuz, azpimarragarriena honakoa da:
• Arabako erakunde publikoetan, alor honek biltzen dituen eremu guztietan, euskararen ratioak oro har baxuagoak dira batez bestekoekiko; bereziki kirola eta aisiaren eremuan eta teknologia berrietan.
• Bizkaian ere batez besteko ratioen azpitik kokatzen dira oro har alor honetako ratioak, teknologia berrietan izan ezik.
• Gipuzkoaren kasuan ordea, eremu guztietako ratioak dira batez bestekoa baino altuagoak eta bereziki kirola eta aisia eremuari dagozkionak. Araban 0,73 €/biztanleko dagozkio eremu horri, Bizkaian 1,70 eta Gipuzkoan 4,49.
18. Taula: Herri‐administrazioa, teknologia berriak , alor sozioekonomikoa, publizitatea eta lantegiak eta
kirol eta aisia eremuetako erabilera programen aurrekontuak biztanleko, lurraldeari jarraiki (2012)
Lurraldea Erakundea
Herri‐adminis‐trazioetako
euskara planak
Teknologia berriak
Alor sozio‐ekonomikoa,
publizitatea eta lantegietako
euskara planak
Kirol eta aisi eremurako plangintzak
GUZTIRA
€ biztanleko € biztanleko € biztanleko € biztanleko € biztanleko
Araba
Udalak .............................. 1,05 0,03 0,82 3,42 5,32
Vitoria‐Gasteizko Udala .. 2,10 ‐ 0,38 0,57 3,06
Arabako FA .................... 2,67 0,06 0,06 0,00 2,78
Guztira 4,34 0,06 0,42 0,73 5,55
Bizkaia
Udalak .......................... 2,00 0,07 0,44 2,49 5,00
Bilboko Udala ............... 1,05 0,06 0,32 0,70 2,14
Bizkaiko FA ................... 1,57 0,78 0,24 ‐ 2,59
Guztira 3,08 0,84 0,60 1,70 6,22
Gipuzkoa
Udalak .......................... 2,88 0,19 0,95 6,36 10,37
Donostiako Udala ........ 3,84 0,08 0,09 1,00 5,01
Gipuzkoako FA ............. 0,98 0,61 0,32 0,12 2,03
Guztira 3,85 0,75 0,96 4,49 10,04
GUZTIRA
Udalak ......................... 2,32 0,11 0,65 4,02 7,10
Hiriburuak ................... 2,04 0,05 0,29 0,73 3,11
Foru Aldundiak ............ 1,54 0,62 0,24 0,04 2,44
GUZTIRA 3,51 0,69 0,69 2,46 7,36
Iturria: Siadeco, 2013
54
Euskararen corpusa, hedabideak eta kulturgintza
Arlo honi dagokion lurralde mailako erakunde‐publikoen euskara aurrekontua, 4,67
€/biztanleko da; euskarazko hedabideek 1,61 €/biztanleko, kulturgintzak 1,56, euskararen
corpusak eta kalitateak 0,96 eta liburugintza‐literaturaren eremuak 0,54.
Lurralde historikoei erreparatuta, mutur batean kokatzen dena Gipuzkoa da; arlo honi
dagokion ratioa 7,58 €/biztanleko da eta bereziki euskarazko hedabideetara destinatutako
aurrekontua da altua Gipuzkoako herri‐administrazioetan, aldundiak, bertako hiriburuak eta
Gipuzkoako 32 udalerrietako udalek, guztiek ipintzen dute diru‐baliabide gehiago euskarazko
hedabideetarako. Euskararen corpusa eta kalitatea zein kulturgintzarako aurrekontuen ratioak
ere altuagoak dira Gipuzkoan.
Arabako kasuan, kulturgintzari lotutako ratioa da altuagoa, batez ere Vitoria‐Gasteizko Udalak
ipintzen duen diruak eraginda; beste hiru eremuetako ratioak, batez bestekoaren azpitik
kokatzen dira.
Bizkaiko kasuan, liburugintza eta literaturak du batez bestekoa baino ratio zertxobait altuagoa
batez ere bertako foru aldundiaren gastuak eragindakoa. Beste hiru eremuetako datuak batez
bestekoen azpitik kokatzen dira.
55
19. Taula: Euskararen corpuserako, hedabideetarako, liburugintzarako eta kulturgintzarako aurrekontuak biztanleko, lurraldeari jarraiki (2012)
Lurraldea Erakundea
Euskararen
Corpusa eta kalitatea
Euskarazko
hedabideak
Euskarazko
liburugintza, literatura eta irakurzale‐tasuna
Euskarazko
kulturgintza GUZTIRA
€ biztanleko € biztanleko € biztanleko € biztanleko € biztanleko
Araba
Udalak .............................. 0,42 0,58 0,11 1,63 2,74
Vitoria‐Gasteizko Udala ... 0,13 ‐ 0,13 3,42 3,68
Arabako FA ....................... 0,18 0,04 0,02 0,37 0,60
Guztira 0,31 0,09 0,12 3,09 3,61
Bizkaia
Udalak .............................. 0,33 0,63 0,23 1,73 2,92
Bilboko Udala ................... 0,25 0,06 0,10 ‐ 0,42
Bizkaiko FA ....................... 0,56 0,26 0,48 0,02 1,31
Guztira 0,83 0,65 0,65 1,04 3,17
Gipuzkoa
Udalak .............................. 0,42 3,72 0,36 2,23 6,73
Donostiako Udala ............. 0,10 1,14 ‐ 0,41 1,64
Gipuzkoako FA ................. 1,15 1,16 0,33 0,16 2,81
Guztira 1,45 3,87 0,56 1,71 7,58
GUZTIRA
Udalak .............................. 0,36 1,83 0,28 1,92 4,40
Hiriburuak ........................ 0,18 0,30 0,09 1,16 1,72
Foru Aldundiak ................ 0,70 0,52 0,36 0,11 1,69
GUZTIRA 0,96 1,61 0,54 1,56 4,67
Iturria: Siadeco, 2013
Euskararen sustapen, ikerketa eta komunikazio ekintza orokorrak
Jaurlaritzaren baliabideak kontuan hartu gabe, gainerako erakunde guztien artean arlo
honetara bideratutako aurrekontua, 3,06 €/biztanleko da urtean; horietatik 1,42 diru‐laguntza
eta hitzarmen orokorretarako, 1,28 udal eta mankomunitateei zuzendutako diru‐laguntza
orokorretarako, 0,27 komunikazio ekintza orokorretarako eta 0,08 €/biztanleko hizkuntza
diagnostiko eta planifikazio alorreko ikerketa orokorretarako.
56
Bizkaiko Foru Aldundiaren datuak dira batez bestekotik gehien aldentzen direnak; bere ratioak
altuagoak dira arlo honek biltzen dituen azpi‐eremu guztietan, eta bereziki, euskara arloko
entitateekin dituen hitzarmen eta diru‐laguntzen aurrekontuetan eta, udalei eta
mankomunitateei emandako diru‐laguntzetan.
Araba eta Gipuzkoako batez besteko ratioak, Bizkaikoen azpitik kokatzen dira lau eremuetan.
20. Taula: Euskararen sustapen, ikerketa eta komunikazio ekintza orokorretarako aurrekontuak biztanleko, lurraldeari jarraiki (2012)
Lurraldea Erakundea
Tokiko entitateek kudeatutako
euskara egitasmoetara
ko diru‐laguntzak
(EBPN‐ESEP)
Hizkuntza
diagnostiko eta plangintza ikerketa orokorrak
Sentiberatze eta
komunikazio ekintza orokorrak
Bestelako diru‐laguntza eta egitasmoak
GUZTIRA
€ biztanleko € biztanleko € biztanleko € biztanleko € biztanleko
Araba
Udalak .............................. ‐ 0,10 0,04 0,42 0,56
Vitoria‐Gasteizko Udala ... ‐ ‐ ‐ ‐ ‐
Arabako FA ....................... 1,20 0,03 0,05 0,23 1,50
Guztira 1,20 0,03 0,05 0,27 1,55
Bizkaia
Udalak .............................. 0,09 0,08 0,27 0,25 0,69
Bilboko Udala ................... ‐ ‐ 0,10 0,54 0,64
Bizkaiko FA ....................... 1,54 0,05 0,26 1,50 3,35
Guztira 1,59 0,10 0,45 1,81 3,95
Gipuzkoa
Udalak .............................. 0,34 0,08 0,14 0,89 1,45
Donostiako Udala ............. ‐ ‐ ‐ 0,69 0,69
Gipuzkoako FA ................. 0,59 0,03 0,00 0,56 1,18
Guztira 0,81 0,08 0,09 1,31 2,29
GUZTIRA
Udalak .............................. 0,18 0,08 0,22 0,50 0,98
Hiriburuak ........................ ‐ ‐ 0,04 0,41 0,45
Foru Aldundiak ................ 1,18 0,04 0,14 1,01 2,37
GUZTIRA 1,28 0,08 0,27 1,42 3,06
Iturria: Siadeco, 2013
57
Herri‐administrazioetako euskara atalen egitura eta funtzionamendu gastuak
Lurralde mailako erakunde publikoek hizkuntza normalkuntzarako dituzten egiturak,
pertsonala eta baliabideak finantzatzeko, 4,47 €/biztanleko gastua egiten da urtean.
Euskararen sustapenari lotutako gastu arrunt eta finkoen batez besteko datuak nabarmenki
altuagoak dira Gipuzkoako erakundeetan, bai udaletan, bai hiriburuan eta baita bertako foru
aldundian ere. Erkidego mailako batez besteko orokorra 4,47 €/biztanleko izanik, Gipuzkoan
6,81 eurokoa da datu hori, Bizkaian 3,98 eta Araban 1,09. Bizkaia erdibidean geratzen da
beraz, eta Araba, Gipuzkoarekiko beste muturrean.
21. Taula: Herri‐administrazioetako euskara atalen egitura eta funtzionamendu gastuen aurrekontuak biztanleko, lurraldeari jarraiki (2012))
Lurraldea Erakundea € biztanleko
Araba
Udalak ................................................. 7,14
Vitoria‐Gasteizko Udala ...................... 0,59
Arabako FA .......................................... 0,01
Guztira 1,09
Bizkaia
Udalak ................................................. 3,21
Bilboko Udala ...................................... 1,09
Bizkaiko FA .......................................... 1,73
Guztira 3,98
Gipuzkoa
Udalak ................................................. 6,79
Donostiako Udala ................................ 3,12
Gipuzkoako FA .................................... 1,61
Guztira 6,81
GUZTIRA
Udalak ................................................. 4,70
Hiriburuak ........................................... 1,42
Foru Aldundiak ................................... 1,44
GUZTIRA 4,47
Iturria: Siadeco, 2013
58
Diru‐laguntza eta hitzarmenak
Ikerlanean parte hartu duten 92 erakundeen 2012ko diru‐laguntza eta hitzarmenen azterketa
jasotzen du laugarren atal honek. Helburua, euskararen sustapenerako erakunde‐motak
bakoitzak zein diru‐laguntza lerro dituen eta zenbat diru ipintzen duen jakitea izan da.
4.1.‐ Datu orokorrak Euskararen magnitude ekonomikoen datuak azaltzerakoan, txosten honen “2.6” atalean
aurreratu bezala, euskararen sustapen programa eta plangintzetarako erakunde guztien artean
2012an likidatutako diru‐laguntza eta hitzarmenen aurrekontua 77 milioi eurokoa da.
Eusko Jaurlaritzari dagozkio bi heren (%68), 52,2 milioi alegia; 51,7 milioi, ohiko
transferentziak (IV. kap. ekonomikoa) dira eta 535 mila euro, kapital transferentziak (VII. kap.
ekonomikoa).
Hiru aldundien diru‐laguntza lerro guztien aurrekontuen batura, 10,3 milioikoa da, erkidegoko
diru‐laguntza guztien % 13. Azpimarratu hala ere, aldeak daudela batetik bestera: Bizkaikoak
diru‐laguntzetara bideratutako aurrekontua 5,4 €/biztanleko da, Gipuzkoakoak 4,8 eta
Arabakoak 2,1. Euskara aurrekontuaren %41 da diru‐laguntzek Arabako Foru Aldundian duten
pisu erlatiboa, % 60 Bizkaikoan eta % 62 Gipuzkoakoan.
Bizkaiko 32 udalen diru‐laguntzetako aurrekontua 6,5 milioi eurokoa da eta Gipuzkoako beste
hainbeste udalena 5,8 milioikoa. Biztanle bakoitzeko, 9,4 euro ipintzen dituzten Bizkaiko
udalek urtean eta 12,7 Gipuzkoakoek. Arabako bi udalen diru‐laguntzetako aurrekontua, 215
mila euro ingurukoa da, 7,5 euro biztanleko.
Hiru hiriburuen diru‐laguntzetarako aurrekontua, 2,0 milioi da; 578 mila euro Vitoria‐
Gasteizkoarena, 609 mila Donostiakorena eta 776 mila Bilbokoarena. Biztanleko ratioak, 2,2
€/biztanleko Bilbokoak, 2,4 €/biztanleko Vitoria‐Gasteizkoak eta 3,3 €/biztanleko
Donostiakoak.
4
59
Udalak%16,3
Hiriburuak%2,5
Foru Aldundiak%13,4
Eusko Jaurlaritza (kontsolidatua)
%67,8
20. Irudia: Euskara sustatzeko diru‐laguntza eta hitzarmenetako aurrekontuen erakundekako banaketa (%) (2012)
Fuente: Siadeco 2013.
22. Taula: Euskara sustatzeko diru‐laguntza eta hitzarmenetako aurrekontuak, erakunde‐motari jarraiki (2012)
Erakunde‐mota € %
Udalak 12.518.176 16,26
Hiriburuak 1.963.775 2,55
Foru Aldundiak 10.286.547 13,36
Eusko Jaurlaritza 52.236.331 67,84
GUZTIRA 77.004.829 100,00
Iturria: Siadeco, 2013
60
4.2.‐ Eusko Jaurlaritza 4.2.1.‐ 2012ko diru‐laguntza eta hitzarmenak eremuei jarraiki
Eusko Jaurlaritzaren 2012ko diru‐laguntzen zenbateko osoa 52.236.331 € da eta kopururik
altueneko diru‐laguntza lerroak ondokoak dira:
• Hezkuntza‐sistemaren euskalduntzea (guztira 7,1 milioi €, Jaurlaritzaren % 14):
‐ Irakasleen hizkuntza prestakuntzarako (IRALE) ................................ 3,6 miloi.
‐ Besterik (MERCATOR, ARRUE) ......................................................... 2,2 milioi.
‐ Hezkuntzarako idatz‐materialak (EIMA I+IV) ................................... 0,7 milioi.
‐ Gainerakoak (Ulibarri, Nolega, UEU hitz., atzerriko unib.) .............. 0,5 milioi.
• Euskalduntze‐alfabetatzea (guztira 29,8 milioi €, % 57):
‐ Euskaltegi pribatuentzako diru‐laguntzak ...................................... 19,1 milioi.
‐ Euskaltegi publikoetarako diru‐laguntzak ...................................... 10,4 milioi.
‐ Gainerakoak (euskal etxeak, euskara ikasleentzat…) ...................... 0,4 milioi.
• Administrazioa euskalduntzeko erabilera planak (guztira 419 mila €, % 1):
‐ Ertzaintza (eusk. ikast.), IVAPeko ordezkapenetarako, Lanbide…) ... 419 mila.
• Teknologia berriak (guztira 1,5 milioi €, % 3):
‐ IKTetan euskararen erabilera sustatzeko ......................................... 1,3 milioi.
‐ Gainerakoak (Irigoienazpikoa, Armiarma,) ....................................... 130 mila.
• Lan‐mundua (guztira 2,2 milioi €, % 4):
‐ Lantegietako euskara planetarako (LANHITZ) .................................. 2,2 milioi.
• Euskararen corpus eta kalitatea (guztira 1,5 milioi €, % 3):
‐ Euskaltzaindia, Labayru, Mintzola, EHUko jardunaldiak .................. 1,5 milioi.
• Euskarazko hedabideak (guztira 5,1 milioi €, % 10):
‐ Euskara hedabideetan zabaltzeko diru‐laguntzak ........................... 5,1 milioi.
• Liburugintza, literatura eta irakurzaletasuna (guztira 491 mila €, % 1):
‐ Euskaraz argitaratutako liburuentzat, Euskal Idazleen Elkartea, Euskal Editoreen Elkartea ................................................................. 491 mila.
• Kulturgintza (guztira 924 mila €, % 2):
‐ Zineuskara, , EKE, EIZIE, Galtzagorri, bertsolaritza eta abar ............. 924 mila.
61
• Toki entitateetan EBPN‐ESEP garatzeko (guztira 1,7 milioi €, % 3):
‐ EBPN garatzeko udal eta mankomunitateei laguntzak .................... 1,5 milioi.
‐ Gainerakoak (Trebiñuko Udalei, UEMA, EUDEL) ............................... 131 mila.
• Bestelako diru‐laguntza eta hitzarmenak (guztira 1,6 milioi €, % 3):
‐ Euskara jardueretarako (Euskalgintza deialdia) ................................ 900 mila.
‐ Euskara elkarteetarako eta bestelako proiektuetarako .................... 690 mila.
23. Taula: Eusko Jaurlaritzaren euskara sustatzeko diru‐laguntza eta hitzarmenak, eremuei jarraiki (2012) [I azpi‐taula: ezagutza eta transmisioa]
Eremua Aurrekontua
(€)
Ejk emandako diru‐
laguntzen aurrekontu osoarekiko
pisu erlatiboa (%)
Diru‐ laguntzen aurrekontu osoarekiko
pisu erlatiboa
(%)
Diru‐laguntza eta hitzarmen motak
Deskribapena Aurrekontua
(€)
Diru‐ lagun‐tzen aurre‐kontu osoa‐rekiko pisu erlatiboa (%)
Hezkuntza‐sistemaren
euskalduntzea 7.094.862 13,58 9,21
Irakasleen hizkuntza prestakuntzarako (IRALE)
3.640.483 6,97
Besterik (MERCATOR, ARRUE) 2.154.308 4,12
Hezkuntzarako euskarazko idatz‐materialak sortzeko (EIMA I+IV deialdiak)
790.312 1,51
Ikastetxeetako hizkuntza normalkuntza planetarako (Ulibarri eta Nolega)
283.308 0,54
Besterik (UEU‐2012 (60.000) eta Hitzarmenak atzerriko unibertsitateekin (59.732))
119.732 0,23
Hezkuntzarako euskarazko ikus‐entzunezko eta softwaregintzarako (EIMA 2.0 deialdia)
106.719 0,20
Herritarren euskalduntze‐alfabetatzea
29.775.563 57,00 38,67
Euskaltegi pribatuei euskara ikastaroengatik
19.098.261 36,56
Udalen edo udal erakundeen menpeko euskaltegi publikoei
10.399.026 19,91
Euskara ikastaroengatik euskara etxeentzako
229.992 0,44
Besterik (Argentina euskaraz programa)
46.640 0,09
Euskara ikasleentzako diru‐laguntza orokorrak
1.644 0,00
Familia bidezko
transmisioa ‐
‐
‐
Euskararen ezagutza eta transmisioa GUZTIRA
36.870.425 70,58 47,88
Iturria: Siadeco, 2013
62
24. Taula: Eusko Jaurlaritzaren euskara sustatzeko diru‐laguntza eta hitzarmenak, eremuei jarraiki (2012) [II. azpi‐taula:
erabilera‐eremuak]
Eremua Aurrekontua
(€)
Ejk emandako
diru‐ laguntzen aurrekontu osoarekiko
pisu erlatiboa
(%)
Diru‐ laguntzen aurrekontu osoarekiko
pisu erlatiboa
(%)
Diru‐laguntza eta hitzarmen motak
Deskribapena Aurrekontua
(€)
Diru‐ laguntzen aurrekontu osoarekiko
pisu erlatiboa
(%)
Herri‐administrazioetako euskara planak
419.477 0,80
Administrazioko langileen euskalduntze‐alfabetatze ikastaroetarako (Ertzaintza)
240.642 0,46
Euskara klasetara doazen administrazio publikoko langileak ordezkatzeko (HAEE/IVAP)
115.739 0,22
0,54 Administrazioko langileen euskalduntze‐alfabetatze ikastaroetarako (Lanbide)
40.617 0,08
Euskara klasetara doazen administrazio publikoko langileak ordezkatzeko (Ekonomia eta Ogasun Saila)
16.479 0,03
Besterik (HAEE‐IVAP‐Idazle eskolarentzako diru‐laguntzak)
6.000 0,01
Teknologia berriak 1.462.808 2,80
Informazio eta komunikazioaren teknologietan euskara sustatzeko (Kultura‐IKT)
1.332.496 2,55
Besterik (Kultura Saila‐Euskaraz azpidatzitako filmeen weba / Irigoienazpikoa)
82.312 0,16
1,90 Euskarazko edukiak informazio teknologien bidez hedatzeko (Kultura‐Armiarma atari digitala)
40.000 0,08
Euskarazko edukiak informazio teknologien bidez hedatzeko (IVAP‐HAEE Zuzenbidearen Euskal Akademiarekiko lankidetza)
8.000 0,02
Alor sozioekonomikoa, publizitatea eta
lantegietako euskara planak
2.207.194 4,23 2,87 Enpresa eta entitate pribatuen euskara planetarako (Kultura Saila‐Lanhitz)
2.207.194 4,23
Kirol eta aisi eremurako plangintzak
‐ ‐ ‐
Euskararen erabilera sustatzeko
programetarako GUZTIRA
4.089.479 7,83 5,31
Iturria: Siadeco, 2013
63
25. Taula: Eusko Jaurlaritzaren euskara sustatzeko diru‐laguntza eta hitzarmenak, eremuei jarraiki (2012) [III. azpi‐taula: corpusa, hedabideak eta kulturgintza]
Eremua Aurre‐
kontua (€)
EJk emandako
diru‐ laguntzen aurrekontu osoarekiko
pisu erlatiboa (%)
Diru‐ laguntzen aurrekontu osoarekiko
pisu erlatiboa (%)
Diru‐laguntza eta hitzarmen motak
Deskribapena Aurre‐
kontua (€)
Diru‐ laguntzen aurrekontu osoarekiko
pisu erlatiboa
(%)
Euskararen Corpusa eta kalitatea
1.519.920 2,91 1,97
Euskararen corpusa eta kalitatea hobetzeko egitasmo eta erakundeentzako (Kultura Saila ‐Mintzola , Labayru (123.200) / Euskaltzaindia (1.332.820))
1.491.220 2,85
Besterik (EHU hiztegi gramatika jardunaldiak) 28.700 0,05
Euskarazko hedabideak
5.092.752 9,75 6,61 Besterik (Kultura Saila‐Hedabideak / Euskara hedabideetan)
5.092.752 9,75
Euskarazko liburugintza, literatura eta irakurzaletasuna
491.331 0,94 0,64
Euskaraz argitaratutako liburuetarako (Kultura Saila)
365.331 0,70
Besterik‐Kultura (Euskal idazleen elkartea / Euskal editoreen elkartea)
126.000 0,24
Euskarazko kulturgintza
923.604 1,77 1,20
Zine munduan euskara sustatzeko (Kultura Saila‐Zineuskara)
366.000 0,70
Besterik (Kultura Saila ‐EKE / EIZIE / Galtzagorri ...)
237.600 0,45
Euskal kultura sendotu eta hedatzeko (jaialdiak)
211.204 0,40
Bertsolaritza sustatu eta hedatzeko 108.800 0,21
Euskaren corpusa, hedabide eta kulturgintzarako GUZTIRA
8.027.607 15,37 10,42
Iturria: Siadeco, 2013
64
26. Taula: Eusko Jaurlaritzaren euskara sustatzeko diru‐laguntza eta hitzarmenak, eremuei jarraiki (2012) [IV. azpi‐taula: plangintza eta egitasmo orokorrak]
Eremua Aurre‐kontua
(€)
EJk emandako
diru‐ laguntzen aurrekontu osoarekiko
pisu erlatiboa (%)
Diru‐ laguntzen aurrekontu osoarekiko
pisu erlatiboa (%)
Diru‐laguntza eta hitzarmen motak
Deskribapena Aurre‐
kontua (€)
Diru‐laguntzen aurrekontu osoarekiko
pisu erlatiboa
(%)
Tokiko entitateek
kudeatutako euskara egitasmoetarako diru‐laguntzak (EBPN‐ESEP)
1.657.436 3,17 2,15
Toki‐entitateetan EBPN garatzeko 1.526.436 2,92
Udal eta mankomunitateek bultzatutako euskara egitasmoetarako (Kultura Saila‐ Trebiñuko udalei euskararen sustapenerako)
80.000 0,15
Besterik (Kultura Saila‐UEMA eta
EUDEl‐i euskara planetarako) 51.000 0,10
Bestelako diru‐laguntza eta hitzarmenak
1.591.383 3,05 2,07
Euskara sustatu eta zabaltzeko egiten diren jardueretarako (Kultura Saila‐Euskalgintza deialdia)
900.555 1,72
Euskara elkarte eta bestelako elkarte pribatuentzako (Kultura Saila‐Topagunea (96.800) / / bestelako elkarte eta erakundeak)
665.828 1,27
Hizkuntza normalkuntzarako ikerketa eta proiektu orokorretarako (Kultura Saila‐ONCEri braille testuak euskaratzeko)
25.000 0,05
Euskaren sustapen plangintza eta
egitasmo orokorretarako
GUZTIRA
3.248.819 6,22 4,22
Iturria: Siadeco, 2013
65
4.2.2.‐ Eusko Jaurlaritzaren diru‐laguntza eta hitzarmenetako aurrekontuen bilakaera 2010‐2012
Jaurlaritzak euskararako emandako diru‐laguntzetan, 2010eko datuetatik 2012koetara
izandako bilakaera aztertu dugu jarraian.
Orotara Jaurlaritzaren diru‐laguntza eta hitzarmenen aurrekontuetan bi urte horien artean
gertatutako jaitsiera % 19,5ekoa da, 64,9 milioitik 52,2ra.
Gora nahiz behera, kopuru absolutuetan aldaketarik handiena erakusten duten diru‐laguntza
lerroak aipatuko ditugu jarraian, kopuru baxuko aldaketak, hurrengo koadroetan baitaude
jasoak.
• Hezkuntza‐sistemaren euskalduntze alorreko diru‐laguntzetan (Hezkuntza Sailetik) % 30eko jaitsiera, 2010etik 2012ra; 10,0 miloi 2010ean, 7,0 milioi 2012an.
• Justizia eta Herri Administrazio Sailak HAEE/IVAPera egindako transferentzietan, %9ko jaitsiera, 13,5 milioitik 12,3ra.
• Toki entitateetan EBPN garatzeko laguntzetan (Kultura Saila), % 22ko jaitsiera, 2,1 milioitik 1,7ra.
• Teknologia berrietan euskara sustatzeko laguntzetan (Kultura Saila), %45eko jaitsiera 2,6tik 1,5 milioitara.
• Euskararen corpuserako diru‐laguntza eta hitzarmenetan (Kultura Saila), %41eko jaitsiera, 2,6tik 1,5era.
• Hedabideetan %15eko jaitsiera, 6,0tik 5,1era.
• Liburugintzan %77ko jaitsiera, 2,1 milioitik 491 milara.
• Kulturgintzan 1,4 milioitik 923 milara (%33ko jaitsiera).
• Bestelako hitzarmen orokorretan sailkatutako aurrekontuetan (Kultura Saila), %38ko jaitsiera, 2,6tik 1,6 milioira.
• HABEk euskaltegiei emandako diru‐laguntzetan:
‐ Euskaltegi pribatuei emandakoetan %5eko igoera, 18,2 milioitik 19,1era.
‐ Udal euskaltegietarako diru‐laguntzetan %18ko jaitsiera, 12,6tik 10,4 milioitara.
• HABEk 2012an euskara ikasleei egindako ordainketak mila eta seiehun euro bakarrik (urte horretan deialdirik ez), 2010ean 1.855.006 €.
• HAEEI/IVAPetik HABEra 2010ean 8,2 milioi euro transferitu ziren diru‐laguntza edo hitzarmen modura; 2012an faktura bidez egin dira ordainketak, guztirako kopurua, 7 milioi eurokoa izanik.
66
27. Taula: Eusko Jaurlaritzaren sail eta menpeko erakunde autonomoen euskararako diru‐laguntza eta hitzarmenen bilakaera (2010‐2012)
Erakunde‐mota
Saila edo erakundea Diru‐laguntza mota Aurrekontua (€) Igoera‐
jaitsiera (%) 2010 2012
Eusko Jaurlaritza
Ekonomia eta Ogasun Saila
Administrazio publikoko langileak ordezkatzeko
‐ 16.479
Enplegu eta Gizarte Gaietako Saila
‐ ‐
Etxebizitza, Herri Lan eta Garraio Saila
‐ ‐
Herrizaingo Saila ‐ ‐
Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saila
Irakaskuntzaren euskalduntzea 9.950.164 6.975.130 ‐29,90
Industria, Berrikuntza, Merkataritza eta Turismo Saila
‐ ‐
Ingurumen, Lurralde Plangintza, Nekazaritza eta Arrantza Saila
‐ ‐
Justizia eta Herri Administrazio Saila
HAEE / IVAP 13.517.077 12.345.031 ‐8,67
Kultura Saila
HABE 31.388.445 30.137.786 ‐3,98
(Kontsolidaziorako kenduta)
Irakaskuntzaren euskalduntzea 119.732
Toki entitateetan EBPN garatzeko eta bestelako udal/mankomunitate euskara egitasmoetarako
2.138.500 1.657.436 ‐22,50
Teknologia berriak (nagusiki IKTtan euskara sustatzeko)
2.626.000 1.454.808 ‐44,60
Lan arloan (enpresa eta entitate pribatuen euskara planetarako)
2.200.000 2.207.194 0,33
Lan arloan (alor sozioekonomikoan)
100.000 ‐100,00
Corpus eta kalitatea 2.575.253 1.519.920 ‐40,98
Hedabideak 5.999.745 5.092.752 ‐15,12
Liburugintza eta irakurzaletasuna 2.141.017 491.331 ‐77,05
Kulturgintza 1.375.557 923.604 ‐32,86
Bestelako diru‐laguntza eta hitzarmen orokorrak
2.559.900 1.591.383 ‐37,83
GUZTIRA (kontsolidatua) 21.715.972 15.058.160 ‐30,66
Lehendakaritza ‐ ‐
Osasun eta Kontsumo Saila
‐ ‐
GUZTIRA (kontsolidatua)
31.666.136 22.049.769 ‐30,37
67
Erakunde‐mota
Saila edo erakundea Diru‐laguntza mota Aurrekontua (€) Igoera‐
jaitsiera (%) 2010 2012
Erakunde autonomoak
EMAKUNDE ‐ ‐
Ertzaintza Langileen euskalduntze‐alfabetatze ikastaroetarako
‐ 240.642
EUSTAT ‐ ‐
HABE
Euskaltegi pribatuei 18.216.886 19.098.261 4,84
Euskaltegi publikoei 12.646.842 10.399.026 ‐17,77
Ikasleentzako diru laguntza orokorrak
1.855.006 1.644 ‐99,91
Euskara ikastaroengatik euskal etxeentzako
290.712 229.992 ‐20,89
Besterik 1.284 46.640 3532,40
GUZTIRA 33.010.730 29.775.563 ‐9,80
HAEE/IVAP
HABEra 8.207.903 (6.999.995 euro fakturatu
dizkio)
Administrazio publikoko langileak ordezkatzeko
232.592 115.739 ‐50,24
Besterik 12.000 14.000 16,67
GUZTIRA (kontsolidatua) 244.592 129.739 ‐46,96
KONTSUMOBIDE ‐ KONTSUMOKO EUSKAL INSTITUTOA
‐ ‐
LANBIDE Langileen euskalduntze‐alfabetatze ikastaroetarako
40.617
LEHIAREN EUSKAL AGINTARITZA
‐
OSALAN ‐
GUZTIRA (kontsolidatua) 64.921.458 52.236.330 ‐19,54
Iturria: Siadeco, 2013
68
4.3.‐ Foru Aldundiak Hiru foru aldundiek hizkuntza normalkuntzarako 2012an emandako diru‐laguntzen zenbateko
osoa, 10,3 milioi da; Arabakoak 679 mila euro, Bizkaikoak 6,2 milioi eta Gipuzkoakoak 3,4
milioi.
28. Taula: Foru aldundien diru‐laguntza eta hitzarmenen aurrekontuak (2012)
FORU ALDUNDIAK
Arabako F.A. Bizkaiko F.A. Gipuzkoako F.A. GUZTIRA
Euroak Euroak Euroak Euroak
DIRU‐LAGUNTZA ETA HITZARMENAK GUZTIRA
679.200 6.219.555 3.387.792 10.286.547
% hor 6,6 60,5 32,9 100,0
Iturria: Siadeco, 2013
Normalizazio‐eremuei jarraiki, aldundien diru‐laguntza lerro nagusienak, ondokoak dira:
• Euskalduntze‐alfabetatzea:
‐ Arabako FAk bakarrik ditu eremu honetan laguntzak, euskara ikasleentzat eta merkataritza‐ostalaritza arloko langileen euskalduntzera zuzendutako 62.500 euro.
• Informazio eta komunikaziorako teknologia berrietan:
‐ Bizkaikoak 900 mila euro eta Gipuzkoak 433 mila.
• Alor soziekonomikoa eta lantegietako euskara planetarako:
‐ Bizkaikoak 280 mila eta Gipuzkoakoak 225 mila.
• Kirol eta aisiarako egitasmoentzat:
‐ Gipuzkoakoak bakarrik, 88 mila.
• Euskararen corpusa eta kalitatea lantzeko hitzarmenetarako:
‐ Arabakoak 56 mila, Bizkaikoak 649 mila eta Gipuzkoakoak 734 mila.
• Euskarazko hedabideetarako:
‐ Bizkaikoak ikus‐entzunezkoetarako 300 mila eta Gipuzkoakoak guztira 829 mila.
69
• Euskarazko liburugintza, literatura eta irakurzaletasuna sustatzeko:
‐ Bizkaikoak 551 mila eta Gipuzkoakoak 236 mila.
• Kulturgintza alorrerako:
‐ Arabakoak 91 mila, Bizkaikoak 18 mila eta Gipuzkoakoak 5 mila.
• Toki entitateetan EBPN edo euskara egitasmo orokorrak garatzeko:
‐ Arabakoak 385 mila, Bizkaikoak 1,8 milioi eta Gipuzkoakoak 420 mila.
• Bestelako diru‐laguntza eta hitzarmen orokorretan:
‐ Arabakoak 75 mila, Bizkaikoak 1,7 milioi eta Gipuzkoakoak 417 mila.
29. Taula: Foru Aldundien euskara sustatzeko diru‐laguntza eta hitzarmenak, eremuei jarraiki (2012) [I azpi‐taula: ezagutza eta transmisioa]
FORU ALDUNDIAK
Arabako F.A. Bizkaiko F.A. Gipuzkoako
F.A. GUZTIRA
Euroak % Euroak % Euroak % Euroak %
Euskara ikasleentzako diru‐laguntza orokorrak
37.500 5,5 ‐ ‐ ‐ ‐ 37.500 0,4
Merkatari, ostalari eta enpresetako langileentzako euskara ikastaroetarako
25.000 3,7 ‐ ‐ ‐ ‐ 25.000 0,2
HERRITARREN EUSKALDUNTZE ALFABETATZEA
62.500 9,2 ‐ ‐ ‐ ‐ 62.500 0,6
% hor 100,0 ‐ ‐ 100,0
EUSKARAREN EZAGUTZA ETA TRANSMISIOA GUZTIRA
62.500,0 9,2 ‐ ‐ ‐ ‐ 62.500,0 0,6
% hor 100,0 ‐ ‐ 100,0
Iturria: Siadeco, 2013
70
30. Taula: Foru Aldundien euskara sustatzeko diru‐laguntza eta hitzarmenak, eremuei jarraiki (2012) [II. azpi‐taula: erabilera‐eremuak]
FORU ALDUNDIAK
Arabako F.A. Bizkaiko F.A. Gipuzkoako F.A. GUZTIRA
Euroak % Euroak % Euroak % Euroak %
Informazio eta komunikazioaren teknologietan euskara sustatzeko
‐ 150.000 2,4 216.601 6,4 366.601 3,6
Euskarazko edukiak informazio teknologien bidez hedatzeko
‐ 750.000 12,1
‐ 750.000 7,3
Ikus‐entzunezkoen arloan euskarazko sorrera sustatzeko
‐
‐ 216.000 6,4 216.000 2,1
Besterik 9.000 1,3
‐
‐ 9.000 0,1
TEKNOLOGIA BERRIAK 9.000 1,3 900.000 14,5 432.601 12,8 1.341.601 13,0
% hor 0,7
67,1
32,2
100,0
Enpresa eta entitate pribatuen euskara planetarako
‐ 280.000 4,5 20.000 0,6 300.000 2,9
Alor sozioekonomikoan euskara sustatzeko egitasmoetarako
‐
‐ 205.000 6,1 205.000 2,0
ALOR SOZIOEKONOMIKOA ETA LANTEGIETAKO EUSKARA PLANAK
‐ ‐ 280.000 4,5 225.000 6,6 505.000 4,9
% hor ‐
55,4
44,6
100,0
Euskaraz garatutako haur eta gazteen aisialdirako
‐
‐ 88.000 2,6 88.000 0,9
KIROL ETA AISI EREMURAKO PLANGINTZAK
‐ ‐ ‐ ‐ 88.000 2,6 88.000 0,9
% hor ‐
‐
100,0
100,0
EUSKARAREN ERABILERA SUSTATZEKO PROGRAMETARAKO GUZTIRA
9.000,0 1,3 1.180.000,0 19,0 745.601,0 22,0 1.934.601,0 18,8
% hor 0,5
61,0
38,5
100,0
Iturria: Siadeco, 2013
71
31. Taula: Foru Aldundien euskara sustatzeko diru‐laguntza eta hitzarmenak, eremuei jarraiki (2012) [III. azpi‐taula: corpusa, hedabideak eta kulturgintza]
FORU ALDUNDIAK
Arabako F.A. Bizkaiko F.A. Gipuzkoako F.A. GUZTIRA
Euroak % Euroak % Euroak % Euroak %
Euskararen corpusa eta kalitatea hobetzeko egitasmo eta erakundeentzako
56.250 8,3 649.000 10,4 379.101 11,2 1.084.351 10,5
Ahozko ondarea gorde eta hedatzeko lanetarako
‐ ‐ ‐ ‐ 354.600 10,5 354.600 3,4
EUSKARAREN CORPUSA ETA KALITATEA
56.250 8,3 649.000 10,4 733.701 21,7 1.438.951 14,0
% hor 3,9 ‐ 45,1 51,0 100,0
Euskarazko idatzizko hedabideetarako
‐ ‐ ‐ ‐ 621.740 18,4 621.740 6,0
Euskarazko ikus‐entzunezko hedabideetarako
‐ ‐ 300.000 4,8 207.000 6,1 507.000 4,9
EUSKARAZKO HEDABIDEAK ‐ ‐ 300.000 4,8 828.740 24,5 1.128.740 11,0
% hor ‐ 26,6 73,4 100,0
Euskaraz argitaratutako liburuetarako
‐ ‐ 28.500 0,5 110.000 3,2 138.500 1,3
Literatura eta euskal irakurzaletasuna sustatzeko
‐ ‐ 47.000 0,8 126.000 3,7 173.000 1,7
Besterik 1 ‐ ‐ 475.947 7,7 ‐ ‐ 475.947 4,6
EUSKARAZKO LIBURUGINTZA, LITERATURA ETA IRAKURZALETASUNA
‐ ‐ 551.447 8,9 236.000 7,0 787.447 7,7
% hor ‐ ‐ 70,0 30,0 ‐ 100,0
Bertsolaritza sustatu eta hedatzeko 16.000 2,4 18.000 0,3 ‐ ‐ 34.000 0,3
Euskal kultura sendotu eta hedatzeko ‐ ‐ ‐ 5.500 0,2 5.500 0,1
Besterik 75.000 11,0 ‐ ‐ ‐ 75.000 0,7
EUSKARAZKO KULTURGINTZA 91.000 13,4 18.000 0,3 5.500 0,2 114.500 1,1
% hor 79,5 0,0 15,7 0,0 4,8 ‐ 100,0 0,0
EUSKARAREN CORPUSA, HEDABIDE ETA KULTURGINTZARAKO GUZTIRA
147.250 21,7 1.518.447 24,4 1.803.941 53,2 3.469.638 33,7
% hor 4,2 43,8 52,0 100,0
Iturria: Siadeco, 2013
72
32. Taula: Foru Aldundien euskara sustatzeko diru‐laguntza eta hitzarmenak, eremuei jarraiki (2012) [IV. azpi‐taula: plangintza eta egitasmo orokorrak]
FORU ALDUNDIAK
Arabako F.A. Bizkaiko F.A. Gipuzkoako F.A. GUZTIRA
Euroak % Euroak % Euroak % Euroak %
Toki‐entitateetan EBPN garatzeko 385.500 56,8 ‐ ‐ 361.500 10,7 747.000 7,3
Udal eta mankomunitateek bultzatutako euskara egitasmoetarako
‐ ‐ 1.788.003 28,7 59.000 1,7 1.847.003 18,0
TOKI ENTITATEEK KUDEATUTAKO EUSKARA EGITASMOETARAKO DIRU‐LAGUNTZAK
385.500 56,8 1.788.003 28,7 420.500 12,4 2.594.003 25,2
% hor 14,9 ‐ 68,9 ‐ 16,2 ‐ 100,0 ‐
Euskara elkarte eta bestelako elkarte pribatuentzako
58.950 8,7 1.721.106 27,7 397.750 11,7 2.177.806 21,2
Euskara sustatu eta zabaltzeko egiten diren jardueretarako
16.000 2,4 12.000 0,2 ‐ ‐ 28.000 0,3
Hizkuntza normalkuntzarako ikerketa eta proiektu orokorretarako
‐ ‐ ‐ ‐ 20.000 0,6 20.000 0,2
BESTELAKO DIRU‐LAGUNTZA ETA HITZARMENAK
74.950 11,0 1.733.106 27,9 417.750 12,3 2.225.806 21,6
% hor 3,4 ‐ 77,9 ‐ 18,8 ‐ 100,0 ‐
EUSKARAREN SUSTAPEN PLANGINTZA ETA EGITASMO OROKORRETARAKO GUZTIRA
460.450 67,8 3.521.108 56,6 838.250 24,7 4.819.808 46,9
% hor 9,6 73,1 17,4 100,0
Iturria: Siadeco, 2013
73
4.4.‐ Hiriburuak
Hiru hiriburuen 2012ko diru‐laguntza eta hitzarmenen aurrekontua 2 milioi euro eskas da; 776
mila Bilbokoak, 609 mila Donostiakoak eta 578 mila Vitoria‐Gasteizkoak.
33. Taula: Hiriburuen euskara sustatzeko diru‐laguntza eta hitzarmenak, guztira (2012)
HIRIBURUAK
Gasteiz Bilbo Donostia GUZTIRA
Euroak Euroak Euroak Euroak
GUZTIRA 578.230 776.485 609.060 1.963.775
% hor 29,4 39,5 31,0 100,0
Iturria: Siadeco, 2013
Jarduera‐eremu bakoitzera zuzendutako diru‐laguntza nagusienen datuak honakoak dira:
‐ Irakaskuntzaren euskalduntzera bideratutakoak: Gasteizkoak eta Bilbokoak 185 mila euro inguru, Donostiakoak 14 mila.
‐ Euskalduntze‐alfabetatze alorrerako (euskara ikasleentzako diru‐laguntzak, euskaltegi pribatuei diru‐laguntzak eta abar): Donostiakoak 272 mila, Gasteizkoak 189 mila eta Bilbokoak 196 mila (gurasoen euskara ikastaroak barne).
‐ Kirolean eta aisialdian euskara bultzatzeko: Bilbokoak 197 mila euro, Gasteizkoak 42 mila eta Donostiakoak 26 mila.
‐ Euskarazko hedabideetarako: Donostiakoak 168 mila euro.
‐ Euskararen corpusa eta kalitatea: Gasteizkoak 31 mila eta Bilbokoak 25 mila.
‐ Kulturgintzaren alorrean: Gasteizkoak 76 mila euro.
‐ Euskara elkarteetarako diru‐laguntzak: Bilbokoak 102 mila eta Donostiakoak 32 mila euro.
‐ Komunikazio ekintza orokorretarako: Bilbokoak 64 mila eta Donostiakoak 14 mila euro.
74
34. Taula: Hiriburuen euskara sustatzeko diru‐laguntza eta hitzarmenak, eremuei jarraiki (2012) [I azpi‐taula: ezagutza eta transmisioa]
HIRIBURUAK
Gasteiz Bilbo Donostia GUZTIRA
Euroak % Euroak % Euroak % Euroak %
Ikastetxeek edo guraso elkarteek antolatutako eskola‐orduz kanpoko ekintzetarako
180.000 31,1 55.845 7,2 14.084 2,3 249.929 12,7
Ikastetxeek euskararen alde antolatutako ekimen eta jaietarako
‐ ‐ 8.000 1,0 ‐ ‐ 8.000 0,4
Besterik 6.000 1,0 120.250 15,5 ‐ ‐ 126.250 6,4
HEZKUNTZA SISTEMAREN EUSKALDUNTZEA
186.000 32,2 184.095 23,7 14.084 2,3 384.179 19,6
% hor 48,4 47,9 3,7 100,0
Euskara ikasleentzako diru‐laguntza orokorrak
74.075 12,8 ‐ ‐ 225.651 37,0 299.727 15,3
Merkatari, ostalari eta enpresetako langileentzako euskara ikastaroetarako
10.000 1,7 ‐ ‐ ‐ ‐ 10.000 0,5
Euskaltegi pribatuei euskara ikastaroengatik
77.025 13,3 ‐ ‐ 40.576 6,7 117.601 6,0
Mintzalaguna egitasmoa aurrera eramateko
27.721 4,8 11.200 1,4 6.000 1,0 44.921 2,3
HERRITARREN EUSKALDUNTZE ALFABETATZEA
188.821 32,7 11.200 1,4 272.227 44,7 472.248 24,0
% hor 40,0 2,4 57,6 100,0
Gurasoei zuzendutako ikastaroetarako ‐ ‐ 185.000 23,8 ‐ ‐ 185.000 9,4
FAMILIA BIDEZKO TRANSMISIOA ‐ ‐ 185.000 23,8 ‐ ‐ 185.000 9,4
% hor ‐ 100,0 ‐ 100,0
EUSKARAREN EZAGUTZA ETA TRANSMISIOA GUZTIRA
374.821 64,8 380.295 49,0 286.311 47,0 1.041.427 53,0
% hor 36,0 36,5 27,5 100,0
Iturria: Siadeco, 2013
75
35. Taula: Hiriburuen euskara sustatzeko diru‐laguntza eta hitzarmenak, eremuei jarraiki (2012) [II azpi‐taula: erabilera eremuak]
HIRIBURUAK
Gasteiz Bilbo Donostia GUZTIRA
Euroak % Euroak % Euroak % Euroak %
Administrazioko langileen euskalduntze‐alfabetatze ikastaroetarako
31.930 5,5 ‐ ‐ 49.931 8,2 81.861 4,2
HERRI ADMINISTRAZIOETAKO EUSKARA PLANAK
31.930 5,5 ‐ ‐ 49.931 8,2 81.861 4,2
% hor 39,0 ‐ 61,0 100,0
Euskarazko edukiak informazio teknologien bidez hedatzeko
‐ ‐ 8.325 1,1 ‐ ‐ 8.325 0,4
Besterik ‐ ‐ ‐ ‐ 15.000 2,5 15.000 0,8
TEKNOLOGIA BERRIAK ‐ ‐ 8.325 1,1 15.000 2,5 23.325 1,2
% hor ‐ 35,7 64,3 100,0
Enpresa eta entitate pribatuen euskara planetarako
3.000 0,5 ‐ ‐ ‐ ‐ 3.000 0,2
Saltoki eta enpresetako errotulazioa euskalduntzeko
1.200 0,2 ‐ ‐ 490 0,1 1.690 0,1
ALOR SOZIOEKONOMIKOA ETA LANTEGIETAKO EUSKARA PLANAK
4.200 0,7 ‐ ‐ 490 0,1 4.690 0,2
% hor 89,6 ‐ 10,4 100,0
Kirol eta aisialdi elkarteetan euskara bultzatzeko
‐ ‐ ‐ ‐ 26.181 4,3 26.181 1,3
Euskaraz garatutako haur eta gazteen aisialdirako
12.000 2,1 197.000 25,4 ‐ ‐ 209.000 10,6
Aisialdiko ekintzetan euskara bultzatzeko
24.000 4,2 ‐ ‐ ‐ ‐ 24.000 1,2
Besterik 6.000 1,0 ‐ ‐ ‐ ‐ 6.000 0,3
KIROL ETA AISI EREMURAKO PLANGINTZAK
41.999 7,3 197.000 25,4 26.181 4,3 265.180 13,5
% hor 15,8 74,3 9,9 100,0
EUSKARAREN ERABILERA SUSTATZEKO PROGRAMETARAKO GUZTIRA
78.129 13,5 205.325 26,4 91.602 15,0 375.056 19,1
% hor 20,8 54,7 24,4 100,0
Iturria: Siadeco, 2013
76
36. Taula: Hiriburuen euskara sustatzeko diru‐laguntza eta hitzarmenak, eremuei jarraiki (2012) [III azpi‐taula: corpusa, hedabideak eta kulturgintza]
HIRIBURUAK
Gasteiz Bilbo Donostia GUZTIRA
Euroak % Euroak % Euroak % Euroak %
Euskararen corpusa eta kalitatea hobetzeko egitasmo eta erakundeentzako
‐ ‐ 17.500 2,3 ‐ ‐ 17.500 0,9
Toponimia lanak egin eta zabaltzeko
31.000 5,4 ‐ ‐ ‐ ‐ 31.000 1,6
Besterik ‐ ‐ 7.725 1,0 ‐ ‐ 7.725 0,4
EUSKARAREN CORPUSA ETA KALITATEA
31.000 5,4 25.225 3,2 ‐ ‐ 56.225 2,9
% hor 55,1 44,9 ‐ 100,0
Euskarazko idatzizko hedabideetarako
‐ ‐ ‐ ‐ 128.297 21,1 128.297 6,5
Euskarazko ikus‐entzunezko hedabideetarako
‐ ‐ ‐ ‐ 40.000 6,6 40.000 2,0
EUSKARAZKO HEDABIDEAK ‐ ‐ ‐ ‐ 168.297 27,6 168.297 8,6
% hor ‐ ‐ 100,0 100,0
Euskal liburuen itzulpenetarako 18.000 3,1 ‐ ‐ ‐ ‐ 18.000 0,9
EUSKARAZKO LIBURUGINTZA, LITERATURA ETA IRAKURZALETASUNA
18.000 3,1 ‐ ‐ ‐ ‐ 18.000 0,9
% hor 100,0 ‐ ‐ 100,0
Antzerkian euskara sustatzeko 15.000 2,6 ‐ ‐ ‐ ‐ 15.000 0,8
Zine munduan euskara sustatzeko 9.000 1,6 ‐ ‐ ‐ ‐ 9.000 0,5
Bertsolaritza sustatu eta hedatzeko
40.000 6,9 ‐ ‐ ‐ ‐ 40.000 2,0
Euskal kultura sendotu eta hedatzeko
12.279 2,1 ‐ ‐ ‐ ‐ 12.279 0,6
EUSKARAZKO KULTURGINTZA 76.279 13,2 ‐ ‐ ‐ ‐ 76.279 3,9
% hor 100,0 ‐ ‐ 100,0
EUSKARAREN CORPUSA, HEDABIDE ETA KULTURGINTZARAKO GUZTIRA
125.279 21,7 25.225 3,2 168.297 27,6 318.801 16,2
% hor 39,3 7,9 52,8 00,0
Iturria: Siadeco, 2013
77
37. Taula: Hiriburuen euskara sustatzeko diru‐laguntza eta hitzarmenak, eremuei jarraiki (2012) [IV azpi‐taula: plangintza eta egitasmo orokorrak]
HIRIBURUAK
Gasteiz Bilbo Donostia GUZTIRA
Euroak % Euroak % Euroak % Euroak %
Euskara elkarte eta bestelako elkarte pribatuentzako
‐ ‐ 101.640 13,1 32.000 5,3 133.640 6,8
Euskara sustatu eta zabaltzeko egiten diren jardueretarako
‐ ‐ ‐ ‐ 17.250 2,8 17.250 0,9
Hizkuntza sentsibilizaziorako komunikazio ekintza orokorretarako
‐ ‐ 64.000 8,2 13.600 2,2 77.600 4,0
BESTELAKO DIRU‐LAGUNTZA ETA HITZARMENAK
‐ ‐ 165.640 21,3 62.850 10,3 228.490 11,6
% hor ‐ 72,5 27,5 100,0
EUSKARAREN SUSTAPEN PLANGINTZA ETA EGITASMO OROKORRETARAKO GUZTIRA
‐ ‐ 165.640 21,3 62.850 10,3 228.490 11,6
% hor ‐ 72,5 27,5 100,0
Iturria: Siadeco, 2013
78
4.5.‐ Udalak Bizkaiko 5000 biztanlez gorako 32 udalerriek (Bilbo sartu gabe) 6,6 milioi euroko diru‐
laguntzak eman zituzten 2012an, Gipuzkoako beste hainbestek 5,8 milioi eta Arabako biek 215
mila.
38. Taula: Udalen euskara sustatzeko diru‐laguntza eta hitzarmenak, guztira (2012)
5.000 biztanlez gorako udalak
Arabako Udalak Bizkaiko Udalak Gipuzkoako
Udalak GUZTIRA
Euroak Euroak Euroak Euroak
GUZTIRA 214.759 6.459.279 5.844.138 12.518.176
% hor 1,7 51,6 46,7 100,0
Iturria: Siadeco, 2013
Udalen diru‐laguntzarik ohikoenak ondokoak dira:
• Euskara ikasleentzako diru‐laguntza orokorrak (udalen %83k eskaintzen dituzte era horretako diru‐laguntzak).
• Euskarazko hedabideetarako (udalen %68).
• Euskaltegi publikoetara bideratutako diru‐laguntzak (udalen % 67).
• Saltoki eta enpresen errotulazioa euskaratzeko laguntzak (udalen % 44).
• Mintzalaguna programa diruz laguntzeko (udalen %38).
• Euskara elkarteentzat (udalen % 32).
• Bertsolaritza sustatu eta zabaltzeko (udalen % 30).
• Ikastetxe eta gurasoek antolatutako eskolorduz kanpoko jardueretarako (udalen % 27).
• Euskara indartzea helburu duten ekimenetarako (udalen %24)
• Euskaraz garatutako haur eta gazteei zuzendutako jardueretarako (udalen % 21).
Udalen diru‐laguntzetako aurrekontuei erreparatuta, pisurik handienekoak ondokoak dira:
• Euskaltegi publikoetara bideratutako diru‐laguntzenak (aurrekontuaren % 52).
• Euskarazko hedabideei egindako transferentzienak (aurrekontuaren % 16).
• Euskara ikasleentzako diru‐laguntzenak (aurrekontuaren % 7).
79
39. Taula: Udalen euskara sustatzeko diru‐laguntza eta hitzarmenak, eremuei jarraiki (2012) [I azpi‐taula:
ezagutza eta transmisioa]
Eskaintzen dituzten udalen kopurua UDALAK
Diru‐laguntzak
Hitzar‐menak
GUZTIRA % Aurrekontua
Euroak %
Ikastetxeetako hizkuntza normalkuntza planetarako
6 2 8 12,12 210.892 1,68
Ikastetxeek edo guraso elkarteek antolatutako eskola‐orduz kanpoko ekintzetarako
15 3 18 27,27 374.334 2,99
Ikastetxeetako euskal girotze, barnetegi edo ikastetxeen arteko trukerako
2 1 3 4,55 46.603 0,37
Hezkuntzarako euskarazko idatz‐materialak sortzeko
1 ‐ 1 1,52 400 0,00
Euskarazko ikasmateriala ekoizten duten argitaletxeen azpiegituretarako
‐ 1 1 1,52 11.830 0,09
Ikastetxeek euskararen alde antolatutako ekimen eta jaietarako
5 4 9 13,64 72.993 0,58
Besterik 9 4 13 19,70 130.696 1,04
HEZKUNTZA SISTEMAREN EUSKALDUNTZEA 33 50,00 847.749 6,77
Euskara ikasleentzako diru‐laguntza orokorrak
54 1 55 83,33 905.201 7,23
Merkatari, ostalari eta enpresetako langileentzako euskara ikastaroetarako
5 ‐ 5 7,58 8.231 0,07
Unibertsitateek antolatutako udako ikastaroetarako
10 ‐ 10 15,15 4.754 0,04
Euskaltegi pribatuei euskara ikastaroengatik 4 6 10 15,15 114.985 0,92
Udalen edo udal erakundeen menpeko euskaltegi publikoei
43 1 44 66,67 6.485.672 51,81
Barnetegi egonaldietarako 5 ‐ 5 7,58 6.389 0,05
Mintzalaguna egitasmoa aurrera eramateko 10 15 25 37,88 238.189 1,90
Besterik 5 1 6 9,09 29.684 0,24
HERRITARREN EUSKALDUNTZE ALFABETATZEA
66 100,00 7.793.103 62,25
Haurtzaindegi edo haur eskoletan euskara bultzatzeko
1 ‐ 1 1,52 10.000 0,08
Gurasoei zuzendutako ikastaroetarako 3 ‐ 3 4,55 10.366 0,08
Familia barnetegietarako laguntzak 1 ‐ 1 1,52 2.700 0,02
Familia bidezko transmisio kanpainetarako 3 5 8 12,12 63.219 0,51
Besterik 1 ‐ 1 1,52 2.243 0,02
FAMILIA BIDEZKO TRANSMISIOA 12 18,18 88.528 0,71
EUSKARAREN EZAGUTZA ETA TRANSMISIOA GUZTIRA
8.729.379,7 69,7
Iturria: Siadeco, 2013
Oharra: Berez udal euskaltegiak gutxiago dira; baina kasu batzuetan euskaltegia udal batek baino gehiagok kudeatzen duenez, diru-laguntza hori eskaintzen duten udalen kopurua altuagoa da.
80
40. Taula: Udalen euskara sustatzeko diru‐laguntza eta hitzarmenak, eremuei jarraiki (2012) [II azpi‐taula: erabilera eremuak]
Eskaintzen dituzten udalen kopurua UDALAK
Diru‐laguntzak
Hitzar‐menak
GUZTIRA % Aurrekontua
Euroak %
Euskara klasetara doazen administrazio publikoko langileak ordezkatzeko
‐ ‐ ‐ 0,00 ‐ ‐
Administrazioko langileen euskalduntze‐alfabetatze ikastaroetarako
4 1 5 7,58 17.492 0,14
Besterik 1 2 3 4,55 17.109 0,14
HERRI ADMINISTRAZIOETAKO EUSKARA PLANAK
8 12,12 34.602 0,28
Informazio eta komunikazioaren teknologietan euskara sustatzeko
7 1 8 12,12 26.780 0,21
Euskarazko edukiak informazio teknologien bidez hedatzeko
3 3 6 9,09 19.680 0,16
Besterik 2 0 2 3,03 765 0,01
TEKNOLOGIA BERRIAK 11 16,67 47.225 0,38
Enpresa eta entitate pribatuen euskara planetarako
6 1 7 10,61 44.922 0,36
Alor sozioekonomikoan euskara sustatzeko egitasmoetarako
3 2 5 7,58 17.415 0,14
Saltoki eta enpresetako errotulazioa euskalduntzeko
29 ‐ 29 43,94 43.936 0,35
Besterik 2 1 3 4,55 2.105 0,02
ALOR SOZIOEKONOMIKOA ETA LANTEGIETAKO EUSKARA PLANAK
36 54,55 108.378 0,87
Kirol eta aisialdi elkarteetan euskara bultzatzeko
7 4 11 16,67 109.535 0,88
Euskaraz garatutako haur eta gazteen aisialdirako
7 7 14 21,21 304.049 2,43
Aisialdiko ekintzetan euskara bultzatzeko 5 3 8 12,12 90.849 0,73
Kirol alorrerako euskarazko ikasmaterialak eta produktuak ekoizteko
‐ 2 2 3,03 18.417 0,15
Kirol eta aisialdi elkarteetako langileen euskara ikastaroetarako
2 ‐ 2 3,03 1.575 0,01
Besterik 4 ‐ 4 6,06 9.406 0,08
KIROL ETA AISI EREMURAKO PLANGINTZAK 29 43,94 533.830 4,26
EUSKARAREN ERABILERA SUSTATZEKO PROGRAMETARAKO GUZTIRA
724.034,9 5,8
Iturria: Siadeco, 2013
81
41. Taula: Udalen euskara sustatzeko diru‐laguntza eta hitzarmenak, eremuei jarraiki (2012) [III azpi‐taula: corpusa, hedabideak eta kulturgintza]
Eskaintzen dituzten udalen kopurua UDALAK
Diru‐laguntzak
Hitzar‐menak
GUZTIRA % Aurrekontua
Euroak %
Euskararen corpusa eta kalitatea hobetzeko egitasmo eta erakundeentzako
4 1 5 7,58 6.576 0,05
Ahozko ondarea gorde eta hedatzeko lanetarako
2 7 9 13,64 57.109 0,46
Besterik 1 1 2 3,03 5.000 0,04
EUSKARAREN CORPUSA ETA KALITATEA 15 22,73 68.684 0,55
Euskarazko idatzizko hedabideetarako 16 17 33 50,00 1.297.030 10,36
Euskarazko ikus‐entzunezko hedabideetarako
4 5 9 13,64 391.541 3,13
Euskarazko internet bidezko hedabideetarako
1 2 3 4,55 15.857 0,13
Euskarazko hedabideak sustatu eta sendotzeko laguntza orokorrak
3 3 6 9,09 179.330 1,43
Besterik ‐ 1 1 1,52 67.328 0,54
EUSKARAZKO HEDABIDEAK 45 68,18 1.951.086 15,59
Literatura eta euskal irakurzaletasuna sustatzeko
4 2 6 9,09 28.712 0,23
Besterik 1 1 1 2 3,03 50.940 0,41
EUSKARAZKO LIBURUGINTZA, LITERATURA ETA IRAKURZALETASUNA
8 12,12 79.652 0,64
Antzerkian euskara sustatzeko 1 2 3 4,55 10.530 0,08
Zine munduan euskara sustatzeko 3 ‐ 3 4,55 2.079 0,02
Bertsolaritza sustatu eta hedatzeko 13 7 20 30,30 130.965 1,05
Euskal kantagintza sustatzeko 1 1 2 3,03 3.975 0,03
Euskal kultura sendotu eta hedatzeko 7 3 10 15,15 141.458 1,13
Besterik 4 1 5 7,58 15.626 0,12
EUSKARAZKO KULTURGINTZA 29 43,94 304.633 2,43
EUSKARAREN CORPUSA, HEDABIDE ETA KULTURGINTZARAKO GUZTIRA
2.404.055 19,2
Iturria: Siadeco, 2013
82
42. Taula: Udalen euskara sustatzeko diru‐laguntza eta hitzarmenak, eremuei jarraiki (2012) [IV azpi‐taula: plangintza eta egitasmo orokorrak]
Eskaintzen dituzten udalen kopurua UDALAK
Diru‐laguntzak
Hitzar‐menak
GUZTIRA % Aurrekontua
Euroak %
Toki‐entitateetan EBPN garatzeko 3 3 6 9,09 78.930 0,63
Udal eta mankomunitateek bultzatutako euskara egitasmoetarako
4 3 7 10,61 114.354 0,91
Besterik ‐ 1 1 1,52 16.330 0,13
TOKI ENTITATEEK KUDEATUTAKO EUSKARA EGITASMOETARAKO DIRU‐LAGUNTZAK
12 18,18 209.613 1,67
Euskara elkarte eta bestelako elkarte pribatuentzako
11 10 21 31,82 268.380 2,14
Euskara sustatu eta zabaltzeko egiten diren jardueretarako
11 5 16 24,24 103.682 0,83
Hizkuntza sentsibilizaziorako komunikazio ekintza orokorretarako
2 1 3 4,55 24.650 0,20
Hizkuntza normalkuntzarako ikerketa eta proiektu orokorretarako
2 1 3 4,55 54.381 0,43
BESTELAKO DIRU‐LAGUNTZA ETA HITZARMENAK
38 57,58 451.093 3,60
EUSKARAREN SUSTAPEN PLANGINTZA ETA EGITASMO OROKORRETARAKO GUZTIRA
660.706 5,3
Iturria: Siadeco, 2013
83
4.6.‐ Lurraldekako azterketa Argibideak
Azterketan kontuan hartutako erakunde guztiak kontuan hartuta (udalak, hiriburuak,
aldundiak eta Eusko Jaurlaritza), lurralde bakoitzean hizkuntza normalkuntzarako eremu
bakoitzerako zenbat diru‐laguntza dagoen jakin nahi izan dugu; horretarako €/biztanleko
ratioak erabili ditugu.
Euskararen ezagutzara bideratutako diru‐laguntzak
Herri erakundeek euskararen ezagutza eta transmisiorako dituzten diru‐laguntzen batez
bestekoa 21,30 €/biztanleko izanik, 17,37 € euskalduntze‐alfabetatze eremuari dagozkionak
dira. Eusko Jaurlaritzaren ekarpenagatik (HABEren bidez) eta, berriro ere azpimarratu behar
dugu, udal euskaltegiak dauden herrietan, herri horietako udalek euskaltegiaren gastuak
finantzatzeko egindako diru‐ekarpenarengatik da batez ere ratio hori nahikoa altua.
Hezkuntza sistemaren euskalduntzera, Eusko Jaurlaritzak 3,24 € bideratzen ditu biztanleko
diru‐laguntza eta hitzarmenetan.
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
Hezkuntza sist.eusk. Irakaskuntzan sustatzea Euskalduntze‐alfabetatzea Familia transmisioa
3,2
0,6
13,9
3,2
0,5
18,9
0,2
3,2
0,7
16,5
0,1
21. Irudia: Herri administrazioak euskararen ezagutza eta transmisiorako emandako diru‐laguntzen biztanleko ratioak,lurraldeari jarraiki (2012)
Araba
Bizkaia
Gipuzkoa
Iturria: Siadeco, 2013.
84
43. Taula: Hezkuntza‐sistemaren euskalduntzea, irakaskuntzan erabilera sustatzea, herritarren euskalduntze‐
alfabetatzea eta familia bidezko transmisiorako diru‐laguntzen aurrekontuak biztanleko, lurraldeari jarraiki (2012)
Lurraldea Erakundea
Hezkuntza‐sistemaren euskalduntzea
Irakaskuntzan erabilera sustatzea
Herritarren
euskalduntze‐alfabetatzea
Familia bidezko
transmisioa
Euskararen ezagutza
eta transmisioa GUZTIRA
€ biztanleko € biztanleko € biztanleko € biztanleko € biztanleko
Araba
Udalak ‐ ‐ 6,72 ‐ 6,72
Vitoria‐Gasteizko Udala ‐ 0,77 0,78 ‐ 1,55
Arabako FA ‐ ‐ 0,19 ‐ 0,19
Eusko Jaurlaritza 3,24 ‐ 12,52 ‐ 15,75
Guztira 3,24 0,58 13,89 ‐ 17,71
Bizkaia
Udalak ‐ 0,49 7,54 0,02 8,05
Bilboko Udala ‐ 0,52 0,03 0,53 1,08
Bizkaiko FA ‐ ‐ ‐ ‐ ‐
Eusko Jaurlaritza 3,24 ‐ 14,41 ‐ 17,65
Guztira 3,24 0,45 18,91 0,17 22,76
Gipuzkoa
Udalak ‐ 1,11 5,22 0,17 6,5
Donostiako Udala ‐ 0,08 1,46 ‐ 1,54
Gipuzkoako FA ‐ ‐ ‐ ‐ ‐
Eusko Jaurlaritza 3,24 ‐ 12,7 ‐ 15,93
Guztira 3,24 0,74 16,45 0,11 20,53
GUZTIRA
Udalak ‐ 0,72 6,61 0,08 7,41
Hiriburuak ‐ 0,49 0,61 0,24 1,34
Foru Aldundiak ‐ ‐ 0,03 ‐ 0,03
Eusko Jaurlaritza 3,24 ‐ 13,58 ‐ 16,81
GUZTIRA 3,24 0,56 17,37 0,12 21,3
Iturria: Siadeco, 2013.
85
Alor publikoan zein pribatuan euskararen erabilera sustatzeko programa sektorialetarako diru‐laguntzak
Alor honetako azpi‐eremu guztiak bilduta kalkulatutako batez bestekoa, 3,25 €/biztanleko da.
Teknologia berrietan euskararen erabilera sustatzea eta alor sozioekonomikoan euskara
sustatu eta euskara planak garatzea helburu duten diru‐laguntza lerroek dute ekonomikoki
garrantzirik gehien; teknologia berrien eremuari dagokionez, kopururik garrantzitsuenak
Bizkaia eta Gipuzkoako foru aldundienak eta Eusko Jaurlaritzarenak dira. Alor
sozioekonomikoan berriz, Eusko Jaurlaritzarena da nagusi, alde handiz.
Kirolean eta aisialdian euskararen erabilera indartzeko diru‐laguntzen atalari 0,40 euro
eskaintzen zaizkie batez beste biztanleko, eta ratio horren gainetik ageri dira Gipuzkoako
udalak eta Bilboko Udala.
Herri administrazioetako euskara planak diruz‐laguntzeko biztanleko 0,24 € erabiltzen dira, eta
ratio horren gainetik Donostiako Udala ageri da.
0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
Administrazioa Teknologia berriak Lan‐mundua Kirola eta aisia
0,29
0,69
0,38
0,130,19
1,46
0,75
0,350,31
1,35
2,58
0,62
22. Irudia: Herri administrazioak euskararen erabilera planetarako emandako diru‐laguntzen biztanleko ratioak, lurraldeari jarraiki (2012)
Araba
Bizkaia
Gipuzkoa
Iturria: Siadeco, 2013.
86
44. Taula: Herri‐administrazioa, teknologia berriak , alor sozioekonomikoa, publizitatea eta lantegiak eta kirol eta aisia eremuetako erabilera planetarako diru‐laguntzen aurrekontuak biztanleko, lurraldeari jarraiki (2012)
Lurraldea Erakundea
Herri‐admi‐nistrazioe‐tako euskara
planak
Teknologia berriak
Alor sozio‐ekonomikoa, eta lantegie‐tako euskara planak (p
Kirol eta aisi eremurako plangintzak
Euskararen erabilera sustatzeko programeta‐
rako GUZTIRA € biztanleko € biztanleko € biztanleko € biztanleko
Araba
Udalak ............................... ‐ ‐ ‐ ‐ ‐
Vitoria‐Gasteizko Udala .... 0,13 ‐ 0,02 0,17 0,32
Arabako FA ....................... ‐ 0,03 0,00 ‐ 0,03
Eusko Jaurlaritza ............... 0,19 0,67 0,37 1,23
Guztira 0,29 0,69 0,38 0,13 1,50
Bizkaia
Udalak ............................... ‐ 0,01 0,06 0,30 0,37
Bilboko Udala .................... ‐ 0,02 ‐ 0,56 0,58
Bizkaiko FA ........................ ‐ 0,78 0,24 ‐ 1,02
Eusko Jaurlaritza ............... 0,19 0,67 0,47 1,33
Guztira 0,19 1,46 0,75 0,35 2,75
Gipuzkoa
Udalak ............................... 0,07 0,08 0,15 0,71 1,01
Donostiako Udala ............. 0,27 0,08 ‐ 0,14 0,49
Gipuzkoako FA .................. ‐ 0,61 0,32 0,12 1,05
Eusko Jaurlaritza ............... 0,19 0,67 2,16 3,02
Guztira 0,31 1,35 2,58 0,62 4,85
GUZTIRA
Udalak ............................. 0,03 0,04 0,09 0,45 0,61
Hiriburuak ........................ 0,10 0,03 0,01 0,34 0,48
Foru Aldundiak ................. ‐ 0,61 0,23 0,04 0,88
Eusko Jaurlaritza .............. 0,19 0,67 1,01 1,86
GUZTIRA 0,24 1,31 1,29 0,40 3,25 Iturria: Siadeco, 2013.
Oharra: publizitatearen eremuan ez dago diru‐laguntzarik
87
Euskararen corpusa, hedabideak eta kulturgintza
Herri administrazioak hedabideetan euskararen erabilera sustatzeko diru‐laguntzen batez
besteko datua 3,80€/biztanleko da. Euskararen corpuserako eta kalitatea sustatzeko
hitzarmenena 1,41, kulturgintzarako 0,65 eta liburugintzarako 0,63; guztiak bilduta arlo
honetarako urtean 6,48 euro ipintzen dira biztanleko batez beste diru‐laguntzatan.
Gipuzkoako diru‐laguntzatan dago alderik gehien, non batez besteko ratio hori nabarmen
altuagoa den, 10,03 €/biztanleko hain zuzen ere.
Eremuen artean gehien nabarmentzen dena berriz, euskarazko hedabideena da, erakunde
publikoek guztiek eman baitituzte diru‐laguntza altuagoak Gipuzkoako lurraldean; ondorioz
Gipuzkoan herritar bakoitzeko 6,90 euroko diru‐laguntzak daude euskarazko hedabideentzat,
Bizkaian 2,51 euro eta Araban 1,62.
0
1
2
3
4
5
6
7
Euskararen corpusa Hedabideak Liburugintza Kulturgintza
0,96
1,62
0,28
0,941,28
2,51
0,730,53
1,81
6,90
0,62 0,70
23. Irudia: Herri administrazioak euskararen corpuserako, hedabideetarako eta kulturgintzarako emandako diru‐laguntzenbiztanleko ratioak, lurraldeari jarraiki (2012)
Araba
Bizkaia
Gipuzkoa
Iturria: Siadeco, 2013.
88
45. Taula: Euskararen corpuserako, hedabideetarako, liburugintzarako eta kulturgintzarako diru‐laguntzen
aurrekontuak biztanleko, lurraldeari jarraiki (2012)
Lurraldea Erakundea
Euskararen Corpusa eta kalitatea
Euskarazko hedabideak
Euskarazko liburugintza, literatura eta irakurzaletas
una
Euskarazko kulturgintza
Euskaren corpusa,
hedabide eta kulturgintza‐rako GUZTIRA
€ biztanleko € biztanleko € biztanleko € biztanleko
Araba
Udalak .............................. ‐ 0,58 ‐ ‐ 0,58
Vitoria‐Gasteizko Udala .... 0,13 ‐ 0,07 0,31 0,51
Arabako FA ....................... 0,17 ‐ ‐ 0,28 0,45
Eusko Jaurlaritza ............... 0,69 1,57 0,22 0,42 2,91
Guztira 0,96 1,62 0,28 0,94 3,81
Bizkaia
Udalak .............................. 0,01 0,47 0,05 0,16 0,69
Bilboko Udala ................... 0,07 ‐ ‐ ‐ 0,07
Bizkaiko FA ....................... 0,56 0,26 0,48 0,02 1,32
Eusko Jaurlaritza ............... 0,69 1,97 0,22 0,42 3,31
Guztira 1,28 2,51 0,73 0,53 5,05
Gipuzkoa
Udalak .............................. 0,14 3,50 0,09 0,42 4,15
Donostiako Udala ............. ‐ 0,90 ‐ ‐ 0,90
Gipuzkoako FA .................. 1,03 1,16 0,33 0,01 2,53
Eusko Jaurlaritza ............... 0,69 3,24 0,22 0,42 4,58
Guztira 1,81 6,90 0,62 0,70 10,03
GUZTIRA
Udalak ............................ 0,06 1,66 0,07 0,26 2,05
Hiriburuak ........................ 0,07 0,22 0,02 0,10 0,41
Foru Aldundiak ................ 0,66 0,51 0,36 0,05 1,58
Eusko Jaurlaritza ............. 0,69 2,32 0,22 0,42 3,66
GUZTIRA 1,41 3,80 0,63 0,65 6,48
Iturria: Siadeco, 2013.
89
Toki entitateentzako diru‐laguntzak eta bestelako euskara egitasmo orokorretarako hitzarmenak
Erakunde guztiek arlo honetarako dituzten diru‐laguntza eta hitzarmenen aurrekontua, 4,08
€/biztanleko da urtean; horietatik 2,03 udal eta mankomunitateei zuzendutako diru‐laguntza
orokorretarako eta 2,05 bestelako diru‐laguntza eta hitzarmen orokorretarako.
Aurrez pentsa daitekeen bezala, Eusko Jaurlaritzari eta foru aldundiei lotutako diru‐laguntza
eta hitzarmenen aurrekontuek dute pisurik gehien arlo honetan eta bereziki Bizkaiko Foru
Aldundienek. Datu zehatzak, hurrengo taula eta grafikoetan aurki daitezke.
0
0,5
1
1,5
2
2,5
Sustapen plangintza orokorrak‐ Toki entitateeta mankomunitateetara
Bestelako diru‐laguntza eta hitzarmenak
1,76
0,71
2,14
2,44
1,99 2,02
24. Irudia: Herri administrazioak euskararen sustapen plangintza eta egitasmo orokorretarako emandako diru‐laguntzen biztanleko ratioak,
lurraldeari jarraiki (2012)
Araba
Bizkaia
Gipuzkoa
Iturria: Siadeco, 2013.
90
46. Taula: Euskararen sustapen, ikerketa eta komunikazio ekintza orokorretarako diru‐laguntzen aurrekontuak biztanleko, lurraldeari jarraiki (2012)
Lurraldea Erakundea
Tokiko entitateek kudeatutako euskara
egitasmoetarako diru‐laguntzak (EBPN‐ESEP)
Bestelako diru‐laguntza eta hitzarmenak
Euskaren sustapen plangintza eta egitasmo
orokorretarako GUZTIRA
€ biztanleko € biztanleko € biztanleko
Araba
Udalak ‐ 0,21 0,21
Vitoria‐Gasteizko Udala ‐ ‐ ‐
Arabako FA 1,20 0,23 1,43
Eusko Jaurlaritza 0,56 0,46 1,02
Guztira 1,76 0,71 2,47
Bizkaia
Udalak 0,11 0,15 0,26
Bilboko Udala 0,00 0,47 0,47
Bizkaiko FA 1,54 1,50 3,04
Eusko Jaurlaritza 0,53 0,72 1,25
Guztira 2,14 2,44 4,58
Gipuzkoa
Udalak 0,29 0,75 1,04
Donostiako Udala ‐ 0,34 0,34
Gipuzkoako FA 0,59 0,59 1,18
Eusko Jaurlaritza 1,21 0,86 2,07
Guztira 1,99 2,02 4,01
GUZTIRA
Udalak 0,18 0,38 0,56
Hiriburuak ‐ 0,29 0,29
Foru Aldundiak 1,18 1,01 2,19
Eusko Jaurlaritza 0,76 0,73 1,48
GUZTIRA 2,03 2,05 4,08
Iturria: Siadeco, 2013
91
Hizkuntza normalkuntzarako egiturak eta giza baliabideak
5.1.‐ Herri‐administrazioen euskara zerbitzuetako pertsonala
Zenbat lagun erakunde‐mota bakoitzean
Hiru lurraldeetako 5000 biztanlez gorako udalerrietako 66 udaletan, euskara zerbitzu zein
ataletan sortutako enplegua 171 lagun ingurukoa da; lanaldi osoa ez duten langileen kasuan,
kopuruak erregularizatu egin dira lanaldi osoko enplegu kopurua kalkulatzeko; ondorioz,
udaletako langileen kopurua, kopuru hori baino altuagoa ere bada. Udalen menpekoak diren
euskara arloko erakunde autonomoetako langileak ere sartuak daude zenbateko horretan.
Hiru hiriburuetako euskara zerbitzuetako zuzeneko pertsonala 43 lagun ingurukoa da;
aldundietan lan egiten dutenak 55, eta azkenik Jaurlaritzako sail eta erakunde autonomo
ezberdinetan, 447 lagun.
Euskarari loturiko Jaurlaritzaren pertsonala 447 izanik, 10 lagunetatik ia 6, Hezkuntza Sailaren
barruan kokatu behar dira, zehazki 250 lagun. Ulibarri programako langileak 96, IRALE
irakastegietakoak 83, Euskal Girotze Barnetegietako monitoreak 20, Berritzeguneetako HNTak
19, Lakuako Euskara Zerbitzuan 12, Hezkuntza Ordezkaritzetako euskara ataletan 9, Hezkuntza
Ordezkaritzetako normalkuntza teknikariak 7 eta bestelako ataletan 4 langile.
5
Udalak171%23,9
Hiriburuak43%6,0
Foru Aldundiak55%7,7
Eusko Jaurlaritza
447%62,5
25. Irudia: Herri‐administrazioetako euskara ataletan lan egiten duten pertsonen kopurua eta banaketa (%), erakunde‐motari
jarraiki (2012)
Fuente: Siadeco 2013.
92
47. Taula: Eusko Jaurlaritzaren sail eta menpeko erakunde autonomoetako pertsonala (2012)
Erakunde‐mota
Saila edo erakundea Pertsona kopurua
Kop. %
Eusko Jaurlaritza
Ekonomia eta Ogasun Saila ........................................................... 1,33 0,30
Herrizaingo Saila ........................................................................... 1,33 0,30
Enplegu eta Gizarte Gaietako Saila ............................................... 1,00 0,22
Ingurumen, Lurralde Plangintza, Nekazaritza eta Arrantza Saila .. 1,66 0,37
Justizia eta Herri Administrazio Saila ............................................ 1,33 0,30
Osasun eta Kontsumo Saila ........................................................... 4,33 0,97
Etxebizitza, Herri Lan eta Garraio Saila ......................................... 1,66 0,37
Lehendakaritza .............................................................................. 2,00 0,45
Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saila .................................. 250,00 55,92
Kultura Saila .................................................................................. 43,00 9,62
Industria, Berrikuntza, Merkataritza eta Turismo Saila ................ 1,33 0,30
GUZTIRA 308,97 69,11
Erakunde autonomoak
HAEE/IVAP ..................................................................................... 64,80 14,49
HABE ............................................................................................. 64,00 14,31
Ertzaintza ...................................................................................... 8,00 1,79
EUSTAT .......................................................................................... 1,00 0,22
LEHIAREN EUSKAL AGINTARITZA .................................................. ‐ ‐
LANBIDE ........................................................................................ ‐ ‐
EMAKUNDE ................................................................................... 0,33 0,07
OSALAN ......................................................................................... ‐ ‐
KONTSUMOBIDE ‐ KONTSUMOKO EUSKAL INSTITUTOA .............. ‐ ‐
GUZTIRA 138,13 30,89
GUZTIRA 447,10 100,00
Iturria: Siadeco, 2013
Zenbat lagun lurralde bakoitzean
Udal, hiriburu eta aldundiko langileak batuta, 29 langile inguru daude Arabako euskara
ataletan (zuzenean administrazioek egindako kontratazioetako pertsonala).
Bizkaiko kasuan, Arabarako kalkulatutako datuaren parekoa, 104 izango litzateke, udaletan 67
langile, Bilboko udalean 11 inguru eta Bizkaiko Foru Aldundian 27.
Gipuzkoako erakundeetakoak 136 inguru izango lirateke, udaletan 100, Donostiako Udalean 20
eta Gipuzkoako Foru Aldundian 15.
93
Biztanle bakoitzeko ratioak kalkulatuta, Araban eta Bizkaian, batez beste, euskara teknikari edo
euskara arloko langile bakoitzeko 11 mila herritar daude; Gipuzkoan berriz, 5 mila.
Hiriburuen kasuan, euskara atalen kudeaketarako pertsonal finkoa kontratatzerakoan irizpide
oso ezberdinak erabili dira; Bilboko Udalak 11 langile ditu eta Donostiakoak berriz 20.
48. Taula: Udal, hiriburu eta Foru Aldundietako euskara ataletako pertsonala, lurraldeari jarraiki (2012)
Lurraldea Erakundea Pertsona kopurua Biztanle
kopurua langileko Kop. %
Araba
Udalak 3,85 1,43 7.431,69
Vitoria‐Gasteizko Udala 12,00 4,47 20.185,25
Arabako FA 13,00 4,84 24.812,08
Guztira 28,85 10,74 11.180,49
Bizkaia
Udalak 66,57 24,77 10.360,49
Bilboko Udala 10,66 3,97 32.985,83
Bizkaiko FA 27,00 10,05 42.905,15
Guztira 104,23 38,79 11.114,26
Gipuzkoa
Udalak 100,62 37,45 4.571,70
Donostiako Udala 20,00 7,44 9.320,45
Gipuzkoako FA 15,00 5,58 47.473,13
Guztira 135,62 50,47 5.250,68
GUZTIRA
Udalak 171,04 63,65 6.889,11
Hiriburuak 42,66 15,88 18.290,23
Foru Aldundiak 55,00 20,47 39.874,42
GUZTIRA 268,70 100,00 8.161,86
Iturria: Siadeco, 2013
5.2.‐ Euskara ataletako lanpostuak Udal eta hiriburuetan, euskara ataletako 3 langiletik 1 baino gehiago (%37), euskara teknikari,
hizkuntza normalizatzaile edota dinamizatzaile lanak egiten dituztenak dira (80 lagun inguru).
45 bat itzultzailek egiten du lan toki horietan (%21), arlo buruak dira 32 (% 15) eta
administrariak edo administrari laguntzaileak beste 32 inguru (% 15). Bestelako lanpostuak 25
bat dira (hizkuntza trebatzaileak, teknikari itzultzaileak eta abar).
94
Foru aldundietan, itzultzaile lanpostuak dira ugarienak, 23 langile (lanpostu guztien % 42).
Administrarien lanpostuak 12 (% 22), euskara teknikarienak 8 (% 15), arlo buruak 7 (% 13) eta
bestelakoak 5 lagun (% 8).
0,4
3,0
3,6
4,6
5,2
9,6
15,2
21,2
37,2
0 20 40 60
Kultur teknikariak
Teknikari itzultzaileak
Hizkuntza trebatzaileak
Besterik
Administrari laguntzaileak
Administrariak
Euskara arloko buruak
Itzultzaile, zuzentzaile eta interpreteak
Euskara teknikari, hizkuntza normalizatzaile etadinamizatzaile
26. Irudia: Udal eta hiriburuetako euskara ataletako lanpostuen banaketa (%) (2012)
Iturria: Siadeco, 2013.
95
Eusko Jaurlaritzaren kasuan, Hezkuntza Saileko pertsonala lanpostu‐motaren arabera
sailkatzerik ez da izan. Gainerako sail eta erakunde autonomoetan lan egiten dutenen artean,
93 euskara teknikariak dira, 37 itzultzaileak, 26 administrariak, 15 administrari laguntzaileak,
13 euskara arloko buruak eta bestelakoen artean sailkatutakoak, guztira, 11 lagun inguru.
1,8
1,8
5,5
12,7
14,6
21,8
41,8
0 20 40 60
Hizkuntza trebatzaileak
Kultur teknikariak
Teknikari itzultzaileak
Administrari laguntzaileak
Besterik
Euskara arloko buruak
Euskara teknikari, hizkuntza normalizatzaile etadinamizatzaile
Administrariak
Itzultzaile, zuzentzaile eta interpreteak
27. Irudia: Foru Aldundietako euskara ataletako lanpostuen banaketa (%) (2012)
Iturria: Siadeco, 2013.
96
5.3.‐ Euskara ataletako langileen kontratazio‐egoera
Udal eta hiriburuetako euskara ataletako 10 langiletik 6 (% 59) funtzionarioak dira, 126
enplegatu. Laboral finkoak % 14, bitarteko funtzionarioak % 12, aldi baterako langileak % 11
eta bestelako egoeran daudenak % 4.
Aldundietan, funtzionario direnen portzentajea altuagoa da (% 84), bitarteko funtzionarioak
dira % 11 eta aldi baterako langileak % 5.
Jaurlaritzan, Hezkuntza Saileko langileen daturik ezin izan da eskuratu. Gainerakoen artean,
102 funtzionarioak, 86 bitarteko funtzionarioak, 17 laboral finkoak, 3 aldi baterako langileak
eta azken bat, bestelako egoeran.
1,0
1,3
2,9
3,4
5,8
8,2
20,8
56,6
0 20 40 60
Hizkuntza trebatzaileak
Kultur teknikariak
Teknikari itzultzaileak
Besterik
Euskara arloko buruak
Administrari laguntzaileak
Administrariak
Itzultzaile, zuzentzaile eta interpreteak
Euskara teknikari, hizkuntza normalizatzaile…
Besterik ‐ HUISeko pertsonala
28. Irudia: Eusko Jaurlaritzaren eta menpeko erakunde autonomoen euskara ataletako lanpostuen banaketa (%) (2012)
Iturria: Siadeco, 2013.
97
1,4
2,9
11,2
12,0
13,9
58,8
0 20 40 60 80 100
Ez dakit / Erantzunik ez
Besterik
Aldi baterako langileak
Bitarteko funtzionarioa
Laboral finkoak
Funtzionarioak
29. Irudia: Udal eta hiriburuetako euskara ataletako langileenkontratu‐motak (%) (2012)
Iturria: Siadeco, 2013.
5,5
10,9
83,6
0 20 40 60 80 100
Aldi baterako langileak
Bitarteko funtzionarioa
Funtzionarioak
30. Irudia: Foru Aldundietako euskara ataletako langileen kontratu‐motak (%) (2012)
Iturria: Siadeco, 2013.
98
5.4.‐ Euskara ataletako langileen lan‐kategoria edo kidegoa
Udal eta hiriburuetako langileen % 60 B taldekoa edo erdi mailako kidegokoa da; % 18 C
taldekoa, % 13 Akoa edo goi mailako kidegokoa; Dkoak, % 11 eta gainerako %7 bestelako
egoeran.
Aldundietan aldiz, A taldekoak edo goi mailako kidegokoak dira erdiak baino gehiago (% 53);
erdi mailako kidegokoak % 24, Ckoak % 22 eta Dkoak % 2.
Jaurlaritzaren kasuan, Hezkuntza Sailekoen sailkapenik ez dugu. Gainerakoen artean, 109
langile inguru A taldekoak, 48 Bkoak, 32 Dkoak eta 18 Ckoak.
0,2
0,7
3,8
19,3
22,8
53,2
0 20 40 60 80 100
Besterik
Aldi baterako langileak
Laboral finkoak
Bitarteko funtzionarioa
Funtzionarioak
Ez dakit / Erantzunik ez ‐ (HUIS)
31. Irudia: Eusko Jaurlaritzaren eta menpeko erakunde autonomoen euskara ataletako langileen kontratu‐motak (%) (2012)
Iturria: Siadeco, 2013.
99
0 10 20 30 40 50 60
Besterik
Ed/Ee
D taldea, administrarilaguntzaileen kidegoa
A taldea, goi mailako kidegoa
C taldea, administrarien kidegoa
B taldea, erdi mailako kidegoa
32. Irudia: Udal eta hiriburuetako euskara ataletako langileen lan‐kategoriak (%)
(2012)
Iturria: Siadeco, 2013.
1,8
21,8
23,6
52,7
0 10 20 30 40 50 60
D taldea, administrari laguntzaileenkidegoa
C taldea, administrarien kidegoa
B taldea, erdi mailako kidegoa
A taldea, goi mailako kidegoa
33. Irudia: Foru Aldundietako euskara ataletako langileen lan‐kategoriak (%) (2012)
Iturria: Siadeco, 2013.
100
0,2
0,2
4,0
7,2
10,8
24,3
53,2
0 10 20 30 40 50 60
Besterik
E taldea, subalternoak
C taldea, administrarien kidegoa
D taldea, administrari laguntzaileenkidegoa
B taldea, erdi mailako kidegoa
A taldea, goi mailako kidegoa
Ed/Ee ‐ HUIS
34. Irudia: Eusko Jaurlaritzaren eta menpeko erakunde autonomoen euskara ataletako langileen lan‐kategoriak (%) (2012)
Iturria: Siadeco, 2013.
101
Udalerri‐tipologien araberako azterketa
6.1.‐ Udalerri‐tipologien definizioa Aurrekontuen batez bestekoen eta €/biztanleko ratioen araberako analisiaz haratago,
udalerriak aldagai ezberdinen arabera multzokatzeko ahalegin bat egin da jarraian eta nolabait
udalerri‐multzoen tipologia bat eraiki. 5000 biztanlez gorako 66 udalerrietako udalekin egin da
ariketa hori.
Udalerri‐multzoak, euskararen sustapenerako ipinitako diru‐baliabideei jarraiki (€/biztanleko):
• A multzoa Euskara‐aurrekontu baxukoak [biztanleko 25 € baino gutxiago]
‐ 24 udalerri (ikus zerrenda hurrengo koadroan).
‐ Erkidegoko biztanleriaren % 53.
‐ Batez beste, urtean 17 euro euskararako.
• B multzoa Euskara‐aurrekontu ertainekoak [biztanleko 25‐40 € artean]
‐ 25 udalerri (ikus zerrenda hurrengo koadroan).
‐ Erkidegoko biztanleriaren % 32.
‐ Batez beste, urtean 32 euro euskararako.
• C multzoa Euskara‐aurrekontu altukoak [biztanleko 40 € baino gehiago]
‐ 17 udalerri (ikus zerrenda hurrengo koadroan).
‐ Erkidegoko biztanleriaren % 15.
‐ Batez beste, urtean 53 euro euskararako.
6
102
49. Taula: Udalerrien sailkapena, euskararako aurrekontu‐maila altua, ertaina edo baxuaren arabera (€/biztanleko) (2012)
Udalen euskararako aurrekontu‐
maila (€/biztanleko)
Batez besteko
aurrekontua (€/
biztanleko)
Udalerri kopurua
Biztanleria
Udalerri‐multzoa
Kop. %
Baxua [< 25 €/biztanleko]
17,41 24 624.997 53,04
Amorebieta‐Etxano, Azkoitia, Balmaseda, Barakaldo, Eibar, Erandio, Ermua, Errenteria, Getxo, Gorliz, Gueñes, Irun, Laudio, Lazkao, Leioa, Lekeitio, Mutriku, Ondarroa, Ordizia, Ortuella, Portugalete, Santurtzi, Sestao, Zalla
Ertaina [25 eta 40 € artean/ biztanleko]
32,28 25 381.501 32,38
Abadiño, Abanto‐Zierbena, Amurrio, Andoain, Arrigorriaga, Azpeitia, Basauri, Beasain, Bergara, Bermeo, Deba, Durango, Galdakao, Hernani, Hondarribia, Lasarte‐Oria, Mungia, Oiartzun, Pasaia, Sopelana, Tolosa, Trapagaran, Usurbil, Villabona, Zumaia
Altua [>40 €/biztanleko]
52,62 17 171.816 14,58
Aretxabaleta, Arrasate, Berango, Derio, Elgoibar, Elorrio, Etxebarri, Gernika‐Lumo, Legazpi, Lezo, Muskiz, Oñati, Orio, Urnieta, Urretxu, Zarautz, Zumarraga
GUZTIRA 32,12 66 1.178.314 100,00
Iturria: Siadeco, 2013.
Udalerri‐multzoak, euskara aurrekontuek udal aurrekontu osoarekiko duten pisu erlatiboari jarraiki (%):
• A multzoa Baxua [euskararen ehunekoa, % 2,00 baino gutxiago]
‐ 23 udalerri (ikus zerrenda hurrengo koadroan).
‐ Erkidegoko biztanleriaren % 51.
‐ Euskararen batez besteko pisu erlatiboa: % 1,48
• B multzoa Ertaina [euskararen ehunekoa, % 2,00‐2,99 artean]
‐ 21 udalerri (ikus zerrenda hurrengo koadroan).
‐ Erkidegoko biztanleriaren % 26.
‐ Euskararen batez besteko pisu erlatiboa: % 2,49
103
• C multzoa Altua [euskararen ehunekoa, % 3,00 edo gehiago]
‐ 22 udalerri (ikus zerrenda hurrengo koadroan).
‐ Erkidegoko biztanleriaren % 23.
‐ Euskararen batez besteko pisu erlatiboa: % 4,07
50. Taula: Udalerrien sailkapena, euskara aurrekontuek aurrekontu likidatu osoarekiko duten pisu
erlatiboari jarraiki (%) (2012)
Udalen euskara aurrekontuaren pisu‐erlatiboa‐
ren maila
Batez besteko pisua (%)
Udalerri kopurua
Biztanleria Udalerri‐multzoa
Kop. %
Baxua (euskara % < 2% )
1,48 23 604.191 51,28
Amorebieta‐Etxano, Azkoitia, Balmaseda, Barakaldo, Erandio, Ermua, Errenteria, Getxo, Gorliz, Gueñes, Hondarribia, Irun, Laudio, Lazkao, Leioa, Lekeitio, Mutriku, Ondarroa, Ortuella, Portugalete, Santurtzi, Sestao, Zalla
Ertaina (euskara % ‐ %2,00‐%2,99 artean)
2,49 21 301.283 25,57
Abanto‐Zierbena, Amurrio, Andoain, Basauri, Beasain, Bermeo, Deba, Durango, Eibar, Mungia, Muskiz, Oiartzun, Ordizia, Orio, Pasaia, Sopelana, Tolosa, Trapagaran, Usurbil, Zumaia
Altua (euskara %3 edo gehiago)
4,07 22 272.840 23,16
Aretxabaleta, Arrasate, Arrigorriaga, Azpeitia, Berango, Bergara, Derio, Elgoibar, Elorrio, Etxebarria, Galdakao, Gernika‐Lumo, Hernani, Lasarte‐Oria, Legazpi, Lezo, Oñati, Urnieta, Urretxu, Villabona, Zarautz, Zumarraga
GUZTIRA 2,66 66 1.178.314 100,00
Iturria: Siadeco, 2013.
104
Udalerri‐multzoak, udalak kudeatutako aurrekontu osoari jarraiki (€/biztanleko):
• A multzoa Udal‐aurrekontu baxukoak [biztanleko 1.100 € baino gutxiago]
‐ 23 udalerri (ikus zerrenda hurrengo koadroan).
‐ Erkidegoko biztanleriaren % 43.
‐ Batez beste, urtean 1.011 euroko udal aurrekontua.
• B multzoa Udal‐aurrekontu ertainekoak [biztanleko 1.100‐1.300 € artean]
‐ 21 udalerri (ikus zerrenda hurrengo koadroan).
‐ Erkidegoko biztanleriaren % 29.
‐ Batez beste, urtean 1.178 euroko udal aurrekontua.
• C multzoa Udal‐aurrekontu altukoak [biztanleko 1.300 € baino gehiago]
‐ 22 udalerri (ikus zerrenda hurrengo koadroan).
‐ Erkidegoko biztanleriaren % 28.
‐ Batez beste, urtean 1.459 euroko udal aurrekontua.
51. Taula: Udalerrien sailkapena, udalen aurrekontu likidatu osoaren arabera (€/biztanleko) (2012)
Udalen guztirako aurrekontu likidatuaren
maila
Batez besteko
aurrekontu likidatua
(€/biztanleko)
Udalerri kopurua
Biztanleria
Udalerri‐multzoa
Kop. %
Baxua [< 1.100 €/biztanleko]
1.011,64 23 509.721 43,26
Amurrio, Arrigorriaga, Balmaseda, Barakaldo, Beasain, Bermeo, Durango, Eibar, Elgoibar, Etxebarri, Galdakao, Gernika‐Lumo, Getxo, Hernani, Irun, Legazpi, Lekeitio, Mutriku, Ortuella, Sopelana, Urretxu, Villabona, Zalla
Ertaina [1.100‐1.300 € artean/biztanleko]
1.178,37 21 337.005 28,60
Abanto‐Zierbena, Amorebieta‐Etxano, Azkoitia, Azpeitia, Berango, Bergara, Deba. Errenteria, Lasarte‐Oria, Laudio, Lazkao, Lezo, Mungia, Ondarroa, Santurtzi, Sestao, Tolosa, Urnieta, Zarautz, Zumaia
Altua [>1.300 €/biztanleko]
1.459,27 22 331.588 28,14
Abadiño, Andoain, Aretxabaleta, Arrasate, Basauri, Derio, Elorrio, Erandio, Ermua, Gorliz, Gueñes, Hondarribia, Leioa, Muskiz, Oiartzun, Oñati, Orio, Pasaia, Portugalete, Trapagaran, Usurbil, Zumarraga
GUZTIRA 1.213,90 66 1.178.314 100,00
Iturria: Siadeco, 2013.
105
Udalerri‐multzoak, euskara aurrekontuek 2010‐2012 aldian izandako bilakaerari jarraiki:
• A multzoa Jaitsiera handikoak [jaitsiera % 15 baino handiagoa]
‐ 16 udalerri (ikus zerrenda hurrengo koadroan).
‐ Erkidegoko biztanleriaren % 20.
‐ Batez besteko jaitsiera: % 24
• B multzoa Jaitsiera apalekoak [jaitsiera % 15 eta % 0,1 artean]
‐ 19 udalerri (ikus zerrenda hurrengo koadroan).
‐ Erkidegoko biztanleriaren % 24.
‐ Batez besteko jaitsiera: % 8
• C multzoa Igoera apalekoak [igoera % 0,1 eta % 15 artean]
‐ 18 udalerri (ikus zerrenda hurrengo koadroan).
‐ Erkidegoko biztanleriaren % 34.
‐ Batez besteko igoera: % 6
• D multzoa igoera handikoak [igoera % 15 baino handiagoa]
‐ 13 udalerri (ikus zerrenda hurrengo koadroan).
‐ Erkidegoko biztanleriaren % 22.
‐ Batez besteko igoera: % 47
106
52. Taula: Udalerrien sailkapena, euskara aurrekontuek 2010etik 2012ra izandako bilakaerari jarraiki (igoera‐jaitsieraren %) (2012)
Udalen euskara aurrekontuen igoera‐jaitsiera
maila (%), 2010etik 2012ra
Batez besteko igoera (%)
Udalerri kopurua
Biztanleria
Udalerri‐multzoa
Kop. %
Jaitsiera handikoak (igoera < ‐%15,00)
‐24,20 16 231.051 19,61
Abadiño, Aretxabaleta, Bergara, Elgoibar, Errenteria, Gorliz, Hondarribia, Irun, Legazpi, Lekeitio, Mutriku. Oiartzun, Ordizia, Ortuella, Sopelana, Villabona
Jaitsiera apalekoak (igoera ‐% 0,1 eta ‐ %15,00 artean)
‐ 7,55 19 286.640 24,33
Amorebieta‐Etxano, Amurrio, Andoain, Arrasate, Azpeitia, Balmaseda, Bermeo, Eibar, Elorrio, Galdakao, Gernika‐Lumo, Gueñes, Hernani, Leioa, Lezo, Mungia, Urnieta, Usurbil, Zumaia
Igoera apalekoak (igoera + %0,1 eta +%15,00 artean)
6,42 18 401.005 34,03
Azkoitia, Basauri, Berango, Deba, Derio, Durango, Erandio, Getxo, Lasarte‐Oria, Laudio, Muskiz, Oñati, Pasaia,Santurtzi, Sestao, Tolosa, Zalla, Zarautz
Igoera handikoak (igoera > %15,00)
46,74 13 259.618 22,03
Abanto‐Zierbena, Arrigorriaga, Barakaldo, Beasain, Ermua, Etxeberria, Lazkao, Ondarroa, Orio, Portugalete, Trapagaran, Urretxu, Zumarraga
GUZTIRA 2,92 66 1.178.314 100,00
Iturria: Siadeco, 2013.
Udalerri‐multzoak, euskara aurrekontuen normalizazio eremukako banaketari jarraiki (%):
• A multzoa Lehentasuna euskararen ezagutzak [euskararen ezagutzari lotutako eremuen aurrekontuaren pisua, batez bestekoaren gainetik dutenak, hots, %33,83 baino gehiago]
‐ 30 udalerri (ikus zerrenda hurrengo koadroan, zerrenda ez baztertzaileak).
‐ Erkidegoko biztanleriaren % 58
‐ Batez beste euskararen ezagutzari eskainitakoa: % 49
• B multzoa Lehentasuna euskararen erabilerak [euskararen erabilera sustatzeko plangintzetako aurrekontuaren pisua, batez bestekoaren gainetik dutenak, hots, %24,83 baino gehiago]
‐ 32 udalerri (ikus zerrenda hurrengo koadroan, zerrenda ez baztertzaileak).
‐ Erkidegoko biztanleriaren % 44
‐ Batez beste euskararen erabilerari eskainitakoa: % 37
107
• C multzoa Lehentasuna hedabideek eta kulturgintzak [hedabide eta kulturgintzarako euskara aurrekontuak duen pisua, udalen batez bestekoaren gainetik dutenak, hots, %17,70 baino gehiago]
‐ 35 udalerri (ikus zerrenda hurrengo koadroan, zerrenda ez baztertzaileak).
‐ Erkidegoko biztanleriaren % 38
‐ Batez beste hedabideei eta kulturgintzari eskainitakoa: % 26
53. Taula: Normalizazio eremu nagusienetako euskara aurrekontuek duten pisuaren araberako udalerri‐multzoak
(2012)
Normalizazio eremu nagusienetara bideratutako euskara aurrekontuaren %
Batez bestekoa
(%)
Udalerri kopurua
Biztanleria Udalerri‐multzoa
Kop. %
Lehentasuna euskararen ezagutza eta transmisioak [Udalek euskararen ezagutza eta transmisioaren eremuetara bideratutako aurrekontuaren %, batez bestekoaren gainetik] (>%33,83)
49,46 30 688.111 58,40
Abadiño, Amorebieta‐Etxano, Arrigorriaga, Balmaseda, Barakaldo, Basauri, Bergara, Derio, Durango, Elorrio, Erandio, Etxebarria, Galdakao, Gernika‐Lumo, Getxo, Gorliz, Gueñes, Hondarribia, Laudio, Muskiz, Portugalete, Santurtzi, Sestao, Sopelana, Tolosa, Trapagaran, Zalla
Lehentasuna euskararen erabilerak [Udalek euskararen erabilera sustatzeko eremuetara bideratutako aurrekontuaren %, batez bestekoaren gainetik] (>%24,83)
36,6 32 523.877 44,46
Abadiño, Abanto‐Zierbena, Amurrio, Aretxabaleta, Arrasate, Azkoitia, Azpeitia, Berango, Bermeo, Deba, Eibar, Elgoibar, Elorrio, Ermua, Etxebarri, Gernika‐Lumo, Getxo, Hernani, Irun, Lasarte‐Oria, Legazpi, Lezo, Mungia, Oiartzun, Ordizia, Orio, Pasaia, Urnieta, Zalla, Zarautz, Zumarraga
Lehentasuna hedabideek eta kulturgintzak [Udalek euskararen corpusera, hedabideetara eta kulturgintzara bideratutako aurrekontuaren %, batez bestekoaren gainetik] (>%17,70)
25,8 35 443.372 37,63
Abanto‐Zierbena, Amurrio, Andoain, Aretxabaleta, Arrasate, Balmaseda, Beasain, Bergara, Bermeo, Durango, Eibar, Elgoiba, Erandio, Gueñes, Hondarribia, Lazkao, Lekeitio, Mungia, Mutriku, Oiartzun, Ondarroa, Oñati, Ordizia, Orio, Ortuella, Sestao, Tolosa, Urnieta, Urretxu, Usurbil, Villabona, Zalla, Zarautz, Zumaia, Zumarraga
Iturria: Siadeco, 2013.
108
Udalerri‐multzoak, euskara egitasmoetarako Eusko Jaurlaritza eta aldundietatik lortutako diru‐laguntzen zenbatekoari jarraiki (€/biztanleko):
• A multzoa Diru‐laguntza bidezko sarrera‐maila baxukoak [biztanleko 2 € baino gutxiago]
‐ 27 udalerri (ikus zerrenda hurrengo koadroan).
‐ Erkidegoko biztanleriaren % 53.
‐ Diru‐laguntzen batez bestekoa: 1,16 €/biztanleko.
• B multzoa Diru‐laguntza bidezko sarrera‐maila ertainekoak [biztanleko 2 eta 3,49 € artean]
‐ 17 udalerri (ikus zerrenda hurrengo koadroan).
‐ Erkidegoko biztanleriaren %28.
‐ Diru‐laguntzen batez bestekoa: 2,71 €/biztanleko.
• C multzoa Diru‐laguntza bidezko sarrera‐maila altukoak [biztanleko 3,5 € edo gehiago]
‐ 22 udalerri (ikus zerrenda hurrengo koadroan).
‐ Erkidegoko biztanleriaren % 19.
‐ Diru‐laguntzen batez bestekoa: 4,93 €/biztanleko.
109
54. Taula: Udalerrien sailkapena, euskara egitasmoetarako Aldundi eta Eusko Jaurlaritzatik jasotako diru‐laguntza bidezko sarreren zenbatekoari jarraiki (€/biztanleko) (2012)
Udalek Aldundi eta Eusko Jaurlaritzatik
jasotako diru‐laguntzen araberako
sailkapena (€/biztanleko)
Euskararako diru‐laguntzen
batez bestekoa
(€/biztanleko)
Udalerri kopurua
Biztanleria Udalerri‐multzoa
Kop. %
Diru‐laguntza bidezko sarrera‐maila baxukoak [< 2 €/biztanleko]
1,16 27 619.113 52,54
Amorebieta‐Etxano, Azkoitia, Barakaldo, Derio, Durango, Eibar, Erandio, Ermua, Errenteria, Galdakao, Hernani, Irun, Laudio, Lazkao, Lekeitio, Mutriku, Ondarroa, Oñati, Portugalete, Santurtzi, Sestao, Tolosa, Trapagaran, Urnieta, Usurbil, Villabona, Zalla
Diru‐laguntza bidezko sarrera‐maila ertainekoak [2 eta 3,49 artean €/biztanleko]
2,71 17 333.082 28,27
Abadiño, Amurrio, Arrasate, Arrigorriaga, Azpeitia, Basauri, Bergara, Gernika‐Lumo, Getxo, Gorliz, Gueñes, Hondarribia, Lasarte‐Oria, Leioa, Oiartzun, Pasaia, Zumarraga
Diru‐laguntza bidezko sarrera‐maila altukoak [>=3,50 €/biztanleko]
4,93 22 226.119 19,19
Abanto‐Zierbena, Andoain, Aretxabaleta, Balmaseda, Beasain, Berango, Bermeo, Deba, Elgoibar, Elorrio, Etxebarri, Legazpi, Lezo, Mungia, Muskiz, Ordizia, Orio, Ortuella, Sopelana, Urretxu, Zarautz, Zumaia
GUZTIRA 2,82 66 1.178.314 100,00
Iturria: Siadeco, 2013.
Udalerri‐multzoak, biztanleriari jarraiki:
• A multzoa [5000‐9999 biztanle artean]
‐ 26 udalerri (ikus zerrenda hurrengo koadroan).
‐ Erkidegoko biztanleriaren % 16.
‐ Batez besteko biztanleria: 7.103
• B multzoa [10000‐19999 biztanle artean]
‐ 25 udalerri (ikus zerrenda hurrengo koadroan).
‐ Erkidegoko biztanleriaren % 31.
‐ Batez besteko biztanleria: 14.490
• C multzoa [20000 biztanle edo gehiago]
‐ 15 udalerri (ikus zerrenda hurrengo koadroan).
‐ Erkidegoko biztanleriaren % 54.
‐ Batez besteko biztanleria: 17.853
110
55. Taula: Udalerrien sailkapena, biztanleriari jarraiki (2012)
Udalerrien tamaina
Batez besteko
biztanleria
Udalerri kopurua
Biztanleria Udalerri‐multzoa
Kop. %
5.000‐9.999 biztanle artean
7.103 26 184.672 15,67
Abadiño, Abanto‐Zierbena, Aretxabaleta, Balmaseda, Berango, Deba, Derio, Elorrio, Gorliz, Gueñes, Lazkao, Legazpi, Lekeitio, Lezo, Muskiz, Mutriku, Ondarroa, Ordizia, Orio, Ortuella, Urnieta, Urretxu, Usurbil, Villabona, Zalla, Zumaia
10.000‐19.999 biztanle artean
14.490 25 362.250 30,74
Amorebieta‐Etxano, Amurrio, Andoain, Arrigorriaga, Azkoitia, Beasain, Bergara, Bermeo, Elgoibar, Ermua, Etxebarri, Gernika‐Lumo, Hernani, Hondarribia, Lasarte‐Oria. Laudio, Mungia, Oiartzun, Oñati, Pasaia, Sopelana, Tolosa, Trapagaran, Zumarraga
20.000 biztanle edo gehiago
42.093 15 631.392 53,58
Arrasate, Barakaldo, Basauri, Durango, Eibar, Erandio, Errenteria, Galdakao, Getxo, Irun, Leioa, Portugalete, Santurtzi, Sestao, Zarautz
GUZTIRA 17.853 66 1.178.314 100,00
Iturria: Siadeco, 2013.
Udalerri‐multzoak, herritar euskaldunen ehunekoari jarraiki:
• A multzoa Oso erdaldunak [euskaldunak % 25 baino gutxiago]
‐ 13 udalerri (ikus zerrenda hurrengo koadroan).
‐ Erkidegoko biztanleriaren % 30.
‐ Euskaldunen batez bestekoa: % 22
• B multzoa Nahiko erdaldunak [euskaldunak % 25‐49 artean]
‐ 18 udalerri (ikus zerrenda hurrengo koadroan).
‐ Erkidegoko biztanleriaren % 35.
‐ Euskaldunen batez bestekoa: % 36
• C multzoa Nahiko euskaldunak [euskaldunak % 50‐69 artean]
‐ 23 udalerri (ikus zerrenda hurrengo koadroan).
‐ Erkidegoko biztanleriaren % 24.
‐ Euskaldunen batez bestekoa: % 59
111
• D multzoa Oso euskaldunak [euskaldunak % 70 edo gehiago]
‐ 12 udalerri (ikus zerrenda hurrengo koadroan).
‐ Erkidegoko biztanleriaren % 11.
‐ Euskaldunen batez bestekoa: % 76
56. Taula: Udalerrien sailkapena, herritar euskaldunen ehunekoaren arabera (2011)
Udalerrien tamaina
Herritar euskaldunen batez besteko
%
Udalerri kopurua
Biztanleria Udalerri‐multzoa
Kop. %
Euskaldunak < %25
22,15 13 350.898 29,78
Abanto‐Zierbana, Balmaseda, Barakaldo, Basauri, Erandio, Gueñes, Muskiz, Ortuella, Portugalete, Santzurtzi, Sestao, Trapagaran, Zalla
Euskaldunak %25‐50 artean
35,57 18 411.363 34,91
Amurrio, Arrigorriaga, Berango, Derio, Ermua, Errenteria, Etxebarri, Galdakao, Getxo, Gorliz, Irun, Lasate‐Oria, Laudio, Leioa, Pasaia, Sopelana, Zumarraga
Euskaldunak %50‐70 artean
59,02 23 287.332 24,39
Abadiño, Amorebieta‐Etxano, Andoain, Aretxabaleta, Arrasate, Beasain, Bergara, Eibar, Elgoibar, Elorrio, Gernika‐Lumo, Hernani, Hondarribia, Lazkao, Legazpi, Lezo, Mungia, Ordizia, Tolosa, Urnieta, Urretxu, Usurbil, Villabona
Euskaldunak > % 70
76,03 12 128.721 10,92 Azkoitia, Azpeitia, Bermeo, Deba, Lekeitio, Mutriku, Oiartzun, Ondarroa, Oñati, Orio, Zarautz, Zumaia
GUZTIRA 48,46 66 1.178.314 100,00
Iturria: Siadeco, 2013.
112
6.2.‐ Euskara aurrekontuak, udalerrien tipologiari jarraiki Euskara arloan udalek egindako ahalegin ekonomikori jarraiki (€/biztanleko) eraikitako
udalerrien tipologia, aurreko atalean zehaztutako gainerako udalerrien tipologiekin gurutzatu
dugu; helburua, euskararako udalek egindako ahalegin ekonomikoa eta beste aldagaien artean
inolako loturarik dagoen aztertzea izan da.
Udalerrien tamainari jarraiki:
• Zenbat eta tamaina txikiagoko udalerria izan, orduan eta altuagoa da euskararako udal aurrekontua (€/biztanleko). Euskararako ahalegin ekonomiko altuko udalerriak (biztanle bakoitzeko 40 € baino gehiago) guztira 17 izanik, horietatik 10, 5 mila eta 10 mila biztanle arteko udalerriak dira.
• 20000 biztanlez gorako udalerriak 15 dira guztira eta euskara aurrekontu baxukoen multzoan kokatzen dira horietatik 10.
• Biztanleria aldetik ertainak diren herrietatik gehienek euskara aurrekontu ertainak dituzte, 25etik 16k.
57. Taula: Udalerri kopurua, udalen euskararako aurrekontu‐maila eta udalerrien tamainari jarraiki (2012)
Udalerrien tamaina
Udalen euskararako aurrekontu‐maila (€/biztanleko)
GUZTIRA Baxua Ertaina Altua
[< 25 €/biztanleko] [25 eta 40 € artean
/biztanleko] [>40 €/biztanleko]
Udalerri kop.
% bertik.
% horiz.
Udalerri kop.
% bertik.
% horiz.
Udalerri kop.
% bertik.
% horiz.
Udalerri kop.
% bertik.
% horiz.
5.000‐9.999 biztanle artean
10 41,67 38,46 6 24,00 23,08 10 58,82 38,46 26 39,39 100,00
10.000‐19.999 biztanle artean
4 16,67 16,00 16 64,00 64,00 5 29,41 20,00 25 37,88 100,00
20.000 biztanle edo gehiago
10 41,67 66,67 3 12,00 20,00 2 11,76 13,33 15 22,73 100,00
GUZTIRA 24 100,00 36,36 25 100,00 37,88 17 100,00 25,76 66 100,00 100,00
Iturria: Siadeco, 2013
113
Udalerrien ingurune soziolinguistikoari jarraiki:
• Euskara aurrekontu baxuko 24 udalerrietatik 16, oso erdaldunak (9 udalerri) edo nahiko erdaldunak dira (7 udalerri).
• Euskara aurrekontu ertaineko 25 udalerrietatik 17, nahiko erdaldunak (7 udalerri) edo nahiko euskaldunak dira (10 udalerri).
• Euskara aurrekontu altuko 17 udalerrietatik 9, nahiko euskaldunak dira.
58. Taula: Udalerri kopurua, udalen euskararako aurrekontu‐maila eta herritar euskaldunen ehunekoari jarraiki (2012)
Herritar euskaldunen
%
Udalen euskararako aurrekontu‐maila (€/biztanleko)
GUZTIRA Baxua Ertaina Altua
[< 25 €/biztanleko] [25 eta 40 € artean
/biztanleko] [>40 €/biztanleko]
Udalerri kop.
% bertik.
% horiz.
Udalerri kop.
% bertik.
% horiz.
Udalerri kop.
% bertik.
% horiz.
Udalerri kop.
% bertik.
% horiz.
Euskaldunak <%25
9 37,50 69,23 3 12,00 23,08 1 5,88 7,69 13 19,70 100,00
Euskaldunak %25‐%49 artean
7 29,17 38,89 7 28,00 38,89 4 23,53 22,22 18 27,27 100,00
Euskaldunak %50‐%60 artean
4 16,67 17,39 10 40,00 43,48 9 52,94 39,13 23 34,85 100,00
Euskaldunak >%70
4 16,67 33,33 5 20,00 41,67 3 17,65 25,00 12 18,18 100,00
GUZTIRA 24 100,00 36,36 25 100,00 37,88 17 100,00 25,76 66 100,00 100,00
Iturria: Siadeco, 2013
114
Udalen aurrekontu‐mailari jarraiki:
• Euskara aurrekontuen eta udalen aurrekontu orokorren arteko erlazioa ez da hain zuzena, baina apalagoak diren lotura batzuk aurki daitezke:
‐ Euskara aurrekontu altuko (>40 €/biztanleko) 17 udalerrietatik 8tan, udal aurrekontu altuak dituzte, 1.300 € biztanleko baino altuagoak.
‐ Udal aurrekontu baxua duten 23tatik 18k, euskara aurrekontu baxua (9 herri) edo ertaina dute (beste 9).
59. Taula: Udalerri kopurua, udalen euskararako aurrekontu‐maila eta udalen guztirako aurrekontu likidatuaren mailari
jarraiki (2012)
Udalen guztirako aurrekontu
likidatuaren maila
Udalen euskararako aurrekontu‐maila (€/biztanleko)
GUZTIRA Baxua Ertaina Altua
[< 25 €/biztanleko] [25 eta 40 € artean
/biztanleko] [>40 €/biztanleko]
Udalerri kop.
% bertik. % horiz. Udalerri kop.
% bertik. % horiz. Udalerri kop.
% bertik. % horiz. Udalerri kop.
% bertik. % horiz.
Baxua (<1.1.00 euro/biztanleko)
9 37,50 39,13 9 36,00 39,13 5 29,41 21,74 23 34,85 100,00
Ertaina (1.100‐1.300 euro artean / biztanleko)
9 37,50 42,86 8 32,00 38,10 4 23,53 19,05 21 31,82 100,00
Altua (>1.300 euro/biztanleko)
6 25,00 27,27 8 32,00 36,36 8 47,06 36,36 22 33,33 100,00
GUZTIRA 24 100,00 36,36 25 100,00 37,88 17 100,00 25,76 66 100,00 100,00
Iturria: Siadeco, 2013
115
2010etik 2012ra euskara aurrekontuak izandako igoerari jarraiki:
Ezin orokortu daiteke, azken bi urtetan igoerarik handiena izan duten udalek gaur egun
euskara aurrekontu altua dutenik edo jaitsierarik handiena izan dutenek euskara
aurrekontu baxua dutenik:
• Euskara aurrekontu baxuko 24 udaletatik 7, 2010etik 2012ra jaitsiera handia izan duten udalerrien multzoan daude, baina beste 7, igoera apalekoen artean daude.
• Euskara aurrekontu ertaineko 25 herriak hartuta, azken bi urteetan jaitsiera apala izan dutenen multzoan dago herririk gehien (9 herri hain zuzen ere).
Hala ere, euskara aurrekontu altuko 17 udaletatik 9, euskara aurrekontuak igo dituztenen multzoetan kokatzen dira, 5 igoera apalekoak eta 4 igoera handikoak.
60. Taula: Udalerri kopurua, udalen euskararako aurrekontu‐maila eta 2010etik 2012ra izandako bilakaerari jarraiki (2012)
Udalen euskara aurrekontuen igoera‐jaitsiera
maila (%), 2010etik 2012ra
Udalen euskararako aurrekontu‐maila (€/biztanleko)
GUZTIRA Baxua Ertaina Altua
[< 25 €/biztanleko] [25 eta 40 € artean
/biztanleko] [>40 €/biztanleko]
Udalerri kop.
% bertik. % horiz. Udalerri kop.
% bertik. % horiz. Udalerri kop.
% bertik. % horiz. Udalerri kop.
% bertik. % horiz.
Jaitsiera handikoak (< ‐%15,00)
7 29,17 43,75 6 24,00 37,50 3 17,65 18,75 16 24,24 100,00
Jaitsiera apalekoak ( ‐% 0,1 eta ‐ %15,00 artean)
5 20,83 26,32 9 36,00 47,37 5 29,41 26,32 19 28,79 100,00
Igoera apalekoak (+ %0,1 eta +%15,00 artean)
7 29,17 38,89 6 24,00 33,33 5 29,41 27,78 18 27,27 100,00
Igoera handikoak (> %15,00)
5 20,83 38,46 4 16,00 30,77 4 23,53 30,77 13 19,70 100,00
GUZTIRA 24 100,00 36,36 25 100,00 37,88 17 100,00 25,76 66 100,00 100,00
Iturria: Siadeco, 2013
116
Hizkuntza normalizazioko eremu nagusiek aurrekontua duten pisuari jarraiki:
• 66 udalerrietatik 24 dira euskara aurrekontu baxukoen multzoan sailkatu ditugunak eta horietatik erdiek baino gehiagok, 15ek hain zuzen ere, euskararen ezagutza indartzeko eremuetara, batez bestekoa baino baliabide gehiago bideratzen duten (euskalduntze‐alfabetatze eremura bereziki).
• Euskara aurrekontu altua duten 17tatik 13k aldiz, euskararen erabilera sustatzeko plangintza sektorialetara batez beste diru gehiago destinatzen dute (udaletako erabilera planak, kirola eta aisian euskararen erabilera zabaltzeko ekimenak eta abar).
Hirugarrenik, euskara aurrekontu ertaina dutela kontsideratutako 25etik 14tan, •nagusiki euskarazko hedabideetara eta kulturgintzarako erabilitako aurrekontuaren pisua, batez bestekoa baino altuagoa da.
61. Taula: Udalerri kopurua, udalen euskararako aurrekontu‐maila eta normalizazio eremu nagusienetako aurrekontuek duten pisuari jarraiki (2012)
Normalizazio eremu nagusienetara
bideratutako euskara aurrekontuaren %
Udalen euskararako aurrekontu‐maila (€/biztanleko)
GUZTIRA Baxua Ertaina Altua
[< 25 €/biztanleko] [25 eta 40 € artean
/biztanleko] [>40 €/biztanleko]
Udalerri kop.
% bertik. (24rekiko)
% horiz. Udalerri kop.
% bertik. (25ekiko)
% horiz. Udalerri kop.
% bertik. (17rekiko)
% horiz. Udalerri kop.
% bertik. (66re‐kiko)
% horiz.
Lehentasuna euskararen ezagutza eta transmisioak [Udalek euskararen ezagutza eta transmisioaren eremuetara bideratutako aurrekontuaren %, batez bestekoaren gainetik] (>%33,83)
15 62,50 50,00 10 40,00 33,33 5 29,41 16,67 30 45,45 100,00
Lehentasuna euskararen erabilerak [Udalek euskararen erabilera sustatzeko eremuetara bideratutako aurrekontuaren %, batez bestekoaren gainetik] (>%24,83)
8 33,33 25,00 11 44,00 34,38 13 76,47 40,63 32 48,48 100,00
Lehentasuna hedabideek eta kulturgintzak [Udalek euskararen corpusera, hedabideetara eta kulturgintzara bideratutako aurrekontuaren %, batez bestekoaren gainetik] (>%17,70)
12 50,00 34,29 14 56,00 40,00 9 52,94 25,71 35 53,03 100,00
GUZTIRA ‐ erreferentzia
24 36,36 25 37,88 17 25,76 66 100,00
Iturria: Siadeco, 2013
117
Eusko Jaurlaritza eta aldundietatik lortutako diru‐laguntzei jarraiki:
• Euro biztanleko ratioa erabilita, eta orokortu ezin badaiteke ere, euskara aurrekontu baxua duten udalerrietatik gehienak (24tatik 17, % 71), euskararako Jaurlaritza eta aldundietatik diru‐laguntza txikiak lortzen dituztenen multzoan daude.
• Beste muturrean, euskara aurrekontu altuko udaletatik gehienak berriz (17tik 11k, % 65), diru‐laguntzarik gehien jasotzen duten udalerri‐multzoan kokatzen dira.
• Erdibidean, euskara aurrekontu ertainekoak eta diru‐laguntza bidezko sarrera ertainak dituztenak daude; diru‐laguntza ertaineko 17 udalerrietatik 10 dira euskara aurrekontu ertaina dutenak (% 59).
62. Taula: Udalerri kopurua, udalen euskararako aurrekontu‐maila eta euskara egitasmoetarako Aldundi eta Eusko
Jaurlaritzatik jasotako diru‐laguntzen zenbatekoari jarraiki (2012)
Udalek Aldundi eta Eusko Jaurlaritzatik
jasotako diru‐laguntzen araberako sailkapena
(€/biztanleko)
Udalen euskararako aurrekontu‐maila (€/biztanleko)
GUZTIRA Baxua Ertaina Altua
[< 25 €/biztanleko] [25 eta 40 € artean
/biztanleko] [>40 €/biztanleko]
Udalerri kop.
% bertik. % horiz. Udalerri kop.
% bertik. % horiz. Udalerri kop.
% bertik. % horiz. Udalerri kop.
% bertik. % horiz.
Diru‐laguntza bidezko sarrera‐maila baxukoak [< 2 €/biztanleko]
17 70,83 62,96 7 28,00 25,93 3 17,65 11,11 27 40,91 100,00
Diru‐laguntza bidezko sarrera‐maila ertainekoak [2 eta 3,49 artean €/biztanleko]
4 16,67 23,53 10 40,00 58,82 3 17,65 17,65 17 25,76 100,00
Diru‐laguntza bidezko sarrera‐maila altukoak [>=3,50 €/biztanleko]
3 12,50 13,64 8 32,00 36,36 11 64,71 50,00 22 33,33 100,00
GUZTIRA 24 100,00 36,36 25 100,00 37,88 17 100,00 25,76 66 100,00 100,00
Iturria: Siadeco, 2013
118
Emaitza azpimarragarrienak
Ikerlanaren irismena eta garrantzia 5.000 biztanletik gora dituzten Euskal Autonomia Erkidegoko udalerri guztien datuak biltzen
ditu azterlan honek, hiru hiriburuak barne, guztira 69 udalerritakoak; ehuneko ehunean,
udalerri guzti horietako udalen datuak eskuratu dira. Udal horiek Erkidegoko biztanleriaren
%89 ordezkatzen dute, Araban 3 bakarrik dira 5000 biztanlez gorakoak, Bizkaian 33 eta
Gipuzkoan beste 33.
Udalez gain, hiru lurraldeetako foru aldundien eta Eusko Jaurlaritzaren euskara aurrekontuak
ere aztertu dira; Jaurlaritzako datu‐bilketa gainera, sail eta bere menpeko erakunde autonomo
guztietara zabaldu da, orotara 20 informazio‐unitate ezberdin. Erakunde guztiak batuta, 92
entitate eta sail ezberdinekin lan egin da euskara aurrekontuen estatistika hau osatzeko.
Herri‐administrazioen euskara aurrekontuen azken estatistika hau, 2012koa izanik, garrantzia
handiko ikerlana da, bizi dugun finantza krisi eta atzeraldi ekonomikoaren erdian kokatzen
baita. 2002tik aurrera, bi urtez behin egiten du Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak ikerlan
hau eta, besteak beste,erakundeen aurrekontu orokorrek gora egiten dutenean eta, behera
egiten dutenean ere, euskara aurrekontuek zer nolako bilakaera izan duten ezagutzeko balio
du.
Azterlan honek erakusten du beraz, 2012an erkidegoko herri‐administrazioek euskarari zenbat
diru‐baliabide eskaini dioten, aurrekontu horiek nola finantzatzen diren, hizkuntza
normalkuntzan eragin beharreko eremu bakoitzak dirutan zenbateko pisua duen, erakunde
bakoitzak zein diru‐laguntza lerro dituen eta euskararen sustapen lanetan administrazio
publikoan zenbat jendek lan egiten duen.
7
119
Euskararen magnitude ekonomikoak 2012
Aurrekontu kontsolidatua
Udalerri, lurralde eta herrialde mailako herri‐erakunde guztiak barne, 2012an euskararen
sustapenerako erabilitako aurrekontu bateratu edo kontsolidatua 146.250.143 € da.
Jaurlaritzak ipintzen ditu euskararako 3 eurotatik ia 2 (%64) eta 93 milioi eurokoa da bere
2012ko euskara aurrekontua. Hiru foru aldundien artean, beste 17,5 milioi euro (%12), hiru
hiriburuetako udalek 7,2 milioi (%5) eta hiru lurralde historikoetako 66 udalek guztira
ipinitako beste 28,4 milioirekin (%19), osatzen da 146 milioi euroko aurrekontu
kontsolidatua. Aurrekontu “kontsolidatua”, erakunde arteko diru‐transferentziak bikoiztu
gabe kalkulatutakoa da, alegia aldundietatik eta Jaurlaritzatik udaletara egin diren diru‐
ekarpenak behin bakarrik kontabilizatuz kalkulatua. Horrela, 66 udalek (hiriburuak kanpo)
2012an guztira likidatutako euskara gastua, jasotako laguntzak barne, 31,5 milioikoa da eta
hiriburuetakoa 7,6 milioikoa.
Biztanle bakoitzeko euskara aurrekontua Herri‐administrazio guztien artean, biztanle bakoitzeko urtean 68 euro destinatzen dira
hizkuntza normalizaziora (aurrekontu likidatuekin kalkulatutako ratioa). Jaurlaritzatik
kudeatutako euskara aurrekontuen biztanleko ratioa 42 eurokoa da. Foru aldundiak 5 eta 9
euro artean kokatzen dira, Arabakoak 5, Gipuzkoakoak 8 eta Bizkaikoak 9. Udaletan,
Gipuzkoako udalerrietan eskaintzen zaio euskarari biztanle bakoitzeko dirurik gehien (34
euro), Arabako bietan 25 euro eta Bizkaikoetan 22 euro. Bizkaikoekin alderatuta,
Gipuzkoako udalek, batez beste, biztanle bakoitzeko % 54 gehiago ipintzen dute
euskararentzat. Hiriburuen kasuan, euro biztanleko ratioa 6 euro da Bilboko Udalarena, 13
euro Vitoria‐Gasteizko Udalarena eta 14 euro Donostiakoarena.
Lurralde historiko bereko erakundeak bilduta, aldundi, hiriburu eta udal, Araban urtean 17
euroko gastua egiten da biztanleko, Bizkaian 24 eurokoa eta Gipuzkoan 33 eurokoa.
Arabatik Bizkaira % 40ko igoera dago eta, beste horrenbeste igotzen da berriz, Bizkaitik
Gipuzkoara ere.
120
Euskarara bideratutako gastuaren pisu erlatiboa 5000 biztanlez gorako udaletan, % 2,27ko pisu erlatiboa du euskarak udal aurrekontu
osoarekiko (Bizkaikoetan % 1,90, Arabakoetan % 2,13 eta Gipuzkoakoetan % 2,81);
Jaurlaritzan % 0,91koa, hiriburuetan %0,73koa eta foru aldundietan %0,64koa.
Udal eta hiriburuen finantziazio‐iturriak Batez beste udal eta hiriburuek euskararen sustapenerako ipintzen dituzten 10 eurotatik ia
9, udalen funts propioekin finantzatutakoak dira. Eusko Jaurlaritza eta foru aldundien diru‐
laguntzekin, udal eta hiriburuen euskara aurrekontuaren % 9 inguru finantzatzen da.
Bizkaiko udaletan, foru aldundi bidezko finantzaketa‐maila altuagoa da, % 7,8koa, udaletan
batez bestekoa % 5,0 denean. Gipuzkoakoetan aldiz, Jaurlaritzako finantziazioaren pisua,
batez bestekoa baino altuagoa da (% 4,5) , 66 udalerrien batez bestekoa % 3,4 baita.
Euskara gastuen izaera ekonomikoa Erakunde publikoen euskara ataletan lan egiten duten funtzionario eta langile kontratatuen
soldata eta gizarte segurantzako gastuetarako (I. kapitulu ekonomikoa), 45,9 milioi euro
behar dira urtean, euskara aurrekontu osoaren % 31. 76 milioi inguruko transferentzia
arruntak egiten dira urtean (% 51) euskararen arloan eta ondasun eta zerbitzuetako gastu
arruntetarako 26 milioi pasatxo (% 18).
Euskara aurrekontuen kapitulukako banaketa, erakundeen aurrekontu osoaren
kapitulukako banaketarekin alderatzen badugu, euskarakoetan pisu erlatibo altuagoko
kapituluak dira laugarrena (transferentzia arruntak) eta lehena (langileria gastuak).
Baxuagokoak berriz, bigarrena (ondasun eta zerbitzuetako gastu arruntak) eta bereziki
gainerako guztiak, finantza gastuak (III. kap.), inbertsio errealak (VI. kap.), kapital
transferentziak (VII. kap.) eta VIII eta IX. kapituluak (finantza aktiboak eta pasiboak).
Edonola ere, euskara aurrekontuetan garrantzitsuenak diren kapitulu ekonomiko horien
pisua asko aldatzen da erakunde‐mota batetik bestera. Esaterako, udaletan zerbitzu
kontratazioei lotutako bigarren kapituluak % 34 ordezkatzen du eta aldundietan % 14
bakarrik.
121
Diru‐laguntza eta hitzarmenen aurrekontuak Euskara biziberritzeko jarduera, proiektu eta egitasmoetarako 2012an guztira emandako
diru‐laguntza eta hitzarmenen aurrekontua 77 milioi eurokoa da (transferentzia arruntak
eta kapital transferentziak barne). Horietatik bi heren, 52,2 milioi alegia, Jaurlaritza
bertako sail ezberdinek emandakoak dira. Hiru aldundietako diru‐laguntza eta
hitzarmenen kopuru ekonomikoa, 10,3 milioi da, erkidegoko diru‐laguntza guztiekiko % 13.
Aldeak badira aldundi batetik bestera, Bizkaikoak diru‐laguntzetara bideratutako
aurrekontua 8,1 euro biztanleko da, Gipuzkoakoak 4,4 eta Arabakoak 0,9 baino ez.
Bizkaiko 33 udalen diru‐laguntzetako aurrekontua 6,5 milioi eurokoa da eta Gipuzkoako
beste hainbeste udalena 5,8 milioikoa. Biztanle bakoitzeko, 9,4 euro ipintzen dituzte
Bizkaiko udalek urtean eta 12,7 Gipuzkoakoek. Arabako bi udalen diru‐laguntzetako
aurrekontua, 215 mila euro ingurukoa da, 7,5 euro biztanleko. Bi milioi eskas da hiru
hiriburuetako diru‐laguntzen aurrekontua, 578 mila euro Vitoria‐Gasteizkoarena, 609 mila
Donostiakorena eta 776 mila Bilbokoarena.
Euskara aurrekontuen bilakaera
Orokorrean Azken 6 urteetako bilakaerari erreparatuta, euskara aurrekontuek 2006tik 2008ra
izandako goranzko joera, irauli egin zen 2008tik 2010era eta bereziki 2010etik 2012ra:
• Lehen epealdian, 2006tik 2008ra, orotara EAEko euskara aurrekontu kontsolidatuak %13ko igoera izan zuen eta Jaurlaritzatik hasi eta udaletara, erakunde guztietan gehitu ziren euskararako baliabideak.
• Bigarrenean (2008tik 2010era), udal eta hiriburuek goranzko joerari eutsi zioten, ez ordea foru aldundiek eta Jaurlaritzak. Banaka hartuta, jokaera ez da homogeneoa: Arabako FAn, pisua galdu du, eta irabazi aldiz Gipuzkoako FAn, eta batik bat Bizkaiko FAn. Hiriburuei dagokionez, euskarak pisua galdu du Bilbon, baina irabazi du Donostian eta Vitoria‐Gasteizen.
122
• Hirugarrenean berriz (2010etik 2012ra), erakunde‐mota guztietan egin dute euskara aurrekontuek behera, jaitsierarik nabarmenenak, hiriburuetakoak (%15) eta Jaurlaritzarenak (% 13) izanik. Oro har, EAE euskara aurrekontu kontsolidatuaren jaitsiera, %10ekoa izan da, 162 milioitik 147ra.
Udal eta hiriburuetan 66 udalerrietako udaletan, euskara aurrekontu likidatuak batez beste, asko igo ziren
2006tik 2008ra eta ordutik aurrera, beheranzko joera erakusten dute; hala ere, jaitsiera
moteldu egin da 2010etik 2012ra.
Udal aurrekontuek gora egin dutenean, euskarakoen igoera altuagoa izan da eta,
aurrekontu orokorrek behera egin dutenean, euskarakoen jaitsiera apalagoa izan da.
2010etik 2012ra, euskararen pisu erlatiboari dagokion indizeak gora egin du nabarmen
%1,9tik 2,3ra.
Gipuzkoako eta Arabakoak azken bi urteetan murriztu egin badira ere, Bizkaikoetan igoera
bat gertatu da epealdi horretan (%6koa).
Hiriburuetan, aurrekontu orokorren bilakaera eta euskara aurrekontuen bilakaeraren
artean parekotasun handiagoa dago, bai gora egin dutenean eta baita behera egin
dutenean ere. Salbuespena Bilboko Udala da, jaitsiera gertatu denean euskara
aurrekontuena bortitzagoa izan baita.
Foru aldundietan Euskara aurrekontuek 2006tik 2008ra ikaragarrizko igoera izan eta gero (% 25ekoa), 2008tik
aurrera murriztuz joan dira, % 9ko jaitsiera 2008tik 2010era eta % 3ko jaitsiera 2010etik
2012ra. Azken bi urteak erreparatuta hala ere, aldundi batetik bestera alde handiak daude,
Arabakoak % 28ko murrizketa izan baitu, Gipuzkoakoak %12koa eta aldiz Bizkaikoak % 8ko
igoera.
123
Eusko Jaurlaritza Udaletan gertatutakoaren kontrako joera erakusten dute Jaurlaritzako datuek; aurrekontu
orokorrek gora egin dutenean (2006tik 2008ra), euskarakoen igoera apalagoa izan da edo
euskarakoak jaitsi egin dira (2008tik 2010era); eta aurrekontu orokorrek behera egin
dutenean (2010etik 2012ra), euskarakoek jaitsiera are eta handiagoa izan dute. Horrela,
2010‐2012 epealdian, Jaurlaritzako aurrekontuaren jaitsiera % 1ekoa izanik,
euskarakoarena % 13koa izan da. Euskara aurrekontuaren pisu erlatiboa, % 1etik 0,9ra jaitsi
da.
Finantzaketa‐mailaren bilakaera Euskara aurrekontuen azken lau ikerketetako emaitzen arabera, herri‐administrazio
ezberdinek euskararako ipinitako diru‐baliabideetan, udalek gero eta pisu handiagoa
dute, 2006an %16ko pisua izatetik 2012an %20koa izatera pasa dira; hiriburuen pisu
erlatiboa mantendu egin da %5aren inguruan eta foru aldundienak zertxobait gora egin du
%10etik %12ra.
EAE mailako euskara aurrekontu kontsolidatuan Jaurlaritzak duen pisuak eta
finantziazioaren ehunekoak aldiz, 6 urteko epealdi horretan, 5 puntu behera egin du,
%69tik 64ra.
Jarduera eremuak
Euskararen diru‐baliabide publikoak, zein jarduera eremutara destinatzen diren aztertzen
da jarraian; diru‐laguntzez gain, bestelako gastu mota guztiak ere kontuan hartuta
kalkulatutako aurrekontuak dira, pertsonal gastuak, bigarren kapitulutik administrazioak
egindako zerbitzu kontratazioak eta abar.
124
Euskararen ezagutza eta transmisioa
Euskalduntze‐alfabetatzea:
Administrazio bertako langileen euskalduntze eta alfabetatzeari dagozkion gastuak
sartu gabe (7 milioi euro inguru), herritarren euskalduntze‐alfabetatze alorrean Eusko
Jaurlaritzak 29,7 milioi euro ipintzen ditu, udal eta hiriburuek 9,7 milioi inguru eta
aldundiek 81 mila euro. Udalen euskalduntze‐alfabetatze alorreko aurrekontuaren
zatirik handiena, udal euskaltegien finantziaziorako udalek egindako diru‐ekarpenari
dagokio. Alor honetan EAEko herri administrazioek guztira inbertitutako 4 eurotatik 3,
Eusko Jaurlaritzatik kudeatzen dira, HABEren bitartez. Jaurlaritzak euskalduntze‐
alfabetatze alorrera bideratutako aurrekontu honetan kontuan hartu dira HABEren
bidez herritarren euskalduntze‐alfabetatzeari eskainitako 29,7 milioiak, baina ez HABEk
berak, administrazioko langileak euskalduntzeko gastatutako 7 milioiak, horiek “herri
administrazioetan euskararen erabilera sustatzeko plangintzak” eremuari inputatu
baitzaizkio.
Hezkuntza‐sistemaren euskalduntzea:
Eremu honetan Jaurlaritzak Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren bidez
ipinitako 30 milioi euroak ageri dira.
Irakaskuntzan erabilera sustatzeko ekimenak:
Eremu honetan ageri dira udal eta hiriburuek, eskola munduan euskararen erabilera
sustatzeko bideratutako ekimenen aurrekontua, hiru milioi euro ingurukoa.
Familia bidezko transmisioa:
Aurrekontu oso baxua du eremu honek aurrekoen aldean; entitate guztien artean
milioi bat, 758 mila euro 66 udalen artean (% 74) eta 264 mila euro hiru hiriburuen
artean (%26).
125
Alor publiko zein pribatuan euskararen erabilera sustatzeko programa sektorialak
Herri‐administrazioetan euskararen erabilera sustatzeko plangintzak:
21,7 milioi erabiltzen dira urtean administrazioa euskalduntzeko; 14 milioi euro
inguru ipintzen ditu Jaurlaritzak (% 64), 3,4 milioi aldundiek (%16) eta 4,3 milioi udal
eta hiriburuek (% 20).
Kirol eta aisi eremuan euskararen erabilera sustatzeko plangintzak:
5,4 milioiko aurrekontua dute urtean eta ia guztiz (% 98) udal eta hiriburuen euskara
aurrekontu likidatuetatik kudeatutako gastuak dira; hala ere, kontuan izan behar da
Jaurlaritza eta aldundietatik udalek jasotako diru‐laguntzen zati bat, eremu honetako
plangintzen gastuak finantzatzeko erabiltzen dela.
Alor sozioekonomikoa, publizitatea eta lantegietako euskara planak:
Guztira 3,8 milioi dagozkio eremu honi 2012ko datuen arabera; Jaurlaritzaren alor
honetako aurrekontua 2,3 milioikoa da (% 60) eta 1,5 milioikoa berriz, udal, hiriburu
eta aldundiena.
Teknologia berriak:
Denera, 3,3 milioi euro gastatzen dira urtean teknologia berrietan euskararen
erabilera sustatzeko; Jaurlaritzak 1,8 milioi ipintzen ditu (% 55) eta aldundiek 1,4
milioi inguru (% 55).
Euskararen corpusa, hedabideak eta kulturgintza
Hedabideak
Hedabideei inputatutako euskara aurrekontutik ia guztia, diru‐laguntzei lotutakoa da;
urtean 8,8 milioi euro inguruko aurrekontua du administrazio publikoak; horietatik
5,2 milioi (%60) Jaurlaritzak ipintzen ditu, udal eta hiriburuek 2,5 milioi (% 27) eta
foru aldundiek 1,1 milioi (%13).
Kulturgintza
Kultur ekimenaren bidez euskara zabaltzeko ahalegin ekonomikoa, guztira 4,3 milioi
eurokoa da urtean; horretara bideratutako 4 eurotik ia 3 (% 73), udal eta hiriburuek
kudeatzen dituzte, foru aldundiek % 6 eta gainerako % 21a Eusko Jaurlaritzak.
126
Euskararen corpusa eta kalitatea:
Jaurlaritzak 1,7 milioi (% 45) eta foru aldundiek beste 1,5 milioi (%40); horiek dira
diru‐ekarpen nagusienak. Hiriburu eta udal guztien artean 567 mila euro inguru (%
15).
Liburugintza, literatura eta irakurzaletasuna:
Aurrekontu osoa 1,7 milioikoa izanik, foru aldundiek dute eremu honetan pisurik
gehien, 800 mila euro (% 46); Jaurlaritzatik 533 mila (% 31), udal eta hiriburuek 400
mila inguru (% 23).
Euskararen sustapen, ikerketa eta komunikazio ekintza orokorrak Aurreko eremu espezifiko edota sektorialetan kokatu ezin izan diren egitasmo, programa,
diru‐laguntza eta hitzarmenen zenbatekoa, 10,5 milioikoa da guztira; hauexek diru‐partida
nabarmenenak: Udal eta mankomunitateetara zuzenduta, euskara biziberritzeko plangintza
orokorretarako (EBPN‐ESEP eta bestelakoak) diru‐laguntza lerroak (foru aldundiek 2,6 milioi
inguru eta Jaurlaritzak 1,7 milioi eskas). Herri‐administrazioko erakundeek, entitate eta
elkarte ezberdinekin euskararen sustapenerako dituzten hitzarmen eta diru‐laguntza lerro
orokorrak; guztira 4,8 milioi, horietatik 2,2 foru aldundienak, 1,7 Jaurlaritzarenak eta 900
mila euro inguru udal eta hiriburuenak.
Funtzionamendu gastu orokor ez sektorialak Jarduera‐eremu edo normalizazio‐sektore jakin bati bakarrik (hezkuntzari edo
euskalduntze‐alfabetatzeari eta abar) inputatu ezin zaizkion euskara zerbitzu, euskara
zuzendaritza eta euskara atalen funtzionamendu gastu arruntak finantzatzeko, urtean 12,7
milioi euro inguru erabiltzen dira (pertsonal gastuak eta bigarren kapitulu ekonomikoko
gastu arruntak gehienak); Udal eta hiriburuetan kokatzen da gastu horren erdia baino
gehiago, 6,7 milioi (% 52); foru aldundien funtzionamendu gastu arrunten zenbatekoa, 3,2
milioi da urtean (%25) eta Jaurlaritzarena 2,9 milioi (% 23). Azpimarratu ordea,
Jaurlaritzaren kasuan Hezkuntza Saileko euskara ataletako pertsonalaren gastuak ez
daudela aurrekontu horretan sartuak ezta HABEkoak ere.
Euskararen sustapenari lotutako gastu arrunt eta finkoen batez besteko datuak
nabarmenki altuagoak dira Gipuzkoako erakundeetan, bai udaletan, bai hiriburuan eta
baita bertako foru aldundian ere. Erkidego mailako batez besteko orokorra 4,47
€/biztanleko izanik, Gipuzkoan 6,81 eurokoa da datu hori, Bizkaian 3,98 eta Araban 1,09.
Bizkaia erdibidean geratzen da beraz, eta Araba, Gipuzkoarekiko beste muturrean.
127
Diru‐laguntza eta hitzarmenak
Eusko Jaurlaritza Administrazio publikoaren euskararako diru‐laguntza eta hitzarmenek, guztira 77 milioi
euroko aurrekontua dute urtean eta bi heren (%68) Jaurlaritzak kudeatzen ditu (52.236.331
€). Eremuei jarraiki, Jaurlaritzaren diru‐laguntza lerro nagusienak ondokoak dira: euskalduntze‐
alfabetatzea (29,8 milioi €, % 57); hezkuntza‐sistemaren euskalduntzea (7,1 milioi €, % 14);
euskarazko hedabideak (5,1 milioi €, % 10); lan‐mundua (2,2 milioi €, % 4); toki entitateetan
EBPN‐ESEP garatzeko laguntzak (1,7 milioi €, % 3); teknologia berrietarako (1,5 milioi €, % 3),
euskararen corpusa eta kalitatea indartzeko hitzarmenak (1,5 milioi €, % 3); kulturgintzarako
laguntzak (924 mila €, % 2); liburugintza, literatura eta irakurzaletasunerako (491 mila €, % 1);
administrazioa euskalduntzeko diru‐laguntza eta hitzarmenak (419 mila €, % 1); bestelako diru‐
laguntza eta hitzarmenak (guztira 1,6 milioi €, % 3).
Orotara Jaurlaritzaren diru‐laguntza eta hitzarmenen aurrekontuetan 2010etik 2012ra
gertatutako jaitsiera % 19,5ekoa izan da , 64,9 milioitik 52,2ra.
Lurraldekako azterketa Herri erakundeek (Eusko Jaurlaritza barne) euskararen ezagutza eta transmisiorako dituzten
diru‐laguntzen batez bestekoa 21,30 €/biztanleko izanik, 17,37 € euskalduntze‐alfabetatze
eremuari dagozkionak dira. Eusko Jaurlaritzaren ekarpenagatik (HABEren bidez) eta, berriro
ere azpimarratu behar dugu, udal euskaltegiak dauden herrietan, herri horietako udalek
euskaltegiaren gastuak finantzatzeko egindako diru‐ekarpenarengatik da batez ere ratio hori
nahikoa altua.
Hezkuntza sistemaren euskalduntzera, Eusko Jaurlaritzak 3,24 € bideratzen ditu biztanleko
diru‐laguntza eta hitzarmenetan.
Euskararen erabilera sustatzeko programa sektorialetara zuzendutako diru‐laguntzen artean
(administrazioa, teknologia berriak, lan mundua eta kirola zein aisialdia), teknologia berrietan
euskararen erabilera sustatzea eta alor sozioekonomikoan euskara sustatu eta euskara planak
garatzea helburu duten diru‐laguntza lerroek dute ekonomikoki garrantzirik gehien; teknologia
berrien eremuari dagokionez, kopururik garrantzitsuenak Bizkaia eta Gipuzkoako foru
128
aldundienak eta Eusko Jaurlaritzarenak dira. Alor sozioekonomikoan berriz, Eusko
Jaurlaritzarena da nagusi, alde handiz.
Hedabideetan euskararen erabilera sustatzeko diru‐laguntzen batez besteko datua
3,80€/biztanleko da. Euskararen corpuserako eta kalitatea sustatzeko hitzarmenena 1,41,
kulturgintzarako 0,65 eta liburugintzarako 0,63; guztiak bilduta arlo honetarako urtean 6,48
euro ipintzen dira biztanleko batez beste. Gipuzkoako eragileei zuzendutako diru‐laguntzatan
dago alderik gehien, non batez besteko ratio hori nabarmen altuagoa den, 10,03 €/biztanleko
hain zuzen ere. Gipuzkoan herritar bakoitzeko 6,90 euroko diru‐laguntzak daude euskarazko
hedabideentzat, Bizkaian 2,51 eta Araban 1,62.
Toki entitateentzako diru‐laguntza eta bestelako euskara egitasmo orokorretarako
hitzarmenen zenbatekoa, 4,08 €/biztanleko da urtean; horietatik 2,03 udal eta
mankomunitateei zuzendutako diru‐laguntza orokorretarako eta 2,05 bestelako diru‐laguntza
eta hitzarmen orokorretarako. Eusko Jaurlaritzari eta foru aldundiei lotutako diru‐laguntza eta
hitzarmenen aurrekontuek dute pisurik gehien arlo honetan.
Giza baliabideak Hiru lurraldeetako 5000 biztanlez gorako udalerrietako 66 udaletan, euskara zerbitzu zein
ataletan sortutako enplegua 171 lagun ingurukoa da; hiru hiriburuetako euskara ataletakoak
43, aldundietan lan egiten dutenak 55, eta azkenik Jaurlaritzako sail eta erakunde autonomo
ezberdinetan, 447 lagun. Guztira, beraz, hiru administrazio‐mailetan enplegatua dagoen
euskara arloko pertsonala, 715 lagun inguruko da.
Euskarari loturiko Jaurlaritzaren pertsonala 447 izanik, 10 lagunetatik ia 6, Hezkuntza Sailaren
barruan kokatu behar dira, zehazki 250 lagun inguru.
Udal, hiriburu eta aldundietako langileria kontuan hartuta, batez beste, langile bakoitzeko
11 mila herritar daude Araban eta Bizkaian; Gipuzkoan berriz, 5 mila.
129
Udalerri‐tipologiaren araberako azterketaren emaitzak
Euskara aurrekontu baxuko udalerriak (<25 €/biztanleko) Erkidegoko biztanleriaren erdia baino gehiago (% 53), euskara aurrekontu baxuko
udalerrietan bizi da; biztanleko, urtean 25 euroz azpiko euskara aurrekontua duten 24 udalerri
dira, gehienak udalerri nahiko handiak, asko Bizkaikoak eta egoera soziolinguistikoari jarraiki,
herritar euskaldunen portzentaje baxukoak. 20 mila biztanlez gorako 15 udalerrietatik 10,
euskara aurrekontu baxuko udalerrien multzoan kokatzen dira. Bestalde, euskara aurrekontu
baxuko 24 herrietatik 9, oso erdaldunak dira (euskaldunak %25aren azpitik) eta beste 7,0.
nahiko erdaldunak (euskaldunak % 25‐49 artean).
Euskara aurrekontu baxuko udalen erdia baino gehiagotan (24tik 15etan), euskararen ezagutza
indartzeko eremuetarako egindako ahalegin ekonomikoa (datu erlatibotan), udalek batez
beste egindakoaren gainetik kokatzen da, euskalduntze‐alfabetatze eremurako ipinitako
diruaren eraginez batik bat.
Gehienak, 24tik 17 hain zuzen ere, Jaurlaritza eta aldundietatik euskararako diru‐laguntza
txikiak lortzen dituzten udalen multzoan kokatzen dira. 17 udal horiek urtean Jaurlaritza eta
aldunditik lortutako diru‐laguntzak, 2 euroren azpitik kokatzen dira biztanleko eta batez
bestekoa, 2,82 €/biztanleko da.
Euskara aurrekontu ertaineko udalerriak (25 eta 40 € artean, biztanleko) 25 udalerri dira guztira eta erkidegoko biztanleriaren ia herena bizi da bertan (% 32).
Biztanleria aldetik, erdi tamainako udalerriak dira horietatik gehienak, 10 mila eta 20 mila
biztanle artekoak; zehazki, 25etik 16 udalerri. Ingurune soziolinguistikoari erreparatuta, 10
udalerri nahiko euskaldunak dira (euskararen ezagutza % 50‐70 artean) eta beste 7 nahiko
erdaldunak (euskararen ezagutza % 25‐50 artean). Eremukako euskara aurrekontuei jarraiki,
hedabide eta kulturgintzarako, ehunekotan batez bestekoa baino diru gehiago ipintzen dute.
130
Euskara aurrekontu altuko udalerriak (>40 €/biztanleko) 5000 biztanlez gorako udalerrien artean, 17 dira urtean euskararako biztanleko 40 euro baino
gehiago ipintzen dituzten udalak; EAEko biztanleriaren % 15 ordezkatzen dute udal horiek. 11
Gipuzkoakoak dira eta 6 Bizkaikoak. Erdia baino gehiago (10 udalerri) tamainaz, txikienak dira
(5 eta 10 mila biztanle artean) eta ingurune nahiko euskaldunetan kokatutakoak 9 (% 53).
Euskararen erabilera sustatzeko plangintza sektorialek garrantzia handiagoa dute
(administrazioa, teknologia berriak, lan mundua eta kirola eta aisia); euskara aurrekontu altua
duten 17 udal horietatik 13k, euskararen erabilera bultzatzeko programetara, batez beste,
diru gehiago bideratzen dute (euskara aurrekontu osoarekiko pisu erlatiboari erreparatuta).
Azkenik azpimarratu, euskararentzat diru gehien ipintzen duten udalek, Jaurlaritza eta
aldundietatik ere diru gehien jasotzen dutela; multzo honetako 17tik 11 baitira, urtean batez
beste, biztanleko 3,5 eurotik gorako diru‐sarrerak lortzen dituztenak.