Date post: | 03-Jul-2015 |
Category: |
Education |
Upload: | romanfausteko |
View: | 6,287 times |
Download: | 34 times |
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
Europar biztanleen garapena 1000. eta 1300. urteen artean
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
Nekazaritzaren hobekuntza - Nekazaria belarridun goldearekin
XII. mendetik aurrera Europan nekazaritzaren ekoizpena handitu zen.
Hori hainbat arrazoiren ondorio izan zen:
Lur berriak landu ziren.
Soroetan hiru urterik behingo errotazioa ezarri zen.
Teknika berriak sartu ziren: belarridun goldea, hazkuntza berriak eta ureztapenaren eta erroten orokortzea.
Ondorioz, elikadura hobetu zen eta herritar kopurua handitu zen.
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
Nekazaritzaren hobekuntza
Soroen hiru urterik behingo errotazioa2 lurra
3 lurra
1 lurra
2 lurra
3 lurra
1 lurra
2 lurra
3 lurra
1 lurra
oloa
oloa
oloa
gana
gana
gana
lugorria
lugorria
lugorria
1. urtea
2. urtea
3. urtea
1.Labora.2.Labore.3.Lurgorri.1. urtea
2. urtea3. urtea
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
Merkataritzak garapen handia izan zuen XII. mendetik aurrera.
Populazioa handitzearekin batera produktuen beharra handiagoa zen eta garraiatu behar izan ziren. Hori izan zen arrazoia.
Bi bide nagusi zeuden: Mediterraneoko bidea eta Atlantiko Baltikoko bidea.
Merkatariek azoketan elkartrukatzen zituzten produktuak.
Bankuetan teknika berriak agertzearekin batera, merkataritza ere indartu zen: kredituak eta aldaketarako letrak.
Merkataritzaren eta bankuen garapena
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
Merkataritzaren eta bankuen garapena
Erdi Aroko merkataritzaren bide nagusiak
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
Merkataritzaren eta bankuen garapena
Gotzaina azoka bedeinkatzen Erdi Aroko bankua
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
Merkataritzaren eta bankuen garapena
Medina del Campoko azokaren berreraiketa, Valladolid
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
Urrezko txanpon berriak
XIII. mendean merkataritza jardueraren hazkundea zela eta urrezko txanpon berriak txanpondu ziren. Garrantzitsuenak Florentziako florina eta Veneziako dukata izan ziren, europako Estatu guztietan erreferentzia bihurtu ziren horiek biak.
Florina. Florentziako errepublikan sortu zen 1252an eta 3.5 gramo urrerekin txanpondu zen. Bere kalitateak kontinenteko txanpon garrantzitsuena bilakatu zuen. Beste estatu batzuk, Aragoiko Koroak adibidez, bere florin propioak txanpondu zituzten.
Dukata. Veneziako errepublikako txanpon ofiziala 3,5 gramo urrerekin txanpondu zuten. Behe Erdi Aroko beste txanpon handia izan zen eta beste Estatu batzuek ere, euren dukatak txanpondu zituzten.
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
Hirietan artisauak eta merkatariak
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
XII. mendetik aurrera hiriak berriro hazi ziren. Hala ere Erdi Aroko hiriak txikiak ziren, handienek 50.000 biztanle zituzten.
Hiriak HANDITZEKO arrazoi ezberdinak zeuden:
Nekazarien emigrazioa, hiriek eskaintzen zuten askatasunak erakarrita. Merkatariak, azokak hirietan kokatzen zirelako.
Hiriek gobernua zeukaten, udaletxea.
Hirietako biztanleak burgesak ziren. Gehienak artisautzan eta merkataritzan aritzen ziren.
Hirien pizkundea
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
HIRIEN BERPIZKUNDEA - X-XI. mendeetatik hasita
P
E
J
M
G
G
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
Erdi Aroko egitura duten hiriak
Zamora Avila
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
Erdi Aroko egitura duten hiriak
BilboGasteiz-Vitoria
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
Hiribilduak• Erregeek hiribilduak sortzen
joan ziren.
• Zertarako: merkataritza garatzeko, lurraldeak jendez betetzeko, Jauntxoei boterea kentzeko, ...
• Horretarako Hiri Gutunak ematen zituzten, hau da, fundazioko baldintzak, bertoko jendearentzat “pribilegoiak”
• Arrakasta handia izan zuten.
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
Nik babestu egiten zaitut
erasotzaileengandik !
Nire babesaren truke, zergak
ordaindu behar dizkidazu urtero,
generotan edo dirutan.
Nire lurrak ere landu
beharko dizkidazu.
Nik atsedenik
gabe lan eta lan hauei
ordaintzeko
Gizarte Feudala
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
Durangoko Hiri Gutuna edo Foruen konfirmazioa – 1372
…. el muy noble Señor Rey Don Enrique Señor que soy de Vizcaya, que conozco et otorgo á bos los mis basallos de la mi Villa de Tabira, et pobladores que agora sodes como á los que seran siempre jamás et confirmo bos todos los privilegios, libertades, et buenos usos, et costumbres que hais los de la dicha villa de Tabira…
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
Ningun Señor ...que á Tavira mandare, ...tome de la dicha villa ninguna cosa sin su volunlad... mas que sean francos los de Tabira.
... et estos pobladores de Tabira haian licencia para comprar et vender tierras por do quisieren,...
... Los pobladores de Tabira por doquler que hallaren tierras hiermas que non sean pobladas, que las labren
... los de Tablra por doquier que hallaren hierbas de pacer que las pazcan
..: los de Tabira par doquier que hallaren arboles. et montes, et raizes para quemar et casa facer que las prendan et tomen
... mas que haiades mercado cada semana el dia de Sábado en lugar do fasta aquí fue usado et non en otro lugar ...
... que toda madera et leina et piedra que viniere para la Villa de Tabira de qualquier lugar que sea, que benga franca, et libre...
Franko ?
Durangoko Hiri GutunaHau bai
aldaketa !
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
Bizkaian hainbat hiri sortzen dira
Urtea ?
Zaharrena ?
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
Populazioaren eta hirien hazkundeak artisau kopurua handitzea egin zuen.
Artisauek produktuak eskuz egiten zituzten, tresna gutxirekin.
Lantokia tailerra zen.
Lan bereko artisauak gremioetan bereizten ziren, horrela produkzioa kontrolatzen zuten eta gremioko langileak laguntzen zituzten.
Lan bakoitza hiru kategorietan banatzen zen: maisuak, ofizialak eta mutilak.
Eskulangintzaren garapena
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
Eskulangileak
ErrementariaZurgina eta gorularia
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
Jostun famatu baten etxebizitza-tailerra
Sukalde, jantoki
eta egungela.
Tailerra eta denda
Maisu eta bere emaztearen
gela.
Logelak
Gremioak
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
Gasteiz-Vitoria
Zapatería
Herrería
Pintorería
Cuchillería
Correría
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
Erregea eta bere gortea
Erregeak eta parlamentuak Jaime I. erregea Aragoiko
gorteetan saio bat gidatzen
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
XII. mendetik aurrera erregeak haien botereak indartzen joan ziren haien erreinuetan:
Beren ejertzitoak sortu zituzten eta jaun feudalen aurretik jarri ziren.
Administrazioa eta legeak indartu zituzten.
Hiriei eta askatasun eta pribilegio gutunak eman zizkieten. Horren truke nobleen aurkako borrokan laguntzen zituzten.
Erregeak Korteei eta Parlamentuei dei egiten hasi ziren. Bertan nobleak, klerikoak eta hiri batzuk ordezkatuta zeuden. Horrela, erregeak nobleen boterea gutxitzen saiatzen ziren.
Erregeek euren artean borroka egin zuten haien indarrak handitzeko.
Monarkien indartzea
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
Erregeek hiriei pribilegioak ematen zizkien Hiri Gutuna
• Erregeek hiribilduak sortzen joan ziren.
• Zertarako ? Merkataritza garatzeko, lurraldeak jendez betetzeko, Jauntxoei boterea kentzeko, ...
• Horretarako Hiri Gutunak ematen zituzten, hau da, fundazioko baldintzak, bertoko jendearentzat “pribilegoiak”
• Arrakasta handia izan zuten.
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
Bilbo
Erregeek hiriei pribilegioak ematen zizkien
Hiri Gutuna emanez
GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. BDH 4. GAIAHIRIEN SUSPERRALDIA
Testua: monarkia feudalak
Monarkia feudalak
Europako XII. mendeko beste ezaugarrietako bat monarkia feudalen sorrera izan zen. Adierazgarri handienak Frantzia eta Ingalaterra izan ziren, zalantzarik gabe.
Aurreko mendeetan izugarri ahuldutako erregearen boterea XI. Mendean berrindartzen hasi zen elizaren babesari esker. Tradizioak erregearen alde egiten zuen. Ohitura hain sakona zenez, ezinezkoa zirudien monarkia desagertzea.
Gainera, goi nobleziak inoiz ez zuen koroarekiko zuen interesa alde batera utzi.
Frantziako XI. mendeko gizarte feudalean erregea primus inter pares [berdinen artetik lehenengoa] baino ez bazen ere, izen on bereziarekin inguratuta zegoen eta horrek bere izaera sakratuak indartzen zuen.
Gizon feudalek haien eztabaidei irtenbidea bilatzerako orduan arbitroa izan nahi zuten.
J. VALDEÓN, Erdi Aroa. Monarkia feudalak. Egokitua
Erregeak eta parlamentuak