Masaccio (1401-1428?)
– Estilo piktoriko berriaren hasiera.
– Iraultzailea: pintura modernoaren fundatzaileetako bat.
– Errealismoa, neurritasuna.
– Forma solidoak. Bolumen trinkoak.
– Argi efektuak.
– Trinitate freskoa. Santa María Novella eliza.
– Brancacci kaperako freskoak. Santa María del Carmine eliza. Florentzia.
Txanponaren ordainketa-1424(Brancacci Kaperako freskoak-Santa Mª del Carmine Florentzia)
•Estatua izaerako pertsonaiak, baina neurrikoak •Argi-ilunen teknika (gorputzen bolumenetan)•Espazioan egoki kokatuta, proportzioa errespetatuz•San Pedroren bizitzaren inguruko margolanak•Mateok Jesusi nolabaiteko tributo bat eskatzen dio tenpluarentzat•Honek, era berean, Pedrori agintzen dio arrain bat arrantzatu dezan, bertan tributoaren txanpona aurkituko duelarik•Masacciok espazio berean hiru gertakari errepresentatu ditu
Brancacci kapera Florentzia
(Masaccioren freskoak)
Brancacci kaperako freskoak barnealdeko ikuspegia
Trinitatea (hirutasuna)-1426/1428-Santa Mª Novella eliza-
-Handitasuna
-Molde erromatarrak
-Arkitektura hondoa
-Erdiko ardatz simetrikoa
-Fresko teknika
-Jainkoa: hiru pertsonen batasun gisaAita-semea-espiritu santua
Trinitatea(behetik gora irakurri beharrekoa)
Trinitatea (hirutasuna)
Masaccioren beste obrak
• La adoración de los reyes magos (1426-Gemaldegalerie-Berlín)
• La expulsión del paraíso de Adán y Eva (1426-Brancacci kaperan-Florentzia)
• Virgen con el niño (1426-National Gallery –Londres)
Paolo Ucello (1397-1475)(ez da sartzen)
• Bolumenaren garrantzia.
• Gorpuztasuna.
• Zentzu teatrala.
• San Romanoko bataila.
San Romanoko bataila
Piero de la Francesca (1420-1492)
• Argia eta kolorearen tratamendua.
• Iluminazioak, bolumenak eta espazioaren
irudikapena zehazten ditu.
• Zehaztasun matematikoa lortu nahi
• Espresio eza, pertsonai “hotzak”
• Monumentalitatea.
• Gorpuztasuna (eskortzoak). Perspektiba.
Konstantinoren ametsa-Arezzoko freskoetako bat, San Francesco eliza-1458
•Mendebaldeko margolarien barruan lehenetarikoa gaueko eszena bat irudikatzen
•Konposizio sinplea
•Argi-ilunak (argi puntuala)
•Simetrikoa
•Ehunduren trataera ezinhobea
•Gaia: Barbaroak Danubio ibaiaren inguruan kokaturik Mendebaldeko lurrak konkistatzeko asmoz. Constantinok bere soldaduak han kokatu zituen, baina beldurtuta. Gau hartan aingeru batek esnatu eta gurutze bat erakutsi zion esanez ikur horrekin irabaziko zuela. Gurutze bat eraikitzea bidali zuen eta Magencioren aurrean irabazi zuen Kristoren izenean.
Piero della Francesca. Battista Sforza eta Federico Montafeltro (senar-emazteak)-1472-Ufizzi Galeria
Battista Sforza eta Federico Montafeltro (senar-emazteak)Margolanaren atzekaldea
Garaipenaren ikur gisa ageri dira biak; Urbino hirira iristean gurdi alegorikoen gainean.Aingeru eta adarbakarrez lagunduta, gainera kastitate ikurrak direnak
Battista Sforza eta Federico Montafeltro (senar-emazteak)
•Taula gaineko oleoa•Diptikoa bat da•Uffizi Galerian, Florentzian•Cuatrocentoko erretratuen adibide ezin hobea•Europa iparraldeko eragina•Paisaiaren sakontasuna (margolari flamendarren eragina)•Errealismo benetan zehatza (margolari flamendarren eragina)•Pertsonai bakoitzaren ezaugarri fisikoak azaleratuz
Kristoren zigorkatzea.1444-1469. Galleria Nazionale delle Marche (Urbino)
Oholaren gaineko tenplean egina
Inskripzioa: “El trabajo de Piero, de Borgo Santo Sepolcro”
•Lerro horizontal eta bertikalak
•Sakontasun sentsazioa
•Mugimendua galtzen da abstrakzioaren mesedetan
•Nolabaiteko “atemporalidad” ematen dio eszenari
•Ez dago sentimendurik (lasaitasuna nagusi)
Gaia: gai nagusia atzekaldeko eszenan ageri da (Kristoren zigorkatzea). Eserita dagoena Pontzio Pilato da sufrimenduari so eginez (kristautasunaren sufrimendua); turbanteduna turkiarra izanik.Aurrekaldeko hiru pertsonai misteriotsuak, atzekaldean gertatzen denaren kontzientzia izan gabe irudikatu ditu margolariak. Zeintzuk dira?: erdikoa Urbinoko kondea eta aldameneko biak bere aholkulariak, bere aurkari politikoak (Malatestak) bidalitakoak kondea erahiltzeko.
Parekotasun alegorikoa eginez, Kristoren eta Urbinoko kondearen artean.
Piero de la Francescaren beste obrak
• La leyenda de la Vera Cruz (1458-Arezzoko freskoetan)
• Madona del Parto (1450-Museo Monterchi)
• El Bautismo de Cristo (1450-National Gallery Londres)
Andrea Mantegna (1431-1506)
• Donatelloren eragin handia.
• Pintura eskultorikoa, bolumen, bulto eta masa trinkoak.
• Marraren nagusitasuna kolorearen gainetik.
• Perspektiba.
• Amabirjinaren heriotza.
• Kristo hilik.
Agonia lorategian-1460-oleoa mihise gainean-National Gallery
Agonia lorategian
• Bibliako pasarte bat adierazten da non
• Kristo errezatzen ari den bitartean
• Bere apostoluak lokartuta ageri dira
• Atzekaldean Judas eta soldadu talde bat ikuskatzen da
• Profetaren bila datozelarik
Agonia lorategian
•Mendeetan zehar sorturiko mendiak irudikatzen dira
•Geruza desberdinetan: “Lurraren denbora adieraziz”
Agonia lorategian(atzekaldeko eszena)
Hemen pertsonaiak mugimenduan irudikatu dira; ez aldiz lokartuta dauden apostoluetan (lokartzean denbora gelditu egiten da) eta Kristoren kasuan ere
Kristoren heriotza-1480/90-obra famatuenetarikoa-Brerako pinakoteka Milanen
Amabirjina eta San Joanen negar zein begiradek eszena tragiko hori areagotzen dute.
Mihise gaineko oleoa
• Kristo hilik agertzen da• Ikuslearekiko modu perpendikularrean• Irudia eskortzoan agertzen da• Itzal eta argien kontraste handia• Sufrimendu handiko eszena• Dramatismo hori nolabaitean kristoren sabelaren
irudikapenarekin lortzen da• Eskuetako zein oinetako estigmak idealismo gabe
irudikatu dira
Kristo hilik
Andrea Mantegnaren beste obrak
• Bertutearen garaipena
• Amabirjina umea eta kerubinekin
• Madonna umea lo dagoelarik
• San Sebastián
• Kristo bi aingeruk sostengatzen dutelarik
PIETRO PERUGINO (1448-1523)
• Piero Della Francesca eta Verrochioren eragina jasoko du• Rafael-en irakasle izango da• Kapera Sixtinoko freskoak margotzen parte hartu zuen• Perspektiba eta konposizioaren garrantzia
• Ezagutzen dituen paisaiak edo eszenak irudikatzen ditu• Bere garaian bere obra benetan mirestua edo gustokoa izan
zen (“obra atsegina”)• San Pedrori giltzak ematen da bere margolanik ezagunena• San Sebastián• Los desposorios de la virgen delakoa (Rafaelek ere egin
zuen)
Los desposorios de la Virgen
Perugino 1500-1504Caengo Museo de Bellas Artes
Rafael 1504Pinacoteca de Brera, Milanen
Desberdintasunak:•Pertsonaien kontrako kokapena
•Erlazio koherenteagoa figura eta urruntasunaren artean•Erritmo gehiagokoa
•Arkitektura are klasikoagoa (Bramantenarenaren antz gehiago)
San Pedrori giltzak ematen-Perugino
Sixtortar Kapera (Vaticanoa)-Fresko teknika- 1480-1481http://arte.observatorio.info/2008/08/entrega-de-las-llaves-a-san-pedro-perugino-1480-1481
San Pedrori giltzak ematen-Perugino
• Gai erlijiosoa: Kristok bere Elizaren giltzak San Pedro apostoluari ematen dizkio (belauniko jasoz)
• Konposizio: simetrikoa eta orekatua: taldean antolatuta
• Pertsonaiak plaza batean kokatzen dira: perspektibaren erabilera ezinhobea (hiri antolamenduaren garrantzia)
• Giltzen eta tenpluaren ardatzek bat egiten dute
• Atzekaldeko tenplu errenazentista eta aldameneko garaipen bi arkuak: garai klasikoari erreferentzia eginez
• Pertsonaien tamainarekin jokatuz sakontasuna adierazten da (hala ere, ez dira difuminatuak agertzen)
• Figurek dotoretasuna eta malgutasuna adierazten dute
• Kolore disdiratsuak eta argiaren trataera egokia
Sandro Botticelli (1445-1510)
• Florentzia eskolako margolaria
• Estilo dotorea (errefinatua) eta xehetasunei garrantzia.
• Lerroaren mugimenduapertsonai desberdinen arteko lotura erraza sortuz
• Konposizioak arreta handia.
• Famatuak dira izaera mitologikoko bere konposizioak
Sandro Botticelli (1445-1510)
• Florentziako eskolakoa
• Marra zehatzak eta erritmoak.
• Argi gardenak.
• Oparotasun apaingarria.
• Udaberria.
• Venusen jaiotza.
Udaberria-1478?-ohol gaineko tenplea-Galeria Uffizi (Florentzia)
Merkurio
Hiru graziak
Kupido
VenusUdaberria
Zefiro
Kloris
Udaberria-1478?-ohol gaineko tenplea-Galeria Uffizi (Florentzia)
Tamaina naturaleko figurak irudikatu ditu Boticellik eta detaileari garrantzia handia ematen dio (ezpata, brotxeak,…)
Merkurio
Venusaren lorategiaren zaintzaile gisa irudikatzen da (ezpata)
Gizonen eta jainkoen bitartekari gisa ere eta merkatarien jainko bezala
Zerura begira agertzen da bestelako bizitzarekin bat eginez
Ehundura gorriarekin irudikatuta, su garrekin eta modu asimetrikoan erortzen da
Kloris ninfa
Bere ahotik ateratzen diren loreak Udaberriak hartuko ditu bere soinean (soinekoari so egin)
Zefiro
Haizearen jainkoa, kolore hotzekin irudikatuta ninfaren maitasunaren bila
Hiru graziak
Venusen zerbitzari gisa agertzen dira.Dantzan ageri dira, gazte, ilea solte eta azal zuriarekin. Hondoarekiko kontrastea sorraraziz.
Hiru graziak
Venus
•Margolanaren erdialdean kokatzen da, konposizioaren ardatz nagusia izanik•Bere inguruan zuhaitz gutxiago, aureola moduko bat sortuz•Madonna gisa irudikatuta dago•Merkurioren ehunduraren antzera modu asimetrikoan erortzen da•Sabealdea aterata dotoretasunaren ikurra da eta ezkerreko eskua kokatzeko balio du
•Kupido Venusaren gainean agertzen da Grazietako bati dardoak botaz
Udaberria•Eszenako pertsonai bakarra da ikusleari zuzenean begira agertzen dena
•Bere loreak eszena osoan zehar banatu nahi ditu
•Irrifarrez agertzen zaigu, ez zen ohikoa gainera Errenazimenduan
Venusen jaiotza-1484-mihise gaineko tenplea-Uffizi Galeria (Florentzia)
Venusen jaiotza
Erromako garai klasikotik ez zen Venus jainkosa biluzik eta horrelako dimentsiotan irudikatu: biluziak berriz ere Errenazimenduan
berreskuratuko dira Erdi Aroko
garai ilunak pasa ostean
Amodioaren jainkosa, Venus, Urano jainkoaren genitaletatik jaio zen, Krono bere semeak moztu zizkion eta itsasora bota. Beraz, magolanak ez du jaiotzaren
momentua adierazten baizik eta hondartzara iristen denerakoa. Jainkosa haizearen jainkoen ufadaz lagunduta agertzen da eta lorez inguratuta.
VenusKonposizioaren erdian agertzen da
Venus pudiko gisa irudikatuta
Ilearen sentsualitate argia
Kontrapostoan jarrita
Edertasun eta goxotasunaren adierazgarri
Gazte, ahoa itxita eta begi argiekin irudikatu du Boticellik (bere birjinen gisa)
Espresio melankolikoa adieraziz
Venus:aitzaki gisa biluziaren gaiaren trataera egiteko
Boticellirena Venus Kapitolinoa
Zefiro eta Aura
Besarkaturik agertzen dira : materia eta izpirituaren batasun gisa
Udaberria
Venusaren misterioak estali nahian agertzen da, ezagueraren misterioen antzera (ez direla jakinak)
Era berean, berpizkundearen urtaroa adierazten du udaberriak
Ez dago inolako ardurarik perspektiba eta espazioaren lorpenaren inguruan. Lerroek, kurbek, hondo lauak,…daukate garrantzia.
Agian itsasoko olatu edo uhinen irudikapenak sakontasun apur bat ematea lortzen dute.
Boticelliren beste obrak
Venus eta Marte
Palas eta Zentauro
Nastaglioren istorioa
Orazioa baratzean
Hainbat Madonna margotuko ditu
Boticelliren Madonnetako bat
Behin eta berriz errepikatuko den eredua: amabirjina serioa, pentsakor, bere edertasunean murgilduta, erlazio afektibo handirik ez da ematen Boticellik irudikatu zituen Madonnetan.
Venus eta Marte-1483-National Gallery-taularen gaineko oleoa
Gerrarekiko amodioaren garaipena irudikatzen da.Marte lokartuta agertzen da ia guztiz biluzik eta eskultura gisa irudikatu du Boticellik.Nerabe gaztea, edertasun ideala adieraziz (Adanen kreazioaren aintzindari).Bestelako izakiak (satiroak) Marteren elementuekin jolasten agertzen dira, hau esnatu nahian baina ez dute lortzen.Venus garaile eta seguru ageri da.