maxixatzen
Azk
oitiko
her
ri a
ldiz
karia, 2
015
eko
urr
ia -
347. ze
nbak
ia
Iraileko aldapa
Iritzixe> Josune Herrarte
Kalin galdezka> Zein helburu dituzu
ikasturte berrirako?
Izena ta dizena > Iraileko aldapa
Galdetu ahala erantzun> Iriaun elkartea
Tokiteko puntetik> Araitz Goikoetxea Arango
Tokitteko puntekoherritarra:> Jimena Cardoso
Galdetu ahala erantzun> Imanol Aleson
Iritzixe:> Gurutz Garmendia
Maxixatzen maxixatuiez:> II. Orbel Jokuek
Hilebetin begixetatik
Ba al dakizu? > Ione Bastida
Eskure komeni
Agendie
Kale Nagusia, 62
Gipuzkoa, 20720 Azkoitia
943.853.617
www.maxixatzen.eus
Argitaratzailea:
Maxixatzen Euskaldunon Elkartea.
Erredakzio taldea eta kolaboratzaileak:
Naroa Olalde, Idoia Alberdi, Miren Arrieta,
Ane Olaizola, Aitor Arruti, Laida Beristain,
Olaia Juaristi eta Ainhoa Cuende.
Koordinazioa:
Olaia Juaristi.
Maketazioa:
Ane Larrañaga eta Olaia Juaristi.
Publizitatea:
Ainhoa Cuende. Tel.: 943 85 36 17
Logotipoaren diseinua:
Amaia Guridi.
Zuzentzaileak:
Aitor Arruti eta Gema Lopez.
Inprimategia:
Gertu inprimategia.
Tirada:
800 ale.
Lege Gordailua:
SS-706-97
ISSN: 1137-8891
Oharra:
Maxixatzenek ez du bere gain hartzen
IRITZIAN, KOMIKIAN eta GUTUNEAN
adierazitakoaren erantzukizunik. Argitaratu
ahal izateko, eskutitz guztiek ondo identifi-
katuta egon beharko dute. Ez ahaztu datu
hauek jartzea: izen-abizenak, NA eta tele-
fono zenbakia, nahiz eta gero izen-abizenak
soilik argitaratu. Idatziek gehienez 25 lerro
izan beharko dituzte eta maxixatzen@ma-
xixatzen.eus helbidera bidali beharko dira,
hilabeteko azken astelehena baino lehen.
4
5
6
10
12
13
14
16
18
19
20
21
22
Beste ikasturte bat hasi berri
den garai honetan, eskolari,
edo hobeto esanda, herriko
ikasleei begira jarriko gaituen gai bat
ekarri nahi nuke plazara: Azkoitiko
curriculuma.
Baina zertaz ari gara herriko, eta
gure kasuan, Azkoitiko curriculuma
esaten dugunean? Bada, herriaren
izaera biltzen duen dokumentu pe-
dagogiko bati buruz, belaunaldi be-
rriei herriaren ezagutza emango
diena. Izan ere, gure haur eta gaz-
teen artean zenbatek jakingo luke
ondorengo galdera hauei erantzu-
ten?
Nola sortu zen gure herria? Zeren
inguruan? Zein jarduera ekonomiko
izan dira gure herriaren ardatz? Zein
izan dira Azkoitiko pertsonaia histo-
rikoak? Eta zein beraien merituak?
Zein izan da herriko euskararen his-
toria soziala? Zein bilakaera izan du
gure hizkuntzak herrian? Nor izan
zen Bizenta Mogel? Eta Peñaflori-
dako kondea? Zer da “Euskalerriaren
Adiskideen Elkartea”? Zergatik dago
hainbeste jauretxe Azkoitian? Nola
bizi izan zen Espainiako Gerra zibila
herrian?
Galdera horiei eta beste askori
erantzutera etorriko litzateke Azkoi-
tiko curriculuma. Beste herri batzue-
tan dagoeneko ari dira lan horretan.
Orion esaterako, aitzindari dabiltza
bertako curriculuma lantzen herriko
eragile guztiak elkar hartuta. Denon
artean egiteko lana baita hori, hez-
kuntzako eragileek zeresan handia
duten arren, ez litzateke bidezkoa ar-
dura guztia
haien gain
uztea, eta
gainera, ho-
rrela eginez
gero, beste
alor batzuetako
ekarpenak kan-
poan gelditzeko
arriskua legoke.
Gurean ezin dugu ukatu zenbaitek
herriko historia eta kronikak biltzen
lan handia egin duenik. Horri esker,
ez dago dokumentazioa biltzen ibili
beharrik, materiala dagokion adi-
nera egokitzea eta unitate didakti-
koetara ekartzea litzateke eginbehar
nagusia. Zorionez dokumentazio
hori guztia baliatuta, hainbat bisita
gidatu egiten dira herrian aspaldi
honetan, kanpokoentzat zein berta-
koentzat. Jakintza hori guztia
herriko belaunaldi berriei transmi-
titzeko ahalegina egitea ez al zaigu
tokatzen?
Aspaldiko esaera da “atzeak era-
kusten du aurrea nola dantzatu”.
Nondik gatozen gogoan edukitzea
komeni da nora goazen jakiteko.
Hezkuntza gero eta estandarragoa
den honetan, denok gero eta berdi-
nago egiten gaituen honetan, lekuan
lekukoari erreparatzea, gehienok
gaitzetsi dugun LOMCEri aurre egi-
teko beste modu bat ere izango li-
tekeelakoan nago.
Horra erronka!
Iritzixe
4
Noizko Azkoitiko Curriculuma?
Josune Herrarte
Kali
n galdezka
5
Zein helburu dauzketzu ikasturte berrireko?
“Inglesa ikisten segiu nahi det ikasturte
berrixen eta igerixen hobetzie ere nahiko
nuke”.
Aritz Alberdi
“Oin baino kirol gehixo eittie nahiko nuke
ikasturte berrixen eta elikadurie gehixo
zaintzen e ahaleginduko naiz”.
Sara Etxaniz
Agnes Agaen
“Nekazaritza eta abeltzaintzako lau urteko
erdi mailako modulue ein nahiko nuke, arlo
hori asko gustatze zat eta”.
Josu Anatoli Joaristi
“Sukaldien gehixo ikastie nahiko nuke ikas-
turte berrixen, errezeta berrixek prepara-
tzeko”.
“Neure burue gehixo zaitzie gustauko
ziten. Urtetan aurrea nue, eta komeni zat
jatekue-eta asko zaitzie”.
Benjamin Mujika
Nieves Unanue
“Ikasturte berrixen gehixo ibiltzie gustauko
ziten. Ni txakurren arabera jute naiz
ibiltzea, baino gehixo nahiko nuke erten”.
6
Izena ta dizena
Ikasturte berriaren hasiera
Iraileko jauzia antzematen duten
arren, jakinaren gainean daude
urte zailagoak iritsiko direla. “Orain-
dik, materiala (koadernoa, margoak
eta abar) bakarrik erosten diegu, ez
dute libururik behar eta eskola ere oso
gutxi ordaintzen dugu”. Berrerabil-
tzeko joera handia duela azpimarratu
du Azpirozek, izan ere, zaharrenaren
koadernoan lau orri baldin badaude
erabilita, haiek kendu eta txikiari ema-
ten dio erabiltzeko, berri bat erosi be-
harrean.
Horrez gain, arropa berriak erostea
izaten da familia handi baten beste
buruhausteetako bat. Izan ere, irailean
sartzearekin batera dator udazkena,
hezetasuna eta freskotasuna. Baina ho-
rretarako ere badute irtenbidea: “Guk
merkealdiak asko aprobetxatzen di-
tugu hurrengo denboraldikoak eros-
teko. Esaterako, galtza motxak erosi
dizkiet azken merkealdian, orain pixka
bat ibili eta, batez ere, datorren uda-
rako. Familian ere baditugu guk baino
ume zaharragoak dituztenak, eta haiek
ere arropa dezente uzten dizkigute.
Gastu handiena zapatetan izaten
dugu”.
Iraileko hasiera horrek ohitura alda-
ketak dakartza. Izan ere, bi hilabete
pasatxoren ondoren, egunero iratzar-
gailuarekin esnatzea egokitzen da, es-
kolara garaiz iristeko. “Dezente
kostatzen zaie goizetan ohetik jaiki-
tzea; arratsaldeak libre izaten dituzte
eta eguna ere luzeagoa da… Hasiera
hori asko kostatzen da. Askoz hobeto
gaude udan edo asteburuetan; ordu-
tegi kontu hori gogorra izaten da”.
Lanera joan eta lau ume zaintzeko,
esku gehiagoren beharra izaten dute
gurasoek. Horregatik, ezinbestekotzat
jotzen dute, batez ere, aitona-amonen
laguntza. “Ez dira gurasoen lau esku
izaten beti, ordu gutxitan direlako lau-
rak; askotan bi izaten dira. Horregatik,
aitona-amonek asko laguntzen digute.
Umeek asteguneko zenbait jatordu
haien etxean egiten dituzte. Astean
behin, bazkaltzen ematen die amonak
bederatzi ilobei batera; txapela ken-
tzeko modukoa da egiten duena”.
Hala ere, ahal duten ordu gehienetan
umeak gurasoekin egoten saiatzen
Irailean sartzearekin batera, gehienek antzeman dute aldaketa; batzuk, udako opor lu-zeen ondoren ikasten hasi behar dutelako, eta besteek, lanean hasi behar dutelako. Hori nola bizi duten azaldu diote Maxixatzeni Azkoitiko hainbat arlotako adituek.
Alazne Azpiroz (Tolosa, 1976)eta Estebe Azkoitia (Azkoitia,1974) lau umeren gurasoakdira. Zaharrenak, Joritzek,zortzi urte ditu, Aitorrek sei etaAmaia eta Larraitz bikiek launa.
Argazkian: Amaia, Alazne, Aitor, Joritz, Estebe eta Larraitz.
Olaia Juaristi
Izena
ta dizena
7
dira. “Bikotearentzat denbora gutxi
hartzen dugu; agian hartu egin be-
harko genuke. Baina guretzat denbora
hartzeko, norbaitekin utzi behar dira
umeak, eta esku uzte hori asko kosta-
tzen zaigu. Ez dugu nahi inorentzat
“pisua” izaterik; ahal bada gurekin izan
nahi ditugu laurak.
Umeak zaintzen orduak eman ondo-
ren, ez zaie, beraz, denbora askorik ge-
ratzen beraientzat. Hala dio Azpirozek:
“Neure buruarentzat denbora gutxi
izaten dut egunerokoan. Poltsan ezpai-
netakoa eramaten dut, eta igogailuan
pintatzen naiz. Hori bai, umeak hazten
doazen heinean antzematen dut goi-
zetan denbora gehiago izaten dudala;
bi zaharrenak bakarrik janzten dira
dagoeneko.
Azpirozek gustuko du familia handia
izatea, nahiz eta aitortu une gogorrak
ere badirela: “Oso umezalea naiz, eta
umez inguratuta egotea gustatzen
zait, baina gure etxean dena ez da po-
lita: batzuetan denak lehertu behar
duela uste duzu. Errieta ere asko egi-
ten dut; batzuetan zaila da, eta pa-
zientzia handia behar da. Gainera, oso
jarraikakoak dira; guretzat lan handia-
goa da, baina, jakina, beraientzat elka-
rrekin jolasteko politagoa ere bada”.
Lau ume dituen guraso batek
zaila du lautan zatitzea, bakoitzari
behar duen guztia emateko. Hala ere,
jardunaldi erdiz lan egiteko hautua
hartu zuen Azpirozek, batez ere, ume-
ekin gehiago egoteko: “Badakit diru
gehiagorekin gauza gehiago emateko
aukera dudala, baina nik nahiago dut
denbora libre gehiago izan, beraiekin
egoteko”.
Olatz Zabaleta(Azkoitia, 1976)eta Olatz Gabi-londo (Azkoitia,1979), Floreagaikastetxeko ira-kasleak.
“Askoz hobeto gaude
udan edo asteburue-
tan; ordutegi kontu
hori gogorra da”
Eskarmentu handia dute biekala biek irakasle moduan; Zaba-letak 18 urte daramatza laneanMusika irakasten eta Gabilon-dok 14 urte Gorputz Heziketairakasten. Horrez gain, biak tu-toreak dira Lehen Hezkuntzan.
Ikasturte berriaren hasiera ilusioz
hasten dute, eta umeak ere esko-
lara gustura joaten direla azpimarratu
dute. “Umeentzat ez da hain gogorra
izaten hasiera, erraz egokitzen baitira
aldaketara; helduoi gehiago kostatzen
zaigu”, dio Gabilondok. “Umearen ara-
bera izaten da; batzuk gurasoez ge-
hiago akordatzen dira, eta beste ba-
tzuk, berriz, deseatzen egoten dira
eskolan hasteko”, gaineratu du.
Horren harira, Zabaletak honako hau
dio: “Hasieran arrankatzea kostatzen
da, baina energiarekin egoten gara, eta
umeak deskantsatuta etortzen dira.
Bukaera gehiago kostatzen da. Umeak
oso nekatuta egoten dira, eta geu ere
bai; hori asko antzematen da. Gogorra
izaten da. Baina orain gustura gaude:
umeak indarberrituta etortzen dira,
eta oso ondo pasatzen dute eskolan.
Hasiera progresiboa izaten da; poliki-
poliki hasten gara. Ederra izaten da”.
“Eskolan dena ez da
edukiak lantzea; balo-
reak barneratzea da
garrantzitsuena, bizi-
tzari aurre egiteko”
Gurasoekin ahalegin berezia egiten
dute irakasleek, uste baitute lotura zu-
zena duela gurasoen jarrerak umea-
rengan. “Hasieran, gurasoak gehiago
mimatzen ditugu; umeei ez ezik, gu-
raso askori ere oso gogorra egiten zaie
umeengandik banantzea, eta halakoe-
tan gurasoek asko eskertzen dute be-
raiei entzutea umearen edozer gauza
kontatu nahi digutenean. Ikaragarri
antzematen da gurasoak lasai etortzen
badira, umea ere lasaiago egoten dela”.
Adibidez, ikasturteko lehen eguna
errazteko, Urrategi auzora irteera egi-
ten dute irakasle, guraso eta ikasleek,
denek batera.
Nabarmendu dute Haur Hezkun-
tzako eta Lehen Hezkuntzako ikasketa
sistemak oso antzekoak direla ikasleen
mesederako. “Talde kooperatiboan lan
egiten dute. Sistema horretan, beraiek
bideratzen dute irakaskuntza proze-
8
Izena ta dizena
Izar Arregi (Urrestilla,1976) Azkoitiko Iza-dia zentroko psikolo-goa eta terapeuta da.
sua, irakasleak jardun beharrean dena
erakusten. Beraiei askoz ere atsegina-
goa egiten zaie. Lehen HHtik LHra pa-
satu eta bakoitzak mahai banatan
egon behar izaten zuen, eta hori go-
gorragoa egiten zen; orain, txokotan
lan egitetik, talde txikitan egotera pa-
satzen dira. Beraien arteko komunika-
zioa manten-tzen dute, eta askoz
errazago ikasten dute”.
Floreaga ikastetxeak ahalegin berezia
egiten du eskola orduez kanpo ere
ikasleak harremanetan egoteko. “Alai
Batza eta eskola kirola sekulako aukera
dira haientzat, eskolarekin erlazioa
duen jendearekin lotura mantentzeko”,
azaldu du Gabilondok. “Irakasleok ere
eskolatik kanpoko orduetan ikasleekin
harremana mantentzea oso polita da.
Denbora kentzen du, baina inplikazio
horrek ematen duena askoz gehiago
da”.
Integrazioa jorratzeko beste modu
bat ere azaldu du Zabaletak. “Oso in-
teresgarria izaten da ikasleei ardurak
ematea: jokoetarako materiala pres-
tatu, antzezlan bat prestatu, muralak
egin eta abar. Askotan pentsatzen da
ikasleei dena eginda eman behar
zaiela, baina aukera ematen zaienean
harritu egiten gaituzte. Onak dira.
Helduon errua da askotan pentsatzea
dena eginda eman behar diegula. Be-
raiei entzutea komeni da, zein behar
dituzten jakiteko eta, gero, ekintzetan
parte hartzera bultzatu eta protago-
nista sentiarazteko. Horretarako, be-
tiere zerbait berritzailea asmatzen
saiatzen gara, ahal den neurrian.
Tutoretza saioak ere oso garrantzi-
tsutzak jotzen dituzte, baina eskolako
ordu guztietan; bakarka ere bai asko-
tan. “Ez da zertan ordu horren zain
egon. Ikasleek dituzten bizipenak zu-
rekin konpartitzea oso garrantzitsua
da, konexioa ez galtzeko. Haiek behar
dute zuri kontatzea. Horregatik da
ederra oraingo sistema, beraien artean
talde txikitan hitz egiteko aukera du-
telako”, dio Gabilondok.
Eskolan oinarrizko baloreak irakastea
dute helburu, eta, horretarako, “Egun
onak”-ekin hasten dute eguna beti.
“Ikasgaiekin hasi aurretik umeei sa-
rrera bat ematen diegu, lasai hasteko
eta parte hartzea bultzatzeko. Ipuin
bat kontatzen dugu, eta, gero, feed-
back-a sustatzen dugu. Eskolan dena
ez da edukiak lantzea; beste balore
batzuk ere barneratzea garrantzitsua
da, bizitzari aurre egiteko”.
Ikastetxearen alderdi bereizgarria “fa-
milia giroa” dela diote. “Ikuspegi sales-
tarra dugu; denok talde bat gara, eta
ikastetxea eta familia batera doaz.
Indar handia du Guraso Elkarteak, eta
irakasle eta gurasoen arteko fusio hori
egotea da helburua”.
Udako oporren ondoren, IzarArregiren kontsultako telefo-noa jo eta jo hasi ohi da. Urtekosasoirik jendetsuenak uztailaeta iraila izaten direla nabar-mendu du.
Irailean bikoteak eta umeetaz ardu-
ratuta dauden gurasoak izaten dira
Arregiren ohiko bezeroak. “Bikote asko
banantzeko erabakia hartuta etortzen
dira. Gehienak urtea gaizki pasatu du-
tenak izaten dira; bikotea izotza be-
zain hotz sentitu dutenak. Abuztuan
oporretara joaten dira arazoa kon-
pontzeko asmoz, baina elkarren artean
ez dagoela ezer konturatzen dira; dena
bukatuta dagoela. Harremanak landa-
reak bezala dira: ur gehiegirekin ito
Izena
ta dizena
9
eta gutxiegirekin lehortu. Askotan,
konturatzen direnerako ja beranduegi
izaten da”.
Bestalde, guraso asko joaten dira
irailean umeekin arduratuta, ikasteko
ohitura egokiak erakutsi nahi dizkiete-
lako. “Umeen arazo asko etxekoarekin
lotuta egoten dira. Adibidez, ama ba-
tzuek gehiegi babesten dute umea. Ga-
rrantzi handia ematen diete notei.
Orduan, umeak hau galdetzen du: ‘Eta
nota txarrak aterako banitu, amak ez
al ninduke berdin maiteko?’. Beste ba-
tzuetan, guraso batek uste du besteak
ezin diola erakutsi, ikasketarik ez due-
lako. Hori helduen akatsa da. Guraso-
aren lana ez da irakaslea izatea,
autodiziplina ezartzea baizik; umea lan
egiten jartzea. 12 urteko batek ez du
ordutegi bat ezartzeko gaitasunik
agian, eta, horretan, heldu batek la-
gundu diezaioke. Horrez gain, umeari
erronkak jarri eta idazteko eskatu
behar diogu; egiak izaten dira esaten
dituzten helburu guztiak. Eta idazten
ez badituzte, esandakoarekin bakarrik
ez dira betetzen gerora. Helduoi kos-
tatzen bazaigu, imajinatu umeei”.
Garapen jauzi handienak ikasturteko
aldaketekin batera doaz. “Esaterako,
Haur Hezkuntzan gurasoen goxota-
suna eta maitasuna sentitu behar
dute. Lehen Hezkuntzan, ordea, ez
dute hainbeste behar. Gurasoek kon-
turatu behar dute umea hazi egin dela
eta ez dutela lehen bezala babestu
behar. Antolatzen eta autonomia lant-
zen ikasten irakatsi behar zaie. Etapa
horretan, gurasoek umeei ohiturak
erakutsi behar dizkiete: jostailuak gor-
detzeko ohiturak, ohea egiteko ohitura
eta abar. Ikasteko modurik onena gu-
rasoek lan horiek ez egitea da. Joango
dira pixkanaka ohiturak hartzen.
Erronka gisa jarri behar zaie hori.
Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako
lehen maila askorentzat sekulako al-
daketa izaten da: belarritakoa jarri
nahi du, umeen oheko koltxak kendu
“Umeari eskatu behar
zaio erronkak jarri eta
idazteko, denak egiak
izaten baitira”
nahi ditu… “Hori guztia ondo dago, eta
aldaketak egin beharrekoak dira.
Baina, orduan, ardurak ere aldatu egin
behar dizkio gurasoak umeari: ‘Gosa-
ria nik ez dizut berotuko, zaintzailea
ja kendu egingo dugu eta hari ematen
genion dirua pote batera botako dugu
oporretara joateko’, esango zaio, adi-
bidez. Askotan, ordea, gurasoek hanka
sartzen dute hor; izan ere, haserreak
ekiditeko, dena egiten diote umeari”,
gaineratu du Arregik. “DBHn tentuz
jokatu behar da, gaztea babestu eta se-
gurtasuna transmititu”.
Iraila etapa berri bat da, eta etapa
berri horretan helburuak markatzea
da egokia: ‘astean hirutan ibiltzera jo-
ango naiz, astean hirutan ikasi egingo
dut’… horiek guztiak egiak izaten dira,
gauzatzerako orduan hanka sartzen
dugu. Lehendabizi, zein etapatan zau-
den aztertu behar da, eta jarri helbu-
ruak adin eta etapa bakoitzaren
arabera. Estrategiak ipintzen badituzu
esandakoak eta idatzitakoak bete
egingo dituzu. Horregatik, irailean hel-
buru horiek planifikatzea komeni da;
garai aproposa da horretarako”.
Iriaun elkartea: “Elosuko gaztelua gogoratzeko ekitaldia egingo dugu ferian”
Nolatan sortu zen Azkoitiko Iriaun
elkartea?
Aurrena aipatu beharra dago beti-
danik izan dugula herri konkistatu-
tako herritarrak izatearen
kontzientzia. Auñamendi entziklo-
pediako Historia general de Euska-lerria irakurriz jaso genituen gure
herriaren zatiketa eta desestataliza-
zio prozesuari buruzko zantzu ba-
tzuk. Gerora, Nabarralde
aldizkariaren jarraitzaile bihurtu
ginen. 2010, 2011 eta 2012. urteetan
1512ko konkistari buruz egindako
kongresuetan izan ondoren, iruditu
zitzaigun merezi zuela hitzaldietako
gaiak, era batera edo bestera, Azkoi-
tian ere zabaltzea. Horregatik el-
kartu ginen zerbait egiteko asmotan.
Nondik eta nora dator Azkoitiaknafar sustraiak dituela adieraztea?
Badakigu Azkoitia herria sortu
baino lehen bailara honetan jendea
bizi zela; 1186ko Iruñeko gotzainde-
giko dokumentu batean Iraurgi bai-
lara aipatzen da, eta bertan bi eliza
zeudela ere bai: Baldako Santa
Maria eta Soreasuko San Sebastian.
Bailarako baserritarrek bi elizate ho-
rien inguruan egingo zituzten inon-
dik ere bailarako kontuak
antolatzeko batzarrak. Gerora, bi
leku horien inguruan sortuko ziren
Azkoitia eta Azpeitia. 1186. urtean,
Iraurgiko bailara Nafarroako erresu-
man integratuta zegoen.
Herriaren sorrera, hiribildu mo-
duan eta San Martin de Iraurgi ize-
narekin, geroago izan zen, 1324an,
lurralde hauek Gaztelaren esku zeu-
denean.
Nafar sustraiak baldin baditugu,
nola galdu zuten hemengo herrita-
rrek nafar izaera?
1199. urtean hasi zen gure lurral-
dearen konkista. Gasteiz 7 hilabetez
setiatu zuten, errenditu zen arte;
Donostia ere konkistatu egin zuten.
Baionak, berriz, eustea lortu zuen.
Gogoratu behar dugu, Nafarroako
Antso VII.ak fundatu zituela bai
Gasteiz eta bai Donostia, Durango
bezala. Gerra kanpaina bakarrean,
Gaztelak Araba, Durangaldea eta
Gipuzkoa bereganatu zituen. Egoera
horrek jarrera desberdinak eragin
zituen bertako jauntxoen artean;
batzuk, Gebaratarrak adibidez, Na-
farroaren alde borrokatu ziren;
beste batzuk, berriz, Gaztelaren
alde ibili ziren. Jarrera desberdin
horiek eragina izan zuten bandoak
sortu zirenean: Ganboatarrak eta
Oinaztarrak.
Iraurgi bailaran zer gertatu zen ez
dakigu zehazki, eta Elosuko Iriaun
gazteluaren garai hartako eginki-
zuna zein zen ere ez dugu ezagu-
tzen.
Non kokatzen zen zehazki Elosuko
Iriaun gaztelua? Zer garrantzi zuen
bere garaian?
Kandido Azpiazu, Antton Menjibar eta Modesto Larrañaga Iriaun elkarteko kideak
Aspaldiko garaietan, Elosuko muino batean kokatuta zegoen Iriaun gaztelua, eta gaur egun
ia ez da haren arrastorik. Aspaldi hartako gazteluaren garrantzia ekarriko du gogora Azkoi-
tiko Iriaun elkarteak -Napar Zuzterrak- urriaren 12an ospatzen den Elosuko feria egunean.
10
GALDETU AHALA ERANTZUN
Aitor Arruti
Kandido Azpiazu, Antton Menjibar eta Modesto
Larrañaga Iriaun elkarteko kideak.
Elosuan bada bertakoek beti “Gaz-
telu” deitu izan dioten muino bat. Elo-
suko umeak hara igotzen ziren
jolasean. Hilerritik aurrera dago, ia
Aizpurutxoko sakonaren gainean.
Gaur egun Elosua urrun dagoela iru-
ditzen bazaigu ere, kontu egin behar
da garai haietan Gasteiztik itsasora
iristeko merkatari bideetako bat Elo-
sutik pasatzen zela; Bergara-Elosu-
Azkoitia bidea eginez, Getariaraino.
Garai hartan Aizpurutxoko bideak ziur
asko ez zuen orain duen moduko ga-
rrantzirik, eta ez zen bide luzeko mer-
kataritzarako erabiliko. Elosua
Nafarroako erresumaren barnean ze-
goenez, hemen ez zegoen mugarik,
eta, beraz, ez zeukan defentsa helbu-
rurik. Bergara-Azkoitia merkataritza
bidea zaintzeko izango zen gaztelua,
bidea lapurrengandik zaintzeko 4tik 6
zaindari bitarteko garnizio txiki bat
izango zuena.
Zergatik desagertu zen gaztelua? No-
latan ez dago haren arrastorik?
Esan bezala, 1200eko konkistan Elo-
suko gaztelurik aipatzen ez denez, ez
dakigu zer gertatu zen; garrantzi es-
trategikorik gabe, bidea zaintzeko go-
torleku xume bat izanik, ziurrenik
osorik iraungo zuen. Beharbada, ez
zen Nafarroako erregearen gaztelue-
tako bat izango, Alfonso VIII.a konkis-
tatzaile gaztelarrak bere testamentuan
Nafarroako erregeari bere gazteluakit-
zuliko dizkiola aitortzen duenean, ez
du Elosukorik aipatzen.
Gaztelua noiz arte erabili zen ez da-
kigu. 1457an Gaztelako Enrike IV.a
erregeak gaztelu eta jauregi batzuk
botatzeko agindu zuen; “(…) para pa-cificar el país, perturbado por los ban-dos Oñacino y Gamboino”. Iriaun
gaztelua, jauntxoren batena bazen, ba-
liteke orduan botatzea.
Elosutarren ahozko tradizioaren ara-
bera, gazteluko harriak erabili zituzten
Elosuko San Andres eliza eraikitzeko;
ba omen da hori adierazten duen
1468ko dokumentu bat. XX. mende er-
dian, berriz, muino-harkaitzaren zati
bat dinamitatu zuten, Bergara-Azkoitia
errepidea egiteko harria ateratzeko.
Egurrezko zutabeak kokatzeko erabili
zituzten harkaitzeko zulo ba-tzuk ba-
karrik geratzen dira haren aztarna
gisa.
Zer helburu ditu Iriaun elkarteak etor-
kizun hurbilean?
Urriaren 12an Elosuko feria izango
da, eta gaztelu muinoraino kalejira
egingo dugu 11:30ean; gaztelua gogo-
ratuko dugu bertan. Bestalde, nafar
izatearen esanahia zabaltzea da gure
helburua: euskaldunak gara, bai, baina
era berean nafarrak ere bai. Dauzka-
gun mugen gainetik kokatu behar
dugu geure burua.
Azkenik, adierazi nahi dugu Iriaun el-
kartearen ateak zabalik dauzkagula
Kultur Etxeko 4. solairuan guri edo-
zein ekarpen, laguntza edo lankidetza
modu eskaini nahi digun edozeinen-
tzat. Beste hainbeste guk lantzen di-
tugun gaien inguruko informazio
zehatzagoa behar duenarentzat ere.
11
GALDETU AH
ALA ERANTZ
UN
Iriaun gaztelua. Koadroa Mikel Zubizarreta Bolantek egin zuen, eta Elosukoei oparitu zien. Gure
eskerrik beroena.
“Elkartearen ateak zabalikdauzkagu Kultur Etxeko 4. solairuan guri edozeinekarpen, laguntza edo lanki-detza modu eskain-tzeko”
Zenbat denbora daramazu Australian bizitzen?
Dagoeneko bost urte eta erdi daramat Sydneyn bizitzen.Nere bizitzako une honetan oso ondo bizi naiz Australian,eta momentuan ez dut itzultzeko asmorik. Dagoenekoegoiliarra naiz bertan.
Zein izan zen hara bizitzera joateko arrazoia?
Lehenik eta behin, ingelesa ikastera etorri nintzen sei hi-labetez, baina gero, hango bizi maila eta Europan zebilenkrisi ekonomikoa ikusita, bertan finkatzea erabaki nuen.
Erraza egin al zitzaizun hango bizimodura moldatzea?
Bizimodu aldetik oso erraza izan zen bertara moldatzea.Txarrena bisa aldetik izan ditudan eragozpenak izan dira,oso konplikatua izan baita egoiliar izatea lortzea. Hemenez dute inongo laguntzarik ematen; filtro asko dituzte, etaoso garestia da bertan bizitzea. Jende kualifikatua bakarrikhartzen dute: ikasketak, ingeles maila, osasuna, adina, etab.Denbora eta ahalegin handia eskatzen du. Benetan Aus-tralian finko geratu nahi duten pertsonak bakarrik har-tzen dituzte.
Zer lan egiten duzu han?
Hasiera batean Bioteknologia alderditik ibili nitzen iker-kuntza lanetan Sydneyko Unibertsitatean. Esperientzia onaizan zen, baina ingeniaritza aldetik etorkizun egonkorragoaeskaintzen du Australiak, eta alderdi horretara jo nuen.Azkeneko hiru urteetan ingeniaritza lanetan nabil elikaduraindustrian, produkzio hobekuntzak egiten.
Zer gustatzen zaizu gehien handik?
Eguraldia, natura, bizi maila, kultura aniztasuna eta se-gurtasuna, delinkuentziarik eza.
Herriko zeren falta igartzen duzu gehien?
Familia, lagunak, jatekoa (Luziano okindegiko txokolatezkonapolitana) eta aire fresko usaina.
Hango lagunak dituzu, ala euskaldunak edo beste herrialde
batzuetako jendea da?
Normalean ez naiz euskaldunekin juntatzen, kanpoanizanda, kanpoko jendea ezagutzeko aukera dudalako. Ge-
hienbat hegoamerikarrekin eta australiarrekin elkartzennaiz.
Kanpora egonadi bat egitera joatea gomendatuko zenuke?
Bai, dudarik gabe. Kanpoan egoteak asko aldatzendizu munduari buruzko ikuspegia. Beste kultura,jende, iritzi, historia eta ohituretan murgiltzeak askoaberasten zaitu. Sentsazio eta une guztiak oso biziakdira, eta pertsonalki izugarrizko heldutasuna lortzenduzu. Azkoitia bezalako herri batetik irteten zareneanoso bizi idilikoa/egonkorra dugula konturatzen zara.Nik askotan ‘beste mundu batetik’ natorrela esatendut; guk dugun inozentzia sano hori ez dut pertsonaaskotan aurkitu, eta aldi berean harro sentitzen naiznire jatorriaga-tik. Batzuetan go-gorra izan daetorkin bezala uneaskori aurre egitea,baina azken bateanbizitza denboranzehar dituzun es-perientzia desber-dinen pilaketa batda. Ona edo txarraizan, atzera begi-ratzen duzuneanbeti ikusten duzuzerbait ikasi ze-nuela, eta zerbaite-gatik izan zenuelaestutasun hori.Kanpoan denbo-raldi batean ego-teak egoera guztienaurrean jartzenzaitu bat-batean,eta esperientziazoragarria da, nireustez.
Laida Beristain
“Bizitza denboran zehar dituzun esperientzia desberdinen pilaketa da”
Araitz Goikoetxea Arango, Australian bizi den azkoitiarra
Araitz Goikoetxea Arango azkoitiarrak 29 urte ditu, eta Australian bizi da orain dela bost
urtetik. Bioteknologia ingeniaritzan espezializatutako ingeniari kimikoa da, eta alor
horretan dihardu gaur egun Australian.
12
Tokitteko puntetik
Araitz Goikoetxea, Sydneyko hondartza batean.
13
Zer alde on ikusten dizkiozu Azkoitiko herriari?
Nire ustez, ia perfektua den burbuilatxo batean bizigara. Bakea, segurtasuna eta errespetua ditugu, etahorrek niretzat ez du preziorik, ezin da kuantifikatu:hori da bizi kalitatea. Arkitektura aldetik ere herri zo-ragarria dela iruditzen zait: oso polita eta erosoa, etajendea ere atsegina da. Nire bizitzarekiko perspektibakoso sinpleak eta txikiak dira: lana, bizimodu lasaia etabakea nahi ditut, eta hori hemen lor daiteke. Klimaere gustatzen zait; nahiz eta hasieran kostatu zitzai-dan, hemengo klima ulertzea lortu dut, eta euriak ereindarra ematen duela ikusi dut. Egia esan, toki honetazmaitemindu egin nintzen, eta orain ez dut neureburua beste inon ikusten.
Zein dira zure txokorik kuttunenak herrian?
Kafea hartzeko, Plaza Berri gustatzen zait; mendiaketa oinez ibiltzeko dauden pasealeku politak ere osogustuko ditut, edozein bidezidorrek toki ederren ba-tera eramaten baitzaitu. Egun beroetan elizara sartzeagogoko dut, eta egun hotzetan, berriz, Matadeiko sua-ren ondoan egotea maite dut. Ezin dut ahaztu AEKere, bertan egin bainituen nire lehen lagunak.
Zeozer aldatzeko aukera izango bazenu, zer
aldatuko zenuke?
Nahiz eta bertako jendea zoragarria izan, herrianpentsaera irekiagoa egotea gustatuko litzaidake, iritzieta ideia dibertsitate handiagoa egotea. Guztia nahikohomogeneoa dela iruditzen zait; gailentzen denpentsamolde bakarra dago, eta beste guztiak oso txi-kiak dira, ia ikusezinak. Horrez gain, aurreiritzi gu-txiago egotea nahiko nuke, eta gaur egun munduangertatzen ari dena ulertzea, jendeak hona emigratzekoduen beharraz konturatzea. Hemengo jendea guztienzuhaitz genealogikoa ezagutzera ohituta dago, eta ho-rrek segurtasun handia ematen du. Horrek ezezagu-nen aurrean dagoen mesfidantza ulergarriagoa ere
egiten du. Nahiz eta hasieran kostatu egin zitzaidan,orain zergatia ulertzera iritsi naizela uste dut. Urteakbehar dira pentsamolde hori aldatzeko, baina biho-tzez espero dut egunen batean gertatuko dela.
Zer desberdintasun aurkitzen dituzu Mexikorekin
alderatuta?
Mexikon aniztasun askoz handiagoa dago, baina uste dut el-kartasunak sustrai sakonagoak dituela hemen. Mexikora el-kartasuna orain ari da iristen, erabateko beharra dagoelako;elkar jaten ari gara, gure bizilagunaren beldur izateraino, etasakon-sakoneko aldaketa bat premiazkoa da. Hemen betiaurkituko duzu laguntzeko prest dagoen jendea; nire jaiote-rrian hori zailagoa da, jendeak ez baitu oparitzeko ezer, ezdenborarik, ez maitasunik. Oso bizimodu zaila dago han, osodesberdina da. Bestalde, uste dut klimak ere eragina duelajendearen izaeran: egun gris asko izateak pertsonak pixkabat itzaltzen dituela iruditzen zait. Han txiste asko egitenditugu gure arazoei buruz, eta hemen gehiago hitz egitenda seriotasunez, eta barre gutxiago egiten dela iruditzen zait.
“Egia esan, toki honetaz maitemindu egin nintzen”
Jimena Cardoso, Azkoitian bizi den mexikarra
Mexikoko Cuernavaca hiritik etorri zen orain dela bederatzi urte; betiereko udaberriaren
hiria deitzen diote, urte osoan loreak baitaude eta eguzkiaren argia eta beroa ez baitira
itzaltzen. Hala ere, ez du bere burua Azkoititik kanpora irudikatzen: hemen bere
paradisu zatia topatu duela dio. Ane Olariaga
Tokitt
eko
puntek
o he
rritar
ra
Jimena Cardoso, Azkoitian bizi den mexikarra.
14
GALDETU AHALA ERANTZUN
Italiatik iritsi berria zara, Geantseko Torra egin ondoren.
Zer moduzko esperientzia izan da?
Esperientzia oso positiboa izan da. Antolakuntza aldetikerraldoia da lasterketa. Munduko lasterkaririk handienekhartzen dute parte bertan, eta prestaketa benetan handiada. Asko gozatu dut bertan.
Helmugara iritsi zirenak sei izan ziren, baina antolakuntzak
lasterketa bertan behera uztea erabaki zuen. Nola hartu
zenuen erabakia?
Erabakiak lo harrapatu ninduen. 16. postuan nindoan, eta,hasteko, lasterketa neutralizatu egin zuten, eguraldiarenjoera benetan kaskarra baitzen, eta gero behin betiko era-bakia hartu zuten. Lo nengoela etorri zitzaizkidan esanezlasterketa bertan behera gelditu zela. Hartzeko erabakizaila zen, baina eguraldiaren joerak zeresan handia izanzuen. Ondoren irten zen eguraldia irtengo zela jakin izanbalute, bestelako zerbait erabakiko zuten.
Denetatik gertatu zaizula entzun dugu. Orkatila bihurritu
zenuen, ordulari digitala hondatu zitzaizun…
Bai, 30. kilometroan nindoala, orkatila bihurritu nuen, etahandituta ibili nintzen. Azkoititik hiru laguntzailerekinjoan naiz, Manu masajista horietako bat, eta hark masajeakeman eta zintak jarri zizkidan. Ez nuen gehiegi sentitu,egia esan. Ordularia, berriz, eguraldiagatik hondatuzen. Euria egiten zuen, hotza ere bai… Uste dut euriasartu zitzaiola. Orduan anaiaren ordularia hartu nuen,baina bereari ere gauza bera gertatu zitzaion. Azkeneanordulari orratzdun batekin amaitu nuen proba.
Berriz itzultzeko asmoarekin etorri zara?
Ez dakit, egia esan. Nire denboraldia uztailean amaitzenda, eta aurten Geantseko Torra egin ahal izateko abuz-tuan ere gogor lan egin behar izan dut. Portugalen pa-satu ditut hiru aste, egunero entrenatuz. Ederraizaten da etxekoekin oporretara joatea ere, eta Geant-s e r a itzuliko banintz, berriz ere abuztu osoan prestaketa la-netan jardun beharko nuke, eta horregatik ez naiz ausar-tzen bai edo ez esatera. Denboraldiaren araberakoaizango da erabakia.
Ehunmilak probak sei edizio izan ditu, eta zuk hiru ira-
baztea lortu duzu.
Irabazi baino gehiago, ‘lehena iritsi’ esatea gustatzen zait.Mendi lasterketetan denok lagunak gara. Lehia badagoenarren, ez dut ‘irabazi’ hitza erabiltzen, bakoitza bere den-bora egitera joaten baita. Ni 24 orduren bueltan ibiltzennaiz proba hori amaitzeko, baina iritsiko da ordua, he-mendik urte batzuetara, Ehunmilak bukatzeko 22 ordunahikoa izango direna eta nire denborekin bost onenenbarruan sartzerik ere izango ez dena. Kirol denetan ger-tatzen ari den bezala, mendi lasterketetarako ere jendeagero eta prestatuagoa dago.
Hiru garaipenetatik zein izan da bereziena?
Lehenengo ediziokoa, 2010ekoa, berezia izan zen, lehe-nengo aldiak denean izaten baitira berezi. Gogorrena, be-rriz, 2013koa izan zen, ordukoan Javi Dominguezekin
Imanol Aleson: “Aurtengo Ehunmilakizan da hiruretan bereziena”
Imanol Aleson, mendi lasterkaria
Etxean zein etxetik urrun aritzen da lasterka Imanol Aleson, baina zapaltzen dituen
lur guztietan moldatzen da ondo. Hori da kirolari batek duen maila neurtzeko giltza-
rri nagusia. Aurten zortzi lasterketa egin ditu; azkena irailaren 13an hasi zuen Ita-
lian, Geantseko Torra egiteko. 330 km-ko proba burutu berri du bertan, eta
zapore gazi-gozoarekin itzuli da etxera, helmugarako kilometro gutxiren faltan
lasterketa bertan behera gelditu baitzen, antolakuntzak hala erabakita.
“Ez zait urtero lasterketakerrepikatzea gustatzen; zerbaitdesberdina bilatzen saiatzen
naiz”
“Ehunmilak bukatzeko 24 ordubehar ditut, baina urte gutxiren
buruan jendeak 22 ordu nahikoaizango ditu”
Andoni Elduaien
15
GALDETU AH
ALA ERANTZ
UN
lehia estua izan bainuen. Aurtengo Ehunmilak izan da hi-ruretan bereziena. Gehien gozatu dudana aurtengoa izanda, eguraldi aldetik inoizko ederrena izan baita.
Beste hamaika probatan parte hartu izan duzu. Zein duzu
gustukoena edo behintzat ondoen moldatzen zarena?
Niri ez zait urtero lasterketak errepikatzea gustatzen; zer-bait desberdina bilatzen saiatzen naiz. Orain, Internetenlaguntzaz, egiten diren proba gehientsuenak nolakoakizango diren ikusteko aukera egoten da, eta begira jardu-ten dut. Nire mailarik altuena Ehunmilak proba inguruanizaten dut, eta horretarako prestatzeko lasterketa egokie-nak aukeratzen ditut.
Aurtengoa eta etorriko dena albo batera utzita, noiz eta
nola hasi zinen mendi lasterketetan?
Oker ez banago, 1997an hasi nintzen mendi lasterketetan.Lehenengo futbola probatu nuen, gero triatloia, baina ure-tan ez nintzen eroso sentitzen, eta azkenean mendian bu-katu dut. Lehenengo lasterketetako bat KanariarUharteetan egin nuen, oporrak aprobetxatuz. Munduosoko jendea joan zen hara, eta seigarren bukatu nuenproba; harrituta gelditu nintzen. Hura egin eta gero,2010ean, Ehunmilak proban ere lehenengo iritsi nintzenhelmugara, eta horrela gaur arte.
Bidelagun bat ere baduzu, Haglofs babeslea. Zertan lagun-
tzen du mendi lasterketetan babeslea izateak?
Mendi lasterketetatik ez dago irabazirik, ez baikara pro-fesionalak. Dena zaletasunagatik egiten dugu, baina ba-besle bat izateak asko laguntzen du. Alde batetik, mendiakarropa eta material berezia eskatzen du, eta hori behintzatbabeslearen eskutik jasotzen dugu. Gainera, lasterketa ge-hienetan euro bat ordaindu behar izaten da kilometro ba-koitzeko, eta gastua handia izaten da. Horretan laguntzenduten bitartean, ondo.
“Lehia badagoen arren, ez dut
‘irabazi’ hitza erabiltzen,
bakoitza bere denbora egitera
joaten baita”
Azkoitiko txoko bat?
Plaza Berri.
Denbora librean zer?
Mendira joan.
Igotzea ala jaistea nahiago?
Igotzea.
Menu bat?
Arroz integrala barazkiekin.
Mendi bat?
Izarraitz.
Ibilbide luze baterako lagunik onena?
Ura.
Imanol Aleson mendi lasterkaria.
Arbola zaharrekokimu berriak
Abiada biziko gizarte batean bizi gara. Dena azkar eta segituan egin behar da progresoaren
izenean, eta ziur aski gizarte egitura horrek izango dittu bai, bere alderdi onak ere, baina
belaunaldiz, belaunaldi jasotako ohittura zaharrak, galtzeko zorian dauzkagu. Gure aittitte-
amamen bizi egitura eta usadioak galzorian daude, eta askoren ustez, alferrikakoak izan arren,
geure uste apalean, oso kontuan hartu beharreko ohitturak dira. Esaera zahar batek dio, nora
goazen jakin ahal izateko, nondik gatozen jakin behar dugula, eta irizpide horixe kontuan har-
turik, Sustraiak bizirik kultur elkartea sortu dugu. Bertako sinesmen zaharrak guztiz desagertu
aurretik, azken hondarrak berreskuratu eta zabaltzera eramatea da osatu berri den elkartearen
zeregina. Baina, zer dira eta nondik datoz sinesmen zahar hauek? Bi hitzetan esateko, gure
aurrekoek garatutako usadio, ohittura eta sinesmenak dira, eta herrialde bakoitzak bereak
dauzka. Hor daude, Egiptoko, Greziako edo Erromako sinesmen zahar edo mitologiak, eta euskaldunok, badauzkagu
geureak.
Denak dira garrantzitsu, denak kontuan hartu beharrekoak, baina herrialde bakoitzak bertakoa lantzea ere garrantzitsua
da, eta juxtu euskaldunena, ez da ez, ahuntzaren gauerdiko eztula. Hainbat dira, orain arte jorratutako lan ildoak eta
bat aukeratzekotan, Joxemiel Barandiaranena aukeratu behar. Berau izan baitzen, galzorian zeuden sinesmenak jaso,
gorde eta zabaltzera eraman zituen gizon handia, eta bere lanak euskal mitologiako nolabaiteko itun zahar bilakatu dira.
Gurutz Garmendia
Iritzixe
16
Ez zen bakarra izan, hortxe daude baita ere, Caro Baroja, Azkue edo Satrustegi, baina ataundarra izan zen zalantzarik
gabe erreferentzi nagusia. Berari esker berreskuratu zen euskaldunen antzinako indar sortzaile kosmikoaren izena eta
izana, Marirena alegia, eta bereak dira euskaldunen jatorri aurreindoeuroparreko lan ildo nagusiak.
Dena dela, euskal sinesmen zaharrak orokortasun bat mantentzen badute ere, aldatuz doaz, herriz herri, euskera bera
bezalaxe eta horrek zera eskatzen du, tokian tokiko ikerketa sakonak egitea. Denok dauzkagu buruan Aralar bezalako
toki mitikoak edo Anbotoko Dama, baina zer dakigu Azkoitti eta Urola erdiko sinesmen zaharrez? Ba norbaitek beste-
lakorik pentsatu arren, oso-oso aberatsa da gure alderdia kontu horietan eta azken hondarrak oraintxe bertan ez badira
jasotzen, betirako galduko zaizkigu epe motzean. Ez da erraza, hain lerro gutxitan, Mariren garrantziaz hitz egitea,
baina Barandiaranen lan ildoak jarraituz, Amalurraren irudia izango zen antzinako euskaldunentzat, indar sortzaile
handia litzateke eta lauburua izango luke bere bihotza. Bikotasunean oinarritzen baitira euskal sinesmen zaharrak. Lau-
buruak ezkerrera egiten duenean, bizitza esan nahiko luke eta alderantziz egiten duenean, eskubira alegia, heriotza. Eta
geure alderdian berriz, Mariri, erabat tokian tokikoa denez, Amuteko Damie deitzen omen zioten, eta bere senarrari
berriz, Majue. Ostiraletan elkartzen omen ziren, Amuteko Damie eta Majue Izarraizko tontorretan, eta bat egiten zu-
tenean, izugarrizko trumoi eta kazkabarrak izaten omen ziren alderdi hauetan. Bestalde, horrez gain esatea komeni da,
sinesmen zahar horiei buruzko interesa areagotu nahian, emakume handi baten itxuran ikusten zutela Azkoitian Amuteko
Damieri eta burua, iletargi betearena zuela. Hor ibiltzen omen zen egun berezietan, Baldatxo aldetik, Juinerako bidean
airean hegaka, eta beste batzuetan, berriz, bere lagun ziren lamiez inguratuta egoten omen zen.
Arestian aittatutako ildoari jarraituz, nondik gatozen jakin behar, nora joan behar dugun jakitteko, eta irudikapen hori
arbolen bitartez gertatzen da. Horiek, giza seme-alabek bezalaxe, sustraiak, enborra eta adarrak dauzkate, eta guk di-
ttugun gorputz atal berdin berdinak. Gure etorkizuna izango diren adar sendo eta ederrak botatzeko, geure jatorriak
ezagutu behar, eta aittitte-amamen jakituria bertan behera galtzen uzten badugu, ez dugu inoiz lortuko ganorazko ada-
rrak botatzerik. Eta zeregin horretan gabiltza gutxi batzuk azkeneko urteetan. Juan Bautista Mendizabal eta biok ibili
ginen Azkoittiko Mari izan daitekeen Aizpuruko Dama edo sorginari buruzko ikerketak egiten, ondorio benetan inte-
resgarriak jasoaz, eta beste zenbait komunikabideren artean, Maxixatzenen erreportajea argitaratu zen. Bestalde, Josu
Arrieta eta bion artean, “Urola aldeko kontu eta komerixek” eskualdeko sinesmen zaharretan oinarritutako ipuin bilduma
atera genuen orain dela gutxi. Orain, lanketa horiei jarraipena eman eta zereginean sakontzeko, Sustraiak bizirik kultur
elkartea osatu dugu.
Zabal-zabalik daude kultur elkarteko ateak, gure aurrekoen sinesmen zaharrak maitte dituzten herritar guz-
tientzat.
17
IRITZI
XEOdol-emaileak
Urriaren 5ean eta 26an izango
dute hitzordua, 17:00etatik
21:00etara, Berdura plazan.
II. Orbel Jokuek
dute erantzuteko. Erantzunak osti-
ralerako entregatu beharko dira, zu-
zenean webgunean edo tabernetan
utziko ditugun kaxetan erantzunak
utzita. Puntu gehien lortzen duten
hiru taldeek azaroaren 14an egingo
den finalean parte hartuko dute.
Parte hartzeko, hiru laguneko tal-
dea osatu behar da. Taldeari izena
jarri, eta taldekideen izenak eta e-
mailak utzi maxixatzen.eus atarian
Udazken honetan ere hizkuntza-
rekin egin nahi dugu jolas, eta he-
rritar guztiak jolasean jarri nahi
ditugu. Iaz lehenengo Orbel Jokue-
tan sortu zen giroa ikusita, parte
hartu zuten 13 urtetik hasi eta 70
urtetik gorako 380 lagunek osatu-
tako 129 talderekin, aurten ere ja-
rraitzea erabaki dugu. Badatoz II.
Orbel Jokuek.
Euskara eta euskal kultura ardatz
hartuta, jokoaren helburu nagusia
ondo pasatzea da: herritarrak hiz-
kuntzarekin eta euskal kulturarekin
lotutako kontu batean parte hartuz
ondo pasa dezaketela konturatzea
eta, bide batez, gauza berriak eza-
gutzea.
Lehiaketak iazko formatu bera
izango du. Urriaren 17an hasita, hiru
astean galderak eta probak plantea-
tuko ditugu, eta azaroaren 14an fi-
nala jokatuko dugu.
Ostiralero galdera eta proba des-
berdinak zabalduko ditugu, eta
parte hartzaileek astebete izango
BAZKIDE ORRIA:
Proiektuko BAZKIDE izateko (urtean 25€, hilean 2€ inguru soilik) bete ondorengo datuak:
Izen-abizenak:
Helbidea:
Herria:
Telefonoa:
Helbide elektronikoa:
Kontu zenbakia:
Bi aukera dituzu:
1- Bete orri hau eta bidali Kultur Etxea, 110 p.k. helbidera (edo sartu doan gure Kultur etxeko postontzian)
2- Bidali datu guztiak honako helbide honetara: [email protected]
OHARRA: Datu babesak
Izaera pertsonaleko datuak babesteko abenduaren 13ko 15/1999 Lege Organikoak xedatutakoa jarraituz, jakinarazten dizugu, xedearen arabera biltzen diren datuak Maxixatzen herri komunikabideko (Azkoitiko kultur
etxea) titularitatepeko fitxategi automatizatu batean sartuko direla. Era berean, jakinarazten dizugu, eskubidea duzula datu horietara jotzeko, zuzentzeko baliogabetzeko eta aurkatzeko, eskubide hori Maxixatzen
herri komunikabideko (Azkoitiko kultur etxea) Erregistro Orokorrera zuzenduz ahal izango duzularik.
(Orbel Jokuetarako sortuko dugun
atalean) edo tabernetan utziko di-
tugun kaxetan. Behin izena emanda,
asteroko probei erantzutea da lan
bakarra.
Jolas egiteko eta ondo pasatzeko
gogoa baduzu eta sari ederrak ira-
bazi nahi badituzu, animatu!
18
MAXIXATzEN MAXIXATUIEZ
Iazko udazkenean Maxixatzenek antolatutako Orbel Jokuetako parte hartzaileak.
19
Hilebetin
beixetatik
Hilabeteko argazki galeria bisitatuena maxixatzen.eus-en:
Albisterik irakurriena maxixatzen.eus-en:
Jon Unanue Urdaibaiko
arraunlari azkoitiarrak
Kontxako Bandera irabazi
zuen, eta biharamunean
Maxixatzenen bulegora
etorri zen igande hartan
bizitakoa kontatzera.
Jende asko eta askotarikoa ikusi zen irailaren 26ko Bularreko Minbiziaren aurkako I. Lasterketan.
20
Ba AL DAKIZU?
Bai, oraingoan bai. Pare bat urtean
izan ditugu kanpai itxurako galtzak
ate-joka, eta, zenbait it girl horiek janz-
tera ausartu diren arren, ez dute lortu
kaleko moda konkistatzerik. Denboraldi
honetan, ordea, lehia handia izango da
galtza estuen eta zabalen artean. Berres-
kuratu duela hamar urte erabiltzen ze-
nituen barren zabala duten bakeroak eta
egokitu oraingora. Antezko jaka edo top
batekin konbina ditzakezu, oihal hori
udazkenean gure armairuko protago-
nista izango da eta. Hotzari aurre egiten
ausartzen diren horientzat, belaun azpi-
rainoko galtzak ere aurki ditzakegu; era-
bat estanpatu desberdinekin, eta,
betiere, zabalak eta gerrirainokoak. Erre-
suma Batuko jatorrietara hurbildu eta
ausartu British estiloari jarraitzen; koa-
drozko estanpatuak izango ditugu aliatu.
Hala ere, Euskal Herriko tenperatura
ezagututa, ez da erraza izango horiekin
ausartzea. Baina ez larritu, gerritik hasi
eta oinetaraino iristen diren galtza za-
balak ere badira eta. Egunero erabiltzeko
modukoak edo jantziagoak. Oraindik
galtza zabalek edo barren zabaleko
galtzek guztiz konbentzitzen ez bazai-
tuzte, galtza zuzenetara jo dezakezu.
Galtza estuak inola ere utzi nahi ez ba-
dituzu, berriz, lasai, beste denboraldi
batzuetan ikusiko dira-eta kalean. Ez da
hain erraza izango gure artetik uxatzea.
Ione BastidaModazalea
Udaletxea
Udaltzaingoa
Suhiltzaileak
Epaitegia (Azpeitia)
Azkoitia Lantzen
Iraurgi Berritzen
Abarketatxo ludoteka
Artxamendi Gaztelekua (GIB)
Zubiaurre Elkargunea
KIUB
KZ Gunea
Ertzaintza
San Martin ondaregunea
Musikagunea
Anbulatorioa
Plaza Ondo Jubilatuen Etxea
Bake Epaitegia
San Jose Egoitza
Aizkibel liburutegia
AEK
Baztartxo
Gurutze Gorria
DYA
Lanbide (Azpeitia)
SOS Deiak
Txerloia Futbol Zelaia
Gurea pilotalekua
Torre Zuri erakustokia
Txerloia Tenisa
Kultur Etxea
Postetxea
Gipuzkoako Urak
Xabier Munibe haur eskola
Xabier Munibe ikastola
Floreaga ikastetxea
Bizilore
Urola Ikastola BHI
Garbigunea
Mankomunitatea
Tamaina handiko trasteak
jasotzeko zerbitzua
Aldalur
Eusko Tren
La Guipuzcoana
PESA
Piper elkartea
Taxiak
943-08 00 80
943-85 71 71
112
943-02 51 91
943-85 71 51
943-85 08 43
943-02 60 27
943-85 60 27
943- 85 25 44
943-85 73 05
943-02 36 19
943-08 37 80
943-85 71 70
943-85 10 70
943-00 76 10
943-85 21 68
943-85 15 97
943-85 13 23
943-85 08 98
943-08 31 18
943-85 19 86
943-85 32 97
943-46 46 22
943-15 04 02
112
943-85 20 61
943-85 36 39
943-85 71 70
669-62 18 02
943-85 71 70
943-85 33 93
943-85 08 83
943-08 07 37
943-85 06 46
943-85 30 43
637-70 57 20
943-85 21 74
696-67 64 56
943-85 73 19
943-45 98 74
943-85 27 18
902-54 32 10
943-85 11 59
943-21 26 99
943-85 25 87
943-851020
Telefono interesgarriak:
21
6, 7, 10, 11, 22, 23, 26, 27, 28,
29, 30, 31
Jaen (Azkoitia)
943-850785
5, 12, 19, 24, 25
Azpiazu (Azkoitia)
943-852989
Farmaziak (urria)
Egunez (09:00-22:00)
Gauez (22:00-09:00)
6, 7, 10, 11, 22, 23
Jaen (Azkoitia)
943-850785
5, 19, 24, 25
Azpiazu (Azkoitia)
943-852989
3, 4, 14, 27Aranburu (Azpeitia)
943-811350
8, 9, 20, 21
Gisasola (Azkoitia)
943-851235
1, 2, 3, 4, 8, 9, 13, 14, 15, 16, 17,
18, 20, 21
Gisasola (Azkoitia)
943-851235
13, 16, 29
Alberdi (Azpeitia)
943-815974
1, 17, 18
Eizagirre (Azpeitia)
943-811274
2, 26, 31Jacome (Azpeitia)
943-080258
12, 15, 28
Beristain (Azpeitia)
943-811949
ESKURE
KOMENI
EZETZ ASMAU!
Urriaren 20a baino lehen bidali be-
harko da erantzuna. Irabazleak
Odriozolako saski bat jasoko du
opari gisa.
Sartu gutuna Kultur Etxeko gure
postontzian, edo bidali zuen eran-
tzunak [email protected]
helbidera.
Aldatutako argazkia. MIKEL ZENGOTITA
Uztaileko lehiaketako ira-bazlea: Estefania Ayerdi.
er dago aldatuta Oteiza
frontoietako argazkian?
Argazki originala. JAVIER BERISTAIN Estefania, lehiaketako irabazlea saria jasotzen.
Z
22
agendie
URRIA
03 10 12
1
17
6
2425
20:00etan parrokian, organo erromantikoarennazioarteko xVi. zikloa
Bakarlariak:
J.J. Etxeberria eta
Mariatxen Urkia
Organoa:
Jose Luis Franzesena
elosu Mendiko ganadu peria
- 09:00etan, Periaren ha-siera.
- 11:30ean, Napar Sustarkalejira Elosuko Gaztelura.
- 13:30ean, BetsolariakFrontoiko tablatuan.
Ondoren, Laja II.a eta Lutxur-dio trikitilariak.
- 17:30ean, bertako probaharriekin erakustaldia.
- Ondoren, erromeria.
- Egun guztian, Laja II.a etaLutxurdio trikitilariak.
*Oharra: autobus zerbitzua
egongo da egun guztian Bergara-
tik eta Azkoititik.
20:00etan parrokian, organoerromantikoaren nazioartekoxVi. zikloa
Organoa: Stefan Kagl
19:30ean, xV. Bidai tertuliak kultur etxean
Hizlariak: Maialen Astigarraga eta
Igor Mayora.
gaia: “transiberianoan bidaiatuz”
20:00etan parrokian, organo erromantikoarennazioarteko xVi. zikloa:
- Arimaz kamera orkestra
- Errenteria Musikal kamera
orkestra
Organoa:
Alize Mendizabal
euskal aizkora, gurea pilotalekuan
kontzejupean, arratsaldez, Musika Bandaren kontzertua.23:00etan, Herriko plazan, tabernarien elkarteak antolaturik:
“zarpazo a cicatriz” eta
“potrotaino” taldeen kontzertua.
Baztartxo torre zuri
*Jatorrizko bertsioa azpitituluekin.
irAiLAren 25etik 27ra:
Beningo erakusketa.
UrriAren 19tik AzAroAren 1era:
Udane Juaristik Sahararen
aldeko elkartearekin
egindako elkarlanaren
inguruko erakusketa.
BaztartxoUrriAren 3an:
22:00etan, “Erdibana”
antzezlana, Jose Ramon
Soroiz eta Iker Galartzarekin.
UrriAren 24an:
Poxpolo eta Mokoloren
ikuskizuna.
UrriAk 2 (JBA)*,4 eta 5
irrAtionAL MAn
UrriAk 4Los Minions
UrriAk 9-10-11eta 12
eL desconocido
UrriAk 16-17-18eta 19AMAMA
UrriAk 18
MAgiAren etxeA
UrriAk 23-24-25eta 26MArte
UrriAk 30 eta 31AzAroAk 1 eta 2:
regresión
AzAroAk 1AtrApA LABAnderA