Date post: | 19-Jun-2015 |
Category: |
Documents |
Upload: | holybibles |
View: | 285 times |
Download: | 3 times |
Teyta Diospa
Mushoq Testamentun
El Nuevo Testamentode nuestro Señor Jesucristo
en el idiomaQuechua del Callejón de Huaylas
y Vertientes
El Nuevo Testamentode nuestro Señor Jesucristo
en el idiomaQuechua del Callejón de Huaylas
y Vertientes
Primera edición, 2007Segunda edición, 2008
Publicado por© La Liga Bíblica 2008
Usted es libre de copiar, distribuir y comunicar públicamente laobra bajo las condiciones siguientes:· Reconocimiento. Debe reconocer los créditos de la LigaBíblica (pero no de una manera que sugiera que tiene suapoyo o apoyan el uso que hace de su obra).· No comercial. No puede utilizar esta obra para nescomerciales.· Sin obras derivadas. No se puede alterar, transformar ogenerar una obra derivada a partir de esta obra.
CONTENIDO
· · · · · · · · · · (Introducción) · · · · · · · · · · · · 5San Mateo · · · · · · · · · · · · · · · · · · Mt · · · · · · · · · · · · · · · · · · 7San Marcos · · · · · · · · · · · · · · · · · Mc · · · · · · · · · · · · · · · · · · 70San Lucas · · · · · · · · · · · · · · · · · · Lc · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 108San Juan · · · · · · · · · · · · · · · · · · Jn · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 169Hechos · · · · · · · · · · · · · · · · · · · Hch · · · · · · · · · · · · · · · · · · 215Romanos · · · · · · · · · · · · · · · · · · Ro · · · · · · · · · · · · · · · · · · 2761 Corintios · · · · · · · · · · · · · · · · · 1 Co · · · · · · · · · · · · · · · · · 3022 Corintios · · · · · · · · · · · · · · · · · 2 Co · · · · · · · · · · · · · · · · · 328Galatas · · · · · · · · · · · · · · · · · · · Gl · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 345Efesios · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · Ef · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 355Filipenses · · · · · · · · · · · · · · · · · · Flp · · · · · · · · · · · · · · · · · · 364Colosenses · · · · · · · · · · · · · · · · · Col · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3711 Tesalonicenses · · · · · · · · · · · · · · 1 Ts · · · · · · · · · · · · · · · · · 3772 Tesalonicenses · · · · · · · · · · · · · · 2 Ts · · · · · · · · · · · · · · · · · 3831 Timoteu · · · · · · · · · · · · · · · · · · 1 Ti · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3872 Timoteu · · · · · · · · · · · · · · · · · · 2 Ti · · · · · · · · · · · · · · · · · · 395Titu · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · Tit · · · · · · · · · · · · · · · · · · 401Filemon · · · · · · · · · · · · · · · · · · · Flm · · · · · · · · · · · · · · · · · · 405Hebreus · · · · · · · · · · · · · · · · · · · Heb · · · · · · · · · · · · · · · · · · 407Santiagu · · · · · · · · · · · · · · · · · · · Stg · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4271 Pedru · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 1P · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4342 Pedru · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 2P · · · · · · · · · · · · · · · · · · 4421 Juan · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 1 Jn · · · · · · · · · · · · · · · · · 4462 Juan · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 2 Jn · · · · · · · · · · · · · · · · · 4523 Juan · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · 3 Jn · · · · · · · · · · · · · · · · · 454San Judas · · · · · · · · · · · · · · · · · · Jud · · · · · · · · · · · · · · · · · · 456Apocalipsis · · · · · · · · · · · · · · · · · Ap · · · · · · · · · · · · · · · · · · 459Cäyitsiquicuna · · · · · · · · · · · · · · · (Glosario) · · · · · · · · · · · · · · 489
Qallanan cäyitsiquicuna
Instituto Linguisticu de Veranupa traductornincunam allapacuyaquiwan y cushiquiwan rurayarqon quechuacho que MushoqTestamentuta Callejon de Huaylascho y Vertientes marcacunachoquechua parlacoq nunacunapaq. Imecanopapis tirayarqömi que alliwillaqui canan tiempu parlanqantsicno bien claru cäyiquillapaq queAncash marcacho täraq nunacunapaq cananpaq.Mushoq testamentucho librucunaqa casi ishque waranqa (2,000)
watanam escribiyashqan griegu idiomacho. Tsepitaran castellanumanticratsiyashqa. Tseqa pitsqa pachac (500) watallaran. Queqaquechuaman ticrashqa quecan mas unena griegu idiomachoescribiyashqancunapitam. Jina churacashqam Reina Valerachogriegupita escribiyashqancuna bersiculucunapis. Que bersiculucunam
.Cada librupa qallananchomi quecan tse librupaq ichiclla cayitsiqui:
pi escribishqan, imanir escribenqan, o imapaq escribenqan. Canmi sasapalabracuna o mana parlayanqequi quechuaman ticrashqa. Tsecunatamseñalayarqö tse palabrapa qallanancho juc estrellawan. Que librupaushananchomi quecan tse palabracunata mas cäyitsicoq. Jina canmimas sasa palabracuna laduncho ichicllan letrayoq. Tse letracunammusyatsicun jawanchona tse palabrata mas cäyinapaq, o nimantsic Unecaq Testamentucho o Mushoq Testamentuchopis tse versiculucunawaniwalancanqanta.Quechuacho inishina letracunaqa castellanunomi, pero manam
iwaltsu cayan. Quechuapaqa canmi quiquinpa letrancuna,castellanupita palabra prestadu carpis escribirecan quechuachoescrituranomi, y manam castellanucho inishina letracunawantsu. Tsenocaptinpis waquin nunacunapa jutenqa y marcacunapa jutenqacastellanunomi escribirecan. Juc orasion ¿ qallaptin y ushanan ! captinmanam rasonpa tapuquitsu, sinoqa yarpacachanantsicpaqmi.Ojala quechuacho escribishqata leyiptiqui o wiyaptiqui Teyta Dios
mas cäyiquiniqui qoycushunquiman manaraq que patsata camar qamtasalbashunequipaq alistashqana cashqanta musyanequipaq, tsenopacuyaquiniquiwan mas callpayoq y pasensiayoq caweniquicho ima ecaprueba captinpis Teyta Diospa wamranna car tsaraquicayänequipaq.
7
Quecunam cayarqan*Jesucristupa awiluncuna
(Lucas 3.23–38)
1 1Tëta *Abrahampa y rey *Davidpamirenincunapitam Jesucristoqa
yuricorqan. Y quecunam Jesucristupaawiluncuna cayan:
2Abrahampa tsurinmi carqan Isaac;Isaacpa tsurinnam Jacob; Jacobpatsurinnam carqan Juda y wauqincuna;3Judaqa carqan Tamarpa qowanmi;wamrancunanam carqan Zera y Fares;Farespa tsurinnam carqan Esrom;Esrompa tsurinnam Aram; 4Arampatsurinnam Aminadab; Aminadabpatsurinnam Nason; Nasonpa tsurinnamSalmon; 5Salmonqa carqan Rabpa
qowanmi; wamrancunanam carqanBoos; Boosqa carqan Rutpa qowanmi, ytsurinnam carqan Obed; Obedpatsurinmi carqan Isai; 6Isaipa tsurinnamcarqan rey David.Rey Davidpa tsurinnam Salomon;
Salomonpa mamannam carqan Uriaspabiudan; 7Salomonpa tsurinnam carqanRoboam; Roboampa tsurinnam Abias;Abiaspa tsurinnam Asa; 8Asapatsurinnam Josafat; Josafatpa tsurinnamJoram; Jorampa tsurinnam Ozias;9Oziaspa tsurinnam Jotam; Jotampatsurinnam Acas; Acaspa tsurinnamEzequias; 10Ezequiaspa tsurinnamcarqan Manases; Manasespa tsurinnamAmon; Amonpa tsurinnam Josias;11Josiaspa tsurinnam carqan Jeconias y
SAN MATEOJesucristupaq escribenqan
Que libruta Mateo escriberqan israel mayincuna *Jesucristupaqmusyayänanpaqmi. *Israel nunacunaqa atscaqmi manam creyiyarqantsu Diospitashamushqanta ni Dios cashqanta Jesucristupaq. Tsemi Mateo que librutaescriberqan israel nunacuna Jesucristupaq salbacoq cashqanta musyayänanpaq.Mateoqa carqan Jesucristupa *disipulunmi. Jucnin caq jutinmi carqan Levi.
Manaraq Jesucristuwan purerqa, *Roma nasionpaq impuestuta cobraqmi carqan, yisrael mayincunapeq chiquishqam carqan. Tseno quecarmi, Jesus “Acu eucushun”niptin, Jesusta qatircur eucorqan. Tsemi musyarqan Jesucristu pi cashqanta yricarqan llapan rurashqancunata.Mateo qallarin que libruta Jesucristupa une castancunapaq willacur. Tsepitanam
nimantsic yuriquininta y llullu quecaptin ima pasashqanta. Tsepitanamwillamantsic Jesucristu yachatsicushqancunata y rurashqancunata. Y por ultimumwillamantsic Jesucristu wanurir cawarimushqanta; y *disipuluncunata alliwillaquita willacur jinantin nasioncunapa ewayänanpaq mandashqanta.
8
a 1.23 Is 7.14.
wauqincunapis; Jeconias rey quecanqanwatachomi *israel nunacunata
qan marcancunaman.12Tse tiempuchonam Jeconiaspa
tsurin Salatiel yuricorqan; Salatielpatsurinnam carqan Zorobabel; 13
belpa tsurinnam Abiud; Abiudpatsurinnam Eliaquim; Eliaquimpatsurinnam Asor; 14Asorpa tsurinnamSadoc; Sadocpa tsurinnam Aquim;Aquimpa tsurinnam Eliud; 15Eliudpatsurinnam Eleasar; Eleasarpa tsurinnamMatan; Matanpa tsurinnam Jacob;16Jacobpa tsurinnam carqan Jose;Josenam Mariapa qowan carqan; yMariapa wawannam carqan *DiosAcrashqan Jesucristu.
17Tëta Abrahampita asta rey Davidyaqchunca chuscu (14) awilucunamcayarqan.
qanyaqpis jina chunca chuscu (14)awilucunam cayarqan. Tsenollam jinaBabilonia marcacho israel nunacunapresu cayanqanpita asta Dios Acrashqanyuriconqanyaqpis chunca chuscu (14)awilucuna cayarqan.
Jesucristupa yuriquinin(Lucas 2.1–7)
18Quenomi carqan Jesucristupayuriquinin: Jesucristupa maman Mariam,casacuyänanpaq Josewan parlayashqanacayarqan. Peru Josewan manaraqjuntacarmi, Mariaqa *Santu Espiritupapoderninwan qeshyaqyärerqan 19Joseqaalli nuna carmi, tse nobian Mariaqeshyaqyäquicuptin,recur paquellapa jaqirita munarqan.20
tinmi, Diospa *cho, queno nerqan:
—Davidpa castan Jose, amamantsaquïtsu Mariawan casaquita.Porqui Santu Espiritupa poderninwanmipëqa qeshyaq tucushqa. 21Tsemi wamranyuririptin, jutin churanqui Jesusta.Porqui pemi peman marcäcoqcunataqajutsancunapita salbanqa —nir.
22Quecuna pasacushqa Diospa une*profetan willaconqancumplicänanpaqmi. Tse profetam quenonishqa carqan:
23 “Juc shipashmi donsellallaraqquecar
tam qeshpiconqa.Pepa jutinmi churayanqa
a nishpa.(Emanuel ninanqa “NoqantsicwanmiDios quecan” ninanmi.)
24Josenam tsecunata sueñuquicurpunonqanpita riyaramur, anjelnenqanta cäsucurnin,corqan warminpaq. 25Peru Joseqa
raqtsu, manaraq wamaqshu wamrantaqeshpicuptin. Wamra yuricuriptinnam,jutin churarqan Jesusta.
Qoyllurcunata estudiyaq nunacuna *Jesucristu adoraq ewayan
2 1Jerusalencho *tinmi, Jesucristu yuricorqan Judea
probinsiacho quecaq Belen marcacho.Tsepinmi Jerusalenman chäyarqanqoyllurcuna estudiyaq allapa yachaqnunacuna. Pecunaqa shayämorqan inti
tam. 2Pecunam queno tapucuyarqan:—¿Mechotaq quecan *
napa reynin cananpaq yuricushqawamra? Porqui marcäcunapitamricayämorqö qoyllurninta. Tsemishayämorqö adoraqnin —nishpa.
1 2
9
b 2.6 Miq 5.2. c 2.15 Os 11.1.
3Tseta wiyecurnam, rey Herodisqa yJerusalencho llapan täraqcunaqa allapayarpäcachëcho ticracuriyarqan. 4TsemiHerodisqa *nincunata y *ley yachatsicoqcunataqayecatsir, queno taporqan:—¿Mechotan *
nan carqan? —nir.5Tseno tapucuptinnam, niyarqan:—Judea probinsiacho quecaq Belen
marcachomi. Tsepaqmi Diospa*profetan queno escriberqan:
6 ‘Judea probinsiacho Belen marca,que marcacho presisaqmarcacunapitapis
manam qepachotsu quecanqui;Porqui qampitam yarqunqa juc reyy pemi üsha mitseq cuenta israelnunäcunata cuidanqa’b —nir.
7Tseno niyaptinnam, rey Herodisqatse yachaq nunacunata pacallapaqayatserqan, y tapuparqan imepitapatsana tse qoyllurta ricayanqanta.8Willariyaptinnam, queno nerqan:—Taqe washacho quecaq Belen
marcaman ewar tse wamrata ashiyämï.Tarïcurnenqa, cutimur noqallätapiswillarayämanqui ewar adoranäpaq—nir.
9Rey Herodis tseno niriptinnam, tseyachaq nunacuna ewacuyarqan.Ewecayaptinam, tse ricayanqan qoyllurjina puntancunata ewar qallecorqan.Wamra quecanqan wayi jananmanchëcurnam, qoyllurqa tsellachonaquedarerqan. 10
cuyarqan qoyllur jinallanchoquedareqta riquecur. 11Wayimanyecurirnam,wan quecayaqta taririyarqan. Tsenamnopanman qonqurïcur adorayarqan.Tsepitanam apayanqan qorita, *siuta y *mirra nishqan perfumita
quicharir qarayarqan. 12
cho Herodisman mana cutiyänanpaqDios rebelecuptinnam, tse nunacuna jucladu nänipa marcancunamancuticuyarqan.
Egiptu Nasionmanniñuta safatsiyan
13
chonam, Diospa *anjelnin Josetasueñinincho queno nerqan:—¡Jina öra sharcur, ewaquï Egiptu
nasionman llulluta y mamänintapusharcur; porqui Herodismi ashitsenqaniñuta wanutsinanpaq. Tsellachotäcuyanqui yape willayanqaqyaq! —nir.
14Tsenam Joseqa tse öra shäricurcur,tse paqastä niñu Jesusta y mamäntintapusharcur, Egiptuman ewacorqan.15Tsechomi täcuyarqan Herodiswanonqanyaq. Tseqa pasacorqan
tsenqan cumplicänanpaqmi: “Egiptunasionpitam Tsurïta qayarqä”c nenqan.
Herodis mandacurin llullu wamracunata wanutsiyänanpaq
16
shaqmi” nicur mana cutiyaptinnam, reyHerodis allapa piñacurcurcorqan. Tsemi
qan tiempupita cuentata jorqurir,yuricuyashqanpita asta ishque watayoqollqu wamracunata Belen marcacho yestansiancunacho wanutsiyänanpaqmandacurerqan. 17Tseno wamracunatawanuratsiyaptinmi, profeta Jeremiasqueno escribenqanwan pactarerqan:
18 “Rama marcachomi wiyayarqanqaparipa, qayaripawaqaquicunata.
Wamrancunapaq llaquiquiwanmiRaquel allapa waqarqan.
2
10
d 2.18 Jer 31.15. e 3.3 Is 40.3. f 3.4 Langosta curoqa imeca pinteq wallpa curunomi.g 3.11 Tseno nirnin, nerqan pepita mana sirweq canqantam. Tse tiempucho sirweqnincunapatronnincunapa llanquincunata puritsiyarqan.
Shoqayaptinpis, manam shonqunpascacärerqantsu,
wamrancuna ushacärishqa captin”d
nir.
Jose, Maria y Niñu Jesus,cuticuyan Nazaretman
19Herodis wanuriptinnam, JosetaqaEgiptucho quecaptin Diospa anjelninsueñinincho rebelar queno nerqan:
20—¡Jose, sharquï! Cananqa Niñu
yashqanam. Tsemi Israel nasionmancutiquï, wamrata y mamanta pusharcur—nir.
21Tsenam Joseqa sharcur, Niñuta ymamäninta pusharcur, Israel nasionmancuticorqan. 22Judea probinsiachoqaHerodispa tsurin Arquelaunam reyquecarqan. Tseta musyecurmi, Joseallapa mantsarqan Judeaman chëta.Tsemi sueñinincho Dios noti carrebelashqa captin Galilea probinsiamaneucorqan. 23Tsechomi Nazaretmarcacho täcorqan.tinmi,tam canqa” nir, escribiyanqancunacumplirerqan.
Nunacunata bautisacoq Juan tsunyaqcho willapan
(Marcos 1.1–8; Lucas 3.1–9, 15–17;Juan 1.19–28)
3 1Tse watacunam bautisacoq Juan
napa ewar nunacunata willaparqan.2Tse willapäcurmi, queno nerqan:—Teyta Dios mandacoqniquicuna
cananpaq tiempu chäramunnam. ¡Tsemimana alli rureniquicunata jaqiriyë!—nir.
3
paqmi *profeta Isaias queno escribishqacarqan:
“Tsunyaqchomi juc nuna qayaripaqueno willaconqa:
‘Nänicunata derechar limpiaqcuenta prebinicuyë Teytata
e nir.4Juanpa ropanqa carqan *camellupa
millwanpitam. Wachäcannam qarapitacarqan. Micoqpis langostaf curucunatamy tuna tumpushpa mishquincunatam.5
qan: Jerusalenpita, Judea probinsiapita
pita. 6Jutsancunata willayaptinnamJordan mayucho Juan bautisarqan.
7Tseman atscaq *fariseucuna y*saduseucuna bautisacoq shayämoqtaricar, Juan queno pecunatapiñapëcamorqan:—Ä, culebra cuenta nunacuna,
¿imanopataq allapa feyu castigupitasalbacuyanqui! 8Jutsa rureniquicunatarasonpa jaqirïcur, allicunatana rurayë.9Ama pensayëtsu: ‘*Abrahampa castan
shun’ nir. Porqui niyaqmi: Diosqa querumicunatapis Abrahampa castanqaticraratsinmanmi. 10Imanomi juc nunajachanwan mana wayücoq montintasiquipita wallurir, ninacho ushacäratsin,
paq. 11Noqaqa Diosman cutiquicoq
qui. Peru qepäta shamoqmi siqa, ninanorupecaqwan bautisayäshurniqui, *SantuEspiritunta qoyäshunqui. Pëqa allapapoderyoqmi. Tsemi noqaqa sirwïtsullanqinta puritsinällapaqpis.g 12Pëqa
2 3
11
h 4.4 Dt 8.3. i 4.6 Sal 91.11-12. j 4.7 Dt 6.16. k 4.10 Dt 6.13.
triguta wauyaq cuentam nunacunataacranqa. Trigutam wardacunanmanwardanqa y pajatanam mana upeqninacho cayeconqa.
Bautisacoq JuanJesucristuta bautisan
(Marcos 1.9–11; Lucas 3.21–22)13Tse tiempum Galileapita Jesus
ewarqan Juan quecanqan Jordanmayuman, petapis bautisananpaq.14Juanqa manam munarqantsubautiseta. Antis quenomi nerqan:—¿
llashqequi! ¡Antis qamchiri noqallätabautisecamanquiman! —nir.
15Tsenam Jesus nerqan:—Tseta ama yarpäcachëtsu, porqui
nantsic —nir.Tseno niptinnam, “Mä ari” nir,
bautisecorqan. 16Bautisacurirnam, Jesusyacupita yarqaramorqan. Tse öram sieluquichacärerqan,qan Diospa Espiritun imeca palumanojananman urärëcamoqta. 17
nam Dios queno nimorqan:—Quemi noqapa cuyë Tsurï.
¡Perecurmi noqa allapa cushicü! —nir.
Jesusta diablu tenteta munan(Marcos 1.12–13; Lucas 4.1–13)
4 1Tsepitanam *Santu Espiritu Jesustatsunyaqman pushacorqan.
nam diablu tenteta munarqan Jesusta.2Tse tsunyaqchomi chuscu chunca
(40) junaqninpi mana imatapismicurishpa cacorqan.qan. 3Tsenam diabloqa Jesusmanchecur, tenteta munar queno nerqan:—Diospa tsurin rasonpa carqa, mä,
que rumicunata mandariquï tantamanticrarinanpaq —nir.
4Jesusnam nerqan:—*Diospa palabranmi queno
escribirëcan:tsu nunacuna cawayanqa; sinoqa Diosllapan nenqanta cäsucurninmicawayanqa’h —nir.
5
qan Jerusalen santu marcaman.nam *templupa mas altun caqmanlloqarcatsir, queno nerqan:
6—Rasonpa Diospa tsurin carnenqa,mä, quepita jeqacorquï. Porqui Diospapalabranmi queno escribirëcan:
‘Anjelnincunatam Dios cachamonqamanaraq rumicunamanjeqaptiqui
juclla tsaricuyäshunequipaq’i —nir.7Jesusnam nerqan:—Diospa palabranmi jina queno
escribirëcan:quitsu’j —nir.
8Tsepitanam juc jatun jircamanpushecur,nata riquesancunatawan queno nishpariquecatserqan:
9—Qonqurïcur adorecamaptiqueqa,
qequi —nir.10Tsenam Jesus nerqan:—¡Quepeq yarqï, diablu! Diospa
palabranmi escribirëcan: ‘Diosllatamadoranequi y sirwinequi’k nir.
11Jesus tseno nïcuptinnam, diabluewacorqan; y *anjelcunanam yurircurJesusta sirwiyarqan.
Jesus yachatsicurqallarin Galileacho
(Marcos 1.14–15; Lucas 4.14–15)12Tsepitanam bautisacoq Juanta
carselman llawïcuyanqanta musyarirnin,Galilea probinsiacho Nazaret marcamanJesus eucorqan. 13Peru Nazaretchoqa
3 4
12
l 4.16 Is 9.1-2.
manam tärarqantsu; sinoqa Capernaummarcata eucurmi, tsecho täcorqan.Capernaum marcaqa carqan Zabulon y
pam. Tseqa carqan Galilea Lamarcuchunchomi. 14Tsecuna pasacuptinmi,*profeta Isaias queno escribenqanwancumplirerqan:
15 “Jordan mayupa wac tsimpan lamarcuchuncho quecaq Zabulonprobinsiacho,
Neftali probinsiacho, Galileaprobisiacho täraq mana *israelnunacuna,
16 jutsata rurar cawacoqcunam alliwillaquita wiyayanqa,
y paqaschono wanita mantsacurcawacoqcunam ricayanqa Diospaactsinta”l nir.
17Tseman chanqanpita patsam Jesusqueno nishpa yachatsicur qallecorqan:“Mana alli rureniquicunata jaqiricuyë.Porqui Dios mandacoqniquicunacananpaq tiempu chäramunnam” nir.
Jesus qayan chuscoq pescadorcunata(Marcos 1.16–20; Lucas 5.1–11)
18Tsepitanam Jesus Galilea nishqanLamar cuchunpa ewarëcarnin, ishcaqpescadorcuna atarayancunata yacumanjitecayaqta ricarerqan. Pecunaqacayarqan wauqillantämi. Jucnin caqmicarqan Pedru niyashqan Simon, y juccaqnam carqan Andres. 19Tsepitanampecunata Jesus queno nerqan:—¡Shayämï! Noqata qatiyämë.
quipa rantin nunacunatana noqamanelluyämunqui —nir.
20Tse öram atarayancunata jaqiricur,Jesusta qatircur eucuyarqan.
21Tsepita pasarirnam, maswashänincho Jesus ricarerqan
Santiaguta wauqin Juantawan.
nam. Pecunam tëtan Zebedeuwan
yarqan. Pecunatapis Jesus qayarqanmi.22Tsemi tse öra papänin Zebedeutalanchatawan jaqiricur, Jesusta qatircureucuyarqan.
Jesus yachatsin atscaq nunacunata(Lucas 6.17–19)
23Tsepitanam Galilea probinsiachojinantin marcacunapa purirnin,*ellucayänan wayicunacho Jesusyachatsicorqan Diospa Muneninchocanapaq alli willaquicunata. Tuquilayaqeshyacunawan jipaquicaqcunatamcachacätserqan. 24Jinantin Siria
cunata Jesus cachacätsishqanta. Tsemi
cunawan jipacoqcunata, supëyoqnunacunata, ataquiwan jipaqcunata,imbaliducunata. Tse llapantam Jesuscachacätserqan.
25
pita, Decapolispita, Jerusalenpita,
cunapita ewar Jesusta qatiyarqan.
Jesus jircacho yachatsicun(Lucas 6.20–23)
5 1
nata riquecurnin, Jesus juc jircamanwitsarcur täcurerqan. Tsemannam*disipuluncuna witiyarqan. 2Jesusnamqueno yachatsicur qallecorqan:
3 “Cushicuyanqam shonquncunachollaquishqa caqcuna,
quinenqa quecan.4 Cushicuyanqam llaquir
waqacoqcuna,
4 5
13
porqui pecunaqa shoqashqamcayanqa.
5 Cushicuyanqam qollmishonquyoqcuna,
porqui pecunapam que patsaqa.6 Cushicuyanqam mallaqepanoraq y
yacunëpanoraq alli rurellatatïraqcuna,
porqui munayanqannomiruracanqa.
7 Cushicuyanqam ancupäcoqcuna,porqui pecunapis ancupashqamcayanqa.
8 Cushicuyanqam limpiushonquyoqcuna;
porqui pecunaqa Diostaricayanqam.
9 Cushicuyanqam amishtatsicoqcuna;
cunam cayan.10
qanpita chiquir ushashqacaqcuna;
quinin quecan.11“Cushicuyë noqarecur ashashqa
caqcuna, chiquishqa caqcuna ytuquilaya uliquicunawan contrequicunacacurcuyashqa cayaptinpis. 12Tsenomichiquir qaticachäyarqan, y tuquitarurayarqan *profetacunatapis. Tsemiallapa cushicuyë, porqui sieluchomiTeyta Dios allapa shumaq premiutaqoyäshunqui.
Cachitawan y actsitawan iwalatsicur Jesus yachatsicun(Marcos 9.50; Lucas 14.34–35)
13“Qamcunaqa que patsacho imeca
qui; peru sitsun cachi qamläcurenqa,¿imanepanaraq yape mishquintacutitsinman? Tseno carqa, tse cachimananam imapaqpis sirwinnatsu. Tseminänimanna jitarintsic jarucuyänanpaq.
14“Qamcunaqa que patsacho imecaactsi cuentam nunacunapaq cayanqui.Juc jirca puntancho marca manampacarantsu, sinoqa mas alerim ricacun.15Nï lamparinta sendircur, manammanca rurinmantsu churecuntsic;sinoqa raramanmi churantsic llapanwayicho caqcunata actsinanpaq. 16Tselamparin actsicoq cuenta qamcunapisallicunata rurar cawacuyë. Tseno alliruraq cayanqequita ricarmi, nunacunasielucho quecaq *Dios Yayantsictaalabecuyanqa.
Jesus *leycunata yachatsicun17“Ama noqapaq pensayëtsu *Moises
escribishqan leycunata y profetacunayachatsicuyanqanta ushacätseqshamonqäta. Antis noqaqa shamorqö tseleycuna willaconqanta cumplinäpaqmi.18Cananmi rasonpa caqta nïcuyaq.Sielupis patsapis quecanqanyaqqa tseleycuna llapanmi cumplicanqa; manamni imallapis mana cumplicashpaqaquedanqatsu. 19Pipis ley nishqanta
taqa, Diosmi mandaquinincho manapresisaqpaq churanqa. Peru leycunatacumpleqtaqa y cumpliyänanpaqyachatseqtaqa Diosmi mandaquininchoallapa presisaqpaq churanqa. 20Quetapismusyayë: Qamcunapis Diospamandaquinincho queta munarnenqa,*napitapis mas allicunatamrurayänequi.”
Jesus yachatsicun jucnintsic jucnintsic perdonanacunapaq
(Lucas 12.57–59)21Tsepitanam Jesus queno nerqan:
“Qamcuna musyayanquim uneawilucuna queno yachatsicuyanqanta:
5
14
m 5.21 Ex 20.13; Dt 5.17. n 5.31 Dt 24.1-4. o 5.33 Lv 19.12; Nm 30.2.
quitsu, porqui wanutsicoq nunaqacondenadum canqa’m nir. 22Perunoqanam niyaq nuna mayincunatachiqueqcunallapis jusgashqam canqa; y‘Locu’ nir ashaqllatapis autoridacunamcondenanqa; y nuna mayinta ‘Upa’ nirashaqcunanäqa in ernupitam peligrucho quecan.
23“Tsemi Diospa *altarninmanofrendata aparqa, puntata yarpäcurcuyëmeqan nuna mayiquillatapispiñatsiyashqequita. 24Piñatsishqa carqa,altar nopancho tse ofrendequitajaqirïcur, tse wauqiquiman ewëamishtaq. Tsepitana cuti ofrendequichuraq.
25“Sitsun pipis demandashurniquijuesman apatsiyäshunqui, manaraqjuespa puncunman char aregleta tïrayë.Porqui juesqa capas pasaratsiyäshunquiwardiacunaman, y pecunanamcarselman llawiriyäshunqui. 26Rasontamniyaq: Llapan jaqa queniquita manaraqpagacorqa, manam tse carselpitayarquyanquitsu.
Jesus yachatsicun warmicunata mana munapänapaq
27“Qamcuna, musyayanquim une
qanta, ‘Majayoq quecar ama jucwanjucwan pununacuyanquitsu’ nishpa.28Peru noqanam niyaq: Pipis jucwarmita riquecur munapäreq caqqa,jucwan punanacureqnonam carishqa.
29“Tsemi niyaq: Sitsun nawiqui jutsarureman ishquitsishiniquita munanqa,mejor jorqurinquimanpis; porquiqampaqqa mas allim canqa tse caqpartiquillapis in ernupita salbacurinanpaq. 30Sitsun maquiqui jutsa ruremanishquitsishiniquita munanqa, mejorroqurinquimanpis; porqui qampaqqa mas
allim canqa tse caq partiquillapisin ernupita salbacurinanpaq.
Jesus yachatsicun majayoqcuna mana raquicacuriyänanpaq(Mateo 19.9; Marcos 10.11–12;
Lucas 16.18)31“Moises escribishqanchomi queno
willacun:rita munarqa, diborsio papelninrmecur raquicacuritsun’n nir. 32Perunoqanam niyaq: Manam pipisraquiqueta puedintsu warmin manajucwan cacurcuptenqa. Mana tsenoquecaptin raquicarqa, tse warmin jucollquwan cacuriptinpis, qowanmiwarminta jutsaman ishquiratsin. Jinapipis tse qowanpita raquicashqawarmiwan majäcorqa, jutsamanmiishquirin.”
Jesus yachatsicun mana jurayänanpaq
33Tsepitanam Jesus nerqan: “Qamcunamusyayanquim une awilucunata quenoyachatsiyanqanta: ‘Teyta Diosrecurjuramentupa imatapis änicorqa, tseänicuyanqequita cumpliyanqui’o nir.34Peru noqanam niyaq: Ama imataänicurpis juramentuta rurayanquitsu.Ama sielutapis testigacuyanquitsu;porqui sieloqa Diospa *tronunmi. 35Amatestigacuyanquitsu que patsacho imapiscaqcunata; porqui que patsacho imapiscaqcunaqa, Diospa muneninchomiquecayan. Ni ama testigacuyanquitsuJerusalen marcata; porqui Jerusalenmarcaqa allapa puedeq Diospamarcanmi. 36
napa puedeq queniquicunaman marcäcurjurayanquitsu;cunallaqa puediyanquitsu jucllellatapisaqtsequicunata yulaqyätsita, ni
5
15
p 5.38 Ex 21.24; Lv 24.20; Dt 19.21. q 5.43 Lv 19.18.
yanayätsita. 37Antis ‘aumi’ niyanquilla, ymana cumpliyänequi captenqa ‘manam’niyanqui. Porqui jurarqa,qantam rurecayanqui.
Jesus yachatsicun manamaqanacur canapaq
(Lucas 6.29–30)38“Qamcuna musyayanquim une
awiliquicuna queno yachatsicuyashqanta:‘Pipis maqarnin nuna mayinpa nawintapashtariptenqa, pepatapispashtarayäputsun; o nuna mayinpaquirunta shicwarapuptenqa, pepatapisshicwarayäputsun’p nishpa. 39Perunoqanam niyaq: Ama tseno lisucunatacontistayanquitsu,cunacho laqyecuyäshuptiquipis, jucninladu qaqllequicunatapis camapicunqui.40
niqui, camsequita qochiyäshunqui,ponchiquitapis qotupecuyanqui. 41Sitsunpipis qepinta ishque quilometruyaqapayänequipaq mandayäshunqui, ishquequilometruyaqpis apecayäpï. 42Imatapismañayäshonqequita qoycuyanqui. Yprestadu mañacuyäshuptiquipis, ama‘manam’ niyëtsu; qoycuyë.
Jesus yachatsicun chiquimaqnintsiccunata cuyanapaq
(Lucas 6.27–28, 32–36)43“Jina qamcuna wiyayashqanquim
queno yachatsicuyanqanta: ‘Nunamayiquicunata cuyayanqui,shoqniquicunata chiquiyanqui’q nenqanta.44Peru noqanam niyaq:quicunata cuyayanqui, y mana allitarurayashoqniquicunapaq Teyta Diostamañacuyanqui. 45Tseno rurarmi, sieluchoquecaq Dios Yayapa wamrancunanacayanqui. Porqui pemi intinta intitsimunalli nunapaq y mana alli nunapaqpis. Y
tamyantapis tamyatsimun llapanpaqmi:alli ruraqcunapaqpis y llutancunataruraqcunapaqpis. 46Porqui sitsun
nallata, ¿ima premiutaraq Diospitachasquiyanqui! ¡Tsenollaqa *impuestutacobraqcunallapis portacuyantaq! 47SitsunDiosman marcäcoq wauqiquicunallatatsaripar saludayanqui, ¿ima allitataqrurariyanqui! ¡Asta Teyta Diosta mana
taq! 48Imanomi sielucho quecaq DiosYayantsic llapanta allita ruran, tsenollaqamcunapis allita rurayë.
Jesus yachatsicun yanapacurmana galacunapaq
6 1“¡Paqtataq yo nunacunaricayäshunequillapaq allicunata
rurayanquiman! Tseno rurayaptiqueqa,sielucho quecaq *Dios Yayapis manampremiyiquicuna qoyäshunquitsu.
Llimushnapaq yachatsiquinincuna2“Wactsacunata yanaparqa, ama tse alli
tucoq nunacunanoqa cayëtsu. Pecunaqa*ellucayänan wayicunachopis,chopis nunacuna alabayänanta munarmi,trompetata tocaräcur yanapacuyan.Rasontam niyaq: Tsellanam pecunapapremiuncuna. 3Tsemi qamcunaqawactsacunata yanapayanqequita ni pitapiswillayänequitsu. 4Antis mana pipis
yanqui.quita ricashoqniqui Dios Yayam,tapis mas allipa yanapecuyäshunqui.
Jesus yachatsicun Diostaimano *mañacunapaq
(Lucas 11.2–4)5“Diosta mañacur, ama alli tucoq
nunacunanoqa mañacuyanquitsu.
5 6
16
nacho, y plasa isquinacunacho sharcur,nunacuna ricayänanpaq mañaquitam.Rasontam niyaq: Tsellanam pecunapapremiuncuna. 6Peru qamcunaqa DiosYayaman mañacurnin, wayiquicunamanyecurir puncuta wichqarcurmañacuyanqui.quita wiyaq *Dios Yayam premiquicunaqoyäshunqui.
7“Jina Diosman mañacorqa, amamañacuyanquitsu Diosta mana cäsucoqnunacunanoqa. Pecunaqa mañacurnin,juc parlayashqanllatam cutïcuryanushepa ushar parlacuyan. Tsenoqarurayan ‘Atsca cuti parlaptïqa, masllamDios wiyamanqa’ nirmi. 8
noqa rurayanquitsu. Porqui manaraqmañacuyaptiquim, Dios Yayaqamusyanna imata wanayanqequitapis.9Tsemi qamcunaqa quenomañacuyänequi:
Sielucho quecaq Dios Yayalläcuna,jutillequi allapa respetuwanalabashqa catsun.
10 Llapan nunacuna mandadiquichocatsun.
¡qequita rurayanqannolla,
que patsachopis nunacunarurayätsun!
11 Miquilläcuna cada junaqqoycalläyämë.
12 Noqacuna mana allirurayämaqnïcunataperdonayanqänollä,
jutsalläcunapita perdonecalläyämë.13 Jutsa rureman diablu
ishquitsiyämeta munaptinama jaqiralläyämëtsu;antis yanapecalläyämë jutsamanmana ishquilläyänäpaq.
¡Mandacoq queniqui, puedeqqueniqui y shumaq queniqui
wiñepa wiñenin catsun!catsun, nir, mañacuyanqui.
14
cunata perdonecuyanqui, sieluchoquecaq Dios Yayapis qamcunataperdonecuyäshunquim. 15Peru sitsunqamcunapis nuna mayiquicunataperdonayanquitsu, Dios Yayapis manamjutsequicunapita perdonayäshunquitsu.
Jesus yachatsicun ayunu asuntuta16“Ayunayanqequi junaq ama alli tucoq
quitsu. Pecunaqa tseno cayan nunacunaalabayänantamunarmi. Rasontam niyaq:Tsellanam pecunapa premiuncunaqa.17Peru qamcunaqa ayunacur peqequicunatay qaqllequicunata paqacur shumaqnaqtsacuyanqui. 18Tseno rurayaptiqueqa,
yanqequita; ymana ricanqequi Dios
qequita. Tsenam premiyiquicunaqoyäshunqui.
Jesus yachatsicun que patsacho imecatapis mana ellunapaq
(Lucas 12.33–34)19“Ama que patsacho ricuyeta tirar,
imecata equecatapis elluyëtsu. Que patsachocaqtaqa imecatapis puyumushan, ismunmiy suwapis yecurir apacunmi. 20Tseparantenqa yarpacachäyë Diospa caqcunatasielucho imequequipis cayäpushunequipaq.Tsechoqamanam ismuntsu ni puyupiscantsu; nimanam suwapis cantsu. 21Porquimechomi fortunequi canqa, tsellamanmishonqiquipis yarparäquicanqa.
Jesus yachatsicun actsicuenta canapaq(Lucas 11.34–36)
22“Nawiquicunam imeca chiuchinoqamcunapaq. Tsemi nawiquicuna alli
6
17
r 6.23 Tse tiempu costumbrincunacho “alli nawi” ninan carqan “allapa alli nuna” ninan; y“mana alli nawi” ninannam carqan “mana alli nuna” ninan. s 6.27 Waquin une escritucunaniyan: “¿Meqequicunataq tse yarpacachëniquicunawan maslla jatunyarcuyanquiman!” nir.
captenqa, actsichono cayanqui; 23Perunawintsic mana alli captenqa,nomi cayanqui. Y sitsun qamcunachoquecaq actsi paqasman ticranqa,¡imalaya feyu tse paqas!r
¿Diostacu o qelletacu cuyashwan?(Lucas 16.13)
24“Manam pipis ishcaq patrontaqasirwinmantsu. Tseno carqa, jucninpatronta cuyarninmi, jucnintaqa manacaqpaq churanqa; jucninta sirwirninmi,jucnintaqa mana cäsonqatsu. TsemiDiosta cuyecarqa, ama riquesacunatacuyashuntsu.
Wamrancunataqa Diosmi cuidan(Lucas 12.22–31)
25“Tsemi qamcunata niyaq: Amayarpacachäyëtsu, ‘¿Imataraq micushaq?¿Imataraq upushaq? ¿shaq?’ nishpa. Porqui miquipitaqacaweniquicunam mas balin, yropapitaqa qamcunam mas baleqcayanqui. 26Masqui cuentata qocuyë:Pishqucuna manam murucuyantsu, nimiquicunata ellupäcuyantsu, nitrojancunaman wardapäcuyantsu. Perutseno quecaptinpis, sielucho DiosYayam pacha juntata wätan, ypishqucunapitaqa qamcunam mas baleqcayanqui. 27¿Meqequicunataq tseyarpacachëniquicunawan juc junaqllamas cawarcuyanquiman!s
28“¿Imanirtaq jina ropacunallapaqyarpacachäcuyanqui! Masqui ricayëjircacunacho wetacuna imano winaqta.Pecuna manam uryayantsu niputscayantsu. 29Peru tseno quecaptinpis,wetacunapa colorninwanqa manampuedeq rey Salomonpa chaniyoq
ropanpis iwalarqantsu. 30Si warewaratin ninacho cayacar ushacäreqllaqoracunata Teyta Diosnintsic tsenoshumaq bistitsin, qamcunatanäqamasran bistitsiyäshunqui. ¡Claruparlaquichoqa marcäquiniquicunampishin! 31Tsemi ama yarpacacharllaquinashqa puriyanquitsu, ‘¿Imataraqmicushun? ¿Imataraq upushun? ¿raq yacacushun?’ nishpa. 32
napaqqa yarpacachäyan Diosta manacäsucoq nunacunallam. Peru
taqa sielucho quecaq Dios Yayammusyan. 33Peru qamcunaqa Diospamandaquinincho cawaquillatana, y pemunashqanno allicunata rurellatanatirayë. Tseno cawacuyaptiqueqa,manam janapita,quitsu. 34Tsemi ama warepaq caqtaqayarpacachäyëtsu. Porqui warepisyarpacachecunaqa canqam, y cadajunaqmi imallapaqpis yarpacachëqacarëcan.
Jesus iwalatsiquipa yachatsicun nuna mayintsicta mana
penqapänapaq(Lucas 6.37–38, 41–42)
7 1“Ama nuna mayiquicunatajusgayëtsu, qamcunapis mana
jusgashqa cayänequipaq. 2Porquiimanollam waquincunata condenayanqui,tsenollam condenashqa cayanqui; y
nata tratayanqui, tsenollam qamcunatapisDios tratayäshunqui. 3Qamcunaqa nunamayiquicunapa nawincho saqwataricarëcaq cuentallam cayanqui; peru¡manam cuentata qocuyanquitsuquiquiquicunapa nawiquicunacho troncu
6 7
18
quecanqantaqa! 4Tseno quecaptin ¿pam nuna mayiquita ‘Nawiquicho saqwatajorqaramushaq’ ninquiman, quiquiquipanawiquicho troncu quecaptin! 5¡Allitucoqcuna, puntataraq nawiquipita tsetroncuta jorquyë! Tseran alli ricayanquinuna mayiquicunapa nawincunachosaqwata jorqayänequipaq.
6“Diospa caqcunata allquta qoycoqcuenta ama cayanquitsu, ni allapachaniyoq alajata cuchicunaman jitecapoqcuenta ama cayanquitsu.queqa, contrequicuna sharirmi, baleq caqtadespresyar mana caqpaq churariyanqa.
Teyta Diosqamañaquinintsicta wiyanmi
(Lucas 11.9–13; 6.31)7“¡Imatapis mañacuyaptiqueqa, Dios
qoyäshunquim! ¡Asherqa, tariyanquim;puncuta tsactacuyaptiquipis,quichapäyäshunquim! 8Porqui mañacoqcaqqa chasquinmi; asheq caqqa tarinmi;puncuta tacacoq caqtaqa quichapäyanqam.
9“¿Acasu meqequipis tsuriquicunatantata mañayäshuptiqui, rumincuqoyanqui! 10Jina ¿acasu pescadutamañayäshuptiqui,qui! 11Si qamcuna mana alli ruraqquecarpis tsuriquicunata allicunataqoyanqui, sielucho quecaq *DiosYayanäqa mas alli carmi, mas allicunataqoyäshunqui mañacuyaptiqueqa.
12“Imanomi munayanqui qamcunapaqnuna mayiquicuna allita rurayänanta,tsenolla qamcunapis pecunapaq rurayë.Tseno rurayänequipaqmi, Moises y*profetacuna escribiyashqanchopisyachatsicuyarqan.
Jesus iwalatsiquipa yachatsicun imano sieluman chänantsicpaq
(Lucas 13.24)13“¡Imeca quichqui puncupa yecoqno
cayë! Porqui imeca jatun puncupa
yecurir, anchu nänipa ewaqnomiin ernuman atscaq euquicayan. 14Imecaquichqui puncupa yecurir, llanullanänipa ewecaqnomi wiñe cawaquitatarintsic, y wallcaqllam tse nänipaqaewayanpis.
Plantataqa reqintsic wayïninpitam(Lucas 6.43–44)
15“Cuidacuyë ulicurcur ‘Profetam cä’nir, yachatsicoqcunapita. Pecunammanshu üshano qamcunamanshayämun, peru rurillantaqa imecamallaqashqa pumanomi cayan. 16Imecafrutata acraqno tse nunacunataalcabayanqui. Porqui manam cashamontipitatsu ubasta pallantsic; nicardon cashacunapitatsu igustapallantsic. 17Alli caq monteqa allifrutallatam wayun; peru mana alli caqmonteqa mana alli frutatam wayun.18Alli monteqa manam mana alli frutatawayunmantsu; ni mana alli monti allifrutata wayunmantsu. 19Mana alliwayoq monticunataqa muturirmi,ninacho cayecuntsic. 20Tsemi frutataacraqno pecuna imano cayanqantamusyariyanqui.
Manam llapantsu yecuyanqa Diospa mandaquininman
(Lucas 13.25–27)21“Manam llapan ‘Teytallä, Teytallä’
nimaqnïtsu gloriaman yecuyanqa;sinoqa sielucho quecaq Dios Yayämunashqanno cawacoqcunallam.22Juisiu junaqmi atscaq niyämanqa:‘Teyta, Teyta, noqacunam jutiquichoyachatsicushqa cayä; jutiquichominunacunapita *supëcunata qarquyarqä;y jutiquichomi atsca milagrucunatapisrurayarqä’ nir. 23Tseno niyämaptinnamnishaq: ‘¡tsu! ¡Llapequi mana alli ruraqcuna,nopapita witicuyë!’ nir.
7
19
Ishquelaya simientu(Marcos 1.22; Lucas 6.47–49)
24“Pipis que yachatsiconqäta wiyacur,cäsucoqcunaqa, imeca precabidu nunawayinta shäritsinanpaq qaqa jananchosimientuta patsätseqnomi cayan.25Tseno qaqa janancho shäritsishqawayitaqa manam melaya tamyapis nilloqllapis ni bientupis juchurenqatsu allirmi patsashqa captin. 26
cushqäcunata wiyar, mana cäsucoqnunaqa imeca juc upa nuna aqushajananllacho wayita shäritseqnomicayan. 27Tseno aqusha jananllachoshäritsishqa wayitaqa tamyapis,lloqllapis, bientupis shamurmi, pasepajuchur ushacäratsenqa” nir.
28
nam, llapan nunacuna allapa espantacur
pita. 29Porqui puedeq queninwanmitsecunata yachatsicorqan y manam *leyyachatsicoqcunanollatsu.
Jesus cachacätsin *leprawan qeshyaq nunata
(Marcos 1.40–45; Lucas 5.12–16)
8 1Tsepitanam jircapita Jesusurämuptin, atscaq nunacuna peta
qatircur eucuyarqan. 2Eucurëcaptinnam,leprawan qeshyaquicaq nuna Jesuspapuntanman qonquriquicur, quenonerqan:—Tëte, munarnenqa, ¡
tsillämë! —nir.3Tsenam Jesus nunata yatecur queno
nerqan:—Munämi, cachacänequita —nir.Tse öram tse lepra qeshyapita
cachacärerqan. 4Jesusnam nerqan:—Ama ni pitapis willacunquitsu
cachacätsenqaqta. Peru si, ewë*saserdoti ricashunequipaq, Moisesmandacushqanno Diospaq ofrendan
aparcur cachacashqequitamusyayänanpaq.
Jesus cachacätsin *Romanu capitanpa wäteninta
(Lucas 7.1–10; Juan 4.43–54)5Tsepitanam Jesus ewarqan
Capernaum marcaman. TsemannamRomanu soldaducunapa capitanninchecur, Jesusta rogarnin, 6quenonerqan:—Tëte, wayïchomi juc watenï lastima
qeshyecan. Chaquinta ni maquintamanam cuyutsita puedintsu, y allapamnanatsicun —nir.
7Tseno niptinnam, Jesus nerqan:—Ewashaqmi, y cachacätsishaqmi
—nir.8Capitannam nerqan:—Tëte, manam meresïtsu noqalläpa
wayilläman ewar afanacullanequita.Tsechi quellapita mandecullanquiwätenï cachacärinanpaq. 9Porquinoqapis mandamaqnïpa poderninchomicä.napis cayan. Jucninta ‘Ewë’ niptïqa,ewanmi; jucninta ‘Shamï’ niptïpis,shamunmi; sirwimaqnïta ‘Queta rurë’niptïpis, ruranmi —nir.
10Capitan nenqanta wiyecurnam,Jesus espantacur, qatiraqnincunataqueno nerqan:—Rasontam niyaq: Diosman que nuna
marcäcoqtanoqa manam tarishqatsu cäque *israel nunacunacho. 11Niyaqmi:Inti yarqamunanpitam y inti jeqanancaru nasioncunapitam, atscaq nunacunajuntacäyanqa Diospa mandaquinincho*Abrahamwan, Isaacwan y Jacobwanjuntu micuyänanpaq. 12Peru tsechocayänanpaq caq israel nunacunanam jaqpaqasman qarqushqa cayanqa.Tsechomi allapa llaquir waqayanqaquiruncunatapis ruchuchutsirraq.
13Tsepitanam capitanta Jesus nerqan:
7 8
20
t 8.17 Is 53.4.
—Wayiquiman cutiquï. Y marcäcurpensanqequinomi canqa.Tse öram capitanpa wätenin
cachacärerqan.
Jesus cachacätsinPedrupa suegranta
(Marcos 1.29–31; Lucas 4.38–39)14Tsepitanam Pedrupa wayinman
Jesus ewarqan. Tsechomi Pedrupasuegran ebriwan qeshyarcämarëcarqan. 15Tsenam Jesusqaqeshyaqpa maquinta yatecorqan, y tseöram ebripita cachacärerqan. Tsenamsharcur pecunata sirwerqan.
Jesus cachacätsinatscaq qeshyaqcunata
(Marcos 1.32–34; Lucas 4.40–41)16Patsa paqasyärëcaptinnam,
Jesusman apayämorqan supëyoqcunata.Tsenam Jesusqa juc piñapëllacho*supëcunata nunacunapita qarqorqan, yllapan qeshyaquicaqcunatamcachacätserqan. 17Tseno ruraptinmi,cumplicärerqan *profeta Isaias quenoescribishqan: “Pe quiquinmi rantintsicqeshyacunata y nanatsiquicunatajipashqa”t nir.
Jesusta qatireqa tseqllanalli watashqapaqmi
(Lucas 9.57–62)18
nacur juntaquicuyaptinnam, *cunata nerqan lamar wac tsimpanmaneucuyänanpaq. 19Tseno niptinnam, *leyyachatsicoq nuna witïcur, queno nerqan:—Mayestru, meta tseta ewaptiquipis,
noqaqa qatishqequim.20Jesusnam nerqan:—Atoqcunapamachenin canmi.
napapis qeshun canmi. Peru *Diospita
ShamushqaNunapaqamanamni imancantsu jamarinanllapaqpis.
21Tsenam jucnin caq disipulun quenonerqan:—Teyta Jesus, qamwan eucunäpaq
papänïtaraq pampamushaq.22Tseno niptinnam, Jesus queno nerqan:—Qatirämeta munarqa jinallacho
shamï.cunataqa pampacuyätsun —nir.
Jesus paratsin shucuqui bientuwan lamar laqcheqsaqta
23Tsepitanam Jesus lloqarerqanlanchaman disipuluncunawan. 24Lamarpaeucurëcayaptinnam, llutepa bienturqallaquicorqan.yan lanchatapis pasepa shucurerqan; peruJesusqa punicarqanmi. 25
cunaqa Jesusman corir riyatsiyarqan, quenonishpa:—¡Teyta, Teyta, salbecalläyällamë!
¡Yacumannam tullpucäquicantsic! —nir.26Jesusnam nerqan:—¿Imanirtaq allapa mantsacäyanqui,
Diosman mana marcäcoq nunacuna!Tseno nirirnam, sharcur bientuta
mandarqan mana bientunanpaq yacutamana laqcheqsänanpaq. Y llapanmishumaq tranquilu ticrarerqan. 27Tsetariquecurnam, disipuluncunaqa allapaespantacur queno ninacuyarqan:—¡Queqa imano nunataq tselaya bientupis
yacupismandadunta cäsuyänanpaq!
Gadara marcacho ishcaq nunacunapita Jesusqarqun supëcunata
(Marcos 5.1–20; Lucas 8.26–39)28Lamar wac tsimpan Gadara nishqan
estansiaman Jesus chäriptinnam,pantiuncunacho täcoq ishcaq nunacunashayämorqan peta taripaq.
8
21
naqa shonquncunacho supë captinmi,allapa mantsepaq locuyashqa cayarqan.Tsemi pipis mana puriyaqtsu tse nänipa.29Tse supëyoq nunacunanam qayaripaqueno niyarqan:—Diospa tsurin Jesus, ¿Imatataq
noqacunawan munanqui! ¿Manaraq
qonqui! —nir.30Tsepita mas washaninllachomi atsca
cuchicunata mitsiquicayarqan. 31TsemiJesusta tse nunacunacho supëcunarogacur queno niyarqan:—¡Que nunacunapita
qarqarayämarqa, cachecalläyämë taqecuchicunallaman yecuquiculläyänäpaq!—nir.
32Tseno niyaptinnam, Jesus nerqan:—¡Eucuyë! —nir.Supëcunanam, nunacunapeq yarqurir,
cuchicunaman yecuquicuyarqan.Tsenam coripa ewar cuchicunaqajircapita qochaman jeqacurcuyarqan, yshenqacar, wanuriyarqan.
33Tseta riquecurnam,
man. Chëcurnam, llapan imapispasaconqanta y tse supëyoq nunacunataJesus cachacätsishqanta willacuyarqan.34
qan Jesus quecanqanman. ChärirnamJesusta rogayarqan marcancunapitaeucunanpaq.
Jesus cachacätsin wanushqa cuerpuyoq nunata
(Marcos 2.1–12; Lucas 5.17–26)
9 1Tsepitanam lanchaman lloqarcur*disipuluncunawan eucuyarqan
lamarpa wac tsimpanman,qan Jesuspa marcanman. 2Tsemannamapayarqan imbalidu nunata, quirmapawanturishqa. Tsenam Jesusqa pemanallapa marcäcuyashqanta musyarirnin,qeshyaqta nerqan:
—Callpata tsarï, iju.tam perdonecoq —nir.
3Tseno nenqanta wiyecurnam, *leyyachatsicoqcunapita waquin caqcunashonquncunallacho yarpacachäyarqan“Que nunaqa Diospitam burlacun” nir.4Peru Jesusqa tsenoyarpacachäyanqanta musyarirmi,pecunata queno taporqan:—¿
nacho llutanta pensayanqui! 5¿taq mas alli ninäpaq canman:cunapita perdonashqanam canqui’ninäcu, o ‘¡Sharquï! ¡Canan purï!’ninäcu! 6Cananmi musyatsiyashqequi,*Diospita Shamushqa Nuna, puedeq carque patsacho nunacunapa jutsancunataperdoneta puedenqanta.Tseno nirirnam, imbalidu nunatana
nerqan:—¡Sharquï! Quirmequita aparcur,
wayiquita euquï —nir.7
nin, wayinman eucorqan. 8Tsetariquecurmi, nunacuna allapa espantacurTeyta Diosta alabayarqan, puedeqqueninta pëcho ricayanqanpita.
Jesus qayan Mateotadisipulun cananpaq
(Marcos 2.13–17; Lucas 5.27–32)9Tsepita eucurninnam,
qan Mateota *Romapaq impuestucunatacobracuyänan wayicho cobracurtëcaqta. Petam Jesus nerqan:—¡Acu eucushun! —nir.Mateonam sharcur Jesuswan
eucorqan.10Tsepitanam Mateopa wayincho
Jesus disipuluncunawan miquicayaptinRomapaq *impuestuta cobracoqcuna yjutsasapacuna atscaq chärir Jesuswanjuntu miquicayarqan. 11
nam, *nata queno niyarqan:
8 9
22
u 9.13 Os 6.6. v 9.17 Tseno tincutsiquiwanmi Jesus cäyitsicorqan pepa mushoqyachatsiquinin pecunapa une costumbrincunawan mana cabenqanta.
—¿Imanirtaq mayestriquicuna
cunawan juntacur micuyan! —nir.12Tseta wiyecurnam, Jesus nerqan:—Qeshyaqcunallam medicutaqa
nesitayan; sanu caqcunaqa manam.13¡Ëwar yachacuyë! ¿Ima ninantataq*Diospa palabrancho escribirëcan quenonir, ‘Manam munätsu qareniquicunata;sinoqa munä ancupäcoq cayänequitam’unir? Tsemi noqaqa que patsaman
tsu, sinoqa jutsasapacunamanmi.
Jesus yachatsicun ayunupaq y mushoq yachaquipaq
(Marcos 2.18–22; Lucas 5.33–39)14Tsepitanam bautisacoq Juanpa
disipuluncuna Jesusman witïcurtapuyarqan queno:—Noqacunaqa y fariseucunaqa
cadallam ayunayä. ¿quicunaqa ayunayantsu? —nir.
15Jesusnam iwalatsiquipa quenonerqan:—
qacuna nobiuwan juntu quecar, ¿yancu! Peru chämonqanam nobiutaapacuyänan junaq. Tsenam si,ayunayanqa.
16“Manam pipis macwa ropataremendanmantsu mushoq telawan,porqui tse mushoq telaqa qenticarmimacwa ropata mas rachirenqa. 17
llam tseraq rurashqa binuta macwa qarabolsaman winantsictsu; porqui tsenorurashqaqa, binu poqurmi bolsatapashtaratsimunman, y binupis bolsapisushacärinmanmi. Tsemi tseraq rurashqabinutaqa mushoq qara bolsamanwinacuntsic. Tsenopaqa binupis ybolsapis manam ushacanqanatsu.”v
Yawar ewewan qeshyacoqwarmita y Jairupa tsurinta
Jesus cachacätsin(Marcos 5.21–43; Lucas 8.40–56)
18
nam, *ellucayänan wayicho mandacoqJairu chärir, Jesuspa nopanmanqonquriquicur queno nerqan:—¡
cushqa! ¡Acu, eweculläshun,qui cawarirallämunanpaq! —nir.
19Tseno niptinnam, Jesusqa sharcurdisipuluncunawan Jairupa wayinmanjeqariyarqan. 20
nam, chunca ishque (12) watana yawarewewan qeshyacoq warmi Jesuspaqepanman witïcur, mantunpa cuchuntayatecaporqan. 21Pëqa pensarqan:“Mantunta yatecurllam que qeshyäpitacachacärishaq” nirmi. 22Jesusnamtumecur tse warmita ricarëcur, quenonerqan:—Warmi, balorta tsarï, noqaman
marcäcurmi cachacärerqonqui.Tse öram tse warmipa yawar ewenin
shupirerqan.23Mandacoq Jairupa wayinman
chärirnam, Jesus tarirerqan nunacunaqaparipa qayaripa waqar caquicayaqta,y autacunallana waqaquicaqta.24Tsenam pecunata nerqan:—Quepita yarquyë.
llam. Manam wanushqatsu —nir.Tseno niptinnam, nunacuna burlapaq
churar asipäyarqan. 25Nunacunayarqarayämuptinnam, wamrasutarëcanqanman yecurerqan. Wamratamaquipita sutarcuptinnam, tse öracawarir sharcaramorqan. 26Tse llapanpasacushqancunatam tse marcacunachomusyariyarqan.
9
23
w 10.4 Riquë “Seloti” cäyitsiquicunacho.
Jesus ishcaqwiscucunata cachacätsin
27
nam, ishcaq wiscucuna Jesuspa qepantaqueno qayarir ewayarqan:—¡Rey *Davidpa castan Jesus,
ancupëcalläyämëri! —nir.28Juc wayiman Jesus yecuriptinnam,
tse wiscucuna witiyarqan. Jesusnampecunata taporqan queno:—¿
qui, cachacätsiyänaqpaq caqta? —nir.Pecunanam yasquiyarqan:—Aumi, Teyta —nishpa.29Tsenam Jesusqa nawincunata
yatecur, nerqan:—
quino catsun —nir.30Tse öram pecuna ricachacuriyarqan;
y Jesusnam noti car queno nerqan:—¡Ama pitapis willacuyanquitsu!
—nir.31Peru, yarqurir öram willacur
qanta, tse jinantin marcacunacho.
Jesus parlaratsin juc muduta32Wiscucuna yarqurëcayaptinam,
waquin nunacuna Jesusmanapayämorqan supëyoq car muduyashqanunata. 33
tinnam tse nuna parlar qallecorqan.Nunacunanam espantacur quenoniyarqan:—¡Queno ruraqtaqa manam imepis
tsiccho! —nir.34Peru fariseucunanam queno
niyarqan:—Diablucunapa mandacoqnin
poderninwanmi nunacunapita*supëcunata qarqun —nir.
Jesus ancupan nunacunata35Tsepitanam Jesusqa marcan, marcan
estansiacunapa purir, cada marcapaellucayänan wayicunacho yachatsicorqanDiospa mandaquinincho cayänapaq alliwillaquicunata. Y tuquilaya qeshyawannanatsiquicaqcunatam cachacätserqan.36Tsecho atscaq nunacuna quecayaqtaricarnam, pecunata ancuparqan, porquimitseqninnnaq üsha cuentam pantacashqapuriquicayarqan. 37Tsenam *nata queno nerqan:—Cosecha poqicaqnomi nunacuna
ellipaq quecayan. Tseno captinpis,wallcallam elloqcuna cayan. 38TsemiTeyta Diosman mañacuyë elloqcunamas atscaq cayänanpaq —nir.
Jesus acrarin *disipuluncunapita chunca ishcaqta (12)
apostolnincuna cayänanpaq(Marcos 3.13–19; Lucas 6.12–16)
10 1Tsepitanam Jesus chuncaishcaq (12) disipuluncunata
qayarir,pita *supëcunata qarquyänanpaq y
pita cachacätsiyänanpaq.2Chunca ishcaq (12) apostolnincunapa
jutincunam carqan: Simon (pepa jucninjutinmi carqan Pedru), Simonpa wauqinAndres, Zebedeupa tsurincuna Santiagu yJuan. 3Felipi, Bartolome, Tomas, impuestucobracoqMateo, Tadeo, Alfeupa tsurinSantiagu, 4“Cananistaw grupupita caq”Simon y Jesusta ranticoq *Judas Iscariotim.
Jesus apostolnincunata cachan yachatsicuyänanpaq
(Marcos 6.7–13; Lucas 9.1–6)5Que chunca ishque (12)
cunatam Jesus cacharqan queno nishpa
9 10
24
x 10.16 Tse animalqa atoq ricoqmi peru mas jatun, y shutin “lobum”.
willapecurnin: “*Samaria marcamanqani mana *namanqa ama ewayanquitsu; 6peruIsrael marcacho oqracashqa üsha cuentacaquicaqcunaman si, ewayanqui. 7Yewarnin queno yachatsicuyanqui:‘Diosnintsic mandacoq cananpaq tiempuchäramunnam’ nir. 8Qeshyacoqcunatacachacätsiyanqui; wanushqacunatapiscawaritsiyanqui; *lepra qeshyawanqeshyaqcunata cachacätsiyanqui;supëyoq nunacunapita supëcunataqarquyanqui. Tsecunata rurayänequipaq
yarqonqui, y paqtam qeshyaqcunatacachacäratsir cobrecayanquiman.
9“Ama ewarnin qorita ni qelletaapayanquitsu. 10Ama mircapatapis, nitrocacuyänequipaq ropatapis,pis ni tucrutapis apayanquitsu; porquiuryaqtaqa combieninmi pachanqarayänan.
11“Me marcaman o estansiamancharninpis, juc alli cawacoq nunataashiyanqui. Tse wayincho posadacurquedacuyanqui,qequiyaq. 12Tse wayiman yecursaludacuriyanqui. 13Sitsun tse wayicho
qui,qui;queqa,tsu. 14Y wayincunaman manachasquiyäshuptiqueqa,qequicunata mana wiyayäshuptiqueqa,tse wayipita y tse marcapita yarqur
pis tapsicurir. 15Rasontam niyaq:*Sodoma y Gomorra marcacunachomana alli cawacoq nunacunacastigashqa cayanqanpitapis, juisiujunaqmi tse marca mas feyupacastigashqa canqa.
Nunacunam chiquir qaticachäyäshunqui
16“Qamcunatam cachayaq imecaachcas atoqcunapax chopinpa ewaqcuentatano. Tsemi culebrano mäcoq,mäcoq cayänequi, peru palumanopismanshulla. 17Tsemi qamcuna mäcoqmäcoq quecayänequi;cunamanmi apayäshunqui.*Ellucayänan wayicunachomiastayäshunqui. 18
cunaman y reycunaman apayäshurniqui,tuquita tapupäyäshunqui. Tse öra tse
qui. 19Peru autoridacunamanapayäshuptiqui,tsu, ‘¿Imataraq nishaq? ¿Imanoraqparlacurishaq?’ nirnin; porqui
qui imata niyänequipaqpis. 20Manamqamcunapa yarpeniquicunapitatsuparlayanqui, sinoqa *Dios Yayapa*Santu Espiritunmi qamcunataparlatsiyäshunqui.
21“Tsenollam nunacuna wauqincunatachiquirnin,man wanutsiyänanpaq.nam jina tsurincunata iwalitururayanqa.napa mamänincunapa contransharcurmi,tsiyänanpaq. 22Noqarecurmi llapannunacuna chiquiyäshunqui. Tsenocaptinpis, wanonqanyaq noqachotsaracoqmi salbaconqa. 23Juc marcachowanutsiyäshiniquita munayaptenqa, jucladu marcaman qeshpir ewacuyanqui.Rasontam niyaq, llapan Israel nasiontapurir, manaraq ushayaptiquim,*Diospita Shamushqa Nunaqa quepatsaman yape cutimonqa.
10
25
y 10.25 Beelzebu ninan diablucunapa mandacoqmi ninanqa. z 10.36 Miq 7.6.
24“Manam ni meqan *disipulupismayestrunpita mas presisaqtsu, nimeqan sirwipacoqpis patronninpita maspresisaqqa canmantsu. 25Antis jucdisipuloqa mayestrunnollam canman, yjuc sirwipacoqqa patronninnollamcanman. Si papä cuenta quecaptïnoqatapis ‘*Beelzebu’y niyaman,
qui, ¿imaraq niyäshunqui!
¿Pitataq mas mantsacushwan!(Lucas 12.2–7)
26“Peru tserecorqa ama mantsayëtsununacuna imatapis rurayäshunequipita.Porqui imapis pacallapa rurayanqanmanam pacarëcarqa quedanqatsu; sinoqallapanmi musyacashqa canqa. 27Paqaspa
qui. Rinriquicunallacho willayanqaqtam,wayicunapa jananman lloqarcur qayaripawillapäcuyanqui. 28
nata mantsayëtsu.tsiyäshurniqui, manam almequicunataqaimaneta puediyanqatsu. Antismantsayëqa Diosta. Pëqa almecuerpumin ernucho ushacätsiyäshiniquita puedin.
29“Masqui quetapis cäyiyë: Pishqoqaishqueran juc sentabupis cuestan. Tsenobaratulla quecaptinpis, Dios Yaya manapermitiptenqa manam jucllellapiswanuyanqatsu. 30Y qamcunapatanäqallapan aqtsequicunatapis jucllellapayanyupashqam quecatsin. 31
tenqa, ama imatapis mantsacuyëtsu.Porqui atsca pishqocunapitapisqamcunaqa masmi baliyanqui.
Jesuspaq mana penqacushpa willapäcushun(Lucas 12.8–9)
32“Pipis nunacunapa nopanchonoqapa fabornï willacuptenqa, noqapis
pepa faborninmi willacushaq sieluchoquecaq Yayäpa nopancho. 33Perununacunapa nopancho negamaqtaqa,noqapis sielucho quecaq Dios Yayäpanopancho negashaqmi.
Jesusrecurmi nunacuna raquicacuriyanqa
(Lucas 12.51–53; 14.26–27)34“Ama pensayëtsu que patsaman alli
cawaquillata apamonqäta. Manamtsenotsu; sinoqa noqarecurmi nunacunachiquinaquillacho cacuyanqa. 35
man marcäcuyanqanrecurmi papäninpacontran tsurin canqa, warmi wawanmimamanpa contran y llumtsininnamsuegranpa contran canqa. 36Tsenochiquishqam cayanqui castequicunapitaqallecur.z
37“Pipis tëtanta mamanta noqapitamas cuyaq caqqa, manam noqapatsu;pipis wamrancunata noqapita mascuyaq caqqa, manam noqapatsu.38Noqarecorqa, wanunanpaq *crusapaqnomi jiparninpis, qatirämänan.Mana tseno caqqa, manam noqapatsu.39Pipis quiquinllapeq salbaquita munaqcaqqa manam salbadutsu canqa; perupipis noqarecur asta wanonqanyaqtsaracoqqa salbaconqam.
Diosmi cutitsimäshun ruranqantsiccunapita
(Marcos 9.41)40“Qamcunata chasquiyäshurniqueqa,
noqatapis chasquiyämanmi; noqatapipis chasquimarqa, cachamaqnïtamchasquican. 41
cunaqa gloriaman charmi, tse *cuna premiuta chasquiyanqantanollapremiuta chasquiyanqa.nata chasqueqcunapis gloriamancharmi, tse alli ruraq nuna premiuta
10
26
a 11.10 Mal 3.1; Ex 23.20. b 11.14 Diospa palabrancho Malaquias 4.5 nin: ‘Manaraq juisiujunaq chämuptin *profeta Elias cutimunan caqta.’
chasquenqantanolla jina premiutachasquiyanqa. 42Sitsun mana presisaqllaquecayaptiquipis, qatirämaqnïcunacayanqequirecur pillapis juc tasa yacutaqarecuyäshunqui; rasontam niyaq: tsenunatam Dios paganqa.”
11 1Tseno chunca ishque (12)*disipuluncunata cösa noti ca
rirnam, Jesus eucorqan Galileaprobinsiacho quecaq marcacunapa alliwillaquininta willapäcunanpaq.
Bautisacoq Juanpa disipuluncuna ewayan Jesusman
(Lucas 7.18–35)2Tsepinmi bautisacoq Juan carselcho
llawirëcarqan. Tse carselcho quecarmi*qan.cunata, 3Jesusta queno tapuyänanpaq:—¿Qamcush shamunanpaq caq *Dios
Acrashqan callanqui, o juctacushshuyalläyäshaq? —nir.
4Tseno tapuyaptinnam, Jesusqa quenonerqan:—Ewë, Juanman cutir willayanqui
qequita. 5Jina willayanqui: wiscucunaricayanqanta, cojucuna puriyanqanta,*leprawan qeshyaqcunacachacäyanqanta,qanta, wanushqacuna cawariyanqanta ywactsacuna Diospa alli willaquinintawiyaquicayanqanta. 6Y pi mepiscushicutsun mana ajayashpa noqamanmarcäcoqcuna —nir.
7Bautisacoq Juanpa disipuluncunacuticuyaptinnam, tsecho ellucashqanunacunata Jesus queno nir willaparqanJuanpaq: —Tsunyaqcho quecaptin,¿Imaqtaq Juanman caruta ewayarqequi!¿Bientuwan shoqush cuyoqllata ricaqcu!
8¡Niyämë! ¿Imaqtaq ewayarqequi, allishumaq ropan yacashqa nuna ricaraqcu!Musyayanqequinopis shumaq ropan
llachomi cayan. 9¡Parlacuyëri! ¿Imaqtaqewayarqequi! ¿Diospa *profetanchinircu? ¡Aumi!pis mas presisaqmi. 10Juanpaqmi*Diospa palabran escribirëcan queno:
‘Puntequitam willacoqnïtacachashaq,
nänita alistaq cuenta nunacunatawillapänanpaq’a nir.
11Rasontam niyaq: bautisacoq Juanno
raqtsu. Tseno captinpis, Diospa
cunam mas presisaqqa cayan.12“Bautisacoq Juan willapäcur
qallanqanpita asta canancamayaqmiima eca captinpis Diospa mandaquininnunacunacho patsaquecan;duncho queta tïraqcunallam yecuyanqa.13Profetacuna escribiyashqancunam y*Moises escribishqancunam Diospaqmusyatsimarqantsic asta Juanchäramonqanyaq. 14Creyiptiqui manacreyiptiquipis, Juanqa *profeta Eliascuentam shamushqana.b 15¡Tsemirinriyoq carqa, wiyacur cäsucuyë!”
16“¿raq iwalaratsiman? Pecunaqa imecaplasacunachowamracuna pucllacur, wamra
nomi cayan: 17‘Flautawan shumaq bersutatocayaptïpis, manam qatswayanquitsu; nillaquiquipaqta qotsuyaptïpis, manamwaqayanquitsu’ nir. 18Y tse cuentambautisacoq Juan shamur, mana binutaupyaptin, ymanamicuptin, niyanqui ‘Pëqasupëyoqmi’ nishpa. 19Y *DiospitaShamushqa Nunamicoq upoq captinnam,
10 11
27
c 11.21 Tse tiempu nunacuna uchpawan shüpacuyaq jutsancunapita dejacayanqantamusyatsicurmi.
qamcuna niyanqui: ‘Queqa allapamicoqmiy upyaqmi, impuestu cobraqcunapa yjutsasapacunapa amigunmi’ nishpa,cäsuyanquitsu.naqa ricatsicuyan alli rurenincunawanmiDiospa yacheninta.”
Mana cäsucoq nunacunataJesus piñapan
(Lucas 10.13–15)20
qan tse atscamilagrucunata ruranqanmarcacunacho täraq nunacunata; porquimilagrucunata riquecarpis, jutsancunatamanam jaqiyarqantsu. Tsemi queno nerqan:21“¡Allau, Corasinmarcacho y Betsaidamarcacho täraq nunacuna!quicunachono Tiro y Sidonmarcacunachomilagrucunata ruräman carqan;menam tsenunacuna yana jacuncunata yacacurcur,uchpawan shüpacur, jutsancunata jaqirïcurDiosman cuticuyanman carqan.c 22Tseminiyaq: juisiu junaqcho Tiro y Sidonmarcanunacuna castigashqa cayanqanpitapis, masfeyupa castigashqa cayänequipaq. 23Yqamcuna, Capernaummarcacho täraqnunacuna, ‘Sielumanmi ewayäshaq’¿niyanquicu? ¡Manam, in ernumanqarpushqam cayanqui! Porqui sitsunmarquequicunachono Sodomamarcachomilagrucunata rurayanman carqan, tsemarca canancamayaqmi quecanman carqan.24Peru niyaqmi: Juisiu junaqmi Sodoma
pismas feyupa castigashqa cayanqui.”
Jesus willapäcun yachatsicushqanno cawacuyänanpaq(Lucas 10.21–22)
25Tseno willapäcurëcarnam, Diostaalabarninna Jesus queno nerqan:
“Sieluchopis, patsachopis mandacoqDios, ¡qamtam alabecoq! Porqui yachaqtucoqcunataqa y musyaq tucoqcunataqa
tsu; peru qollmi shonqu nunacunataqacäyiratserqonquim. 26Aumi, *Dios Yaya,tseno canantam munarqonqui” nir.
27Nïcurnam, nunacunatana quenonerqan:chopis mandacunäpaq podernï qomashqa.Dios Yayallam noqata reqiman, ynoqallam Dios Yayata reqï y noqareqitsiptïllam waquincunapis Dios Yayatareqiyanqa.” 28Tsepitanam nerqan:“Llapequipis utishqa y llaquishqacarnenqa, noqaman shayämï.queqa, noqam jamaratsiyashqequi.29Imeca yugucho noqalla arsuta apaqcuentam qamcunawan purishun. Noqamqollmi shonqu car y umildi car, llapannacaquiniquicunapita jamaratsiyashqequi.30Noqapa yugoqa manam lasantsu.Yanapayäpteq ancashllam canqa.”
Jesuspa *disipuluncuna *jamaqui junaqcho triguta quipchuyan(Marcos 2.23–28; Lucas 6.1–5)
12 1Tsepitanam *jamacuyänan
wan trigu murushqa cuchunpaewarëcayarqan. Disipulucunanammallaqarnin,qan. 2Tseno rurayanqanta riquecurnam,*fariseucuna Jesusta queno niyarqan:—¡Riquë disipuliquicunata! ¡Jamaqui
junaq *leynintsicpa contran rurayan!3Tseno niyaptinnam, Jesusqa nerqan:—¿Qamcuna manacu *Diospa
palabranta leyishqa cayanqui, rey*David yanaqincunawan mallaqar,rurayanqanta? 4Pemi Dios adoranawayiman yecurirnin, Diospaq churashqa
11 12
28
d 12.7 Os 6.6. e 12.18-21 Is 42.1-4.
qan, *saserdoticunalla micuyänanquecaptinpis. 5Jina ¿manacu *Moisesescribishqan leyta leyiyarqonquisaserdoticuna jamaqui junaqchopis*templucho uryayanqanta? ¿Tsenojamaqui junaqchopis templucho uryaracasu mana allitacu rurayarqan! 6Alleqcäyiyämë. Canan quecho qamcunataparlapëcayäshoqniquim templupitapismas presisaqqa. 7Jina Diospapalabranmi queno escribirëcan:quicunapitapis noqaqa mas munä nunamayiquicunata ancupäyänequitam’d nir.Tseta qamcuna manam cäyiyashqatsucayanqui,man, manam nuna mayiquicunata
mantsu mana jutsayoqcunata. 8Tsemi*cho jamaqui junaqpis.
Maquin wanushqa nunataJesus alliyätsin
(Marcos 3.1–6; Lucas 6.6–11)9Tsepita eucurninnam,
qan *ellucayänan wayiman. 10Tsechomitsaquishqa maquiyoq juc nunaquecarqan.naqa y fariseucunaqa, Jesusta acusetamunarnin queno tapuyarqan:—¿Leynintsic permitincu jamaqui
paq? —nir.11Jesusnam queno nerqan:—¿Manacu meqequipis jucllella
ushequicuna jamaqui junaqcho
man? 12Tse üshapitaqa juc nunam masbalin. Tsemi jamaqui junaqchopisimatapis alli caqtaqa ruranantsic —nir.
13Tseno nirirnam, maquin wanushqanunatana, “Maquiquita pallarï” nerqan.
Y maquinta pallarconqan öram tsemaquin alliyärerqan, y yame caqmaquinno sanu ticrarerqan. 14Perufariseucunanam tse ellucayänan wayipitayarqurir, yachatsinacur parlayarqanJesusta imanopapis wanicatsiyänanpaq.
Jesus rurananpaq caqtaIsaias escribishqan
15Tseno parlayanqanta musyarirnam,Jesus tsepita eucorqan. Eucuptinnam,atscaq nunacuna qatiyarqan, y llapanqeshyaqcunatam cachacätserqan.16Pecunatam nerqan:—
quitsu —nir.17Tsenopam cumplicärerqan *profeta
Isaias queno escribenqan:18 “Caq quemi sirwimaqnï.Petam cuyarnin acrashqä,y pepitam allapa cushicü.*Santu Espiritütam peta qoycushaq.Pemi llapan nasioncho nunacunatawillapanqa alli cawaquipaq.
19 Manam piwanpis liryaconqatsu,ni manam pitapis qayaripanqatsu.
cho llutanta parlar pureqta.20 Laqtsiquicaq rämacunata salbecoq
cuentamy upicaquicaq chiuchita yanapecoqcuentam,
alli cawaquipaq llapan nunacunatamusyatsenqa.
21 Y llapan nasion nunacunamshuyaräyanqa pe salbecuyänanta”nirmi, Isaias escriberqan.e
Jesuspaq llutanta pensayan(Marcos 3.20–30;
Lucas 11.14–23; 12.10)22Tsemannam apayämorqan juc
nunata.
12
29
chomi cacorqan; manam ricarqantsu niparlarqantsu.nam, ricachacaramorqan y parlarqallecorqan. 23Tseta riquecurnam,llapan nunacuna espantacur, mantsacarquiquincuna pura queno ninacuyarqan:—¿Petsuraq canman Davidpa
qantsic nuna? —nir.24Tseta cayïcurcurnam fariseucuna
queno niyarqan:—Que nunaqa *
coqnin Beelzebupa poderninwanminunacunapita supëcunata qarqun —nir.
25Tseno pensayanqanta musyarirnam,Jesus pecunata queno nerqan: “Sitsun jucnasioncho nunacuna quiquincuna purachiquinacuyanqa, raquicarmi,ushacäriyanqa. Tsenollam jina jucmarcacho o juc wayicho yachaqcunaquiquincuna pura chiquinacorqa, tsecastacuna raquicarmi, ushacäriyanqa.26Tse cuentanollam nunacunapitasupëcunata diablu qarqorqa, quiquinpa
man. 27Qamcuna pensayanqui‘Beelzebupa poderninwanmi supëcunataqarqican’ nir. Tseno carqa, ¿Pipapoderninwantaq qampa disipuliquicunaqasupëcunata nunacunapita qarquyan?Pecunam musyatsiyäshunqui mana caqtaparlayanqequita. 28Antis Santu Espirituyanapamaptin supëcunata qarqunqäta
nin qamcunaman chäramonqanta.”29
: “Juccallpayoq nuna wayinta täpecaptenqa,manam manaraq peta pancarqa pipisimantapis suwanmantsu. Pancarirranimecancunatapis apacunman.
30“Pipis noqapa mana fabornï carqa,noqapa conträmi quecan. Pipis noqawanmana elloq caqqa; peormi nunacunatawitsicacharcun.
31“Tsemi que niyanqaqcunata shumaqcäyiyämë: Diosqa nunacunata imecajutsancunatapis, y pepaq llapan mana
conqam; peru Santu Espiritupa contranmana allicunata parlayaptenqa, manamperdonanqatsu. 32Tsenollam DiospitaShamushqa Nunapaq, pipis contran manaallicunata parlaptenqa,qam; peru Santu Espiritupa contran manaallicunata parlayaptenqa, Dios manamperdonanqatsu, ni que bidacho ni wacbidachopis.”
Wayïninpitam montitaqa reqintsic(Lucas 6.43–45)
33
qan: “Alli monteqa alli frutatamwayun, ymana alli monteqamana alli frutatamwayun.Wayïnimpitammontitaqa imanocanqantapis reqintsic. 34¡Qamcunaqa imecabenenosu bibora cuentam cayanqui!¿quiman, shonqiquicunachomana allitayarpëcarnin! Porqui nunaqa parlanshonquncho imatapis yarpanqantam. 35Tsecuentanollam alli caq nuna shonqun allicaptin, allicunallata parlan; mana alli caqnunanam shonqunmana alli captin, manaallicunata parlecan. 36Masqui quetapisshumaq wiyaräyämë: Juisiu junaqmi Diosnunacunata jusganqa llapanmanacombieneqcunata parlayanqancunapita.37Porqui quiquiquicuna parlayashqequimmusyatsiyäshunqui, jutsayoq omanajutsayoq cayanqequitapis.”
Mana alli nunacuna Jesus milagru rurananta munayan
(Marcos 8.12; Lucas 11.29—32)38Tseno niptinnam, waquin fariseucuna
y ley yachatsicoqcuna Jesusta niyarqan:—Mayestru, noqacuna imanomi
munecuyä juc milagruta ruramunequita—nir.
12
30
f 12.40 Jon 1.17.
39Jesusnam nerqan:—¡Qamcunaqa Diosta mana
carmi, juc milagru ruranätaraqmunayanqui!qequinoqa manam ima milagrutapisrurashaqtsu. Tsepa rantenqa Teyta Diosjuc milagrutam ruranqa profetaJonascho ruranqantano noqacho.40Imanomi Jonas quima junaq y quimapaqas jatun pescadupa pachanchocacorqan, tsenollam quima junaq yquima paqas Diospita ShamushqaNunapis, patsa rurincho pamparanqa.f41Que patsa ushacänan junaqmi Ninivemarcacho täraq une nunacunasharcayämonqa,nata mana alli ruraq cayanqantashimpiyänanpaq. Porqui pecunaqaJonas willaconqanta wiyar cäsucurmi,
yarqan.wan quecaqmi mas puedeq. 42Tsenollamjuisiu junaqcho, Shebapita reinapisDiospa nopancho shimpircondenayäshunqui canan tiempununacunata. Porqui tse warmeqaSalomon allapa yacheninwan parlaqta
qan,wan quecho quecaqmi mas poderyoq.
Supë cutiquicunyarqunqan nunaman
(Lucas 11.24–26)43Tsepitanam quenona Jesus
willapäcorqan: “Supëyoq nunapita supëyarqurirmi, tsunyaqcunapa ewar,mechopis jamacunanpaq ashirninpurican. Mana tarirninnam, queno nin:44‘Yarqamonqä nunamanmi cuticushaqtäraq’ nir. Cutïcurnam, tse nunapashonqunta tarin imeca shumaq
pitsapäcushqa jayaquicaq wayitano.45Tsenam tse supë ewar pepitapis masmana alli ruraq qanchis supëcunatamincaquicur cutïcun, y llapanmiyecuriyan nunapa shonqunman. Tsenamtse nuna nopa canqanpitapis mas peorticracurin. Tsenomi pasaconqa quemana alli ruraq nunacunawan.”
Jesusta ashiyanmamänin y wauqincuna
(Marcos 3.31–35; Lucas 8.19–21)46
nam, pepa wauqincuna y mamanqawaqtacho shuyarëcayarqan, pewanparleta munarnin. 47Juc nunanamJesusta queno willarerqan:—Mamäniquim wauqiquicunawan
shuyarëcayäshunqui waqtacho.Qamwanshi parleta munayan —nir.
48Tseno willariptinnam, Jesus nerqan:—¿Pitaq noqapa mamänï y
wauqïcuna cayan!49Tsenam disipuluncunata dedunwan
apuntecur queno nerqan:—Quecho quecaqcunam mamänïcuna
y wauqïcunaqa cayan. 50Porqui pipis
qancunata wiyacoqcunam noqapawauqïcunaqa panïcunaqa y mamänïqacayan —nir.
Jesus yachatsicun murucoq nunatawan iwalatsicur
(Marcos 4.1–9; Lucas 8.4–8)
13 1Tse junaqmi Jesus wayipitayarqur ewarnin, Galilea nishqan
Lamar cuchuncho täcurerqan. 2Tsemanatscaq nunacuna elluquecuyaptinnamJesusqa juc barcuman lloqarcur täcurerqan.
yarqan. 3Tsechonam iwalatsiquicunawanJesus yachatsicur qallecorqan queno:
12 13
31
g 13.15 Is 6.9-10.
“Juc nunam ewarqan chacranmanmurucoq. 4Muruta maqtsiptinnam,waquin muru pintiyarqan näniman.
qan. 5Y waquincunanam ranramanpintiyarqan. Y tsecho allpan uchucllacaptinnam, tse murucuna ajallajeqarayämorqan. 6Y mana alli watsincaptinnam, raslla tsaquiriyarqan intiachachaptin. 7Waquinnam pintiyarqancashacuna rurinman. Tse cashacunanammuru jeqamoqta tsapacurcuyarqan.8Peru waquin murunam ishquiyarqanalli allpaman. Tsecho jeqaramurnampoqurir, llutepa wayicorqan cadaespigacho pachac granupayan (100),joqta chuncapayan (60) y quimachuncapayan (30). 9¡Tsemi rinriyoqcarqa, wiyacur cäsucuyë!”
Jesus cäyitsicun imanir iwalatsiquicunawan
yachatsiconqanta(Marcos 4.10–12; Lucas 8.9–10)
10Tsenam *disipuluncunaqa Jesusmanwitïcur tapuyarqan queno:—Tëte, ¿
wan tse nunacunata yachatserqonqui?—nir.
11Jesusnam queno nerqan:
quinin imano canqanta;taqa manam. 12Wiyacoq caqcunaqa masallim cäyicuyanqa, peru mana wiyacoqcaqcunaqa, ichiclla wiyayanqantapisqonqariyanqam. 13
nawan yachatserqö. Porqui pecunaqaruranqäcunata riquecarpis, manaricaqnomi quecayan; parlanqätawiyecarpis, mana wiyaqnomi quecayan,y manam cäyiyanpistsu. 14Pecuna tsenocayanqanmi canan tincurin *profetaIsaias queno escribenqan:
‘Parlanqäta melaya wiyecarpismanam cäyicuyanqatsu.
pis manam creyicuyanqatsu.15
naqa pasepa chucruyashqam.Rinrincunapis latucashqam,y nawincunapis wiscuyashqam.Tsemi wiyecarpis cäsucuyantsu,y riquecarpis marcäcuyantsu.Ni shonquncunacho cäyicuyantsu.Tseno carmi juclaya ticrayantsu,salbecunäpaq.’g
16“Peru qamcunaqa cushicuyë. Porquiricarninmi, cuentata qocuyanqui; ywiyarninmi cäyicuyanqui. 17Rasontamniyaq: Atscaq profetacunam y alli ruraqnunacunam que ricayanqequicunatariqueta munecarpis,tsu; y canan wiyayanqequicunatawiyeta munecarpis, manamwiyayarqantsu.
Jesus cäyitsicun murucoqtawan iwalatsicur yachatsiconqanta
(Marcos 4.13–20; Lucas 8.11–15)18“Canan cäyicuyë murucoqwan
iwalatsicur willapäyanqaq ima ninancashqanta: 19Diospa mandaquininchocayänanpaq alli willaquita wiyar manacäyicoq nunacunam, näniman murupintishqa cuentano cayan.naman alli willaqui chasquiyashqantamdiablu pasepa qonqaratsin. 20Waquinnunacunanam ranraman muru pinteqcuenta cayan. Pecunam alli willaquitawiyacur cushishqa chasquiriyan. 21Peruimeca mana alli watsiyoq carmi,creyiquinincunacho mana alleqpapatsacashqa cayan.recur tuqui sufrimientucunata pasarnin,y nuna mayincuna chiquiyaptincreyiquinincunata qonqariyan.
13
32
h 13.35 Salmo 78.2.
22Waquincunanam cayan casha, casharurinman muru pinteq cuenta. Pecunamalli willaquita wiyarirnin creyicuyan;
charmi y capoqyoq quepaq locuyarmi,alli willaquita manana wiyacurnin, niimata Diospaqqa rurayantsu. 23Peruwaquin nunacunanam alli allpamanmuru pintishqa cuenta cayan. Pecunamalli willaquita wiyar cäyicurnin,creyicuyan y allapa allicunatam Diospaqrurayan, pecunam cayan: pachacpayan,(100) joqta chuncapayan (60) y quimachunca (30) granupayan espiga wayïcoqcuenta.”
Jesus yachatsicunballigutawan iwalatsicur
24
qan que iwalatsiquiwan queno nishpa:“Diospa mandaquinincho queqaquenomi: Juc nunam chacranman allimuruta murucorqan. 25Peru muroqcunapunucuyanqanyaqnam, chiqueqnin nunaewecur, tse murushqa jananmanballiguta maqtsicur cuticorqan. 26Triguwinar espigar qallecuptinnam, jinaballigupis espigaramorqan. 27Tsenamuryaqnincunaqa patronnincunamanewar, queno tapuyarqan: ‘Wiraqtsa,
qui, peru ¿imanepataq balligoqajeqamorqon?’ nir. 28Tseno niyaptinnam,patronnincunaqa queno nerqan: ‘Tsetaqachiquimaqnïmi maqtsicushqa’ nir.Uryaqnincunanam queno tapuyarqan:‘¿Munanquicu ewar tse mana alli qoratallupicacharcuyänäta?’ nir. 29Perupatronnam nerqan: ‘Ama llupiyëtsu.Paqtam tseno rurayanqequita trigutawanllupicacharcuyanquiman. 30Mejortriguwan iwal poqucuyätsun. Cosechachäramuptinnam, segaqcunata nishaq tse
balliguta watar, watar puntata ellurircayecuyänanpaq. Tsepitana trigüta
.
Ñushtasa murutawan iwalatsicur Jesus yachatsicun
(Marcos 4.30–32; Lucas 13.18–19)31Tsepitanam Jesus,
quiwan yachatsicorqan, queno nishpa:“Diospa mandaquinincho caqcunaqaimeca juc nuna chacrancho mostasatamuronqan cuentam. 32Anirpis mostasamuroqa waquin murucunapitapis masuchucllallanllam; peru yuranqa, waquinplantacunapitapis mas winarmi jucmontino ticrarin.napis ewar rämancunacho qeshuncunarurayan” nir.
Jesus lebaduratawaniwalatsicur yachatsicun
(Lucas 13.20–21)33Jina que iwalatsiquiwanpis Jesus
yachatsicorqanmi queno nishpa:“Diospa mandaquinincho cawaqueqaimeca juc warmi quima tupu jarinamanichiclla lebadurata winarcur pichuriptinmasata poqucaratseqnomi.”
Jesus yachatsicun tuqui iwalatsiquicunawan
34Tsenomi tuqui iwalatsiquicunawanJesus tsecho atsca nunacunatayachatserqan. Y mana iwalatsiquiwanqamanam imatapis yachatsicorqantsu.35Tseno yachatsicuptinmi, profetaqueno escribishqan cumplirerqan:
“Imawanpis iwalatsiquiwanmiyachatsicushaq
y que patsa camacashqanpitacanancamayaq
mana pipis musyayanqantamwillacushaq”,h nenqan.
13
33
Jesus cäyitsicun balliguwan iwalatsicur yachatsiconqanta
36Tsepitanam juntacashqa quecayaqnunacunata witsiratsir,qan wayiman. DisipuluncunanamJesusman witïcur queno niyarqan:“Chacracho balliguwan iwalatsicuryachatsiconqequita cäyiratsiyämë,Teyta” nir. 37Tseno niyaptinnam, Jesusqueno nerqan: “Tse alli muruta muroqcaqqa *Diospita Shamushqa Nunam.38Chacranam nunacuna cayan. Allimuruwannam Diospa mandaquininchoquecaq nunacuna iwalayan. Y tseballigu qorawannam diabluta sirwirnin,caquicaq nunacuna iwalayan. 39Tsechacrayoqta chiquir,qanman balliguta maqtsicoq caqnam,quiquin diabluwan iwalarin. Cosechatiempunam que patsa ushacänanjunaqwan iwalan.nam *anjelcuna cayan. 40Imanomi mana
tsic. Tsenomi juisiu junaq canqa.41Diospita Shamushqa Nunam,cunata cachamonqa mandaquininchoquecaq nunacunapita jutsamanishquitsicoqcunata, y llutanta rurarcaquicaqcunata ellunanpaq, 42tsepitanajornuno rupaquicaq in ernumanjitecunanpaq.yanqa quiruncunatapis ruchuchutsirraq.43
nanam imeca intinoraq tillapyäcuyanqa,*Dios Yayawan sielucho quecar. ¡Tsemirinriyoq carqa, wiyacur cäsucuyë!”
Jesus yachatsicun pacaraq qellewan iwalatsicur
44“Diospa mandaquininchocawaqueqa quenomi: Juc nunam
quicaqta. Tsepitana cashqanllamanpampecur sellama cushishqa wayinman
cuticunaq,cur tse qelle pamparanqan chacrataranticurcunaq.”
Allapa chaniyoq perlaswan iwalatsicur Jesus yachatsicun
45
wan queno nishpa yachatsicorqan:“Diospa mandaquinincho queta munaqnunacunaqa iwalayan imeca allapachaniyoq perlas alajata juc negosiantinuna asheqwanmi. 46Tse negosiantinunam allapa baloryoq alajata tarïcur,
cunaq tse alajata ranticurcunanpaq.”
Jesus yachatsicun pescaduta acraqcunatawan iwalatsicur
47
wan queno nishpa yachatsicorqan:“Diospa mandaquinincho queqa imecalamarman atarayata jitarcushqatuquilaya pescaduta tsarïcamoqnomi.48Ataraya juntariptinmi, pescadutsareqcuna lamar cuchunmanjorqariyan. Tsechonam pescadutaacrayan. Allin caqtam canastancunamanwinayan, y mana allicunatanamjitacacharcuyan. 49Tsenollam juisiujunaqcho nunacunawan canqa:
napita acranqa. 50Jutsasapacunatamrupaquicaq in ernuman jitarcuyanqa.Tsechomi jiparnin, waqayanqa astaquiruncunatapis ruchuchutsirraq” nir.
Une yachatsiqui ymushoq yachatsiqui
51Tseno willapäcurirnam, Jesustapucorqan queno:—¿Que llapan willapäyanqaqta
qamcuna cäyiyarqonquicu? —nir.Disipuluncunanam:—Aumi Teyta cäyiyarqömi —
qan. 52Tsenam Jesus nerqan:
13
34
—Juc nunapam wayincho imecanpiscapun ellushqancuna. Tse nunamshumaq inishita yachan punta
tapis. Tse cuentam *ley yachatsicoqcunaDiospa mandaquinincho canapaq caqtacäyir punta musyayanqancunapita ycanancamayaq musyayanqancunatayachatsiyänan.
Nazaret marcachoJesus yachatsicun
(Marcos 6.1–6; Lucas 4.16–30)53Tseno tuquilaya iwalatsiquiwan
yachatsicurirnam, Jesus tsepita eucur,54marcanmanna chärerqan. Tsechonam*ellucayänan wayicho yachatsicurqallecorqan. Tsenam nunacunaqaespantacur queno niyarqan:—¿
morqon? ¿cunata rurecun? 55¡Que nunaqacarpinteru Josepa tsurintaq; mamanpisMariataq, wauqincunapis Santiagutaq,Josetaq, Simontaq y *Judastaq! 56Ypanincunapis que marcantsicchonoqantsicwan juntutaq quecayan.¿Pinaraq que nunataqa quelaya musyaqcananpaq yachecatserqon! —nishpa.
57Tseno nirninmi, piñarnin wiyetapismana munayarqantsu. Peru Jesusnamnerqan:—
yanmi, peru quiquinpa marcanchoqa ywayinchoqa manam —nir.
58Marca mayincuna tseno pemanmana creyicuyaptinmi, allapaqamilagrucunata Jesus tsecho rurarqantsu.
Rey *Herodis bautisacoqJuanta wanutsenqan
(Marcos 6.14–29; Lucas 9.7–9)
14 1Tse tiempum Galilea marcachorey Herodis mandacoq quecar
wiyarerqan Jesuspaq nunacuna allapa
parlayaqta. 2Tsemi sirweqnincunataHerodis queno nerqan:—Tse nunaqa capas wanutsenqä
bautisacoq Juan cawaricarcamushqa.Tsechi ya poderyoq car espantepaqmilagrucunata rurecan —nir.
3Mas puntatam bautisacoq Juantaquiquin rey Herodis cadenarcatsircarselman llawicatsishqa carqan.
wan libri cacuyänanrecurmi.Herodiasqa carqan Felipipa warminmi,y Felipeqa carqan rey Herodispawauqinmi. 4Tsenoqa llawicatserqan,“¡nin, *Moises escribishqan leypacontranmi rurecanqui!” nishqacaptinmi.
5Carselman manaraq llawitsishpamHerodisqa Juanta wanuratsinan carqan;peru manam almiterqantsu nunacunatamantsarnin, porqui llapan nunacunamJuanpaqqa creyiyarqan *profetacashqanta. 6
nam tse amigan Herodiaspa wawanshipashqa shumaq tushuquicorqan,llapan combidashqacuna nopancho.Tseno tushonqanmi Herodista allapagustecorqan. 7Tsenam Herodisqa llapannunacunata testigaquicur, jurar quenonerqan:—¡Cananmi si niña, imecatapis
mañamanqequitaqa qoycushqequi!—nir.
8
tsiptin Herodista queno nerqan:—Bautisacoq Juanpa peqanta juc
platucho qoycamë —nir.9-10Tsenam rey Herodis allapa
llaquishqa ticrarerqan;qancunapa nopancho jurar änishqacarnam, soldaduncunata mandarqancarselman ewecur bautisacoq Juantaroquliyänanpaq. 11
naqa Juanpa peqanta aparnin, juc jatun
13 14
35
platucho shipashta qoriyarqan, yshipashnam mamäninta qorerqan.
12Juanpa *disipuluncunanam checur,
yarqan. Tsepitanam ewar Jesustawillayarqan.
Jesus milagruta ruran pitsqa waranqa (1,000) nunacuna
micuyänanpaq(Marcos 6.30–44; Lucas 9.10–17;
Juan 6.1–14)13
rirnam, lanchaman lloqarcur Jesuseucorqan juc tsunyaqman, tsechojapallan cacunanpaq.nam tseta musyarirnin,pita lamar cuchunpa ewar Jesustallalliriyarqan. 14Jesusnam chärirlanchapita yarpurir, tsecho atscaqnunacunata ricarerqan. Tsenam allapaancuparnin, cachacätserqan tsechollapan qeshyaqcunata. 15Patsatardiyäquicuptinnam, Jesusmanwitirirnin, queno niyarqan:—Tëte, tardiyäquicunnam. Que
tsunyaqchoqa manam ni imapis cantsu.
napa ewar miquinincuna rantiyänanpaq—nir.
16Jesusnam nerqan:—Manam presisantsu ewacuyänan.
Qamcunam pachanqa qarayänequi—nir.
17Disipuluncunanam niyarqan:—Tëte, noqacunapapis quecayäpaman
pitsqa tantawan ishque pescadullam—nir.
18Jesusnam nerqan:—Mä tsellatapis apayämï —nir.19Apariyaptinnam, tsecho nunacunata
nerqan pampa tsampacunamanjamacuyänanpaq. Tsepitanam tse pitsqatantata y ishque pescaduta tsarircursieluman riquecur, Diosta “Grasias”
nicurerqan. Tsepitanam tse tantatapaquirir disipuluncunata qorqannunacunata qarayänanpaq. 20
nam micuyarqan asta teqñayanqanyaq,y sobratapis elluriyarqan chunca ishque(12) canasta juntataran. 21
naqa cayarqan ollqullam pitsqawaranqano (5,000),natawan wamracunataqayupayarqanpistsu.
Jesus purin yacu jananpa(Marcos 6.45–52; Juan 6.16–21)
22Tsepitanam Jesus disipuluncunatamandarqan lanchaman lloqarcurlamarpa wac tsimpanmanpuntärëcayänanpaq. Penam tsechonunacunata despidir quedacorqan.23Nunacunata despidirirnam Jesusqajircapa eucorqan, tsecho Diosmanjapallan mañacunanpaq.yaqmi tsecho japallan cacorqan.24Tseyaqnam disipuluncunaqa lamarchopintana lanchawan euquicayarqan.Tseno euquicayaptinnam, shucuquiyurircur, mana allinman bientur, yacutalaqcheqsätsir,qan. 25Patsa warärëcaptinnam, Jesusqayacu jananpa ewar disipuluncunacaqman yecurëcarqan. 26
nam yacu jananpa ewaqta riquecur,mana reqir, allapa mantsacar, quenoqayarïcuyarqan:—¡Achachi! ¡Taqe almata! —nir.27Tsenam Jesusqa queno nerqan:—Balorta tsariyë. Noqam cä. Ama
mantsacäyëtsu —nir.28Tsenam Pedru nerqan:—Teyta, rasonpa qam carqa,
permitiquï noqapis yacu jananpa qamcaqman shamunäpaq —nir.
29Jesusnam “¡Shamï, ari!” nerqan.Tsenam Pedroqa lanchapita yarpurir,
Jesus caqman yacu jananpa ewarqallecorqan. 30
14
36
i 15.4 Ex 20.12; 21.17; Dt 5.16. j 15.9 Is 29.13.
nam, mantsaquecorqan, y yacumanundicacurcoqno carnam, qayarïcorqanqueno:—¡Wau! ¡Teyta, salbecallamë! —nir.31Tsenam Jesusqa Pedruta maquinpita
tsarircamorqan queno nishpa:—Pedru, ¿Imanirtaq noqaman ichiclla
marcäcunqui! ¿Imanirtaq,cush’ nir, yarpacacharqonqui!
32Lanchaman lloqariyaptinnam, tselayabientu pärarerqan. 33Tsenam barcucho
quicur queno niyarqan:—¡Rasonpam qamqa canqui Diospa
tsurin! —nir.
Genesaret sitiucho Jesus cachacätsin qeshyaqcunata
(Marcos 6.53–56)34Tse lamarta tsimparirnam,
qan Genesaret nishqan marcaman. 35Tsemarcacho täraq nunacunanam Jesuscashqanta reqïcur, wacpa quepa ewarwillacuyarqan.nincunata peman apayarqan.36Chäratsirnam,nincuna mantunpa cuchunllatapisyatecuyänanpaq. Y yataq caqqallapanmi cachacäyarqan.
Quecunam jutsamanishquitsicoq cayan
(Marcos 7.1–23)
15 1Tsepitanam Jerusalenpita ewaq*fariseucuna y *
cuna Jesusman witïcur quenotapuyarqan:
2—¿Imanirtaq *disipuliquicunaawiluntsiccunapa costumbrincunatacäsuyantsu! ¿Imanirtaq manaraq micur,maquincunata paqacuyantsu! —nir.
3Tseno niyaptinnam, Jesuspis quenotaporqan:
—¿quicunata mas presisaqpaq churaricur
quitsu! 4Porqui Diosmi queno nerqan:‘Tëtequita, mamequita allipa ricanqui’nir. ‘Y mamanpaq mana alli parlaqcaqtaqa wanuratsiyätsun’i nir. 5Peruqamcunanam yachatsicuyanqui, ‘Papä,mamä, yanapeniquita manam puedïtsu.Quecapamanpis Diosllapaqmi’ nishpa,niyänanpaq. 6Tseno yachatsirmi,mañecatsiyanqui, mamäninta papänintamana yanapayänanpaq.curmi, Dios mandacushqancunata juccuchuman churarir, quiquiquicunapacostumbriquicunallata ruraquicayanqui.7¡Ä, alli tucoq nunacuna! Rasontam*profeta Isaiaspis qamcunapaq Diosnishqanta queno escriberqan:
8
wanmi respetamaq tucuyan;Peru shonquncunachoqa manamyarpäyämanpistsu.
9 Nunacunapa costumbrincunallatayachatsicuyaptinmi,adorayämanqanpis sirwintsu’j nir.
10Tsepitanam tsecho quecaqcunataqayecur Jesus queno nerqan:—¡Canan shumaq wiyacurnin,
cäyiyämë! 11Shimipa yecoq caqqa
tsu;paqta rurarin —nir.
12Tsenam disipuluncuna Jesusmanwitïcur queno niyarqan:—¿Cuentata qocorqonquicu tseno
nïcuptiqui,qanta? —nir.
13-14Tsenam Jesus nerqan:—¡Ama pecunata cäsuyëtsu!
cunaqa wiscu cuentam cayan, y tsenowiscu cuenta quecashpam nunacunatapushaquicayan. Tseno carmi, ¡
14 15
37
k 15.22 Canä marca nunacunaqa chiquinacuyarqanmi *israel nunacunawan.
cuna sanjaman jeqacurcuyanqa!Sielucho quecaq Papänïpa manacayaptinmi, imeca qorata sipinpitatirareq cuenta ushacäratsiyanqa —nir.
15Tsenam Pedroqa Jesusta quenonerqan:—Tse tincutsiquita shumaq
cäyicatsilläyämë —nir.16Jesusnam nerqan:—¿Qamcunaqa upacu cayanqui!
17¿Manacu cuentata qocuyanqui llapanmiconqantsiccunapis pachantsicllamanyeconqanta,tsicta! 18Peru nunacunataqa shonqunpita
paqta ticratsin. 19Tsemi mana allicunatashonquncunacho yarpar quecunatarurayan: nunacuna wanutsinacuyan,majayoq quecarmi jucwan jucwanyachacuyan, mana majäcushpam jucwanjucwan puricuyan, suwacuyan, ulicuyan yashanacuyan. 20Tseno rurarmi, nunacunamelanepaq ticrayan; peru maquincunatamana paqacushpa micuyanqanqa, manamnunacunata melanepaqtatsu ticratsin.
Mana Israelpita caq warmi Jesusman creyiquicun
(Marcos 7.24–30)21Tsepita yarqurirnam, Tiro y Sidon
nishqan marcacunapana Jesus eucorqan.22Tsecho quecaptinnam, juc warmiCanä marcapitak shamur, Jesusmanqueno qayarir chäcurerqan:—Rey *Davidpa castan Tëte,
¡ancupëcallämëri! Warmi wamrallämiallapa jipallan, pëcho supë captin —nir.
23Peru Jesusqa manam ni wiyaqpistucorqantsu. Tsenam disipuluncunanaqaJesusman witïcur queno rogayarqan:—Tëte, taqe warmita ‘Euquï’ nïquï,
porqui qepantsictam qaparir, qayarireuquecämun —nir.
24Tseno niyaptinnam, Jesus quenonerqan:—Diosqa cachamashqa oqracashqa
llamanmi —nir.25Tseta wiyecurnam, tse warmeqa
Jesuspa nopanman witïcur quenonishpa qonquriquicorqan:—Tëte, ¡Yanapecallämë! —nir.26Jesusnam nerqan:—Sitsun qamta yanapecushqequi,
¡tseqa manam allitsu canman! Tseqacanqa imeca wamracuna tantatamiquicayaptin qochirir, allqucunataqarecoq cuentam —nir.
27Tse warminam nerqan:—Rasontam ninqui, tëte. Peru imano
captinpis, allqucunaqa siemprimmicurilläyan dueñuncunapa mesanpitamiqui shicwaqllatapis —nir.
28Tseno nïcuptinnam, Jesus nerqan:—Au, warmi, ¡Allapa marcäquiyoqmi
qam canqui! Mañacamanqequino catsun—nir.Tse öram warmipa wamran
cachacärerqan.
Atscaq qeshyaqcunataJesus cachacätsin
29Tsepita eucurninam, Jesuschärerqan *Galilea Lamar cuchunman.
qan. 30Tsemannam allapa atscaqnunacuna ellucayarqan. Cojucunatam,wiscucunatam, maqllucunatam,muducunatam y tuquilaya qeshyawanqeshyacoqcunatam Jesuspa nopanmanapayarqan, y llapantam cachacätserqan.31Tsenam tsecho quecaq nunacunaespantacuyarqan, muducuna parlaqtawiyar, maqllucunata maquiyoqtanaricar, weqrucuna pureqta ricar ywiscucuna ricayaqta ricar. Tsemi
15
38
l 16.4 Jonasta jatun pescadupa pachanpitam cawecaqta quima junaqcho yarqatsimorqan.
nunacuna cushishqa alabayarqan israelnunacuna sirwiyanqan Diosta.
Jesus chuscu waranqa (4,000)nunacuna micuyänanpaq
milagruta ruran(Marcos 8.1–10)
32Disipuluncunata qayarirnam, Jesusqueno nerqan:—Que nunacunata allapam ancupëcü.
Quima junaqnam quecho noqawanquecayan; y manam ni imallapismicuyänanpaq cantsu. Manachi
tsu. Tseno mallaq eucorqa, nänichochiishquiriyanqa —nir.
33Disipuluncunanam queno niyarqan:—Peru quechoqa tsunyaqchomi
quecantsic. ¿Mechoraq miquita tarishunquetsica nunacuna micuyänanpaq!—nir. 34Jesusnam queno taporqan:—¿Ecallataq tantequicuna quecan?
—nir.Pecunanam niyarqan: —Qanchis
llam —nir.35Tsenam Jesusqa nunacunata nerqan
pampaman täcuriyänanpaq. 36
yaptinnam,cunata tsarircur, Diosta “grasias”nicurir paquirerqan. Tsepitanamdisipuluncunata qorerqan. Pecunanamnunacunata qarayarqan. 37Llapan
qanyaq. Tsepitapis qanchis canastajuntataran sobraqcunata elluriyarqan.38Tsecho micoqcunaqa cayarqanchuscu waranqam (4,000) ollqulla.Warmicunatawan wamracunataqamanam yupayarqanpistsu. 39Micurushariyaptinnam, nunacunapitadespidiquicur, lanchaman lloqarcurMagdala marcaman eucorqan.
*Fariseucuna y *saduseucuna Jesus milagru rurananta munayan
(Marcos 8.11–13; Lucas 12.54–56)
16 1Juc cutinam fariseucunawan
qan, y mana alliman ishquitsitamunarmi, queno niyarqan:—Mä, ima milagrullatapis Diospa
poderninwan ruraramï —nir.2Tseno niyaptinnam, Jesusqa queno
nerqan:—Tardipa patsa pucäriptinmi,
llanqam’ niyanqui; 3qoyapa yana pucutesharcamoqta ricarnam ‘Cananqatamyamonqam’ niyanqui. ¡Tsecunataqabuenum musyayanqui! ¡Peru manammusyayanquitsu que tiempucuna imaseñal pasaquicanqanta! 4¡QamcunaqaDiosta mana cäsucurmi y llutanta rurarcawacurmi, juc milagru ruranätaraqmunayanqui!qequinoqa manam ima milagrutapisrurashaqtsu. Tsepa rantenqa TeytaDiosmi juc milagruta ruranqa *profetaJonascho ruranqantano noqacho.lTseno nirirmi, nunacunata tsecho
jaqirir, Jesus eucorqan.
*Ley yachatsicoqcunapa mana alli yachatsiquinincuna
(Marcos 8.14–21)5Tsepitanam Jesuspa *
qan; y tantata apetam qonqecuyarqan.6Tsenam Jesus queno nerqan:—Cuidacuyë fariseucunapa y
saduseucunapa lebadurancunapita—nir.
7
cuna pura queno ninacuyarqan:—Tantata qonqecamushqa cashqam
tseno nimantsic —nir.
15 16
39
8
nam, Jesus queno nerqan:—Ä, ichiclla marcäquiyoq nunacuna.
¿Imanirtaq tantequicuna mana canqantayarpacachäyanqui! 9¿Manacuyarpäyanqui pitsqa tantallapita pitsqawaranqa (5,000) nunacunatamicatsenqäta! Jina ¿manacuyarpäyanqui eca canasta juntatasobracunata elluyanqequita! 10Jina¿pita chuscu waranqa (4,000)nata micatsenqäta! Y ¿eca canasta
qui! 11Tseno quecaptin, ¿imanirtaqqamcuna pensayanqui tantallapaqparlecanqäta!
pita cuidacuyänequipaq caqtam —nir.12Tseno niptinran, disipuluncuna
paq mana parlecanqanta; sinoqafariseucunapa y saduseucunapa manaalli yachatsiquinincunapitacuidacuyänanpaq parlecashqanta.
Jesus Diospa tsurincanqanta Pedru nïcun
(Marcos 8.27–30; Lucas 9.18–21)13Tsepitanam Cesarea Filipo nishqan
caseriucunaman chärir,cunata queno taporqan:—*Diospita Shamushqa Nunapaq, ¿pi
canqantataq niyan? —nir.14Pecunanam queno niyarqan:—Waquinmi niyan qamqa bautisacoq
Juanshi canqui. Waquinnam niyan Diospaprofetan Eliasshi qamqa canqui.cunanam niyan ‘Jeremiaschi o *nachi meqan carpis’ niyanmi —nir.
15Tsenam Jesus nerqan:—Qamcunaqa, ¿imataq niyanqui?
¿Pitaq cä?16Tsenam Simon Pedroqa queno
nerqan:
—¡Qamqa *Dios Acrashqanmi canqui,cawecaq Diospa tsurin! —nishpa.
17Jesusnam nerqan:—Jonaspa tsurin Simon, ¡qamqa
allapa cushiquiyoqmi canqui! Porquimanam ni meqan nunatsu tsenonimänequipaq yachatsishorqonqui;sinoqa sielucho quecaq Dios Yayämicäyitsishorqonqui, 18y noqanam qamtaneq: Pedrum canqui. Tsemi cananpitawitsepa: Qaqa cuenta canqui, ynoqaman creyicoqcunapaq alli simienturuminomi canqui, y pecunata diablumanam ushacätsita puedenqatsu.19
qan puncupa llabinta tsararänequipaq.Qam que patsacho chasquinqequitamDiospis chasquenqa; y mana quepatsacho chasquinqequitaqa manamDiospis chasquenqatsu —nir.
20Tseno nirirnam, disipuluncunataqueno nerqan:—Dios Acrashqan canqäta ama pitapis
willacuyanquitsu —nir.
Jesus willacunwanucunanpaq caqta
(Marcos 8.31–9.1; Lucas 9.22–27)21
nata cäyitsirnin, queno willaparqallecorqan:—Jerusalenman ewanämi presisan.
Tsechomi autoridacuna, *
coqcuna allapa jipatsiyämarwanutsiyämanqa;tam cawarimushaq —nir.
22Tsenam Pedroqa juc ladumanjapallanta qayarir piñaparqan:—Tëte, ¿imatam parlanqui! ¡Tsecunaqa
manam qamta pasashunquitsu! —nir.23Peru Jesusnam tumecur Pedruta
queno nerqan:—¡Quepeq yarqï, diablu! ¡Ama
atajämëtsu! ¡Qamqa manam Teyta Dios
16
40
munashqannotsu yarpanqui; sinoqanunacuna munashqannollam yarpanqui!—nir.
24Tsepitanam disipuluncunata quenonerqan:—
nenqa, quiquinpa muneninta jaqiricur,*crus apaqno noqata qatimätsun. 25Pipis
qam; peru noqarecur caweninta oqraqcaqqa wiñe cawetam tarenqa. 26Porqui¿imapaqraq juc nunata sirwenqajinantin mundupa dueñun canqanpis,wiñe caweta mana lobraptin! Y llutepaqelleyoq carpis, ¿acasu pagaquitapuedincu almanta salbananpaq! 27Quepatsaman *Dios Yayapa poderninwan y*anjelnincunawan cutimurnin, DiospitaShamushqa Nunaqa, nunacunata
nomi. 28Quetapis shumaq cäyirayämë:Canan quecho quecaqcunapitaqa
raqtsu, asta Diospita Shamushqa Nuna
qequiyaq.
Jesus chipapäquicaq ticracurin(Marcos 9.2–13; Lucas 9.28–36)
17 1Tsepita joqta junaqtanamJesusqa Pedruta, Santiaguta y
Santiagupa wauqin Juanta pusharcurjuc altu jircaman eucorqan. 2Tsechomiricarëcayaptin,qan. Qaqllanpis imeca intinoranchipapäcorqan. Ropannäqa imecaactsinoran chipapäcorqan. 3Tsenoquecaptinnam, Moisesta y EliastaJesuswan parlecayaqta ricariyarqan.4Tsenam Jesusta Pedru queno nerqan:—Teyta, ¡imalaya allim quecho
quecantsic! Munaptiqueqa, quimatsucllata rurecayämushaq: juctaqampaq, jucta Moisespaq y juctanaEliaspaq —nir.
5Pedru tseno parlecaptinnam,chipapäquicaq pucute illaqpita yurircurpecunata tsaparerqan.nam queno parlamoqta wiyayarqan:—Quemi cuyë tsurï. Pemi allapa
cushitsiman. Peta cäsucuyë —nir.6Tseta wiyecurnam, quiman *
qan qaqllancunapis patsaman chanqanyaq.7Tseno quecayaptinnam, pecunamanwitïcur yatarirnin, Jesus queno nerqan:—Ama mantsacäyëtsu. Sharcuyë—nir.8Niptinnam, ñuquircur manana
pitapis ricayarqanatsu. Jesusllatanamricariyarqan.
9Jircapita urärëcamurnam, Jesuspecunata queno nerqan:—Que ricayanqequita ama pitapis
willayanquitsu asta *Diospita ShamushqaNuna wanurir cawarimonqanyaq—nishpa.
10Tsenam tse quiman disipuluncunaJesusta queno tapuyarqan:—Teyta, ¿Imanirtaq *
cunaqa niyan *Diospa Acrashqanshamunanpaqqa puntataran *profetaElias shamonqa nishpa?
11Jesusnam nerqan:—Aumi, pecuna niyashqannollam
Eliasraq puntata shamunan carqanllapanta alistapäcoq. 12
choqa Eliasqa shamushqanam. Y
tsu, antis munayanqanta niräyanqantampeta ruracuyarqan. Tsenollam DiospitaShamushqa Nunatapis sufritsirjipatsiyanqa.
13Tsenam disipuluncuna cäyiriyarqanEliaspa cuentan bautisacoq Juanpaqtseno parlecanqanta.
Ataquiwan qeshyaq wamrataJesus cachacätsin
(Marcos 9.14–29; Lucas 9.37–43)14Tsepitanam nunacuna purwacashqa
quecayanqanman chärayämorqan.
16 17
41
Tsechonam juc nuna Jesuspa nopanmanqonquriquicur, queno nerqan:
15—Tëte, tsurilläta ancupëcullë;ataqui tsarirninmi, allapa jipatsin,öratanäqa yacumanpis o ninamampisseqirinmi. 16Disipuliquicunamanpisapamorqömi, peru pecuna manampuediyashqatsu cachacätsimita —nir.
17Jesusnam nerqan:—¡Allau, mana marcäcoq llutan
ruraqcuna! ¡wan quecashaq! ¡Imecamayaqraqawantashqequi! ¡Wamrata quemanapayämï! —nir.
18Apariyaptinnam, tse wamrachoquecaq supëta Jesus piñaparninqarqorqan. Y tse öram tse wamracachacärerqan.
19Tsepitanam disipuluncunaqa Jesustajapallanllatana queno tapuyarqan:—¿Imanirtaq noqacunaqa
puediyarqötsu wamrapita supë qarqita?—nir.
20Jesusnam queno nerqan:—Porqui qamcunaqa manam
alleqllaqa marcäcuyanquiraqtsunoqaman. Rasontam niyaq: Sitsunmarcäquiniquicuna canman mostasamuruno ichicllanllapis; que jircata “Jucladuman witicurï” niyaptiquipis, quejirca witicurinmanmi, y imapisruracärinmanmi.
21
Diosman mañacurmi y ayunuta rurarmi.
Jesus yape willacun wanutsiyänanpaq caqta
(Marcos 9.30–32; Lucas 9.43–45)22Galilea marcacho quecarnam, llapan
disipuluncunata Jesus queno nerqan:—Diospita Shamushqa Nunatam
yanqa. 23Pecunam wanutsiyanqa; peruquima junaqllatam, cawariramonqa—nir.
Tseta wiyecurninmi, disipuluncunaallapa llaquishqa quedariyarqan.
*Templupaq impuestuta Pedru imano pagaconqan
24Tsepitanam Capernaum marcamandisipuluncunawan chäriyarqan.Tsechomi templupaq *impuestutacobracoqcuna Pedruman witïcur quenoniyarqan:—¿Imanirtaq mayestriquicunaqa
impuestuta pagantsu! —nir.25Pedrunam queno nerqan:—Aumi, paganmi —nishpa.Pedru wayiman yecuriptinnam,
Jesusqa puntata Pedruta queno nerqan:—Simon, ¿Imataq qam ninqui? ¿Que
patsacho mandacoqcuna picunatataqimpuestuta pagatsiyan? ¿Marcamayincunatacu o forasterucunatacu?
26Tsenam Pedru queno nerqan:—Forasteru caqcunatam —nir.Jesusnam nerqan:—Änirpis,
taqa combienintsu pagatsiyänan. 27Peruimano captinpis, paguecushun pecunatamana piñatsinapaq. Tsepaq lamarmanewar pescaduta tsariramï, y puntajorqamonqequi pescadupa shiminchomitarinqui qelleta. Tse qelleta aparcurewar paguecamï ishcantsicpita.
Wamra cuenta canantsicpaqJesus yachatsicun
(Marcos 9.33–37; Lucas 9.46–48)
18 1Tsepinmi Jesusman witïcur*disipuluncuna queno
tapuyarqan:—¿Picunataq mas presisaq Diospa
mandaquinincho cayanqa? —nir.2Tsenam Jesusqa juc wamrata qayarir,
chopincunaman sharätsirnin, 3quenonerqan:—Masqui queta shumaq cäyirayämë:
Que wamrano juclaya ticraqcunallam
17 18
42
m 18.16 Dt 19.15.
Diospa mandaquininman yecuyanqa.4Porqui que wamrano qollmi shonqucaqcunallam, Diospa mandaquininchoqapresisaq cayanqa. 5Que wamranocaqcunata noqarecur chasqueq caqqa,noqatam chasquicaman —nir.
Jesus yachatsicun nuna mayintsicta jutsaman mana ishquitsinapaq(Marcos 9.42–48; Lucas 17.1–2)
6Jina quenopis Jesus nerqanmi: “Quewamracunano qollmi shonqunwannoqaman creyicamoqcunata pipisjutsaman ishquitseqcunataqa, mas allimcanman cuncanman jatun mulinu ruminwatarcur, lamarman jitarcuyänan.7¡Allau! ¡Que patsacho nuna mayintajutsaman ishquitseqcuna! Siemprimcayanqa jutsallaquicuna; peru ¡Allau,tseno jutsallatsicoqcuna!
8“Tsemi, sitsun maquiqui o chaquiquijutsa rureman ishquitsishiniquitamunanqa, tse chaquiquita y maquiquitaroqurir, weqapariqui mana ishcanchaquiquiwan y maquiquiwan manaushacäcoq in ernuman yecunequipaq.Mas allim canqa wiñe cawemanmancullapis y cojullapis yecunequipaq.9Y sitsun nawiqui jutsa ruremanjitayäshunqui, oqtirir jitariquï, ishcannawiquiwan in ernuman manayecunequipaq; y mas allim canqa jucnawiyoqllapis wiñe cawemanyecunequipaq.
Oqracashqa üshatawan iwalatsicur Jesus yachatsicun
(Lucas 15.3–7)10
nata despresyayanquitsu. Noqam niyaq:Pecunata cuidaq *anjelcunam sieluchoDios Yayäpa qaqllanta riquecayan.11 *Diospita Shamushqa Nunaqa
que patsaman shamushqa oqracashqacaqcunata salbananpaqmi.
12“¿Imataq niyanqui qamcuna?Masqui juc nunapa caputsun juc pachac(100) üshancuna.tsun; ¿tranquilutsuraq cacunman?¡Manam tranquilutsu caconqa! Antisisqon chunca isqon (99) üshantamitsiconqancho jaqirïcurmi, tseoqracashqa üshan asheq ewanqa.13Tarïcorqa, tse mana oqracaq isqonchunca isqon (99) caq üshancunapaqcushiconqanpitapis masmi cushiconqaoqracashqa jucllella üshanta tarïcur.14Tse cuentam sielucho quecaq *Dios
cunallapis oqracäyänanta.
Jesus yachatsicun ofendimaqnintsiccunata
perdonanapaq(Lucas 17.3)
15“Sitsun creyicoq mayiqui imatapismana allita rurashunqui, japallanwanparlar, shumaq cäyipecatsï imachoofendishonqequita. Wiyashuptiqueqa,pewan amishtë. Tseta rurarqa,corqonqui yape alli cawacunanpaqmi.16Mana wiyashuptiqueqa, juc o ishcaqtestigucunata pushecur, pecunawanwillapëcuyë imacho ofendishonqequitacäyitsir. Tsemi tse pushanqequinunacuna ishcaq car o quimaq carpis
quipita.m 17Sitsun tse testigucunatapiswiyanqatsu, tse asuntuta llapancreyicoqcunata willequï;tapis wiyanqatsu, tsepenqa Diosta mana
cunatanona riquë.18“Queta alleq musyayë: Qamcuna
que patsacho watäyanqequim,pis watashqa canqa; y que patsacho
18
43
n 18.18 Tseno nerqa disipulucunatam cäyitserqan pecuna “Allim” niyanqanqa, Diospaqpisalli canqan; y “Manam allitsu” niyanqanqa Diospaqpis mana alli canqan. o 18.22 Queninanqa metsicapis perdonecunqui ninanmi.
mana watäyanqequim Diospaqpis manawatashqatsu canqa.n
19“Jina quetapis niyashqequi: Sitsunque patsacho qamcunapita ishcaq jucyarpella car imatapis Dios Yayätamañacuyanqui, tse mañacuyanqequita
quim. 20Mechopis ishcaqllapis oquimaqllapis jutïcho juntarëcaqchoqa,pecunawanmi quecashaq.”
21Tseno niptinnam, Pedroqa Jesusmanwitïcur queno taporqan:—Teyta, ¿
nata perdonashaq? ¿Qanchis cuticu?—nir.
22Tseno niptinnam, Jesus nerqan:—Manam qanchis cutilla perdonanqui
nicayaqtsu. Antis chuscu pachaq isqonchunca (490) cuti perdonanquinicayaqmi.o
Jesus yachatsicun nuna mayinta mana perdonaq nunatawan
iwalatsicur23“Teyta Diospa mandaquinincho
quetaqa iwalaratsishwan: Juc reymayuralninta cuentata mañaqtawanmi.24
qan jaqancunata cobracunanpaq.Tsemanmi juc uryaqnin chärerqan.Pemi waranqa waranqa tse reypa jaqancarqan. 25Tse nuna mana pagaquitapuediptinnam, tse rey dispunirerqan, tsenunata esclabupaq, warminta,
cuyänanpaq, y tse qelleta jaqanpitatsarinanpaq. 26Tsenam tse uryapaqninnunaqa reypa nopanman qonquriquicur,
qan: ‘¡Wiraqtsa, amari tsetaqarurecallämëtsu. Shuyecallämë, llapan
jaqallequitam pagallashqequi!’ nir.27Tseno rogaptinnam, tse rey allapaancupar llapan jaqanta perdonecur,eucunanpaq jaqirerqan.
28“Eucurëcarnam, tse jaqa wallqaqatoparcamorqan uryapucoq mayinwan.Tse nunam mä petapis debinaq, peruichiclla. Petam cuncapita tsarircur,qapurita munar queno nerqan:‘¡Canantä jaqäta pagamë!’ nir. 29Tsenamtse nunaqa, qonquriquicur rogacurnerqan, ‘¡Shuyecallämë, llapanjaqallequitam paguecullashqequi!’ nir.30Peru wiyetapis manam munarqantsu;antis carselmanmi llawicatserqan astallapan jaqanta paganqanyaq. 31Tsetariquecurnam,naqa allapa llaquicur espantacuyarqan.Tsemi tse reynincunaman ewar, llapanruranqanta willayarqan. 32Tsenamreyqa tse uryaqninta qayecatsir, quenonerqan: ‘¡Ä, mana ancupäcoq malafe!Noqaqa rogamaptiqui, llapan jaqätamperdonecorqaq. 33¿Imanirtaq qamqa tsenuna mayiquita noqa ancupanqaqnoancuparqonquitsu!’ nir. 34Tsenonirirnam, tse reyqa allapa piñar, tsejaqa wallqata carselman llawiratsircastigatserqan, asta llapan jaqaqueninta pagaconqanyaq. 35Tsenollamsielucho quecaq Dios Yayäpiscastigayäshunqui nuna mayiquicunatallapan shonqiquicunawan manaperdonayaptiqueqa” nir.
Jesus yachatsicun casaducuna mana raquicayänanpaq
(Marcos 10.1–12; Lucas 16.18)
19 1Tseno yachatsicurirnam, Jesustse Galilea marcapita eucorqan y
chärerqan Jordan mayupa wac tsimpan
18 19
44
p 19.4 Gn 1.27; 5.2. q 19.5 Gn 2.24. r 19.7 Dt 24.1-4.
Judea probinsiaman. 2Tsemanpis atscaqnunacunam qatiyarqan. Y tsechomillapan qeshyaqcunata cachacätserqan.
3Tsenam *fariseucunaqa, Jesusmanwitïcur yachatsiquinincho pantatsitamunar, queno tapuyarqan:—¿*Leynintsiccho permitincu
paq ima achäquillapis? —nir.4Jesusnam nerqan:—¿Manacu *Diospa palabranta
leyiyashqa cayanqui ‘que patsatacamarnin, warmita ollqutacamanqanta’?p 5Jina nerqanmi: ‘Tsemi,ollqu jaqirenqa mamanta yayantawarmiwan juntacäyänanpaq. Yishcancunapis jucnollanam cayanqa’qnenqanta. 6Tsemi ishcaqnatsu cayan,sinoqa jucllellanam. Tseno captinmi,Dios juntashqantaqa mana pipisraquinmantsu.
7Tseno niptinnam, queno tapuyarqan:—Tsepenqa, ¿imanirtaq Moises queno
mandacorqan:pita raquiqueta munarqa, diborsiopapelta rmecur raquicacuritsun?’r—nir.
8Jesusnam nerqan:—Chucru shonqu cayaptiquim, Moises
tseno escriberqan; peru Teyta Diosqaque munduta camarnin, manam tsenoraquicayänanpaqtsu dispunerqan. 9Perualleq cäyiyämë que niyanqaqta: Pipiswarmin juc ollquwan mana yachecaptinjaqirir, juc warmiwan casacorqajutsamanmi ishquirin. Tsenollam tseqowanpita raquicashqa warmiwancasacoq nunapis jutsaman jina ishquirin—nir.
10Tseno niptinnam, *disipuluncunaqaqueno niyarqan:—Tseno captenqa, mejor ama
casacuyätsuntsu.
11Jesusnam queno nerqan:—Llapan nunacunatsu manam que
nishqäta cäyiyan, sinoqa Teyta Diospermitenqan caqcunallam. 12Änirpiswaquin nunacunaqa warminäyantsu,yuriquininpita patsa tseno cayänanpaqDios permitishqa captinmi. Peruwaquincunatam capayan manawarminäyänanpaq. Y waquincunanamwarmita munayantsu japallancunallaTeyta Diosta sirwicuyänanrecur. Queniyanqaqcunata wiyacur chasqueqcaqcunaqa cäyicuyë.
Diosta Jesus mañacun wamracunapaq
(Marcos 10.13–16; Lucas 18.15–17)13Tsepitanam nunacuna ñushpi
wamrancunata Jesusman apayarqanbendisirnin, Diosta mañacunanpaq; perudisipuluncunanam wamra apaqcunatapiñapäyarqan. 14Tsenam Jesus nerqan:—¡Noqaman wamracuna
shayämutsun! ¡Ama michäyëtsu! Quewamracunano caqcunapaqmi Diospamandaquinenqa.
15Tseno nirirmi, pecunaman maquintachurar bendisirirnin, tsepita eucorqan.
Juc ricu jobin Jesuswan parlan(Marcos 10.17–31; Lucas 18.18–30)
16Tsepitanam juc jobin Jesusmanewar, queno taporqan:— , ¿Wac
bidacho wiñepa cawanäpaq imaallitataq rurashaq? —nir.
17Jesusnam yasquerqan:—¿Imanirtaq alli nuna nimanqui!
Jucllellam alleqa, y tseqa Diosllam. Wacbidacho wiñepa caweta munarqa, Diosmandacushqancunatam ruranequi.
18Tseno niptinnam, jobenqa quenotaporqan:
19
45
s 19.19 Ex 20.12-16; Dt 5.16-20; Lv 19.18.
—Ari, ¿meqan caq mandamientutataqcumplishaq? —nir.Jesusnam nerqan:—
tsu. Majayoq quecar, ama jucwanjucwanqa yachacunquitsu.quitsu. Ama nuna mayiquipaq ulicurcurmana caqta parlanquitsu. 19Tëtequita,mamequita respetanqui. Nuna mayiquitacuyanqui quiquiquitano’s —nir.
20Tseno niptinnam, tse jobin quenonerqan:—Tsecunataqa cumplicämi. ¿Masqa
imatataq rurashaq? —nir.21Tsenam Jesus queno nerqan:—Alli nuna queta munarnenqa, canan
cur, tse qelleta wactsacunata qoyquï.Tseno ruraptiquim, sielucho manaushacäcoq fortunequi canqa. Tsenorurarïcur, noqata qatimë.
22Tseta wiyecurnam, tse jobenqaallapa llaquicur eucorqan; porqui allaparicum carqan.
23Tsepitanam disipuluncunata Jesusqueno nerqan:—Que niyanqaqta wiyacur shumaq
cäyiyämë: Allapa sasam canqa juc
ninman yecunanpaq. 24Tsemi yapepisniriyaq: ¡Mas alerim awjapa uchcunpajuc jatun animal *camellu pasarinman,
ninman yecunanpitaqa!25Tseta wiyecurnäqa, disipuluncuna
masran espantacuyarqan, y quenominiyarqan:—Tseno captenqa, ¿pillanataq
salbaconqa! —nir.26Jesusnam disipuluncunata alli
ricarëcur nerqan:—Quiquincunallapitaqa manam pipis
salbaquita puediyantsu; Teyta Diosllam
nunacunataqa salban, porqui Diospaqqamanam imapis sasatsu —nir.
27Tsenam Pedru queno nerqan:—Teyta, noqalläcunaqa llapantam
jaqiriyarqö, qamta qatiyänaqpaq.Tsepita ¿Imatataq chasquillayäshaq?—nir.
28Jesusnam nerqan:—Rasontam niyaq: Que munducho
imecapis mushoqman ticranan junaqmi,y *wan mandacur tacurinan junaqmi,qatirämaqcunaqa alli täcunacunamantëcur, chunca ishque (12) israel castanunacunata jusgayanqui. 29Y wayinta,wauqincunata, panincunata, tëtanta,mamanta, ,chacrancunatapis noqarecur jaqireqcaqcunaqa, chasquiyanqa pachac (100)cuti mastam, y wac bidachoqa wiñepamcawanqa. 30Peru canan tiempu presisaqcaqcunam qepacho cayanqa, y manapresisaq caqcunanam puntachocayanqa.
Juc alli patrontawan iwalatsicur Jesus yachatsicun
20 1“Diospa mandaquininchoqueqa quewanpis iwalanmi: Juc
asendadum qoya qoyalla callicunapaewarqan ubas chacranchouryayänanpaq peyuncunata asheq.2Peyuncunata taririrnam, queno nerqan:‘Jornal completutam pagayashqequi;ewayë chacräman uryaq’ nir. Tsenamuryaq jeqariyarqan. 3Tsepitanampatronqa las nuebinona yape ewarqanmercadupa y tsechonam tarirerqanuryapuquita asheq nunacunata tsechotäquicaqta. 4Pecunatam queno nerqan:‘Qamcunapis ubas chacräman uryaqewayë, derechiquitam pagayashqequi’nir. Tsenam pecunapis jeqariyarqan.
19 20
46
5Tsepitanam pullan junaqpis y tardi lastrespis yape tse patron ewarqanpeyuncunata asheq. Taririrnam,tapis jina chacranman cacharqan. 6Intijeqecaptinnam, yape tse patron plasataewarqan.nata taririr, jina queno taporqan:‘¿Imanirtaq qamcunaqa osiosyäcurquecho qanyasyäriyanqui?’ nir.7Pecunanam queno niyarqan: ‘Pillapismanam mincallayämantsu uryayänäpaq’nir. Tsenam pecunatapis jina quenonerqan: ‘Tsepenqa qamcunapis ewayëubas chacräman uryaq’ nir.
8“Patsa paqasyärëcaptinnam,patronqa mayuralninta queno nerqan:‘Uryaqcunata qayecur jornalnincunatapaguecarï.qui, tsepitana qoyalla yecoqcunataqa’nir. 9
naqa chäriyarqan paguncuna chasqueq.Y cada unum chasquiriyarqan juc jornalcompletuta. 10Tsepitanam qoya qoyallauryaq yecoqcunanapis chäriyarqanpaguncuna chasqueq. Pecunaqapensayarqan, ‘Noqantsicqa masllatamchasquishun’ nishpam. Peru pecunapischasquiyarqan parlayanqanno jucjornalllatam. 11Tsellata chasquïcurnam,piñarcur patronta reclamar, 12quenoniyarqan: ‘Que qepa yecamoqcunaqa jucörallam uryayashqa. Peru pecunataqa,¿wan iwalta! Noqacunaqa qanyasninpimuryayarqö tselaya achachechopis’ nir.13Tsenam tse reclamaq caqta quenonerqan: ‘Amigu, parlashqantsicnotaq jucjornal completuta paguecaq, o ¿imamana allitam rurecä! 14Upällapaguiquita chasquircur euquï y quiquïmunarmi tardiraq yecamoqcunatapisqamcunatawan iwal pagacü.15Qellenïwanqa munanqätam ruracunä¿qui! .
16Tseno willapäcurirnam, Jesus quenonerqan:—
nincho.tsu cayanqa;nanam presisaq cayanqa,qayashqa quecarpis wallcaqllam
—nir.
Jesus yape willacun wanutsiyänanpaq caqta
(Marcos 10.32–34; Lucas 18.31–34)17Tsepitanam Jerusalenman ewarëcarnin,
Jesusqa chunca ishque (12) *nata juc laduman qayarir, queno nerqan:
18—man ewecantsic. Tsechomi *DiospitaShamushqa Nunata *saserdoticunapamandacoqnincunaman y *coqcunaman entregayanqa. Pecunanamwanutsiyänanpaq condenayanqa.19
man apayanqa. Pecunam burlacurasicachar tuquita rurayanqa.Maqarninmi, crusi cayanqa; peruquima junaqllatam cawarimonqa —nir.
Santiagupa y Juanpa maman faborta mañacun(Marcos 10.35–45)
20Tsepitanam Zebedeupa warmenqaishcan wawancunawan Jesusmanwitïcur qonquriquicur, wawancunapaqjuc faborta mañacorqan. 21TsenamJesusqa queno taporqan:—¿Imatataq munayanqui? —nir.Warminam nerqan:—Ama acseqa callanquitsu. Munallä
mandacur qallecullanqequi öra
man y jucninna itsoq caq ladiquimantecur mandacuyänätam —nir.
22Jesusnam nerqan:—
tsu imata mañacayämanqequitapis.
20
47
t 21.5 Zac 9.9.
¿Qamcuna puediyanquimantsuraq noqapasanäpaq caqcunata paseta? —nir.Pecunanam “Aumi, puedilläyämi”
niyarqan.23Jesusnam nerqan:—Änirpis rasonpam noqa pasanqäno
sasacunata pasayanqui; peru derechu
nanpaqqa manam noqatsu dispunï.Tsetaqa Papänïllam dispunishqana—nir.
24Tseta wiyecurnam, chunca caqdisipuluncunaqa tse ishcan wauqiwanpiñacurcuyarqan. 25Tsenam llapandisipuluncunata qayarir queno nerqan:—Musyayanqequinomi Diosman mana
marcäcoq mandacoqcunaqa nunacunataallqutsayan, y puedeq quenincunamanatenicurmi, nunacunata munashqantarurayan. 26Peru qamcunachoqa manamtsenotsu canqa. Meqequipis mandacoqqueta munarqa, llapantam sirwiyänequi.27Meqequipis mayor queta munarqa,esclabu cuentam cayänequi. 28
llam Diospita Shamushqa Nunapis quepatsaman shamushqa nunacunatasirwinanpaq, y manam nunacunasirwiyänanpaqtsu, sinoqa yawarninwannunacunata rescatananpaqmi.
Jesus cachacätsin ishque wiscucunata
(Marcos 10.46–52; Lucas 18.35–43)29Tsepitanam Jerico marcapita Jesus
eucuptin atscaq nunacuna qatiyarqan.30Tseno eucurëcarnam, näni cuchunchotariyarqan ishcaq wiscucuna tëcaqta. Tsewiscucunam Jesus tsepa pasarëcanqantamäquicur queno qayarïcuyarqan:—¡Rey *Davidpa castan Teyta,
ancupëcalläyämëri! —nir.31Tseno qayaripa niyaptinnam,
Jesuswan ewaq nunacuna “¡Upalla
cayë!” nir piñapäyarqan. Peru tsenomichäyaptinpis, masran qayariyarqan:—¡Davidpa castan Teyta,
ancupëcalläyämëri! —nir.32Tseno qayacoqta wiyecurnam,
Jesusqa shäcurerqan y wiscucunataqayecur, queno taporqan:—Qamcunapaq ¿ima ruranätataq
munayanqui? —nir.33Wiscucunanam queno niyarqan:—Nawilläcuna ricanantam munalläyä,
Teyta —nir.34Tseno rogacuyaptinnam, Jesusqa
allapa ancuparnin, nawincunatayatecaporqan. Tse öram nawincunaquichacäriptin, Jesusta qatircureucuyarqan.
Jesus Jerusalenman yecurin(Marcos 11.1–11; Lucas 19.28–40;
Juan 12.12–19)
21 1Jerusalenman yequicarnam,Olibus nishqan jircacho quecaq
Betfage marcaman chäriyarqan.Tsepitam Jesus ishcaq *disipuluncunatacacharqan 2queno nishpa:—Ewayë taqe ricaquecamoq marcaman.
Tseman chärirmi, tariyanqui wawayoqashnu watarëcaqta. Tse ashnucunatapascarir apayämunqui. 3Sitsun pipis‘¿Imapaqtaq ashnuta pascayanqui?’niyäshunqui, ‘Teytam nesitan. Rasllamcutiratsiyämushaq’ niyanqui.
4Tsecunata ruraptinmi, *profeta quenonishpa escribishqan cumplirerqan:
5 “Jerusalen marcacho täraqcunatawillayë:
‘Ricayätsun reyniquicuna pollinuashnun montacushqa
lluta nunanolla pecunamant nishpa.
6Disipuluncunanam ewar rurayarqanJesus nenqannolla. 7
20 21
48
u 21.9 Sal 118.25-26. v 21.13 Isaias 56.7. w 21.16 Sal 8.2.
nam, wawantin apayarqan.nam,
paq. 8Tseno montacushqa Jesusewaptinam, tsecho atscaq nunacunaaqshunancunata qoturïcur nänimanmashtayarqan; y waquincaqcunanam
qan. 9Y llapan nunacunam Jesuspapuntanta y qepanta ewaqcunaqa,cushicur qaparir qayarir quenoniyarqan:
—¡Alabashun rey *Davidpa mireninsalbacoqnintsicta!
¡Alabashun Diospa shutinchoshamoqta!
¡Alabecuyaqmi sielucho quecaqDios!u —nishpa.
10Jerusalenman Jesus chäriptinnam,tsecho llapan nunacunaqa mantsacäcurespantacuyarqan, y jucnin jucnin quenotapunacuyarqan:—¿Imana caq nunataq queqa! —nir.11Tseno niyaptinnam, waquin caq
nunacunaqa queno niyarqan:—Pëqa Jesusmi y profetam. Galilea
probinsiapa Nazaret caseriunpitamshamushqa —nir.
*Templucho qatucoqcunataJesus qarqaramun
(Marcos 11.15–19; Lucas 19.45–48;Juan 2.13–22)
12Tsepitanam Jesusqa templumanyequicur, patiucho qatucoqcunata y
qan. Tsenollam qelle trocaqcunapa
morqan. 13Y quenomi nerqan:—*Diospa palabranchomi queno
escribirëcan: ‘Wayïqa mañacuna wayim’nir. Tseno quecaptin, ¿imanirtaq
qonqui!v —nir.14Tsepitanam templucho quecaptin
wiscucuna y cojucuna Jesusmanwitiyarqan, y llapantam cachacätserqan.15Templuchonam wamracuna quenoqapariyarqan qayariyarqan:—¡Alabecushun rey Davidpa castanta!
—nir.Peru tseta wiyecurnam,
cunata Jesus ruraqta riquecurnam,*saserdoticunapa mandacoqnincuna y*ley yachatsicoqcuna piñacurcuyarqan.16Tsemi Jesusta queno niyarqan:—¡Wiyë wamracuna tseno
alabayäshonqequita! —nir.Jesusnam nerqan:—Wiyecamï, ¿qamcuna manacu
leyishqa cayanqui Diospa palabrancho:‘Llullu wamracunam y chichicaqwamracunam musyatsicuyan
pis’w nenqanta!17Tseno nïcurmi, pecunata tsecho
jaqirir Betania marcaman eucorqan.Tsechomi tse paqas quedacorqan.
Iguspa yuran tsaquirinJesus piñapëcuptin
(Marcos 11.12–14, 20–26)18Waräninnam qoya,
lenman Jesus cuticaptin pachanwaqacurcorqan. 19
cho igus montita riquecur micuritamunar ewarqan frutan asheq; perumanam ni jucllellatapis tarerqantsu.Raprantällam caquicarqan. Tsenam tseigus montita Jesus queno nïcorqan:—¡Amana mas frutequi catsuntsu!
—nir.
qan. 20Tseta riquecurnam,naqa espantacur Jesusta queno niyarqan:
21
49
—Tëte, ¿Imanepataq juclla igus montitsaquirishqa? —nir.
21Tseno niyaptinnam, Jesus quenonerqan:—Rasontam niyaq: Sitsun llapan
shonqiquicunawan rasonpamarcäcuyanqui,tsenqäpitapis mas espantepaqcunatamrurayanqui; asta que jircata ‘¡Quepitayarqur lamarman jeqacurquï!quipis, ewar jeqacurconqam. 22Llapanshonqiquicunawan marcäcur imatapismañacorqa, chasquiyanquim.
Autoridacuna tapupäyaptinJesus upalläratsin
(Marcos 11.27–33; Lucas 20.1–8)23Tseno yachatsicurirnam, templuman
Jesus yecurerqan.captinnam,nincuna y autoridacuna Jesusmanwitïcur queno niyarqan:—¿Ima puedeq queniquiwantaq
quecunata rurarqonqui! ¿Tsenoruranequipaq pitaq mandashorqonqui!—nir.
24Tseno niyaptinnam, Jesus nerqan:—Noqapis qamcunata jucta
tapuyäshqequi: Tapuyanqaqtayasquiyämaptiqueqa, noqapiswillayäshqequim pipa poderninwanquecunata ruranqäta 25¿Pitaqcachamorqan bautisacoq Juantanunacunata bautisananpaq, Dioscu onunacunallacu?Tseno tapïcuptinnam, quiquincuna
pura queno ninacuyarqan:—¿Imataq nishun? ‘Diosmi
cachamushqa’ nishqaqa, tsepenqa‘¿Imanirtaq peta creyiyarqequitsu!’nimäshunmi. 26
nam’ nir, nunacunam piñacurcuyanqa.Porqui Juanpaqqa profeta canqantamcreyiyan —nir.
27Tsenam Jesusta queno niyarqan:
—Manam musyayätsu —nir.Tseno niyaptinnam, Jesuspis nerqan:—
qanta —nir.
Ishcaq wauqitawan iwalatsicur Jesus yachatsicun
28Tsepitanam Jesusqa pecunata quenonerqan:—Juc nunapam caporqan ishcaq
tsurincuna. Tse nunam juc caq tsurintaqueno nerqan: ‘Iju, canan junaq ubaschacrantsicman uryaq ewarillë’ nir. 29Tsetsurinnam queno yasquerqan: ‘¡Manameucütsu!’ nir. Peru alli pensacurcurnam,uryaq jeqarerqan. 30Tsepitanam nunaqa jinajucnin caq tsurintapis queno nerqan: ‘Iju,qampis ewarillë uryaq’ nir. Tsenam tse caqtsurenqa ‘Ewarishaqmi’ nir, änirerqan; perutseno nicarpis, manam ewarqantsu. 31Cananqamcunata tapuyashqequi, ¿Meqan caqtsurintaq Tëtanmandashqanta rurarqan?Pecunanam —Punta mandanqan
caqmi —niyarqan.Jesusnam queno nerqan:—Que niyanqaqta shumaq cäyicuyë:
*Roma nasionpaq impuestuta cobraqmalafecunam y ollqun ollqun lluta pulicoqwarmicunamqamcunapitamas puntataDiospamandaquininman yecuyanqa.32Bautisacoq Juanmi shamorqan allicawacuyänequipaq yachatsiyäshoqniqui, ymanampeta creyiyarqonquitsu. Peruimpuestu cobracoqmalafecunam y ollqun
qon. Tseta riquecarpis, manamqamcunaqamana alli rureniquicunata jaqiyarqonquitsu,ni creyicuyarqonquipistsu.
Llutan ruraq uryaqcunawan iwalatsicur Jesus yachatsicun(Marcos 12.1–12; Lucas 20.9–19)
33“Canan wiyariyë juc iwalatsiquiwanyachatsiquita: Juc nunam ubasta
21
50
x 21.42 Sal 118.22-23.
plantarqan chacranman, y jinantincuchunpa perqatserqan. Nïcurmi, jucjatun posuta ruratserqan ubaspeqbinuta jorquyänanpaq. Tsepitanamchacranta täpayänanpaqna juc jatuntorita ruratserqan. Tsepitanam tsechacranta pullan pura muruyänanpaqnunacunata qoquicur, caru marcapaeucorqan. 34Tsepitanam cosecha tiempuchäriptinna,
cunaman pepa partinta raquiyänanpaq.35Peru tse pullan pura muroqcunanampatronpa sirweqnincuna chäriyaptin,tsarïcur maqaquicuyarqan,nam tsampiquicuyarqan,nam wanuratsiyarqan. 36Tsenam tseasendadu mas atscaqtana cacharqan;peru chacra tsaraq nunacunanampecunatapis punta ewaqcunatanollaruraquicuyarqan.
37“Por ultimunam tse asendaduquiquinpa tsurintana cachecorqanqueno pensarnin:qam’ nir. 38Peru chacrayoqpa tsurinyecurëcaqta riquecurnam, chacra tsaraqnunacuna quiquincuna pura quenoyachatsinacuriyarqan: ‘Queqachacrayoqpa tsurinmi y erederumcanqa; mejor wanicatsishun chacranwanquedacunantsicpaq’ nir. 39Tsenoyachatsinacurirmi, asendadupa tsurintatsarïcur, chacranpita jaqman jorqurirwanuratsiyarqan.”
40Tseno nirirnam, Jesusqa quenotapucorqan:—Canan qamcuna niyämë: Tse ubas
chacrayoq asendadu tse chacrantsaraqcunaman ewecur, ¿Imatataqruranqa?
41Nunacunanam niyarqan:—Mana ancupashpachi tse mana alli
ruraq nunacunata wanutsenqa. Y
juccunatanachi chacranta qoyconqa,cosecha tiempu chäriptin tocanqancaqta örancho entregayänapaq.
42Tsenam Jesus queno nerqan:—¿Manacu Diospa palabranta queno
escribirëcaqta leyishqa cayanqui?‘Wayi perqaqcuna:“Que rumeqa manam allitsu” nir,jitariyanqanmi,
cananqa mayestra rumi ticrarishqa.Diosmi dispunerqan tsenocananpaq.
Tseqa noqantsiccunapaq allapaespantaquipaqmi’x
43Tseno Teyta Diospa palabran niptinminiyaq: Mana cäsucuyanqequirecurmi,Diospa mandaquininman yecuyanquitsu;peru caru marca nunacunam siqa,cäsucuyänqanrecur tse mandadunmanyecuyanqa. 44Pipis tse rumiman ishqueqcaqqa, allpa mancanomi ushacärenqa. Ytse rumi pimanpis jeqarqa, allpamanmiticraratsenqa.
45
wan *yarqan Jesus tseno willapäcur pecunatawiyapätsenqanta. 46Tsenam Jesustapresu tsaritsita munayarqan, perumantsacuyarqanmi; porqui llapannunacunam creyiyarqan Jesusqa profetacanqanta.
Jesus yachatsicuncasaqui estaman
combidaducunatawan iwalatsicur(Lucas 14.15–24)
22 1Tsepitanam Jesus juc masiwalatsiquiwan queno nishpa
yachatsicorqan:2“Diospa mandaquinincho queqa
iwalan imeca juc rey tsurinta casatsirbanquetita ruranqanwanmi. 3Tse reymi
21 22
51
duncunata qayayämunanpaq. Perupecuna manam munayarqantsu tsebanquetiman eweta. 4
nam,natana cacharqan queno nishpaqayayämunanpaq: ‘Alli nobillucunatamy alli wira caq animalnincunatampishtatishqa y miqui listunam callan.
cho micupäcoq’ nir. 5
ducunaqa manam munayarqantsu.Mana wiyaqpis tucushpam juc caqeucorqan chacranman; jucnin caqnameucorqan qatucoq. 6Waquin caqcombidaducunanam tse imbitacurewaqcunata tsaricur, maqaquicuyarqanasta wanuratsiyänqanyaq. 7Tsenamreyqa allapa piñarcur, mandarqan
cunata wanuratsiyänanpaq,natapis cayecuyänanpaq. 8Tsepitanamreyqa sirweqnincunata queno nerqan:‘Llapanpis listunam banquetipaq; ycombidanqä nunacuna manammeresiyashqapistsu shamunanpaq.9Tsemi ewayë callicunapa ycombidayämï llapan tariyanqequinunacunata que casaqui banquetimanshayämunanpaq.’ 10Tsenam tsesirweqnincunaqa callicunapa ewar,pushecayämorqan llapan tariyanqancaqtaqa, alli nunacunatapis y mana allinunacunatapis. Tsenopam wayin juntatse banqueticho nunacuna quecuyarqan.
11“Tsepitanam reyqa combidaducunaricaq yecurerqan.qan juc nunata raccha ratashllashqatrocacüni tëcaqta. 12Tsenam tse nunataqueno nerqan: ‘Amigu, ¿imanopataqqueman yecamorqonqui mana ropequitatrocacushpa! ¿Acasu casaqui estapaqnocu quecanqui!’ nir. Tseno niptin
tsu. 13
cunata mandarerqan queno nishpa:
‘Pancarcur, que nunata jitariyëwaqtaman. Tse paqascho quiruntapis
. 14TsepitanamJesus queno cäyitsicorqan:—Tsenomi Dios atscaqta qayan. Peru
wallcaqllam acrashqa cayanqa.
Jesusta llutantaparlecatsita munayan
(Marcos 12.13–17; Lucas 20.20–26)15Tsepitanam *fariseucunaqa Jesus
yachatsiquicanqanman ewayänanpaqqueno cösa yachatsinacuyarqan:—Acu, shumaqllapa tapupar Jesusta
llutanta parlecatsishun. Tsenam manaallita parlecuptenqa, tsewan acusashun—nir.
16Tseno parlarirnam, grupuncunapitay *qan Jesusta queno niyänanpaq:—Mayestru, musyayämi rasonpa
caqllata parlanqequita. Qamqa manamni meqan nunaman qaqanquitsu. Rasoncaqllatam Dios munashqannocawayänäpaq yachatsiyämanqui; nimanam meqan nunapa gustuntaruranquitsu. 17Tsemi mä nïcayämë,¿Allicu *Roma mandacoq *cesarpaqimpuestuta pagashwan o manacu?—nir.
18Jesusnam yachellapa mana allitaparlatsiyänanpaq tapupäyanqantacuentata qocurir queno nerqan:—Ä, alli tucoqcuna, ¿Imanirtaq mana
alliman ishquitsimeta munayanqui!19Mä impuestuta pagacuyänequi qelletaricatsiyämë —nir.Tsenam qoriyarqan juc qelleta.
20Jesusnam tse qelleta ricarir, quenotapucorqan:—Que qellecho ¿pipa retratuntaq
quecan? ¿Pipa jutintaq escribirëcan?—nir.
21Pecunanam niyarqan:—Mandacoq cesarpam —nir.
22
52
y 22.24 Dt 25.5-10. z 22.32 Ex 3.6. a 22.37 Dt 6.5. b 22.39 Lv 19.18.
Tsenam Jesus nerqan:—Tsepenqa mandacoq cesarpa
caqtaqa mandacoq cesarta qoycuyë; yDiospa caqtaqa Diosta qoycuyë —nir.
22Jesus tseno nenqanta wiyecurnam,
tsu y jaqirïcurmi eucuyarqan.
Jesusta *saduseucunacawarimipaq tapupäyan
23Tse junaqmi saduseu nishqangrupupita Jesusman tapucoq ewayarqan.Tse saduseucunaqa manam creyiyantsuwanushqacuna cawariyämunanta. Tsemicawarimi asuntu queno tapuyarqan:
24—Mayestru, *Moises escribishqanleychomi queno nican: ‘Sitsun juc nunacasadu quecar wanuconqa manaraqtsurin captin, wauqinlla tse llumtsininbiudanwan casacutsun; y tsurinyuririptinna, difuntupa tsurin cuentacatsun’y nir. 25Masqui wiyarämë:Cayänaq qanchis wauqicunash. Mayorcaqshi casacorqan juc warmiwan ymanaraq tsurin captinshi, tse nunawanuquicunaq. Tsepitanash jina qepacaq wauqinna tse llumtsinin biudawancasacurinaq. 26Tsenollash tse qepa caqwauqinpis wanuquicunaq manaraq tsurincaptin. Tsenoshi jina mas qepan caq
cuna biudawan casacur casacur wanurushacäriyänaq. 27Tsepitanash warmipiswanuquicunaq. 28Mä, canan niyämë:Cawarimi junaqcho, que warmi qanchiswauqiwan casacushqa quecar, ¿Meqancaqpataq lejitimu warmin canqa! —nir.
29Tseno niyaptinnam, Jesusqa quenonerqan:—¡Qamcunaqa llutantam yarpäyanqui,
porqui manam cäyiyanquitsu *Diospapalabran escribirëcanqanta, ni Dios allapapoderyoq canqanta! 30Wanushqacuna
cawariyämuptenqa, mananam warmipisni ollqupis casacuyanqanatsu. Porquisielucho quecaq *anjelcunanollanamcayanqa. 31Qamcuna ¿manacu leyishqa
paq yachatsiquita quiquin Dios quenonenqanta! 32‘Noqaqa une *Abrahampa,Isaacpa y Jacobpa Diosninmi cananquecä. Tsemi Diosqa wanushqacunapaDiosnintsu; sinoqa cawecaqcunapam’z nir.33Tseno yachatsiconqanta wiyecurnam,nunacuna allapa espantacuyarqan.
Jesus yachatsicun Teyta Diospa mas presisaq mandamientunta
(Marcos 12.28–34)34Tsepitanam saduseucunata Jesus
upalläratsenqanta musyarirnin,naqa Jesus caqman ellucariyarqan.35Pecunachomi carqan *ley yachatsicoqjuc mayestru. Pemi Jesusta mana allimanishquitsita munar queno taporqan:
36—Mayestru,cho ¿Meqan caqtaq mas presisaq? —nir.
37Jesusnam nerqan:—‘Teyta Diosniquita cuyanqui llapan
shonqiquiwan, llapan boluntaniquiwany llapan yacheniquiwan.’a 38Quemandamientum mas presisaq llapanmandamientupitapis. 39Tsenollamjucnin caq mandamientupis casi puntacaqwan iwallla y quenomi nin: ‘Nunamayiquita cuyanqui quiquiquitano.’b40Que ishcan mandamientullachomiMoises llapan escribishqancunapis y*profetacuna yachatsiconqanpispatsacashqa quecan —nir.
¿Pipa mireninpitaraq*Dios Acrashqan?
(Marcos 12.35–37; Lucas 20.41–44)41
tinnam, 42Jesus queno tapucorqan:
22
53
c 22.44 Sal 110.1.
—¿paq? ¿Pipa mirenintaq pe canman?—nir.Pecunanam “Rey *Davidpam”
niyarqan.43Tseno niyaptinnam, Jesus queno
nerqan:—Tseno quecaptenqa, ¿Imanirtaq
*Santu Espiritu yanapaptin DavidqaDiospa Acrashqanpaq ‘Pëqasalbadornïmi’ nirnin, queno nerqan?
44 ‘Diosmi nerqan Teyta Diosnïta:Que derechu ladüman täcamïasta llapanchiquiyäshoqniquicunata
muneniquiman churamonqäyaq’cnir.
45Davidpis ‘Teyta Diosnïmi’ nicaptenqa,¿pitaraq canman! —nir.
46Jesus tseno tapucuptin, manammeqanllapis ni ima nita puediyarqantsu.Y tse junaqpitaqa mananam nimeqanpis tapupeta almitiyarqantsu.
*Ley yachatsicoqcunata y *fariseucunata Jesus qayapan
(Marcos 12.38–40;Lucas 11.37–54; 20.45–47)
23 1Tsepitanam tsecho quecaqnunacunata y *disipuluncunata,
Jesus queno nerqan: 2
cunaqa y fariseucunaqa quiquin Moisescuentam,cunata yachatsiyäshurniqui quecayan.3Tsemi pecunata cäsucuyänequi ymandayäshonqequicunatapisrurayänequi. Peru ama rurenincunataqaqatiyanquitsu. Porqui pecunaqa manamyachatsicuyanqannotsu cawacuyan.4Pecunaqa allapa sasacunatam, imecalasaq qepita juytutseq cuenta ‘Quetaranwactaran rurayänequi’ nir,
yan; peru tse mandacuyanqanta manamdeduncunallawanpis yatariyantsu.5Imecatapis ruraq tucuyan nunacunaalabayänanllapaqmi. *
chopis anchu sintacho escribïcurpuricatsiyan. Y ‘Allapa relijiosum’ nir,nunacuna alabayänanpaqmi,tunicatanäqa shumaq ecuyoq jirecushqatam chaqui puntanyaq yacacushqapuricayan 6
tinpis, punta puntaman taquitamgustayan. *Ellucayänan wayichopis maspresisaqcuna täcuyänanmanmi täquitamunayan. 7Callicunachonäqa allaparespetuwan ‘Mayestru’ nir,saludayänantam munayan.
8“Peru qamcunaqa ama ‘Mayestru’niyäshuptiqui, cushiyanquitsu; porquiqamcunaqa llapequipis tse wauqillamcayanqui, y jucllellam yachatsicoqmayestriquicunaqa. 9Y ama quepatsacho pitapis ‘Respetashqa teytallä’nicayanquitsu; porqui jucllellamrespetashqa Teytantsic, y pëqasieluchomi quecan. 10Y ama pipis ‘Alli
tsu, porqui alli yachatsicoqqa jucllellamy tseqa *Dios Acrashqanllam. 11Pipisqamcunacho mandacoqqa, qamcunatamsirwiyäshunequi. 12Porqui pipisquiquintä nuna tucoqqa penqacushqamcanqa; y qollmi shonqu caqqa allapapresisaqmi canqa.
13“¡Allau,cuna y fariseucuna! Puncuta wichqaqcuentam Diospa mandaquininmanyequita munaqcunata atajäyanqui.¡Manataq Teyta Diosta cäsuyanquitsu ywaquincuna cäsuquita munayaptinpis,atajaq cuentataq quecayanqui!14¡Allau, alli tucoq ley yachatsicoqcunay fariseucuna!
22 23
54
qui, y tseta cuentata manaqocuyänanpaqnam alli tucur uneparesacuyanqui. ¡tam qamcuna mas castigutachasquiyanqui!
15“¡Allau,cuna y fariseucuna!pis, lamarpapis ewar, nunacunatagrupiquicunaman yecayämunanpaqashiyanqui, y jucllellatapis tarïcorqa
tapis mas in ernucho castigashqacananpaq causariyanqui.
16“¡Allau, wiscu cuentam qamcunacayanqui!qui: ‘Pipis *tuta ruraptenqa, manam presisantsucumplinapaq’ nir. ‘Peru pipis templuchoquecaq qori alajacunapa jutinchojuramentuta rurarnenqa, cumplinanmipresisan’ nir. 17¡Ä, wiscu cuenta upayachatsicoqcuna! ¿Meqantaq maspresisaq: Diospa templuncu, o tsetemplucho qoripita alajacunacu! Claruparlaquichoqa tse templu captinran, tseoru alajapis Diospaq nishqa quecan.18
yanqui: ‘*Altarpa jutincho juramentutarurarir mana cumpliyaptiquipis, manamimanantsu’ nir, ‘peru sitsun altarman
tuta rurayanqui, tsetam si, presisancumpliyänequi’ nir. 19¡Ä, wiscu cuentanunacuna! ¿Imataq mas presisaq?¡Diosllapaq ofrendata churayänanaltarmi, manam tse ofrendatsu!20Altarpa jutincho jurar imatapis änicoqcaqqa, manam altarpa jutinllachotsujurecan;qacunapa jutichopis jurecanmi. 21Jinapipis templupa jutincho imatapisänicorqa,tsu äniquican; sinoqa templucho quecaqTeyta Diospa jutinchopis äniquicanmi.
22Y pipis sielupa jutincho imatapisänicorqa, manam sielupa jutinllachotsuäniquican; sinoqa sielucho quecaq*tronupa jutinchopis äniquicanmi.Tsenollam jina tse tronucho tëcaq TeytaDiospa jutinchopis änicurin.
23“¡Allau,cuna y fariseucuna! Qamcunammentallapitapis, anisllapitapis,llapitapis chuncaman raquirir juc caqtaDiosta qoypaq yarparäquicayanqui.Peru mas presisaq *
taqa, ancupäcoq quetaqa y Diosman
quim. Tsecunatam mas rurayanquimancarqan, *diesmu qoyta mana qonqashpa.24¡Ä, wiscu cuenta yachatsicoqcuna!Tseno carmi,nata shüshurir yacuta upoq cuenta,allapa cuidacuyanqui, peru manamcuentata qocuyanquitsu imeca jatun*camelluta ñoqtaquicaq cuentacaquicayanqequita.
25“¡Allau,cuna y fariseucuna! Qamcunaqatasacunata, platucunata jananllatapaqarishqa cuentam janallapa limpiuquecayanqui; peru tse tasacunapa yplatucunapa rurin mana paqashqacuentam suwaquiwanqa, y codisiosuquewanqa shonqiquicuna raccha pürucaquican. 26¡Wiscu cuenta mana cäyicoqfariseucuna, puntata tasapa, platuparurinta paqaq cuenta shonqiquicunapamana alli yarpeninta limpiayë! ¡paran llapanchopis alli ruraq cayanqui!
27“¡Allau,cuna y fariseucuna! Qamcunaqa*sepultura janancho shumaq lapidawanadornashqa cuentam cayanqui.Jananllapaqa allapa shumaqmi tsesepultura ricacun, peru rurinchoqaayapa tulluncunallam,paq asyacur caquican. 28Tsenomi
23
55
d 23.39 Sal 118.26.
qamcunapis janallapaqa nunacunaricayäshunequillapaq allita ruraq tucoqquecayanqui. Peru shonqiquicunachoqamelanepaq mana alli ruraqmiquecayanqui.
29“¡Allau qamcuna, alli tucoq leyyachatsicoqcuna y fariseucuna!
tam shumaq rurecatsiyanqui. Tsenollam
yanqui; 30y quenoran niriyanqui: ‘Sitsunque pamparëcaq *tsiccuna wanutsiyanqan tiempuquecashwanna carqan, manachi
wantsu carqan’ nir. 31Y manam cuentataqocuyanquitsu tseno parlarnin,cunata wanutseq awiliquicunanollaqamcunapis quecayanqequita.32¡Qamcunapis tse awiliquicunanollaquecarqa,qanta rurayë! ¿Imatanataqshuyaräyanqui!
33“¡Ä, bibora yupe mana alli ruraqnunacuna! ¿Tseno quecar, in ernucondenasionpita salbacuyanquitsuraq!34
nata, allapa yachaq nunacunata ymayestrucunata. Pecunatam cananwaquincunata wanutsiyanqui, ywaquintanam crusi cayanqui.cunatanam ellucayänan wayicunachomaqar ushayanqui, y marcan marcanmichiquir qaticachäyanqui. 35Tsenorurarmi, culpayoq ticrariyanquicastigashqa cayänequipaq.
tam,pita qallecur, asta Berequiaspa tsurin,Zacariasta templupa altarnincho Diostasirwicaptin wanutsiyanqanyaq. 36
riyëllaqa, que llapan rurayanqequipitamqamcuna castiguta chasquiyanqui.
Jesus waqan Jerusalennunacunata ancupar
(Lucas 13.34–35)37“¡Ä, Jerusalen, Jerusalen nunacuna!
¡Qamcunam profetacunata wanutsiyanqui
natam chiquirnin,qui! Atsca cutim munarqä qamcunataimeca wallpa chipshancunata ripranrurinman elloqno elluyeniquita; ¡Perumanam munayarqonquitsu! 38Tseminiyaq:napis tsunyecar quedarenqa. 39Y niyaqmi:Cananpita witsepa mananamricayämanquinatsu asta ‘¡Alabashqacatsun Diospa jutincho shamoqreynintsic!’d niyamanqequi tiempuyaq.”
Jesus willacun *templuushacänanpaq caqta
(Marcos 13.1–2; Lucas 21.5–6)
24 1*Templupita yarqurir Jesuseucurëcaptinnam, *
naqa peman witïcur tse jatungaretempluta ricatsiyarqan. 2TsenamJesusqa queno nerqan:—Masqui yarpäriyanqui,
yanqequi templu pasepam ushacanqa, ymanam ni juc rumillapis perqarëcarqaquedanqatsu.
Manaraq que patsaushacaptin señacuna
(Marcos 13.3–23;Lucas 21.7–24; 17.22–24)
3Tsepitanam Olibus niyanqan jircachoJesus tëcaptin, disipuluncuna witïcur,pacallapa queno tapuyarqan:—Mayestru, willarayämë, ¿Imetaq
tsecuna pasaconqa? ¿Ima señata
23 24
56
e 24.28 Tseno nirmi, Jesus cäyitsicorqan cutimunanta musyayänanpaq.
paq y juisiu junaqpaq? —nir.4Jesusnam nerqan: “¡Paqtataq pipis
engañayäshunquiman! 5
nam ‘Noqam *Dios Acrashqan cä’ nir,atscaq nunacunata engañar puriyanqa.6
tam wiyayanqui. Tsemi tseta wiyar amamantsacäyanquitsu.nan presisan, peru manaran que patsaushacanqaraqtsu. 7Juc nasionmi jucnasionwan guerata rurayanqa. Y juc
wan wanutsinacuyanqa. Mechopismallaqäqui watacunam canqa y patsamtemblorwan allapa cuyonqa. 8
naqa imeca juc warmi qeshpicunanpaqnanatsicushqannollaran canqa ysufrimientucunapa qallananllaran.
9“Qamcunatanäqa noqarecurmi llapannunacuna chiquiyäshunqui;naman entregayäshunqui. Tsechomimaqayäshurniqui wanutsiyäshunqui.10Tse witsanmi noqaman creyicoqcunanoqaman manana marcäcur,cuna pura chiquinacur, lebantanacurticracuriyanqa. 11Y uli *profetacunayuricaramurmi,nincunawan nunacunata engañayanqa.12Melanepaq mana allicunallataruraqmi ticracuriyanqa. Tseta ricarmi,nunacunapa cuyaquinincunapisushacäquiconqa. 13
cunacho wanonqanyaq noqachotsaracoqmi salbaconqa. 14Tsemi llapannunacunata alli willaquinïtawillayänequi presisan; tsenopanunacuna Diospa mandaquininmanyecuyänanpaq,
nam, que patsapa ushenin chäramonqa.15“Profeta Danielmi santu templuta
desonrayänanpaq caqta musyarnin,
queno escriberqan, ‘mana combieneqmelanepaq sacri siuta rurecoqta.’ Quetaleyeq caqqa shumaq cäyicuyätsun.16Tseta riquecorqa,cho täraqcuna qeshpir, ewacuyätsunjircacunapa. 17Altuscho quecaqcunaama wayi ruriman yarpuyanqatsuimancunatapis jorqoq. 18
cho quecaqcunapis ama cutiyanqatsuaqshunancuna jorqoq. 19¡Allau, tsejunaqcunacho qeshyaq tucushqawarmicuna y llulluta chichicaqcuna!20
napita safacuyänequi öra mana*jamaqui junaqcho, ni tamya tiempuchocananpaq. 21Porqui allapa jipaquimicanqa. Tseno jipaqueqa manam imepis
pita; y mananam yapepis canqanatsu.22Teyta Dios acrashqancunata cuyar tse
tenqa, manachi pipis salbacunmantsu.23“Sitsun pipis niyäshunqui ‘Taqechomi
quecan, o quechomi quecan DiosAcrashqan’ nir, ama creyiyanquitsu.24Porqui tse junaqcunam yuriyämonqaDios Acrashqan tucoqcuna y profetatucoqcuna.cunata rurarnin, nunacunataengañayanqa,pis engañetam tïrayanqa. 25Manaraqtsecuna pasacuptinmi, qamcunata
paq. 26Tsemi sitsun niyäshunqui ‘Taqetsunyaqchomi Dios Acrashqan quecan’nir, ama ewayanquitsu, o ‘Taqewashachomi ratarëcan’ niyäshuptiquipis,ama creyiyanquitsu. 27Porqui imeca intiullumunan ladupita asta inti jeqananladuyaq relampagu tillapyaqnomi*Diospita Shamushqa Nunaqa cutimonqa.28Musyanqequinomi ‘Imapis wanushqacaqmanqa wiscurcuna ellucayan. e
24
57
f 24.30 Dn 7.13.
Jesus willacun imano que patsaman cutimunanpaq cashqanta
(Marcos 13.24–37;Lucas 17.26–30, 34–36; 21.25–33)
29Tsepitanam Jesus quenowillapäcorqan: “Tse jipaquicunapasariptinmi,tsu, qoyllurcunapis shicwayämonqam y
renqa. 30Tse öram Diospita ShamushqaNuna shamunanpaq sielucho señaltaricariyanqui. Tseta riquecurmi, que
wan mana imano quetapis puedirwaqaquicuyanqa. Tseno waqaquicarmi,
wan chipapäquicar uraquecamoqta.f 31Y*anjelcunatam cachamonqa trompetatafuertipa toquecuyänanpaq. Tsenotoquecuyaptinmi, mepita tsepitapisacrashqancuna ellucarayämonqa.
32“Masqui igus montipa yuranpeqyachacuyë: Igus montim tseqllirqallecuptin raprancuna yurin. Tsetaricarmi, qamcuna musyariyanqui tamyatiempu qallarinanpaq canqanta.33Tsenolla willayanqaqcuna susedicoqtaricar musyariyanqui que niyashqaqcuna
qanta. 34Rasontam niyaq: Canan tiempununacuna manaraq wanuyaptinmi,llapan willaconqäcuna susediconqa.35Sielupis patsapis ushacäriyanqam,peru niyashqaq palabräqa manamushacanqatsu; cumplicanqam.
36“Que nishqäcuna ime öra o imejunaq cumplicänanpaq caqtaqa manampipis musyayantsu, ni sielucho quecaqanjelcunapis, ni noqa Diospa tsurinpis,sinoqa quiquin *Dios Yayallam musyan.
37“Imanomi Noepa tiempunchonunacuna cawaquicayarqan; tsenomi
Diospita Shamushqa Nuna cutimunanjunaqcunapis cawaquicayanqa. 38
raq *apäqui tamya captinmi, asta Noebarcuman yecurenqanyaq nunacunamicupäcur, upyacur,yarqan. 39
qantsu apäqui tamya janancunachonaquecanqantaqa, y llapancunam tsetamyawan ushacäyarqan. Tsenomi jinapasaconqa Diospita Shamushqa Nunacutimunan junaqpis. 40Tse junaqmiishcaq nunacuna chacracho juntuuryecayaptin, jucnin apacushqa canqa,y jucninnam jaqirishqa canqa. 41
llam ishcaq warmicuna juc marechojuntu aqaquicayaptin, jucnin apacushqacanqa, y jucninnam jaqirishqa canqa.
42“¡Tsemi mäcoq, mäcoqquecayänequi! Manam musyayanquitsu
cuna cutimunantapis. 43Masqui quetaniriyashqequi: Sitsun wayiyoq nunamusyanman wayinman suwa ime öraewananta, wayinta täpecarmi,warärinman y manam wayinmansuwacoq yecuyänanta jaqirinmantsu.44Tsemi qamcunapis mäcoq, mäcoqquecayänequi; porqui DiospitaShamushqa Nunaqa cutircamonqaqamcuna mana yarpäyanqequi öram.”
Juc sirwipacoqtawan iwalatsicur Jesus yachatsicun(Lucas 12.41–48)
45
corqan: “Pim mäcoq, mäcoq, cumplidusirweqnin canqa petam patronnincon acur churanqa wayinman, tsechocaqcunata miquinincuna öranchoqarananpaq. 46
coqqa patronnin illanqanpita cutirir,llapan encarqashqanta rurecaqtataririptin allapa cushicutsun. 47Masqui
24
58
cäyiyë: Tseno cumplidu sirweqnintaqa¿manatsuraq tse patronnin llapanimecancunamanpis con acur mayuralnin cananpaq churecunman! 48Perusitsun tse sirwipacoq mana alli portacur‘Patronnï manaran cutimonqaraqtsu’nir, 49sirwipacoq mayincunata maqarallqutsanqa, y borachucunawan micucurupyacur caconqa, 50
tenqa, manaraq shuyacunanpaqalistacuptinmi, patronnin illaqpitachëcur, 51tse mana alli ruraqsirweqninta feyupa castiganqa, allitucoqcunatawan iwal. Tsechomiwaqaquicuyanqa, quiruntapis uchurraq.
Chunca shipashcunatawan tincutsicur Jesus yachatsicun
25 1“Diospa munenincho quecaqnunacunaman cutimuptïmi
imeca, chunca shipashcuna nobiutashuyacoqno shuyecayämanqa. Chuncashipashcunam chiuchincunawanyarquyarqan, nobiuta chasqueq. 2Tseshipashcunapitam pitsqan caq prebinidacayarqan. Y pitsqan caqnam dejadacayarqan. 3Tse dejada caqcunam
cho ushacaptin yapayänanpaq 4Peru
chopis juntata apayarqan y pishiptinyapayänanpaqpis botellacunachoranapayarqan. 5Y nobiu mana chaptinnam,shuyarëcayanqanta llapancunapispunucäriyarqan 6Tseno punucashqacaquicarnam, pullan paqas örana quenofuertipa qayacoqta wiyecuyarqan:‘¡Nobium sharëcamun! ¡Yarqayämïchasqueqnin!’ neqta. 7
nam,naqa sharcur,cur qallecuyarqan. 8Tsenam tse dejadacaqcunaqa,nata queno niyarqan: ‘Chiuchilläcunamupirinna. Aseitilläcuna raquiralläyämë’
nir. 9Tseno mañacuyaptinnam, quenoniyarqan: ‘Antis ewë rantirayämunqui.Raquicuyarniqueqa, noqacunanachipishipäquicuyäshaq’ nir. 10Tsenam tsepitsqan dejada shipashcunaqa aseitiranteq coricuyarqan. Peru tseyaqnamnobioqa chärerqan, y pitsqan caqprebinida shipashcunallam tsecasacuyänan wayiman yecuriyarqan.Nïcurnam, puncuta llawirayämorqan.11Cutirirnam, tse waquin shipashcunaqapuncuta tsactacuyarqan: ‘¡Tëte, Tëte,quicharalläyämë!’ nir. 12Peru wayiruripitanam queno yasquimorqan:‘¡Qamcunataqa manam reqiyaqtsu!’nishpa.”
13Tse tincutsiquita willacurirnam,Jesus queno nerqan:—¡Mäcoq, mäcoq quecayë! Porqui
manam musyayanquitsu ime öracutimunäpaq caqta.
Negosianticunatawan tincutsicur Jesus yachatsicun(Lucas 19.11–27)
14
corqan: “Diospa mandaduncho queqa,imeca juc patron caru marcapaeucunanpaq sirweqnincunata qayaratsir,negosiuta rurayänanpaq capitalqellenincuna qonqanwanmi iwalarin.15Tse patronmi jucnin caq sirweqnintaqorqan pitsqa waranqata (5,000), jucnincaqtanam ishque waranqata (2,000) yjuc caqtanam juc waranqallata (1,000).Tsenomi qorqan segun negosiu ruretayachayanqanmanno. Tseno qorirnam,caru marcata eucorqan. 16
nam pitsqa waranqa chasqueq caqsirweqnenqa tse capitalwan negosiutarurar,tserqan. 17Tsenollam jina ishquewaranqata chasqueq caqpis ishquewaranqa masta wacharatserqan. 18Perujuc waranqallata chasqueq caqnam
24 25
59
patsata uchcurir, patronninpa qellenintapampecorqan.
19“Tsepita unetanam patronnincunaqacutirir, sirweqnincunata qayecatsir,cuentata mañar qallecorqan. 20Tsenampitsqa waranqa chasqueq caqsirweqnenqa patronninta qorerqanpitsqa waranqa masta, queno nishpa:‘Wiraqtsa, qelleniquita qollamarqequipitsqa waranqatam, y pitsqa waranqamastam wacharatserqö’ nir. 21
nan nerqan: ‘Allitam rurarqonqui.¡Qamqa alli sirwimaqnïmi canqui, yllapan nenqaqtam cumplerqonqui!Tsemi wallcallachopis onradu nunacanqequirecur, mas jatun carguiquiqoshqequi. Pasamï noqawan mesächojuntu cushicunantsicpaq’ nir. 22
nam ishque waranqa chasqueq caqpisjina queno nishpa chärerqan: ‘Wiraqtsa,ishque waranqatam qellellequitaqoyämarqequi, y ishque waranqamastam wacharatsillarqö’ nir. 23Tsenampatronnenqa nerqan: ‘¡Qamqa allisirwimaqnïmi canqui!tam cumplerqonqui. Tsemi tse wallcallaqellewan alli negosiuta ruranqequirecurmas atscata qoshqequi. Pasamï noqawanmesacho juntu cushicunantsicpaq’ nir.
24“Peru juc waranqallata chasqueqcaq sirweqnin chärirnam, patronnintaqueno nerqan: ‘Wiraqtsa, musyämiqamqa acse nuna canqequita. Porquiqamqa mana churacushqequipitam, ymana murucushqequipitam ellunqui.25Tsemi mantsarniqui, qelleniquitapatsata uchcurir paquecorqä, caq quemiqellellequi’ nir. 26Patronan quenonerqan: ‘Qamqa allapa qela mana alliruraq nunam canqui. Manamuronqäpita y mana maqtsenqäpitaelloq canqäta musyecarnenqa, 27tseqellenïta bancuman churecunquimancarqan, cutimurnin wachenintawanellunäpaq’ nir 28Tseno nirirnam, tsecho
quecaq nunacunata nerqan, ‘Tse qelletaqochirïcur, chunca waranqa (10,000)qelleyoq caqta qoycuyë, 29porquinenqäno ruraq caqcunaqa mastamchasquiyanqa asta sobranqanyaq; perumandanqäta mana ruraq caqcunataqa,ichiclla cayäponqantapis qochiyanqam.30Y que mana imapaqpis sirweq qelasirwimaqnïta waqtata qarcuriyëpaqascho cananpaq. Tsecho allapapësacur llaquicurnin, quiruntapis uchurwaqananpaq.’
Cutimurmi, rurenincunamanno nunacunata Jesus jusganqa
31“Que patsaman *Diospita ShamushqaNuna cutimorqa, shamonqa puedeqqueninwanmi, llapan *anjelnincunawan.Tsepitanam *tronuman tecur, nunacunatajusganqa. 32Tsenam jinanatin nasionpitanunacuna nopanman ellucayanqa. Y jucmitseq üshacunata chiwacunapitaraqueqnomi nunacunata raquenqa.33Üsha caqcunatam derechu ladumanacranqa; y chiwa caqcunatanam itsoq caqladuman acranqa. 34Tsepitanam derechucaq laduncho quecaqcunata reyqa quenonenqa: ‘Shayämï papänïpa bendisishqancaqcuna. Chasquiyë sielucho qamcunapaqerensia alistashqa quecaqta. TsetaqaPapänïmi que patsata camarnin,alistarqan’ nir. 35‘Porqui qamcunammallaqecaptï, micunä qarecayämarqequi;yacunëcaptïpis, yacurcatsiyämarqequim;forasteru quecaptïpis,tsiyämarqequim; 36janapitapishipëcaptïpis, yacarcatsiyämarqequim;qeshyecaptïpis, watucarayämarqequim;carselcho llawirëcaptïpis,rayämarqequim’ nir. 37Tsenam tse allitaruraqcunaqa queno niyanqa: ‘Teyta,¿Imetaq mallaqecaqta ricarniqui,qaq? ¿Imetan yacunashqa quecaptiqui,yaquiqui macyayarqaq? 38O ¿Imetanforasteru puricaptiqui, posadata
25
60
qoyarqaq? ¿Imetan ropannaq quecaptiqui,yacarcatsiyarqaq? 39¿qui, bisitayarqaq? O ¿Imetaq carselchollawirëcaptiqui, watucayarqaq?’40Tsenam reyqa queno nenqa: ‘Masquishumaq cäyirayämë. Noqata yanapamaqcuentam que pishipaq wauqintsiccunatayanapecuyarqequi’ nir.
41“Tsepitanam itsoq caq ladunchoquecaqcunatana queno nenqa: ‘Ä,maldision qoshqacuna, nopäpita witicuyë,y ewayë diablupa wayin mana ushacaqin ernuman tsecho *supëcunawan junturupayänequipaq, 42porqui qamcunaqamallaqecaptïpis,quitsu; yacunëcaptïpis,tsiyämarqequitsu; 43forasterupuricaptïpis,tsiyämarqequitsu; ropannaq quecaptïpis,manam roparcatsiyämarqequitsu;qeshyecaptïpis y carselcho llawirëcaptïpis,manam watuquecayämarqequitsu’ nir.44Tseno niptinnam pecunana quenoniyanqa: ‘Teyta, ¿Imetaq mallaqecaqta,yacunëcaqta, forasteruta, ropannaqpuricaqta, qeshyecaqta y carselchollawirëcaqta qamta ricayarqaq, manayanapayänaqpaq?’ nir. 45
nam, reyqa queno nenqa: ‘Rasontamniyaq:ninmi, noqata mana yanapamaq cuenta
. 46Tsenowillapäcurirnam, Jesus queno nerqan:—Mana alli ruraq nunacunam
in ernuman wiñepa, wiñenin jipacoqewayanqa; peru alli ruraq caqcunanamwiñe cawaquiman ewayanqa —nir.
Jesusta wanutsiyänanpaq autoridacuna yachatsinacuyan
(Marcos 14.1–2; Lucas 22.1–2;Juan 11.45–53)
26 1Tseno willapäcur usharirnam,*disipuluncunata Jesus queno
nerqan:
2—Musyayanqequinomi *Pascuaestapaq ishque junaqllana pishican. Ytsechomi *Diospita Shamushqa Nunatapresu tsarirnin, entregayanqa *cruschowanutsiyänanpaq —nir.
3Tse junaqcunam *saserdoticunapa
man.napa mas mandacoqnin caqmi.4Tsechomi yachatsinacuyarqan Jesustayachellapa tsarïcur wanuratsiyänanpaq.5Peru quenomi ninacuyarqan:—Pascua estachoqa ama tsarishun
tsu. Tsecho tsarïcushqaqa nunacunamcontrantsic bullacurcuyanqa —nir.
Juc warmi pucutaq perfumita Jesuspa peqanman jichan
(Marcos 14.3–9; Juan 12.1–8)6Tsepinmi Betania marcacho Jesus
quecarqan, leprosu niyashqan Simonpawayincho. 7Tse wayicho micurtëcaptinmi,rupita botellawan allapa chaniyoq ypucutaq perfumin aptarishqa. Tsewarmim Jesuspa ladunman witïcur, tsepucutaq perfumita Jesuspa peqanmanjicharqan. 8Tseta riquecurnam,disipuluncunaqa piñacur queno niyarqan:—¿Imapaqraq taqe warmi tse
perfumita perditsir ujuratsin? 9Tse
wan carqan wactsacunata tse qellewanyanapecunapaq —nir.
10Tseno niyanqanta musyarirnam,disipuluncunata Jesus queno nerqan:—¿Imanirtan que warmi rurashqanta
piñayanqui? Tseno ruramar noqapaqqaallapa allitam rurashqa. 11
naqa imeyaqpis qamcunawanmiquecayanqa. Peru noqaqamananamqamcunawan cashaqnatsu. 12Que warmeqa
ninmi, alistaramashqa pampacäcunäpaq.
25 26
61
13Rasontam niyaq: Mecho tsechopis alliwillaquinïta willacoqcunam que warmiruranqantapis willacuyanqa. Tsenopam quewarmi rurashqanta yarpäriyanqa.
*Judas Iscariote contratuta ruran Jesusta ranticunanpaq
(Marcos 14.10–11; Lucas 22.3–6)14Jesuspa chunca ishcaq (12)
disipuluncunapitam jucnin caqdisipulun Judas Iscariote carqan. Pemi
cunaman, 15queno nirnin:—¿Ecatataq pagayämanqui, Jesusta
entreguecuyapteq? —nir.Tse mandacoqcunanam quima chunca
(30) yulaq qelleta qoriyarqan. 16Tseörapitam Judas shuyarëcarqan ime öracarpis Jesusta entreguecunanpaq.
Jesus Pascua miquita senacurin disipuluncunawan
(Marcos 14.12–25; Lucas 22.7–23;Juan 13.21-30; 1 Co 11.23–26)
17*Lebadurannaq tantata micuyänanesta qallanan junaqmi disipuluncunaJesusman witïcur queno tapuyarqan:—¿Mechotan alistayämushaq Pascua
miquita micunantsicpaq? —nir.18Tseno tapuyaptinnam, Jesus queno
nerqan:—Ewayë Jerusalenman. Chärirna, juc
nunata queno niyanqui: ‘Mayestrumqueno nillan: “Ichicllanan oräpaq pishin.Tsemi wayiquiman shamushaq Pascuamiquita disipulücunawan micurinäpaq.” ’
19
qannolla ewayarqan. Y alistayarqanPascua miquita micuyänanpaq.
20Patsa paqasyäriptinnam, Jesusqachunca ishque (12) disipuluncunawantäcuriyarqan micuyänanpaq.21Micurëcayaptinnam, Jesus nerqan:—Rasontam niyaq: Qamcunapita
jucniquim ranticamanqa.
22Tseno niptinnam, disipuluncunaqallaquinashqa ticracuriyarqan, y jucninjucninmi tapuyarqan:—¿Teyta, noqallätsuraq callä? —nir.23Tsenam Jesusqa queno nerqan:—Noqawan juntu juc platullacho
man ranticamanqa—nir. 24—*Diospapalabran nenqan cumplinanpaqmi DiospitaShamushqa Nunaqa wanonqa; peru ¡allau,tse entregamaqnï nuna!manpistsu carqa—nir.
25Tsenam tse traisionaqnin Judasqueno taporqan:—¿Mayestru, tsepenqa noqallatsuraq?
—nir.Tseno niptinmi, Jesus nerqan:—¡Quiquiquitaq nicanqui! —nir.26Tsenomicurëcayaptinnam, tantata
Jesus tsarircur Diosta “Grasias” nicurerqan.Tsepitanam tantata paquirir,nata qorqan queno nishpa:—Que tantatamicuyë. Queqa noqapa cuerpümi—nishpa.27Tsepitanam binuyoq copata tsarircur,Diosta “Grasias” nicurir, disipuluncunataqorerqan queno nishpa: “Queta llapequiuputsinacuyë. 28—Queqa noqapayawarnïmi. Que yawarnïwanmi mushoq*contratu ruracärin. Noqam yawarnïtaramarnin, wanushaq atscaq nunacunapaq.Tsenopam jutsancuna perdonashqa canqa.29Y niyaqmi: Bi nuta mananam yapeqa
cho qamcunawan juntu mushoq binutauponqantsic junaqyaq” nir.
30
rir, Olibus niyanqan jircaman eucuyarqan.
Jesus willacun disipulun Pedru negananpaq caqta
(Marcos 14.26–31; Lucas 22.31–34;Juan 13.36–38)
31Tsechonam Jesus nerqan:—Canan paqasmi llapequicuna
jaqiricayämarnï, ewacuyanqui. Tseno
26
62
g 26.31 Zac 13.7.
captinmi, Diospa palabranwanpaqtarenqa queno nenqan:tam wanuratsiyanqa y üshancunamwitsicar, eucuyanqa’g nir. 32Perucawarircamurmi, puntequicunataGalilea marcaman ewashaq.
33Tseno niptinnam, Pedru nerqan:—Waquincuna jaqiriyäshuptiquipis,
noqaqa manam jaqishqequitsu —nir.34Tsenam Jesus nerqan:—Pedru, rasontam neq: Canan
paqasmi manaraq gallu cantaptin,quima cuti negamanqui —nir.
35Pedrunam yape queno nerqan:—Qamtawan juntu wanutsiyämänan
captinpis, manam negashqequitsu —nir.Y llapan disipuluncunapis tse
shimillam cayarqan.
Diosman Jesus mañacunGetsemani wertacho
(Marcos 14.32–42; Lucas 22.39–46)36Tsepitanam Getsemani nishqan
qan. Tsechonam pecunata quenonerqan:—Diosman mas washallacho
mañacamunqäyaq, qamcunaqaquellacho täcurëcayë —nir.
37Nirirmi, pusharqan Pedruta yZebedeupa ishcan tsurincunata.Tsechomi Jesus shonquncho nanatsicurallapa llaquishqa ticracurerqan. 38Tsemiqueno nerqan:—¡
cunchi! Quellacho riyaq riyaqllaquecayë —nir.
39Tseno nirirnam,man witirir, urcunpis patsamanchanqanyaq puctïcur queno nishpamañacorqan:—*Dios Yayallä, qam munarnenqa
que jipar nacanäpaq quecaqcunapita
salbecamë; peru noqa munashqänoqaama callätsuntsu,qequino quecullätsun —nir.
40
cuna caqman,yaqtam. Tsenam Pedruta nerqan:—¿Ä punï, ä punï, manacu juc
örallapis pununeta awantariyanquiman!41Canan riyacur Diosman mañacuyë,diablu tenteta munayäshuptiqui,jutsaman mana ishquiyänequipaq.Boluntaniquicuna alli captinpis, sasamrurarcuyänequipaq —nir.
42Tseno nirirnam, yape cutïcur DiosYayaman queno mañacorqan:—Papällä, que jipar nacanäpaq
quecaqcunapita, salbecamë. Peru amanoqa munashqänoqa catsuntsu; qammunashqequino quecullätsun —nir.
43Disipuluncuna caqman cutirirnam,
yaqta; punï allapa bensiyaptinmi,punuquicayarqan. 44Tsenam manaimapis nishpa cuticorqan yape Diosmanmañacoq. Tse ewanqanwanqa quimacutinam mañacoq ewarqan, y puntatamañaconqannollam jina mañacorqan.45Tsepitanam disipuluncunaman cutirirpecunata queno nerqan:—¿Jinallacu punuquicayanqui? Örä
man Diospita Shamushqa Nunataentregayänanpaq. 46Sharcuyë. Acuna,eucushun. Traisionämaqnïqayecarëcamunnam —nir.
Jesusta presur apayan(Marcos 14.43–50; Lucas 22.47–53;
Juan 18.2–11)47Jesus manaraq parlar ushaptinmi,
chunca ishque (12) apostolnincunapitaJudas caq apostolnin atscaq nunancunapusharishqa chärerqan. Tse nunacunaqa
26
63
ewayarqan *espadancunawanmi ygarutincunawanmi.qan saserdoticunapamandacoqnincunam, yautoridacunam. 48Traisionero Judasqanunacunata quenomi yachatsishqa carqan,“Noqa saludar mutsanqä caqmi canqa. Petaras tsariyanqui presu” nir. 49
llam Judasqa shumaqlla Jesusman witïcur“¿Yamellacu?Mayestru” nishpa,qan. 50Tsenam Jesus nerqan:—Amigu, ruranequipaq caqta jucllana
rurë —nir.Tsellanam Judas pushanqan nunacuna
coripäcur Jesusta presu tsarircurapacuyarqan.
51Tse öram Jesuswan quecaq jucnincaq disipulun espadanta jorquricurnin,mas mandacoq saserdotipa sirweqninparinrinta wallicorqan pintireqpaq.52Tsenam Jesus queno nerqan:—Cutitsï espadequita wardananman;
porqui pipis espadawan maqacoqqa,jina espadallawanmi wanonqa. 53Noqamunarqa, canan öram Dios Yayätamañacurïman waranqa (1,000)waranqata *anjelcunatawashämänanpaq cachamunanpaq.54Tseno washäyämaptenqa, ¿raq cumplicanman Diospa palabranchowanunäpaq escribirëcanqan! —nir.
55Tsepitanam tse presuyänanpaqewashqa nunacunata Jesus quenotaporqan:—¿
cunawan y shucshiquicunawantsariyämänequipaq shayämorqonqui!Waran waranmi qamcunawan carqö*templucho yachatsicur. Tsechoqa¿imanirtaq presuyämarqequitsu! 56Peruque llapancuna pasaquican *
qannomi —nir.Tse öram Jesusta japallanta
jaqirïcurnin, llapan disipuluncunaqeshpir eucuyarqan.
Jesusta chäratsiyan Caifaspa despachunman
(Marcos 14.53–65; Lucas 22.54–55,63–71; Juan 18.12–14, 19–24)
57Tsepitanam Jesusta presu apaqcunachäratsiyarqan Caifaspa wayinman. TseCaifasqa carqan saserdoticunapa masmandacoqninmi. Tsechomi *leyyachatsicoqcuna y llapan autoridacunajuntacashqa quecayarqan. 58Pedrunamcaru qepancunallata qaterqan masmandacoq saserdotipa patiunyaq.Tsechonam templupa wardiancunawanjuntu täcurerqan, “Mä, imatashrurayanqa” nir.
59Saserdoticunapa mandacoqnincunam*Sanhedrin nishqan corticho llapanautoridacunawan uli testigucunataashiyarqan Jesusta mana caqpitashimpiyänanpaq, tsenopa petawanutsiyänanpaq. 60Peru atscaq
tinpis,tsu wanutsiyänanpaq. Tsepitanam
cuna. 61Pecunam queno niyarqan:—Que nunam queno nishqa: ‘Diospa
templunta juchurirmi, quima junaqllatasharcaratsishaq’ —nir.
62Tseno acusayaptinnam,coq saserdoteqa sharcur Jesusta quenotaporqan:—¿Manacu imallatapis parlacurinqui,
contrequi parlar acusecayäshuptiqui?—nir.
63Tseno niyaptinpis, Jesusqaupällallam cacorqan. Tsenam tse masmandacoq saserdoteqa queno nerqan:—Cawecaq Diospa jutinchomi neq:
Rasonpa caqta willayämë. ¿Qamcucanqui *Diospa Acrashqan tsurin? —nir.
64Tsenam Jesus nerqan:—Qam nenqequinomi cä. Y niyaqmi:
ime junaq carpis, Diospita Shamushqa
26
64
h 26.64 Sal 110.1; Daniel 7.13.
Nunata ricariyanqui puedeq Diospaderechu laduncho tëcaqtam, y pucuterurincho sielupita shamicaqtam.h
65Jesus tseno nïcuptinnam, tse masmandacoq saserdoteqa allapa piñar,sotanantapis rachiricorqan, y quenominerqan:—¡Que nunaqa tseno parlar Teyta
Diosnintsictam ofendican! ¿taq mas testigucunatapis munantsic!Wiyayarqonquim Diospa contranparlanqanta. 66Cananqa qamcuna¿Imataq pepaq niyanqui? —nirTsenam llapancuna queno niyarqan:—¡Wanuratsishun! —nir.67Tsenam qaqllacho toqapurnin y
cutarnin, qallaquicuyarqan.nanam qaqllan qaqllan laqyayarqan,68queno nishpa:—¿Rasonpa *Dios Acrashqan carnenqa?
Mä, adibinë, ¿pi laqyashonqequitapis?—nir.
Jesusta Pedru negan(Marcos 14.66–72; Lucas 22.56–62;
Juan 18.15–18, 25–27)69Jesusta tseno burlaquicayaptinnam,
Pedroqa jaq patiucho tëcarqan. Tsenamtse wayicho empliadaqa Pedrumanwitïcur, queno nerqan:—Qampis taqe Galilea marcapita
Jesuswan pureqmi canqui, ¿au? —nir.70Peru Pedrunam negarnin,
llapancuna nopancho queno nerqan:—Pipaqraq parlacunqui, manam
reqïtsu —nir.71Tsenam Pedroqa puncumanpana
eucorqan.nam, jina jucna tsecho quecaqcunataqueno nerqan:—Que nunapis Nazaret marcapita
Jesuswanmi purishqa —nir.72Peru penam yape negarnin jurar
queno nerqan:
—¡Tse nunata manam reqïtsu! —nir.73Tsepita mas ratutanam tsecho
quecaq nunacuna queno niyarqan:—
qui. Parlaquiniquillachomi reqiriyaqpepa qatiraqnin canqequita —nir.
74Tsenam Pedroqa allapa pësacurjurarnin queno nerqan:—¡Manam ari tse nunata reqïtsu! —nir.Tseno nicaptinllanam,
qan. 75Tseta wiyecurnam Pedroqayarpäcurcorqan, “Manaraq gallucantaptinmi, quima cuti negamanqui”nishpa, Jesus nenqanta. Tsenam tsepitayarqurïcur allapa pësacur, allapallaquicur, waqaquicorqan.
Jesusta *Pilatuman entregariyan(Marcos 15.1; Lucas 23.1–2;
Juan 18.28–32)
27 1Patsa waräriptinnam,*
cuna y *cuna acuerduta rurar, parlariyarqanimanopapis Jesusta wanutsiyänanpaq.2Tseno parlarirnam,cur gobernador Pilatuman aparentregariyarqan.
*Judas Iscarioti quiquillan jurcacurin
3Tsepitanam traisioneru Judasqa
qanta musyarerqan.cho allapa llaquicur tse quima chuncaqelle qoyanqanta, saserdoticunapa
nata queno nishpa cutïcatserqan:4—Mana jutsayoq nunata
wanutsiyänequipaq entregayarniqui,allapa llutatam rurecorqö —nir.Tseno niptinnam, pecuna queno
niyarqan:
26 27
65
i 27.10 Zac 11.12-13.
—¿Imataq qocayäman! ¡Qamnaimanopis caquï! —nir.
5Tseno nïcuyaptinnam, Judasqa*templu ruriman qelleta wicapecur,yarqur eucorqan. Tsepitanam quiquinjurcacurerqan.
6
nincunaqa tse qelleta ellurir, quenoniyarqan:—Yawarpa chanin canqanrecurmi
*leynintsic permitintsu que qelletacajaman cutitsinantsicpaq —nir.
7Tseno nirirnam, tse qellewan mancaruraqcuna shashalnincuna jorqucuyänanchacrata rantiriyarqan. Tsemanmiforasterucunata wanuyaptin pampayaq.8Tsemi canancamayaqpis tse chacrapajutin Yawarpa Chanin Chacra. 9Tsenorurayaptinmi, tincurerqan *profetaJeremias escribishqanwan.qanchoqa quenomi nican: “Pepa presiuneca cananpaqpis israel nunacunasitayanqannomi quima chunca (30)qelleta pagayarqan. 10Y tse qellewanmirantiyanqa manca ruraqcuna shashaltajorqucuyänan chacrata, quiquin TeytaDios nenqannolla”i nir.
Gobernador *PilatuJesusta tapupan
(Marcos 15.2–5; Lucas 23.3–5;Juan 18.33–38)
11Gobernador Pilatumanmi Jesustaapayarqan. Penam queno taporqan:—¿Qamcu canqui israel nunacunapa
reynin? —nir.Jesusnam yasquirerqan:—¡Nicanquinataq ari! —nishpa.12Saserdoticunapa mandacoqnincuna
y israel nunacunapa autoridanincunaacusayaptinpis, Jesusqa manam niimata nerqantsu. 13Tsenam Pilatu quenotaporqan:
—¿Imanirtaq upälla wiyaräcunquiquelaya contrequi parlecayaptin! —nir.
14Peru tseno niptinpis, Jesusqa
tsu. Tsenam gobernador Pilatoqaespantashqa quedacorqan.
Jesusta wanutsiyänanpaq*Pilatu mandacurin
(Marcos 15.6–20; Lucas 23.13–25;Juan 18.38–19.16)
15Cada watam *Pascua estachoPilatu nunacuna mañacuyanqan caqpresuta cachareq. 16Tsepinmi Barrabasjutiyoq nuna llawirëcarqan. Tse presoqa
napita. 17Tsemi juc presuta cacharinancaptin, tsecho juntacashqa quecaqnunacunata Pilatu queno taporqan:—¿Meqan presuta libri cacharinätataq
munayanqui, Barrabastacu o *DiosAcrashqan niyanqan Jesustacu? —nir.
18
nin, acusar peman entregayanqantacuentata qocurninmi.
19Jesusta jusgar Pilatu tëcaptinnam,warmin queno willacaratserqan:—Manash meticunquitsu tse jutsannaq
nunawan.
cushqa pepaq yarparar —nir.20
cunanam y autoridacunanam tsecho
qan, “Barrabasta libri cacharïquï, yJesustana wanuratsï” niyänanpaq21Tsenam gobernador *Pilatoqa quenonishpa tapucorqan:—Que ishcan presupita, ¿meqan
caqtataq cacharinäta munayanqui?—nir.Nunacunanam “¡Barrabasta! ¡
basta!” niyarqan.
27
66
22Tsenam Pilatu queno nerqan:—Tsepenqa ‘Dios Acrashqan niyanqan
Jesustaqa, ¿Imatatan rurashaq?’ nir.Tsenam llapan nunacuna niyarqan:—¡*Cruscho wanutsun! ¡Cruscho
wanutsun! —nishpa.23Tseno niyaptinnam, Pilatu queno
nerqan:—¿Ima mana allitataq rurashqa?
—nir.Peru nunacunanam “¡Cruscho
wanutsun!” nishpa, qaparicachäyarqan.24
yaptinnam, Pilatu imanopis quetapuederqantsu.mur, maquinta paqacurerqan llapannunacunapa nopancho, queno nishpa:“Noqa manam jutsayoqtsu cashaq quenunapa wanininpita. ¡Mä, qamcunanaimanopis cacuyë!” nir.
25Tseno niptinnam, tse nunacunaqueno contistayarqan:—Noqacunam y wamräcunam
culpayoq tse wanininpita cacuyäshaq—nir.
26Tsenam *Pilatoqa Barrabasta libricacharerqan. Jesustanam alli buenuastaratsirnin, entregarerqancrusi cayänanpaq.
27
naqa Jesusta jeqaratsiyarqan tsepalasiupa Pretorio nishqan sitiuman.Tsechonam llapan soldaducuna Jesustajiruroq chopiriyarqan. 28Y ropantaqoturatsirnam,tsiyarqan. 29
qan cashapita awashqa coronata, y
qan juc shucshuta. Tsepitanam Jesuspanopanman qonqurïcur burlacurnin,queno niyarqan:—¡Biba israel nunacunapa reynin!
—nir.30Nïcurnam, toqapur ushayarqan, y
tse aptatsiyanqan shucshuwan peqan
peqan wilur ushayarqan. 31Tseno allapamaltratarirnam, aqshutsiyanqan pucamantuta qoturatsir quiquinpa ropantanayacarcatsir, apayarqancrusi cayänanpaq.
Jesusta crusman clabayan(Marcos 15.21–32; Lucas 23.26–43;
Juan 19.17–27)32Crusman clabayänanpaq
yarqurëcarnam, toparcayämorqanSimon jutiyoq nunawan. Pëqa carqanCirene marcapitam. Tse nunatam Jesusapecanqan *crusta malas catätsiyarqan.
33Tsenomi Golgota niyashqansitiuman chäriyarqan (Golgotaqa“calabera” ninanmi). 34Tsechomipuchqoq binagrita asqaq qorantintacurcur qoyarqan upunanpaq; peruJesusqa llamirirnin, manam upitamunarqantsu.
35Crusi carirnam soldaducuna Jesusparopanta apacuyänanpaq sortiyayarqan.
, cumplicärerqanprofeta queno nenqancuna,tam raquinacuyanqa, y ropäcunatapissortiyäyanqam” nenqancuna. 36Nïcurmi,tsecho tecur Jesusta täparäyarqan.37Imanir crusi cayanqanta nunacunamusyayänanpaqmi, cruspa puntanmanjuc letreruta churayarqan, “Quemi israelnunacunapa reynin Jesus” nir.
38
natapis crusi cayarqan, jucta derechuladunman, jucnintana itsoq ladunman.39
nata awir cushipäyarqan, 40quenonishpa:—¡Qamqa, ‘Diospa templunta
juchurirmi,shaq’ nishpataq, nerqequi! ¡Diospatsurin carqa, mä, salbacurirnin cruspitayarparamï! —nir.
41Tsenollam jina saserdoticunapamandacoqnincunapis,
27
67
j 27.46 Sal 22.1.
cunapis y tse marcacho autoridacunapisburlacurnin, queno niyarqan:
42—Juccunataqa salbashqam; peruquiquenqa salbaquita ¡tsu! Israel nunacunapa rasonpa reynincarnenqa, mä,tsun peman creyinantsicpaq. 43¡mantaq allapa marcäcorqon! ¡Mä, cananari Dios salbecutsun rasonpacuyarnenqa! ‘¡Diospa Tsurinmi cä’nimarqantsictaq!
44Y laduncho crusi carëcaq suwacunapis tsenollam burlacuyarqan.
Jesus wanurin(Marcos 15.33–41; Lucas 23.44–49;
Juan 19.28–30)45
yaqmi patsa pasepa paqasyäcurcorqan.46Tse öram Jesus fuertipa queno nirqayarïcorqan:—Eloi, Eloi ¿lema sabactani? (Tse
ninanqa carqan “Dios, Dios, ¿imanirtaqnoqata jaqirïcamarqonqui?”j ninanmi.)
47Tseta wiyarnam, tsecho quecaqwaquin nunacuna queno niyarqan:—Une profeta Eliastam qayecan
—nir.48Tse öram jucnin soldadu coripa
ewecur, esponjata puchqoq binumantullpurcur, shoqushpa puntanmanwatarcur, Jesuspa shiminman churarqanshoqunanpaq. 49Peru waquincunanamqueno niyarqan:—Ama imatapis rurayëtsu. ¿Mä,
paq? —nir.50Tsellanam fuertipa yape qayaricur,
Jesus wanurerqan. 51Tse öram templururincho tsaparaq cortina umapitaurepa ishqueman qashqacärerqan.Patsanam feyupa cuyucurerqan.Qaqacunapis limpum qatsacäyarqan.
52*Sepulturacunacho ayacunapamparäyanqanpis quichacäyarqanmi, y
pis atscaqmi cawariyämorqan. 53
nam pamparäyanqanpitayarqayämorqan,tinnam, yecuriyarqan santu Jerusalenmarcaman.cunata atscaq nunacuna ricayarqan.
54Jesusta täpecaq capitanpis ysoldaduncunapis patsa cuyonqantamäquicurmi, y llapan pasaconqantariquecurmi, allapa mantsacäcur, “¡Quenunaqa rasonpa Diospa Tsurinmicashqa!” niyarqan.
55Tsechomi carullapita ricarëcayarqanatscaq warmicuna. Tse warmicunamGalileapita patsa shayämushqacayarqan Jesusta yanapar. 56Pecunamcayarqan Maria Magdalena, Santiagupay Josepa maman Maria y Zebedeupatsurincunapa mamanpis.
Jesusta pampayan(Marcos 15.42–47; Lucas 23.50–56;
Juan 19.38–42)57Patsa paqasyärëcaptinnam, Jose
jutiyoq juc ricu nuna chärerqan. Pëqacarqan Arimatea marcapitam. PepisJesuspa qatiraqninmi canaq. 58TseJosemi Pilatuman ewar, Jesuspa ayantamañarqan pampecunanpaq. Pilatunam
cuyänanpaq. 59Entregariyaptinnam,Joseqa linupita rurashqa limpiusabanaswan piturcur apacorqan.60Tsepitam qaqacho uchcushqa mushoqsepulturaman churecorqan. Tseuchcutaqa quiquin pampacäcunanpaqmiJose uchcucushqa carqan. Tsepitanamjuc jatun qaqawan tse uchcuta laticur,eucorqan. 61Peru Maria Magdalenawan
27
68
tsu, sinoqa tse sepulturapa frentinchounchurëcarmi, quedacuyarqan.
Jesus pamparanqantatäpayan soldaducuna
62
ticunapa mandacoqnincuna y *cuna Pilatuman ewayarqan. 63PecunamPilatuta queno niyarqan:—Wiraqtsa, noqacuna yarpäyämi, tse
ulicurcur parlaq nuna cawecarnin‘Wanonqäpitam quima junaqllatacawarimushaq’ nenqanta. 64Tsemimañacuyaq quima junaq cumplenqanyaqpamparanqanta täpecatsillänequipaq.¡Paqtataq *disipuluncuna paqaspa ewecurayanta suwacurcuyanman, y nunacunata
qam’ nir! Tseno quecuptenqa, puntaulicuyanqanpitapis mas peormi qepaulicuyanqan ticracurenqa —nir.
65Pilatunam queno nerqan:—Tsechomi soldaducuna quecayan.
Ewayätsun y alli buenu segurecurtäpayätsun —nir.
66Tseno niyaptinnam,man ewar, sepultura tsaparaq qaqata allicösa taqrecatsiyarqan. Y soldaducunatamchurayarqan mana jaqirita tapayänanpaq.
Wanonqanpita Jesus cawarimun(Marcos 16.1–8; Lucas 24.1–12;
Juan 20.1–10)
28 1*Jamaqui junaq pasariptinnam,dominguman waraqna qoya
qoyalla Maria Magdalena y juc caq Mariaewayarqan Jesus pamparanqanman.2Tsecho quecayaptinnam, allapa feyupapatsa cuyucurerqan.qan, Dios cachamonqan *anjel sielupitaurämuptinmi. Anjelnam *sepulturatsaparaq qaqata wititsir tse qaqa jananmantäcurerqan. 3
gupa actsinnoran tillapyäcorqan.Ropannäqa imeca rajunoran yulaqäcorqan.
4Tseta riquecurnam, soldaducunaqamantsaquewan limpu carcaryäriyarqan, ywanushqano jitacäriyarqan. 5Anjelnamwarmicunata queno nerqan:—Ama mantsacäyëtsu. Noqa musyämi
*cruscho wanutsiyanqan Jesustaashicayanqequita. 6Pëqa mananamquechonatsu. Quiquin nenqannollamcawarimushqa. Masqui shayämï, ricayëpamparanqantapis. 7Jinallacho ewayë*disipuluncunaman y queno niyë:‘Jesusqa cawarimushqanash.pitapis mas puntatash ewan Galileamarcata. Tsechoshi ricayanqui’ —nir.Tseno nirirnam, tse anjel queno
nerqa:—Tsellatam willariyaq —nir.
Jesus yuripun warmicunata8
yarqan. Peru imano captinpis, allapacushishqam sepulturapita corillapaewacuyarqan disipuluncunaman tsenotisiata willacoq. 9
tinnam, Jesusqa pecunaman jucllayurircur, “Cushicuyë” nishpa,rerqan. Warmicunanam Jesusman
yarqan. 10Jesusnam queno nerqan:—Amamantsacäyëtsu. Canan ewar
wauqicunata, willayë Galileamarcamanewayänanpaq; tsechomi ricayämanqa—nir.
Soldaducunata qelleta yacapuriyan11
qanyaqnam,cuna ewayarqan Jerusalen marcaman*saserdoticunapa mandacoqnincunata,llapan pasacushqancunatawillayänanpaq. 12
coqcunaqa ewayarqan tse marcachoautoridacunawan parlaq, y acuerdutamrurayarqan imano cayänanpaqpis. Cösaparlarirnam, soldaducunata quenonishpa atsca qelleta yacapuriyarqan:
27 28
69
13—Pitapis metapis willayanqui
cayämashqa —nishpa. 14—Tsenoulicuyashqequita musyecur imatapis*Pilatu rurayäshiniquita munaptenqa,ama imapis qocuyäshunquitsu, porquinoqacunam pewan parlayäshaq,nata mana imanayäshunequipaq.
15Tseno niyaptinnam, soldaducunaqatse qelleta cösa chasquïcurcushqa carnin,yachatsiyanqannolla rurayarqan. Tseno
cho *israel nunacunaqa willanacuyan.
Jesus disipuluncunata cachan jinantinpa ewar
yachatsicuyänanpaq(Marcos 16.14–18; Lucas 24.36–49;
Juan 20.19–23)16Jesuspa chunca juc (11)
qan Jesus nishqanno tse jircachotincuyänanpaq. 17Tsechonam Jesustariquecurnin, adorecuyarqan; peruwaquincaqcunaqa “¿Jesustsuraqcanman?” niyarqanmi. 18Tsenamquecayanqanman witïcur, quenonerqan:—Diosmi churamashqa, sieluchopis y
que patsachopis mandacunäpaq.19Tsemi qamcunata cachayaq jinantinnasioncunapa ewar, noqamancreyicuyänanpaq nunacunatawillapäyänequipaq, y creyicoq caqtanabautisayanqui *Dios Yayapa, Tsurin*Jesucristupa y *Santu Espiritupajutincho. 20Y qamcunata llapanyachatsiyashqaqcunata yachatsiyanquipecunapis alli cäsucoq cayänanpaq.Noqaqa qamcunawanmi quecashaqimecamayaqpis, asta que patsapausheninyaq.Tseno catsun.
28
70
Bautisacoq Juantsunyaqcho willapäcun
(Mateo 3.1–12; Lucas 3.1–17;Juan 1.19–28)
1 1Quenomi qallarin Diospa tsurin*Jesucristupa alli willaquinin:
2Diospa *:
“Puntequitam willacoqnïtacachashaq,
nänita alistaq cuenta nunacunatawillapänanpaq.a
3 Tsunyaqchomi juc nunaqayaripa queno willaconqa:‘Nänicunata derechar limpiaq
b nir.
4Tse nenqannomi bautisacoq Juantsunyaqnincunapa ewar nunacunatawillaparqan jutsancunata jaqirir,bautisacuyänanpaq, y tsenopaperdonashqa cayänanpaq. 5Tsenam
qan. Jutsancunata willayaptinnamJordan mayucho Juan bautisarqan.
6Juanpa ropanqa carqan *camellupamillwanpitam. Wachäcannam qarapitacarqan. Micoqpis langostac curucunatamy tuna tumpushpa mishquincunatam.7Pemi nunacunata willarqan queno nir:—Qepätam shamun noqapitapis mas
puedeq, y manam noqa ni pi carpissirwïtsu qonqurïcur llanqinpa watuntapascarillatapis. 8Noqaqa yacullawanmi
SAN MARCOSJesucristupaq escribenqan
Marcosqa Teyta Jesusman allapa marcäcoq nunam carqan. Marcosqa purerqamPabluwanpis y Pedruwanpis Jesucristupaq willapäcurmi. (Flm 24, 1 Pe 5.13)Carselcho Pablu quecaptinpis, Marcosqa quecarqan yanaparmi. (2 Ti 4.10-11)Tsemi Jesucristuwan mana purishqa carpis allipa musyarqan Jesusrurashqancunata y yachatsicushqancunata.Marcos que libruta escribenqan witsancuna *Romacho Jesucristuman
creyicoqcunata allapam chiquir qaticachäyarqan. Y Marcos que libruta escribirmimeparese pecunata mas callpata qoyquita munarqan.Marcos cäyitsicun *israel nunacunapa costumbrincunata, y arameo parlata
cäyitsicun. Tsemi que libroqa mana *israel nunacunapaqno.Marcos escribin facillla cäyiquipaqta. Mas parlaquican Jesus ruranqancunapaq y
ichiclla willacun parlanqanta.
a 1.2 Mal 3.1. b 1.3 Is 40.3. c 1.6 Langosta curoqa imeca pinteq wallpa curunomi.
71
bautisayarcoq, peru pëqabautisayäshoqniqui cuentam *SantuEspiritunta qoycuyäshunqui.
Jesus bautisaconqan(Mateo 3.13–17; Lucas 3.21–22)
9Tse junaqcunanam Galileacho Nazaretmarcapita Teyta Jesus shamorqan Juanbautisecanqan Jordan mayuman, ypetapis tsechomi bautisarerqan. 10Jesusbautisacurir, yacupita yarqurëcarnam,riquecorqan sielu quicharëcaqta y SantuEspiritu palumano peman urecamoqta.11Sielupeqnam Dios queno nimorqan:—Qammi cuyë tsurï canqui.
curmi allapa cushicü.
Jesusta diablu tenteta munan(Mateo 4.1–11; Lucas 4.1–13)
12Tsepitanam Santu Espiritu Jesustatsunyaqman pushacorqan. 13Tsechonamchuscu chunca (40) junaqninpi chucaruanimalcunawan juntu päracorqan.Tsechomi diablu engañar tuquilayapaJesusta jutsaman ishquitsita munarqan.Y *anjelcunanam shamur Jesustasirwiyarqan.
Galilea marcacho Jesusqallecun yachatsicur
(Mateo 4.12–17; Lucas 4.14–15)14Bautisacoq Juan carselcho
llawirëcaptinnam,man ewar Diospa alli willaquinintaJesus yachatsicorqan 15queno nirnin:—Dios mandacoqniquicuna cananpaq
tiempu chäramunnam. Tsemi mana allirureniquicunata jaqirïcur,ninman creyicuyë.
Jesus acran pescadorcunata *disipuluncuna cayänanpaq(Mateo 4.18–22; Lucas 5.1–11)
16Jesusmi Galilea nishqan Lamarcuchunpa ewarëcarnin, ricarerqan
Simonta y wauqin Andresta. Pecunampescador carnin, atarayancunatayacuman jitecayarqan. 17PecunatamJesus queno nerqan:—Shayämï. Noqata qatiyämë.
quipa rantin nunacunatana noqamanelluyämunqui.
18Tse öram atarayancunata jaqiricur,Jesusta qatircur eucuyarqan.
19Tsepita pasarirnam, maswashänincho Jesus ricarerqanSantiaguta y Juanta lanchachoatarayancunata remendecayaqta.
nam. 20Tsenam ishcan wauqita Jesusqayarqan. Pecunapis jina papäninZebedeuta uryaqnincunatawanlanchacho jaqirïcurmi, Jesuspa qepantaeucuyarqan.
Jesus qarqun supëta juc nunapita(Lucas 4.31–37)
21Tsepitanam Capernaum marcamanchäriyarqan. Tsechonam *jamacuyänanjunaq *ellucayänan wayiman yecurirnunacunata Jesus yachatserqan.22Llapan nunacuna allapa espantacur
pita, porqui puedeq queninwanmitsecunata yachatsicorqan y manam *leyyachatsicoqcunanollatsu. 23Tseellucayänan wayichomi quecarqansupëpa munenincho cacoq nuna. Tseöram nunapa shiminpa qayaripa supë24queno nerqan:—Au, Jesus Nazaret marcapeq nuna
¿Imananquitaq noqacunawan?¿Ushacätsiyämaqnïcu shamorqonqui?¡Noqa reqeqmi, qam *Dios Acrashqancanqequita!
25
nin, nerqan:—¡Upälla que! ¡Canan que nunapita
yarqï! —nir.
1
72
26
charcur, qaparir yarqur eucorqan.27Tseta riquecurnam, llapan nunacunamantsacäcur queno tapunacuyarqan:—¿Imanotaq que? Queno mushoq
qatsu cantsic. ¡*wan mandaptintaq cäsuyan! —nir.
28Tse junaqcunam jinantin Galileaprobinsiacho Jesus rurashqanta llapannunacuna ras musyariyarqan.
Jesus cachacätsin Simon Pedrupa suegranta y mas qeshyaqcunata(Mateo 8.14–17; Lucas 4.38–41)
29
nam, Jesus ewarqan Simonpa y Andrespawayinman, Juanta y Santiagutapusharcur 30Tsechomi Simonpa suegranebriwan qeshyar cämarëcarqan. Jesuschäriptin öram willariyarqan tse warmiqeshyecanqanta. 31Tsenam Jesus witïcurmaquinpita tsarircur sharcaratserqan. Tseöram ebripita cachacärirnin, pecunatasirwerqan.
Jesus cachacätsin atscaq qeshyaqcunata
32Inti jeqecaptinnam, Jesusmanapayämorqan tuquilaya qeshyawanqeshyaqcunata y supëyoqcunata. 33Tsemarcapitam llapan nunacuna tse wayipuncuman elluquecuyarqan. 34Atscaqtamtuquilaya qeshyawan qeshyaqcunataJesus cachacätserqan,cho caquicaq atscaq nunacunatamlibrarqan. Supëcunaqa reqiyarqanmi picanqanta. Tsemi Jesus munarqantsupepaq ni imata parlayänanta.
Jesus yachatsicun Galilea marcacunacho(Lucas 4.42–44)
35Tsaqa tsaqalla shäricurirmi, tsunyaqmanJesus eucorqanDiosmanmañacunanpaq.
36Simonnam yanaqincunawan Jesus asheqewayarqan. 37Taririrnam, queno niyarqan:—Tëte, llapan nunacunam
ashicayäshunqui.38Tsenam Jesus nerqan:—Acu ewashun waquin caq amanulla
marcacunamanraq. Tsecunachopisyachatsicushaqmi. Tsepaqmi quepatsaman shamushqa cä.
39
napa purir, ellucayänan wayicunachoyachatsicorqan, y supëpa muneninchocaquicaq nunacunatam librarqan.
Jesus cachacätsin *leprayoq nunata(Mateo 8.1–4; Lucas 5.12–16)
40Tsechonam leprawan qeshyayoqnuna Jesusta rogarnin, qonquriquicurqueno nerqan:—Tëte, munarnenqa,
tsillämë —nir.41Tsenam Jesus ancuparnin, nunata
yatecur queno nerqan:—Munämi, cachacänequita.42Tse öram lepra qeshyapita cachacärir,
sanu püru ticrarerqan. 43TsenamJesusqa tsenunata alli noti carnin, queno despidicorqan:
44—Ama ni pitapis willacunquitsucachacätsenqaqta. Peru si, ewë*saserdoti bendisishunequipaq, Moisesmandacushqanno Diospaq qareninaparcur pecuna musyayänanpaq.
45Peru tseno noti quecaptinpis, tse nunaqaeucur llapan nunacunatamwillar ushecorqanJesus cachacätsishqanta.naman Jesusmanana yecorqantsu, ytsunyaqnin tsunyaqninllanampuricorqan.Peru tsemanpis jinantinpitamnunacunaashirnin, ewayarqan.
Jesus cachacätsin imbalidu nunata(Mateo 9.1–8; Lucas 5.17–26)
2 1Tsepita unetanam yapeCapernaum marcaman Jesus
cutiriptin nunacuna musyariyarqan
1 2
73
cutirishqanta. 2Tsenam quecanqanwayiman allapa nunacuna ellucar wayijunta puncuchopis quichqui cayarqan.Jesusnam yachatsiquicarqan Diospawillaquininta. 3Tsemannam chuscoqnunacuna apayarqan juc imbalidutawantucushqa. 4Nunacuna pasepaquichquishqa cayaptinmi, Jesuspanopanman yecatsita puediyarqantsu.Tsemi wayi qataraqta quicharïcurtselläpa qeshyaq nunata quirmantinshumaqlla cacharpuyarqan. 5Tsenam
qanta musyarirnin, qeshyaqta nerqan:—Iju, jutsequicunapitam perdonecoq.6Tsechonam tëcayarqan *
coqcuna.cho queno yarpacachäyarqan: 7“Quenunaqa ¿imanirraq tseno parlan! Tsenoparlarninmi, Diospita burlacun.
tsic” nir. 8Peru Jesusqa tsenoyarpacachäyanqanta musyarirmi,pecunata queno taporqan:—¿Imanirtaq shonqiquicunacho tseno
yarpacachäyanqui! 9¿Que qeshyaqnunapaq meqantaq mas alli ninäpaqcanman:qanam canqui’ ninäcu, o ‘Sharquï,quirmequita aparcur euquï’ nïcümancu!10Cananmi musyatsiyashqequi *DiospitaShamushqa Nuna, puedeq car quepatsacho nunacunapa jutsancunataperdoneta puedenqanta.Tseno nirirnam, imbalidu nunatana
nerqan:11—Qamtam neq:
quita aparcur wayiquita euquï.12Tse öram qeshyaq sharcur llapan
ricarëcayaptin quirmanta ellurircatarcur eucorqan. Tseta ricarninnam,nunacuna cushicur queno alabayarqan:—¡Diosqa allapa puedeqmi! ¡Manam
ni imepis que rurashqantanoqaricashqatsu cantsic!
*Disipulun cananpaqMateota Jesus acran
(Mateo 9.9–13; Lucas 5.27–32)13Tsepitanam yape lamar cuchunpa
Jesus ewarëcarqan. Tseman atscanunacuna ellucayaptinnam, pecunatayachatserqan. 14Pasarëcarnam ricarerqanAlfeupa tsurin Levita *tucunata cobracuyänan wayichocobracur tëcaqta. Petam Jesus nerqan:—¡Acu eucushun! —nir.Levinam sharcur Jesuswan eucorqan.15Tsepitanam Levipa wayincho Jesus
disipuluncunawan miquicayaptinRomapaq *impuestuta cobracoqcunapisy jutsasapacunapis Jesuswan juntumiquicayarqan, y atscaqmi tsenonunacuna peta qatiyarqan. 16
cunawan y impuestu cobraqcunawanmicoqta riquecurnam, ley yachatsicoq*fariseucuna Jesuspa disipuluncunataqueno niyarqan:—¿Imanirtaq mayestriquicuna
cunawan juntacur micuyan!17Jesusnam tse niyanqanta wiyarirnin,
nerqan:—Qeshyaqcunallam medicutaqa
nesitayan; sanu caqcunaqa manam.Tseno caqmi noqaqa que patsaman
tsu, sinoqa jutsasapacunamanmi.
Jesus yachatsicun ayunupaq y mushoq yachatsiquininpaq
(Mateo 9.14–17; Lucas 5.33–39)18Juc cutinam bautisacoq Juanpa
disipuluncuna y fariseucunapapisayunucho quecayarqan. NunacunanamJesusman ewarnin, queno tapuyarqan:—
cunaqa ayunecayanmi, y qampa*disipuliquicunaqa ¿imanirtaqayunayantsu? —nir.
2
74
d 3.2 *Israel nunacunapaqqa leynincunapa contranmi carqan jamaqui junaqcho astaqeshyaqta cachacäritsillapis.
19Jesusnam iwalatsiquipa quenonerqan:—
qacuna nobiuwan juntu quecar, ¿yancu! ¡Manam!yaq ayunayantsu. 20Peru chämonqanamnobiuta apacuyänan junaq. Tsenam si,ayunayanqa.
21“Manam pipis macwa ropataremendanmantsu mushoq telawan,porqui tse mushoq telaqa qenticarmimacwa ropata mas rachirenqa. 22
llam jina pipis macwa qara bolsachoqallullullaraq binuta poqutsinmantsu.Tseno ruraptenqa, binu poqurmi, tsebolsata pashtaratsinman, y binupisbolsapis ushacärinmanmi. Antis,llullullaraq binutaqa mushoqbolsamanmi winanqa.”
Jesuspa disipuluncuna triguta quipchuyan *jamaqui junaqcho
(Mateo 12.1–8; Lucas 6.1–5)23Jucpinnam *jamacuyänan junaqcho
disipuluncunawan Jesus ewecayarqantrigu murushqacuna cuchunpa.Disipuluncunanam espigata quipchuriruchuyarqan. 24Tsenam fariseucunaJesusta queno niyarqan:—Riquë, ¿Imanirtaq jamaqui junaq
leynintsicpa contran tseno rurayan?25Tsenam Jesusqa nerqan:—Qamcuna ¿manacu *Diospa
palabranta leyishqa cayanqui, rey*David yanaqincunawan manamircapancuna captin mallaqar,qanta! 26Pemi Abiatar jutiyoq masmandacoq caq *saserdotipa tiempunchoDios adorana wayiman yecurirnin,saserdoticunalla micuyänan Diospaqchurashqa tantata yanaqincunawanmicucurcuyarqan.
27Tsepitanam Jesus queno nerqan:—Diosqa jamaqui junaqta churashqa
nunacunapa bienninmi, y manam nunapamalnintsu. 28Tsemi Diospita ShamushqaNunapa munenincho jamaqui junaqpis.
Tsaquishqa maquiyoq nunataJesus cachacätsin
(Mateo 12.9–14; Lucas 6.6–11)
3 1Tsepeqnam *ellucayänan wayimanJesus yape yecorqan. Tsechomi
tsaquishqa maquiyoq juc nunaquecarqan. 2Tsenam tsecho quecaqcunaJesusta acuseta munarnin,qawarëcayarqan.—Mä, ¿canan *jamaqui junaqchod
que nunata cachacätsenqacush? —nir.3Tsenam maquin tsaquishqa nunata
Jesus queno nerqan:—Sharcur que chopiman shämï —nir.4Tse qawaraqcunatanam Jesus queno
taporqan:—¿Imanotaq *leynintsic mandacun!
¿Jamaqui junaqcho allita rurashwancu omanacu! ¿Nunacunata salbecushwancuo wanuratsishwancu!Pecunanam upällalla cacuyarqan.
5Tsenam pecuna mana ancupäcoqcayanqanta cuentata qocurir, Jesuspiñacur allapa llaquicorqan.nam queno nerqan:—Maquiquita pallarï.Tsenam maquinta nuna pallarcuptin
cachacärerqan. 6Tsenam ellucayänanwayipita yarqurirna, tse *fariseucunaqarey *Herodispa qatiraqnincunawanyachatsinacur parlayarqan Jesustaimanopapis wanicatsiyänanpaq.
Jesusta atscaq nunacuna qatiyan7Tsepita yarqurirnam, Jesusqa
*disipuluncunawan lamar cuchunman
2 3
75
e 3.17 Tsenoqa nerqan ras imatapis parlariyaptinmi. f 3.27 Callpayoq nunano carmi,nunacunata munenincho diablu tsararäquican.
eucuyarqan. Tsemannam Galileapita,8Judeapita, Jerusalenpita, Idumeapita,Jordan mayupa wac tsimpanpita,Tiropita y Sidonpita allapa atscaqnunacuna qatiyarqan.cunata ruranqanta wiyashqa carninmi,llutepa nunacuna peman ewayarqan.9Tsemi disipuluncunata Jesus nerqanjuc lanchata listu quecatsiyänanpaq, tseatsca nunacunam manaquichquiyänanpaq.
10Atscaq qeshyaqcunatacachacätsishqa captinmi, Jesusta yatetamunarnin,cur cumanacuyarqan. 11SupëyoqcunapisJesusta riquecurmi, pepa nopanmanqueno niräcur, qonquripa ishquiyarqan:—Qamqa Diospa tsurinmi canqui
—nir.12Jesusnam *supëcunata piñapar
queno nerqan:—¡
cayanquiman! —nir.
Jesus acran chunca ishcaqta apostolnincuna cayänanpaq(Mateo 10.1–4; Lucas 6.12–16)
13Tsepitanam jircaman Jesus witsärir
cunata qayarqan. Ellucariyaptinnam,14chunca ishcaqta acrarqan yanaqinpaq,y alli willaquita willapäcoqewayänanpaq. Pecunam apostolnincunacayarqan. 15Pecunatam poderninta
supëcunata pepa jutinchoqarquyänanpaq. 16Quecunam cayan tsechunca ishque (12) acranqancuna:Simonmi (petaqa Jesusmi jutitserqanPedru, nishpa); 17Zebedeupa tsurincunaSantiagu y Juanmi (
qan rayupa tsurincuna, nishpam)e18Andresmi; Felipim; Bartolomemi;Mateom; Tomasmi; Alfeupa tsurinSantiagum; Tadeom; Cananista nishqanSimonmi y 19*Judas Iscariotim. Pëqacarqan Jesusta ranticoqmi.
Jesuspaq wasan rimayan(Mateo 12.22–32;
Lucas 11.14–23; 12.10)20Tsepitanam Jesus disipuluncunawan
cuticur juc wayiman yecuriyarqan.Tsemannam jina yape atscaq nunacunaelluquecuyarqan. Tsemi miquitapismana puediyarqantsu. 21
ninnam,man pushacuyänanpaq ewayarqan.Porqui Jesuspaqqa “Locuyäcurishqam”nirmi, parlayarqan.
22Peru Jerusalenpita uramushqa leyyachatsicoqcunanam queno niyarqan:—
napita supëcunata qarqun —nir.23Tsenam Jesus pecunata qayarir
iwalatsiquipa cäyitsirnin, queno nerqan:“¿yanman? 24Sitsun juc nasioncho
yanqa. Tseno carqa,qam. 25Sitsun juc wayicho yachaqcunaquiquincuna pura chiquinacuyanqa, tsecastacuna raquicarmi, ushacäriyanman.26Tse cuentanollam diablupis quiquinpacontran car mandaquinintaushacäratsinman.
27
tenqa, manam manaraq peta pancarqapipis imantapis suwanmantsu.ran imecancunatapis apacunman.f
28“Rasontam niyaq:nata imeca jutsancunatapis, y pepaq
3
76
g 4.12 Is 6.9, 10.
natapis perdoneconqam. 29Peru *SantuEspiritupa contran pipis parlaptenqa,mananam imepis Diospa perdonnintatariyanqanatsu, sinoqa tse jutsanwanmiimeyaqpis condenadu cayanqa.”
30
wanmi quecan” nir, ley yachatsicoqcunaniyashqa cayaptinmi, Jesus tseno nerqan.
Jesuspa mamänin y wauqincuna(Mateo 12.46–50; Lucas 8.19–21)
31Tsemannam Jesuspa mamäninwauqincunawan chäriyarqan. Ywaqtallapitam qayaratsiyarqan.32Tsecho juntarëcaq nunacunanamJesusta queno niyarqan:—Au, tëte, ashiyäshunquim
waqtachomi quecayan mamäniqui,wauqiquicuna y paniquicuna.
33Jesusnam queno nerqan:—¿Pitaq mamänï y wauqïcuna cayan?34Tsecho tëcaqcunata ricarëcurnam,
queno nerqan:—Quecho quecaqcunam mamänïqa
wauqïcunaqa y panïcunaqa cayanqui.35
qancunata wiyacoqcunam noqapawauqïcunaqa panïcunaqa y mamänïqacayan.
Nuna muruconqan iwalatsiquiwan Jesus yachatsicun
(Mateo 13.1–9; Lucas 8.4–8)
4 1
cho Jesus yachatsiquicarqan.
tinnam Jesusqa juc barcuman lloqarcurtäcurerqan. Nunacunanam lamarcuchuncho quedariyarqan. 2Tsechonamiwalatsiquicunawan Jesus yachatsicurqallecorqan queno: 3“Wiyayë queniyanqaqta: Juc nunam ewarqan
chacranman murucoq. 4Waquinmurunam pintiyarqan ranraman. Tsechoichiclla allpan captinnam, rasllajeqaramorqan. 5Y waquincunanamranraman pintiyarqan. Y tsecho allpanuchuclla captinnam, tse murucuna ajallajeqarayämorqan. 6Y mana alli watsincaptinnam, raslla tsaquiriyarqan intiachachaptin. 7Waquinnam pintiyarqancashacuna rurinman. Tse cashacunanammuru jeqamoqta tsapacurcuyarqan, ymana ni juc wayorqantsu. 8Peru waquinmurunam ishquiyarqan alli allpaman.Tsecho jeqaramurnam poqurir, llutepawayicorqan cada espigacho quimachunca (30) granupayan,payan (60) y pachacpayan (100).
9“¡Tsemi rinriyoq carqa, wiyacurcäsucuyë!”
Imapaqtaq iwalatsiquicunawan yachatsicorqan
(Mateo 13.1–9; Lucas 8.4–8)10Llapan nunacuna eucuyaptinnam,
Jesusta chunca ishque (12) *cuna waquin qatiraqnincunawan
conqanpaq. 11Jesusnam nerqan:—Qamcunataqa Diosmi
cäyitsiyäshunqui mandaquinin imanocanqanta. Peru waquincunataqaiwalatsiquicunawanmi yachatsinä.
12 “Tse nunacunaqa riquecarpis,manam cuentata qocuyantsu.Wiyecarninpis, manam cäyiyantsu.Tseno caquicar atscatam perdontatarircuyanqa.”g
Jesus cäyitsicun murucoqnunawan iwalatsicur
(Mateo 13.18–23; Lucas 8.11–15)13Jina quenopis nerqanmi: ¿
3 4
77
conqäta cäyiyanqui? Tsenoqamascunata yachatsiyapteqpis, manachicäyiyanquitsu. 14Tseqa queno ninanmi:Imeca triguta muroqnomi alli willaquitawillacuyan. 15Waquincunaqa nänimanmuru pintishqa cuentanomi cayan.
yashqantam diablu pasepa qonqaratsin.16Waquin nunacunanam ranramanmuru pinteq cuenta cayan. Pecunam alli
yan. 17Peru imeca mana alli watsiyoqcarmi, creyiquinincunacho manaalleqpa patsacashqa cayan. Tsemi alli
nata pasarnin, y nuna mayincuna
yan. 18Waquincunanam cayan casha,casha rurinman muru pinteq cuenta.Pecunam alli willaquita wiyarirnincreyicuyan; 19peru que patsachoimapaqpis yarpacacharmi, y capoqyoqquepaq locuyarmi, imecapaqpisyarparäquicayan. Tsemi alli willaquitamanana wiyacurnin, ni imata Diospaqqarurayantsu. 20
nam alli allpaman muru pintishqacuenta cayan. Pecunam alli willaquitawiyar cäyicurnin, creyicuyan y allapaallicunatam Diospaq rurayan. Tsenocarmi, imeca espigacho quima chunca(30) granucunapayan,yan (60) y pachacpayan (100) wayïcoqcuentam cayan.
Actsiwan iwalatsicurJesus yachatsicun
(Lucas 8.16–18)21Tsepitanam nerqan, “¿Acasu
lamparinta sendircur, manca rurinmancu ocatripa rurinmancu churantsic? ¡Manam!
paq. 22
qancunata warecunamusyayanqa, y cananmana cäyiyanqancunatam, warecunana
actsichonona cäyiriyanqa. 23Wiyacoq caqqacäyicuyë” nir.
24Tsepitanamquenonerqan: “Jina quetapisshumaq cäyicuyë: imanollamqamcunapisnunamayiquicunata tratayanqui, tsenollamqamcunatapisDios tratayäshunqui. 25Tsemiwiyacoq caqcunaqamas alli cäyicuyanqa,perumanawiyacoq caqcunaqa, ichicllawiyayanqantapis qonqariyanqam”nir.
Muru winaqtawan iwalatsicurJesus yachatsicun
26Tsepitanam nerqan:—Imeca chacracho juc nunamurucushqan
cuentanomiDiospamandaquinenqa. Jucnunamchacranchomurucun 27junaqpam,paqaspam; punurir, riyarirmurushqantamana yarpashpa cacun. Chacranchomuronqannam jeqaramurwinan. Peru imanowinanqantapismanam tse nunamusyantsu.28Mururishqaqa quiquinllanam jeqaramurwinarirnin, espigarir poquramun. 29Tsenopoquriptinnam,mannuna ewarnin, segar ellupäcaramun.
Mostasa murutawan iwalatsicur Jesus yachatsicun
(Mateo 13.31–32; Lucas 13.18–19)30Tsepitanam jina nerqan: “Diospa
mandaquininta ¿wan?Mä,yashqequi: 31Diospamandaquinenqa imecamostasapamurunnomi. Tsemuroqa jinantinmunduchomurupitapismas uchucllallanllam.32Perumururishqaqa jeqaramur llapanqorapitapismas jatunmiwinarin. Tsenampishqucunapis rämancunaman ratarqeshuncuna rurar cacuyan.”
Imanir Jesus iwalatsiquicunawan yachatsiconqan(Mateo 13.34–35)
33
nata Jesus yachatserqan *Diospa palabrantamoduncunamannolla cäyiyänanpaq.
4
78
34Nunacunata yachatserqa, imepisiwalatsiquicunawanran yachatseq.
cunapa yachatsiconqantamas clarunacäyitseq.
Jesus päratsin bienturnin lamar laqcheqsaqta
(Mateo 8.23–27; Lucas 8.22–25)35Patsa paqasyärëcaptinnam,
disipuluncunata Jesus nerqan:—Acu lamarpa wac tsimpanta —nir.36Tsenam tsechonunacunata dejarïcur,
Jesus yachatsicur lloqarëcanqan lanchallawanjeqariyarqan. Y tsecho quecaq lanchacunapisqepantam jeqariyarqan. 37
tinnam, llutepa bientur qallaquicorqan,lamarta laqcheqsätsirnin. Lanchamanyacuwinacaptinnam, undir qallaquicorqan.38Lanchapa qepanchonamJesus jaunanchurecur punuquicarqan. Y disipuluncunanamriyatsirnin, quenoniyarqan:—¡Mayestru! ¿Manacu imapis
qocushunqui que undiquecanqantsic!39Tsenam Jesus shärircur, queno
mandarqan:—Amana bientïnatsu; ni yacu
laqcheqsënatsu.Tsenambientupis pararerqan, y llapanmi
shumaq tranquilu ticrarerqan. 40Tsepitanamdisipuluncunata quenonerqan:—¿Imanirtaq mantsacashqa cayanqui?
¿Manacu noqaman marcäcuyanqui?41Tsenam disipuluncuna quiquincuna
pura mantsacäcur queno ninacuyarqan:—¿Queqa imano nunataq, tselaya
bientupis y yacupis mandaduntacäsuyänanpaq!
Juc nunapita *supëcunataJesus qarqun
(Mateo 8.28–34; Lucas 8.26–39)
5 1Lamarta tsimparirnam, Jesus*disipuluncunawan chäriyarqan
Gadara nishqan marcaman. 2Y
lanchapeq yarpuriptinnam, juc supëyoqnuna Jesusman corillapa ewarqan. Tsenunaqa pantiunpitam shamicarqan;3porqui pantiuncho päracoqmi carqan.Manam ni pipis tsareta puederqantsu, nicadenawan watarninpis. 4Atsca cutimcadenacunawan chaquinta y maquintapancayarqan. Peru cadenacunatapisichic ichicllam rachicacharcoq. Ymanam ni pi domineta puederqantsu5Tse nunam paqaspa junaqpa qaparirqayarir rumicunawan tsactacurnin,jircacunapa y pantiunpa puricorqan.6Carupita Jesusta riquecurninnam,
quicorqan. 7Y qayaripa queno nerqan:—Puedeq Diospa tsurin Jesus, ¿
taq noqacunawan munanqui! ¡TeytaDiosrecurmi qamta rogacoq amaimanecayämëtsu! —nir.
8Jesus, “¡Que nunapeq yarqï supë!”nishqa captinmi, tse nunacho quecaqsupë tseno nerqan.
9Tsenam supëta Jesus taporqan:—¿Imataq jutiqui? —nir.Tsenam nerqan:—Atscaq cayaptïmi, noqapa jutï “Juc
Tropa” nir.10
qan tse marcapeq mana qarqushqacayänanpaq.
11Tse quecayanqan ladun jircachomiatsca cuchicunata mitsiquicayarqan.12Tsenam supëcuna mañepa, quenoniyarqan:—¡
man yecuquiculläyänäpaq! —nir.13Jesus äniriptinnam, nunapeq
yarqurir,qan. Cuchicunaqa ishque waranqanomi(2,000) cayarqan. Tsenam, coripa ewar
cuyarqan, y shenqacar, wanuriyarqan.14Tse cuchi mitseqcunanam jinantin
marcapa estansiancunapa coripa
4 5
79
ewacuyarqan, ricayanqanta willacurnin.Y nunacunanam shayämorqan llapanpasacushqanta ricayänanpaq. 15Jesusquecanqanman chärirnam, ricariyarqantse supëyoq nunata pasepa sanutana,roparishqana y juisiunchona tëcaqta.Tseta ricarnam mantsacäcuyarqan. 16Y
nata willayarqan tse supëyoq nunata ycuchicunata ima pasayanqanta.17
napita eucunanpaq.18
nam, supëpa munenincho cacushqanunaqa rogarqan pewan eucunanpaq.19Peru Jesus manam munarqantsu antisquenomi nerqan:—Wayiquiman cutïcur castequicunata
willë qamta Dios ancupäshurniquillapanta qampaq rurashqanta.
20Y cuticurnam, Decapolis nishqanmarcacunapa purerqan Jesus pepaqllapanta rurashqanta willacurnin.Tsenam llapan nunacuna allapamantsacäcuyarqan.
Jesus cachacätsin Jairupa tsurinta y yawar ewewan qeshyaq warmita
(Mateo 9.18–26; Lucas 8.40–56)21
nam,man.nam, llutepa nunacuna ellucariyarqan.22Tsemanmi jina *ellucayänan wayichomandacoq Jairupis chärerqan. Jesustariquecurninnam,cur, 23queno rogarqan:—Warmi tsurillämi wanurinna. Acu,
eweculläshun. Yatarillaptiqueqa,cachacärirmi cawallanqa —nir.
24Tseno niptinnam, Jairuwan Jesusjeqariyarqan, y atsca nunacunamquichquinacur qepanta ewayarqan.25Tse nunacuna rurinchomi juc warmiewecarqan. Tse warmim chunca ishque
(12)qan. 26
nata pagananpaq, peru manamcachacätsiyaqtsu mas peormiantsäquicarqan. 27
nata musyarirnam, nunacuna rurinllapaJesusman witïcur mantunta yatecorqan,28shonqunllacho queno nirnin:—
pita cachacärishaq —nir.29Yateconqan öram yawar ewenin
paqwepa tsaquirerqan, y cachacärishqacanqantam mäcurerqan.
30
qanta mäcurirnin,man tumecur taporqan queno:—¿Pitaq yatamushqa ropäta? —nir.31Disipuluncunanam niyarqan:—¡Tëte, quelaya nunachoqa jucnin
jucnintaq tanqayäshunqui! Y qamqatapucunqui: ‘¿Pitaq ropätayatamushqa?’ —nir.
32Tseno niyaptinpis,pam ricachacorqan:—Mä, ¿Pish yatamashqa? —nishpa.33Tsenam warmeqa cachacärishqa
canqanta mäcurir, Jesuspa nopanmanallapa mantsacashqa qonquriquicur,llapanta willarqan.
34Tsenam Jesus queno nerqan:—Ija, noqaman marcäcurmi
cachacärerqonqui. Canan cushishqanaeuquï. Mananam mas jipanquinatsu.
35Jesus tseno parlecaptinmi,ellucayänan wayicho mandacoq Jairupa
qan queno nirnin:—Tëte Jairu,
nam. ¿Imapaqnatan Jesusta afananqui!—nir.
36Tse niyanqanta mana cäsushpamJairuta Jesus queno nerqan:—Ama mantsaquëtsu. Noqallaman
marcäquï.
5
80
37Tsenam Jairupa wayinman Jesusjeqarerqan Pedruta, Santiaguta ySantiagupa wauqin Juanllata pusharcur.Waquincuna qatiyänantaqa manammunarqantsu. 38Ellucayänan wayichomandacoq Jairupa wayinmanchärirnam, taririyarqan atscaqnunacuna qayaripa,cayaqta. 39Wayiman yecurirnam, Jesusqueno nerqan:—¿Imanirtaq quelayapa bullata rurar
waqayanqui! Wamraqa punicanllam.Manam wanushqatsu —nir.
40Tseno niptinnam, nunacunaburlapaq churar asipäyarqan.nam llapan nunacunata waqtaman Jesusqarqurirna, quiman disipuluncunawan ywamrapa papäninwan y mamäninwanyecuriyarqan wamra quecanqanman.41Tsechonam wamrapa maquinpitatsarircurnin, Jesus queno nerqan:—Talita cum —nishpa. (Tseqa:
“Wamra, sharcamï” ninanmi).42Y wamranam jinallacho sharcamur
purir qallecorqan. Tse wamraqa carqanchunca ishque (12) watayoqmi. Tsetaricarmi,yarqan 43Jesusnam nunacunatanoti carqan pitapis tseta manawillacuyänanpaq, y mandarqanwamrata pachan qarayänanpaq.
Marcancho Jesusta chiquiyan(Mateo 13.53–58; Lucas 4.16–30)
6 1Tsepita eucurninnam, marcanmanJesus cuticorqan *
wan. 2*Jamaqui junaqchonam*ellucayänan wayicho yachatsicurqallecorqan. Tse yachatsiconqantawiyarninnam, nunacuna espantacurqueno niyarqan:—¡
morqon! Quelaya yachaq cananpaq¿mechoraq yachacushqa! ¿Imanoparaqque llapan milagrucunata ruran!
3¿Manacu pëqa Mariapa wawancarpinterulla;taq, Josetaq, Simontaq y *Judastaq! ¡Ypanincunapis que marcantsicchonoqantsicwan juntutaq quecayan! —nir.Tseno nirninmi, piñarnin wiyetapis
munayarqantsu. 4Tsenam Jesus quenonerqan:—Mechopis *
yanmi, peru quiquinpa marcanchoqa,castanchoqa, y wayinchoqa manam—nir.
5
pis rurarqantsu. Antis juc ishqueqeshyaqcunallatam yatar, yatarcachacätserqan. 6
yaptinmi, Jesus peqantapistapsicurerqan.
Disipuluncunata Jesus cachan *Diospa palabranta willacuyänanpaq
(Mateo 10.5–15; Lucas 9.1–6)Tsepitanam Jesus marcan marcan
nunacunata yachatsicur purerqan.7Tsepitanam Jesus chunca ishque (12)disipuluncunata qayecur, ishquepayanme tsepapis cacharqan. Y podernintamqorqan nunacunacho *supëcunataqarcuyänanpaq. 8Y quenomi nerqan:—Ewarnin,
tsu; sinoqa shucshullata apayanqui.Ama alporjata ni mircapata ni qelletaapayanquitsu. 9Yacaräyanqequillanqiquicunallawan, y janequicunachoratashniquicunallawan ewayanqui.10Pipis wayinman posadatsiyäshuptiqui,tse wayillacho cacuyanqui tse marcapitaeucuyanqequiyaq. 11Sitsun memarcaman chäyaptiquipis nunacunachasquiyäshunquitsu,tsu; tsepeq eucurnin, chaquiquicunachopolbutapis tapsicuriyanqui. TseqaDiospa castigun janancunachonaquecanqan señalmi canqa.
5 6
81
niyaq: Juisiu junaqchomi Sodoma y
qanpeq mas feyupa Dios pecunata.
12Tsenam disipuluncuna jinantinpaewar queno yachatsicuyarqan:—Mana alli rurenincunata wanacur,
jutsata amana rurayënatsu —nishpa.13Y atscaq nunacunapitam supëcunata
qarquyarqan, y qeshyaqcunatamaseitiwan llushir,
.
Bautisacoq Juanta roquliyan(Mateo 14.1–12; Lucas 9.7–9)
14Tsenam alli rurenincunapeq Jesusallapa reqishqa ticracurerqan. Tsenamrey *Herodis pepaq musyarerqan. Ynunacunanam queno niyarqan:—
pita cawarircamur, poderyoq carespantepaq milagrucunata rurecan—nir.
15Waquincunanam niyarqan:—Pëqa Eliasmi.Waquinnam niyarqan:—
nomi —nir.16
ninnam, nerqan:—Tse nunaqa peqanta roqutsir
wanutsenqä bautisacoq Juanchi yäcawariramushqa —nir.
17Quenomi puntata pasacushqacarqan.cur Juanta cadenarcatsir carselmanllawitsishqa carqan. Herodiastaqawauqin Felipipa warmin quecaptinmi,wätaquicarqan. 18Tsemi Herodista Juanqueno piñaparqan:—¡
curnin, *Leypa contranmi rurecanqui!—nir.
19Herodiasnam Juanta chiquir imejunaq carpis,
carqan. Peru manam puederqanraqtsu.20
pis Juanta tsaparqan pipis manawanutsinanpaq. Jutsannaq alli ruraqnuna cashqanta musyarninmi, Juantarespetarqan. Tsemi yachatsicushqantaqacushi, cushi wiyacurninpis,choqa imano quetapis puederqantsu.21Tsepitanam shuyashqan junaqchärerqan. Y quenomi carqan:
qan amiguncunata,cunata, o sialnincunata y Galileachopresisaq nunacunata wayinchomicupäcuyänanpaq. 22
qanman yecurirmi,nin shumaq qatswaquicorqan. Tsetaricarmi,cuna allapa gustar cushicuyarqan.Tsemi tse shipashta Herodis queno
nerqan:—
qequim. 23Mandacunqä marcapapullanninta mañamaptiquipis,qequim. Y manam ulipashqequitsu;cumplishaqmi —nir.
24Tseno niptinnam,qan mamäninta queno tapoq:—Mamä, ¿Imatatan mañaquicü?
—nir.Mamäninnam nerqan:—Mañequï bautisacoq Juanpa
peqanta —nir.25Tsenam shipashqa Herodisman
cuticur nerqan:—Jinallacho bautisacoq Juanpa
peqanta juc platucho qoycamë —nir.26Tsenam rey Herodis allapa
llaquishqa ticrarerqan;qancunapa nopancho jurar änishqacarnam, negueta puederqantsumañashqanta. 27Tsenam jinallacho jucsoldaduta cacharqan Juanpa peqantaapamunanpaq. Soldadunam carselmanewar Juanpa cuncanta roqurïcur
6
82
28peqanta platucho aparcurnin,shipashta qoriyarqan, y shipashnammamäninta qorerqan. 29Juanpadisipuluncunanam tseta musyarirnin,
qan. .
Jesus atsca nunacunata micatsin(Mateo 14.13–21; Lucas 9.10–17;
Juan 6.1–14)30Jesuspa apostolnincunanam cutirir,
cunata Jesusta willayarqan. 31Llutepanunacuna elluquecuyaptinmi, pachatamicuyänanllapaqpis tiempu carqantsu.Tsenam disipuluncunata nerqan:—Jamacurinapaq acu eucushun
tsunyaqman —nir.32Tsenam lanchaman lloqarcur,
man. 33Peru mepa euconqantapis atscaqnunacunam ricayarqan y reqiriyarqan.Tsemi me tse marcapitapis llutepanunacuna Jesus ewanqanman llallipallallir, pepita mas puntata chäriyarqan.34Jesusnam chärir lanchapita yarpurir,tsecho atscaq nunacunata ricarerqan.Tsenam allapa ancuparqan, porqui
yarqan. Tsemi tuquilayapa pecunatayachatserqan 35Tardiyäquicuptinnam,disipuluncuna Jesusman witirirnin,queno niyarqan:—Tëte, tardiyäquicunnam. Que
tsunyaqchoqa manam ni imapis cantsu.36Que nunacunata witsiratsina itsaewayanqancho pueblucunam char,imallatapis rantirir micuriyanman.
37Jesusnam nerqan:—Qamcunam pachanqa qarayänequi.Pecunanam niyarqan:—Que tsica nunapaqqa tinconqa
qanchis quilla juc nuna uryapucurganashqan qellewan tantatarantiyämuptï, ¡imaraqchi!
38Jesusnam nerqan:—¿Eca tantataq cayäpushunqui? Mä,
ewar aberwayämï.Aberwarirnam, niyarqan:—
llam can —nishpa39Tsenam disipuluncunata Jesus
nerqan tse quecayanqan tsampamangrupipayan nunacunata tätsiyänanpaq.40Nunacunanam täcuriyarqan pitsqachuncapayan (50), y pachacpayan(100). 41Jesusnam tse pitsqa tantata yishque pescaduta tsarircur sielumanriquecur, Diosta “Grasias” nicurerqan.Tsepitanam tse tantata paquirirdisipuluncunata qorqan nunacunataqarayänanpaq. Y tsenollam tse ishquepescadutapis llapan nunacunataqararqan. 42Llapancunam micuyarqanasta teqñayanqanyaq, 43y sobra tantatay pescaduta elluriyarqan chunca ishque(12) canasta juntataran. 44
naqa llutepam quecuyarqan.llam cayarqan pitsqa waranqano.(5,000)
Yacu jananpa Jesus purin(Mateo 14.22–27; Juan 6.16–21)
45Tsepitanam Jesus disipuluncunatamandarqan lanchaman lloqarcurlamarpa wac tsimpan Betsaidamarcaman puntärëcayänanpaq.Penam tsecho nunacunata despidir
quedacorqan. 46
nam jircapa eucorqan, tsecho Diosmanjapallan mañacunanpaq
47Lamar chopinta disipuluncunalanchawan euquicayaptinnam, patsaqapaqasyärerqanna.choran japallan caquicarqan. 48Tsejircapitam ricarerqan bientu lanchata
cuna nacaquicayanqanta. Patsawarärëcaptinnam, disipuluncunaman
6
83
h 6.51-52 Cäyiyarqantsu Jesus sellama poderyoq cashqanta. i 7.7 Is 29.13.j 7.10 Ex 20.12; 21.17; Dt 5.16; Lv 20.9.
napa pasacoqno carqan. 49
nanam yacu jananpa ewaqta riquecur,alma cashqanta pensar mantsaquewan“¡Achachi!” nir, qayarïcuyarqan. 50Yllapancunam tseta ricar sellamamantsacäyarqan. Tsenam Jesusqa quenonerqan:—Balorta tsariyë. Noqam cä. Ama
mantsacäyëtsu —nir.51-52
tin, tselaya bientu pärarerqan.Disipuluncunanam allapa espantashqaquedariyarqan. Tantapita milagrururashqanta ricashqa quecarninpis, rumishonqu carninmi cäyiyarqantsu.h
Genesaret marcacho Jesus cachacätsin qeshyaqcunata
(Mateo 14.34–36)53Tse lamarta tsimparirnam,
qan Genesaret nishqan marcaman.
qan. 54Lanchapita apenas yarpuriyanqanöram nunacuna Jesusta reqiriyarqan.55Tsenam tse particunapita ewar Jesusmecho canqantapis tapuquicuryanqeshyaqcunata quirmapa wanturishqapeman apayarqan. 56
pis, estansiacunapapis, caseriucunapapisJesus ewanqanmanmi plasacunachoqeshyaqnincunata apar shuyecatsiyaq. Yrogayaq qeshyaqnincuna mantunpacuchunllatapis yatecuyänanpaq. Y yataqcaqqa llapanmi cachacäyaq.
Jesus yachatsicun imanir nunacuna mana alli ruraq cayanqanta
(Mateo 15.1–20)
7 1Tsepitanam Jerusalenpita ewaq*fariseucuna y *ley yachatsicoqcuna
Jesusman witiyarqan. 2Pecunam Jesuspa*disipuluncuna maquincunata mana
paqacushpa miquicaqta ricarnin, “Diospacontranmi rurecuyan” nir, pensayarqan.3Fariseucunaqa llapan *wanmi manaraq micur maquincunataallipa paqacuyaq. Tseno rurayänanpaqmiune awilitucuna yachatsishqa cayarqan.4Tsemi callipeq cutirpis, manaraqmaquincunata paqacorqa manamicuyaqtsu. Atscam costumbrincunacarqan. Tsemi asta tasancunatapis,platuncunatapis, eru mancancunatapis,täcuyänancunatapis paqayaqraq.5Tsenam Jesusta fariseucuna y leyyachatsicoqcuna queno tapuyarqan:—¿
tsu! ¿cunata mana paqacushpa micuyan!
6Jesusnam nerqan:—¡Ä, alli tucoq nunacuna! Rasontam
*profeta Isaiaspis qamcunapaq Diosnishqanta queno escriberqan:
wanmi respetamaq tucuyan;Peru shonquncunachoqa manamyarpäyämanpistsu.
7 Nunacunapa costumbrincunallatayachatsicuyaptinmi,
adorayämanqanpis sirwintsu’,i nir.8Tsemi Teyta Dios mandacushqancunatajaqirïcur,
tasacunata paqellapaqyarparäquicayanqui.
9Jina quenopis nerqam:—
ninta juc cuchuman churaricur,costumbriquicunata ruraquicayanqui.10*Moises escribishqan leychomi quenonin: ‘Tëtequita, mamequita alliparicanqui’ nir. ‘Y mamanpaq mana alliparlaqtaqa wanuratsiyätsun’,j nir.
6 7
84
k 7.19 *Moisespa leyninchomi mandacorqan reqishqallata micuyänanpaq. l 7.26 *Israelnunacuna manam juntacuyaqtsu waquin nasion nunacunawan.
11
qui, ‘Papä, mamä, yanapeniquitamanam puedïtsu. QuecapamanpisDiosllapaqmi’ nishpa, niyänanpaq.12Tseno yachatsirmi, mañecatsiyanqui,mamäninta papäninta manayanapayänanpaq. 13Tsenomi Diosmandacushqancunata juc cuchumanchurarir, une costumbriquicunallatajuctapis wactapis yachatsircaquicayanqui.”
14
nata qayecur Jesus queno nerqan:—¡Canan shumaq wiyacurnin,
llapequicuna cäyiyämë! 15Manamjaqpita ruriman yecoqtsu nunataqamelanepaqta ticratsin, sinoqa rurishonqupita jaqman yarqamoqmi.16Que niyanqaqta wiyacoq carqa
—nir.17Tsepitanam tsecho nunacunata
jaqirïcur,qan.qan tse yachatsicushqancunata shumaqcäyïcatsinanpaq. 18Jesusnam nerqan:—¿Qamcunaqa upachi cayanqui!
Manam imatapis micuyanqanpitatsununacunaqa melanepaq cayan. 19Imamiquipis manam shonqumantsu yecun,sinoqa pachamanmi.Tsepitanam pasaratsimuntsic. (Tseno
nirmi, Jesus yachatsicorqan llapanmiquitapis micunapaq alli canqanta.)k
20Tsepitanam nerqan:—Quiquin nunapa mana alli
yarpeninmi melanepaqta ticratsin.21-22
nacho yarpar quecunata rurayan:majayoq quecarmi jucwan jucwanyachacuyan; y mana majäcushpamjucwan jucwan puricuyan. Nunamayincunatam wanutsiyan; suwam y
codisiosum cayan, nuna mayincunatammaldata rurayan, ulim cayan,qanta mana teqñapucäcoqmi cayan,embidiosum cayan, wasa rimam cayan,musyaq tucoqmi cayan y imatapis llutancamanllatam ruraquicayan. 23Tse
char rurarmi, nunacunaqa melanepaqticrariyan.
Caru marca warmiJesusman marcäcun
(Mateo 15.21–28)24Tsepita yarqurirnam,
nishqan marcacunapana Jesus eucorqan.Tsechona quecanqanta nunacunamusyayänanta mana munarnam, jucwayiman yecuquicorqan.pis nunacunaqa musyariyarqam.25Tsecho quecanqantam supëyoqshipashpa mamänin musyarerqan. Tsewarmim Jesuspa nopanman ewarnin,qonquriquicorqan. 26
qan wawanpita supëta qarqurinanpaq.Tse warmeqa Grecia nasionpitamcarqan, Sirofenicia marcacho yuricoq.l
27Tsenam Jesus nerqan:—Canan öram marca mayïcuna
yanapepaq quecayan. Sitsun qamtayanapecushqequi, tseqa canqa imecawamracunata tantata miquicayaptinqochirir, allqucunata qarecoqcuentachi.
28Warminam nerqan:—Aumi ari, Tëte. Peru imano
captinpis, siemprim wamracuna tantatamicuyaptin mesapita shicwaqllatapisallqucuna micurilläyan.
29Tsenam Jesus nerqan:—Tsetaqa allitam nirinqui. Canan
cutiquï. Tseno parlanqequirecurmi,wawequipita supë eucushqana.
7
85
30Tseno niptinnam, wayinman cuticurshipashninta cämarëcaqta tarirerqan, ysupëqa pepita yarqushqanam carqan.
Mana wiyaq gagutaJesus cachacätsin
31Tiro marcapita cuticurnam, Sidonmarcapa y Decapolis marcacunapapasar Galilea Lamarman Jesuschärerqan. 32Tsecho quecaptinmi,apayämorqan mana wiyaq gaguta.Chäratsirnam, Jesusta rogayarqan tsenunata cachaquecatsinanpaq. 33TsenamJesusqa, juc laduman japallantapusharir, tse sordupa rinrinman deduntayacarerqan. Tsepitanam deduntatoqapurir, gagupa qallunta yatarerqan.34Tseno rurarirnam, sieluman ñuquircurllaquicurir, queno nerqan:—¡Efata! —nishpa. (Efataqa
“Quichaquë” ninanmi.)35Tse öram rinrin wiyarerqan, y
qan. 36Tse rurashqancunata manapitapis willacuyänanpaqmi Jesusnoti cacorqan. Peru tselaya noti caquicaptinpis,qan. 37Tsemi espantacur, quenoniyarqan:—¡Llapan rurashqancunapis allapa
allim; asta sorducunatapis wiyatsinmi ymuducunatapis parlatsinmi! —nir.
Tantata Jesus miratsin chuscu waranqa (4,000) nunacuna
micuyänanpaq(Mateo 15.32–39)
8 1Juc cutinam Jesusman atscaqnunacuna yape ellucayashqa
quecayarqan. Micuyänanpaq manaimapis captinnam, *disipuluncunataJesus qayarir queno nerqan:
2—Que nunacunata allapamancupëcü. Quima junaqnam quechonoqawan quecayan; y manam ni
imallapis micuyänanpaq cantsu.3Waquincunanäqa allapa carupitamshayämushqa, mallaqta wayincunamancachecuptïqa, nänichochi mallaqewanishquiriyanqa.
4Disipuluncunanam queno niyarqan:—Peru quechoqa tsunyaqchomi
quecantsic. ¿Mechoraq miquita tarishunquetsica nunacuna micuyänanpaq!—nir.
5Jesusnam queno taporqan:—¿Ecallataq tantequicuna quecan?
—nir.Pecunanam yasquiyarqan:—Qanchisllam quecan, Tëte —nir.6Tsenam Jesusqa nunacunata nerqan
pampaman täcuriyänanpaq.tinnam, qanchis tantata tsarircur, Diosta“grasias” nicurir paquirerqan.nam disipuluncunata qorerqan.nam nunacunata qarayarqan. 7Jinacayäporqanmi juc ishque uchusaqpescaduncunapis. Tsetapis jinatsarircurmi, Diosta “Grasias” nïcorqan.Tsepitanam disipuluncunata nerqannunacunata qarayänanpaq. 8Llapan
qanyaq. Tsepitapis qanchis canastajuntataran sobraqcunata elluriyarqan.9Tsecho micoqcunaqa cayarqan chuscuwaranqanomi (4,000).nam, nunacunata witsiratserqan.10Tsepitanam disipuluncunawanlanchaman lloqarcur Dalmanutanishqan marcaman eucuyarqan.
*Fariseucuna mañacuyanmilagruta Jesus rurananpaq
(Mateo 16.1–4; Lucas 12.54–56)11Chäriyaptinnam, fariseucuna ewar
Jesusta mana alliman ishquitsitamunarnin, queno niyarqan: —Mä, imamilagrullatapis Diospa poderninwanruraramï —nir. 12Tseno niyaptinnam,Jesus llaquicurir, queno nerqan:
7 8
86
m 8.15 Jesus lebaduran iwalatsiconqanqa carqan *fariseucunapa mana alliyachatsiquinincunam.
—¿Imanirraq que nunacuna tsenomilagrutaraq munayan? Peru manamricayanqatsu.
13Tseno nirirninnam, pecunatajaqirïcur lanchaman lloqarcur lamarpawac tsimpanman disipuluncunawaneucuyarqan.
Fariseucunapa yachatsiquininpita cuidacuyë
(Mateo 16.5–12)14Tse eucurninnam, disipuluncuna
mircapa apeta qonqecuyarqan. Juctantallam lanchacho quecarqan. 15Tsenoeuquicarnam, Jesus pecunata quenonoti carqan:—Cuidacuyë fariseucunapa y rey
*Herodispa lebadurancunapitam —nir.16Disipuluncunanam mana cäyir,
quiquincuna pura queno ninacuyarqan:—Tantata qonqecamushqa cashqam
tseno nimantsic —nir.17
nam, Jesus queno nerqan:—¿Imanirtaq tantequicuna mana
canqanta yarpacachäyanqui? ¿Imalayachucru shonqutaq cayanqui? ¿Manacucäyiyanqui imapaq parlecanqäta?18¿Imanirtaq cullu rinri cayanqui!¿Manacu riquecarpis cäyiyanquiraq!¿Manacu yarpäyanqui 19
pita pitsqa waranqa (5,000) nunacunatamicuratsiptï eca canasta juntatasobracunata elluyanqequita!Pecunanam niyarqan:—Chunca ishquetam (12) —nir.20Jina qanchis tantallapita chuscu
waranqa (4,000) nunacunata qarariptï,¿eca canasta juntatataq sobrataelluriyarqequi?Pecunanam niyarqan:—Qanchistam —nir.
21Tsenam Jesus nerqan:—Tseno quecaptinpis, ¿manacu
cäyicuyanquiraq!
Betsaida marcacho wiscutaJesus cachacätsin
22Tsepitanam Betsaida marcamanchäriyarqan. Tsecho quecayaptinnam,Jesusman juc wiscuta apayämorqan, y
paq. 23Tsenam wiscuta jancharcur tsemarcapa washaninman apacorqan.Tsechonam wiscupa nawinman toqecur,yatecur taporqan:—¿Imallatapis ricanquinacu? —nir.24Tse wiscunam ricachacurir nerqan:—Aumi, Teyta. Monticunatano
nunacunata pureqtam riquecä.25Tsenam nawinta yape Jesus
yatecuptin, paqwena cachacärerqan, yallinam llapantapis ricarqan. 26Tsenamtse nunata Jesus queno nerqan:—Ama que marcaman yequïtsu
cachacätsenqaqta, antis wayiquiman ras—nir.
“*Dios Acrashqanmi canqui”nin Jesusta Pedru
(Mateo 16.13–20; Lucas 9.18–21)27Tsepitanam disipuluncunawan Jesus
man. Tseman ewarëcarnam,cunata queno taporqan:—¿Pi canqätataq nunacuna niyan
noqapaq?28Pecunanam queno niyarqan:—Waquinmi niyan qamqa bautisacoq
Juanshi canqui. Waquinnam niyanDiospa *profetan Eliasshi qamqa canqui.Waquincunanam niyan “Diospa uneprofetanchi” nir, niyäshunqui.
8
87
n 8.34 Une *Roma nunacuna cruscho wanutsiyaq nunacunata.
29Tsenam Jesus nerqan:—Qamcunaqa, ¿imataq niyanqui?
¿Pitaq cä?Tsenam Pedru queno nerqan:—Qamqa Dios Acrashqanmi canqui,
Tëte —nir.30Tseno nïcuptinnam, Jesus nerqan:—
tsu —nir.
Wanutsiyänanpaq caqtaJesus willacun
(Mateo 16.21—28; Lucas 9.22—27)31
paq willapäcur nerqan *DiospitaShamushqa Nunata jipatsiyänanpaqcaqta, y autoridacuna, *saserdoticunapamandacoqnincuna y *cuna chiquir wanutsiyänanpaq caqta, yquima junaqllata cawariramunanpaqcaqta. 32Tseno cananpaq cashqantaclaru willaquicuptinnam, JesustaPedroqa juc laduman japallanta qayarirpiñaparqan.
33
cunata allipa ricarëcur, Pedruta quenonerqan:—¡Quepeq yarqï, diablu! Qamqa
manam Teyta Dios munashqannotsuyarpanqui;qannollam yarpanqui.
34
nata qayarir queno nerqan:—
nenqa, quiquinpa muneninta jaqiricur,*crus apaqnon noqata qatimätsun.35Pipis caweninllapaq yarparaq caqqaushacanqam; peru noqarecur y alliwillaquinïrecur caweninta oqraq caqqawine cawetam tarenqa. 36Porqui¿imapaqraq juc nunata sirwenqajinantin mundupa dueñun canqanpis,wiñe caweta mana lobraptin! 37Tsemi
metsica imayoq carpis, ni pi cawenintarantita puedintsu. 38Sitsun noqamanmana marcäcoq jutsasapa nunacunapanopancho pipis noqapita y alliwillaquinïpita penqaconqa; tsenollamDiospita Shamushqa Nunapis pepitapenqaconqa que patsaman *DiosYayapa poderninwan y santu *nawan cutimur.
9 1Tseno nirirnam, nerqan:—Quetapis shumaq cäyirayämë:
Canan quecho quecaqcunapitaqa
raqtsu,nin chämushqanta ricayanqequiyaq.
Jesus chipapäquicarjircacho ticracurin
(Mateo 17.1–13; Lucas 9.28–36)2Tsepita joqta junaqtanam jircaman
Jesus ewarqan Pedruta, Santiaguta, yJuanllata pusharcur. Tsechomiricarëcayaptin,qan. 3Ropannäqa imano shumaqmichipapecorqan. Tseno yulaqtaqa manamni pi alli taqshaqpis yulaqätsinmantsu.4Tseno quecaptinnam, Moisesta yEliasta Jesuswan parlecayaqtaricariyarqan.
5Tsenam Jesusta Pedru queno nerqan:—Mayestru, ¡imalaya allim quecho
quecantsic! ¡Quima tsucllatarurecushun: jucta qampaq,paq y juctana Eliaspaq! —nir.
6Allapam mantsaquecuyarqan. Manaimanopis queta puedirninmi, Pedrutseno nïcorqan.
7Tseno parlecayaptinmi, pucute limputsapärerqan. Y pucute rurinpitanamqueno parlamoqta wiyayarqan:—Quemi cuyë tsurï. Pe
yachatsiyäshunqequita wiyacuyë—neqta.
8 9
88
8Tsepita yape ricarcuyänanpaqqamananam pitapis pecunawan quecaqtaricayarqanatsu. Jesusllatanamricariyarqan.
9Jircapita urärëcamurnam, Jesuspecunata nerqan ricayanqancunatapitapis mana willacuyänanpaq asta*Diospita Shamushqa Nuna wanurircawarimonqanyaq.
10
yarqantsu. Peru quiquincuna purallamtapunacuyarqan, “¿Ima ninanraqwanushqacunapita cawarimiqa?”nishpa. 11Tsepitanam Jesusta quenotapuyarqan:—Teyta, ¿Imanirtaq *
cunaqa niyan *Dios Acrashqanshamunanpaqqa puntataran *profetaElias shamonqa nishpa?
12Tsenam Jesus nerqan:—Aumi, pecuna niyashqannollam
Eliasraq puntata shamunan carqanllapanta alistapäcoq. Peru *Diospapalabranchomi jina escribirëcanDiospita Shamushqa Nunata jipatsirallqutsayänanpaq caqtapis. 13Claruparlaquichoqa Eliasqa shamushqanam ymunayanqanta niräyanqantam petaruracuyarqan. Tseno pasacunanpaqcaqtaqa Diospa palabranchomiwillacun.
Jesus cachacätsin supëyoq wamrata(Mateo 17.14–21; Lucas 9.37–43)
14Waquin caq *disipuluncunamancutiramurnam,coqcunawan liryaquicayaqta. Y astcaqnunacunam jiruroq tsecho quecayarqan.15Tsenam Jesusta riquecurnin, allapacushishqa nunacuna saludaqcoripäcuyarqan.
16Jesusnam disipuluncunata nerqan:—¿Imanirtaq pecunawan liryayanqui?17Tseno tapucuptinnam, juc nuna
queno nerqan:
—Teyta, qammanmi supëmuduyätsishqa tsurïllata apamorqö.18Petam mecho quecaptinpis, supëillaqpita seqicacharcun. Ataquinotsarirninmi, patsaman seqirir, quiruntaruchuchütsir, pushoquta cachutsin.Tsarenqan öranäqa garutinomi ticrarin.Disipuliquicunatam rogacullarqö supëtaqarquyänanpaq, peru pecunaqa manampuediyashqatsu.
19Jesusnam nerqan:—¡Allau, mana marcäcoqcuna!
¡Imecamayaqraq qamcunawanquecashaq! ¡yashqequi! ¡Wamrata queman apayämï!—nir.
20Wamrata aparëcayaptinnam,Jesusta tse supë riquecur wamrata
corqan limpu pushoqutapis cachutsir.21Tsenam Jesusqa wamrapa papäninta
queno taporqan:—¿Imepitataq que tsuriquita tseno
pasan? —nir.Papäninnam nerqan:—Llullu queninpita patsam, Tëte.
22Atsca cutinam ninamanpis,pis tse supë wanutsita munarnin jitarushan. Imallatapis rureta puedirnenqa,canan ancupëcallämar yanapecalläyämë—nir.
23Jesusnam nerqan:—¿Puedirnenqa nimanquitsun?
¡Marcäcoqcunapaqqa imapisruracanqam!
24Tsenam tse wamrapa papäninqayarïcorqan:—Qamman marcäcullämi, Tëte, y mas
marcäcallämunäpaq yanapecallämë—nir.
25Tsenam allapa atscaq nunacunaellucayaqta ricarnin, demoniuta Jesuspiñapar queno nerqan:—Sordu mudu ticratseq supë que
wamrapita euquï, y cananpita witsepa
9
89
ama que wamraman cutinquinatsu—nir.
26Tseno niptinnam, wamrata supëataquino tsarircur,tsir, qayaritsir, tapsicacharcorqan.Eucuptinnam, wamra wanushqanoticrarerqan. Nunacunanam niyarqan:—Wamra wanurillan —nir.27Peru maquinpita tsarircur Jesus
sutarcuptinnam, wamrasharcaramorqan.
28Tsepitanam juc wayiman Jesusyecuriptin disipuluncuna japallanllatanatapuyarqan queno nishpa:—¿Imanirtaq noqacuna puediyarqötsu
wamrapita supë qarqita? —nir.29Tsenam Jesus queno nerqan:—Quenolaya supëtaqa qarquntsic
—nir.
Jesus yape willacun wanutsiyänanpaq caqta
(Mateo 17.22–23; Lucas 9.43–45)30-31Quecayanqanpita eucurnam,
Jesus disipuluncunawan pasacuyarqanGalilea probinsiacho marcacunapa.Disipuluncunata yachatsinan captinmi,waquin nunacuna tsemanewayänantaqa munarqantsu. Tsechomi*disipuluncunata queno nerqan:—Diospita Shamushqa Nunatam
yanqa. Pecunam wanutsiyanqa; peruquima junaqllatam cawarimonqa.
32Tseno willecaptinpis, disipuluncunamanam cäyiyarqantsu, peru tapiquitaqamantsacuyarqam.
Jesus yachatsin qollmishonqu queta
(Mateo 18.1–5; Lucas 9.46–48)33Tsepitanam Capernaum marcaman
nata Jesus taporqan queno:
—Sharëcamushqa ¿imatataq liryartapunacuyarqonqui?
34
cuna pura piñatsinacuyarqan, llapanpitamas presisaq queta munarninmi. Tsemitseta willequita penqacuyarqan.35Tsenam Jesusqa täcurir, chuncaishque (12) disipuluncunata qayarirqueno nerqan:—Meqequipis presisaq queta munarqa,
waquincunapita mas qollmi shonqumcayänequi, y pi metapis sirwiyänequim.
36Tseno nirirnam, juc wamrata qayarirchopincunaman shäratserqan.nam wamrata mellqarcur, queno nerqan:
37—Pipis queno wamrata jutïchochasquerqa, noqatam chasquiman; ynoqata chasquimarneqa,cachamaqnïtapis chasquenqam.
Mana contrantsic caqqa fabornintsicmi
(Mateo 10.42; Lucas 9.49–50)38Juannam queno nerqan:—Mayestru, noqacunam ricayarqö juc
nunata supëyoq nunacunapita*supëcunata jutiquicho qarqoqta. Perumana noqantsicwan puriptinmi,michäyarqö.
39Tsenam Jesus queno nerqan:—Ama michäyanquimantsu carqan.
Pipis noqapa jutïta mentarir imamilagrutapis rurarqa ¿imanoparaqnoqapa conträ canman? 40Pipis manacontrantsic carqa, noqantsicwanmiquecan. 41Rasontam niyaq: Noqataqatiyämashqequirecur pipis juc tasayacullatapis qarecuyäshuptiqueqa, tsenunatam Dios paganqa.
Jutsata mana ruranantsicpaqJesus yachatsicun
(Mateo 18.6–9; Lucas 17.1–2)42
corqan: “Que wamracunano qollmi
9
90
o 9.49 Creyicoqcunaqa imeca cachitashqa etsano carmi, imeca pruebata nina rupecaqpanopasantsic, Teyta Dios munashqanno cawacunantsicpaq. p 10.4 Dt 24.1-4. q 10.6 Gn 1.27.r 10.8 Gn 2.24.
shonqunwan noqaman creyicamoqcunatapipis jutsaman ishquitseqcunataqa; masallim canman tse nunapa cuncanmanjatun mulinu rumin watarcur lamarmanjitarcuyänan. 43Tsemi willayaq:
niquita munanqa, roquriquï. Mas allimcanqa mancullapis wiñe cawemanchäyänequi, ishcan maquiquiwan imepismana upeq nina in ernuman ewanqequipitaqa. 44
imepis wanuyantsu. Ninapis manamupintsu. 45Tsenolla chaquiqui jutsarureman apashuptiquipis roquriquï. Masallim canqa tseno cutu chaquillapis wiñe
wan imepis mana upeq in ernumanchanqequipitaqa. 46
pis manam wanuyantsu. Ninapis manamupintsu. 47Y sitsun nawiqui jutsarureman ishquitsishunqui, oqtirir jitariquï.Mas allim canqa wiscullapis Diospamandaquininman chänequipaq. Manatseqa ishcan nawiquitawanmi in ernuman Dios jitarpushunqui. 48Tsechoqacurucunapis manam wanuyantsu. Ninapismanam upintsu.
49“Y qamcunaqa imeca ninawancachitashqa cuentam quecayanqui.o50Cacheqamiquicunatamishquitsinanpaqmialli. Peru cachi qamläcurerqa, ¿raq yapemishquinta cutitsinman? Tse allicachi cuentanomi qamcuna cayanqui,jucniqui jucniquipis shumaq cawacorqa.”
Jesus yachatsicun mana diborsianacuyänanpaq
(Mateo 19.1–12; Lucas 16.18)
10 1
nam, Judea probinsiaman chärirJordan mayuta tsimparerqan.
qan, y imepis yachatsicushqannomi jinapecunatapis Jesus yachatserqan.
2Tsenam *fariseucunaqa, Jesusmanwitïcur yachatsiquinincho pantatsitamunar, queno tapuyarqan:—¿*Leynintsiccho permitincu
paq? —nir.3Tsenam Jesus nerqan:—*Moises escribishqan leycho
¿imanotaq Dios mandacun?4Pecunanam niyarqan:—Moises escribishqan leyqa quenomi
mandacun: ‘Meqan nunapis warminpitaraquiqueta munarqa, diborsio papeltarmecur raquicacuritsun’,p ninmi —nir.5Tseno niyaptinnam, Jesus nerqan:—Rumi shonqu cayaptiquim, Moises
tseno mandacorqan.6 Peru Teyta Diosqa,Que patsata camarnin,warmita ollqutam camarqan.q
7 Tsemi, ollqu jaqirenqa mamantayayanta
warminwan juntacäyänanpaq,8 Y ishcancunapis jucnollanam
ticrariyanqa.rTsemi ishcaqnatsu cayan, sinoqajucllellanam. 9Tseno captinmi, Diosjuntashqantaqa mana pipisraquinmantsu.
10Tsepitanam juc wayicho quecar,Jesusta *disipuluncuna tapuyarqan tseasuntuta maslla cäyiparatsiyänanpaq.11Jesusnam queno nerqan:—Meqan nunapis warminpita
diborsiacurir jucwan casacorqa, puntacaq warminta jalucurmi jutsamanishquirin; 12y meqan warmipisqowanpita diborsiacurir jucwan
9 10
91
s 10.19 Ex 20.12-16; Dt 5.16-20.
casacorqa, jina qowanta jalucurmijutsaman jina ishquirin.
Jesus yachatsicunwamracunano canapaq
(Mateo 19.13–15; Lucas 18.15–17)13Tsepitanam nunacuna ñushpi
wamrancunata Jesusman apayarqanyatar bendisinanpaq;nanam wamra apaqcunatapiñapäyarqan. 14Tseta riquecurnam,Jesus piñacurcur disipuluncunata quenonerqan:—¡Noqaman wamracuna
shayämutsun! ¡Ama michäyëtsu! Quewamracunano caqcunapaqmi Diospamandaquinenqa. 15Rasontam niyaq:Sitsun Diospa mandaquininta quewamracunano mana chasquiyanqui,manam tse mandaquimanyecuyanquitsu.
16Tseno nirnam, tsecho quecaqwamracunata mellqarcur, pecunamanmaquinta churar bendisicorqan.
Juc ricu tapun Jesusta sieluman imano yecuna cashqanta
(Mateo 19.16–30; Lucas 18.18–30)17Tsepita eucuyänanpaq Jesus
yarqurëcaptinnam, juc nuna corillapapeman chärir qonquricur quenotaporqan:—Alli mayestru, wac bidacho wiñepa
cawanäpaq ¿imatataq rurashaq?18Jesusnam yasquerqan:—¿Imanirtaq ‘Alli’ nimanqui?
Jucllellam alleqa, y tseqa Diosllam.19Dios mandacushqancunata qamqamusyanquim. Quenomi nin: ‘Nunamayiquita ama wanutsinquitsu.Majayoq quecar, ama jucwan jucwanqayachacunquitsu. Ama suwacunquitsu.Ama nuna mayiquipaq ulicurcur mana
caqta parlanquitsu. Ama nunamayiquita engañanquitsu. Tëtequita,mamequita respetanqui.’s
20Jesus tseno nïcuptinnam, tse nunaqueno nerqan:—Wamra quenïpitam tsecunataqa
llapanta cumplicä, tëte.21Tseno niptinnam, nunata ricarärir
ancupar nerqan:—Jucran ruranequi pishin. Canan
cur, tse qelleta wactsacunata qoyquï.Tseno ruraptiquim, sielucho manaushacäcoq fortunequi canqa. Tsenorurarïcur, noqata qatimë.
22Tseno nïcuptinnam, allapa llaquicury yarpacachar eucorqan, porqui allaparicum carqan.
23Tseno eucuptinnam, jinantinmanriquecachärir disipuluncunata quenonerqan:—¡
man capoqyoq nunacuna yecuyänan!24Jesus tseno nïcuptinnam,
cunaqa mantsacashqa quedariyarqan.Tsenam Jesus yape queno nerqan:—Cuyë wamralläcuna, ricucunapaqqa
allapa sasam Diospa mandaquininmanyecuyänan. 25¡Porqui mas alerimawjapa uchcunpa juc *man, juc capoqyoq nuna Diospamandaquininman yecunanpitaqa!
26Tseta wiyecurnäqa,cuyarqan. Y jucnin jucninmi quenotapunacuyarqan:—Tseno captenqa, ¿pillanataq
salbaconqa! —nir.27Jesusnam disipuluncunata alli
ricarëcur nerqan:—Quiquincunallapitaqa manam pipis
salbaquita puediyantsu, Teyta Diosllamnunacunataqa salban, porqui Diospaqqamanam imapis sasatsu.
10
92
t 10.38 *Griegu idiomacho nin “¿Uponqäno asqaq upita, y bautisaconqäno bautisaquitapuedinquicu?” Asqaq uponqa ninanqa y bautisaconqäno ninanqa queno ninami:¿Puediyanquimantsuraq noqano sufrimientucuna paseta? u 10.39 Griegu idomacho nin,“Noqanomi asqaqta upuyanqui, y bautisacuyanqui.”
28Tsenam Pedru queno nerqan:—Tëte, noqalläcunaqa llapantam
jaqiriyarqö, qamta qatiyänaqpaq.29Jesusnam nerqan:—Rasontam niyaq: Diospa alli
willaquininrecur y noqarecur pipiswayinta, wauqincunata, panincunata,tëtanta, mamanta, wamrancunata ychacrancunatapis jaqirerqa, 30tsellapanta jaqirenqanpitam pachaq (100)cuti masta wayinta, wauqincunata,panincunata, tëtanta, mamanta,wamrancunata y chacrancunatapis quetiempucho chasquenqa y que patsachonacar jiparninpis, wac bidachoqawiñepanam cawanqa. 31Peru canantiempu presisaq caqcunam qepachocayanqa, y mana presisaq caqcunanampuntacho cayanqa.
Jesus yape willacun wanutsiyänanpaq caqta
(Mateo 20.17–19; Lucas 18.31–34)32Tsepitanam Jerusalenman
ewarëcayaptin, disipuluncunapapuntancunata Jesus ewecarqan.Disipuluncunanam yarpacacharewecayarqan.
qan. Tsenam chunca ishque (12)
nin, yape willarqan imapis pasananpaqcaqta, queno nishpa:
33—man ewecantsic. Tsechomi *DiospitaShamushqa Nunata *saserdoticunapa
coqcunaman entregayanqa. Pecunanamwanutsiyänanpaq condenar mana*israel nunacunaman entregayanqa.
34Tsechonam burlapar, toqapur feyupaastayanqa. Tsepitanam wanutsiyanqa;peru quima junaqllatam cawarimonqa—nir.
Santiagu y Juan mandacoqqueta munayan(Mateo 20.20–28)
35Tsepitanam Zebedeupa tsurincunaSantiagu y Juan Jesusman witïcurqueno niyarqan:—Mayestru, jucta rogaculläyashqequi
—nir.36Tseno niyaptinnam, Jesus nerqan:—¿Imallatataq munecayanqui?
—nishpa37Pecunanam niyarqan:—Änicalläyämë mandaquiniquicho
quecaptiqui, jucnï derechu ladiquiman yjucnïna itsoq caq ladiquiman tecurmandacuyänäpaq.
38Tseno niyaptinnam, Jesus nerqan:—
tsu imata mañacayämanqequitapis.¿Qamcuna puediyanquimantsuraq noqapasanäpaq caqcunata paseta?t
39Pecunanam “Aumi, puedilläyämi”niyarqan.Jesusnam nerqan:—Änirpis rasonpam noqa pasanqäno
sasacunata pasayanqui;u 40peru derechu
nanpaqqa manam noqatsu dispunï.Tsetaqa Papänïllam dispunishqana.
41Tseta wiyecurnam, chunca caqdisipuluncunaqa,pita piñacurcuyarqan. 42Tsenam llapandisipuluncunata qayarir queno nerqan:—Musyayanqequinomi Diosman
10
93
naqa nunacunata allqutsayan, y puedeqquenincunaman atenicurmi, nunacunatamunashqanta rurayan. 43
choqa manam tsenotsu canqa.pis mandacoq queta munarqa,llapantam sirwiyänequi. 44Meqequipismayor queta munarqa, llapanpaesclabun cuentam cayänequi. 45
llam Diospita Shamushqa Nunapis quepatsaman shamushqa nunacunata
paq, y manam peta sirwiyänanpaqtsu.
Jesus cachacätsin wiscu Bartimeuta(Mateo 20.29–34; Lucas 18.35–43)
46Tsepitanam Jerico marcamanchäriyarqan.nawan y atscaq nunacunawan Jesuseucurëcarnam, näni cuchunchotariyarqan juc wiscu nunata caridatamañacur tëcaqta. Tse wiscoqa carqanTimeupa tsurin Bartimeum. 47Tsewiscunam Jesus Nazaret nunashamicaqta musyarir, qayaripa quenoqayacorqan:—¡*Davidpa castan Jesus,
ancupëcallämëri! —nir.48Tsenam nunacuna upällatsita munar
wiscuta piñapäyarqan, peru wiscoqamasran queno nir, qayaricachäcorqan:—¡Davidpa castan Jesus,
ancupëcallämëri! —nir49Tseta wiyecurnam, shäcurir Jesus
queno nerqan:—Taqe nunata qayayämï —nir.Wiscuman ewarninnam, queno
niyarqan:—¡Balorta tsaricur, ras sharcamï!
Jesusmi qayecashunqui —nir.50Tsenam wiscoqa aqshunantapis
jitarïcur juclla sharcur Jesusmanewarqan.
51Jesusnam taporqan:—¿Imata ruranätataq qampaq
munanqui?
Wiscunam nerqan:—¡Ricachaquitam munallä, Tëte!
—nir.52Tsenam Jesus nerqan:—Canan ewaquïna. Noqaman
marcäcamurmi, cachacärerqonqui. Tseöram wiscu ricachacurerqan, y Jesuspaqepanta eucorqan.
Jesus yecun Jerusalenman(Mateo 21.1–11; Lucas 19.28–40;
Juan 12.12–19)
11 1Jerusalenman yequicarnam,Olibus nishqan jircacho quecaq
Betfage y Betania marcacunapachäriyarqan. Tsepitam Jesus ishcaq*disipuluncunata cacharqan, 2quenonishpa:—Ewayë taqe ricaquecamoq
marcaman. Chärirnam, taririyanquimanaraq pipis montashqan pollinuashnu watarëcaqta. Tse ashnuta pascarirapayämunqui. 3
qui: ‘¿Imapaqtaq ashnuta pascayanqui?’nishpa, ‘Teytam nesitan. Rasllamcutiratsiyämushaq’ niyanqui.
4Tsenam ewarnin, taririyarqan wayipuncu nänicho ashnutaqa watarëcaqta.Tsenam pascayarqan. 5Tsecho quecaqnunacunanam queno tapuyarqan:—¿Imatataq rurayanqui? ¿Imapaqtaq
que ashnuta pascayanqui? —nir.6Tsenam Jesus nenqannolla niyaptin,
dejariyarqan apayänanpaq. 7Tsenamashnuta aparcur Jesus caqmancuticuyarqan. Chäratsirnam,
paq. Montashqa ewarëcaptinnam,8atscaq nunacuna aqshunancunataqoturïcur näniman mashtayarqan; ywaquincunanam monticunapa rämantapaquirir qopiyarqan. 9
nam Jesuspa puntanta y qepantaewaqcunaqa, cushicur qaparir qayarirqueno niyarqan:
10 11
94
v 11.9 Sal 118.25-26. w 11.17 Is 56.7; Jer 7.11.
—¡Alabashun Diospa shutinchoshamoqta!v 10¡Cananqa mandaquininbendisishqam canqa une papänintsic*Davidpa mandaquininno! ¡yaqmi sielucho quecaq Dios! —nir.
11Jerusalenman chärirnam, Jesusqa*templuman yecurerqan. Tsechoimecacunatapis cösa ricapäcurirnam,tardiyäquicuptinna,qan chunca ishque (12)apostolnincunawan.
Igus montita Jesus maldisyicun(Mateo 21.18–19)
12Waränin qoyanam Betaniapitaeucurëcayaptin Jesuspa pachanwaqacurcorqan. 13Tsenam atscaraprayoq igus montita ricarir ewarqan“¿Mä, frutan cancush?” nir. Perumanaraq igus tiempu captinmi, frutancarqanraqtsu. Rämanllaraq quecarqan.14Tsenam igus montita Jesus quenonïcorqan:—Cananpita witsepa mananam pipis
wayïniquicunata miconqanatsu. Tsenonenqantam disipuluncuna wiyayarqan.
Templucho ranticoqcunata Jesus qarqucacharcun
(Mateo 21.12–17; Lucas 19.45–48;Juan 2.13–22)
15Jerusalenman chärirnam, Jesusqatempluman yequicur,
camorqan.napa mesancunatapis y palumaranticoqcunapa täcuyänancunatapisjitacacharcamorqan; 16y templuman ni
terqantsu. 17Y pecunatam quenopiñapar willaparqan:—*Diospa palabranchomi queno
escribirëcan:
‘Wayïqa mañacuna wayim.Tsechomi jinantin nasioncunapitashamur nunacunamañacuyanqa.’w
Tseno quecaptin, ¿napa machenintano ticratsiyarqonqui!—nir.
18Tseno parlanqanta wiyecurmi,Jesusta mantsarnin *saserdoticunapamandacoqnincuna, *ley yachatsicoqcuna“¿Imanotaq Jesusta wanicatsintsic?”ninacuyarqan,
qan. 19Peru paqasyäriptinnam,Jerusalenpita yarqurir eucuyarqan.
Igus montitatsaquishqatana taririyan
(Mateo 21.20–22)20Waränin qoya cutirëcarnam, igus
montita taririyarqan watsinpitatsaquirishqatana. 21Tsenam Jesusnenqanta yarparcurnin, Pedru quenonerqan:—¡Mayestru, riquë! Qanyan
maldisiushqequi igus pasepatsaquirishqa —nir.
22Tsenam Jesus nerqan:—Diosman alli marcäcuyë. 23
tam niyaq. Pipis llapan shonqunwanrasonpa marcäcur taqe jircata ‘¡Quepitayarqur lamarman jeqacurquï!quipis, ewar jeqacurconqam. 24Tsemiqueno niyaq: Llapan shonqiquicunawanmarcäcur imatapis mañacorqa, Diosman
quim. 25Y imatapis mañacuyanqequiöra, chiquiyäshoqniquicunata puntataperdonecuyë. Tseno rurayaptiqueqa,sielucho *Dios Yayam qamcunatapisjutsequicunapita perdonayäshunqui.
26Peru sitsun qamcunapis nunamayiquicunata perdonayanquitsu,
11
95
sielucho quecaq Diospis manamjutsequicunapita perdonayäshunquitsu.
Jesuspa puedeq quenin(Mateo 21.23–27; Lucas 20.1–8)
27
qan disipuluncunawan. TempluchoJesus puricaptinnam, saserdoticunapamandacoqnincuna, *cuna y autoridacuna Jesusman witïcur,28queno tapuyarqan:—¿Ima puedeq queniquiwantaq
quecunata rurarqonqui!paq ¿pitaq mandashorqonqui! —nir.
29Tseno niyaptinnam, Jesus nerqan:—
qequi:queqa, noqapis willayäshqequim pipapoderninwan quecunata ruranqäta.30¿Pitaq cachamorqan bautisacoqJuanta nunacunata bautisananpaq,Dioscu o nunacunallacu? ¡Mä, niyämë!
31Tseno tapïcuptinnam, quiquincunapura queno ninacuyarqan:—¿Imataq nishun? ‘Diosmi
cachamushqa’ nishqaqa, tsepenqa ‘¿taq peman creyiyarqequitsu!’ nimäshunmi.32‘Nunacunallam cachayämushqanïquitaqa manam puedintsictsu’—nir.Tse autoridacunaqa mantsayarqanmi
nunacunata, porqui Juanpaqqa *profetacanqantam creyiyarqan.
33Tsenam Jesusta queno niyarqan:—Manam musyayätsu —nir.Tseno niyaptinnam, Jesuspis nerqan:—
qanta —nir.
Autoridacunata iwalatsiquipaJesus yachatsicun
(Mateo 21.33–46; Lucas 20.9–19)
12 1Tsepitanam iwalatsiquiwanyachatsicurnin, Jesus queno
nerqan: “Juc nunam ubasta plantarqan
chacranman, y jinantin cuchunpaperqatserqan. Tsepitanam juc jatun posutaruratserqan ubaspeq binuta rurayänanpaq.Tsepitanam chacranta täpayänanpaqnajuc jatun torita ruratserqan. Tsepitanamtse chacranta pullan pura muruyänanpaqnunacunata qoquicur, caru marcapaeucorqan. 2Tsepitanam cosecha tiempuchäriptinna, chacrayoqqa juc sirweqnintacacharqan, pullan pura muroqnincunamanpepa partinta raquiyänanpaq. 3
nam, tsaricur maqacacharcur jinallataqarquriyarqan. 4Tsepitanam chacrayoqqajuc sirweqnintana cacharqan. Petanäqapeqantapis paquicacharcurmi, tuquitaashayarqan. 5Tsepitanam jina juc massirweqnintana chacrayoq cacharqan.Petanam wanuratsiyarqan. Tsenollam jinacacharqan mas atscaq sirweqnincunatana.
yarqan; y waquincunatanamwanuratsiyarqan.
6“Jucllellanam cachananpaq quecarqan.Pëqa carqan cuyë tsurinmi. Petamllapanpa ultimunta cacharqan, ‘Tsurïtaqarespetayanqam’ nir. 7Peru chacra tsaraqnunacunanam quiquincuna pura quenoyachatsinacuriyarqan: ‘Queqachacrayoqpa tsurinmi y erederum canqa;mejor wanicatsishun chacranwanquedacunantsicpaq’ nir. 8Niyanqannollamtsarïcur wanuratsirnin,peq juc laduman apecur jitariyarqan.
9“Cananqa ¿imatataq chacrayoqpecunata ruranqa? Ewarmi, chacrantsaraqcunata wanicatsir, juccunatanachacranta qoyconqa. 10¿Manacu*Diospa palabranta quenoescribirëcaqta leyishqa cayanqui?
‘Wayi perqaqcuna: “Que rumeqamanam allitsu” nir,jitariyanqanmi,
cananqa mayestra rumi ticrarishqa.11 Diosmi dispunerqan tseno
cananpaq.
11 12
96
x 12.11 Sal 118.22, 23. y 12.19 Dt 25.5-10.
Tseqa noqantsiccunapaq allapaespantaquipaqmi. x
12Jesus tseno yachatsicuptinmi,cuentata qocuriyarqan,canqan pecunapa contrancunacashqanta.pis, nunacunata mantsarninmi, manaimanashpa jaqirir eucuyarqan.
Jesusta *fariseucunatapuyan impuestupaq
(Mateo 22.15–22; Lucas 20.20–26)13Tsepitanam fariseucunata y rey
*cuna Jesusman cachayarqan,lla Jesusta llutanta parlecatsiyänanpaq.14Tse cachacunanam chärirnin niyarqan:—Mayestru, musyayämi rasonpa
caqllata parlanqequita. Qamqa manamni meqan nunaman qaqanquitsu, nimeqan nunapa gustunta ruranquitsu.Rason caqllatam Dios munashqannocawayänäpaq yachatsiyämanqui. Tsemitapucurilläyaq: ¿Allicu *Romamandacoq *cesarpaq impuestutapagashwan o manacu?
15Tsenam Jesusqa arde upa tucurtapupëcayanqanta cuentata qocurirqueno nerqan:—¿
meta munayanqui! Mä, apayämï tseqelleta ricanäpaq.
16Qelleta qoriyaptinnam Jesus nerqan:—Que qellecho ¿pipa retratuntaq
quecan? ¿Pipa jutintaq escribirëcan?Pecunanam niyarqan:—Mandacoq cesarpam —nir.17Jesusnam nerqan:—Tsepenqa mandacoq cesarpa
caqtaqa mandacoq cesarta qoycuyë; yDiospa caqtaqa Diosta qoycuyë —nir.Tsenam pecuna mana ni ima nita
puediyarqantsu.
Jesusta *saduseucunatapuyan cawarimipaq
(Mateo 22.23–33; Lucas 20.27–40)18Tsepitanam saduseu nishqan
qan. Pecunaqa manam creyiyarqantsuwanushqacuna cawariyämunancashqanta. Tsemi queno tapuyarqan:
19—Mayestru, *Moises escribishqanleychomi queno willacun: ‘Sitsun juccasädu nuna manaraq tsurin captinwanuconqa, tse biudanwan jucninwauqin casacutsun.cuna captin tse wanucushqa wauqinpatsurin cuenta canqa’,y nir. 20Masquijucta willariyashqequi: Cayänaq qanchiswauqicunash. Mayor caqshi casacunaq,
cunaq. 21Tseshi qepan caq wauqinnabiudanwan casacunaq. Pepis jina
naq. Tsenoshi mas qepan caq wauqinpisbiudawan casacunaq, jina wanucunaqmanaraq tsurin captin. 22Tsenollashqanchisninpi tse warmiwan casacurcasacur manaraq tsurincuna captinwanucuyänaq. Tsepitanash warmipiswanuquicunaq. 23Mä, canan niyämë:Cawarimi junaqcho que warmi ¿meqancaqpataq lejitimu warmin canqa,
tin! —nir.24Tseno niyaptinnam, Jesusqa queno
nerqan:—¡Qamcunaqa llutantam
yarpäyanqui,quitsu Diospa palabranescribirëcanqanta, ni Dios allapapoderyoq canqanta! 25Wanushqacunacawariyämuptenqa, mananam warmipisni ollqupis casacuyanqanatsu. Porquisielucho quecaq *anjelcunanollanam
12
97
z 12.26 Ex 3.2-6. a 12.30 Dt 6.4, 5. b 12.31 Lv 19.18. c 12.32 Dt 4.35; Is 45.21.d 12.33 Os 6.6. e 12.36 Sal 110.1.
cayanqa. 26Qamcuna ¿manacu leyishqa
paq yachatsiquita?chomi shira casha rupecaqpita Moisestayuripur Dios queno nerqan: ‘Noqaqa*Abrahampa, Isaacpa y JacobpaDiosninmi cä’z nir. 27Tsemi Diosqawanushqacunapa Diosnintsu; sinoqacawecaqcunapam. ¡Qamcunaqapantacushqam quecayanqui!
Mas presisaq caq mandamientu(Mateo 22.34–40)
28Tseno liryarnin, Jesus allipa yasquiryachatsicushqanta wiyecurnam, *leyyachatsicoq juc mayestru quenotaporqan:—Tëte, Diospa mandamientucho
¿Meqan caqtaq mas presisaq? —nir.29Tseno tapuptinnam, Jesus queno
nerqan:—Mas presisaq mandamientucunaqa
quenomi nican: ‘*Israel nunacuna,camacoq Diosnintsicqa jucllellam. 30Tsecamacoq Diosllata cuyanqui llapanshonqiquiwan, llapan boluntaniquiwan,llapan yacheniquiwan y llapancallpequiwan.’a 31Jucnin caqnam quenonin: ‘Nuna mayiquita cuyanquiquiquiquitano.’bmientucunapeq mas presisaqqa manamcantsu.
32Jesus tseno niptinnam,coq queno nerqan:—Allitam nerqonqui, Mayestru. Qam
nenqequinollam: Diosqa rasonpajucllella. Y juc masqa manam cantsu.c33Y llapan shonquntsicwan,tsicwan, boluntanintsicwan,wan Diosta cuyarnin,tapis quiquintsictano cuyarnenqa,allitam rurantsic. Tsemi mas alleqa,
*altarcho qarecunata y animalcunatapishtarir Diospaq cayanqantsicpitapis.d
34
wan niptinnam, Jesus queno nerqan:—Dios munashqanno cawaquiman
naqanam chëcanqui —nir.Y mananam ni meqanpis tapupeta
almitiyarqantsu.
¿Rasonpacu *Davidpamireninpita Cristu?
(Mateo 22.41–46; Lucas 20.41–44)35Tsepitanam *
car Jesus queno nerqan:—Ley yachatsicoq mayestrucunam
yachatsicuyan ‘*Dios Acrashqanqa unerey Davidpa castanmi’ nishpa. 36PeruDavidqa *Santu Espiritu cäyitsiptintaq,queno nerqan:
‘Diosmi nerqan Teyta Diosnïta:Que derechu ladüman täcamïasta llapanchiquiyäshoqniquicunata
muneniquiman churamonqäyaq’enir.
37Tseno nicarqa, ¡taqa ‘Teyta Diosnïmi’ ninman carqan!Jesus tseno yachatsicuptinmi, allapa
gustar atscaq nunacunawiyaräcuyarqan.
Jesus yachatsicun ley yachatsicoqcunapita
cuidacuyänanpaq(Mateo 23.1–36;
Lucas 11.37–54; 20.45–47)38Tseno yachatsiquicarnam, Jesus
queno nerqan:—Cuidacuyë ley yachatsicoqcunapita,
porqui pecunaqa chaqui puntanyaqshumaq ropancunata yacacurcurmi,callicunacho puriyan, nunacuna
12
98
respetar saludayänanta munarnin.39*Ellucayänan wayichopis maspresisaqcuna täcuyänanmanmi täquitamunayan.pis, punta puntaman taquitam gustayan.40Y biudacunatanäqa imecancunatapisushapäyanmi. Y disimularllanam, allitucushpa une resacuyan. Tsenocayanqanpitam pecunataqa Dios allapafeyupa castiganqa.
Wactsa biuda tsellaqelleninta ofrendecun
(Lucas 21.1–4)41Jucpinnam templucho ofrenda
winacuyänan caja frentincho Jesustëcar, ricarëcarqan nunacuna tsecajaman ofrendata winaqta. Atscaq ricununacunam atsca qelleta winayarqan.42Tsemannam chärerqan juc wactsabiudapis. Pëqa ishquella sentabuntamtse cajaman winarerqan.
43Tseta riquecurnam, *nata qayarir Jesus queno nerqan:—Rasontam niyaq: Llapancunapitapis
taqe wactsa biudam masta cajamanwinarcushqa. 44Waquincunaqa winayansobrapucuyanqanllatam; peru taqe
paq tsella quecaponqantam llapantawinarcushqa.
Jesus willacun *templuta juchucacharcuyänanpaq caqta
(Mateo 24.1–2; Lucas 21.5–6)
13 1Tsepitanam templupita Jesusyarqurëcaptin juc *disipulun
queno nerqan:—Mayestru riquequï que jatusaq
wayicunata, imano shumaqmi jatusaqqaqacunawan perqecuyashqa.
2Tsenam Jesus nerqan:—
naqa pasepam ushacanqa, y manam ni jucrumillapis perqarëcarqa quedanqatsu.
Que patsa manaraqushacaptin señacuna
(Mateo 24.3–28;Lucas 21.7–24; 17.22–24)
3Tsepitanam Jesus templupa tsimpanOlibus niyanqan jircacho tëcaptin,disipuluncuna Pedru, Santiagu, Juan yAndres pacallapa queno tapuyarqan:
4—Mayestru, willarayämë, ¿Imetaqtsecuna pasaconqa? ¿Ima señaltaricarnintaq musyariyäshaq nenqequicumplicärenqanta? —nir.
5Jesusnam nerqan: “¡Paqtataq pipisengañayäshunquiman! 6
nam ‘Noqam *Dios Acrashqan cä’ nir,shuyni nunacunata engañar puriyanqa.7
tam wiyayanqui. Tsemi tseta wiyar amamantsacäyanquitsu.nan presisan, peru manaran que patsaushacanqaraqtsu.
8“Juc nasionmi juc nasionwan gueratarurayanqa. Y juc marca nunacunam jucmarca nunacunawan wanutsinacuyanqa.Mechopis patsam temblorwan allapacuyonqa. Mallaqäqui watacunam canqa.
nanpaq nanatsicushqannollaran ysufrimientucunapa qallananllaran.
9“Tsemi qamcuna mäcoq mäcoqquecayänequi;manmi apayäshunqui. *Ellucayänanwayicunachomi astayäshunqui.curmi autoridacunaman y reycunamanapayäshurniqui,qui. Tsecunaqa pasayäshunqui noqapaqwillacuyänequipaqmi. 10Y manaraq quepatsa ushacaptinmi, alli willaquinïtajinantin nasioncunacho nunacunatawillapäyanqa. 11Peru autoridacunamanapayäshuptiqui,tsu, ‘¿Imataraq nishaq? ¿Imanoraqparlacurishaq?’ nirnin;
12 13
99
f 13.25 Is 13.10. g 13.26 Dn 7.13.
llata.tsu parlayanqui, sinoqa *SantuEspiritum parlatsiyäshunqui. 12
nin, entregayanqa autoridacunamanwanutsiyänanpaq. Papänincunanam jinatsurincunata iwalitu rurayanqa. Ytsurincunapis papänincunapamamänincunapa contran sharcurmi,entregayanqa wanuratsiyänanpaq.13Noqarecurmi llapan nunacunachiquiyäshunqui. Tseno captinpis,wanonqanyaq noqacho tsaracoqmisalbaconqa. 14Teyta Diospa templuncho‘mana combieneq melanepaqsacri siuta rurecoq’ riquecorqa, Judeamarcacunacho täraqcuna qeshpir,ewacuyätsun jircacunapa. (Queta leyeqcaqqa shumaq cäyicuyätsun.) 15
cho quecaqcuna ama wayi rurimanyarpuyanqatsu imancunatapis jorqoq.16Chacrancunacho quecaqcunapis amacutiyanqatsu aqshunancuna jorqoq.17¡Allau, tse junaqcunacho qeshyaqtucushqa warmicuna y llullutachichicaqcuna! 18Tse sufrimientucunatamya tiempucho mana cananpaqDiosman mañacuyë. 19Tse junaqcunaallapa jipaquimi canqa. Tseno jipaqueqamanam imepis cashqaraqtsu que patsataDios camashqanpita; y mananamyapepis canqanatsu. 20Teyta Dios tsesufrimientucunata acrashqancunatacuyar mana ras pasaratsiptenqa,manachi pipis salbacunmantsu.
21“Sitsun pipis niyäshunqui‘Taqechomi quecan, o quechomi quecanDios Acrashqan’ nir,tsu. 22Porqui tse junaqcunamyuriyämonqa Dios Acrashqan tucoqcunay *profeta tucoqcuna. Pecunammilagrucunata rurarnin, nunacunataengañayanqa,
tapis engañetam tïrayanqa. 23Tsemimanaraq tsecuna pasacuptin mäcoqmäcoq cayänequipaq willecayaq.
Jesus willacun cutimunanpaq caqta(Mateo 24.29–35, 42, 44;
Lucas 21.25–36)24“Tse jipaquicuna pasariptinmi, inti
ni quilla actsenqanatsu. 25
pis shicwayämonqam y llapan sieluchoquecaqcunam cuyucurenqa.f 26Tse öramllapan nunacuna ricayanqa *DiospitaShamushqa Nunata pucutecho intinochipapäquicar,wan shamicaqta,g 27y *anjelnincunatamcachanqa jinantin mundupa ewar,mepita tsepitapis acrashqancunataelluyämunanpaq.
28“Igus monti imano cashqantashumaq tantiyayë: Qamcunam igusmonti tseqllimoqta ricar musyayanquiachache tiempu chämunanpaq caqta.29Tsenollam canan willayanqaqcunasusedicoqta ricarnin, musyayanquinaDiospita Shamushqa Nunapa cutimininjanequicunachona quecanqanta.30Rasontam niyaq: Canan tiempununacuna manaraq wanuyaptinmi,llapan willaconqäcuna susediconqa.31Sielupis patsapis ushacäriyanqam,peru niyashqaq palabräqa manamushacanqatsu; cumplicanqam.
32“Que nishqäcuna ime öra o imejunaq cumplicänanpaq caqtaqa manampipis musyayantsu, ni sielucho quecaqanjelcunapis, ni noqa Diospa tsurinpis,sinoqa quiquin *Dios Yayallam musyan.33Tserecur mäcoq mäcoq quecayë.Porqui manam musyayanquitsu ime öracutimunäpaq caqta. 34Tseqa canqaimeca juc nuna eucurnin, wayintacuidayänanpaq sirweqnincunantaumpaquicur dejapashqannomi.
13
100
tam imecata rurayänanpaq caqtapiscäyitsin. Y täpacoqtapis nin puncuchomäcoq mäcoq quecananpaq 35Tsemimäcoq mäcoq quecayänequi, porqui tsetäpacoq cuentam musyayanquitsu imeöra cutimunäta. ¿raq, pullan paqastsuraq, qoya gallucantetsuraq o qoya patsa waretsuraq tsewayiyoq cutimonqa? 36¡Paqtaraqillaqpita cutimur punuquicaq cuentatatariyäshunquiman! 37Qamcunatanollamwaquincunatapis canan willarï ¡imepismäcoq mäcoqlla quecayänanpaq!”
Autoridacuna yachatsinacuyan Jesusta wanutsiyänanpaq
(Mateo 26.1–5; Lucas 22.1–2;Juan 11.45–53)
14 1Ishque junaqllanam pisherqan*lebadurannaq tantata micur
*Pascua estata selebrayänanpaq.*nam y *qan, nunacunata mana musyatsishllapaJesusta tsarïcur wanuratsiyänanpaq.2Peru niyarqan:—Pascua estachoqa ama tsarishun
tsu. Tsecho tsarïcushqaqa nunacunamcontrantsic bullacurcuyanqa —nirmi.
Jesusman pucutaq perfumitajuc warmi jichan
(Mateo 26.6–13; Juan 12.1–8)3Tsepinmi Betania marcacho Jesus
quecarqan leprosu niyashqan Simonpawayincho. Tsemannam mesacho micur
pita botellawan allapa chaniyoq nardupüru pucutäcoq perfumin tsararishqa.Tse botellitata paquirirnam, perfumitaJesuspa peqanman jicharqan. 4Waquinnunacunanam tseta ricar piñarnin,queno ninacuyarqan:—¿Imapaqraq taqe warmi tse
perfumita perditsir ujuratsin! 5Tse
perfumipa chanenqa casi juc wata jucnuna uryapucur ganashqannomi.¿Manacu ranticushwan carqan
paq! —nir.Tseno nirmi, warmita piñapar
ushayarqan.6Peru Jesusnam queno nerqan:—¡Upälla cayë! ¡Ama piñapäyëtsu!
Tseno ruramar noqapaqqa allapaallitam rurashqa. 7Porqui wactsacunaqaimeyaqpis qamcunawanmi quecayanqamunayashqequi öra yanapayänequipaq,peru noqaqa mananam qamcunawancashaqnatsu. 8
qanmannomi noqapaq rurashqa. Que
mashqa pampacäcunäpaq. 9Rasontamniyaq: Mecho tsechopis alli willaquinïta
pis willacuyanqa. Tsenopam que warmirurashqanta yarpäriyanqa.
*Judas Iscarioti acuerduta ruran Jesusta ranticunanpaq
(Mateo 26.14–16; Lucas 22.3–6)10Jesuspa chunca ishcaq (12) *
luncunapitam jucnin caq disipulunJudas Iscariote carqan. Pemi ewarqansaserdoticunapa mandacoqnincunamanJesusta entreguecunanpaq parlaq.11Pecunanam allapa cushicur Judastaqellenin qoyänanpaq äniriyarqan.Tsenam Judas shuyarëcarqan ime öracarpis Jesusta entreguecunanpaq.
Disipuluncunawan Jesusmicuyan Pascua miquita
(Mateo 26.17–29; Lucas 22.7–23;Juan 13.21–30; 1 Co 11.23–26)
12Lebadurannaq tantata micuyänanPascua esta qallanan junaqmi costumbrincunamanno wata wata *israel nunacunaüshacunata pishtayaq. Tse junaqmi Jesustadisipuluncuna tapuyarqan:
13 14
101
h 14.27 Zac 13.7.
—¿Mechotan alistayämushaq Pascuamiquita micunantsicpaq? —nir.
13Tsenam ishcaq disipuluncunataJesus cacharqan queno nirnin:—Ewayë Jerusalenman. Tsechomi juc
nunata cuntuwan yacu apecaqtatariyanqui. Tse nunapa qepanta qatircurewayanqui. 14Yeconqan wayimanyecurirna, wayiyoqta queno niyanqui:‘Mayestrücunam queno nin: ¿Meqancuartiquichotaq Pascua miquitamicushaq disipulücunawan?’ nir.15Wayiyoqnam ricatsiyäshunqui raraaltuscho jatun cuartu alistashqata.Tsecho prebiniyanqui micunantsicpaq.
16Tseno niriptinnam, disipuluncunajeqariyarqan. Jerusalenman chärirnam,Jesus nenqannolla tarirnin, alistayarqanPascua miquita micuyänanpaq.
17Patsa paqasyäriptinnam, tsemanJesus chärerqan chunca ishque (12)disipuluncunawan. 18
yaptinnam, Jesus queno nerqan:—Rasontam niyaq:
qanqantsicpitam jucniqui ranticamanqa.19Tseno niptinnam, disipuluncunaqa
llaquinashqa ticracuriyarqan, y jucninjucninmi tapuyarqan:—Tseqa ¿noqallätsuraq cä, Teyta!
—nir.20Jesusnam queno nerqan:—Chunca ishquepita (12) jucniqui
caqmi, y noqawan juntu juc platullachotantata tullpurcuryan miquicaq caqmi.21*paqmi *Diospita Shamushqa Nunaqawanonqa; peru ¡allau, tse entregamaqnïnuna! Mas allim yuricunmanpistsucarqa —nir.
22Tseno micurëcayaptinnam, tantata
qan. Tsepitanam tantata paquirir,disipuluncunata qorqan queno nishpa:
—Que tantata micuyë. Queqa noqapacuerpümi —nishpa.
23Tsepitanam binuyoq copatatsarircur Diosta “Grasias” nicurir,disipuluncunata qorerqan,nam uputsinacuyarqan. 24Y quenominerqan:—Queqa noqapa yawarnïmi. Que
yawarnïwanmi mushoq *contratururacärin. Noqam yawarnïta ramarnin,wanushaq atscaq nunacunapaqrecur.25Y niyaqmi: Binuta mananam yapeqa
cho quecar mushoq binuta upunqäyaq.
Jesus willacun disipulun Pedru negananpaq caqta
(Mateo 26.30–35; Lucas 22.31–34;Juan 13.36–38)
26Tsepitanam juc salmu cantutacantacurir, Olibus niyanqan jircamaneucuyarqan. 27Tsechonam Jesus quenonerqan:—
jaqiricayämarnï, ewacuyanqui. Tsenocaptinmi, Diospa palabranwanpactarenqa queno nenqan:tam wanuratsiyanqa y üshancunamwitsicar, eucuyanqa’h nir. 28Perucawarircamurmi, puntequicunataGalilea marcaman ewashaq.
29Jesus tseno niptinnam, Pedrunerqan:—Waquincuna jaqiriyäshuptiquipis,
noqaqa manam jaqishqequitsu —nir.30Tsenam Jesus nerqan:—Pedru, rasontam neq: Canan
paqasmi manaraq gallu ishque cuticantaptin quima cuti negamanqui —nir.
31Tsenam Pedroqa tsaracorqan quenonir:—Qamtawan juntu wanutsiyämänan
captinpis, manam negashqequitsu —nir.
14
102
Y llapan disipuluncunapis tseshimillam cayarqan.
Getsemani wertacho Jesus mañacun Diosman
(Mateo 26.36–46; Lucas 22.39–46)32Tsepitanam Getsemani nishqan
qan. Tsechonam pecunata quenonerqan:—Diosman mañacamunqäyaq,
naqa quellacho täcurëcayë —nir.33Nirirmi, pusharqan Pedruta,
Santiaguta y Juanta. Tsechomi Jesusshonquncho nanatsicur allapallaquishqa ticracurerqan. 34Tsemi quenonerqan:—¡
cunchi! Quellacho riyaq riyaqllaquecayë.
35Tseno nirirnam,man witirir, urcunpis patsamanchanqanyaq puctïcur, mana tse jipaquiöra chänanpaq queno nishpamañacorqan:
36—Papällä, qampaqqa manam niimapis sasatsu. Tselaya jipar nacanäpaqquecaqcunapita salbecamë; peru noqamunashqänoqa ama callätsuntsu, sinoqaqam munashqequino quecullätsun—nir.
37
cuna caqman,yaqtam. Tsenam Pedruta nerqan:—Simon, ¡punuquicanquitsun!
¿riyanquiman! 38Riyacur Diosmanmañacuyë,tiqui, jutsaman mana ishquiyänequipaq.Boluntaniquicuna alli captinpis, sasamrurarcuyänequipaq.
39Tseno nirirnam, yape cutïcurpuntata mañacushqannolla mañacorqan.40Disipuluncuna caqman cutirirnam,
yaqta; puni allapa bensiyaptinmi,punuquicayarqan, y penqacurmi Jesustani ima nita puediyarqantsu. 41Quimacuti cutenqanchonam disipuluncunataqueno nerqan:—¿Jinallacu punuquicayanqui? ¡Ä,
qamcuna! Örä chäramushqanamjutsasapa nunacunaman DiospitaShamushqa Nunata entregayänanpaq.42¡Sharcayämï! ¡Acuna eucushun!Entregamaqnï yecarëcamunnam —nir.
Jesusta presurcur apacuyan(Mateo 26.47–56; Lucas 22.47–53;
Juan 18.2–11)43Jesus manaraq parlar ushaptinmi,
chunca ishque (12) apostolnincunapitaJudas caq apostolnin atscaq nunancunapusharishqa chärerqan. Tse nunacunaqaewayarqan *espadancunawanmi ygarutincunawanmi. Pecunataqacachayarqan saserdoticunapamandacoqnincunam,nam, y autoridacunam. 44TraisioneroJudasqa nunacunata quenomiyachatsishqa carqan, “Noqa saludarmutsanqä caqmi canqa. Peta rastsariyanqui,qui” nir. 45Y nishqannollam Judasqashumaqlla Jesusman witïcur“¡Mayestru!” nishpa, mutsecorqan.46Tsenam Jesusta presu tsarircurapacuyarqan.
47Tsenam tsecho shëcaq nunaqaespadanta jorquricurnin, mas mandacoqsaserdotipa sirweqninpa rinrintawallicorqan pintireqpaq. 48Tsepitanamtse presuyänanpaq ewashqa nunacunataJesus queno taporqan:—¿
cunawan y garutiquicunawantsariyämänequipaq shayämorqonqui?49Noqaqa waran waranmi qamcunawancarqö *templucho yachatsicur.Tsechoqa ¿
14
103
i 14.62 Sal 110.1; Dn 7.13.
quitsu? Peru Diospa palabranchoescribirëcanqan cumplicärinanpaqmi,cananraq presu tsariyämanqui —nir.
50Tseno tsaricurcuyaptinmi, Jesustajapallanta jaqirïcurnin, llapandisipuluncuna qeshpir eucuyarqan.51Peru juc jobinmi Jesusta qaterqansabanasnin aqshucurcurlla. Petapistsaripäcuyarqanmi. 52
qan sabanaspita ullurirmi, qalapachuqeshpir coricorqan.
Mayor saserdotipa wayinman Jesusta chäratsiyan
(Mateo 26.57–68; Lucas 22.54–55,63–71; Juan 18.12–14, 19–24)
53Tsepitanam Jesusta saserdoticunapamas mandacoqninman apacuyarqan.
napa mandacoqnincuna, autoridacuna yley yachatsicoqcunapis 54Pedrunamcaru qepancunallata qaterqan masmandacoq saserdotipa patiun ruriyaq.Tsechonam templupa wardiancunawanjuntu täcurir nina rupecaqchoqoñuquicarqan.
55
nam *Sanhedrin nishqan corticho llapanautoridacunawan delitunta ashiyarqanJesusta wanutsiyänanpaq, peru manamtariyarqantsu. 56Peru Jesuspa contranulicurcur atscaq nunacuna parlarninpis,manam jucllellataqa parlayarqantsusinoqa jucninmi jucta, jucninmi juctaparlayarqan. 57Tsenam waquin caqnasharcur Jesuspa contran ulicurcur quenoniyarqan:
58—Noqacunam que nuna quenoparlaqta wiyayarqö: ‘¡Nuna rurashqanque templuta ushacäratsirmi, quimajunaqllata juctana sharcaratsishaq! Y tse
qannonatsu canqa’ neqtam wiyayarqö.
59Tseno tuquinopa shimpirpis, manamjucllellataqa parlayarqantsuacusayänanpaq.
60Tseno acusayaptinnam,coq saserdoteqa chopincunaman sharcurJesusta queno taporqan:—¿Manacu imallatapis parlacurinqui,
contrequi parlar acusecayäshuptiqui!61Tseno niyaptinpis, Jesusqa
upällallam cacorqan; manam imatapiscontistarqantsu.Tsenam mas mandacoq saserdoti yape
queno taporqan:—¿Qamcu canqui bendito *Diospa
Acrashqan tsurin? —nir.62Tsenam Jesus nerqan:—Aumi, noqam cä. Ime junaq carpis,
Diospita Shamushqa Nunata ricariyanquipuedeq Diospa derechu laduncho tëcaqtam,y pucute rurincho sielupita shamicaqtam.i
63Jesus tseno nïcuptinnam, tse masmandacoq saserdoteqa allapa piñar,sotanantapis rachiricorqan, y quenominerqan:—¿Imapaqnataq mas testigucunatapis
munantsic! 64¡Wiyayarqonquim Diospacontran parlanqanta! ¿tsictaq! —nir.Tsenam llapancuna juc shimilla
wanunanpaq condenariyarqan.65
yarqan toqapur. Waquinnam nawintabendarcur maqar, y quenomi niyarqan:—Mä, adibinë, ¿
pis! —nir.Tsenollam templu täpaqcunapis
qaqllancho laqyayarqan.
Jesusta Pedru negan(Mateo 26.69–75; Lucas 22.56–62;
Juan 18.15–18, 25–29)66Ruri patiucho Pedru quecaptinnam,
14
104
dan chärerqan 67Pedruta ninachoqoñücur tëcaqta cösa ricapëcurnamqueno nerqan:—Qampis taqe Nazaret marcapita
Jesuswan pureqmi canqui, ¿au? —nir.68Peru Pedrunam negarnin nerqan:—¡Pipaqraq parlacunqui, manam
reqïtsu! —nir, jaq puncumanpaeucorqan.Tsecho quecaptinnam,
qan. 69Puncucho Pedruta shëcaqtariquecurninnam, jina tse empliadatsecho nunacunata queno nerqan:—Que nunapis Jesusta qatirashqam
—nir.70Pedrunam jina yape negarerqan.
Tsepita mas ratutanam tsecho quecaqnunacuna queno niyarqan:—
qui. Galilea nunam canqui,—nir.
71Tsenam Pedroqa allapa pësacurjurarnin queno nerqan:—¡Manam ari tse nunata reqïtsu! —nir.72Tseno nicaptinllanam, yape gallu
cantarerqan. Pedroqa yarpäcurcorqan,“Manaraq gallu ishque cuti cantaptinmi,quima cuti negamanqui” nir, Jesusnenqantam. Tseta yarpäcurcurmi, Pedruallapa llaquicurnin waqaquicorqan.
*Pilatuman Jesusta apatsiyan(Mateo 27.1–2, 11–14; Lucas 23.1–5;
Juan 18.28–38)
15 1Patsa atsicyärëcaptinnam,Corti Supremacho caqcuna:
*saserdoticunapa mandacoqnincunaqa,respetashqa auquincunawan, *ley
cunawan sesiunarir, Jesuspa maquintapancarcur gobernador Pilatuman aparentregariyarqan. 2Chäratsiyaptinnam,Jesusta Pilatu queno taporqan:—¿Qamcu canqui *israel nunacunapa
reynin? —nir.
Jesusnam yasquirerqan:—¡Nicanquinataq ari! —nishpa.3
coqnincuna tuquilayapa lebantarninJesusta acusecuyarqan. 4Tsenam Pilatuyape queno nerqan:—¿Imanirtaq wiyaräcunqui tselaya
acusecayäshuptiqui?5Tseno niptinpis, Jesusqa upällam
cacorqan. Tsemi Pilatu espantashqaquedacorqan.
Jesusta wanutsiyänanpaqPilatu entreguecun
(Mateo 27.15–31; Lucas 23.13–25;Juan 18.38–19.16)
6Cada watam tse *Pascua estachonunacuna mañacuyaptin juc presutalibri cachariyaq. 7Tsepinmi Barrabasnishqan nuna yanaqincunawancarselcho llawirëcayarqan. Pecunam*Roma gobiernupa contran carnin,nunacunata wanicatsishqa cayarqan.8Tsemi Pilatuman atscaq nunacunaewecur, costumbrinmanno rurananpaqmañacuyarqan. 9Pilatunam taporqanqueno nishpa:—¿Israel nunacunapa reynintacu
cacharinäta munayanqui?10Tseno nerqan Pilatu,
nin, acusar peman entregayanqantacuentata qocurninmi. 11
cunapa mandacoqnincunam nunacunata
quitam munayä” niyänanpaq. 12Tsenoniyaptinnam, Pilatu queno nerqan:—
quitaqa ¿imatataq rurashaq?13Nunacunanam qayaripa niyarqan:—¡Petaqa *cruscho wanutsï! —nir.14Tseno niyaptinnam, Pilatu queno
nerqan:—¿Ima mana allitataq rurashqa?
—nir.
14 15
105
j 15.17 Reycunaqa tsepin yacaräyarqan puca capatam. k 15.28 Is 53.12.
Peru nunacunanam “¡Cruschowanutsun!” nishpa, qaparicachäyarqan.
15Tsenam israel nunacunawan alliquedeta munarnin,qan,nin, entregarerqan crusi cayänanpaq.
Jesusta maqarnin, burlacuyan16Tsenam soldaducuna Jesusta
jeqaratsiyarqan palasiupa “Pretorio”nishqan patiunman. Tsechonam llapansoldaducuna juntacariyarqan. 17
nam puca mantutaj aqshuratsiyarqan, y
qan. 18Tsepitanam burlacurnin, quenoniyarqan:—¡Biba israel nunacunapa reynin!
—nir.19Tsepitanam shucshuwan peqan
peqan wilur ushayarqan, toqapuyarqany qonqurïcuryan adoraq tucuyarqan.20Tseno allapa maltratarirnam,yanqan granati mantuta qoturatsirquiquinpa ropantana yacarcatsir,apayarqan crusi cayänanpaq.
Jesusta crusman clabayan(Mateo 27.32–44; Lucas 23.26–43;
Juan 19.17–27)21Tseno aparëcarninnam,
qan chacrapita shamicaq juc nunawan.Pepam shutin carqan Simon. Tsenunatam Jesus apecanqan crusta malascatätsiyarqan. Tse nunaqa Cirenemarcacho yuricoqmi carqan,rupa y Rufupa papänin. 22TsepitanamGolgota niyashqan sitiuman Jesustachäratsiyarqan. (Golgotaqa calaberaninanmi). 23Tsechonam *mirra nishqanjampita binuman awayarqan Jesustauputsiyänanpaq,tsu. 24Crusman clabarirnam,cuna Jesuspa ropanta apacuyänanpaq
sortiyayarqan, “Mä, ¿meqantsictashtocamäshun?” nishpa.
25Jesusta crusman clabayanqan öraqacarqan qoya las nuebinonam. 26Imanircrusi cayanqanta nunacunamusyayänanpaqmi, cruspa puntanmanjuc letreruta churayarqan, “Quemi israelnunacunapa reynin” nir. 27Petawanjuntum ishcaq suwacunatapis crusi cayarqan, jucta derechu ladunman,jucnintana itsoq ladunman. 28Tsenomicumplicärerqan *Diospa palabran quenoescribirëcanqan: “Jutsasapacunatawaniwalmi Diospa tsurinta tratayanqa”k nir.
29
nata awir cushipäyarqan, queno nishpa:“¡Qamqa, ‘Diospa *templunta
juchurirmi,shaq’ nishpataq, nerqequi! 30Tsenonicarqa, mä, salbacurirnin cruspitayarparamï.”
31Tsenollam jina saserdoticunapa
cunapis Jesusta burlacurnin, quenoniyarqan:—¡Juccunataqa salbashqam; peru
quiquenqa salbaquita manataq puedintsu!32Israel nunacunapaq *Dios Acrashqanrey carnenqa, cruspita yarpamï, tsetaricarnin creyiyänäpaq —nir.Y laduncho crusi carëcaqcunapis
tsenollam burlacuyarqan.
Jesuspa wanïnin(Mateo 27.45–56; Lucas 23.44–49;
Juan 19.28–30)33Tse öraqa pullan junaqnam carqan.
Tse örapitam asta lastrescamayaqmi patsapasepa paqasyäcurcorqan. 34Tse öramJesus fuertipa queno nir qaparïcorqan:—Eloi, Eloi ¿lama sabactani? (Tse
ninanqa carqan “Dios, Dios, ¿imanirtaqnoqata jaqiramarqonqui?” ninanmi.)
15
106
35Tseta wiyarnam, tsecho quecaqwaquin nunacuna queno niyarqan:—Une *profeta Eliastam qayecan
—nir.36Juc nunanam coripa ewar esponjata
puchqoq binuman tullpurcur shoqushpapuntanman watarcur, Jesuspashiminman churarqan shoqunanpaqqueno nishpa:—Mä, ¿rasonpacush Elias shamonqa
cruspita yarputsinanpaq? —nir.37Tsellanam fuertipa qayaricur, Jesus
wanurerqan. 38Tse öram templururincho tsaparaq cortina umapitaurepa ishqueman qashqacärerqan.39Soldaducunapa capitanninnamJesuspa frentincho quecarqan. Tsenoqayarir wanoqta riquecurnam, quenonerqan:—¡Que nunaqa rasonpam Diospa
Tsurin cashqa!40Waquin warmicunapis carullapitam
ricarëcayarqan.qan Maria Magdalena y menor caqSantiagupa y Josepa maman Mariapis ySalomepis 41Tse warmicunam Jesustaqatimushqa cayarqan, y GalileachopisJesusta pecunam yanapayarqan. Jinapecunawanmi atscaq warmicunapisJerusalenman shayämushqa cayarqanJesusta qatirnin.
Jesusta pampayan(Mateo 27.57–61; Lucas 23.50–56;
Juan 19.38–42)42Tse tardeqa carqan *jamacuyänan
junaqpa dispirannam. 43Tse tardimArimatea marcapita Jose jutiyoqautorida balorta tsarïcur Pilatumanewarqan, Jesuspa ayanta mañananpaq.Pëqa *Sanhedrin nisqhan cortichoallapa presisaq autoridami carqan, yDiospa mandaquinintam shuyararqan.44Pilatunam “¿Wanurishqanatsuraq?”nir, yarpacacharqan.
napa capitanninta qayarir quenotaporqan:—¿Wanurishqanacu tse nuna? —nir.45Capitan “Aumi” niptinnam, Jesuspa
ayanta apacunanpaq Joseta änirerqan.46Tse öram Jose linu sabanasta rantirirJesuspa ayanta cruspita yarparatsirnin,tse sabanaswan pitorqan, y apacurnampampecorqan qaqacho uchcushqa*sepulturaman. Tsepitanam sepulturapa
qan. 47Meman pampayashqantapisMaria Magdalenam y Josepa mamanMariam ricarëcayarqan.
Jesus Cawarimonqan(Mateo 28.1–10; Lucas 24.1–12;
Juan 20.1–10)
16 1*Jamaqui junaq pasariptinnam,Maria Magdalena, Santiagupa
maman Maria, y Salome nishqan warmipucutaq perfumi ranteq ewayarqanJesuspa ayanta llushiyänanpaq.2Domingu qoyanam inti tseraqyarqarëcamuptin tse warmicunaewayarqan Jesus pamparanqanman.3Yecurëcarnam, queno ninacuyarqan:—¿Canan piraq wititsimonqa
*sepultura tsaparaq qaqata? —nishpa.4Peru chärirnam, taririyarqan
qaqataqa juc laduchona quecaqta.5Sepultura ruriman yecurirnam,riquecuyarqan chaquincamayaq yulaqpüru bistishqa derechu laducho jobintëcaqta.yarqan. 6Jobinnam queno nerqan:—Ama mantsacäyëtsu. ¿*Cruscho
wanutsiyanqan Nazaretpita Jesustacuashiyanqui? Pëqa cawarimushqanam;mananam quechonatsu. Masqui ricayë,churayashqancho mananam cannatsu.7Masbien canan ewarnin, Pedruta ywaquin *disipuluncunata willayë Jesuscawarenqanta; y qamcunapitapis maspuntatash ewan Galilea marcata.
15 16
107
l 16.20 Bersiculu isqonpita asta ishque chuncayaq mas une caq copiacunacho manam cantsu.
Tsechoshi ricayanqui. Tseno cananpaqcaqtaqa pecunata willarqannam—nishpa.
8Tseno nïcuptinnam, warmicunaqa
qan. Tulluncunapis carcaryaquicarqam,y manam pitapis tse ricayanqantawillacuyarqantsu mantsacurnin.
Jesus yuripun Maria Magdalenata y ishcaq qatiraqnincunata
(Juan 20.11–18)9
tam. Petam qanchis *supëcunapamunenincho caquicaptin Jesus librashqacarqan. 10Tse Mariam ewar Jesuspaqatiraqnincunata willarqan Jesuscawarishqanta. Pecunaqa llaquishqamwaqaquicayarqan. 11
qanta ricashqanta Maria willacuptinpis,pecunaqa manam creyiyarqantsu.
12Tsepitanam ishcaq qatiraqnincunata
qalla Jesus yuriporqan. 13
nam, Jerusalenman cuticuyarqanwaquincunatapis willayänanpaq, ymanam pecunatapis creyiyarqantsu.
Yachatsicur puriyänanpaq Jesus disipuluncunata willapan
(Mateo 28.16–20; Lucas 24.36–49;Juan 20.19–23)
14Tsepitanam chunca juc (11)disipuluncunatana micur tëcayaptinJesus yuriporqan,
qan cawarimushqanta ricaqcunacutïcuryan willecayaptinpis, rumishonqu carnin mana creyiyanqanta.
15Tsepitanam queno nerqan:—Jinantin marcacunapa ewarnin,
llapan nunacunata que alliwillaquinïta willayanqui. 16Pipis tsetacreyirnin, bautisacorqa salbaconqam;mana creyicoq caqqa condenaconqam.17Noqaman creyicoqcunaqa quemilagrucunatam rurayanqa:Podernïwanmi supëpa muneninchocaquicaq nunacunata librayanqa, manayachayanqan parlecunatamparlayanqa, 18biborapis tsariyaptinmanam imanayanqatsu, y benenutaupurcatsiyaptinpis,qatsu. Tsenollam qeshyaqcunamanmaquincunata churarnincachacäratsiyanqa.
Sieluman Teyta Jesus cuticun(Lucas 24.50–53)
19Disipuluncunata tseno llapantaencargariptinnam, Teyta Jesustasieluman Dios apacorqan. Tsepitanamtärätserqan derechu caq ladunmanjuntu mandacuyänapaq. 20Tsepitanamapostolcuna eucur mecho tsechopis alliwillaquininta willapäcuyarqan. Pecunawillacuyaptinmi, *qan milagrucunatapis rurayänanpaq.Tseta ricarmi, nunacuna cuentataqocuyarqan tse willacuyashqan TeytaDiospa rasonpa willaquinin cashqanta.Tseno catsun. l
16
108
San Lucas escribin TeytaJesuspaq willacur
1 1-3Cuyë reqishqa Teo lo, Diosnintsic
natam atscaq nunacuna escribiyashqanacayänaq. Tse escribiyashqanqa Jesuspa*llam. Pecunam Jesuswan qallanqanpitapurir, wiyashqa y ricashqa car, rasonpatestigoqa cayan. Tsenollam noqapis
qancunata leyirir, qallananpita llapantaalleq musyarir, qamman escribimü.4Tsemi qampis queta leyirirnin,qui yachaconqequi rasonpa canqanta.
Zacariasta juc *anjel yuripun5Judea marcacho *Herodis nishqan
rey quecaptinmi, carqan juc *saserdoti
Zacarias jutiyoq; y warminnam carqanIsabel. Ishcanpis cayänaq Dios sirweqsaserdoticunapa castan: ZacariasAbiaspa, Isabelnam Aaronpa. 6IshcanpisDiospaq alli ruraqllam cayarqan, Diosmandacushqancunata imachopiscäsucurnin. 7Manam wamrancunacarqantsu, Isabel qolloq car; manawawata reqiptin, y tsatsayäcushqanamcayarqan.
8Juc cutinam Zacariasta saserdotimayincunatawan tocayarqan Jerusalen*templucho Diosta sirwiyänan.9
cuna sortiyayarqan, y Zacariastamtocarerqan *altarcho *insiensiutaqoyätsinanpaq. Tsenam templu rurisagradu cuartuman yecurerqan.10*Insiensiuta qoyätsenqanyaqnamwaqtacho atscaq nunacuna Diosman
SAN LUCASJesucristupaq escribenqan
Lucasqa Jesucristuman creyicoq nunam carqan. Pemi escriberqan Jesucristururashqancunata y yachatsicushqancunata musyanantsicpaq. Pëqa jampicoqdoctormi carqan. Apostol Pablu Jesuspa alli willaquininta willacur puriptinmi,Lucaspis pewan purerqan. Tsemi Jesucristuta mana ricashqa carpis, cösamusyapacorqan y tapupäcorqan que libruta escribinanpaq.Lucasqa manam *israel nunatsu carqan, sinoqa juc castam carqan. Amigun
Teo luman escribishqa captinpis, manam pellapaqtsu escriberqan, sinoqa llapannunacuna Jesuspaq yachacuyänanpaqmi escriberqan.Lucasqa escriberqan “San Lucas” nishqan libruta y “Hechos” nishqan librutapis
juc librunolla cayänanpaqmi. Lucaspita masta musyanequipaq leyinquiHechos libruta 16.10-17; 20.5-15; 21.1-18; 27.1-28.16; Colosenses 4.14;Filemon 24; 2 Timoteu 4.11.
109
mañaquicayarqan. 11
nam, insiensiuta qoyätsiyänan altarpaderechu laduncho Dios cachamushqananjel yuripïcorqan. 12
ninnam, Zacarias allapa mantsacar,imano quetapis puederqantsu. 13
nam queno nerqan:—Zacarias, ama mantsaquëtsu. Dios
wiyashqam mañaconqequicunata;warmiqui Isabelchomi ollqu tsuriquiyurenqa. Pepa jutinmi churanqui“Juanta”. 14Pe yuririptinmi, allapacushicunqui; y waquincunapis allapamcushicuyanqa. 15Diospa nopanchopisbaleq nunam canqa. Manam imepisbinuta ni washcucunata uponqatsu,manaraq yuricushqanpita *SantuEspirituwan carnin. 16Perecurmi Diostaatscaq *yanqa. 17Teytallantsic shamunanpaqmiSantu Espiritupa poderninwan Eliasnoyachatsiconqa. Tseno yachatsicuptinmi,
yanqa.cunam cäsucuyanqa. Tsenam nunacunalistuna cayanqa Teytallantsictachasquiyänanpaq.
18Zacariasnam anjelta queno taporqan:—¿Imanotaq nimanqequeqa canqa?
Noqaqa allapa auquinnam cä, ywarmïpis tsatsanam.
19Tsenam anjel queno nerqan:—Noqaqa Gabrielmi cä, Diospa
sirweqnin. Pemi cachamashqa que allinotisiata willanaqpaq. 20
llam pasaconqa,recurmi, pe yuriconqanyaq muduticrarinqui.
21Anjel parlapanqanyaqnam,waqtacho nunacuna Zacariastashuyaräyarqan, queno nishpa:—¿Imanirraq templupita
yarqamuntsu?22Zacarias yarqurirnam, parleta
puederqantsu.
Nunacunanam ninacuyarqan:—¡Ruri templuchochi Dios imatapis
ricatsishqa!Zacariasnam muduyashqa carnin,
señasllawan parlarqan.23Templucho sirwir ushapäcurirnam,
wayinman cuticorqan. 24Tsepitanamwarmin Isabel qeshyaq tucurerqan.Pitsqa quillam wayinllacho cacorqan.25Tsemi queno nerqan:—Dios yanapamaptinmi, queno
quecä. Cananqa mananam nunacunapenqapäyämanqanatsu, “manawachacoq warmi” nirnin.
Anjel yuripun Mariata26Isabel joqta quillayoqna qeshyaq
quecaptinnam, anjel Gabrielta Dioscacharqan Galileacho Nazaretmarcaman 27
man. Tse warmeqa casacuyänanpaqparlashqanam cayarqan une rey*Davidpa castan Jose jutiyoq nunawan.28Anjelnam Maria quecanqanmanyurircur, nerqan:—¡Cushiquï, Maria! Dios acrashqanmi
canqui. Pemi qamwan quecan.warmicunapitam qamtaqa Diosacrashorqonqui.
29Anjel tseno niptinnam, Mariamantsacar shonquncho, queno nerqan:—¡Imanirraq anjel tseno niman!30Anjelnam nerqan:—Maria, ama mantsaquëtsu. Diosmi
qamta acrashorqonqui. 31Tsemi qeshyaqtucunqui. Y ollqum wamrequi canqa.Yuricuriptinmi, jutin churanqui“Jesusta”. 32Pemi allapa puedeq canqa,y sielucho Diospa tsurin nishqam canqa.Pepa une awilitun Davidta mandacoqcananpaq churashqannollam, JesustaDios churanqa mandacunanpaq. 33Israelnunacunapa mandacoqninmi canqaimecamayaqpis; y pepa mandaquinenqamanam ushacanqatsu.
1
110
34Tsenam anjelta Maria taporqan:—¿Imanotaq tse nimanqequi canqa?
Noqaqa donsellam cacü.35Anjelnam nerqan:—Santu Espiritu qamman shamurninmi,
camanqa juc wamrata, sielucho quecaq
paq. Santu wawequinamDiospa tsurincanqa. 36Musyë, primequi Isabelpis tsatsa
tinpis joqta quillayoqna qeshyaq quecan.37Porqui Diospaqqamanam imapis sasatsu.
38Tsenam Maria nerqan:—Noqaqa Diospa sirweqninmi cä.
Qam nimanqequino callätsun.Tsenam anjel eucorqan.
Maria ewan Isabelta watucaq39Tsepeqnam Maria ajalla alistacurir,
Judea marcapa jallqanman Isabel caqtaeucorqan. 40Zacariaspa wayinmanyecurirnam, Isabelta taririr,qan. 41Maria tseno saludariptinnam,Isabelpa pachancho wamra cushicurnincuyorqan. Isabelnam Santu Espiritupapoderninwan 42fuertipa queno nerqan:—Waquin warmicunapitapis qamtam
Dios bendisishorqonqui, y wawequipisbenditum. 43¿Pitaq noqallä cä, Dioslläpamamänin watuquecamänequipaq! 44
manqequita wiyariptïmi, pachächowamracushicurnin cuyushqa. 45Dios nishonqequicumplicänanpaq caqta creyinqequirecurmi,bendisishqa canqui, nir.
Maria Teyta Diosta alaban46Tsenam Maria queno nerqan:“Diostam noqa allapa alabecü.
47 Salbamaqnï Diospaqmi shonqulläallapa cushicun.
48 Qollmi shonqu sirweqnin canqätam,pe ricamashqa.
Cananpita witsepanam llapannunacuna willanacuyanqa Diosbendisimashqanta.
49 Diosmi puedeq queninwan, noqapaqallicunata rurashqa.
Pëqa santu carmi, allapa alli.50
tam Dios ancupan;castancunatapis ancupanqam.
51 Puedeq queninwanmi ima sasacaqcunatapis ruran.
Alli tucoqcunatam mana baleqpaqchuran.
52
qanpita qarqurerqa,qollmi shonquyoqcunatanammandacuyänanpaq churarerqan.
53 Wactsacunatanam imecanpisqoycorqan.
Ricucunapataqa llapannintamushacäratserqan.
54 Sirweqnin israel nunacunatamancuparnin,
55 une awiluntsic *Abrahamtacastancunatawan änerqan,
imecamayaqpis ancupänanpaq” nir.56Tsecho Maria Isabelwan quima
quilla täcurirnam, wayinmancuticorqan.
Bautisacoq Juanpa yuriquinin57Isabelpa quillan tincuriptinnam,
qeshpicurerqan juc ollqu wamrata.58Tseta besinuncuna castancunawanmusyarirninnam, Isabelman ewar allapacushicuyarqan, “Diosmi ancuparnin,wawan qoycushqa” nirnin. 59Wamrasemanayoq quecaptinnam, shayämorqan*señalatseq. Tsechonam papäninZacariaspa jutinta chureta munayarqan.60Peru mamäninnam queno nerqan:—¡Ama! ¡Jutenqa Juanmi canqa!
—nir.61Nunacunanam niyarqan:—¿Imanir? ¡Castequicunacho
manataq pipis cantsu Juan jutiyoq!62Tseno nirninnam, Zacariasta
señasllapa tapuyarqan:
1
111
—Tsuriquipa jutin ¿qui? —nishpa.
63Tsenam ichic tablata mañacurir,escribirerqan queno: “Jutenqa Juanmicanqa” nishpa. Tseta leyirirnam,nunacuna mantsacashqa quedariyarqan.64Tsellanam Zacarias parlar qallecorqan,Diosta alabarnin. 65Jinantin Judea jirca
cashqa willacuyarqan tse llapanpasacushqanta. 66Tseta wiyarirnam,yarpacacharnin queno ninacuyarqan:—Tse wamraqa ¿imano caqraq canqa,
Diospa muneninwan quecarnin? —nir.
Zacarias willacun salbador shamunanta
67Papänin Zacariasnam SantuEspiritupa poderninwan queno nerqan:
68 “Israel marca mayicuna, llapantsicgrasiasta qor, ¡alabashunDiosnintsicta!
Pemi noqantsicta rescatamarnintsic,salbamäshun.
69 Salbamänantsicpaqmi Diospasirweqnin une rey Davidpacastancho,
juc puedeq salbador yuricunanpaqquecan.
70 Que salbador yuricunanpaqmiDiosnintsic änicurnin,
une *morqan, queno nishpa:
71 ‘Chiquiyäshoqniquicunapitam noqajorquyashqequi y salbayashqequi’nir.
72 Une castantsiccunata ancuparninmi,tse änenqanta Dios canancumplenqa.
73 Une awiluntsic Abrahamtam Diosänerqan
74 chiquimaqnintsiccunapitasalbamänantsicpaq,
y pellatana mana mantsacushpasirwinantsicpaq.
75 Tsemi pellapaqna car allicunatarurarnin,
cawenintsiccho sirwishun.76 Y qam llullu wamra, sielucho
quecaq Diospa profetanmicanqui.
Diospa tsurin shamunanpaqmipuntata ewar, nunacunatawillapanqui,
77 queno nishpa: ‘Israel nunacunajutsa rurayashqequicunapitam,
Dios perdonayäshurniqui,salbayäshunqui’ nir.
78 Diosmi allapa ancupämarnintsic,imeca inti qoyapa yarqamoqtanocachamonqa actsimänantsicpaq.
79 Tsemi paqaschocawaquicaqcunapaq,
y wanita mantsaquicaqcunapaqactsin canqa.
¡Tsenam shumaq cawacushunDiospa cushiqui nänincho!”
Quecunatam Zacarias willacorqansalbadorpaq.
80Tsepitanam jentiyarnin, Juan allitaruraq carqan. Tsunyaqcunachomitäcorqan, manaraq israel nunacunatawillapar.
Jesus yuricun Belen marcacho(Mateo 1.18–25)
2 1Tse junaqcunam, Augustu *cesarmandacorqan jinantin munducho
llapan nunacuna sensashqa cayänanpaq.2Que sensutam rurayarqan Siria
dor quecaptin. 3Llapan nunacunam
naman sensashqa cayänanpaq.4Tsemi Galileacho Nazaret marcapita
Josepis allapa caruta ewarqan,Judeacho Belen marcaman. Porqui uneawilun rey *Davidmi tsecho yuricushqacarqan. 5Mariatapis pusharqanmi Belenmarcaman sensacoq, casacuyänanpaq
1 2
112
a 2.23 Ex 13.2, 12. b 2.24 Lv 12.6-8.
parlashqana carnin.nanpaqnam quecarqan. 6Tsechoquecayaptinnam, Mariapa qeshpicunanquilla tincuriptin, pachan tsaripïcorqan.7Posadacuyänanpaq wayita manatarirninmi, animalcuna wataränanrämadallacho wamaqshu wawantaqeshpiquïcorqan. Ayurirnam,napa micucuyänanllaman iscaratserqan.
Anjelcuna yuripuyanüsha mitseqcunata
8Tse paqasmi Belen marcapa wac
napis täpaquicayarqan. 9Tsemanmiillaqpita *anjel yurircuptin, y Diospapoderninwan imeca relampaguno limpuactsïcuptin,yarqan. 10Anjelnam queno nerqan:—Ama mantsacäyëtsu. Llapan
nunacunawan cushicuyänequipaqmi,canan willayashqequi: 11Une reyDavidpa marcan Belenchomisalbayäshoqniquicuna cananyuricurishqa. ¡Pëqa Teytantsic *DiosAcrashqanmi! 12Diospita rasonpacanqanta musyayänequipaqmi, cananewar,cunapa micucuyänancho ayuwanpitushqa iscarëcaqta.
13Anjel tseno nicaptinnam, jucllaatscaq anjelcuna yurircur, Diostaalabarnin, queno niyarqan:
14—¡Sielucho Dios, alabecuyaqmi!¡Cananpitam que patsacho Dioscushitseqcuna alli pasaquichonacayanqa! —nir.
15Tseno nirirninnam, anjelcunasieluman cuticuyarqan. Mitseqcunanamqueno ninacuyarqan:—¡Dios willatsimanqantsicno acu
jinallacho Belen marcaman ewar,ricamushun!
16Jicutellapa ewarnam, taririyarqanJoseta,napa micucuyänanllacho iscarëcaqta.17Tseta ricarirnam mitsicoqcunawillacuyarqan llullupaq anjel llapannenqanta. 18Niyanqanta wiyecurnam,nunacuna espantacuyarqan. 19PeruMariaqa shonqunllachomi tsecunapaqllapanta yarpacachar cacorqan.20
lla llulluta ricarir, queno nishpacushishqa cuticuyarqan: “¡Diosqa allapaallim! ¡Grasiastam qonantsic!” nir.
Jesusta apayanJerusalen *templuman
21Wamra semanayoq quecaptinnam,papänin mamäninwan *señalatsiyarqan.Jutinnam churayarqan Jesusta,manaraq qeshyaq captin anjel yuripurnenqannolla. 22Moises mandacushqanley nenqanno limpiu cayänanpaqjunaqcuna tincuriptinnam, JosewanMariapis ewayarqan Jerusalenchotempluman llullunta Diosmanpresentayänanpaq. 23Tsenorurayänanpaqqa *Diospa palabranmiqueno escribirëcan: “Wamaqshu ollqutsuriqueqa Diosllapaqmi canqa”a nir.24Dios mandacushqan *leymiescribirëcan: “Ishque cullcuta o ishquellullu palumacunata qarayämanqui”b
nishpa. Que leytapis cumpleqmi JoseMariawan ewayarqan.
25Jerusalenchomi juc nuna tärarqan,Simeon jutiyoq, Diosta allapa cuyaqnuna. Pemi allillata rurar, shuyararqanIsrael nasion librashqa cananta, y TeytaDiospa *Santu Espiritunmi pewancarqan. 26Tsemi Santu Espiritu jucpinmusyatserqan: “Dios Acrashqantaricarirninran, wanunqui” nirnin.27Tsenam Santu Espiritu pushaptin, tse
2
113
junaq templuman ewarqan. TsemannamJesusta chäratsiyarqan Jose Mariawanley mandacushqanno rurayänanpaq.28Wamrata ricarirninnam, mellqarcurDiosta alabarnin, queno nerqan:
29 “Diosllä, noqa sirweqniquitaänillämashqequitam canancumplirillarqonqui.
Canan si, cushishqanawanuculläshaq.
30 ¡Salbayämaqnïta ricarillätaq!31 Qam nenqequinomi jinantincho
nunacunata pe salbanqa.32 Jinantin nasion nunacunapaqpis
actsi cuentam canqa.Perecurmi, sirwishoqniqui *israelnunacunapis allapa reqishqacayanqa.”
33Llullupaq Simeon nishqanta papäninmamäninwan wiyarninnam,yarqan. 34Tsenam pecunata Simeonnerqan:—Dios qamcunata bendisicuyäshi.Jesuspa mamänintanam nerqan:—Que wawequirecurmi, waquin israel
nunacuna condenacuyanqa; waquincaqcunanam allicho yarquriyanqa.
pis, manam chasquiyanqatsu. 35Tsenomi
nacho imanopis cayanqanta. Peruqamnam Maria, perecur jipanqui imecacutsilluwan shonqiquitatucsicayämuptin nanatsicoqno.36Tsechomi juc tsatsa warmipis carqanDiospa *profetan, Ana. Pëqa carqan uneawilun Aserpa willcanmi. Papäninnamcarqan Fanuel.tam qanchis watalla qowanwantäräyarqan. 37Qowan wanuriptinnam,japallan täcorqan y puwaq chuncachuscu (84) watayoqmi carqan. *lullachomi paqaspa junaqpa ayunar,Diosman mañacur cacoq. 38Tseman Anachärirnam, wamrata ricarir, nerqan:
—Dios, qamtam allapa agradisicoqque wamrapaq —nir.Nunacunatanam nerqan:—Que wamram noqantsic israel
nunacuna unepita shuyaconqantsic, ypemi rescatamarnintsic salbamäshun—nir.
39Tsepitanam Dios mandacushqan
nin,man cuticuyarqan. 40Wamranamwinarnin, allapa yacheyoq carqan, yDiosmi imecachopis peta yanaparqan.
Jerusalen templucho Jesus parlan ley yachatsicoqcunawan
41Cada watam Jerusalenman JoseMariawan ewayaq *Pascua esta pasaq.42Jesus chunca ishque (12) watayoqquecaptinnam, israel nunacunapacostumbrincunamanno Pascua estamanewayarqan. 43Tse Pascua esta ushariptinnam, marcancunaman cuticuyarqan.Jesusnam Jerusalencho quedacushqacanaq,yaq. 44Pecuna pensayänaq: “Que atscaqnunacunawanchi shamican” nishpash.Qanyasninpi ewecarnam, pullan nänichotardiyäquicuptinna, Jesusta ashiyarqan,castancunata y reqinacuyashqancunatatapucurnin. 45Mana tarirninnam, tsellapeqJerusalenman cuticuyarqan ashirnin.
46Quima junaq ashiyanqanchonam,Jesusta templucho taririyarqan, leyyachatsicoqcunapa chopincho pecunatawiyar, tapuparnin tëcaqta. 47Jesus alliyachaq car, tapuyanqancunata imanoshumaq yasquiptinmi, wiyaqnin llapannunacunapis espantacur, imanoquetapis puediyarqantsu. 48Jesustaricarirnam, papänin y mamäninespantacuyarqan. Mamäninnam nerqan:—Ä, wawä, ¿
manqui?wan ashiyarqoq.
2
114
c 3.6 Is 40.3-5.
49Tsenam Jesus nerqan:—¿Imanirtaq ashiyämarqonqui?
¿Manacu musyayanqui Papänïpamunenincho quecanä presisanqanta?
50Tseno nenqanta pecuna manamichicllapis cäyiyarqantsu.
51Tsepitanam pecunawan Nazaretmancuticorqan, mandayanqancunatarurarmi carqan.
charqan. 52Jesusnam winar jentiyarnin,alli yachaq carqan.paqpis allapa allim carqan.
Bautisacoq Juantsunyaqcunacho yachatsicun(Mateo 3.1–12; Marcos 1.1–8;
Juan 1.19–28)
3 1Tiberio jutiyoq *cesar chuncapitsqa (15) watana *Romacho
mandacoq quecaptinmi, *Poncio PilatuJudea probinsiacho mandacoqquecarqan, Galilea probinsiachonam*Herodis,cunachonam Herodispa wauqin Felipi,Abilinia probinsiachonam Lisanias.2Jerusalenchonam Anas y Caifas masmandacoq *saserdoticuna quecayarqan.Tsepinmi tsunyaqcho Zacariaspa tsurinJuan quecaptin Dios palabranta petarebelar qallarqan. 3Tsemi Jordan mayucuchun marcacunapa purirnin,nata willaparqan jutsancunata jaqirir,bautisacuyänanpaq, y tsenopaperdonashqa cayänanpaq.
4Tseno Juan willacunanpaqmi Diospaune *profetan Isaias queno escribishqacarqan:
“Tsunyaqchomi juc nuna qayaripaqueno willaconqa:
‘Nänicunata derechar limpiaq cuentaprebinicuyë Teytatachasquiyänequipaq,
5 feyu nänicunata parejaqno,nata pampatsaqno,
wicsu nänicunata derechaqno, rumirumi nänicunata limpiaqno,
prebinicuyë chasquiyänequipaq.6 Jinantin marcacunachomi llapan
nunacuna musyayanqa,Diospita salbasion chämushqanta. c
7Tsenam bautisacuyänanpaqnunacuna Juanman ewayaptin,cunata nerqan:—Ä, bibora cuenta nunacuna,
¿imanopataq allapa feyu castigupitasalbacuyanqui! 8Jutsa rureniquicunatarasonpa jaqirïcur, allicunatana rurayë.Ama nicachäyëtsu: ‘*Abrahampa castan
shun’ nir. Porqui niyaqmi: Diosqa querumicunatapis Abrahampa castanqaticraratsinmanmi. 9Imanomi juc nunajachanwan mana wayücoq montitasiquipita wallurir, ninacho ushacäratsin,
paqqa Dios listu quecanushacäratsinanpaq.
10Tseno niptinnam, nunacunatapuyarqan:—Tseno captenqa, ¿imatataq
rurayäshaq? —nir.11Juannam nerqan:—
queqa, mana capoqta qoycuyë.quicuna captinpis, mallaqecaqcunataqarecuyë.
12Impuestu cobraqcunanam Juanmanwitiyarqan bautisacoq, queno tapurnin:—Mayestru, ¿imatataq noqacunaqa
rurayäshaq?13Tsenam Juan nerqan:—Contribusionllata cobrayanqui. Ama
mastaqa cobracuyanquitsu.14Tsenollam soldaducunapis ewar,
tapuyarqan:
2 3
115
—Noqacunaqa, ¿imatataq rurayäshaq?Pecunatanam nerqan:—Ama nunacunapa imancunatapis
malas qochiyanquitsu, ni ulicurcurlebantacuyanquitsu.wan conformi cayanqui.
15Tsenam nunacuna cushishqaquiquincunallacho queno niyarqan:—Shuyaconqantsic *
chi pëqa —nir.16Tsenam, Juan queno nerqan:—Noqaqa yacullawanmi bautisayaq;
peru jucmi shamun noqapita maspuedeq. Noqaqa manam sirwïtsuqonqurïcur pepa llanqinpa watuntapascarillatapis.wan bautisayäshurniquim, *SantuEspiritunta qoyäshunqui. 17Ichicllanampishin, imeca eracho triguta wauyaqnonunacunata pe acrananpaq. Trigutamwardacunanman wardanqa y pajatanammana upeq ninacho cayeconqa.
18Tseno nirninnam, tuquilayapanunacunata yachatserqan Diospa alliwillaquininta. 19Tsepitanam mandacoq
pita Juan piñaparnin nerqan:—
wan wätanaquïtsu. ¡Tseqa manamallitsu! —nir.
20Tseno niptinmi,cunapita mas mana allita rurar Herodiscarselman Juanta llawiratserqan.
Juan Jesusta bautisan(Mateo 3.13–17; Marcos 1.9–11)
21
tsaritsiptinmi,cuyanqancho Jesuspis bautisacorqan.Tsechonam Diosman Jesus mañacuptin,sielupita 22imeca palumano SantuEspiritu urämur, Jesusman chämorqan.Sielupeqnam Dios queno nimorqan:—Qammi cuyë tsurï canqui.
curmi allapa cushicü —nir.
Jesuspa castancuna(Mateo 1.1–17)
23Jesus quima chunca (30) watayoqquecarninnam, pepa willaquinincunatanunacunata willapar qallecorqan.Tsenam parlayarqan queno: “JesusqaJosepa tsurinmi.” Joseqa Elipa tsurinmi.24Eleqa Matatpa tsurinmi. MatatqaLevipa tsurinmi. Leveqa Melquipatsurinmi. Melqueqa Janaipa tsurinmi.Janaeqa Josepa tsurinmi. 25JoseqaMatatiaspa tsurinmi. MatatiasqaAmospa tsurinmi. Amosqa Nahumpatsurinmi. Nahumqa Eslipa tsurinmi.Esleqa Nagaipa tsurinmi. 26NagaeqaMahatpa tsurinmi. Mahatqa Matatiaspatsurinmi. Matatiasqa Semeipa tsurinmi.Semeeqa Josecpa tsurinmi. JosecqaJoiadapa tsurinmi. 27Joiadaqa Joananpatsurinmi. Joananqa Resapa tsurinmi.Resaqa Zorobabelpa tsurinmi.belqa Salatielpa tsurinmi. SalatielqaNeripa tsurinmi. 28Nereqa Melquipatsurinmi. Melqueqa Adipa tsurinmi.Adeqa Cosampa tsurinmi. CosamqaElmadampa tsurinmi. Elmadamqa Erpatsurinmi. 29Erqa Jesuspa tsurinmi.Jesusqa Eliezerpa tsurinmi. EliezerqaJorimpa tsurinmi. Jorimqa Matatpatsurinmi. 30Matatqa Levipa tsurinmi.Leveqa Simeonpa tsurinmi. SimeonqaJudapa tsurinmi. Judaqa Josepatsurinmi. Joseqa Jonampa tsurinmi.Jonamqa Eliaquimpa tsurinmi.31Eliaquimqa Meleapa tsurinmi.Meleaqa Menapa tsurinmi. MenaqaMatatapa tsurinmi. Matataqa Natanpatsurinmi. 32Natanqa *Davidpa tsurinmi.Davidqa Jesepa tsurinmi. Isaeqa Obedpatsurinmi. Obedqa Boozpa tsurinmi.Boozqa Selahpa tsurinmi. SelahqaNahasonpa tsurinmi. 33NahasonqaAminadabpa tsurinmi. AminadabqaArampa tsurinmi. Aramqa Hesronpa
3
116
d 4.4 Dt 8.3. e 4.8 Dt 6.13. f 4.10-11 Sal 91.11-12. g 4.12 Dt 6.16.
tsurinmi. Hesronqa Farespa tsurinmi.Faresqa Judapa tsurinmi. 34JudaqaJacobpa tsurinmi. Jacobqa Isaacpatsurinmi. Isaacqa Abrahampa tsurinmi.Abrahamqa Terahpa tsurinmi. TerahqaNahorpa tsurinmi. 35Nahorqa Serugpatsurinmi. Serugqa Ragaupa tsurinmi.Ragaoqa Pelegpa tsurinmi. PelegqaEberpa tsurinmi. Eberqa Selahpatsurinmi. 36Selahqa Cainanpa tsurinmi.Cainanqa Arfaxadpa tsurinmi.Arfaxadqa Sempa tsurinmi. SemqaNoepa tsurinmi. Noeqa Lamecpatsurinmi. 37Lamecqa Matusalenpatsurinmi. Matusalenqa Henocpatsurinmi. Henocqa Jeredpa tsurinmi.Jeredqa Mahalaleelpa tsurinmi.leelqa Cainanpa tsurinmi. 38CainanqaEnospa tsurinmi. Enosqa Setpa tsurinmi.Setqa Adanpa tsurinmi. Adanqa Dioscamashqanmi carqan.
Jesusta tenteta munan diablu(Mateo 4.1–11; Marcos 1.12–13)
4 1Bautisacurirnam Jesus *SantuEspiritupa poderninwan Jordan
mayupita cuticorqan. Tsenam SantuEspiritu pusharqan tsunyaq jircaman.2Tsechonam diablu chuscu chunca (40)junaqninpi Jesusta tenteta munarqan.
nam, mallaqarqan. 3Tsenam diablunerqan:—Diospa tsurin rasonpa carqa, mä
que rumita mandariquï tantamanticrarinanpaq, nir.
4Jesusnam nerqan:—*Diospa palabranmi queno
escribirëcan:tsu nunacuna cawayanqa;
d —nir.5Tsepitanam rara jirca puntanman
Jesusta pushar, juclla riquecatserqan
jinantin munducho nasioncunata,6queno nishpa:—Que llapan nasioncunaqa
maquïchomi quecan. Munarqa pitapisqoycümanmi. Tsemi shumaq quenintaricacunequipaq y tsecho mandacoqcanequipaq qoycushqequi. 7Peru quellapanta qoycunaqpaqqa; puntämanqonqurïcur, adorecamë.
8Tsenam Jesus nerqan:—¡Quepeq yarqï, diablu!
palabranmi escribirëcan: ‘Diosllatamadoranequeqa y sirwinequeqa’e nir.
9
qan Jerusalen marcaman. Tsechonam*tsir, queno nerqan:—Rasonpa Diospa tsurin carnenqa,
mä, quepita jeqacurquï. 10Porqui Diospapalabranmi queno escribirëcan:
‘Anjelnincunatam Dios cachamonqacuidayäshunequipaq,
11 manaraq rumicunaman jeqaptiquijuclla tsaricuyäshunequipaq’f nir.
12Jesusnam nerqan:—Diospa palabranmi jina queno
escribirëcan:quitsu’g —nir.
13
ninnam,paq caqta yarparar.
Galileacho Jesusyachatsicur qallarcun
(Mateo 4.12–17; Marcos 1.14–15)14Tsepitanam Santu Espiritupa
poderninwan Jesus Galileamancuticorqan. Tsenam nunacunajinantincho musyariyarqan Jesusparurenincunata. 15Llapan marcachanqanchomi *ellucayänan wayichoJesus yachatsicoq. Tsemi nunacunaalabayaq.
3 4
117
h 4.19 Is 61.1-2.
Jesus Nazaretcho(Mateo 13.53–58; Marcos 6.1–6)
16Tsenam winaconqan marcanNazaretman Jesus cuticur,manno *jamaqui junaq ellucayänanwayiman ewarqan. Tsechonam Diospapalabranta leyinanpaq sharcurerqan.17Tsenam Diospa *profetan Isaiasescribishqan libruta qoriyarqan.Jesusnam libruta quicharir, quenoescribirëcaqta taririr, leyerqan:
18 “Diospa Espiritunmi noqacho.Pemi acramashqa wactsacunata alliwillaquita willapänäpaq,
,presu cuenta caquicaqcunatalibranäpaq,
wiscucunata cachacätsinäpaq,y ancupëpaq sirwipacoqcunatalibranäpaq.
19 Y tsenolla que tiempucho Diospaancupäquininta willayänaqpaq.”h
20Tseno leyirirnam,cur, ellucayänan wayicho yanapacoqnunata cutiratsirnin, täcurerqan. Tsechoquecaqcunanam Jesusta ricaräyarqan.21Jesusnam nerqan:—Wiyecayanqequi öram
cumplicärerqon libruchoescribirëcanqan.
22Tsecho llapan nunacunanamcushicur, queno ninacuyarqan:—Jesusqa allapa allim. Peru, ¡
raq Josepa tsurinlla quecar, tselayashumaqta parlan! —nishpa,espantacuyarqan.
23Tsenam nunacunata Jesus nerqan:—Qamcuna capas que parlaquita
niyämanqui: ‘Jampicoq carqa,quiquiquiraq jampicunquiman’ nir.‘Cafarnaumchoqa qeshyaqcunatacachacätserqonquish. Mä, canan que
marquequichopis tseno ruramï’—nishpa.
24“Rasonpam niyaq: Manam Diospa nimeqan profetantapis marcanchoqacäsuyantsu. 25-26Masqui yarpäyë imanoEliaspa tiempuncho pasaconqanta.¿Manacu quima wata y joqta quillapasepa tamyarqantsu? Tsemi jinantin
qan. Israelcho atsca biudacunajipecayaptinpis, Eliastam Dioscacharqan caru Sidonpa ladun Sareptamarcacho täraq biudallaman. 27Jinayarpäyë imano profeta Eliseopatiempuncho pasaconqanta. TsepinmiIsrael marcancho atscaq nunacuna*leprawan qeshyayarqan. Peru tseno
llatam Eliseo cachacätserqan, manamIsrael marca mayincunatatsu.”
28Jesus tseno niptinnam, ellucayänanwayicho llapan nunacuna allapapiñacurcuyarqan. 29Tsenam llapancunasharcur, Jesusta Nazaretpita cumar,cumar apacuyarqan tse marcapa feyusanjanman cumarcuyänanpaq. 30Perupëqa chopincunapitam ullurïcur,eucorqan.
Supëta juc nunapita Jesus qarqun(Marcos 1.21–28)
31Tsepitanam Galileacho Capernaummarcaman eucorqan. *Jamacuyänanjunaqcunanam ellucayänan wayichonunacunata yachatseq. 32Llapannunacunam allapa espantacur
pita, porqui puedeq queninwanmitsecunata yachatsicorqan.
33Tse ellucayänan wayichomi supëyoqnuna qayaripa queno nerqan:
34—¡Au, Jesus Nazaret marcapeqnuna! ¿Imananquitaq noqacunawan?
4
118
¿Ushacätsiyämaqnïcu shamorqonqui?¡Noqa reqeqmi, qam *Dios Acrashqancanqequita!
35
nin, nerqan:—¡Upälla quë! ¡Canan que nunapita
yarqï! —nir.Niptinnam, nopancho patsaman
nunata mana imanashpa seqirirnin,eucorqan. 36Tseta riquecurnam, llapannunacuna mantsacäcur quenoninacuyarqan:—¡Imano poderyoqtaq que parlanqan!
¡Mandariptinllataq,pita *supëcunapis yarquyan!
37
siacho Jesus rurashqantamusyariyarqan.
Pedrupa suegrantaJesus cachacätsin
(Mateo 8.14–15; Marcos 1.29–31)38Ellucayänan wayipita Jesus
yarqurirnam, *disipuluncunawan SimonPedrupa wayinman ewayarqan.Simonpa suegranmi ebriwan feyupaqeshyecarqan. Jesus chäriptinnam,rogayarqan:—¡Cachaquecatsillämï! —nishpa.39Jesusnam qeshyaqman cuquicur,
queno nerqan:—Amana ebrïnatsu.Jinallachomi ebrenqanpita warmi
cachacärerqan. Tse öram sharcur,pecunata sirwerqan.
Qeshyaqcunata Jesus cachacätsin(Mateo 8.16–17; Marcos 1.32–34)
40Inti jeqecaptinnam, tuquilayaqeshyaqcunata Jesusman apayämorqan.Jesusnam jucllellapayan pecunamanmaquinta churar,qan. 41Supëyoq nunacunapitamsupëcuna yarquyarqan qayaripa, quenoniräcur:
—¡Qamqa Diospa tsurinmi canqui!Tseno niyaptinnam, Jesus nerqan:—¡Upälla cayë!Porqui manam munarqantsu *Diospa
Acrashqan canqanta musyatsicuyänanta.
Jesus willapäcunellucayänan wayicunacho
(Marcos 1.35–39)42Patsa atsicyäriptinnam, Jesus
japallan eucorqan tsunyaqman. Tsenamatscaq nunacuna ashiyarqan. Taririrnam,munayarqantsu tsepeq eucunanta.
43Jesusnam nerqan:—Jinantin marcacunachomi alli
willaquita yachatsicunä presisan. Quepatsamanmi Dios cachamashqa, pepamandaquinincho nunacuna imanocayänanpaq canqanta willacunäpaq.
44Tsepitanam Judea probinsiachojinantinpa purir,man ewar, yachatsicorqan.
Jesus acran Pedruta*disipulun cananpaq
(Mateo 4.18–22; Marcos 1.16–20)
5 1Juc cutinam Genesaret nishqanLamar cuchuncho quecar *Diospa
palabranta Jesus yachatsiquicarqan.Wiyeta munarninnam, atscaq nunacunaellucarnin, quichquinacur Jesustatanqayarqan. 2Tsenam yacucho ishquelancha tëcaqta ricarerqan. Pescadutsareqcunanam lanchancunapitayarqurir, atarayancunata playachopaqecayarqan. 3Tsenam Simonpalanchanman Jesus lloqarcur nerqan:—Simon, que yacu cuchunpita mas
ruriman yecushun —nir.Yecuriyaptinnam, täcurir, nunacunata
lanchapita yachatsicorqan. 4Yachatsicurusharirnam, Simonta nerqan:—
quicunata jitaq, pescadutatsariyänequipaq.
4 5
119
5Simonnam nerqan:—Mayestru, waraqninpim noqacuna
nacayarqö. Manam ni jucllellatapistsariyarqötsu.quirecurmi, atarayäta jitashaq —nir.
6Jitarirnam, allapa atsca pescadutatsaricuyarqan,qanyaq. 7Tsenam jucnin lanchachoyanaqincunata señaswan qayarqanyanapayänanpaq.nam, pescaduta ishcan lanchamanwinayarqan. Tselaya atsca captinmi,
qan. 8Tseta Simon Pedru riquecurnam,Jesuspa nopanman qonqurïcur, nerqan:—Noqalläqa jutsasapa nunam callä,
Tëte. Noqallapita witicurillë.9Yanaqincunawan tselaya atsca
cashqa carninmi, Pedru tseno nerqan.10Zebedeupa tsurincuna Santiagu yJuanmi Simonpa yanaqincuna cayarqan.Pecunapis mantsacäyarqanmi. TsenamPedruta Jesus nerqan:—Ama mantsaquëtsu. Cananpitam
nunacunata noqapaq pescamunqui.11
nata jorqarïcur, tsecho llapanta jaqirir,Jesusta qatircur eucuyarqan.
Jesus cachacätsin *leprawan qeshyaq nunata
(Mateo 8.1–4; Marcos 1.40–45)12Juc marcacho Jesus quecaptinnam,
leprawan qeshyaq nuna chärerqan.Jesusta ricarirnam, patsaman urcunpischanqanyaq qonquriquicur rogacur,queno nerqan:—Tëte, munarnenqa,
tsillämë —nir.13Tsenam Jesus nunata yatecur queno
nerqan:—Munämi, cachacänequita.Tseno niptinnam, jinallacho leprapita
cachacärerqan.
14Tsenam nunata Jesus nerqan:—Ama ni pitapis willacunquitsu
cachacätsenqaqta. Peru si, ewë *saserdotibendisishunequipaq,qanno Diospaq qarenin aparcurcachacashqequita musyayänanpaq.
15Tseno nicaptinpis, masran nunacunamusyariyarqan Jesus ruranqancunata.
cushqancunata wiyayänanpaq,cunatapis cachacätsinanpaq. 16PeruJesusqa imepis pecunapita raquicarmi,tsunyaqcunata ewar, Diosman mañacoq.
Jesus cachacätsin imbalidu nunata(Mateo 9.1–8; Marcos 2.1–12)
17
nam, *fariseucuna y *cuna Galileacho jinantin marcacunapita,Judeapita y Jerusalenpita ewar,ellucarir tëcur, wiyayarqan. Diospa
cunata cachacätsinanpaq. 18Tsemannamnunacuna apayarqan imbalidu nunataquirmapa wanturishqa. Chäratsirnam,ruri wayiman Jesuspa nopanmanyecatsita munayarqan. 19Nunacunapasepa quichquishqa cayaptinmi,yecatsita puediyarqantsu. Tsenam wayijananman lloqarcur, tse wayi qataraqtaquicharicur, qeshyaq nunata quirmantinshumaqlla cacharpuyarqan Jesuspanopanman. 20Tseno rurayaptinnam,
qanta musyarirnin, qeshyaqta nerqan:—Au, amigu, jutsequicunapitam
perdonecoq.21
coqcuna quiquincunachoyarpacachäyarqan: “Que nunaqa¡imanirraq Diospita burlacun! Diosllamjutsantsicpitaqa perdonamantsic” nir.
22Peru Jesusqa tsenoyarpacachäyanqanta musyarirmi,pecunata queno taporqan:
5
120
—¿Imanirtaq shonqiquicunacho tsenoyarpacachäyanqui! 23¿Meqantaq mas allininäpaq canman: ‘Jutsequicunapitaperdonashqanam canqui’ ninäcu, o‘¡Sharquï! ¡Canan purï!’ ninäcu! 24Cananmimusyatsiyashqequi *Diospita ShamushqaNuna,napa jutsancunata perdoneta puedenqanta.Tseno nirirnam, imbalidu nunatana
nerqan:—Qamtam neq: Sharcur quirmequita
aparcur wayiquita euquï.25Tsenam jinallacho llapan
ricarëcayaptin, sharcur, quirmantaellurir aparcur, wayinman eucorqan,“Diosqa allapa allim” nirnin.
26Tsenam nunacuna allapa espantacury mantsacäcur, alabayarqan:—¡Diosqa allapa puedeqmi! ¡Manam
tsu cantsic! —nishpa.
Jesus willacunpicunaman shamonqanta
(Mateo 9.9–13; Marcos 2.13–17)27Tsepita Jesus eucurninnam,
qan Levi jutiyoq nunata *Romapaqimpuestucunata cobracuyänan wayichocobracur tëcaqta. Petam Jesus nerqan:—¡Acu eucushun! —nir.28Levinam sharcur, llapanta jaqirïcur,
Jesuswan eucorqan.29Tsepitanam Jesuspaq Levi wayincho
ruratserqan juc banquetita. Tsechonamimpuestuta cobraqcuna atscaq y masnunacunapis Jesuswan ellucarir,miquicayarqan. 30Tsenam, fariseucuna y
cunata penqaparnin, niyarqan:—¿
wan y que jutsasapacunawan qamcunamicuyanqui!
31Jesusnam nerqan:—Qeshyaqcunallam medicutaqa
nesitayan; sanu caqcunaqa manam.
32Tseno caqmi noqaqa que patsamanshamushqa cä alli ruraqcunamantsu,sinoqa jutsasapacunata Diosmancutitsinäpaqmi.
Jesusta tapuyan ayunupaq(Mateo 9.14–17; Marcos 2.18–22)
33Nunacunanam Jesusta quenotapuyarqan:—Bautisacoq Juanpa y fariseucunapa
disipuluncunaqa imepis ayunashpamDiosman mañacuyan; peru qampadisipuliquicunaqa ¡manataq ayunayantsu,antis imepis micucuyantaq y upucuyantaq!
34Jesusnam iwalatsiquipa queno nerqan:—
qacuna nobiuwan juntu quecar, ¿yancu? 35Peru chämonqanam nobiutaapacuyänan junaq. Tsenam si,ayunayanqa.
36Tseno nirirnam, iwalatsiquipayachatsicorqan queno:—Mushoq ropapita ratashta capchurir,
manam remendashwantsu macwaropaman. Tseno rurarqa, mushoq ropatapisuchcurirmi perdiratsintsic, y macwaropacho manam tse mushoq ratashtsaraconqatsu. 37Tsenollam jina pipismacwa qara bolsachoqa llullullaraq binutapoqutsinmantsu. Tseno ruraptenqa, binupoqurmi, tse bolsata pashtaratsinman, ybinupis bolsapis ushacärinmanmi.38Tseraq rurashqa binutaqa mushoq qarabolsamanmi winantsic. 39Pipis poqushqabinuta upurerqa, tseraq rurashqa binutamanam upita munantsu, ‘Poqushqa caqbinummas alleqa’ nirnin.
Jesus yachatsicun alli rureta *jamaqui junaqcho
(Mateo 12.1–8; Marcos 2.23–28)
6 1Jucpinnam *jamacuyänanjunaqcho *disipuluncunawan Jesus
ewecayarqan trigu murushqacunacuchunpa. Disipuluncunanam espigata
5 6
121
quipchurir, maquincunacho qaqurir,uchuyarqan. 2*Fariseucunanam tsetaricarnin, piñacur queno niyarqan:—¿Imanirtaq jamaqui junaqcho
*leynintsicpa contran tseno rurayanqui!—nir.
3Jesusnam nerqan:—¿Qamcuna manacu *Diospa
palabranta leyishqa cayanqui, rey*David yanaqincunawan mallaqar,rurayanqanta? 4Pemi Dios adoranawayiman yecurirnin, Diospaq churashqa
qan, *saserdoticunalla tse tantatamicuyänan quecaptinpis. 5Tsemi*cho jamaqui junaqpis quecan.
Jamacuyänan junaqcho juc qeshyaqta Jesus cachacätsin(Mateo 12.9–14; Marcos 3.1–6)
6Tsepitanam jina jamaqui junaqcho*ellucayänan wayiman Jesus ewar,yachatsiquicarqan. Tsechomi juc nunaquecarqan derechu caq maquintsaquishqa. 7Fariseucunanam leyyachatsicoqcunawan Jesusta acusetamunarnin, qawarëcayarqan:—Mä, ¿canan jamaqui junaqcho que
nunata cachacätsenqacush! —nir.8Pecuna tseno niyanqanta Jesus
musyarirninnam, tsaquishqa maquiyoqnunata nerqan:—Sharcur, que chopiman shamï.
qan. 9Tsenam fariseucunata Jesus quenonerqan:—Jucta tapuyashqequi: ¿Imanotaq
leynintsic mandacun? Jamaquijunaqcho ¿allita rurashwancu omanacu! ¿Nunacunata salbecushwancuo wanuratsishwancu!
10Tsenam llapancunata ricarir, tsenunata queno nerqan:—Maquiquita pallarï.
Maquinta nuna pallarcuptinnam,cachacärerqan. 11Fariseucunanampiñacurcurnin, quiquincuna pura quenoninacuyarqan:—¿Imanecuntsictaq que Jesusta! —nir.
Jesus acran chunca ishcaqta (12)apostolnin cayänanpaq
(Mateo 10.1–4; Marcos 3.13–19)12Tsepitanam jircaman Jesus eucorqan,
y waraqninpim tsecho Diosmanmañacorqan. 13Patsa waräriptinnam,disipuluncunata qayarqan, y chuncaishcaqtam (12) acrarqan apostolnincayänanpaq. Pecunam cayarqan:14Simon (petam Jesus jutitserqan“Pedru” nishpa), wauqin Andres,Santiagu, Juan, Felipi, Bartolome,15Mateo, Tomas, Alfeupa tsurinSantiagu, *Seloti grupupita Simon,16Santiagupa tsurin *Judas, y JudasIscariote. Pemi Jesusta ranticorqan.
Atscaq nunacunata Jesus yachatsin(Mateo 4.23–25)
17Pecunawan Jesus urämurnam,
cuna quecayaqta. Tsemanmi jinantinJudea probinsiacunapita, Jerusalenpita,
napita atscaq nunacuna shamushqacayarqan,wiyeta munar, y qeshyaqcunata
.18*Supëcunawan jipaqcunatam Jesuscachacätserqan. 19Llapan nunacunamJesusta yateta munayarqan, puedeqqueninwan llapan qeshyaqcunatacachacätsiptin.
Jesus willapäcun cushiquicunapaq y llaquiquicunapaq
(Mateo 5.1–12)20Tsechonam disipuluncunata Jesus
riquecur, iwalatsiquipa queno nerqan:
6
122
“Cushicuyë, noqaman creyicoqwaqtsacuna. Qamcunaqa DiospaMuneninchonam cayanqui.
21“Cushicuyë, canan mallaqepanoDiosta asheqcuna. Qamcunatam Diosqapacha juntata wätayäshunqui.“Cushicuyë, canan waqacoqcuna.
Porqui shoqashqanam cayanqui.22“Cushicuyë, nunacuna
chiquiyäshuptiqui, qarquyäshuptiqui yallqutsayäshuptiqui, mana alliruraqtano lebantayäshuptiqui, tseqa
yanqequirecurmi. 23
queqa allapa cushicuyanqui.wanpis pinticachäyanqui. Wacbidachomi Dios allapa shumaq premiutaqoyäshunqui. Tsenollam pecunapa uneawiluncuna maltratayarqan Diospa*profetancunata.
24“Peru ¡Allau, ricucuna!chomi cushiquicho cayanqui.
25“¡Allau,cuna! ¡Chämonqam mallaqueniquicuna!“¡Allau, cushicur asicachäcoqcuna!
¡Chämonqanam waqaquiniquicuna!26“¡Allau,
qacuna!napis alabayarqan une tiempucho uliprofeta tucoqcunata.
Chiquiyäshoqniquicunatapiscuyayanqui
(Mateo 5.38–48; 7.12)27
tam niyaq: Chiquiyäshoqniquicunatacuyayanqui. Melanäyäshoqniquicunataancupar, yanapayanqui. 28Llutancamanta niyäshoqniquitapis qamcunaqaallipa parlapäyë;napaqpis, Diosman mañacuyë. 29Sitsunjuc ladu qaqllequicunacholaqyecuyäshunqui, jucnin laduqaqllequicunatapis camapïcuyanqui.Ponchiquitatsun qochiyäshunqui,
camsequitapis qoycuyanqui. 30Imatapismañayäshonqequita qoycuyanqui.Sitsun imequitapis qochiyäshunqui, ama‘Cutitsimë’ niyanquitsu. 31Imanomimunayanqui qamcunapaq nunamayiquicuna allita rurayänanta, tsenollaqamcunapis pecunapaq rurayë.
32“Cuyayäshoqniquicunallata cuyarqa,manam allitatsu rurayanqui. ¡cunapis tsenollaqa rurayantaq! 33Alliparicayäshoqniquicunallapaq allitarurarqa,qui. ¡Jutsasapacunapis tsenollaqarurayantaq! 34Sitsun prestacuyanqui,‘Pëqa imachopis paguta ruramanqam’nishpa, ¿ima allitataq rurayanqui?
yantaq, cutitsiyänanta shuyarar. 35Antischiquiyäshoqniquicunata allita rurar,cuyayanqui. Mana ni imatacutitsiyäshunequita shuyarashpa,imatapis qoycuyanqui.queqa, Diosmi tsepita mastacutitsiyäshunqui.coqcunata y jutsasapacunatapisancupanmi. Qamcunapis tsenorurarnenqa, sielucho quecaq Diospawamrancunanam cayanqui. 36Tsemi*Dios Yaya ancupäcoq canqannolla,qamcunapis ancupäcoq cayänequi.
Nuna mayiquicunataama jusgayëtsu(Mateo 7.1–5)
37“Ama nuna mayiquicunatajusgayëtsu, qamcunapis mana jusgashqacayänequipaq. Ama lebantanacuyëtsu,qamcunapis mana lebantashqacayänequipaq. Antis perdonanacuyë,
paq. 38
queqa, Diosmi qamcunatapis masatscata qoycuyäshunqui, tupuman juntajunta tapsïcur, rame rame qaracoqcuenta. Imanollam qamcunapis nuna
6
123
mayiquicunata tratayanqui, tsenollamqamcunatapis Dios tratayäshunqui.”
39Tseno nirninnam, iwalatsiquïpaJesus yachatsicorqan, queno nishpa:—¿Acasu juc wiscu nunata wiscu
mayin pushanmancu! Tseno carqa,¡ishcanchi sanjaman jeqacurcuyanman!40
runpita mas presisaqtsu. Tseyachacoqqa yachacur usharir,runnollam canqa.
41“Qamcunaqa nuna mayiquicunapanawincho saqwata ricarëcaq cuentallamcayanqui; ¡peru manam cuentataqocuyanquitsu quiquiquicunapanawiquicunacho troncu quecanqantaqa!42Tseno quecaptin ¿imanopam nunamayiquita ‘Nawiquicho saqwatajorqaramushaq’ ninquiman, quiquiquipanawiquicho troncu quecaptin! ¡Allitucoqcuna, puntataraq nawiquipita tsetroncuta jorquyë! Tseran alli ricayanquinuna mayiquicunapa nawincunachosaqwata jorqayänequipaq.
Wayïninpeqmi montitaqa reqintsic(Mateo 7.17–20; 12.34–35)
43“Jina tsenomi alli monti, alli frutatawayun; y mana alli caq monteqa, manaalli frutatam wayun. 44Wayïninpitamreqintsic imano monti canqantapis.Manam casha montipitatsu igustapallantsic. Y manam cashacunapitatsuubasta pallantsic. 45Tse cuentanollamalli caq nuna shonqun alli captin,allicunallata parlan; mana alli caqnunanam shonqun mana alli captin,mana allicunata parlecan. Porquinunaqa parlan shonquncho imatapisyarpanqantam.
Ishquelaya simientu(Mateo 7.24–27)
46“¿Imanirtaq qamcuna niyämanqui‘Teytallä, Teytallä’ nishpa,
qaqta mana cäsuquicar? 47Cananmiiwalatsiquipa cäyitsiyashqequi: Pipisque yachatsiconqäta wiyacur,cunaqa, 48imeca juc nuna wayintashäritsinanpaq alli jondu oqtirïcurnin,
nomi. Tsenam atsca lloqlla tse wayitawacwarninpis, cuyutsintsu, alli rurashqacaptin. 49Peru yachatsicushqäcunatawiyar, mana cäsucoq nunaqa allpajananllacho simientunnaq wayitasharcatseqnomi cayan. Tsenam atscalloqlla tse wayita wacwar, juchurushacäratsin.”
Jesus cachacätsin *Romacapitanpa wäteninta
(Mateo 8.5–13; Juan 4.43–54)
7 1Nunacunata yachatsir usharirnam,Capernaum marcaman Jesus
ewarqan. 2Tsechomi Roma capitanpacuyë wätenin nuna lastima qeshyarqan.3Tse capitannam Jesus rurashqancunatamusyarirnin, *israel nunacunapaautoridanincunata Jesusman cacharqantse wäteninman ewarcachaquecatsinanpaq.
4Pecunanam ewarnin, Jesusta quenoniyarqan:—Tse capitan allapa alli canqanrecur,
rogaquillanta rurecullë —nir. 5Pëqaallapam cuyan nasionnintsicta, y pemiruratsimushqa ellucanantsic wayitapis.
6Tseno rogayaptinnam, pecunawanJesus ewarqan. Peru wayiman naqanachëcayaptinnam, amiguncunata capitancacharqan Jesusta queno niyänanpaq:—Tëte, manash meresintsu wayinman
ewar afanacullanequita. 7Penqacurshiquiquenqa shallämorqontsu. Tseshiquellapita mandecullanqui wätenincachacärinanpaq. 8Porqui pepismandaqninpa poderninchoshi quecan. Ypepa poderninchoshi soldaduncunapisquecayan. Jucninta ‘Ewë’ niptinshi,
6 7
124
ewayan; jucninta ‘Shamï’ niptinpis,ewanshi; sirweqninta ‘Queta rurë’niptinpis, ruranshi —nir.
9Capitan tseno willacatsenqantawiyecurnam, Jesus espantacur,nincunata queno nerqan:—Rasontam niyaq: Diosman que
nuna marcäcoqtanoqa manamtarishqatsu cä que israelnunacunacho.
10Capitanpa wayinman cutirirnam, tse
qatana taririyarqan.
Jesus cawaritsin biudapa wawanta11Tsepitanam Jesus ewarqan Nain
nishqan marcaman. *nam atscaq nunacunawan qatiyarqan.12Tse marcaman yequicarnam, Jesus
cunawan. Tse wanushqaqa carqanbiuda warmipa japallanlla ollquwawanmi, y atscaq nunacunampampacoq yanaqëcayarqan. 13
nam warmita ricarir ancuparnin,nerqan:—Ama waqallëtsu.14Tseno nirirnam, ewar cajata
yatarerqan, wantïcaqcunanamshäräriyarqan. Tsenam ayata Jesusqueno nerqan:—Jobin, qamtam neq: Sharquï.15Jesus tseno niptinnam, cawarircur
tarcamur, nunacunawan parlarqan, ybiudatanam cawarishqatana wawantaqoycorqan. 16Tsenam llapan nunacunamantsacäyarqan, y Diosta alabayarqanqueno:—Diosnintsicpa juc alli *profetanmi
yurimushqa noqantsicman, y allapaancupämarnintsicmi,tsic yanapamäshun.
17Nunacunanam Judea probinsiachojinantin marcacunapa ewar,qan Jesus rurashqancunata.
Bautisacoq Juanpadisipuluncuna ewayan Jesusman
(Mateo 11.2–19)18Bautisacoq Juanpa disipuluncunanam
Jesus rurashqancunata Juantawillayarqan.Tsenam ishcaq disipuluncunata qayarir,19Jesusman cacharqan tapucoq, “¿Qamcushshamunanpaq caq salbadorlläcuna callanqui,o juctacush shuyalläyäshaq?” niyänanpaq.
20Jesusman chärirnam, queno niyarqan:—Bautisacoq Juanmi cachayämarqon.
¿Qamcush shamunanpaq caqsalbadorlläcuna callanqui, o juctacushshuyalläyäshaq?
21Tse öranam Jesusqa cachacätserqan,tuquilayawan qeshyacoqcunata, ysupëyoq nunacunapita *supëcunataqarqorqan; y wiscucunatapiscachacätserqan. 22Tsenam Juanpadisipuluncunata Jesus queno nerqan:—Canan cutirnin, bautisacoq Juanta
quechowiyayashqequita y ricayashqequitaquenowillayanqui:wiscucuna ricayanqanta,cojucuna puriyanqanta, *cuna cachacäyanqanta,qanta,wanushqacuna cawariyanqanta y
cayanqanta, nishpa. 23Ypimepis cushicutsunmana ajayashpanoqamanmarcäcoqcuna.
24
nam, tsecho ellucashqa nunacunataJesus willaparqan Juanpaq:—Tsunyaqcho quecaptin, ¿Imaqtaq
Juanman caruta ewayarqequi! ¿Bientuwanshoqush cuyoqllata ricaqcu! 25¡Niyämë!¿Imaqtaq ewayarqequi, alli shumaq ropanyacashqa nuna ricaqcu!pis shumaq ropan yacashqa nunacunaqamicur, upur,chomi cayan. 26Tsepenqa, ¿Imaqtaqewayarqequi! ¿‘Diospa profetanchi’ nircu?¡Claru parlaquichoqa!napitapis mas presisaqmi. 27Juanpaqmi*Diospa palabran escribirëcan queno:
7
125
i 7.27 Mal 3.1.
‘Puntequitamwillacoqnïta cachashaq,nänita alistaq cuenta nunacunatawillapänanpaq’i nir.
28Rasontam niyaq: Juanno presisaq nunaqamanam imepis cashqaraqtsu. Tsenocaptinpis, Diospamandaquinincho quecaqqollmi shonqucunammas presisaqqa cayan.
29
napis, “¡Diosqa allapa allim!” nir, tse örabautisacuyarqan. 30Peru *fariseucunawan*ley yachatsicoqcunaqa Dios munashqantamana cäsurninmi, manabautisacuyarqanpistsu.
31Tsepitanam nerqan:“¿Canan tiempu nunacunata imawanraq
iwalaratsiman? ¿Imanotaq cayan?32Pecunaqa imeca plasacunachowamracuna pucllacur,wan qayaripa queno ninacoqnomi cayan:‘Flautawan shumaq bersuta tocayaptïpis,manam qatswayanquitsu; ni llaquiquipaqtaqotsuyaptïpis, manamwaqayanquitsu.’33Tsenomi bautisacoq Juan shamur, manabinuta upuptin, y tantata mana micuptin,niyanqui ‘Pëqa supëyoqmi’ nishpa.34*Diospita Shamushqa Nuna micoq upoqcaptinnam, qamcuna niyanqui: ‘Queqaallapa micoqmi y upoqmi, impuestucobraqcunapa y jutsasapacunapaamigunmi’ nishpa. 35Peru Diospa
cunawanmi Diospa yacheninta.”
Jesus micun fariseuSimonpa wayincho
36Tsepitanam Simon fariseu wayinmanJesusta combidarqan pewanmicuyänanpaq. Jesusnam wayimanyecurir, mesaman täcurerqan. 37Tsemarcachomi lluta pulicoq warmi tärarqan.Tse warmim fariseupa wayincho Jesusmiquicanqanta musyarir, ewar juclla
yecurerqan alabastrupita botellachoperfumin tsararishqa. 38Chärirnam,Jesuspa qepanpa chaquinyaq witïcur,waqarqan.nata paqaporqan,nam, chaquinta mutsecuryan, perfumitajicharqan. 39Tseta riquecurnam, Jesustacombidaq Simon shonqunllacho quenonerqan: “Que nuna Diospa rasonpaprofetan carnenqa, musyanmanmi queyataqnin warmi imano canqanta, y allapamana alli ruraq canqanta.”
40Tsenam Jesus nerqan:—Simon, jucta willashqequi —nir.Penam queno nerqan:—Mayestru, willecallämë —nir.41Tsenam Jesus nerqan:—Ishcaq nunacunam juc nunapa jaqan
cayarqan. Jucninmi ishque quilla uryanantincu, y jucninman ishque wata uryanantincu. 42Ishcantapis mana pagaquitapuediyaptinmi, tse nuna pecunataperdonecorqan. Mä, canan nimë, Simon,¿meqan nunataq mas cuyanqa tse nunata?
43Tsenam Simon nerqan:—Mas atsca jaqanta perdonayanqan
caqchi —nir.Tsenam Jesus nerqan:—Rasontam ninqui.44Tseno nirninnam, warmita
ricarëcur, Simonta nerqan:—¿
quicu? Que wayiquiman chämuptï, qammanam saludamarnï,quitsu chaquïta paqarinäpaq; peru quewarmeqa chaquïcunata weqinwanpaqamurmi, aqtsanwan tsaquitsimorqon.45Qam manam costumbrintsicmannosaludamarnï, mutsamarqonquitsu; perupëqa wayiquiman yecamushqäpitamchaquïta mutsamushqa. 46Qamqa manamcostumbrintsicmanno peqäman aseititajichamorqonquitsu; pemi si, perfumita
7
126
j 8.10 Is 6.9-10.
chaquïman jichamushqa. 47Tsemi qamtaneq: Que warmeqa llapan jutsanpitaperdonecuptïmi, allapa cuyamarnï,queno ruramarqon; peru waquincunaqa‘ichiclla jutsätam perdonamashqa’ nirmi,ichiclla cuyayäman.
48Warmitanam Jesus nerqan:—Llapan jutsequicuna perdonashqanam.49
nam quiquincuna pura ninacuyarqan:—¿Pitaq que nuna, jutsacunapita
perdonacunanpaq?50Peru Jesusnam warmita nerqan:—Noqaman marcäcurninmi,
sionpeq salbacorqonqui. Canan euquïshumaq cawacunequipaq.
Jesus yachatsin *disipuluncunata
8 1Tsepitanam chunca ishque (12)disipuluncunawan Jesus jinantinpa
marcan, marcan estansiacunapa ewar,willacur yachatsicorqan Diospamandaquinincho cayänapaq alliwillaquicunata. 2Qeshyayanqanpita ysupëyoq cayanqanpita Jesus
qanmi. Jucninmi carqan Magdalenaniyashqan Maria. Pepitam qanchis*supëcunata Jesus qarqushqa carqan.3Waquincunanam cayarqan: Susana y*Herodispa mayuralnin Cusa jutiyoqnunapa warmin Juana y mas warmicuna.Pecunam cayäponqancunawan Jesusta ydisipuluncunata yanapayarqan.
Jesus yachatsicun murucoq nunatawan iwalatsiquipa
(Mateo 13.1–9; Marcos 4.1–9)4Tsenam jinantinpita atscaq nunacuna
peman elluquecuyaptin, iwalatsiquipaJesus yachatsicorqan, queno nishpa:
5—Juc nunam ewarqan chacranmanmurucoq. Muruta maqtsiptinnam,
waquin muru pintiyarqan näniman.Tsetanam nunacuna jalucuyarqan, ypishqucunanam ushpacurcuyarqan.6
qan. Tsecho mana allpan captinnam,jeqaramur tsaquiriyarqan. 7Waquinnampintiyarqan cashacuna rurinman.Cashacunanam winar,cuyarqan. 8Peru waquin murunam alliallpaman ishquirnin, jeqaramur, winarcada espigacho jitecorqan asta pachaqgranupayan.Tseno Jesus yachatsicur usharirnam,
fuertipa queno nerqan:—¡Tsemi rinriyoq carqa, wiyacur
cäsucuyë!
Imanir iwalatsiquicunawan Jesus yachatsiconqan
(Mateo 13.10–17; Marcos 4.10–12)9Disipuluncunanam tapuyarqan:—¿Ima ninantaq tse iwalatsiquipa
yachatsicushqequi?10Jesusnam queno nerqan:—Qamcunataqa Diosmi
cäyitsiyäshunqui mandaquinin imanocanqanta; peru waquincunaqa manammusyayantsu. Tsemi pecunaqa
marnï y wiyecamarnïpis, manacäyiyantsu.j
Jesus cäyitsicun murucoq nunatawan iwalatsiquipa
(Mateo 13.18–23; Marcos 4.13–20)11“Tseqa queno ninanmi: muroqa
Diospa alli willaquininmi. 12Nänicuentam waquin nunacuna cayan.
yashqantam diablu pasepa qonqaratsinmana creyicur salbacuyänanpaq.13Waquin nunacunanam ranramanmuru pinteq cuenta cayan. Pecunam alli
7 8
127
yan. Peru mana alli watsiyoq plantanocarninmi, desgrasiacuna pasayaptin,jaqiricuyan. 14Waquincunanam cayancasha, casha rurinman muru pinteqcuenta.nin creyicuyan. Peru tsepita unetanamcapoqyoq quepaq yarpacacharnin, ycushiquillacho cawaquita munarnin,imeca wamracunanolla cacuyan niimata Diospaqqa rurayantsu. 15Peruwaquin nunacunanam alli allpamanmuru pintishqa cuenta cayan. Allapa allishonquncunawan alli willaquitawiyarmi, creyicuyan. Tseno carmi,imata sufrirninpis tsaracuyan, y allapaallicunata Diospaq rurayan.
Actsino cashun(Marcos 4.21–25)
16“Lamparinta sendircur, manammancarurinmantsu ni catripa rurinmantsuchurantsic; sinoqa raramanmi churantsic,wayiman yecoqcunata actsinanpaq. 17Tsecuentanollam *Diospa palabran
nata imecarpis musyayanqa.18“Tsemi canan alleq wiyayämë:
Wiyacoq caqcunaqa mas allimcäyicuyanqa, peru mana wiyacoqcaqcunaqa, ichiclla wiyayanqantapisqonqariyanqam.”
Jesusta ashiyan mamänin y wauqincuna
(Mateo 12.46–50; Marcos 3.31–35)19Tsemannam Jesuspa mamänin
wauqincunawan ashirnin chäriyarqan.Atscaq nunacuna ellucayashqacayaptinmi, Jesus canqanman yequitapuediyarqantsu. 20Juc nunanam Jesustaqueno willarerqan:—Mamäniquim wauqiquicunawan
shuyarëcayäshunqui waqtacho.Menistiyäshunquish —nir.
21Penam nerqan:—Dios palabranta wiyar cäsucoqmi,
noqapa mamänïqa y wauqïcunaqacayan.
Jesus paratsin tselaya bientuwan lamar laqcheqsaqta
(Mateo 8.23–27; Marcos 4.35–41)22Juc junaqnam disipuluncunawan
lanchaman Jesus lloqarir, nerqan:—Acu lamarpa wac tsimpanman.Tseno niptinnam, eucuyarqan.
23Ewarëcayaptinnam, Jesuspunucärerqan. Tsemannam llutepabientur qallaquicorqan lamartalaqcheqsätsirnin. Lanchancunaman yacuwinacaptinnam undicäyänanpaqnaquecayarqan. 24Tsenam Jesustariyatsiyarqan, queno nishpa:—¡Mayestru, Mayestru, riyaquï!
¡Ushacärintsicnam! —nir.Tseno niyaptinnam, sharcur bientuta
mandarqan mana bientunanpaq yacutamana laqcheqsänanpaq. Y llapanmishumaq tranquilu ticrarerqan. 25Tsenamdisipuluncunata queno nerqan:—¿Imanirtaq noqaman
marcäcuyarqonquitsu?
cashqa y espantashqa, quiquincuna puraqueno ninacuyarqan:—¡Queqa imano nunataq, tselaya
bientupis yacupis mandaduntacäsuyänanpaq!
Jesus qarqun supëcunatajuc nunapita
(Mateo 8.28–34; Marcos 5.1–20)26Galilea probinsiapita eucurnam,
lamarpa wac tsimpan Gadara nishqanmarcaman chäriyarqan. 27Lanchapitayarpurirnam, tarerqan tse marcapeqsupëyoq juc nunata. Tse nunam unenaqalapachu puricorqan. Y manawayincho yachashpam,
8
128
cho paracorqan. 28
nam, corillapa ewar, nopanmanqoncuriquicorqan. Tsenam nunapashiminpa supë qaparipa queno nerqan:—Puedeq Diospa tsurin Jesus, ¿
taq noqacunawan munanqui! ¡Qamtamrogacoq ama imanecayämëtsu!
29Tseno supë nerqan, Jesus “¡Quenunapeq yarqï!” nishqa captinmi. Tsenunapa shonqunchomi unepita supëcacorqan. Cadenacunawan nunacunatsareta munar, chaquinta, maquintapancayaptinpis, rachicacharcurmi, supëpamuneninwan tsunyaqcunata eucoq.
30Tsenam supëta Jesus taporqan:—¿Imataq jutiqui? —nir.Tsenam nerqan:—Noqapa jutïqa juc tropam.Tseno nerqan, tse nunacho atscaq
supëcuna carninmi. 31Jesustamsupëcuna yapecuryan rogayarqan queno:—Ama in ernuman qarpulläyämëtsu
—nishpa.32Tse jircachomi atsca cuchicunata
mitsiquicayarqan. Tsenam supëcunamañepa, queno niyarqan:—
man yecuquiculläyänäpaq —nir.Jesus “ewayë” niptinnam, 33nunapeq
yarqurir,qan. Tsenam, coripa ewar cuchicunaqajircapita qochaman jeqacurcuyarqan, yshenqacar, wanuriyarqan.
34Tse cuchi mitseqcunanam tse llapanpasaconqancunata riquecur, jinantinmarcapa estansiancunapa coripa ewacur,llapanta willacuyarqan. 35Tsenamnunacuna shayämorqan, “Mä, ¿imashpasacushqa?” nirnin. Jesus quecanqanmanchärirnam, taririyarqan supëyoq nunatapasepa sanutana, roparishqana yjuisiunchona, Jesuspa laduncho tëcaqta.Tseta riquecurninmi, allapamantsacäyarqan. 36Y ricashqa caqcunanamtseman chaqcunata willayarqan imano tse
supëyoq nunata Jesus cachacätsishqanta.37Tsenam tse Gadarapita nunacuna allapamantsacur, Jesusta rogayarqan:—Que marcalläcunapita eucullë
—nishpa.
nawan lloqarcur, eucorqan. 38Supëpitalibracushqa nunanam Jesusta rogarqanpewan eucunanpaq. Peru Jesusnamnunata despidirnin, nerqan:
39—Quedacur, wayiquiman cutiquï.Tsecho willacunqui Dios llapantaqampaq rurashqanta.Tsenamcutirnin, jinantinpa ewar,
qan Jesus pepaq llapanta rurashqanta.
Jesus disipuluncunata ricatsin milagru rurashqanta
(Mateo 9.18–26; Marcos 5.21–43)40Galilea marcaman cutiriyaptinnam,
atscaq nunacuna shuyarëcayarqan,cushishqa chasquiyänanpaq. 41
nam *ellucayänan wayicho mandacoqJairu jutiyoq nunapis chärerqan, yJesuspa nopanman qonquriquicurnam,rogarqan:—Acu, wayïta eweculläshun —nishpa.42Tse nunapam jucllella chunca
ishque (12) watayoq warmi tsurin,pasëpa lastima qeshyar, wanuquicarqan.Jesus ewarëcaptinnam, atsca
yarqan. 43
qan juc warmi, chunca ishque (12)watana yawar ewewan qeshyacoq. Tsewarmim imecancunatapis paseparanticur, usharqan jampicunanpaq; peru
qantsu. 44Pemi Jesuspa qepanmanwitïcur,qan. Yateconqan öram yawar eweninpaqwepa tsaquirerqan. 45Jesusnamtapucorqan:—¿Pitaq ropäta yatamorqon?
—nishpa.
8
129
Llapan nunacuna “Manam noqatsu”niyaptinnam,nawan niyarqan:—¡Mayestru, quelaya nunachoqa
jucnin jucnintaq tanqayäshunqui!¿Tsecu qam ninqui, ‘Pitaq ropätayatamorqon?
46Yapenam Jesus nerqan:—¡Pi carpis yatamashqam! Podernï
yarqoqtam mäcorqö.47Tseno yatashqanta mäcuriptinnam,
mana imano queta puedir, tse warmiallapa mantsacushpa Jesuspa nopanmanqonquriquïcorqan. Y willarqan llapannunacuna wiyarëcayaptin, imaniryatashqanta y cachacärishqanta.48Tsenam Jesus queno nerqan:—Ija, noqaman marcäcurmi
cachacärerqonqui. Canan cushishqanaeuquï.
49Jesus tseno parlecaptinmi,ellucayänan wayicho mandacoq Jairupa
qan queno nirnin:—Tëte Jairu, ¡
nam! ¡Amana Jesusta afanënatsu!50Jesusnam tseta wiyarirnin, Jairuta
nerqan:—Ama mantsaquëtsu. Noqallaman
marcäquï; wamrequeqa cachacanqam.51Wayiman chärirnam, disipuluncuna
Pedruta, Juanta, Santiaguta y wamrapapapäninta y mamäninllata rurimanyecatserqan. Manam waquincunayecuyänantaqa munarqantsu. 52
chonam nunacuna qaparipa qayaripawaqaquicayarqan, wamra wanushqacaptin. Tsenam Jesus nerqan:—Ama waqayëtsu.
llam. Manam wanushqatsu.53Wamra wanushqanta musyarninmi,
Jesusta llapan nunacuna asipäyarqan.54
nin, wamrata queno nerqan:—Wamra, sharcamï.
55Wamranam jänin cutiriptin, cawarirsharcaramorqan. Jesusnam nerqan:—Wamrata miquinin qarayë
—nishpa.56Wamrapa papänin mamäninnam
pasepa espantashqa cayarqan. Jesusnamnunacunata noti carqan pitapis tsetamana willacuyänanpaq.
Chunca ishque (12)apostolnincunata Jesus cachan(Mateo 10.5–15; Marcos 6.7–13)
9 1Tsenam chunca ishque (12)apostolnincunata Jesus qayarir,
poderninta qorqan,pita *supëcunata qarquyänanpaq, yqeshyaqcunata cachacätsiyänanpaq.2Pecunatam cacharqan Diospamandaquinincho imano nunacunacayänanpaq caqta willacuyänanpaq yqeshyaqcunata cachacätsiyänanpaq. 3Ynerqanmi:—Ewarnin,
tsu: ni tucruta, ni alporjata, nimircapata, ni qelleta, nitrocacuyänequipaq ropata. 4Mewayichopis posadacurir, tsellacho
quiyaq. 5
qui nunacuna chasquiyäshunquitsu,tsepita eucuyanqui. Yarqurirna,quicunacho polbutapis tapsicuriyanqui.Tseqa Diospa castigun janancunachonaquecanqan señalmi canqa.
6Tsenam apostolnincunana jinantinpamarcan marcan ewar, mushoq alliwillaquita yachatsicuyarqan,cunatapis cachacätsiyarqan.
Rey *Herodis imanoquetapis puedintsu
(Mateo 14.1–12; Marcos 6.14–29)7Tse llapan rurayashqancunatam rey
Herodis musyarerqan. Y manam imanoquetapis puederqantsu, porqui waquin
8 9
130
coq Juanmi cawarimushqa” nir.8Y waquin caqcunanam niyarqan:—Diospa une *profetan Eliasmi
yurimur purican —nir.Mas waquincunanam niyarqan:—Diospa une tiempu profetanchi
meqan carpis cawarimushqa —nir.9Peru Herodisnam nerqan:—Bautisacoq Juanpa peqantaqa
quiquïmi roqutserqä. ¿Pipaqtaq wiyä
paq? —nishpam, allapa Jesusta reqitamunarqan.
Pitsqa waranqa nunacunataJesus qaran
(Mateo 14.13–21; Marcos 6.30–44;Juan 6.1–14)
10
qanpita cutirirnin, rurayashqancunataJesusta willayarqan.llata pusharcur, Betsaida marcapaeucorqan. 11Nunacunanam tsetamusyarirnin, qatiyarqan. Pecunatachasquirirnam, Diospa mandaquinincho
qan, y qeshyaqcunata cachacätserqan.12Tardiyäquicuptinnam, chunca
ishque (12) apostolnincuna Jesusmanwitirirnin, queno niyarqan:—Tëte, tardiyäquicunnam. Que
tsunyaqchoqa manam ni imapis cantsu.Que nunacunata witsiratsina tse uremarcacunapa y estansiacunapa ewcur,miquinincuna y posadancunaashiyänanpaq.
13Jesusnam nerqan:—Qamcunam pachanqa qarayänequi.Apostolnincunanam niyarqan:—¡Pitsqa tantawan ishque pescadullam
capamantsic! Que tsica nunacunapaqqarantimur, ¿imaraqchi tincutsishwanpis!
14Tsechomi pitsqa waranqano (5,000)nunacuna quecayarqan. Tsenam
*disipuluncunata nerqan nunacunatapitsqa chuncapayan patsamantätsiyänanpaq. 15Jesus nenqannomipecuna llapan nunacunata tätsiyarqan.16Jesusnam tse pitsqa tantata y ishquepescaduta tsarircur sieluman riquecur,Diosta “Grasias” nicurerqan. Tsepitanamtse tantata paquirir disipuluncunataqorqan nunacunata qarayänanpaq.17Llapancunam micuyarqan astateqñayanqanyaq,qan chunca ishque (12) canastajuntataran.
Pedru nin Jesusta Diospatsurin canqanta
(Mateo 16.13–19; Marcos 8.27–29)18
wan quecar,qan. Tsepitanam disipuluncunata quenotaporqan:—¿Pi canqätataq nunacuna niyan
noqapaq?19Pecunanam queno niyarqan:—Waquinmi niyan qamqa bautisacoq
Juanshi canqui. Waquinnam niyanDiospa profetan Eliasshi qamqa canqui.Waquincunanam niyan Diospa unetiempu profetanshi cawarimushqacanqui.
20Tsenam Jesus nerqan:—Qamcunaqa, ¿imataq niyanqui?
¿Pitaq cä?Tsenam Pedru queno nerqan:—¡Qamqa *Dios Acrashqanmi canqui!
—nishpa.
Wanutsiyänanpaq caqtaJesus willacun
(Mateo 16.20–28; Marcos 8.30–9.1)21Peru Jesusnam alli buenu
noti carqan:—Ama tseta pitapis willacuyanquitsu
—nir.22Tsepitanam nerqan:
9
131
—Presisanmi *Diospita ShamushqaNunata jipatsiyänan, autoridacuna,*saserdoticunapa mandacoqnincuna y*ley yachatsicoqcuna chiquirwanutsiyänan. Peru quima junaqllatamcawarimonqa.
23Tseno nirninnam, nunacunatayachatserqan queno:—
nenqa, quiquinpa muneninta jaqiricur,*crus apaqno noqata qatimätsun. 24Pipis
qam; peru noqarecur caweninta oqraqcaqqa wiñe cawetam tarenqa. 25Porqui¿imapaqraq juc nunata sirwenqajinantin mundupa dueñun canqanpis,wiñe caweta mana lobraptin! 26Sitsunpipis noqapita y alli willaquinïpitapenqaconqa, tsenollam DiospitaShamushqa Nunapis pepita penqaconqa,*Dios Yayapa, y santu *anjelnincunapachipapëcaq poderninwan cutimurnin.27Quetapis shumaq cäyirayämë: Canan
cuna manaran wanuyanquiraqtsu, astaDiospa mandaquininta ricayanqequiyaq.
Jesus jircachochipapäquïcaq ticracurin
(Mateo 17.1–8; Marcos 9.2–8)28Tseno willapäcurirnam, puwaq
junaqtana Pedruta, Juanta y Santiagutapusharcur, Diosman mañacoq jircamanJesus ewarqan. 29
tinnam,rerqan,ran tillapyäcorqan. 30Tse öram ishcaqnunacuna yurircur, pewan parlayarqan.Pecunam cayarqan Moises y Elias.31Tselaya chipapäquicaqchomi Jesustaparlapar, queno niyarqan:—
len marcacho wanunqui —nir.32Pedrunam ishcan yanaqincunawan
pasepa pununewan quecarnin, punïsa
punïsa ricarcuyarqan Jesus Diospapoderninwan chipapëcaqta y pewanishcaq nuna quecayaqta. 33Tse ishcaqnunacuna eucoqno cayaptinnam,Jesusta Pedru queno nerqan:—Mayestru, ¡imalaya allim quecho
quecantsic! ¡Quima tsucllatarurecushun: jucta qampaq,paq y juctana Eliaspaq!Mana imanopis queta puedirninmi,
Pedru tseno nïcorqan. 34
nam, pucute yurircur, llapancunatatsaparerqan.nam, disipuluncuna mantsacäyarqan.35Pucute rurinpitanam quenoparlamoqta wiyayarqan:—Queqa noqa acrashqä cuyë tsurïmi.
Peta cäsucuyë —nir.36Tseno parlar ushariptinnam,
Jesusllatana disipuluncuna ricariyarqan.Peru manam ni pitapis willacuyarqantsujircacho ricayashqancunata Jesus quepatsachoraq quecaptin.
Jesus juc wamrata cachacätsin(Mateo 17.14–21; Marcos 9.14–29)
37Waräninnam jircapitacutiriyänanpaq, atscaq nunacunashuyarëcayarqan. 38Tse atscaq nunarurinpitanam juc nuna qayaripa quenonerqan:—Mayestru, rogacullashqequi.
Japallan tsurilläta riquecallämï. 39Que
cho qaparir ishquirin. Tsepitanamtapsicacharcun, shiminchopis pushoqatacachutsirnin. Imepis allapam maltratan,manam ajallaqa cacharintsu. 40
quicunatam rogacullarqö supëtaqarquyänanpaq, peru pecunaqa manampuediyashqatsu.
41Jesusnam nerqan:—¡Allau, mana marcäcoq llutan
ruraqcuna! ¡wan quecashaq! ¡Imecamayaqraq
9
132
awantayashqequi! ¡Wamrata quemanapayämï! —nir.
42Papänin wamranta aparëcaptinnam,ataquino tsarircur, supëqa patsamanishquiratsir, tapsicacharcorqan. Tsenamsupëta Jesus nerqan:—Que wamrapita yarqï —nirnin.
tana, papäninta qoycorqan. 43Tsetaricarninnam, Diospa allapa puedeqqueninta llapancuna espantacuyarqan.
Jesus yape willacun wanucunanta(Mateo 17.22–23; Marcos 9.30–32)
Jesus rurashqancunapita nunacunaespantashqa quecayaptinnam,disipuluncunata Jesus nerqan:
44—Cananwillayashqaqtawiyar, alleqcäyiyämë.Diospita ShamushqaNunatamchiqueqnincunapamaquinman entregayanqa.
45Peru disipuluncunaqa Jesus nishqantamanam cäyiyarqantsu, cäyiquinincunapishiptin. Y mantsacuyarqanmi tapiquitatse nenqam ima ninan canqanta.
¿Pitaq mas presisaq?(Mateo 18.1–5; Marcos 9.33–37)
46
cuna pura piñatsinacuyarqan, llapanpitamas presisaq queta munarnin.47-48Tseno pensayanqanta Jesusmusyarirninnam, juc wamratanopanman shäratsirnin, queno nerqan:—Pipis quenowamrata jutïcho
chasquerqa, noqatam chasquiman. Y noqatachasquimarneqa,qam. Porqui qamcunachomas qollmi shonqucaqmi, llapequipitapismas presisaq canqa.
Pipis mana noqantsicpa contran carqa, noqantsicwanmi quecan
(Marcos 9.38–40)49Juannam queno nerqan:—Mayestru, noqacunam ricayarqö juc
nunata supëyoq nunacunapita
supëcunata jutiquicho qarqoqta. Perumana noqantsicwan puriptinmi,michäyarqö.
50Tsenam Jesus queno nerqan:—Ama michäyanquimantsu carqan.
Pipis mana contrantsic carqa,wanmi quecan.
*Samaria marca nunacunaJesusta chasquiyantsu
51Sieluman Jesus cuticunanpaqichicllana pishicaptinnam, eucorqanbalorta tsarïcur Jerusalen marcaman.52Tsenam willacoqcunata cacharqanpuntata ewayänanpaq. PecunanamSamaria marcaman chäriyarqan,Jesuspaq posadata ashirnin. 53Peru
qantsu, Jerusalenman pe ewashqantamäquicur. 54Tseta ricarninnam,disipuluncuna Santiagu y Juan quenoniyarqan:—Teyta Jesus, ¿munanquicu sielupita
nina shamur, que nunacunataushacäratsinanpaq, Diosmanmañaquicuyänäta?
55Tseno niyaptinnam,man tumecur piñaparqan. 56Tsepitanamjuc marca nänipa eucuyarqan.
Jesusta qatirnenqa,imecatapis jaqirishwanmi
(Mateo 8.19–22)57Nänipa ewarëcayaptinnam, Jesusta
juc nuna queno nerqan:—Mayestru, meta tseta ewaptiquipis,
noqaqa qatishqequim.58Jesusnam nerqan:—Atoqcunapa machenin canmi.
Pishqucunapapis qeshun canmi. PeruDiospita Shamushqa Nunapaqa manamni iman cantsu jamarinanllapaqpis.
59Juc nunatanam Jesus nerqan:—Noqata qatimë.Tse nunanam nerqan:
9
133
k 10.3 Tse animalqa carqan atoq ricoqmi peru mas jatun, y shutin carqan lobum.
—Teyta Jesus, qamwan eucunapaqpapänïtaraq pampamushaq.
60Tsenam Jesus nerqan:—
nataqa pampacuyätsun. Peru qamqaewar, willaquï Diospa mandaquininchoimano canantsicpaq caqta.
61Juc nunanam nerqan:—Teyta Jesus, noqaqa qatishqequim,
peru ewä wayïcho caqcunataraqdespidicaramushaq.
62Tsenam Jesus nerqan:—
caqno caqqa manam sirwintsu Diospamandaquinincho queta.
Qanchis chunca ishque willacoqcunata Jesus cachan
10 1Tsepitanam Jesus, qanchischunca ishque (72) nunacunata
acrarirnin, ishquepayan cacharqan pepapuntanta me tse marcacunamanpischänan caqmanqa ewayänanpaq,2queno nishpa:—Cosecha poqicaqnomi nunacuna
ellipaq quecayan. Tseno captinpis,wallcallam elloqcuna cayan. TsemiTeyta Diosman mañacuyë elloqcunamas atscaq cayänanpaq. 3Canan ewayë.Qamcunatam cachayaq imeca achcasatoqcunapak chopinpa ewaq cuentatano.4Ewar ama qelleta ni mircapata ni
tsu. Nänipa ewarnin, ama pitapisparlaparnin, shäcuyanquitsu. 5Memarcaman charninpis, wayincunamanchasquiyäshuptiqui, napacuriyanqui,
cho cacuyë’ nishpa. 6Tsecho juc nunashumaq cawaquicho captenqa,yanqequi bendisionmi pecunachoquedanqa. Mana tseno captenqa,qamcunawanmi tse bendision cuticonqa.
7Posadacur,quita micuyanqui upuyanqui, porquiuryaqtaqa combieninmi pachanqarayänan. Tsemi ama wayin wayinpuriyanquitsu. 8Me marcamanpischäriyaptiqui, wayiyoq cushishqachasquiyäshuptiqueqa,quita micuyanqui. 9Tse marcachoqeshyaqcunata cachacätsiyanqui. Y
coqniquicuna cananpaq tiempuchäramunnam’ nishpa. 10Sitsun jucmarcaman chäyaptiqui, nunacunachasquiyäshunquitsu, callincunapaewar, queno niyanqui: 11‘Quiquiquicuna
paqmi, marquequicunapa polbun
riyä. Peru musyayë:
nam’ nishpa. 12Niyaqmi, que munduushacänan junaqmi, Sodoma marcanunacuna castigashqa cayanqanpitapismas feyupa pecuna castigashqacayanqa.
Mana cäsucoq marcacuna(Mateo 11.20–24)
13“¡Allau, Corasin marcacho yBetsaida marcacho täraq nunacuna!Sitsun marquequicunachono Tiro ySidon marcacho milagrucunata rurämancarqan; menam tse nunacuna yanajacuncunata yacacurcur, uchpawanpichucur, jutsancunata jaqirïcurDiosman cuticushqa cayanman carqan.14Tsemi juisiu junaqcho Tiro y Sidon
pitapis, mas feyupa castigashqacayanqui. 15Y qamcuna, Capernaummarcacho täraq nunacuna, ‘Sielumanmiewayäshaq’ ¿niyanquicu? ¡Manam,in ernuman qarpushqam cayanqui!”
9 10
134
l 10.27 Dt 6.5; Lv 19.18.
16Tsepitanam *disipuluncunatanerqan:—
queqa, noqatam wiyecayäman.nata mana cäsuyäshurniqueqa,pis mana cäsumaq cuentam quecayan, ynoqata mana cäsumaqcunaqa,cachamaqnïtapis mana cäsoq cuentamquecayan —nir.
Tse cachacunaewayanqanpita cutiriyan
17Tsepitanam qanchis chunca ishque(72) ewaqcuna allapa cushishqacutirirnin, Jesusta willayarqan:—Teyta Jesus, asta *supëcunapis
cäsuyämashqam jutiquicho mandayaptï—nir.
18Jesusnam nerqan:—Aumi, imeca rayunoraq rara
sielupita diablu jeqamoqtam ricarqö.19Noqam podernïta qoyarqoq diablupa
paq, tsenolla culebracunatapis, atoqcurucunatapis jalucacharcuyänequipaq;y manam ni ima pasayäshunquitsuqamcunata. 20Peru supëcuna tsenocäsuyäshonqequitaqa, ama cushiyëtsu;antis sielucho jutiquicuna apuntashqacanqanta masqa cushicuyë.
Tsurinllam reqin *Dios Yayata(Mateo 11.25–27; 13.16–17)
21Tse öranam *Santu Espiritupa
tin, Jesus queno nerqan:—Sieluchopis patsachopis mandacoq
Dios Yaya, qamtam alabecoq. Porquiyachaq tucoqcunataqa y musyaqtucoqcunataqa manam boluntaniquitacäyiratserqonquitsu; peru qollmi shonqununacunataqa cäyiratserqonquim. Aumi,Dios Yaya, tseno canantam munarqonqui.
22
pis mandacunäpaq podernï qomashqa.Dios Yayallam noqata reqiman, ynoqallam Dios Yayäta reqï y noqareqitsiptïllam waquincunapis DiosYayata reqiyanqa.”
23Tsepitanam disipuluncunamanwitïcur, pecunallata queno nerqan:—
quita ricaqcuna. 24Tsemi niyaq: Diospaune *profetancuna y reycuna quericayanqequicunata riqueta munecarpis,manam ricayarqantsu;qequicunata wiyeta munecarpis, manamwiyayarqantsu.
Ancupäcoq *Samaria nuna25Tsenam *ley yachatsicoq juc
mayestru yachecarnin, arde upa tucur,Jesusman chärir queno taporqan:—Mayestru, ¿imatataq rurashaq wac
bidacho wiñepa cawanäpaq? —nir.26Jesusnam nerqan:—¿Imanotaq *Moises escribishqan ley
yachatsicun? ¿Imatataq cäyinqui?27Ley yachatsicoqnam nerqan:—Tsechoqa quenomi yachatsicun:
‘Teyta Diosniquita cuyanqui llapanshonqiquiwan, llapan boluntaniquiwan,llapan callpequiwan,quiwan. Y nuna mayiquita cuyanquiquiquiquitano’l ninmi, nir.
28Tsenam Jesus nerqan:—Nenqequeqa allim. Tsecunata
rurarnenqa, wac bidachomi wiñepacawanqui.
29Ley yachatsicoq mayestrunamquiquincho alli tucur, taporqan queno:—¿Pitaq tse nuna mayïqa? —nir.30Jesusnam queno nerqan:—
qan Jerico marcaman. Nänichonamsuwacuna llapan apanqancunata asta
10
135
m 10.35 Tse ishque qelle carqan ishque junaq uryapucur ganayanqan qelle.
ropancunatapis limpu qochir, allapamaqacacharcur, wanuquicaqta jaqirïcur,eucuyarqan. 31Tse nänipam juc*saserdoti pasarnin,pis, juc ladupa pasacorqan. 32TsenollamLevitapis nuna jitarëcaqta riquecur, jinajuc ladupa pasacorqan. 33Peru Samarianuna tsepa euquicarnam, nunata taririr,allapa ancuparqan. 34Nopanmanwiticurnam, eridancunata aseitiwan ybinuwan jampirir,qan.tsir, juc posadaman apecur, tsechotäpararqan. 35Waränin qoyanam ishqueqelletam posadatsicoq nunata pagarqan,queno nishpa: ‘Que nunata shumaqjampipecullanqui. Masta gastaptiquipis,cutïcamurmi paguecullashqequi’ —nir.36‘Canan tapushqequi: Que quimanpeq¿meqan caqtaq nuna mayintanotratarqan tse suwacuna golpiquicushqanunata?’
37Ley yachatsicoqnam nerqan:—Tse ancupaq caqchi —nir.Tsenam Jesus nerqan:—Canan qampis ewar, tsenolla
ancupäcoq canqui —nir.
Jesus ewan Martapay Mariapa wayinman
38Tsepitanam Jesus disipuluncunawaneucurëcarnin, chärerqan juc marcaman.Tsechonam Marta niyashqan warmicombidarqan wayinman. 39Martapanananmi carqan Maria. Pemi Jesusyachatsiconqancunata wiyacurnin,nopancho täquicorqan. 40Peru Martanamimecapis rurecunawan ocupadu carnin,Jesusman witicur nerqan:—Teyta Jesus, ¿manacu
yaq japallä imecatapis ruranqäta?¡Nïquï yanapamänanpaq!
41Tsenam Jesus nerqan:—Ä Marta, Marta. Tuqui rurecunapaq
yarpacacharmi, qam tranquilutsucanqui. 42Peru jucllellam can maspresisu rurayänequipaq. Tse alli caqtamnanequi Mariaqa acrashqa, y manampipis tseta qochenqatsu.
Jesus yachatsicun imano mañacunapaq
(Mateo 6.9–15; 7.7–11)
11 1Juc cutim Diosman Jesusmañaquicarqan. Mañacur
ushariptinnam, jucnin caq *disipulunqueno nerqan:—Teyta Jesus, Diosman
mañacuyänäpaq, noqacunatapisyachecatsiyämë, bautisacoq Juandisipuluncunata yachatsishqanno.
2Jesusnam nerqan:—Mañacurnin queno niyanqui:‘Sielucho quecaq *Dios Yayalläcuna,jutillequi allapa respetuwanalabashqa catsun.
Llapan nunacuna mandadiquichocatsun.
¡qequita rurayanqannolla, quepatsachopis nunacuna rurayätsun!
3 Miquilläcuna cada junaqqoycalläyämë.
4 Mana alli rurayämaqnïcunataperdonayanqänollä,pita perdonecalläyämë.
tsiyämeta munaptin amajaqiralläyämëtsu;
mana ishquilläyänäpaq.5Tsepitanam Jesus queno
yachatsicorqan:—Masqui, jucniquicunapa amiguiqui
catsun, y pepa wayinman pullan paqas
10 11
136
ewar, queno niyë: ‘Amigu, quimatantallä mañecamë. 6Juc amigümicarupita chämushqa, y manam niimällapis cantsu qararinäpaq.’ 7Perururi wayinpitanam yasquiyäshunqui:‘Que öraqa ¿imaqtaq shamunquipuninïtapis chawätsimarnï? Puncüpistrancashqanam. Wamräcunapis ynoqapis punuquicayänam. Manamshärimunätsu mañamanqequitaqonaqpaq’ nishpa. 8Noqam niyaq:Manam chunca amiguiqui carpis,sharcamunmantsu mañaconqequitaqoshunequipaq; peru sitsun seguidutsactacuyanqui, sharcamurmimañacuyanqequita qoycuyäshunqui.9Tsemi noqa niyaq: ¡Imatapismañacuyaptiqueqa, Dios qoyäshunquim!¡Asherqa, tariyanquim; puncutatsactacuyaptiquipis,quim! 10Porqui mañacoq caqqachasquinmi; asheq caqqa tarinmi;puncuta tacacoq caqtaqaquichapuyanqam.
11“Acasu meqequipis tsuriquicuna, ¿rumincu
qoyanqui?tiqui, ¿culebrancu qoycuyanqui! 12Jinaruruta mañayäshuptiqui, ¿atoqcuruntsuraq qoycuyanquiman? 13Siqamcuna mana alli ruraq quecarpistsuriquicunata allicunata qoyanqui,sielucho quecaq Dios Yayanäqa mas allicarmi, mañacoqcunataqa *SantuEspiritunta qoyconqa.”
Jesuspa contrannunacuna parlayan
(Mateo 12.22–30; Marcos 3.20–27)14Juc cutim Jesus mudu nunapita
supëta qarqorqan. Tsenam supëyarquriptin, tse nuna parlar qallecorqan,y nunacunanam allapa espantashqacayarqan. 15Peru waquinnam quenoniyarqan:
—Que nunaqa *coqnin Beelzebupa poderninwanminunacunapita supëcunata qarqun.
16Waquincunanam Jesusta pantatsitamunarnin, munayarqan Diospapoderninwan juc milagruta rurananta.17
nin, queno nerqan:—Sitsun juc nasioncho nunacuna
quiquincuna pura chiquinacuyanqa,raquicarmi, ushacäriyanqa. Jina jucwayicho yachaqcuna chiquinaquillachocacorqa, tse wayicho ushacäriyanqam.18Tse cuentanollam diablu quiquin puracontranacur, mandaquinintaushacäratsinman.bupa poderninwanmi supëcunataqarqun’ niyämaptiquim. 19TsenoBeelzebupa poderninwan supëcunataqarquptïqa, ¿pipa poderninwannataqqamcunapa qatiräshoqniquicunaqasupëcunata qarquyan?qancunam cäyitsiyäshunqui mana caqtaparlayanqequita. 20Peru sitsun Diospapoderninwan supëcunata noqa qarqicä,musyariyanquim Diospa puedeq queninqamcunaman chäramonqanta.
21“Masqui juc nuna callpayoq car,wayinta garuntinwan täpatsun, manamni pi imancunatapis suwayanmantsu.22Peru pepeq mas wapun caq nunachärerqa,charcurmi,pis qochirir, llapan imancunatapisapacurnin, munashqanta ruraconqa.
23“Pipis mana noqawan caqqa,noqapa conträmi quecan, y noqawanmana elloq caqqa, masmi nunacunataramacacharcur ushacäratsin.
Supë cutin nunaman(Mateo 12.43–45)
24“Supëyoq nunapita supë yarqurirmi,tsunyaqcunapa ewar,nanpaq ashirnin purican.
11
137
nam, queno nin: ‘Yarqamonqänunamanmi cuticushaq täraq’ nir.25Cutïcurnam, tse nunapa shonquntatarin imeca shumaq pitsapäcushqajayaquicaq wayitano. 26Tsenam tse supëewar pepitapis mas mana alli ruraqqanchis supëcunata mincaquicurcutïcun, y llapanmi yecuriyan nunapashonqunman. Tsenam tse nuna nopacanqanpitapis mas peor ticracurin.”
Mas presisaq caq27Jesus tseno yachatsiquicaptinnam,
nunacunapa chopinpita juc warmiqayaripa queno nerqan:—¡
niqui y chichishoqniqui mamequi!—nir.
28Tsenam Jesus yasquerqan queno:—Antis *Diospa palabranta wiyar
cäsucoqcunam, mas cushishqaqa cayan.
Mana alli nunacuna Jesusta mañayan milagruta rurananpaq
(Mateo 12.38–42; Marcos 8.12)29
yaptinnam, Jesus queno nerqan:—Que tiempu nunacunaqa allapa
mana alli ruraqmi cayanqui. ¡Jucmilagru ruranätaran munayanqui! Peruqamcuna munayanqequinoqa manamima milagrutapis rurashaqtsu. Tseparantenqa Teyta Diosmi juc milagrutanoqacho ruranqa *profeta Jonaschoruranqantano. 30Imanomi Jonascho Diosricatsicorqan juc milagruta Ninivemarcacho, tsenomi pe ricatsiconqa jucmilagruta, *Diospita ShamushqaNunacho canan tiempu nunacunaricayänanpaq. 31Juisiu junaqchomi,Shebapita reinapis Diospa nopanchoshimpir condenayäshunqui canantiempu nunacunata. Porqui tsewarmeqa Salomon allapa yacheninwanparlaqta wiyaqmi allapa caru marcapita
shamorqan, y Salomonpitaqa cananqamcunawan quecho quecaqmi maspoderyoq. 32Tsenollam jina juisiujunaqcho que tiempu nunacunata
qui,qanta wiyar cäsucurmi, jutsancunatajaqiriyarqan, y Jonaspitaqa cananqamcunawan quecaqmi mas puedeq,peru manam cäsuyämanquitsu.
Nawintsicqa actsinomi(Mateo 5.15; 6.22–23)
33“Lamparinta sendircur, manammanca rurinmantsu, ni memanpispacapamantsu churantsic; sinoqararamanmi churantsic, wayimanyecoqcunata actsinanpaq. 34
nam imeca chiuchino qamcunapaq.Tsemi nawiquicuna alli captenqa,actsicho cayanqui; peru mana allicaptenqa, paqaschomi cayanqui.35¡Paqtaraq yö! Qamcunacho rasonpa
yanquiman. 36Sitsun qamcunaactsichono cawayanqui,tsu cawayanqui; llapantam allicäyiriyanqui, imeca actsi llapantaactseqno.”
Jesus piñapan *fariseucunata y *leyyachatsicoqcunata
(Mateo 23.1–36; Marcos 12.38–40;Lucas 20.45–47)
37Jesus yachatsicur ushariptinnam,juc fariseu wayinman pusharqanmicuyänanpaq. Yecurirnam, Jesustäcurerqan. 38
manno maquinta mana paqacurir,micuptinnam, tse fariseu allapaespantashqa carqan. 39Teyta Jesusnamnerqan:—Qamcuna fariseucuna, tasacunata,
platucunata jananllata paqarishqacuentam janallapa limpiu quecayanqui,
11
138
peru shonqiquicunachoqa codisiosu ysuwam quecayanqui. 40Upa nunacuna,¿manacu musyayanqui janequicunatapisruraq Dioslla shonqiquicunatapisruranqanta? 41Tsemi wactsacunatallapan shonqiquicunawan ancuparnin,imanllapis qarayë. Tsenopam janapapisy ruripapis limpiu cayanqui.
42“¡Allau, fariseucuna! Qamcunammentapita, rudapita y waquin qorapitadiesmipaqtä yarparaquicayanqui, peruDiospaq alli cawaquitaqa y rasonpacuyaquïnintaqa qonqaquicuyarqonquim.Tsecunatam mas rurayanquiman carqan,*diesmu qoyta mana qonqashpa.
43“¡Allau, qamcuna fariseucuna!*
qui. Callicunachopis puriyanqui, nunacunarespetar saludayäshunequita munarmi.
44“¡Allau, qamcuna! Mana ricacoq ayapamparaq cuentam cayanqui. Tse ayapamparaq jananpam nunacuna puriyan,rurincho ima canqantapis manamusyashpa.”
45Jesus tseno niptinnam,coq nuna queno nerqan:—Mayestru, tseno parlarnenqa,
noqacunatapis ofendiyämanquim.46Tsenam Jesus nerqan:—¡Allau, qamcunapis,
coqcuna! Allapa mana rurepaqtanomimandacuyanqui nunacunarurayänanpaq;
cunallawanpis yatariyanquitsu.47“¡Allau, qamcuna!
cunatam awiliquicuna wanutsiyarqan,peru qamcunanam pamparëcanqan*qui. 48Tseno rurayanqequiwanmi testigucuenta,wan acuerdu cayanqui. Porqui pecunamwanutsiyarqan;rancunata shumaq rurecatsiyanqui.
49 Tsemi Dios allapa yachaq carnin,queno nerqan: ‘Pecunamanmicachashaq profetacunata yapostolcunata. Pecunapitamwaquinta wanutsiyanqa, ywaquincunatanam mana alliruraqtano chiquirqaticachäyanqa.’
50“Tsemi que patsa qallanqanpitaDiospa profetancunata castancunawanutsiyanqanta, canan tiempununacuna pagacuyanqa, 51
yaq. Zacariastam wanutsiyarqan*altarpa y santisimupa nopancho.Rasonpam niyaq:napitam canan tiempu nunacunapagacuyanqa.
52“¡Allau, ley yachatsicoqcuna!Nunacuna yachaquita munayaptinpis,manam yachatsiyanquitsu. ¡Manataq
cuna cäsuquita munayaptinpis, atajaqcuentataq quecayanqui!”
53Jesus eucuptinnam fariseucuna y leyyachatsicoqcuna allapa piñarcurnin,qatiyarqan tuquilayapa tapuparachäquita ashipäyänanpaq. 54Tsemipantatsita munar, imatapis parlanantamunayarqan.
Jesus yachatsin *disipuluncunata cuidacuyänanpaq(Mateo 10.26–27)
12 1Tsenam allapa atscaq nunacunawaranqa waranqapayan ellucar,
yarqan. Tsechonam disipuluncunallatapuntata yachatsirnin, Jesus quenonerqan, “Alli tucoq *fariseucunaqa imecalebaduranomi cayan. Tsemi pecunapitacuidacuyë. 2Porqui imapis pacallapa
qatsu; sinoqa llapanmi musyacashqacanqa. 3Paqaspa parlayanqequitam
11 12
139
junaqpana wiyayanqa; y paquellapawayi rurincho parlayanqequitanam,wayicunapa jananman lloqarcurqayaripa willapäcuyanqa.
Pitapis mana mantsacuyänanpaq *Jesucristu willaconqan
(Mateo 10.28–31)4“Amigücuna, qamcunatam niyaq:
Ama wanutsicoqcunata mantsayëtsu,porqui wanuratsiyäshurniqui, mananamni imata rurayäshunquinatsu. 5Perunoqam yachatsiyashqequi pitamantsayänequipaqpis: Mantsacuyëqawanuratsiyäshurniqui,wan in ernuman qarpuyäshoqniquita.Tsemi willayaq pellatanamantsacuyänequipaq.
6“¿Manacu pitsqa pishqupa ishquesentabulla chanin! Tseno quecaptinpis,pecunapaqqa Dios imepis yarparëcanmi.7
natapis jucllellapayan yupashqamquecatsin. Tseno quecaptenqa, amaimatapis mantsacuyëtsu. Porqui atscapishqocunapitapis qamcunaqa masmibaliyanqui.
Jesucristupa favornin parlacunapaq(Mateo 10.32–33; 12.32; 10.19–20)
8“Noqam niyaq: Pipis nunacunapa
tenqa, *Diospita Shamushqa Nunapis*anjelcunapa nopanchomi pepafabornin willaconqa. 9Peru nunacunapanopancho negamaqtaqa, noqapisnegashaqmi Diospa anjelnincunapanopancho. 10Diospita ShamushqaNunapaq, pipis contran mana allicunataparlaptenqa, Dios perdoneconqam; peru*Santu Espiritupa contran manaallicunata parlayaptenqa, Dios manamperdonanqatsu.
11“*man o meqan autoridacunaman
demandayäshuptiqui,quitsu ‘¿Imanoraq parlashaq? ¿raq defendicunäpaq parlashaq?’ nirnin.12Tse parlayänequi öram Santu Espirituyachatsiyäshunqui imatapisniyänequipaq.”
¡Allau, ricu nunacuna!13Nunacunapa chopinpitanam Jesusta
juc nuna queno nerqan:—Mayestru,
qan erensiata raquimänanpaq.14Tsenam Jesus nerqan:—Tëte, noqaqa manam juestsu cä tse
erensiata raquiyänaqpaq.15Tsepitanam llapan nunacunatana
Jesus queno nerqan:—¡Paqtaraq yö!
man, tsepita cuidacuyë. Nunacuna allicawayänanpaqqa manam presisantsucapoqyoqraq cayänan —nir.
16Tseno nirirnam iwalatsiquiwanJesus queno yachatsicorqan, “Juc ricununapam chacrancho allapa atscacosechan carqan. 17
char, queno nerqan, ‘¿Imataraqrurashaq? ¿Memanraq cosechäcunatachurashaq?’ nir. 18Tseno pensarirnam‘Quenomi rurashaq’ nerqan.‘Churanäcunata shoqllirirninmi, masjatusaqtana rurashaq. Tsemancosechäcunata y llapan capamaqnïtachuranäpaq.’ 19Tsenam shonqüchonishaq, ‘Atsca watapaqmi capamanimecapis.natsu uryeta. Micucur upucur,qanam cacushaq’ nirnin.
20“Peru Diosnam queno nerqan,‘¡Qamqa upam canqui! ¡Cananpaqastämi wanunqui! ¿Llapanchurashqequicunapis pipaqraq canqa?’nir.
21
chashpa imecatapis quiquinllapaq elloqnunataqa pasan.”
12
140
Teyta Diosmi cuidamantsic(Mateo 6.25–34)
22Jesus tseno yachatsiquicarnam,disipuluncunata nerqan “Tsemi niyaq: Amayarpacachäyëtsu, queno nirnin ‘¿Imataraqmicurishaq? ¿Imataraq yacacushaq?’nishpa. 23
nammas balin, y ropapitaqa qamcunammas baleq cayanqui. 24Cuentata qocuyë.Pishqucunamanammurucuyantsu, nimiquicunata ellupäcuyantsu,cuna cayäpuntsu. Peru Diosmi pachajuntata wätan, y pishqucunapitaqaqamcunammas baleq cayanqui. 25¿quicunataq tse yarpacachëniquicunawanjuc junaqmaslla cawarcuyanquiman!26Mana ni tse ichicllatapis rureta puedicar,¿imapaqtaq que bidacho caqcunallapaqyarpacachäyanqui!
27“Ricayë jircacunachowetacuna imanowinaqta. Pecunamanamuryayantsu niputscayantsu. Peru tseno quecaptinpis,wetacunapa colorninwanqamanampuedeq
tsu. 28Siwarewaratin ninacho cayacarushacäreqlla qoracunata TeytaDiosnintsictseno shumaq bistitsin, qamcunatanäqamasran bistitsiyäshunqui. ¡choqamarcäquiniquicunampishin! 29Tsenoquecaptin, ama yarpacachar llaquinashqapuriyanquitsu ‘¡Imataraq upushun ymicushun!’ nirnin. 30Porqui Diosmanmanamarcäcoq nunacunam tsecunallatayarpacachar, ashiyan. Peru *Dios Yayaqamusyanmi qamcunapa imequicunapishenqantapis. 31Tsemi qamcunaqayarpacachar,nincho cayänequipaq, y tsellamannam imapishipuyäshonqequicunatapis chasquiyanqui.
Mana ushacäcoq riquesacuna(Mateo 6.19–21)
32“Qatirämaqnïcuna, wallcalla carpis,ama mantsacuyëtsu, porqui Dios Yayam
cushishqa qamcunata churayäshunquipepa mandaquinincho cayänequipaq.33Imequicunatapis rantiquicur,cunata qellenincuna raquicuyë. Manaushacäcoq riquesata rurayë, y sieluchomana ushacaq fortunata ashiyë.Tsemanqa manam suwapis chantsu, nitsechoqa puyupis ushantsu. 34Porquimechomi fortunequi canqa, tsellamanmishonqiquipis niräquicanqa.
Jesus cutimunanta mäcoqmäcoq quecashun
35“Qamcuna tseqllequicunata alliwatarcur, actsiquicunapis rupecaq cuentalistu quecayë. 36Imeca sirwipacoqnunacuna patronnin casaqui estapitacutirinanta shuyaraqno cayë. Pecunampatronnin chärir, puncuta tsactacuriptin,jinallacho quichariyan. 37
coqcuna allapa cushicuyätsun, patronninchärir, shuyaquicaqta tarenqanrecur.Rasontam niyaq: Quiquin patronmimandilnin churacurcur,nata tëcatsir, micunancuna qaranqa.38Capaschi pullan paqas o madrugadupatronnin chärenqa, y mäcoq mäcoqquecaqta tarenqa. Tseno captenqa, allapacushicuyätsun. 39Masqui queta cäyiyë:Ime öra suwa ewananta musyarqa,wayiyoq nuna manam wayinmansuwacoq yecuyänanta jaqirinmantsu.40Tsemi qamcunapis mäcoq, mäcoqquecayänequi; porqui DiospitaShamushqa Nunaqa cutircamonqaqamcuna mana yarpäyanqequi öram.”
Alli sirwipacoq y manaalli sirwipacoq
(Mateo 24.45–51)41Jesus tseno niptinnam, Pedru queno
taporqan:—Teyta Jesus, ¿noqacunallatacu tse
iwalatsiquiwan yachatsiyämanqui, ollapan nunacunatawancu?
12
141
42Jesusnam nerqan:—Pim mäcoq, mäcoq, cumplidu
mayural canqa, petam patronnincon acur churanqa wayinman, tsechocaqcunata miquinincuna öranchoqarananpaq. 43
coqqa patronnin illanqanpita cutirir,llapan encargashqanta rurecaqtataririptin allapa cushicutsun. 44Masquicäyiyë: Tseno cumplidu sirweqnintaqa¿manatsuraq tse patronnin llapanimecancunamanpis con adu cananpaqchurecunman! 45
tsu’ nir, sirwipacoq mayincunatawarmitapis ollqutapis maqarallqutsanqa, y micucur upyacurmachacur caconqa; 46
tenqa, manaraq alistacur shuyaptinmi,patronnin illaqpita chëcur, tse mana alliruraq sirweqninta feyupa castiganqa,mana cäsucoqcunatawan iwal.
47“Meqan sirwipacoqpis patronninmunashqanta musyecarnin, manacäsuptenqa, y mana mäcoq mäcoqquecaptenqa, tse sirweqninta allapamaqarmi feyupa castiganqa. 48Perumandacushqancunata mana musyarmana allita ruraptenqa, ancupashllapampatronnin maqanqa. Tsemi pitapisatscata qoycorqa, atscatam cutitsinantamunanqa; y pitapis mas marcäcorqa,mastam pepeq munanqa.
Jesusrecurmi nunacuna raquicacuriyanqa(Mateo 10.34–36)
49“Noqa shamushqa cä que patsamanimeca nina rupecaqno mana allitaushacätsinäpaqmi. Ojala menapiscumplicärinman. 50Peru noqa allapajipaquicunata pasanäran presisan. Tsetamallapa llaquicur, shuyarä astacumplicärenqanyaq. 51¿Qamcunapensayanqui que patsaman alli cawaqui
apamonqätacu? Manam tsenotsu.curmi nunacuna quiquincuna puraraquicacuriyanqa. 52Cananpita witsepamjuc wayicho pitsqaq quecar,yanqa. Quimaq caqmi ishcaqpa contrancayanqa. Ishcaqnam tse quimanpacontran cayanqa. 53Tsurinpa contranmipapänin canqa, papäninpa contrannamtsurin, warmi wawanpa contranmimamänin, mamäninpa contrannamwawan, llumtsininpa contranmi suegran ysuegranpa contranmi llumtsinin canqa.”
Cäyicur, alli caqta rurashun(Mateo 16.1–4; Marcos 8.11–13)
54Quetapis nunacunata Jesus nerqanmi:“Inti jeqanan laducho pucute shäreqtaricarninmi, niyanqui: ‘Tamyamonqanam’nishpa. Tse niyanqequinollam tamyan.55Wacpita bienturamuptinnam, niyanqui‘Achachämonqam’ nishpa.quinollam achachan. 56¡Tsecunataqaallim musyayanqui, alli tucoqcuna! ¡Perumanam musyayanquitsu que tiempucunaima señal pasaquicanqanta!
Chiquimaqnintsicwanshumaq cawacunapaq
(Mateo 5.25–26)57“¿Imanirtaq quiquiquicuna
yarpacachäyanquitsu allita o mana allitarurayanqequita! 58
shurniqui, juesman apatsiyäshunqui,manaraq juespa puncunman charamishtaquita tïrayë. Porqui juesqa capaspasaratsiyäshunqui wardiacunaman, ypecunanam carselman llawiriyäshunqui.59Noqam niyaq: Llapan jaqa queniquitamanaraq pagacorqa, manam tsecarselpita yarquyanquitsu” nir.
Jutsata amana rurayënatsu
13 1Tsechonam waquin nunacunaJesusta willayarqan Galilea
nunacunata *Pilatupa cachancuna
12 13
142
wanutsiyanqanta. Wanutsiyänan örashtse nunacuna animalcunata wanutsirDiospaq presentecayänaq.
2Tseta willayaptinnam, Jesus nerqan,“Qamcunaqa pensayanqui tse wanoqnunacuna tseno sufrir wanuyanqanrecur,¿waquin marca mayincunapitapis masjutsayoq cayanqantacu? 3Peru manamtsenotsu.nata jaqiyanquitsu, tse nunacunaushacäyanqannollam, qamcunapisushacäyanqui. 4Puntatam JerusalenchoSiloe nishqan torri juchur, chunca puwaq(18) nunacunata wanutserqan. Qamcunapensayanqui tseno wanuyanqanrecur,¿marca mayincunapitapis mas jutsasapacayanqantacu? 5Peru manam tsenotsu.Sitsun qamcunapis jutsequicunata manajaqiyanquitsu,llam, qamcunapis ushacäyanqui.”
Mana wayoq igus monti6Tseno nirninnam, iwalatsiquipa Jesus
yachatsicorqan queno: “Juc nunapamcaporqan igus montin chacrancho. Juccutinam tse nuna ewarqan ricaq ‘Mä,¿igusnï wayuncush?’ nir, peru manam nijucllellatapis tarerqantsu frutanta.7Tsenam chacra nunanta tse chacrayoqqueno nerqan: ‘Quima watanam quemontïman shamü frutan asheq, perumanam tarïtsu. Wallurïquï. ¡Imapaqmimana wayïcar chacrächo canqa!’ nir.8Peru nunanam queno nerqan: ‘Tëte mä,que watallana caritsun. Oqtipärirmi,wanun jicharishaq. 9Tsenopa itsa quewata wayurinman.chi, wallurishun’ nir.”Tseno nishpam, Jesus *israel nunacunata
igus montitawan iwalatsir, yachatsicorqan.
Jesus cachacätsin qoruwaqta warmita
10Jamaqui sabadu junaqchonam,*ellucayänan wayicho quecayaptin,
Jesus yachatsiquicarqan. 11Tsechomi jucwarmi quecarqan chunca puwaq (18)watana qoruyashqa. Tse warmi manamderechaqueta puedeqtsu, supë petajipatsiptin. 12Jesusnam tse warmitaricarirnin, qayecur queno nerqan:—Mame, cachacashqanam canqui
—nir.13Tseno nirninnam, warmiman
maquinta churarqan. Tse öram warmiderechacärir, Diosta grasiasta qoralabarqan. 14Tsenam tse ellucayänanwayicho mandacoq nuna piñacorqan,jamaqui sabadu junaqcho Jesuscachacätsishqa captin;nam nerqan:—Joqta junaqllam uryantsic. ¿
taq jamaqui sabadu junaqchoraqshayämunqui cachacätsiyäshunequipaq!¿Manacu tse uryanantsic junaqcunachoshayämunquiman! —nir.
15Tsenam Jesus nerqan:—¡Alli tucoqcuna! ¿
pis *jamaqui junaqcho toriquicunata oashniquicunata pascarir, yacutseqapayanqui! 16Que warmeqa une*Abrahampita castantsicmi. ¡Allau!Chunca puwaq (18) watam diabluqeshyatsir jipatsishqa. ¿Manacu jamaquijunaqchoqa qeshyëninpitacachacätsïman! —nir.
17Tseno niptinnam,cuna penqacuyarqan. Peru waquinnunacunanam allapa cushicuyarqan,espantepaq rurashqancunata ricarnin.
Mostasa murutawanJesus iwalatsicun
(Mateo 13.31–32; Marcos 4.30–32)18Tsenam nunacunata Jesus nerqan,
“Diospa mandaquinin, ¿imawanraqiwalanman? ¿Imatawanraqiwalatsïman? 19Tseqa imeca mostasamurunomi. Tse murutam juc nunawertanman murun. Jeqaramurnam,
13
143
n 13.35 Sal 118.26.
winar jatun monti ticrarin. Tsemontimannam pishqucuna shamurrämancunacho qeshuncuna rurayan.”
Lebaduratawan iwalatsicurJesus yachatsicun
(Mateo 13.33)20Tseno nirirnam, queno nerqan:
“Diospa mandaquinincho cawaquita¿imawanraq iwalatsïman? 21Tseqaimeca juc warmi quima tupu jarinamanichiclla lebadurata winarcur pichuriptinmasata poqucaratseqnomi.”
Quichqui puncu(Mateo 7.13–14, 21–23)
22Tsepitanam Jerusalenman Jesusewar marcan marcan pasarnin,nata yachatserqan. 23Tsechonam jucnuna taporqan queno nishpa:—Tëte, ¿wallcaqllacu nunacuna
salbacuyanqa?Jesusnam yasquerqan:24—Callpata tsariyë. Imeca quichqui
puncupa yecoqno imanopapis Diospamandaquininman yequita tïrayë. Noqamniyaq: Atscaqmi ashiyanqa yequita munar,peru manam puediyanqatsu. 25Wayiyoqnunam sharcur puncunta wichqarenqa.Jaqchonam qamcuna tsactacur rogacurqueno niyanqui: ‘Tëte, quicharalläyämë.’Ruripitanam wayiyoq queno niyäshunqui:‘¡Qamcunataqa manam reqiyaqtsu!¿Mëpitaraq cayanqui!’ 26Tsenam qamcunaniyanqui: ‘Qamwanmi micuyashqa yupuyashqa cayä. Marcäcunachomiyachatsicorqequi.’ 27Peru wayiyoqnamniyäshunqui:quitapis manam reqiyaqtsu. ¡Llapequimana alli ruraqcuna, nopäpita yarquyë!’nir. 28Tsenam tsecho allapa llaquicurwaqaquicuyanqui quiriquicunatapisruchuchutsirraq, Dios qarquyäshuptiqui,
porqui Abrahamtam, Isaactam, Jacobtam,y Diospa une *profetancunatam sieluchoquecaqta riquecuyanqui. 29Diospamandaquinincho quecaq nunacunam intiyarqamunanpita y inti jeqanan carunasioncunapita shamurnin, Diospamesancho micupäcuyanqa. 30Tsemiqepacho waquin quecaqcuna puntachocayanqa, y puntacho quecaqcunanamqepacho quedariyanqa.
Jerusalencho nunacunataancupar, Jesus waqan
(Mateo 23.37–39)31Tsechonam *fariseucuna Jesusman
chärir, niyarqan:—Rey *Herodisshi wanutsishiniquita
munan. Canan quepita euquï.32Tsenam Jesus queno nerqan:—Qamcuna ewar, tse atoqno musyaq
nunata queno willayë: ‘Canan y ware*
ran.shaq.’ 33Peru imano captinpis,siguishaqmi Jerusalenman ewarnincanan, ware, warätin; porqui Diospaune profetancunatanomi presisannoqatapis wanutsiyämänan.
34“¡Ä, Jerusalen, Jerusalen nunacuna!¡Qamcunam profetacunata wanutsiyanqui
natam chiquirnin, rumiwan qompayanqui!Atsca cutim munarqä qamcunata imecawallpa chipshancunata ripran rurinmanelloqno elluyeniquita; ¡Peru manammunayarqonquitsu! 35Tsemi niyaq:Cananpita witsepam Templiquicunapistsunyecar quedarenqa. Y niyaqmi:Cananpita witsepa mananamricayämanquinatsu asta ‘¡Alabashqacatsun Diospa jutincho shamoqreynintsic!’ niyamanqequi tiempuyaq.”n
13
144
o 14.5 Waquin bersioncuna niyan “ashniquicuna” nir.
Jesus cachacätsinjacapäcushqa nunata
14 1Tsepitanam *jamaqui junaqchoJesus ewarqan mandacoq
fariseupa wayinman micoq. Tsechonamwaquin caqcunana Jesustaqawaräyarqan, “Mä, canan ¿imatashruranqa?” nishpa. 2
nam quecarqan pasepa jacapäquiwanqeshyaq nuna. 3Jesusnam *nata y *ley yachatsicoqcunata quenotaporqan:—Canan jamaqui junaqcho, ¿allicu
qeshyaq nunata cachacätsïman, omanacu? Leynintsic, ¿imanotaqmandacun? —nishpa.
4
qan. Tsenam qeshyaqta Jesus yatarirnin,cachacäratserqan, y nerqan eucunanpaq.5Tsepitanam fariseucunata y leyyachatsicoqcunata Jesus nerqan:—
cunao
man, ¿manacu meqequicunapis tse örajorquriyanquiman?
6Pecunanam mana ni ima nitapispuediyarqantsu.
Qollmi shonqucanantsicmi mas alleqa
7Tsenam combidaducuna allisilletacunata täcuyänanpaq acraqtariquecurnin, Jesus iwalatsiquipayachatsicorqan queno nishpa:
8—Casaqui estaman combidayäshuptiqui,man täcuyanquitsu.pita mas presisaq nunacunatacombidashqa canman. 9Tsemantäcuyaptiqueqa, wayiyoq nunamshamicur niyäshunqui, ‘Sharquï, quepresisaq nuna tseman täcamunanpaq’
nir. Tsenam penqacushqa qepamanewar täcuriyanqui. 10Tsemicombidayäshuptiqueqa,cho täcuyanqui. Tsenam wayiyoq nunashamicur, queno niyäshunqui: ‘Amigu,eucamï que nopällaman’ nir. Tsenamcombidashqa mayiquicuna musyayanqaalli presisaq nuna cayanqequita.11Porqui musyaq tucoqqa,qam canqa; y qollmi shonquqa, allipresisaqmi canqa.
12Tsenam combidaqnin fariseutanaJesus queno nerqan:—Qampis, wayiquicho qaracurnenqa,
ama presisaq amiguiquicunallataqa,wauqiquicunallataqa,
taqa combidanquitsu. Pecunallatacombidaptiqueqa, rantintanam qamtapiscombidayäshunqui. 13
cho qaracurnenqa, wactsacunata,imbaliducunata,nata qayatsinqui. 14Tsemi wactsacunamana cutitsiyäshiniquita puediyaptinpisshonqiquicho cushishqa canqui. Porqui
qui alli ruraq nunacuna cawariyänanjunaqcho.
Qaraquïman combidashqacuna(Mateo 22.1–10)
15Jesus nishqanta wiyarirninnam,laduncho tëcaq nuna queno nerqan:—¡Diospa nopancho micoq caqqa
allapa cushiquichochi canqa!16Tsenam Jesus nerqan:—Juc nunam atsca nunacunata
nata micuyänanpaq. 17Micuyänan örachäriptinnam, sirweqninta cacharqancombidaduncunata qayamunanpaq:‘Llapanpis listunam; jina öraeucalläyämïna’ nir. 18
14
145
p 14.34 Tse tiempu cacheqa manam canan cachintsicnotsu carqan. Tsemi alale tiempuchoqamläcureq.
qan. Juc caqmi queno nerqan: ‘Manampuedillätsu shamita. Chacratam tseraqrantirerqö; cananmi ewä ricanäpaq.Perdonecallämë.’ 19Jucninnam quenonerqan: ‘Pitsqa par yuntatam tseraqrantirerqö; cananmi ewä mansaq. Tsemipuedillätsu shamita. Perdonecallämë.’20Juc caqnam jina nerqan, ‘Tsellarancasacurerqö. Tsemi mana puedillätsushamita.’ 21Sirweqnin cutirirnam,patronninta willarqan combidaduncunatseno niyanqanta. Patronninnam allapapiñacurnin, sirweqninta nerqan,cho callicunapa y plasacunapa ewar,wactsacunata, wiscucunata y cojucunataajalla pushamï’ nir. 22Tsenamsirweqnenqa nishqanno rurarir nerqan,‘Mandamashqequinomi rurarqö, perujayëcanran wayi’ 23Tsenam sirweqnintapatronnin nerqan, ‘Nänicunapa yestansiacunapa ewar,nata pushamï wayïcho juntacayänanpaq.’ 24Rasonpam niyaq: Nopataimbitashqa caqcunaqa mananamwayïcho micuyanqanatsu.”
Jesuspa *disipulun queqa tseqllan alli watashqapaqmi
(Mateo 10.37–38)25Jesus nänipa eucurëcaptinnam,
atscaq nunacuna qatiyarqan. Pecunamantumecurninnam, queno yachatsicorqan:
26—nenqa, noqatam mas cuyamanmanpapäninta, mamäninta, warminta,tsurincunata, wauqincunata,
peqpis. Mana tseno carqa, manamnoqapa disipulütsu cayanqui. 27Tseminoqarecorqa, wanunanpaq *crus apaqnojiparninpis, qatirämänan. Mana tseno
caqqa, manam disipulütsu. 28Tsenollammeqequicunapis jatun wayitasharcatsita munarqa, manaraq qallarnin,tëcur llapan gastuta tantiyayanqui, ‘Mä,¿qellenï tinconqacush ushatsinäpaq?’nirnin. 29Tseno puntata manatantiyarqa, simientullata rurarirmi,wayita ushatsita puediyanquitsu.Tsenam nunacuna asicurninpenqapäyäshunqui, 30‘¡Que nunaqawayita qallecur, manam ushatsïtapuedintsu!’ nishpa. 31Masqui juc reyyarqutsun jucpa contran gueratarurananpaq. Manaraq ewarmi, tëcurtantiyanqa, ‘Noqapa soldadücunachunca waranqallam (10,000), peruchiquimaqnïpaqa ishque chuncawaranqam (20,000), y ¿noqa wallcaqllasoldadücunawan bensishaqtsuraq?’nirnin. 32Mana puedeqno carqa, jucninrey carullachoraq quecaptinmi, jucwillacoqta cachanqa mananapelyayänanpaq. 33
pis imequicunatapis mana baleqpaqnochurarqa, noqapa disipulütsu cayanqui.
Cachi qamläcurin(Mateo 5.13; Marcos 9.50)
34
nanpaqmi alli. Peru cachi qamläcurerqa,¿imanepanaraq yape mishquintacutitsinman!p 35Tse cacheqa mananamsirwintsu ni allpapaq, ni wanupaqpis;jitarintsicllanam. ¡Tsemi rinriyoq carqa,wiyacur cäsucuyë!”
Imeca oqracashqa üshanomi nunacuna cayan(Mateo 18.10–14)
15 1Tsenam Jesus quecanqanman
cuna y jutsasapa nunacuna, peta wiyeta
14 15
146
munarnin. 2Tseta riquecurninnam,*fariseucuna y *ley yachatsicoqcunapenqapar queno niyarqan:—¡
taq chasquin, y pecunawantaq micun!3Tsenam iwalatsiquipa Jesus
willapäcorqan, queno nishpa: 4“Masqui,meqequicunapapis juc pachaq (100)üshequicuna cayäpushï, y jucnin caqoqracäcuritsun, ¿manacu isqon chuncaisqon (99) caqta mitsicuyanqequichojaqirïcur, tse oqracashqa caqta asheqninewayanquiman tariyanqequiyaq!5Taririrninnam, allapa cushishqacatarcur apacuyanqui. 6Wayiquimanchäratsirnam, amiguiquicunata ybesiniquicunata qayarir, quenoniyanqui: ‘Llapantsic cushicushun,porqui oqracashqa üshätam tarïcorqö’nishpa. 7Tsemi niyaq: Tse cuentanollamjuc jutsasapa juclaya ticrariptenqa,sieluchopis masraq cushicuyan tse isqonchunca isqon (99)paq cushicuyanqanpitapis.
Imeca oqrashqa qellenomi nunacuna cayan
8“Masqui, juc warmipa chunca baleqqellenin caputsun, y jucnin caqtanaoqrecutsun. ¿Manacu chiuchitasendircur, wayinta pitsecuryanashinman tarenqanyaq! 9Tarïcurnam,yanasancunata y besinuncunata qayarir,queno nenqa: ‘Noqawan cushicuyë; queoqrashqä qellenïtam tarïcorqö.’ 10Tsecuentanollam juc jutsasapa jutsancunatajaqiriptenqa, sielucho Diospa *cunapis allapa cushicuyanqa.”
Imeca oqracashqa wamranomi nunacuna cayan
11Jina quenopis Jesuswillapäcorqanmi, “Juc nunapamcaporqan ishque tsurincuna. 12Qepacaqmi papäninta nerqan: ‘Papä,
tocamanqan erensiäta qoycamë.’Tsenam papänin ishcan tsurintaerensiancuna raquïcorqan.
13“Tse waränincunanam qepa caqtsurin llapan erensiancunata ellurcur,caru marcata eucorqan. Tsemanchärirnam, llapan apanqanta pasëpausharerqan, allapa mana allicunatarurarnin. 14
tinnam, tse marcacho allapa mallaqäquiwata carqan.wan allapa jiparqan. 15Uryapuquitaashirninnam, chärerqan tse marcachotäraq nunaman. Penam churarerqancuchincunata mitsinanpaq. 16
nam allapa mallaqewan cuchipamicunanta miquita munaptinpis, ni tsemiquillatapis qarecuyarqantsu.17Tsenam cuentata qocurir, quenonerqan, ‘Papänïpa wayinchoqa cananörachi sirweqnincuna atscaq carpis,¡pacha junta quecayan! ¡Peru noqaqaquecho mallaqewan wanurïna!’18Cananmi si, papänïman cutïcur, quenonishaq: ‘Papä, jutsatam rurarqö, Diospacontran y qampa contrequi. 19Amanatsuriquitanoqa ricamëtsu; sinoqa jucsirweqniquitanollana chasquicallämë.’20Tseno yarpärirnam,qan papäninpa wayinman.
nam,qan. Tsenam coripa ewar, waqurcurmutsecur chasquirerqan. 21Tsurinnamnerqan, ‘Papä, allapa jutsatamrurecorqö, Diospa contran y qampacontrequi. Ama tsuriquitanoqaricamënatsu’ nir. 22Peru papänenqasirweqnincunata quenomi nerqan:‘Jinallacho alli caq ropan apamur, quetsurïta yacatsiyë; shumaq sortijatayacatsiyë; y mushoq llanqita llanqitsiyë.23Alli wira caq toruta apamur pishtayë,llapantsic cushishqa micunapaq.24Porqui que tsurïqa wanushqa cuentam
15
147
cacorqon; peru cananmi cutimurcawarishqa cuentano quecamun.Oqracashqam carqon, peru cananqayurimorqonmi’ nir. Tsenomi estatarurar qallaquicuyarqan.
25“Fiestacho tseno caquicayaptinnam,mayor caq tsurenqa chacrachoquecarqan. Wayinman cuticarnam,naqana yequicar,nata wiyecorqan. 26Tsenam jucsirweqninta qayecur, taporqan, ‘¿Imataqpasacun quecho?’ nir. 27Sirweqninnamnerqan, ‘Wauqiquim cutimushqayamella. Tse cushiquitam papäniquipishtatsishqa alli wira caq toruta’ nir.28Tseta wiyecurnam, mayor caqtsurenqa allapa piñacurcur, wayimanyequitapis munarqantsu. Tsenampapänin yarqurir, rogarqan wayimanyecunanpaq. 29Penam papänintanerqan, ‘¡Qam musyanquim atscawatana allapa uryarnin,qui, mandamashqequicunata ruranqäta!¡Tseno quecaptïpis, manam ni jucchiwallatapis noqataqa qomashqatsucanqui amigücunawan micuriyänäpaq!30Peru taqe tsuriqueqa llapanniquitamchipyepa usharerqon,nawan puricurnin. Y cananqa pecutiramuptin, ¡alli wira caq torutapishtatserqonqui!’ nir.
31“Tsenam papanin nerqan, ‘Iju,qamqa noqawan juntum quecanqui, yllapan imecacunapis qampam. 32Peruque wauqillequi cutimonqantaqapresisanmi cushicunantsic; porquiwanushqa cuentanomi pëqa cacorqon, ycananqa cutimur cawarimushqacuentam quecan. Oqracashqam carqon,y cananqa tarerqontsicmi’ nir.”
Allapa musyaq mayural
16 1
qanmi *disipuluncunata, “Jucnunam carqan allapa ricu. Tse nunapam
juc mayuralnin carqan.paqmi patronninta willayarqan llutanpaimecancunatapis ushaconqanta.2Tsenam mayuralninta qayaratsir quenonerqan: ‘Nunacunam willayämashqa
quita. Cananpita witsepanammayuralnïnatsu canqui. Llapantacuentata qomänequipaq prebiniquï.’3Mayuralnam shonqunllacho quenonerqan: ‘Cananqa ¿imataraq rurashaq?Patronnïmi qarqaman mayural quepita.Manam cantsu callpä chacrachouryanäpaq, y llimushnaquitaqapenqacümi. 4¡Ajä! ¡Quenomi rurashaqpatronnï qarqaramaptin, wayincunamannunacuna chasquiyämänanpaq!’5Tsenam patronninpa jaqan nunacunatajucllellapayan qayarqan. Punta caqtamnerqan: ‘Patronnïpa jaqan, ¿ecataqcanqui?’ nir. 6Tse nunanam nerqan:‘Puwaq pachac (800) galon aseitim’ nir.Mayuralnam nerqan: ‘Queman tëcur,que resibucho churamï chuscu pachaq(400) galonllata paganequipaq’ nir.7Jucnin caqtanam jina taporqan:‘Qamqa, ¿ecataq jaqan canqui?’ nir. Tsenunanam nerqan: ‘Pachac chuscuchunca (140) sacu trigum’ nir. Tsenammayural nerqan: ‘Que resibucho pachaqjuc chunca (110) sacullapaq churamï’nir. 8Tseno suwa mayural allapamusyaq cashqantam patronninalabarqan. Porqui Diosta chasquishqanunacunapitaqa, Diosta mana cäsoqnunacunam allapa musyaq cayan,quiquincuna pura negosiuta rurarnin.
9“Noqam niyaq: Que patsachoushacäreqlla qelleniquicunawan allitarurar, amishtata ashiyë. Tsemi tseqelleniquicuna ushacäriptinpis, wanucursieluman chasquishqa cayanqui manaushacäcoq wayicho cawayänequipaq.
10“Pipis ichicllacho onradu caqqa,tsenollam onradu canqa mas atscachopis;
15 16
148
peru pipis ichicllacho suwacoqqa,tsenollam mas atscachopis suwaconqa.11Sitsun que patsacho ushacäreqllaqelleniquitapis mana allicunata rurargastanqui, ¿imanoparaq Diospismarcäcushunquiman rasonpa caqnincho?12Jucpa imecantapis maquiquichoquecaqta ushacäratsiptiqui, ¿piraqqamman marcäcunman imatapisquiquiquipaq qoycushunequipaq?
13“Manam pipis ishcaq patrontaqasirwinmantsu. Tseno carqa, jucninpatronta cuyarninmi, jucnintaqa manacaqpaq churanqa; jucninta sirwirninmi,jucnintaqa mana cäsonqatsu. TsemiDiosta cuyarqa, ama riquesacunatacuyayanquitsu.”
14Tse llapan nenqanta wiyarninnam,*fariseucuna qellepaq allapa erayashqacarnin, Jesusta asipäyarqan. 15Tsenampecunata Jesus nerqan, “Nunacunapanopancunallachomi qamcuna alli tucoqcayanqui, peru Diosmi shonqiquicunatareqïcan. Nunacuna imatapis allapa
tam, Diosqa allapa melanan.
Tuquilayapa Jesus yachatsicun16“Diospa une *
yashqanqa y *Moises escribishqanleyqa, asta bautisacoq Juan willacurqallanqanyaqmi, carqan. Peru cananqanoqanam Diospa mandaquininchocayänanpaq alli willaquita willapäcü, yatscaqmi pepa mandaquininmanimanopapis yequita munayan.
17“Tseno quecaptinpis, sieloqa, patsaqamas alerim ushacärinman, peru tse*leycunaqa llapanmi pasepa cumplirenqa.
*Jesucristu yachatsicun casaducuna mana raquicayänanpaq
(Mateo 19.1–12; Marcos 10.1–12)18“Meqan nunapis warminpita
diborsiacurir jucwan casacorqa, punta
caq warminta jalucurmi jutsamanishquirin; y qowanpita raquicashqawarmiwan pipis casacorqa, jinajutsamanmi ishquirin.”
Juc ricu nuna y wactsa Lazaro19Tsepitanam nerqan, “Juc nunam
carqan allapa ricu. Pemi ropatapisallapa chaniyoq caqllata yacacoq.Waran waranmi micupäquillachocacuyaq, imecanpis atsca capuptin.20Tse capoqyoq nunapa puncunchonamjuc wactsa nuna Lazaro imepis täcoq.Tse Lazarotam enteru cuerpunta qerilimpu usharishqa carqan. 21Pemimallaqarnin, tse capoqyoq nunamiconqanpita shicwapicunallatapismiquita munaq. Allqucunapis astaqerinta laqwayaqmi. 22
nam, tse wactsa nuna wanuquicorqan.Almantanam *anjelcuna apacuyarqansielucho une *Abrahampa nopanman.Tsenomi jina capoqyoq nunatapiswanuriptin, pampariyarqan.
23“Tsenam in ernucho allapa jipecar,riquecorqan Abrahamta caruchoquecaqta, y Lazarotapis Abrahampanopancho quecaqta. 24Tsenam qayaripaqayacorqan, ‘Tetä Abraham,¡ancupëcallämëri! Queman Lazarotacachecallämï, dedunta yacuchotenqircatsir,paq. Que ninachomi allapa jipaquicällä’nir. 25Peru Abrahamnam yasquerqan,‘Iju, yarpë qammi caweniquicho quecar,
qui; peru Lazaroqa wactsa carninmi,cawenincho allapa jipacorqan. Tsemicananqa quecho cushishqa quecan, yqamnam tsecho jipecanqui. 26Masquiquetapis nishqequi: Noqacunapita qamquecanqequiman allapa feyu sanjamcan. Tsemi quepita tsimpayämitapuediyätsu. Ni pipis queman tsimpamitapuediyantsu’ nir.
16
149
27“Tsenam capoqyoq nuna nerqan,‘Tetä Abraham, tseno captenqa, allapamrogallaq Lazarota papänïpa wayinmancachecullänequipaq. 28Tsecho pitsqanwauqïcunata willecamutsun que
paq’ nir. 29Abrahamnam yasquerqan:‘*Moisespa y Diospa une profetancunaescribishqancunata pecunamusyayanmi. Tseta cäsucuyätsun’ nir.30Capoqyoq nunanam yasquerqan: ‘TëtaAbraham, manam cäsucuyanqatsu; perujuc wanushqa nuna cawarircur,man cutïcur willacuptenqa, quisajutsancunata jaqirïcuyanman’ nir.31Abrahamnam nerqan. ‘*Moisespaleynincunata y Diospa une profetancuna
nenqa, wanushqanpita nuna cawarircurwillacuptinpis, manam cäsucuyanqatsu’nir.”
¡Allau, jutsamanishquitsicoq nunacuna!
(Mateo 18.6–7, 21–22; Marcos 9.42)
17 1Tsepitanam *disipuluncunataJesus nerqan, “Nuna mayinta
jutsaman ishquitseqcunaqa siemprimcayanqa. Peru ¡allau, tseno pitapisjutsaman ishquitseq nunacuna! 2Masallim canman tse nunapa cuncanmanjatun mulinu rumin watarcur lamarmanjitarcuyänan, nushpi wamrano qollmishonqucunata manaraq jutsamanishquitsiptin. 3Tsemi ¡qamcunaqacuidacuyänequi!“Sitsun nuna mayiqui mana allita
rurashunqui, tseno rurashonqequipitapiñapequï. Y jutsanta yarparcur‘Perdonecallämë’ nishuptiqueqa,perdonecunqui. 4Sitsun juc junaqchoqanchis cuti contrequi mana allitarurecur, qanchis cuti ‘Mananamruralläshaqnatsu; perdonecallämë’nishpa shamonqa, jina perdonecunqui.”
Diosman alli marcäcushun5Tsenam apostolnincuna Teyta
Jesusta queno mañacuyarqan:—Yanapecalläyämë mas
marcäcalläyämunäpaq —nir.6Teyta Jesusnam nerqan:—Sitsun marcäquiniquicuna canman
mostasa muruno ichicllanllapis, quesicomoro nishqan montita ‘Quepitasipintin yarqur lamarpa chopinmanjawicärï’ niyaptiquipis, tse monticäsuyäshunquimanmi.
Sirwipacoq nunano cashun7“Masqui, meqequicunapapis
qui cayäpushï, chacrapita cutiramuptin,¿acasu ‘Pasacaramï.quipaq’ niyanquicu! 8Sinoqa quenominiyanqui: ‘Alistaqui miquinïraqarumunequipaq. Micur upurushanqäyaq sirwimë; tsepeqnam qamqamicucunqui’ nir. 9
quita rurariptinpis, ¿acasu tsesirwishoqniquita agradesicunquicu!¡Manam! 10
pis Dios mandayäshonqequicunata rurarusharir niyanquiman,coqllam cantsic.nallatam rurashqa cantsic’ nir.”
Jesus cachacätsin*leprawan qeshyaqcunata
11Jerusalen marcaman Jesusdisipuluncunawan euquicarnam, Galileaprobinsiapa y *Samaria probinsiapalinderun nänipa pasarqan. 12Tsepitanamjuc marcaman chäriptin, leprawanqeshyaq chuncaq nunacuna Jesustataripaq ewayarqan. Peru Jesusmanmanaraq charninmi,yarqan. 13Tse nunacunam qayaripaqueno niyarqan:—Mayestru Jesus, ¡ancupëcalläyämeri!
16 17
150
14Pecunata riquecurnam, Jesusnerqan:—*Saserdoticunaman ewayë
quipaq —nir.Ewarëcarnam,
qan. 15Tsenam jucnin caqqa,cachacärishqa canqanta mäcurirnin,Jesusman cutiquicorqan qaparipaqayaripa Diosta alabarnin. 16Jesuspanopanman chärirnam,qan urqunpis patsaman chanqanyaq“Grasiasllä” nicurnin. Pëqa Samariamarca nunam carqan. 17Tsenam Jesusnerqan:—¿
qui! ¿Waquincunaqa metaq? 18Que carumarca nunallam cutimushqa, Diosta‘Grasiasllä’ nicurnin.
19Tsepitanam nunata Jesus nerqan:—Canan sharcur euquï.
quirecurmi cachacärerqonqui —nir.
Jesus yachatsicun Diospa mandaquininman nunacuna ime
yecuyänanpaq caqta(Mateo 24.23–28, 37–41)
20*qan ime que patsacho Dios mandacurqallananpaq caqta. Jesusnamyasquerqan:—Dios mandacur qallanqantaqa
manam ricayanquitsu. 21Manamnunacunaraqtsu niyäshunqui,nam’ o ‘Washachonam quecan’ nir.
nam quecan.22Disipuluncunatanam nerqan:—Chämonqam junaqcuna *Diospita
Shamushqa Nuna cutimunanta ichicratullapis riqueta munariyänequi; perumanam ricayanquitsu. 23Nunacunamniyäshunqui: ‘Washachomi quecan’ o‘Quechomi quecan’ nishpa. Peru amaricaq ewayanquitsu; ni pecunata
qatiyanquitsu. 24Porqui imeca rayusielucho juc ladupita wac ladumantillapyecoqnomi Diospita ShamushqaNunaqa que patsaman cutimonqa.25Peru tseno cananpaqqa puntataranque tiempu nunacuna chiquirnin allapajipatsiyanqa. 26Imanomi Noepa
qan; tsenomi Diospita Shamushqa Nuna
yanqa. 27Arca nishqan barcuman Noeyeconqan junaqyaqmi, nunacunamicupäcur, upyacur,yarqan. Tsemannam *apäqui tamyachëcur,qan. 28Tsenollam jina une Lot nunapatiempunchopis carqan. Nunacunammicupäcur, upyapäcur, imatapisrantirnin ranticur, murupäcur ywayincuna rurar caquicayarqan. 29PeruSodoma marcapita Lot yarquriptinnam,tse junaq sielupita asufri y nina runtutamyamur, llapan nunacunataushacäratserqan. 30Tsenomi jinapasaconqa Diospita Shamushqa Nunacutimunan junaqpis.
31“Tse junaqcho altuscho quecaqcunaama wayi ruriman yarpuyanqatsuimancunatapis jorqoq.cho quecaqcunapis ama cutiyanqatsuwayincunaman. 32Yarpäyë Lotpawarminta ima pasanqanta. 33Jina pipisque bidallapaq yarpacachaqqa,tam oqranqa. Peru pipis noqarecur astawanonqanyaq tsaracoqqa salbaconqam.
34“Noqam niyaq: Tse paqasmi juccämallacho ishcaq punuquicayaptin,jucnin apacushqa canqa, y jucninnamjaqirishqa canqa. 35Ishcaq warmicunamjuntu aqaquicayanqa. Tsepitam jucninapacushqa canqa, y jucninnamjaqirishqa canqa. 36Chacrachomiishcaq nunacuna uryecayanqa. Jucnincaqmi apacushqa canqa, y jucninnam
.
17
151
q 17.37 Tseno nirmi, Jesus cäyitsicorqan nunacuna aleru tse tiempucuna pasaconqantamusyayänanpaq.
37Tsenam Jesusta tapuyarqan:—Tëte, ¿mechotaq tsenoqa canqa?Jesusnam yasquerqan:—
qanmanmi wiscurcuna ellucayan.q
Juc biuda ewan juesmanjustisia mañacoq
18 1
qan iwalatsiquipa pecuna imepis,mana qelanashpa Diosmanmañacuyänanpaq. 2Quenomi nerqan:“Juc marcachomi juc jues carqan, Diostamana cäsucoq, y nuna mayincunatapismana respetaq. 3Jina tse marcachomi jucbiuda warmi carqan. Pemi waran warantse juesman cutiraq queno nishpa:‘Demandamaqnïtawan justisiallequitarurecamï’ nir. 4Tseno cutilla cutiraptinpis,unenam tse biudata tse jues casorqantsu.Peru tsepitanam shonquncho quenonerqan: ‘Noqaqa manam Diosta cäsütsu,ni nunatapis quecho respetätsu; 5peru quebiudataqa peqäta nanatsimonqanrecurmi,justisiata rurar atendicushaq, mananashonqüta puwatsir cutirämunanpaq.
6Tseno willapäcurirnam, Teyta Jesusnerqan: “¿Cäyiyarqonquicu tse mana allijues nenqanta? 7Tseno quecaptin,¿manatsuraq Dios justisiata ruranqaacrashqancunapaq, paqaspa junaqpamañaquicayaptin! ¿Shuyarätsenqatsuraqmañacuyashqanta casicunanpaq? 8Noqamniyaq: Diosqa mana shuyarätsicushpam,justisianta ruranqa pecunapaq. Peru*Diospita Shamushqa Nuna que patsamancutimur, ¿tarenqaraqtsuraq nunacunapamarcäquinincunata?”
Juc *fariseu y juc impuestu cobraq9Jina que iwalatsiquiwanmi Jesus
yachatsicorqan, quiquincunacho alli
tucoq quecar, peru nuna mayincunataqadespresyaqcunapaq, queno nishpa:10“Ishcaq nunacunam Diosmanmañacoq ewayarqan jatun *templuman:Jucmi carqan fariseu; jucninnam carqan*Romapaq impuestu cobraq. 11Tsefariseu caqmi shëcar, shonqunchoqueno mañacorqan: ‘Dioslla, grasiastamqoq noqa mana waquin nunacunanocanqäta. Waquincunaqa suwam,pam, jucwan jucwan yachacoqmi cayan.Ni manam taqe impuestu cobraqnotsucä. 12Noqaqa cada semanam ishque cutiayunar micütsu; y llapan gananqätamchuncaman raquirir, juc caqta qoycoq’nir. 13Peru impuestu cobraq caqnamcarullacho shacur, peqantapis sielumanmana pallarerqantsu. Sinoqa allapallaquicushpam pechuntapis cutar,nerqan: ‘Diosllä, ancupëcallämë.Noqalläqa allapa jutsasapa nunam callä’nishpa. 14Tsemi noqa niyaq:
qan jutsanpita perdonashqana; perufariseoqa, manam. Porqui pipis allitucoq caqqa, penqacushqan canqa; yqollmi shonqu caqqa, alli presisaqmicanqa.”
Jesus cuyan wamracunata(Mateo 19.13–15; Marcos 10.13–16)
15Tsepitanam nunacuna ñushpiwamrancunata Jesusman apayarqanyatar bendisinanpaq. Peru tsetariquecurnam, *disipuluncuna wamraapaqcunata piñapäyarqan. 16Tsenamwamracunata qayecur, Jesus nerqan:—¡Noqaman wamracuna shayämutsun!
Ama michäyëtsu. Que wamracunanocaqcunapaqmi Diospa mandaquinenqa.17Rasonpam niyaq: Sitsun Diospamandaquininta que wamracunano mana
17 18
152
r 18.20 Ex 20.12-16; Dt 5.16-20.
chasquiyanquitsu, manam pepamandaquininman yecuyanquitsu.
Juc capoqyoq wiraqtsaJesusta tapucun
(Mateo 19.16–30; Marcos 10.17–31)18Tsechonam Jesusta juc wiraqtsa
queno taporqan:—Alli mayestru, wac bidacho wiñepa
cawanäpaq, ¿imatataq rurashaq? —nir.19Jesusnam yasquerqan:—¿Imanirtaq ‘Alli nuna’ nimanqui?
Jucllellam alleqa, y tseqa Diosllam.20Dios mandacushqancunata qamqamusyanquim: ‘Majayoq quecar, amajucwan jucwanqa yachacunquitsu; nunamayiquita ama wanutsinquitsu; amasuwacunquitsu; ama nuna mayiquipaqulicurcur mana caqta parlanquitsu;tëtequita, mamequita respetanqui’.r
21Tsenam tse capoqyoq nuna nerqan:—Wamra quenïpitam tsecunataqa
llapanta cumplicä —nir.22Tseno niptinnam, Jesus queno
nerqan:—Tseno captenqa, jucran pishin:
Canan ewar llapan imequicunatapisrantiquicur, tse qelleta wactsacunataqoyquï. Tseno ruraptiquim, sieluchomana ushacäcoq fortunequi canqa.Tseno rurarïcur, cutimur qatimë —nir.
23Tseta wiyecurnam, tse presisaqnuna pasepa llaquicorqan, allapa ricucarnin. 24
qata riquecur, queno nerqan:—¡
man capoqyoq nunacuna yecuyänan!25¡Porqui mas alerim awjapa uchcunpajuc *camellu pasarinman, juc capoqyoq
pitaqa! —nir.26Jesus nishqanta wiyecurnam,
nunacuna tapuyarqan:
—Tseno captenqa, ¿pillanataqsalbaconqa! —nirnin.
27Jesusnam nerqan:—
qantam Diosqa ruran —nir.28Tsenam Pedru nerqan:—Tëte, noqalläcunaqa llapantam
jaqiriyarqö, qamta qatiyänaqpaq —nir.29Jesusnam pecunata nerqan:—Rasonpam niyaq: Pim jaqirenqa
wayinta, warminta, wauqinta,papäninta, mamäninta, tsurincunataDiospa mandaquinincho cananrecur,30que cawenincho jaqiriyanqanpita masatscatam Dios qoyconqa; y wacbidachoqa wiñepam cawanqa —nir.
Jesus yapë willacun wanutsiyänanta(Mateo 20.17–19; Marcos 10.32–34)
31Tsenam Jesus chunca ishque (12)disipuluncunallata juc laduman qayarirnerqan:—Cananmi Jerusalenmarcaman ewantsic.
Tsechomi llapan cumplicanqa Diospa*profetancunawillacuyashqanno, DiospitaShamushqaNunawan. 32Diosmanmanamarcäcoq nunacunapamaquinmanmimarcamayincuna entregayanqa.Pecunanam toqapur tuquïta asharnin,burlacuyanqa. 33Allapamaqarninnam,wanutsiyanqa; peru quima junaqllatamcawarimonqa—nir.
34Tseno niptinpis, disipuluncunaqamanamni imata cäyiyarqantsu; nimusyayarqantsuimapaq Jesus parlashqanta “¿Imataraqqueno parlar nimantsic?” nishpam, niyarqan.
Juc wiscuta Jesus cachacätsin(Mateo 20.29–34; Marcos 10.46–52)
35
nawan yecurëcayaptinnam, nänicuchuncho juc wiscu llimushnatamañacur tëcarqan. 36Atsca nunacuna
18
153
s 19.9 Quecho nican Abrahampa castacunapis rasonpa marcäquiyoq cayanqantam.
pasaqta mäcurirnam, tse wiscoqatapucorqan:—¿Imataq pasacun? —nir.37Nunacunanam willayarqan:—Jesus Nazaret marca nunam que
nänipa sharëcamun —nir.38
corqan queno nishpa:—¡*Davidpa castan Jesus,
ancupëcallämëri! —nir.39Tsenam puntancunata ewaq
nunacuna upällatsita munar wiscutapiñapäyarqan, peru wiscoqa masranqueno nir, qayaricachäcorqan:—¡Davidpa castan Jesus,
ancupëcallämëri! —nir.40Jesusnam tseta wiyecur, shäcurir,
“Taqe nunata pushayämï” nerqan.Pushariyaptinnam, Jesus taporqanqueno nishpa:
41—¿Imata ruranätataq qampaqmunanqui? —nir.Wiscunam nerqan:—¡Ricachaquitam munallä, Teyta!
—nir.42Jesusnam nerqan:—Canan riquë. Noqaman
marcäcamurmi, cachacärerqonqui.43Tse öram wiscu ricachacurerqan, y
Jesuspa qepanta eucorqan, Diostaalabarnin.ninmi, Diosta alabayarqan.
Zaqueo creyicun Jesusman
19 1Jerico marcaman Jesus*disipuluncunawan chärirnam,
tse marcapa pasacurëcayarqan. 2Tsemarcachomi Zaqueo jutiyoq nunayacharqan. Pemi carqan capoqyoq y
nin. 3Tse nunam Jesusta reqitamunarqan. Peru ichicllanlla carninmi,riqueta puederqantsu, atscaq nunacuna
tsapayaptin. 4Tsenam corillapa puntärir,
corqan Jesus pasaqta ricananpaq;porqui tsepam pasanan carqan. 5Tsemonti caqman Jesus chärirnam,cur nerqan:—Zaqueo, jinallacho yarpamï.
Cananmi wayiquicho posadacushaq.6Zaqueonam jinallacho montipita
yarparamur, allapa cushishqawayinman Jesusta pusharqan. 7Tsetariquecurnam, nunacuna Jesustapenqapar, queno niyarqan:—¡Jutsasapa nunapa wayinmantaq
posadacoq ewan! —nir.8Zaqueonam sharcurir, Jesusta
nerqan:—Tëte, llapan capamaqnïpa
pullannintam wactsacunata qoycushaq.Y pitapis ulicurcur mastacobranqäpitam, chuscu cuti mastacutïcatsishaq.
9Jesusnam queno nishpa yasquerqan:—
man salbasion chämushqa, pepisawilituntsic *Abrahampa rasonpacastanmi.s 10Porqui *DiospitaShamushqa Nunam que patsaman
paq y salbananpaq.
Jesus yachatsicunqellewan iwalatsiquipa
11
nam, nunacuna shonquncunachopensayarqan, “Canantächi Diospamandaquinin qallanqa noqantsiccho”nishpa. Porqui Jerusalenmannamyecurëcayarqan. Tseta musyarirnam,iwalatsiquïpa Jesus yachatsicorqan12queno nirnin: “Juc nunam carqan,allapa reqishqa nunapa tsurin. Tsenunam caru marcata eucorqan queno
18 19
154
nirnin: ‘Juc marcatam eucü, y tsemarcacho rey churarayämaptinmi,queman cutiramushaq’ nir. 13Tseno
nata qayecatsir, qellenincuna qorqan:‘Cutimonqäyaq que qellewannegosiarëcayë’ nirnin.
14“Peru tse marca nunacunanamchiquirnin,nata cachayarqan queno niyänanpaq:‘Manam munayätsu que nuna reynïcunacananta’ nir.
15“Peru imano captinpis, petaqa reycananpaqmi churariyarqan. Tsepita tsemarcaman cutïcurnam, qelle chasqueqsirweqnincunata qayatsir, jucllellapayancuentata mañarqan, ‘¿qonqui?’ nirnin. 16Tsenam punta caqchärir nerqan: ‘Tëte, qelleniquiwanchunca cuti mastam ganashqa cä.’17Tseno niptinnam, patronnin nerqan,‘Allichomi. Qam alli sirwimaqnïmicanqui. Wallcallachopis onradu nunacanqequirecurmi, canan churaq chuncamarcacho nunacunapa mandacoqnincanequipaq.’ 18Tsepeqnam jucnin caqsirweqnin chärir nerqan, ‘Wiraqtsa,qelleniqui pitsqa cuti mastamwachashqa’ nir. 19Patronninnam petapisnerqan, ‘Qamtam churaq pitsqamarcacho nunacunapa mandacoqnincanequipaq’ nir.
20“Jucninnam chärir nerqan, ‘Tëte,quemi qelleniqui. Pañuwan piturcurmi,paquecorqö. 21Porqui qamqa allapaacsemi canqui.tam y mana murushqequipitamellunqui. Tsemi noqa mantsarqoq’ nir.22Patronninnam nerqan: ‘¡Qamqa manaimapaqpis sirweqmi canqui! Quiquiquiparlashqequim condenashunqui.Nenqequinollam noqa acse cä, manachurashqäpita mana murushqäpitaelloq. 23Tsepenqa ¿imanirtaq bancumanqellenïta churecorqequitsu, cutimur
wachenintawan chasquinäpaq?’ nir.24Tseno nirirninnam, tsecho quecaqnunacunata nerqan, ‘Tse qelletaqochirïcur, qoycuyë chunca cuti masqellenï miratseq caqta’ nir. 25
nam niyarqan, ‘Peru Tëte, pepaqachuncanam capun qellenin’ nir.26Patronnam nerqan, ‘Niyaqmi:Nenqäno ruraq caqcunaqa mastamchasquiyanqa; peru mandanqäta manaruraq caqcunataqa,tapis qochiyanqam. 27
coqnincuna canäta. Canan pecunataapamur nopächo wanutsiyë’ nir.”
Jesus yecun Jerusalenman(Mateo 21.1–11; Marcos 11.1–11;
Juan 12.12–19)28Tseno yachatsïcurirnam, Jesus
disipuluncunawan Jerusalen marcamanllapancunapa puntanta ewarqan.29
nam, Olibus jircapa chaquinmanchäriyarqan. Tsepitanam ishcaqdisipuluncunata cacharqan, 30quenonirnin:—Ewayë taqe ricaquecamoq
marcaman. Chärirnam, tariyanquimanaraq pipis montashqan maltunashnu watarëcaqta. Tse ashnuta pascarirapayämunqui. 31
qui ‘¿Imapaqtaq ashnuta pascayanqui?’nir, ‘Teytam nesitan’ niyanqui.
32Pecunanam ewar Jesus nishqannollatariyarqan. 33
nam, ashnuyoqcuna niyarqan:—¿Imapaqtaq ashnüta pascayanqui?
—nir.34Pecunanam “Teytam nesitan”
niyarqan.35Tsenam ashnuta aparcur Jesus
caqman cuticuyarqan. Chäratsirnam,aqshunancunata carunarcur Jesustamontatsiyarqan. 36Tseno ewaptinnam,
19
155
t 19.38 Sal 118.26. u 19.46 Is 56.7.
atscaq nunacuna aqshunancunataqoturicur näniman mashtayarqan.37Olibus jircapa urämur qallecurnam,llapan qatiraqnincunaqa Jesus llapanmilagrucuna rurashqanta ricashqacarnin, allapa cushishqa qaparipaDiosta, queno nishpa alabayarqan:
38—¡Alabashqa catsun Teyta Dioscachamushqan reynintsic! ¡CananqaDioswan shumaq cawaquichonamcashun! ¡Sieluchopis alabashqa catsun!t
39Tsenam nunacunapa chopinchoewaq *fariseucuna Jesusta niyarqan:—Mayestru, qatishoqniquicunata
piñapë upälla cayänanpaq.40Jesusnam nerqan:—Niyaqmi:
yanqa, asta rumicunapis qapariyanqam.41Jerusalenman yecurëcarnam, tse
marcata Jesus ricarir, ancuparninwaqarqan. 42Quenomi nerqan:—Jerusalencho täraqcuna, ¡imanomi
munä canan junaqllapis Dioswan allipasaqui canqanta cäyicuyänequita, perutsetaqamanam cäyiyanquitsu! 43Porquichämonqammana alli tiempucunaqamcunapaq. Tse junaqcunamchiquiyäshoqniquicuna shamicur, alli altuperqequicuna qepanpa allpawanpampatsärirnin, jinantin ladupayecayämonqa. 44Marquequicunatam pasepaushacätsiyanqa, y tse perqequicuna rurinchoyachaqcunatapis tsenollam ushacätsiyanqa.Manamni juc rumillapis perqarëcarqaquedanqatsu. Tsenomi canqa, Diosniquicunachämoqtamana chasquiyanqequirecur.
*Templucho ranticoqcunataJesus qarqun
(Mateo 21.12–17; Marcos 11.15–19;Juan 2.13–22)
45Jerusalenman Jesus chëcurnam,*templuman yequicur, patiucho
qatucoqcunata qarqacacharcamorqan,46queno nishpa:—Escribishqam quecan ‘Wayïqa
Diosman mañacunallapaqmi.’unanam ticratsiyarqonqui suwacunapamachenintano.
47Tsepitanam waran waran Jesusyachatsicorqan tse templucho. *ticunapa mandacoqnincunanam, *ley
nanam munayarqan imanopapis Jesustawanicatsita. 48
qanta llapan nunacuna cushishqawiyacuyaptinmi, ni imanopapiswanutsita puediyarqantsu.
Jesusta pantatsita munayan(Mateo 21.23–27; Marcos 11.27–33)
20 1Juc junaqmi Jerusalen*templucho Jesus yachatsicur,
qan. Tsemannam *saserdoticunapamandacoqnincuna, *cuna, autoridacunawan chäriyarqan.2Pecunam Jesusta niyarqan:—¿Ima puedeq queniquiwantaq
quecunata rurarqonqui! ¿Pitaq
paq! —nir.3Jesusnam nerqan:—
qequi. Mä, niyämë: 4¿Pitaq cachamorqan
nanpaq, Dioscu o nunacunallacu?5Tseno tapicuptinnam, quiquincuna
pura queno ninacuyarqan:—¿Imataq nishun? ‘Diosmi
cachamushqa’ nishqaqa, tsepenqa‘¿Imanirtaq peman creyiyarqequitsu!’nimäshunmi. 6
nam’ nir, tseqa nunacunanam tsampirwanutsimäshun, porqui Juanpaqqa*profeta canqantam creyiyarqan —nir.
19 20
156
v 20.17 Sal 118.22.
7Tsenam Jesusta queno niyarqan:—Manam musyayätsu bautisananpaq
ni pi cachamushqantapis —nir.8Tseno niyaptinnam, Jesuspis nerqan:—
tsu quecunata ruranäpaq pimandamanqanta.
Presisaq caqta despresyayan(Mateo 21.33–44; Marcos 12.1–11)
9
quiwan Jesus yachatsicorqan, quenonishpa: “Juc nunam chacrancho ubastaplantarqan. Tsepitanam tse chacrantapullan pura muruyänanpaq nunacunataqoquicur, caru marcapa eucorqan.10Tsepitanam cosecha tiempuchäriptinna, chacrayoqqa jucsirweqninta cacharqan, pullan puramuroqnincunaman pepa partintaraquiyänanpaq.nanam maqacacharcur, jinallataqarquriyarqan. 11Tsenam jucninsirweqnintana chacrayoq cacharqan.
ninmi, jinallata qarquriyarqan. 12
tanam chacrayoq juctana cacharqan.Jina petanäqa maqacacharcurmi,yawarllatana qarquriyarqan.
13“Tsenam chacrayoq nerqan,‘Cananqa ¿imatataq rurashaq? Mejorqaallapa cuyë tsurïtachi cachashaq. Petaqarespetayanqam’ nir. 14Peru petaricarirnam, pullan pura chacra tsaraqnunacuna quiquincuna pura quenoyachatsinacuriyarqan: ‘Queqachacrayoqpa tsurinmi y erederumcanqa; mejor wanicatsishun chacranwanquedacunantsicpaq’ nir. 15Tsenomichacranpita jaqman jorqurirwanuratsiyarqan.“Cananqa ¿imatataq chacrayoq
pecunata ruranqa? 16Ewarmi, chacran
tsaraqcunata wanicatsir, juccunatanachacranta qoyconqa” nir.Tseta wiyecurnam, niyarqan:—¡Ama tsenoqa quecullanmantsu!
—nir.17Peru Jesusnam pecunata alli
ricarëcur nerqan:—Tseno cananpaqmi *Diospa
palabran noqapaq queno escribirëcan:‘Wayi perqaqcuna: “Que rumeqamanam allitsu” nir,
jitariyanqanmi, cananqa mayestrarumi ticrarishqa.’v
18Pipis tse rumiman ishqueq caqqa,allpa mancanomi ushacärenqa. Jina tserumi pimanpis jeqarqa, allpamanmiticraratsenqa.
19Tsenam ley yachatsicoqcuna ysaserdoticunapa mandacoqnincuna
wan Jesus parlashqanta cäyicurcurnin,presu tsarïta munayarqan.qantsu, nunacunata mantsarmi.
Jesusta tapupäyan impuestucunapaq(Mateo 22.15–22; Marcos 12.13–17)
20Tse mandacoqcunanam achäquitaashir, Jesusman musyapacoqcunatacachayarqan, alli tucushllapa ewarnin,tapur Jesusta mana allitaparlatsiyänanpaq;tenqa, acusarnin gobernadormanentreguecuyänanpaq. 21Tsenam tsemusyapacoqcuna tapuyarqan, quenonishpa:—Mayestru, musyayämi rasonpa
caqllata parlar yachatsicunqequita;manam ni meqan nunapa gustuntaruranquitsu. Y rason caqllatam Diosmunashqanno cawayänäpaqyachatsiyämanqui. 22¿Allicu *Romamandacoq *cesarpaq impuestutapagashwan o manacu?
20
157
w 20.28 Dt 25.5-10. x 20.37 Ex 3.6. y 20.43 Sal 110.1.
23Jesusnam yachellapa mana allitaparlatsiyänanpaq tapupäyanqantacuentata qocurir queno nerqan:
24—Mä, tse qelleta ricatsiyämë. Queqellecho ¿pipa retratuntaq quecan?¿Pipa jutintaq escribirëcan?Pecunanam niyarqan:—Mandacoq cesarpam —nir.25Tsenam Jesus nerqan:—Tsepenqa mandacoq cesarpa
caqtaqa mandacoq cesarta qoycuyë; yDiospa caqtaqa Diosta qoycuyë —nir.
26Nunacunapa janancho Jesus tsenonïcuptinnam, tse musyachacuna niimano pantatsïtapis puediyarqantsu,sinoqa mantsacashqam upällanaquedariyarqan.
Wanushqacuna cawariyämunan(Mateo 22.23–33; Marcos 12.18–27)
27Tsepitanam *saduseu nishqan
qan. Pecunaqa manam creyiyarqantsuwanushqacuna cawariyämunancashqanta. Tsemi queno tapuyarqan:
28—Mayestru, *Moises escribishqanleychomi queno willacun: ‘Sitsun juccasadu nuna manaraq tsurin captinwanuconqa, tse biudanwan jucninwauqin casacutsun.cuna captin tse wanucushqa wauqinpatsurin cuenta canqa’w nir. 29Masquiwiyarämë:nash. Mayor caqshi casacunaq, y
naq. 30Tseshi qepan caq wauqinnabiudawan casacunaq. Pepis jina tsurinmanaraq captinshi, wanuquicunaq.31Tsepitanash jucnin caqna jinabiudawan casacunaq.ninpi casacur casacur, manaraqtsurincuna captin, llapanpiswanucuyänaq. 32Tsepitanash warmipis
wanuquicunaq. 33Mä, canan niyämë:Cawarimi junaqcho que warmi ¿meqancaqpataq lejitimu warmin canqa,
tin! —nir.34Jesusnam nerqan:—
chomi casacuyan. 35Peru wac bidamanchäyänanpaq acrashqa caqcunaqacawarimur mananam casacuyanqanatsu.36Porqui tsechoqa *anjelcunanocarninmi, manana wanuyanqapistsu.Diospa wamrancunanam cayanqa, pecawaritsishqa captin. 37
pis yachatsimantsic wanuyashqanpitanunacuna cawariyämunanta. Petamshira casha rupecaqcho yuripur, Diosqueno nerqan: ‘Noqaqa *Abrahampa,Isaacpa y Jacobpa Diosninmi cä’x nir.38Tsemi Diosqa wanushqacunapaDiosnintsu; sinoqa cawecaqcunapam,porqui pepaqqa llapanpis cawecayanmi.
39Tseno niptinnam, ley yachatsicoqwaquin nunacuna queno niyarqan:—Mayestru, ¡allapa allitam
niyämarqonqui! —nir.40Y mananam ni meqanpis tapupeta
almitiyarqantsu.
¿Meqan castapitataq*Dios Acrashqan?
(Mateo 22.41–46; Marcos 12.35–37)41Tsepitanam nunacunatana queno
nirnin, Jesus taporqan:—¿Imanirtan niyanqui,
qanqa une rey *Davidpa castanmi’nishpa? 42Porqui quiquin DavidpisSalmu libruncho quenomi escribishqa:
‘Diosmi nerqan Teyta Diosnïta:Que derechu ladüman täcamï
43 llapan chiquiyäshoqniquicunatamuneniquiman churamonqäyaq’ynishpa.
20
158
44Davidpis ‘Teyta Diosnïmi’ nicaptenqa,¿pitaraq canman!
Ley yachatsicoqcunapita cuidacuyë(Mateo 23.1–36; Marcos 12.38–40;
Lucas 11.37–54)45Llapan nunacunawiyarëcayaptinnam,
*disipuluncunata Jesus queno nerqan:46“Cuidacuyë ley yachatsicoqcunapita,porqui pecunaqa chaqui puntanyaq shumaqropancunata yacacurcurmi, callicunachopuriyan, nunacuna respetar saludayänantamunarnin. *Ellucayänanwayichopis maspresisaqcuna täcuyänanmanmi täquitamunayan. Micupäquiman qayatsiyaptinpis,punta puntaman täquitam gustayan.47Biudacunapatanäqawayincunachoimancunapis caqtam qochipäyan.
nam, alli tucushpa unepa Diosmanmañacuyan. Tseno rurayanqanpitamwaquincunapitapis allapa feyupa Dioscastiganqa.”
Wactsa biudapa qarenin(Marcos 12.41–44)
21 1Tse *templuchonamJesusricarerqan qellewinana cajaman
Diospaq qelleta capoqyoq nunacunawinayaqta. 2Tsechomi jina ricarerqanwactsabiudatapis ishquella sentabuntawinareqta.3Tseta ricarninnam, Jesus nerqan:—Rasontam niyaq: Llapancunapitapis
taqe wactsa biudam masta winarcushqa.4
qanllatam; peru taqe warmeqa wactsaquecarpis cawarcunanpaq tsellaquecaponqantam llapanta qoycushqa.
Jesus willacun Jerusalenmarca ushacänanta
(Mateo 24.1–2; Marcos 13.1–2)5*Disipuluncunanam parlecayarqan
tse templu shumaq rumicunawan
rurashqa canqanta,nawan alajashqa canqanta. TsenamJesus nerqan:
6—Que riquecayanqequi ime junaqcarpis pasepam ushacanqa, y manam nijuc rumillapis perqarëcarqaquedanqatsu.
Que patsa ushacänanpaq señacuna(Mateo 24.3–28; Marcos 13.3–23)
7Tsenam disipuluncuna tapuyarqan:—Tëte, ¿imetaq nenqequinoqa canqa?
¿Ima señaltataq ricayäshaq que llapannenqequi cumplicänanpaq? —nir.
8Jesusnam nerqan:—¡
man! Atscaq nunacunam ‘¡Noqam *DiosAcrashqan cä!’ y ‘¡Dispunishqa tiempuchämonqanam!’ nir, atscaq nunacunataengañar puriyanqa. Ama pecunatacreyir, qatiräyanquitsu. 9Sitsunwiyayanqui juc marcacho quiquincunapura maqanacoqpaq y gueracunapaq,ama mantsacäyanquitsu. Tsenomisusedicunan presisan. Tsecunaqaqallananllaran; manaran que patsaushacanqaraqtsu.
10Tsepitanam nerqan:—Juc nasionmi juc nasionwan
guerata rurayanqa.
nacuyanqa. 11Mecho tsechopis allapafeyupam temblorwan patsa cuyonqa;mallaqemi canqa; y pesti qeshyawanmiwanuyanqa. Sieluchopis espantepaqseñalcunata ricarninmi, nunacunaallapa mantsacäyanqa.
12“Perumanaraq quecuna pasacuptinmi,qatïcachäyäshurniqui tsariyäshunqui.*Ellucayänanwayicunamanmi apayäshunquijusgayäshunequipaq. Tsepitanampasatsiyäshunqui carselman. Puedeq
manmi noqarecur apayäshunqui. 13
naqa pasayäshunqui noqapaq
20 21
159
z 21.27 Dn 7.13. a 21.30 Tse nasioncho alale tiempu monticunapa raprancuna ushacan yachache tiempu chämuptin tseqllimun.
willacuyänequipaqmi. 14
nacho ama yarpacachäyëtsu imanodefendicuyänequipaqpis. 15Porqui noqamalliyacheniquicuna qoyashqequi parlayänequiöra. Y chiquiyäshoqniquicunapismanamniimamasta niyäshiniquita puediyanqatsu.16Autoridacunamanmi quiquiquicunapatëtequicuna,mamequicuna,wauqiquicuna,castequicuna, amiguiquicuna apayäshunqui;ywaquinniquicunatanamwanutsiyäshunqui.17Noqarecurmi llapan nunacunachiquiyäshunqui. 18Peru canqanllamquecayanqui,manam juc aqtsequicunallapisoqracanqatsu. 19Tsemi alli rmitsaracuyänequi almequicuna salbacunanpaq.
20“Imemi Jerusalenmarcata soldaducunarodearishqa täparaqta ricariyanqui, tsemimusyariyanqui Jerusalenpa ushaqueninjunaq chämushqanta. 21Tseta riquecorqa,Judeamarcacunacho täraqcuna qeshpir,ewacuyätsun jircacunapa.cho yachaqcunapis tsepeq safacuyätsun, ychacracunapa yarqushqa caqcunaqa amacutiyätsuntsu. 22Porqui *Diospa palabranescribirëcanqan cumplicänanpaqmi, tsejunaqcuna allapa castigu canqa. 23¡Allau, tsejunaqcunacho qeshyaq tucushqawarmicunay llulluta chichicaqcuna! Porqui allapajipaquimi tsemarcacho canqa, y allapafeyupam castigu canqa tse pueblupaq.24Waquincunatamwanutsiyanqa sabliwan;waquincunatanampresu apayanqa jinantinnasioncunaman. Diosmanmanamarcäcoqcaru nunacunamJerusalenta jalucuyanqa,asta Dios dispunishqan tiempucamayaq.
*Diospita ShamushqaNunapa cutiminin
(Mateo 24.29–35; 42–44;Marcos 13.24–37)
25“Señalcunam ricaconqa inticho,quillacho, qoyllurcunachopis. Lamar
allapa feyupa qayarir cuyuptinmi,
wan ni imano quetapis puediyanqatsu.26Tsenam nunacuna mantsaquewandesmayariyanqa que patsa ushacänantapensarnin; porqui llapan sieluchoquecaqcunam cuyucurenqa. 27Tse öramllapan nunacuna ricayanqa DiospitaShamushqa Nunata pucutecho intinochipapäquicar,wan shamicaqta.z 28Que llapanniyashqaqcuna cumplicaptin, qamcunabalorta tsarir, cushishqa cayë; porquilibrayänaqpaq ichicllanam pishenqa.”
29Tsenam Jesus monticunatawaniwalatsicur yachatsicorqan, quenonishpa: “Igus montipita o waquinmonticunapita yachacuyë. 30Qamcunammonticunapa rapran tseqllimoqtaricarnin, musyayanqui achache tiempuchämonqanta.a 31Tsenollam cananwillayanqaqcuna susedicuptin,musyayanqui Diospa mandaquininchämunanpaq ichicllana pishicanqanta.
32“Rasontam niyaq: Canan tiempununacuna manaraq wanuyaptinmi,llapan willaconqäcuna susediconqa.33Sielupis patsapis ushacäriyanqam,peru niyashqaq palabräqa manamushacanqatsu; cumplicanqam.
34
qan mana alli bisiucunapita,cunapita, y que bidacho imecapaqpisyarpacachecunapita.qui, paqtataq tse junaqcuna 35imeca
quiman. Porqui tsenollam jinantinmarcacho nunacunatapis tarenqa.36Peru qamcunaqa shuyaquïcäyë imepisDiosman mañacurnin,cho alli tsaracuyänequipaq. Tsemi
21
160
pis mana mantsacushpanashëcäyanqui.”
37Tsenomi templucho junaqpa Jesusyachatsicoq, y paqaspanam Olibusnishqan jircaman eucoq tsechowarärinanpaq. 38Y qoya qoyallanamjinantinpita templuman nunacunaewayaq, Jesus yachatsicushqantawiyacoq.
Jesusta presuyänanpaq yachatsinacuyan
(Mateo 26.1–5, 14–16;Marcos 14.1–2, 10–11; Juan 11.45–53)
22 1*Lebadurannaq tantatamicuyänan *Pascua estapaq
ichicllanam pishicarqan. 2*napa mandacoqnincunawan, *leyyachatsicoqcunanam, “¿imanotaqJesusta wanicatsintsic?” ninacuyarqan,porqui mantsayarqanmi nunacunapiñacurcuyänanta.
3Tsenam *man diablu yëcurerqan. Judasqa Jesuspachunca ishque (12) caq *pitam carqan. 4Pemi saserdoticunapamandacoqnincunaman y *templuchowardiacunapa mayornincunaman ewar,pecunawan parlarqan Jesusta imanoentreguecunanpaq. 5Pecunanam allapacushicur Judasta qellenin qoyänanpaqäniriyarqan. 6Tsenam Judaspisänirerqan, y asherqan mana nunacunacayanqan öra Jesusta entreguecunanpaq.
Disipuluncunawan Jesus micuyan Pascua miquita
(Mateo 26.17–29; Marcos 14.12–25;Juan 13.21–30; 1 Corintios 11.23–26)
7Lebadurannaq tantata micuyänanPascua esta junaq chäriptinnam,costumbrincunamanno wata wata*israel nunacuna üshacunata pishtayaq.8Tsenam Pedruta y Juanta Jesuscacharqan, queno nishpa:
—Qamcuna, ewayë Pascua miquitamicunantsicpaq alistapäcoq —nir.
9Pecunanam tapuyarqan:—¿Mechotan alistayämushaq
micunantsicpaq? —nishpa.10Jesusnam nerqan:—Jerusalenman chärirmi, juc nunata
cuntuwan, yacuta apecaqta tariyanqui.Tse nunata qatiyanqui asta wayimanyeconqanyaq. 11Tse wayiyoqta quenoniyanqui: ‘Mayestrücunam queno nin:¿Meqan cuartuchotaqshi Pascua miquitamiconqa disipuluncunawan?’ 12
yoqnam ricatsiyäshunqui rara altuschojatun cuartu alistashqata. Tsechomicunantsicpaq alistayanqui.
13Pecunanam ewar Jesus nenqannollatarirnin, alistayarqan Pascua miquitamicuyänanpaq.
14Miqui öranam apostolnincunawanJesus micuyänanpaq täcuriyarqanmesaman. 15Tsechonam Jesus nerqan:—Imanomi munarqö manaraq
jiparnin que Pascua esta miquitaqamcunawan micurinantsicta.16Niyaqmi: Mananam que miquitamicushaqnatsu asta qamcunawanDiospa mandaquinincho micunäcama.
17Tseno nirninnam, copata tsarircur,Diosta, “Grasias” nicurir,nata queno nerqan:—Queta llapequicuna uputsinacuyë.
18Porqui niyaqmi: Binuta mananamyapeqa upushaqnatsu asta Diospamandaquinincho llapantsic canqantsicyaq.
19Tsepitanam tantata Jesus tsarircurDiosta “Grasias” nicurir tantata paquirir,disipuluncunata qorqan, queno nishpa:—Queqa noqapa cuerpümi.
paqrecurmi entregashqa canqa. Tsemiqueno imepis rurayanqui, noqatayarpäyämarnï.
20Tsenollam jina senacuriyaptin,binuwan quecaq copata tsarircur, quenonerqan:
21 22
161
b 22.37 Is 53.12.
—Que copacho quecaq binoqa yawarnïmi;y tse yawarnïwanmiDiosmushoq*contratuta patsacäratsin nunacunawan.Tsemi qamcunapaqrecur ramashqa canqa.21Tseno quecaptinpis, quemesachomi quecantraisionamaqnï nuna. 22*Diospita ShamushqaNunaqawanonqaDios dispunishqannomi;peru ¡allau, tse entregamaqnï nuna!
23Disipuluncunanam quiquincunapura tapunacuyarqan queno:—¿Meqantsicraq tse traisioneru
cantsic? —nishpa.
Pitaq mas mandacoq24Tsechonam disipuluncuna
piñatsinacuyarqan:—¿Meqantsictaq noqantsiccho
mandacoq canqa? —nishpa.25TsenamJesus nerqan: “Diosmanmana
marcäcoq reqishqamandacoqcunaqanunacunatamallqutsayan;choqa ‘Allimandacoqmi cä’ niyanmi.26Qamcunaqamanampecunanotsucayänequi. Antismeqequipismayormandacoq quetamunarnenqa, qollmishonqumcayänequi. Ymandacorqa,sirwicoqnomi cayänequi. 27Tsepenqa¿meqantaqmasmayormandacoq canman?¿Mesacho tëcaq caqcu omiquinin sirweqcaqcu?Qamcunapensayanqequinomi tsesirwicoq nunapitaqamesacho täraq caqmasmayor. Tseno quecaptinpis, noqaqaqamcunacho imeca sirwicoqnomi quecamü.
28“Qamcunanoqawanmi imanacaquinïcunachopis cayarqonqui. 29Tsemi
nolla, qamcunatapismandacuyänequipaqchurayashqequi. 30Tsenamnoqapamandaquinïcho qamcunamicuyanquiupuyanquimesächo. Tsechonamnoqapanopächo alli täcunacunaman tëcur, chuncaishque (12) israel casta nunacunatajusgayanqui.”
*Jesucristu willacun disipulun Pedru negananpaq caqta
(Mateo 26.31–35; Marcos 14.27–31;Juan 13.36–38)
31Tseno nirirnam, nerqan:—Simon, Simon, diablumDiosta
mañacushqa,nata imeca triguwauyaqnoprobananpaq.32Peru qampaqmiDiosmanmañacorqömanaqelanashpa noqamanmarcäcamunequipaq.Tsenamnoqamanyapemarcäcamurnin,disipulumayiquicunata yanapëcunquinoqamanmarcäcur tsaracuyänanpaq.
33Tsenam Pedru nerqan:—Tëte Jesus, presuyämaptinpis,
wanutsiyämaptinpis, noqaqa qamwanmiewashaq.
34Jesusnam nerqan:—Pedru, willaqmi: Canantämi
manaraq gallu cantaptin,quita quima cuti negamanqui —nir.
Ichicllanam pishin pruebacuna chämunan tiempupaq
35Tsepitanam disipuluncunata Jesustaporqan:—Puntata qellennaqta,
naqta, llanqinnaqta cachayanqaqcho,¿imequicunataq pisherqan? —nir.Pecunanam niyarqan:—Manam imacunapis pisherqantsu
—nishpa.36Jesusnam nerqan:—Cananqa qelleniquicuna y alporjequicuna
captenqa, apayë. Espadequicunamanacaptenqa, ponchiquicunata rantiquicurpis,rantiyë. 37Niyaqmi: Presisanmi *Diospa
nan, ‘Jutsasapatanomi ricayanqa.’b Tseminoqapaq escribirëcaqcunaqa llapanpiscumpliquecan.
38Tsenam disipuluncuna niyarqan:
22
162
—Teyta Jesus, quecho ishque*espadallam cayäpaman —nir.Jesusnam nerqan:—¡Tsellana! —nir.
Jesus callpata tsarin wanunanpaq(Mateo 26.36–46; Marcos 14.32–42)
39Tsepita yarqurirnam, Jesuscostumbrinmanno eucorqan Olibusnishqan jircaman. Disipuluncunanamqatiyarqan. 40Tseman chärirnam,nerqan:—Qamcuna Diosman mañacuyë
diablu tenteta munayäshuptiqui,jutsaman mana ishquiyänequipaq.
41Tseno nirirnam, ichic maswashanincunaman ewecur,cur, Diosman japallan mañacorqanqueno nirnin:
42—Papällä, qam munarnenqa, quejipar nacanäpaq quecaqcunapitasalbecamë; peru noqa munashqänoqaama callätsuntsu,qequino quecullätsun —nir.
43Tsenam sielupita juc *anjel yurircur,Jesusta baloratserqan. 44Tsenamshonquncho tselayapa nanatsicurnin,masraq mañacorqan asta yawarnoraqsudorninpis patsaman shutonqanyaq.
45
cuna caqman,yaqtam. Llaquishqa y utishqacayaptinmi, puni limpu bensiyarqan.46Tsenam Jesus nerqan:—¿Imanirtaq punucuyanqui? Riyacur
Diosman mañacuyë diablu tentetamunayäshuptiqui, jutsaman manaishquiyänequipaq.
Jesusta presu tsariyan(Mateo 26.47–56; Marcos 14.43–50;
Juan 18.2–11)47Jesus manaraq parlar ushaptinmi,
tseman disipulun Judas chärerqanatscaq nunacunata pusharishqa.
Jesusman witicurnam, qaqllanchomutsecorqan. 48Jesusnam nerqan:—Judas, ¿mutsequiwancu Diospita
Shamushqa Nunata traisionarinqui?49Tsecuna pasacoqta ricarninnam,
disipuluncuna queno niyarqan:—Teyta Jesus, ¿que espadawan
wallucacharcayämümancu? —nir.50Tsenam jucnin caq *disipulun mas
mandacoq saserdotipa sirweqninpaderechu caq rinrinta wallicorqanpintireqpaq. 51Jesusnam nerqan:—¡Tsellana! ¡Ama imanayëtsu!
tsir, cachacäratserqan. 52Tsenamsaserdoticunapa mandacoqnincunata,
nata, y waquin autoridacuna Jesustapresu apayänanpaq ewashqacunataJesus queno nerqan:—¿
cunawan garutiquicunawanshayämorqonqui? 53Noqaqa waranwaranmi templucho qamcunawanquecarqä. Tsechoqa ¿imanirtaqtsariyämarqequitsu? Cananmi si, örachäramushqa diablupa muneninta rurar,tsariyämänequipaq.
Jesusta Pedru negan(Mateo 26.57–58, 69–75;Marcos 14.53–54, 66–72;Juan 18.12–18, 25–27)
54Tsenam Jesusta presu tsarïcur,apayarqan mayor caq saserdotipawayinman. Pedrunam carullapaqaterqan. 55
chonam quecayarqan nunacuna ninatasendircur qoñucurnin. Tsenam Pedrupispecunaman witerqan tsecho qoñücoq.56Ninapa actsinwannam saserdotipasirweqnin warmi Pedruta riquecorqan.Tsenam alli ricapëcur nerqan:—Que nunapis taqe nunawanmi
purishqa.
22
163
c 22.69 Sal 110.1.
57Peru Pedrunam negarnin nerqan:—Warmi, manam peta reqicütsu
—nishpa.58Tsepitanam jucna Pedruta ricarirnin
nerqan:—Qampis taqe nunawanmi
purishqanqui —nishpa.Pedrunam nerqan:—Manam, tëte. Manam pewan
purishqätsu.59Juc öratanonam jina juc nunana
nerqan:—Rasonpam que nunaqa qatirashqa.
¡Ari, pepis Galilea nunataq!60Tsenam Pedru nerqan:—Qamqa, ¿imatachi parlanquipis?
¡Manam cäyïpistsu!Tseno manaraq parlar ushaptinmi,
gallu cantarerqan. 61Tsenam PedrumanJesus tumecur, ricarerqan. Pedrunamyarparcurcorqan Jesus queno nenqanta:“Manaraq gallu cantaptinmi, quima cutinegamanqui.” 62Tsenam tsepitayarqurïcur allapa pësacur, llaquicur,waqaquicorqan.
Jesusta maltratarninnunacuna burlacuyan
(Mateo 26.67–68; Marcos 14.65)63Tsenam Jesusta presu apaq
nunacuna burlacurnin, maqayarqan. 64Ynawinta tsaparcurnam, tapuyarqan:—¿Mä, adibinë,
pis! —nishpa.65Tsenomi mas llutancunata nirnin,
burlacuyarqan.
Jesucristu llapanautoridacunapa nopancho
(Mateo 26.59–66; Marcos 14.55–64;Juan 18.19–24)
66Patsa waräriptinnam, autoridacuna,mandacoq caq saserdoticuna y ley
yachatsicoqcuna Corti Supremamanapayarqan. Pecunanam tsechotapupäyarqan:
67—Mä, canan niyämë: ¿*qancu qam canqui? —nishpa.Tsenam Jesus nerqan:—Niyapteqpis, manam
creyiyämanquitsu; 68qamcunatatapuyapteqpis,tsu. 69Peru cananpita witsepam DiospitaShamushqa Nuna tëcurenqa puedeqDiospa derechu caq ladunman.c
70Tsenam llapan tsecho quecaqcunatapucurcuyarqan:—Tsepenqa ¿rasonpacu Diospa tsurin
canqui? —nir.Jesusnam yasquerqan:—¡Quiquiquicunam niyanqui noqa pe
canqäta!71Pecunanam niyarqan:—¿Imapaqnataq testigucunata
munantsic? ¡tsic shiminwan nimanqantsicta!
Jesusta apayangobernador *Pilatuman
(Mateo 27.1–2, 11–14; Marcos 15.1–5;Juan 18.28–38)
23 1
cuna gobernador PilatumanJesusta apayarqan. 2Tsechonam Jesuspacontran parlar queno niyarqan:—Que nunatam tariyarqö marca
mayintsiccunata queno llutantawillapäquicaqta: ‘Noqam *qan rey cä’ nishpam,coq *cesarta impuestucunatapaganantsicta.
3Tsenam, Jesusta Pilatu quenotaporqan:—¿Qamcu canqui *israel nunacunapa
reynin? —nir.Jesusnam nerqan:
22 23
164
—¡Qammi nicanqui! —nishpa.4Tsenam mandacoq caq *
nata y llapan nunacunata Pilatu nerqan:—Manam ni ima jutsantapis tarïtsu
que nunacho —nir.5Tseno niptinnam, jina masraq
bullacurcuyarqan queno nishpa:—Yachatsicuptinmi, nunacuna
piñarnin autoridacunapa contranshäricurcuyan. Jinantin Judeaprobinsiachomi tseno yachatsicorqon.Galileapitam qallamushqa, y canannamquecho siguerqon yachatsicur.
Jesusta Pilatu *Herodisman apatsin6Tseno niyaptinnam, Pilatu tapucorqan:—¿Queqa Galilea nunacu? —nishpa.7“Aumi” niyaptinnam, Galileacho
mandacoq Herodisman Jesusta apatserqanjusgananpaq. Tsepinmi JerusalenchoHerodis quecarqan. 8
tinnam, *Herodis allapa cushïcorqan.Unepitam Jesusta reqita munarqan, pepaqallapa parlaqta wiyashqa car. Porqui
pis ruranqanta riquetam. 9
natapis Jesusta tapupecorqan. Perumanam Jesus yasquerqantsu. 10Tsechoquecaq mandacoq caq saserdoticuna y*ley yachatsicoqcunanam tuquilayapaJesuspa contran parlar acusecuyarqan.11Tsenam Herodis soldaduncunawanallqutsarnin burlacuyarqan. Tsepitanamchipapaq mantuta aqshurcatsir,dor Pilatuman cutiratserqan. 12Tse
qan. Puntataqa chiquinacuyarqanmi.
Jesusta wanutsiyänanpaq Pilatu qoycun nunacunata
(Mateo 27.15–26; Marcos 15.6–15;Juan 18.39–19.16)
13
ticunata, autoridacunata y nunacunataqayaratsirnin, 14Pilatu queno nerqan:
—Que nunatamqamcuna noqamanapayämorqonqui ‘Nunacunatambullamanchurecan’ nir. Peru nopequicunachotapuparnin,manamni ima jutsantaacusayanqequinoqa tarïtsu. 15Herodispisjutsantamana tarirmi,morqon. ¡Que nunaqawanunanpaqnomanamni imamana allita rurashqatsu!16Tsemi canan astecatsirlla, cacharishaq.
17 *Pascua estachomi costumbrincunamanno cachariyänan caq juc presuta.
18Tsechonam nunacuna juc shimillaqayaripa niyarqan:—¡Que nunaqa wanutsun! ¡Barrabasta
cachariqueqa! —nishpa.19Barrabastaqa gobiernupa contran
nunacunata pelyatsiptinmi,cushqa captinmi, llawirëcatsiyarqan.20Tsenam Jesusta cacharita munarnin,nunacunata Pilatu yape parlaparqan.21
cuyarqan queno nishpa:—¡*Cruscho wanutsun! ¡Cruscho
wanutsun! —nishpa.22Tsenam quima cutichona Pilatu
queno nerqan:—¿Ima mana allitataq rurashqa?
Wanunanpaqnoqa manam ni imajutsantapis tarïtsu.tsirninlla cacharishaq.
23-24Peru nunacunanamqayariparaqniyarqan cruschowanutsinanpaq.Mandacoq
cuyaptinnam,mañacuyanqannoPilatururarqan. 25Tsemi pelyatsiconqanpita, ywanutsiconqanpita llawirëcaqBarrabastacacharerqan. Jesustanampecunata qoycorqanmunayanqannowanutsiyänanpaq.
Jesusta apayanwanucunan jircaman
(Mateo 27.32–44; Marcos 15.21–32;Juan 19.17–27)
26Jesusta crusi caq apecarninnam,toparcayämorqan chacrapita shamicaq
23
165
d 23.30 Os 10.8.
Simon jutiyoq nunawan. Pëqa carqanCirene marcapitam. Tse nunatammandayarqan crusta catarcur, Jesuspaqepanta apananpaq.
27Atscaq nunacunam Jesuspa qepantaewayarqan. Warmicunanäqa allapallaquiquiwan pepaq waqarninmiewayarqan. 28Tsenam pecunamantumecur Jesus nerqan:—Jerusalen marcapeq warmicuna,
noqapaqqa ama waqayëtsu.napaq y wamrequicunapaq waqayëqa.29Porqui chämonqam junaqcuna nunacunaqueno niyänanpaq: ‘¡Cushiquicho cayätsunmana wachacoq qolloq warmicuna, ymana llullu chicheqcuna.’ 30Tsepinmimantsaquewan jircacunata nunacunaniyanqa, ‘Juclla janäcunaman jeqamurniticarcalläyämëmana jipalläyänäpaq!’dnishpa. 31Si noqa, cawecaq montinoquecaptï, queno rurayäman;nanäqa tsaquishqa montinolla quecar,¿imanoraq jipayanqa?
32Jesustawanmi llutan ruraq ishcaqnunacunatapis apayarqancrusi cayänanpaq. 33Calaberaniyashqan sitiuman chäratsirnam,Jesusta crusman clabayarqan, ishcanmana alli ruraqcunatapis tsenolla, juctaderechu ladunman, jucnintana itsoqladunman. 34Jesusnam nerqan:—Papällä, que nunacunata
perdonequï. Manam musyayantsu imarurayanqantapis.Tsepitanam soldaducuna Jesuspa
ropanta apacuyänanpaq sortiyayarqan.35Tsechonam nunacuna shëcarricarëcayarqan. Y autoridacunanamJesusta burlaparnin niyarqan:—Juccunataqa salbashqam. Mä
rasonpa, Dios Acrashqan carnenqa, ypepita shamushqa carnenqa, cananquiquinpis salbacutsun.
36Soldaducunapis witïcurmi, Jesustaburlapar puchqoq binuta uputsitamunar, queno niyarqan:
37—¡Israel nunacunapa reynincarnenqa, quiquiqui salbaquï!
38Cruspa puntanchomi juc letreruqueno escribirëcarqan: “Quemi israelnunacunapa reynin” nishpa. ,*romanupa y hebreupa parleninchomiescribishqa carqan.
39Tsenam tsecho clabarëcaq jucninmana alli ruraq nunapis Jesuspitaburlacurnin, queno nerqan:—Qamchi Dios Acrashqan canqui. Mä,
tseno carqa, quiquiqui salbacurïcurnoqacunatapis salbarayämë.
40Peru jucnin caqnam mana alli ruraqmayinta piñaparnin, queno nerqan:—¿Manacu Diosta mantsacunqui
condenashqa quecarninpis? 41
tsicqa mana alli rurenintsicpitamquecho jipecantsic. Peru que nunaqamanam ni ima mana allitapisrurashqatsu.
42Jesustanam queno nerqan:—Tëtalla, noqalläta yarpecamanqui
yö mandaquiniquicho quecar.43Jesusnam nerqan:—Rasontam neq: Canantämi noqawan
canqui paraiso nishqan shumaq cawaquimarcacho.
Jesus cruscho wanun(Mateo 27.45–56; Marcos 15.33–41;
Juan 19.28–30)44Tse öram pullan junaqpita asta
lastrescamayaq patsa pasepapaqasyäcurcorqan. 45Intipis manamatsicyarqantsu. *Templu rurincho
qan. 46Jesusnam qayaricorqan quenonishpa:—¡Diosllä, qamtam almalläta qoycoq!
23
166
Tseno nirirnam wanurerqan.47Soldaducunapa capitanninnam
tsecuna pasacoqta riquecur Diostaalabarnin, queno nerqan:—Rasonpam que nunaqa alli ruraq
cashqa.48
nanam tsecuna pasaconqanta riquecur,allapa llaquiquiwan pechuncunatapiscutarraq cuticuyarqan. 49Jesusta reqeqnunacunanam y Galileapita qatimushqawarmicunanam carullapita llapantaricarar quecayarqan.
Jesusta pampayan(Mateo 27.57–61; Marcos 15.42–47;
Juan 19.38–42)50Tsechomi carqan juc nuna Dios
munashqanno cawaq, Jose jutiyoq.Pemi Judeacho quecaq Arimateamarcapita carqan. Pepis carqan israelnunacunapa autoridaninmi. Que nunamallapa alli carnin, allicunallata ruraq.51Autorida mayincuna Jesustawanutsiyänanpaq parlayaptinpis, pëqamanam munarqantsu. Tse nunaqa TeytaDiospa mandaquinintam shuyararqan.52Pemi Pilatuman ewar, mañarqanJesuspa ayanta pampecunanpaq.53Tsenam Jesuspa ayanta cruspitayarpäratsir, nu sabanaswan piturcur,aparqan qaqacho uchcushqa *man pampaq. Tsechoqa manaran pitapispampayarqanraqtsu. 54Tse junaqqabiernis dispira tardinam carqan, yqallecorqannam *jamacuyänan junaq.
55Galileapita Jesusta qatir shamushqawarmicunanam ewayarqan Josepaqepanta. Pecunam ricayarqan Jesuspasepulturanta y imano pampayanqanta.56Tsepita wayincunaman cutirirnam,
qan Jesuspa ayanta llushiyänanpaq.Peru ley mandacushqanno, *jamaquijunaq captinnam, jamacuyarqan.
Jesus cawarimun(Mateo 28.1–10; Marcos 16.1–8;
Juan 20.1–10)
24 1
qan pucutaq perfumita aparcur,Jesus pamparanqanman ewayarqan.
yanaqäyarqan. 2Chärirnam,qan tsaparaq qaqataqa juc laduchonaquecaqta. 3Ruriman yecurirnam, TeytaJesuspa ayantaqa tariyarqantsu.4
tsu. Tseno quecayaptinnam, ishcaqnunacuna chipapëcaq bestishqa jucllayuripicuyarqan. 5
wan tse warmicuna qoncuriquicuyarqanurcuncunapis patsaman chanqanyaq.Tse nunacunanam niyarqan:—¿Imanirtaq cawecaq nunata
ashiyanqui wanushqacunapamparäyanqancho? 6
natsu; cawarimushqanam. ¿Manacuyarpäyanqui qamcunawan Galileamarcacho quecar, queno nishpawillayäshonqequita? 7‘Presisanmi*cunaman entregayänan *cruschowanutsiyänanpaq. Y wanushqanpitamquima junaqllata cawarimonqa’ nir.
8Tseta wiyarirninnam, warmicuna
qanta. 9Tsepita cutirirnam, chunca juc(11) apostolcunata y tsecho llapanquecaqcunata willayarqan *cho ricayanqanta y wiyayanqanta. 10Tseapostolcunata willaqcunaqa cayarqanMaria Magdalenam, Juanam,Santiagupa mamänin Mariam y maswarmicunam. 11Willacuyanqantawiyarirninnam,dapaq churar creyiyarqantsu.
12Imano captinpis, Pedroqa sharcurmi
man. Sepulturaman chärirnam, puctïcur
23 24
167
qawecorqan y ricarerqan Jesuswancurashqan sabanasllatana. Tsetaricarirnam, yarpacachar wayimanmantsacashqa cuticorqan.
Jesus yuripun Emaus marcaman ewaqcunata
(Marcos 16.12–13)13Tse tardinam, ishcaq qatiraqnincuna
euquicayarqan Emaus nishqanmarcaman. Tse marcaqa Jerusalenpitapitsqa quilometruchomi carqan.14Euquicarninnam, Jerusalencho llapanpasacushqancunata parlayarqan.15
tinnam, Jesus yurircur pecunawan juntuewarqan. 16Peru riquecarpis, manamreqiyarqantsu Jesus canqanta. 17TsenamJesus taporqan:—¿Imata parlartaq euquicayanqui?
—nir.Pecunanam llaquishqa shäcuriyarqan.
18Tsenam Cleofas jutiyoq caqna nerqan:—Qamllachi Jerusalencho quecar,
¿que junaqcuna imapis pasaconqantamusyanquitsu?
19Jesusnam nerqan:—¿Imataq pasacushqa?Pecunanam niyarqan:—Juc nunam carqan Nazaret
marcapita Jesus jutiyoq. Pemi carqanDiosnintsicpa *profetan. Rureninwanpisy parleninwanpis allapa puedeqmicarqan Diospa y nunacunapa nopancho.20Petam *nincuna y autoridacuna entregayarqancondenar cruscho wanutsiyänanpaq.21“Imanomi noqacuna pemanmarcäcuyarqä, ‘pechi *nata libramäshun’ nishpa. Peru tsenomarcäquicayaptïpis, quima junaqnampeta wanutsiyanqan. 22Manam tsepistsellatsu.
rashqanman ewar, espantaquipaqta
willacayämushqa. 23Jesuspa ayantamana tarirninmi, wayimancutiyämorqon. Y niyämarqon *nash pecunata yuripur, ‘Jesusqacawanmi’ niyarqonaq. 24Tsenowillayämaptinnam, waquin yanaqicunaewayarqon sepulturaman, y warmicunawillacuyanqannollash tariyarqonaq.
tsu” nir.25Tsenam Jesus nerqan:—¡Qamcunaqa imalaya upataq y rumi
cuna willacuyanqanta manacreyicuyänequipaq! 26¿Manacu *Dios
qan, manaraq glorianman cuticur!—nir.
27Tseno nirnam, pecunata cäyitserqan*Diospa palabran escribirëcaq pepaqwillaconqanta. Moises escribishqanpitaqallecur, asta Diospa profetancuna
qanta cäyitsirnin.28
nam, Jesusqa nänipa pasacoqno carqan.29Peru pecunanam mañepa quenoniyarqan:—Noqacunawan quedacushun. Allapa
tardinam, patsapis paqasyärinnam.
qan. 30Micuyänanpaq mesamantäcuriyaptinnam, tantata Jesus tsarircur,Diosman mañacurir, paquirïcurpecunata qorerqan. 31Tse öramnawincuna quichacäreq cuentareqiriyarqan Jesus cashqanta. Tsenamjuclla tsincarerqan. 32Pecunanamparlayarqan:—Jesus captinchi, nänichoqa
shonquntsic allapa cushicorqon, Diospapalabranta willapar cäyitsimashqa—nir.
33Tsenam jinallacho Jerusalenmancuticuyarqan. Chärirnam, taririyarqan
24
168
chunca juc (11) apostolcunata y waquinqatiraqnincunatawan ellucashqaquecayaqta. 34Tse ellucashqacunanamniyarqan:—
mushqa. Simontam yuripushqa.35
napis willacuyarqan nänicho imapasayanqanta, y tantata paquenqan örareqiriyanqanta.
Jesus yuripun *disipuluncunata(Mateo 28.16–20; Marcos 16.14–18;
Juan 20.19–23)36Tseno parlecayaptinmi,
man yurircur Jesus napacurerqan quenonishpa:—Alli pasaquicho cayë —nir.37Tsenam limpu mantsaquecuyarqan
“¡Queqa almatsun o imam!” nishpa.38Jesusnam nerqan:—¿Imanirtaq mantsacäyanqui?
¿Imanirtaq mana creyiyanquitsu noqacanqäta? 39Que maquïta, chaquïtaricayë. Yatayämë, noqa canqätamusyayänequipaq. Almapaqa manametsan ni tullun cantsu.nomi noqapaqa can —nir.
40Tseno nirmi,cunata y chaquincunata. 41Tsenam
qanraqtsu pe cashqanta. Jesusnamnerqan:—¿Micurinäpaq imallapis
cayäpushunquicu? —nir.42
. 43
quirirninnam, nopancunacho micorqan.
44Tsepitanam nerqan:—Queno pasamänantaqa,
wan quecarmi, willayarqaq Diospaprofetancuna, *Moises escribishqanleycuna, y salmu libruchopis noqapaqescribirëcanqan cumplicänan cashqanta.
45Tsepitanam Diospa palabrantapecunata alli cäyitserqan. 46Tseminerqan:—Quenomi Diospa palabran noqapaq
escribirëcan: ‘Dios Acrashqantamwanutsiyanqa. Y quima junaqllatamcawarimonqa.’ 47Y noqapa jutïchoJerusalenpita qallecur jinantinnasioncunapa ewar, nunacunatawillapäyätsun jutsa rurayanqancunatajaqiriyaptin perdonashqa cayänanpaq.48Qamcunam llapanta ricashqa carnin,testigoqa cayanqui. 49Qamcunamanmicachamushaq Papänï änicushqan*Santu Espirituta. Tsemi quecäyëJerusalenllachoraq asta Diospapodernin chämoqtachasquiyanqequiyaq.
Jesus sieluman cuticun(Marcos 16.19–20)
50Tsepitanam disipuluncunatapusharqan Betania jircaman.nam maquinta raraman pallarcur,pecunata bendisicorqan. 51Tsenobendisicarninnam, pecunapitapallaricar, sieluman eucorqan. 52
nanam qonqurïcur adorarirnin,Jerusalenman allapa cushishqacutïcuyarqan. 53Imepis tse *chomi Diosta alabarnin, cacuyarqan.
.
24
169
Teyta Jesucristoqa quiquin Diosmi
1 1Manaraq imapis captinmi,moqqa quecarqanna.
moqqa Dioswanmi quecarqan, y Pëqaquiquin Diosmi carqan. 2
pis Dioswan juntum quecan.3Pewanmi Dios camarqan imecatapis,
y mana pewan camaptenqa, manam niimapis canmantsu carqan. 4Pellachomiwiñe cawaqueqa. Pemi imeca actsinomusyatsimantsic Diosnintsicwan allicawacunapaq. 5Pëqa paqascho actsicuentam quecan, y manam tse paqasactsita ushacätsita puedenqatsu.a
6Juc nunam carqan Juan jutiyoq;petam Dios cachamorqan. 7Tse nunamshamorqan tse actsicoqpaq willacurnin,llapantsic pe willapäconqanmancreyicunapaq. 8
tsu carqan,paq willacoqmi shamorqan. 9Jesusllamrasonpa actsicoq cuenta carnin, quepatsaman shamushqa llapan nunacunatacäyitsinanpaq.
10
tinpis, que patsaman chämuptin,nunacuna manam consientiyarqantsu.11
pis,
SAN JUANJesucristupaq escribenqan
Apostol Juanmi que libruta escriberqan. Pëqa puntatanam bautisacoq Juanpa*disipulun carqan. Tsepitaran Jesuspa allapa cuyë disipulun carqan. Jesuswanpurirmi rurashqancunata y parlashqancunata ricarqan y wiyarqan. Tseno purirmicäyerqan salbamänantsicpaq *Jesucristuta Teyta Dios cachamushqanta. Tsenollamescriberqan Jesucristuman marcäcurlla sielucho imeyaqpis wiñepacawacunantsicpaq cashqanta musyanantsicpaq. Sieluman eucushqan ishque chunca(20) watapita asta qanchis chunca (70) watana quecaptintsunchi, que librutaqaescriberqan.*Israel nunacunaqa creyiyarqanmi camacoq *Dios Yayaman, peru tseno
quecaptinpis atscaqmi mandacoqcunanäqa creyiyarqantsu Jesucristu Diospa tsurincashqanta. Pecunaqa “*Abrahampa mirenincunam cayä” nirmi, pensayarqan TeytaDioswan alli quecayanqanta. Tsemi imepis pecunaqa Jesucristuwan tincur liryayaq.Apostol Juan quiquinmi yachatsin pecuna y llapan nunacuna Jesucristumancreyicurlla wiñe caweyoq cayanqanta.
a 1.5 Paqascho cuentam mana allicunata ruracur cawaquicayan. Tsemanmi Jesucristu actsicuenta chämorqan, y manam chasquiyarqantsu.
170
b 1.19 Levitacunaqa cayarqan Levipa mirenincunam. Pecunallapitam saserdoticunapis cayaq.Pecunam *templucho yanapacuyaq. c 1.21 Eliasqa carqan une tiempu profetam, ypensayarqan cawarircur pe puricanqantam. d 1.21 *Israel nunacuna shuyacuyarqansalbador shamunanpaq caqta. Pepaqmi niyarqan “Profeta” nishpa. Dt 18.15-19.e 1.23 Is 40.3.
tsu. 12
cunataqa llapancunatam Diospatsurincunana cayänanpaq ticraratsishqa.13Pepa tsurin queqa manam nunacunamirayashqannotsu, ni etsancunapa
notsu, ni nunacuna munashqannotsu,sinoqa Diospa poderninwanmi pepatsurincunana ticrariyan.
14Jesusmi nunaman ticrarir, quepatsacho noqacunawan tärarqan.Noqacunam ricayarqä pepa allapa alliqueninta. Tseno alleqa carqan pella*Dios Yayapa tsurin carmi. Pëqa allapacuyacoqmi y yanapacoqmi carqan, yrasonpa caqllatam Diospaq parlarqan.
15Pepaqmi Juan qayaripa quenowillacorqan: “Pepaqmi puntatawillayarqaq: ‘Qepätaraq yuricoqqanoqapitapis mas puedeqmi, porquimanaraq noqa captïmi pëqa imepitapis
. 16Tsemi noqapisniyaq: Pëqa allapa alli queninwanmiimepis yanapecamantsic. 17Unetiempum Dios mandanqan *leyllataMoises yachatsicorqan. Peru cananqaTeyta Jesucristunam rasonpa caqta yalli queninta musyatsimashqantsic.18
tsu. Peru tsurin Jesucristullam Dioscarnin, y Dios Yayawan jucnolla carnin,musyatsimantsic imano Dios canqanta.
Bautisacoq Juanwillacun pi canqanta
(Mateo 3.11–12; Marcos 1.7–8;Lucas 3.15–17)
19Juc junaqmi Jerusalen marcacho
qan waquin *saserdoticunata yyanapaqnin levitacunatab “¿Qamqa,pitaq canqui?” nir, Juantatapuyänanpaq.
20Juannam rasonpa caqta willacur,mana mantsacushpa quenodeclarecorqan:—Noqaqa manam *Dios Acrashqantsu
cä —nir.21Tsenam yape tapuyarqan:—Tsepenqa ¿pitaq canqui? ¿Profeta
Eliascuc canqui? —nir.Juannam nerqan:—Manam Eliastsu cä —nir.Pecunanam jina queno tapuyarqan:—¿Tsepenqa shuyacuyanqä
*profetacud canqui? —nir.Juannam nerqan:—Manam tsepistsu cä —nishpa.22Tsenam pecuna niyarqan:—Sinoqa ¿pitaq canqui?
Cachayämaqnïta willayänäpaq picanqequitapis willecayämë —nir.
23Juannam nerqan:—Profeta Isaiasmi queno escriberqan:
‘Tsunyaqchomi juc nuna qayaripa quenowillaconqa, “Nänicunata derecharlimpiaq cuenta prebinicuyë Teytantsictachasquiyänequipaq” ’e —nir. Tsewillacoqqa noqam cä.
24Tse tapucoq ewaqcunaqa *fariseugrupupitam cayarqan. 25Pecunam quenoniyarqan:—Dios Acrashqan mana carqa, ni
Elias mana carqa, ni shuyacuyanqäProfeta mana carqa, ¿Ima puedeqqueniquiwantaq nunacunata qambautisanqui? —nir.
26Tsenam Juan queno nerqan:
1
171
f 1.29 Une tiempum israel nunacuna Dios mandaconqanno wanutsiyarqan juc mallwa üshatajutsancunapita perdonashqa cayänanpaq. Tsemi Jesucristu achcas cuenta carqan.
—Noqaqa yacullawanmi nunacunatabautisä, peru noqapita mas puedeqqa quemarcantsicchonam quecan, y qamcunamanam peta reqiyanquitsu. 27Pëqashamicannam, y allapa puedeq captinmi,noqaqa sirwïtsu qonquricur pepallanqinpa watunta pascarillatapis —nir.
28Jordan mayupa wac tsimpanBetania marcacho nunacunata Juanbautisecaptinmi, tseno pasacorqan.
Nunacunapa jutsanrecurmiJesus wanunqa
29Waräninnam, Juanqa peman Jesusyecurëcaqta riquecur, queno nerqan:“¡Ricayë, taqemi Diospa achcasnin. Pemi
narecur wanonqa!f 30Pepaqmi nopatawillayarqaq queno: ‘Juc nunam qepätaraqshamonqa noqapita mas puedeq, porquimanaraq noqa yuricuptïmi, pëqacarqanna’ nishpa. 31Tsemi pi canqantapismanaraq musyashpa, qamcunatayacuwan bautisayarqaq llapantsic israelnunacuna peta reqinantsicpaq.”
32Tsepitanam jina quenopis nerqan:“Noqam ricarqä imeca palumano *SantuEspiritu rara sielupita urämur pemantarpoqta. 33Noqaqa pe cashqanta manamreqïmantsu carqan, peru yacuwannunacunata bautisanäpaq cachamaqnïDiosmi queno nimashqa carqan: ‘ImemiSantu Espiritu rara sielupita urämurnin,juc nunaman tarpoqta ricanqui, peminunacunata Santu Espirituwan bautisanqa’nir. 34Noqam ricarqö, y rasonpa caqtamwillayaq pëqa rasonpam Diospa tsurin.”
Bautisacoq Juanpa *disipuluncuna Jesusta qatir eucuyan
35Waräninnam ishcaq disipulunwanJuan yape quecayarqan. 36Tsecho Jesus
puricaqta riquecurninnam, Juan quenonerqan:—¡Ricayë! ¡Taqemi Dios acrashqan
achcas! —nir.37Tseta wiyecurnam, Juanta jaqiricur,
ishcan disipuluncuna Jesusta qatircurnaeucuyarqan. 38Tsenam Jesus tumecur,qepanta ewayanqanta riquecurnin,queno nerqan:—¿Imatataq ashiyanqui? —nir.Pecunanam queno niyarqan:—Rabi, ¿mechotaq yachanqui?
—nishpa. (Rabeqa “yachatsicoq”ninanmi.)
39Jesusnam queno nerqan:—Acu, ewashun. Reqitsiyashqequim
—nir.Tsenam ewar, reqiriyarqan mecho
yachanqanta. Tardi lascuatrunonacaptinnam, tsecho pewan quedacuyarqan.
40Juan nenqanta wiyarir, Jesustaqateqcunaqa cayarqan ishcaqmi; juccaqmi carqan Andres. Pëqa carqanSimon Pedrupa wauqinmi. 41TseAndresnam wauqin Simon asheqeucorqan; taririrnam queno nerqan:—¡Mesiastam noqacuna taricuyarqö!
—nishpa. (Mesiasqa Dios Acrashqanninanmi.)
42Tsenam Andresqa wauqin SimontaJesusman pusharqan. Chäriyaptinnam,Simonta riquecur, Jesus queno nerqan:—Qamqa Jonaspa tsurin Simonmi
canqui. Cananpita witsepam jutiquiCefas canqa (Cefasqa ‘Pedru’ ninanmi).
Jesus acran Felipita y Natanaelta disipuluncuna cayänanpaq
43Waräninnam Galilea marcamanJesus eweta munarqan. Felipiwantarinacurirnam, queno nerqan:—Acu, eucushun —nir.
1
172
44Betsaida marcacho yuricoqcunamFelipi, Andres y Simon Pedroqa cayarqan.45Jesus tseno niptinnam, Felipi eucorqanNatanael asheq. Taririrnam, queno nerqan:—
cuna escribiyashqanchomi willacun jucnuna shamunanpaq caqta. ¡Petamtaricuyarqö! Mä, Nazaretcho täraq Josepatsurin Jesusmi carqonaq—nir.
46Natanaelnam nerqan:—¿Nazaretpita, Nazaret nunacunaqa
imellaqa alli nuna cayashqataq! —nir.Felipinam nerqan:—¡Masqui acu reqinequipaq! —nir.47Peman yecurëcaqta riquecurnam,
Natanaelpaq Jesus queno nerqan:—Que nunaqa allapa cabal carmi,
rasonpa israel nunano manejacun —nir.48Natanaelnam queno nerqan:—¿
qui? —nir.Tsenam Jesus nerqan:—Manaraq Felipi qayashuptiquim,
qequitapis ricarqoq —nir.49Tsenam Natanael queno nerqan:—Mayestru, ¡cananmi si, musyarï
Diospa tsurin rasonpa canqequita, y israelnunacunapa mandacoqnin canqequita!
50Jesusnam nerqan:—¿Igus montipa chaquinchomi
ricarqö nipteqraqcu, qam creyinqui?Antis que ricanqequipitapis masespantepaqcunataran ricanqui —nir.
51Tseno nirirnam queno nerqan:—Rasontam rasontam niyaq. Cananpita
witsepam qamcuna ricayanqui sieluquicharëcaqta, y tsepitana *DiospitaShamushqa Nunaman Diospa *cuna witsärir urärir pureqta—nir.
Jesus yacuta binuman ticratsin
2 1Tsepita quima junaqtanam Galileaprobinsiacho quecaq Canä nishqan
marcacho casaqui esta carqan. Y
Jesuspa mamäninpis tsechomiquecarqan. 2Jina Jesuspis *nawan combidadum cayarqan tsecasaqui estaman. 3Tsecho binuncunaushacäquicuptinnam, Jesusta mamäninqueno nerqan:—Binuncunam ushacäcurishqa
—nishpa.4Jesusnam nerqan:—Mamä, shuyarämë, ama tsepaq
yarpacachëtsu. Manaran orächämunraqtsu —nir.
5Mamäninnam tse estacho yanapacoqcunata nerqan:—Pe mandayäshonqequita rurayë
—nir.6Tsechomi rumipita rurashqa chunca
baldi cabeqyan yacu winaränan joqtabotjacuna quecarqan. Tse yacutam*israel nunacuna costumbrincunamannoDiospaq limpiu cayänanpaq imatapispaqar inishiyaq. 7
coqcunata queno nerqan:—Que botjacunaman yacuta winayë
—nir.
yarqan. 8Jesusnam nerqan:—Canan si chaqarcur, camachicu
llaminanpaq apayë —nir.Tsenam apayarqan. 9Camachicunam
llamirerqan yacupita binu ticrashqata,peru manam musyarqantsu mepitajorquyanqanta. (Yanapacoqcunallam
qanta.)nin, 10queno nerqan:—Queno estacunachoqa pipis alli
caq binutam puntata qaracun.Teqñariyaptinnam, lluta caqtanaqaracur qallan. ¡Peru qamqa que alli
qui! —nir.11Galilea probinsiacho quecaq Canä
marcacho que milagruta primera besrurarirmi, puedeq queninta Jesus
1 2
173
g 2.17 Sal 69.9.
ricatsicorqan. Tsemi disipuluncunapellamanna mas creyicuyarqan.
12Tsepitanam Capernaum marcamanJesus ewarqan mamäninwan,nawan, y disipuluncunawan. Tsechoqamanam quedayarqan unepatsu.
*Templucho qatucoqcunataJesus qarqun
(Mateo 21.12–13; Marcos 11.15–18;Lucas 19.45–46)
13Israel nunacunapa *Pascua estancunapaq ichicllana pishicaptinmi,Jerusalenman Jesus witsarqan.14Tseman chärirnam, tarirerqan*templupa patiuncho toritucunata,üshacunata,yaqta. Waquincunanam qelletatrocarnin tëcayarqan. 15
nam, wascapita chicotita alistaricur,
natawan toruncunatawan qarqorqan. Ytrocapäcoqcunapa qellenincunatanamwictsicacharcur, mesancunatapisjitacacharcorqan. 16
natanam nerqan:—¡Quepita llapanta jorquyë! ¡Ama
nunca Papänïpa wayinta mercadutanoinishiyanquitsu! —nishpa.
17Tseta ricarmi, disipuluncunayarpäriyarqan *Diospa palabranchoqueno escribirëcanqanta: “Wanurpiswanurishaqmi Diosta adorayänanwayirecorqa”g nenqanta.
18Tsenam israel autoridacuna quenoniyarqan:—Mä, puedeq queniquita
musyayänäpaq jucllana milagrutarurecamï —nir.
19Tsenam Jesus nerqan:—Masqui que templuta ushacäratsiyë
quima junaqllata sharcaratsimunäpaq—nir.
20Tsenam tse autoridacuna quenoniyarqan:—Que templutaqa chuscu chunca
joqta (46) watachoran sharcatsiyashqa.¿tsimunqui? —nishpa.
21Peru Jesusqa parlecarqan quiquinpacuerpun tse templu cuenta canqantam.22
muptin, disipuluncuna yarpäriyarqanJesus tseno nenqanta.qan Diospa palabran pepaqescribirëcashqanta y Jesusparlanqancunata.
Jesusqa ricanmi nunacunapa shonquncunata
23Jerusalenchomi Pascua estachoquecarnin, Jesus tuquilaya milagrucunarurarqan. Tseta ricarninmi, atscaqnunacuna peman creyiquicuyarqan.24Peru Jesusqa manam pecunamanmarcäcorqantsu,natam reqerqan. 25Pëqa manam pipiswillaptinraqtsu,paq. Quiquinmi musyarqan nunacunaimanopis cayanqanta.
Jesuswan Nicodemu parlan
3 1*Fariseucunapitam carqan jucreqishqa nuna Nicodemu jutiyoq.
Pemi carqan *israel nunacunapaautoridanin. 2Tse nunam paqasllapaJesusman ewarnin, queno nerqan:—Mayestru, noqacunam musyayä
shonqequita, porqui manam pipisqamnoqa milagrucunata ruranmantsu,Dios mana pewan captenqa —nir.
3Tsenam Jesus nerqan:—Rasontam rasontam neq: Pipis yape
mana yuricorqa,man manam yeconqatsu —nir.
2 3
174
h 3.14 Unenam Moises bronsipeq culebrata sharcatserqan. Tsemi nunacuna tseta ricarircachacäriyarqan. Tsenomi *Jesucristupis peman marcäcoqtaqa salbanqa. i 3.16 Queqajapallan quiquin Dios ricoq ninanmi.
4Nicodemunam nerqan:—Juc auquis nunaqa ¿imanopataq
jucpita yuriconqa? ¡Acasu mamanpapachanman cuticur yapecu yuriconqa!—nir.
5Tsenam Jesus queno nerqan:—Rasontam rasontam neq: Yacupita y
*Santu Espiritupita mana yuricorqa,manam meqan nunapis Diospamandaquininman yeconqatsu. 6
pita yuricoqcunaqa nunacunanollamcayan.cunaqa, juclaya caweyoqnam cayan.7Ama mantsaquëtsu: ‘Presisanmi yapeyuricuyänan’ nenqaqta. 8Bientoqamepeqpis jepeqpis shamunmi, ywiyantsicmi shiushiuyaqta, peru manammusyantsictsu mepita shamonqanta nimeta ewanqanta. Tse cuentanollamSantu Espiritupita yuricoqcunaqa cayan—nir.
9Tsenam Nicodemu nerqan:—Tëte, ¡Tsetaqa cäyilläpistsu! —nir.10Jesusnam nerqan:—Israel nunacunapa yachatseqnin
mayestru quecarninpis, ¿manacuquecunata cäyinqui? 11Rasontamrasontam neq. Noqacunamricayashqäcunata y musyayashqäcunatawillayaq. Tseta nipteqpis, qam manamcreyimanquitsu. 12Que fasilllacaqcunata yachatsipteqpis, manataqcreyimanquitsu; ¿tsetsuraq rara sieluchocaqcunapaq yachatsipteqnäqacreyimanquiman?
13“Manam pipis sieluman ewashqatsu,sinoqa sielupita shamushqallam: tseqa*Diospita Shamushqa Nunam.14Imanomi culebrapa *imajinnintashucshupa puntanman warcurcur,tsunyaqcho Moises sharcatserqan.
pis *crusman clabarcurnin,yanqa.h 15Tsemi pipis pemanmarcäcoqqa wiñe caweyoq cayanqa.
16“Porqui que patsacho nunacunataallapa cuyarninmi, Dios jucllellai
tsurinta cachamorqan, pemanmarcäcoqcuna mana condenashqacayänanpaq sinoqa wiñepacawayänanpaq. 17Teyta Diosqa tsurinJesucristuta que patsaman cachamorqanmanam nunacunata condenananpaqtsu,sinoqa salbananpaqmi. 18Pipis pemancreyicurnenqa, manam condenadutsu.
nam quecayan, Diospa jucllella tsurin
cur. 19Pëqa imeca actsi cuentam quepatsaman shamorqan.
cho caquita munar,tsu, porqui mana alli ruretam masgustayarqan. Tsemi condenadu cayan.20Porqui mana alli ruraqcunaqapaqaschono mana allita rurarninmiactsita gustayantsu, tsemi actsimanshayämuntsu, mana alli rurenincunamana musyacashqa cananpaq. 21Perualli cawacoqcunaqa, imeca alliruraqcuna actsita gustaqnomi, Jesusmanshayämun, y Dios yanapayashqantamusyayänanrecurmi alli rurenincunataricatsicuyan.
Bautisacoq Juan willacunJesustana qatiyänanpaq
22Tsepitanam Jesus ewarqan *luncunawan Judea probinsiachomarcacunaman. Tsechonam pecunapisnunacunata bautisarnin cayarqan. 23YJuanpis jina bautisecarqanmi, Enon
3
175
nishqancho atsca yacu captin. Tseqacarqan Salim marcapa ladunllachomi.
qan bautisacoq. 24Tsepin manaranJuanta carselman llawiyarqanraqtsu.
25Tse junaqcunanam Juanpadisipuluncuna israel autoridawanliryacurcuyarqan bautismu asuntu.26Tsenam Juanman ewarnin,cuna willayarqan queno nishpa:—Mayestru, Jordan mayupa wac
quim, tseman juc nuna shamorqan.Pepaqmi qam willapäyämarqequi.
shi, y llapan nunacunash bautisacoqewarnin, petana qatiräcuyan —nir.
27Tsenam Juan queno nerqan:—Manam meqan nunapis tseno
presisaq queta puedinmantsu, quiquinDios mana yanapaptenqa. 28Qamcunawiyayarqequim: ‘Noqaqa manam *DiosAcrashqantsu cä’ nenqäta. ‘Sinoqapepaq willacunäpaqmi puntata Dioscachamarqon.’ 29Casariptenqa nobiaqanobiullapam. Y nobiupa amigunmipecuna parlapänacoqta wiyar, sellamacushicun. Tse cuentanollam noqa allapacushicü canan. 30Porqui presisanminoqapita pe mas presisaq canan.
Sielupita Jesus shamushqan31“Sielupita shamoqqa imecapitapis
mas puedeqmi.tam cä,llam.tapis mas puedeqmi. 32
tam y ricanqantam willapämantsic.Tseno captinpis, nunacuna manamchasquiyantsu. 33Peru waquincunaqacreyicurninmi, cuentata qocuriyan Diosrason caq parlanqanta. 34Porqui Dioscachamushqanqa yachatsicun Diosparlashqancunatam. Petaqa DiosmiSantu Espiritunta paqwepa qoycushqa.
35*Dios Yayaqa tsurin Jesucristutacuyarmi, que munducho imecatapispepa poderninman qoycushqa. 36PipisDiospa tsurinman marcäcurnenqa wiñecawayoqmi cayanqa. Peru peman manamarcäcurnenqa, wiñe caweta manamtarenqatsu antis pecunata Dios allapafeyupa castigananpaqmi quecan” nir.
*Samaria marcapitawarmiwan Jesus parlan
4 1Juanpitapis mas atscaq Jesuspa*
tam y atscaqta bautisayanqantam*fariseucuna musyariyarqan. 2(QuiquinJesustsu manam bautisarqan sinoqadisipuluncunam.) 3Fariseucuna tseno
nam, Judea probinsiapita Galileaprobinsiaman yape cuticorqan.
4Tseman chänanpaq presisarqanSamaria marcapa pasanan. 5
nam, Samaria probinsiapa Sicar nishqanmarcanman chärerqan. Tse marcaqacarqan tsurin Joseta Jacob chacranqoshqan nopanchomi. 6Tsechomi Jacobposuta oqtishqa carqan yacupaq. Tseposupa nopanchomi utishqa carnin,Jesus jamacurerqan. Y pullan junaqnamcarqan. 7Tse posuman Samaria warmiyacuta jorqunanpaq chäriptinnam, Jesusqueno nerqan:—Yacullä qarecamë upurinäpaq —nir.8Disipuluncunanam micuyänanpaq
miqui ranteq callita ewayashqacayarqan.
9Tse Samaria warminam quenonerqan:—¿Imanopataq qam *israel nuna
quecar, noqata yacuta mañacamanqui?Noqaqa Samaria marcacho yuricoqwarmim cä. Y israel nunacunaqaSamaria nunacunawan manataqparlapänacuntsictsu —nir.
10Jesusnam nerqan:
3 4
176
—Sitsun qam cäyinquiman Diospabendisionnin imano canqanta, ymusyanquiman yacu mañacushoqniquipi canqätapis;quiman, y noqaqa cawatsicoq yacutamqoycoqman —nir.
11Warminam nerqan:—Tëte, manataq chaqanequipaq
imequipis capushunquitsu; ¡que posoqaondutaq! ¿Mepitataq tse cawatsicoqyacutaqa apamunqui? 12Une tëtantsicJacobmi que posuta rurarqan.Quepeqmi yacuta upuyarqan tsurincunay animalnincunapis. ¿Acasu pepita maspuedeqcu qam canqui! —nir.
13Jesusnam nerqan:—Pipis que posupita yacuta upoq
caqqa, yapemi yacunanqa. 14Peru pipisnoqa qonqä yacu upoq caqqa, mananamimepis yacunanqanatsu. Antis imecamana ushacaq pucyu cuentam wiñecaweyoq ticrarenqa —nir.
15Tsenam tse warmi nerqan:—Tëte, mä tse yacullä qarecallämë
manana imepis yacunänäpaq y mananani imepis yacu chaqaq quemanshamunäpaq —nir.
16Jesusnam queno nerqan:—Ewë qowequita qayamunqui —nir.17Warminam nerqan:—Qowäqa manam cantsu —nirJesusnam nerqan:—Manam ulicorqonquitsu: ‘Qowä
cantsu’ nimarnï. 18Porqui pitsqaqmiqowequi capushorqonqui, y cananyachecanqequiwanqa manam casadutsucayanqui.qui —nir.
19Warminam nerqan:—Tëte, qamqa *profetatsunchi
canqui. 20Une awilücunam taqe jircachoDiosta adorayarqan. Peru qamcunaqaniyanqui: ‘Jerusalenllachomi Diostaqaadoranantsic’ nishpataq.
21Jesusnam nerqan:
—Creyimë, mamite. Chäramunnamtiempu manam ni taqe jircallachotsu niJerusalenllachotsu *Dios Yayataadorayanqui. 22Diosta mana allipareqirninmi, qamcuna mana allipaadorayanqui. Noqacunaqa Diostareqirninmi, allipa adorayä, porquinunacunata salbaqqa israel castapitamshamonqa. 23
nam nunacuna Dios Yayata adorayanqajuclaya shonquncunawan, porqui tsenoadorayänantam Dios Yayaqa munan.24Diosqa Espiritum, y mecho tsechopisquecanmi. Tsemi Diostaqa *SantuEspiritu yanapamashqa rasonpaadoranantsic —nir.
25Warminam nerqan:—Noqa musyämi que patsaman Mesias
shamunanta. (Pëqa *Dios Acrashqanmi.)Pemi llapanta cäyitsimäshun —nir.
26Jesusnam nerqan:—Noqam cä, canan qamwan parlecaq.27Jesus tseno nicaptinnam,
cuna callipita chäriyarqan. Jucwarmiwan parlecaqta tarïcurnamespantacuyarqan. Peru Jesustaqamanam ni meqanlla tapuyarqantsu“¿Imata tapicanqui?” y “¿Imapaqparlecayanqui?” nir. 28Warminampuyñunta jaqiricur, tse marcamancuticur, nunacunata queno willarqan:
29—¡Coricayämï! ¡Taqecho quecaqnunata riquecuyë! ¡Pemi noqatanïcamashqa llapan rurashqäcunata!¿Petsuraq Dios Acrashqan canman?—nir.
30Tsenam, Jesusman nunacuna coripaewacuyarqan. 31Tseyaqnam Jesustadisipuluncuna queno rogayarqan:—Mayestru, micurillëri —nishpa.32Peru Jesusnam nerqan:—Noqapa miquinïqa qamcuna mana
musyayanqequim —nir.33Tseno niptinnam, quiquincuna
puralla queno ninacuyarqan:
4
177
—¿tsuraq? —nishpa.
34Jesusnam nerqan:—Noqapa miquinïqa cachamaqnïpa
munenincunata ruranämi y llapanmandamashqancunata cumplinämi.35Qamcunam niyanqui: ‘Chuscuquillaran pishin cosechapaq’ nir. Perunoqanam niyaq: Alleq cäyiyë.nacho miquicuna elluyänequipaqpoqurishqa cuentam nunacunaquecayan. 36Y cosechacho uryaqcunapagunta chasquir, cushicoq cuentamwiñe cawepaq willapäcoqcunaqacushicuyänanpaq quecayan. Tsenam
yanqanno, pecunapis cushicuyanqa.37Tseno captinmi, rason caqllataquenopis parlayanqui: ‘Jucmi murun,jucnam cosechan’ nishpa. 38Tsemi
man cachayaq. Puntatam waquincuna
qana cayarqan. Canannam listullamannanoqaman creyicuyänanpaq willapäcoqyecuriyanqui —nir.
39Tse warmim willacorqan queno:“Jesusmi nicamarqon imecarurashqäcunatapis” nir. Tsetawiyarninmi, atscaq Samaria nunacunaJesusman creyicuyarqan. 40TsenamSamaria nunacuna Jesusman ewarqueno rogayarqan: “Cananllapisquedacurilläshunraq” nishpa. Tsenoniyaptinnam, ishque junaq pecunawanquedacorqan. 41Quiquin Jesusparlanqanta wiyecurnäqa, masatscaqran peman creyiquicuyarqan.42Tsenam warmita queno niyarqan:—
curllatsu cananqa creyiyä. Sinoqa peyachatsicushqanta quiquïcuna wiyarmi,rasonpa musyayä llapan nunacunapasalbadornintsic Dios Acrashqancanqanta.
Mandacoq soldadupa tsurintaJesus cachacätsin
(Mateo 8.5–13; Lucas 7.1–10)43Ishque junaq Samariacho carirnam,
Galileaman eucorqan. 44Porqui quiquinJesusmi puntata queno nishqa carqan:“Marcanchoqa profetacunata manamrespetayantsu” nir. 45Peru Galileanunacunam *Pascua esta pasaqJerusalenman ewashqa car, Jesuspoderninwan llapan milagrucunatarurashqanta ricayashqa cayarqan.Tserecurllam Jesus marcanmanchäriptin, cushishqa chasquiyarqan.
46Yapemi Jesus Galilea probinsiachoCanä marcaman cuterqan. Tsechomiyacuta binuman ticratsishqa carqan.Capernaum marcachomi reypao sialnin nuna pärarqan. Pepa tsurinmiqeshyecarqan. 47Tse o sialmi Judeaprobinsiapita Galilea probinsiamanJesus chärishqanta musyarerqan. Pemiewar Jesusta rogarqan wayinta ewarnintsurinta cachaquecatsinanpaq, porquitse tsurin wanichonam quecarqan.
48Tsenam Jesus nerqan:—Señacunata y milagrucunata
ruraqta mana ricamarqa, manamnoqaman creyicuyanquimantsu —nir.
49Tse reypa o sialninnam nerqan:—Tëte, manaraq tsurïlla wanuptin,
apurellapa eweculläshun —nir.50Jesusnam nerqan:—Wayiquita cutiquï. Tsuriqui manam
wanonqatsu —nir.Tsenam Jesus nishqanta creyirnin, nuna
cuticorqan. 51
nam,qan. Toparirnam queno niyarqan:—Tëte,
nam —nir.52Tsenam sirweqnincunata taporqan
ime öra tsurin cachacärishqanta.Sirweqnincunanam niyarqan:
4
178
j 5.16 Israel nunacunaqa pensayarqan jamaqui junaqcho imatapis rurecuyaptenqa jutsacashqantam, y Jesus tse nunata jamaqui junaqcho cachaquecatsiptinmi, “Jutsatam rurecun”nir, qaticachäyarqan.
—Qanyan tardi launanomi ebrintsincarerqan —nir.
53Tseno niyaptinnam, tse wamrapapapänin yarpärerqan tse öra Jesus“Tsuriqui manam wanonqatsu”nishqanta. Tsenam wayincho llapancaqcunawan Jesusman creyicuyarqan.
54
siaman cutirirmi, yape que milagrutaJesus rurarqan. Y punta ruranqanwanqaishque milagrunam carqan.
Betzatacho qeshyacoq nunataJesus cachacätsin
5 1Tsepitanam *israel nunacunapaestancuna chärerqan. Tse
estamanmi Jesuspis Jerusalentaewarqan. 2Jerusalenchomi “üshacunayecuyänan” nishqan puncu laduncho jucquita carqan, *hebreu idiomachoBetzata nishqan. Tse quitaqa pitsqaalarpa chopinchomi carqan. 3Tsealarcunachomi atscaq qeshyaqcunaiscaräcuyaq: wiscucuna, cojucuna,inbaliducuna.shuyayaq yacu cuyurcamoqta. 4Porquiune unellatayanmi juc *anjel sielupitaurämur, yacuta cuyurcatseq. Tse örampunta yecoq caqqa ima qeshyapitapiscachacäreq. 5Tsechomi juc nunaquecarqan quima chunca puwaq (38)watana qeshyacoq. 6Tsenam tse nunajitarëcaqta Jesus riquecurnin, y atscawatana qeshyaconqanta musyarirnin,queno taporqan:—¿Cachaqueta munanquicu? —nishpa.7Qeshyaqnam nerqan:—Tëte, quitacho yacu cuyurcuptin,
manam pinïpis cantsu tse öra yacumanyacarcamänanpaq. Nacaquicallaptïmi,jucna llalliraman —nir.
8Jesusnam nerqan:—Canan sharcur, qopiquita aparcur
euquï —nishpa.9Tse öram nuna cachacärerqan, y
qopinta aparcur, eucorqan. Tse junaqqa*jamacuyänan junaqmi carqan. 10Tsemi
cuna queno niyarqan:—¡Au nuna! ¿Imanirtan canan
*jamaqui junaqcho qopiquita apanqui!Tseqa *leynintsicpa contranmi —nir.
11Peru nunanam nerqan:—Cachacätsimaqnï nunam nimashqa:
‘Qopiquita aparcur euquï’ —nir.12Tseno niptinnam tapuyarqan:—¿Pitaq ‘Qopiquita aparcur euquï’
nishoqniqui nunaqa? —nir.13Peru cachacashqa nuna manam
pis, porqui tsetsica nunacuna tsechocaptinmi, Jesus tsincarerqan. 14
nam *templuchona tse nunata Jesustaririrnin, queno nerqan:—¡Cananqa cachacashqanam canqui
yo! Amana yape jutsata ruranquinatsuimapis mas peor mana pasashunequipaq.
15Tsenam tse israel autoridacunamanewar, willacorqan cachacätseqnin nunaJesus canqanta. 16Tseta jamaquijunaqcho rurecuptinmi,cuna Jesusta wanutsita munarninchiquir qaticachäyarqan.j 17PeruJesusqa pecunata quenomi nerqan:—Papänïqa ime junaqpis uryecanmi.
Tsemi cada junaq noqapis uryecä —nir.18Jesus tseno nicuptinnam, tse israel
autoridacuna masraq wanutsitatïrayarqan, manam jamaqui junaqchonunata cachacätsenqanrecurllatsu,sinoqa “Diosmi Papänï” nir, Diostuconqanrecurmi.
4 5
179
Jesus willacun poderyoq cashqanta19Tsenam Jesus queno nerqan:
“Rasontam rasontam niyaq. DiospaTsurin manam quiquin munashqantatsururan, sinoqa Papänin rurashqancunataricanqantam ruran. Porqui Papäninllapan rurashqancunatam tsurinpisruranqa. 20Porqui *Dios YayaqaTsurinta cuyarmi, quiquin llapanruranqanta ricatsin. Y tsepeq mas allicaqcunataran ricatsenqa. Tsetariquecurmi, qamcuna allapamantsacäcuyanqui. 21Imanomi DiosYaya wanushqacunata cawariratsir,wiñe cawenin qoycun, tsenollamTsurinpis munanqan caqcunata wiñecawenin qoycun. 22Manam qamcunapensayanqequinotsu quiquin Dios Yayapitapis jusganqa, sinoqa Tsurintam
paq. 23Tserecurmi llapan nunacunaDiospa Tsurintapis quiquin DiosYayatano respetayanqa. Meqan nunapisDiospa Tsurinta mana respetarnenqa,cachamoqnin Dios Yayatapis manamrespetayanqatsu.
24“Rasontam rasontam niyaq. Pipiswillacushqäta wiyacur, cachamaqnïDiosman marcäcorqa,nam ticrarishqa,man ewanqanatsu. Pecunaqa imecawanushqanpita cawarishqanonamquecayan. 25Rasontam rasontam niyaq.Chäramunnam tiempu y öranam Diospatsurin parlashqanta wanushqacunawiyayänan, y wiyacoqcunana wiñepacawayänan. 26Imanomi Dios Yayapuedeq queninwan imatapis cawatsin,tsenollam dispunishqa Tsurinpis puedeqqueninwan llapanta cawatsinanpaq.27Tsenollam podernin qoshqa llapannunacunata jusgananpaq, porqui pëqa*Diospita Shamushqa Nunam. 28Tsenishqäcunata ama espantacuyëtsu,
porqui chämonqam junaqcuna
nin, 29cawariyämunan. Tsenam quepatsacho cawecar, alli ruraq caqcunawiñepaq cawayanqa; peru mana alliruraq caqcunanam, cawariyämonqacondenadu cayänanllapaqna.
Jesus willacun pi canqanta30“Noqaqa manam quiquï
munashqätatsu rurä.nollam jusgashaq. Tsemi noqaqa
manno, porqui cachamaqnï Dios Yayamunashqantam rurä, manam quiquïpamunenïtatsu. 31Sitsun quiquïpafabornïlla willacushaq, tse willaconqämanam ni imapaq sirwinmantsu.32Jucmi noqapa fabornïqa willacushqa,y noqa musyämi pe willacushqanqanoqapaq rasonpa cashqanta. 33
nam nunacunata cachayarqequiJuanman tapucoq, y pepis rasoncaqllatam noqapaq niyäshorqequi.34Tseno quecaptinpis, noqaqa manam
raqtsu. Tsetaqa yarparatsiyaq
.35Juanqa imeca actsi rupecaq cuentamcarqan, y willaconqanta wiyarirmi, jucratulla shonqiquicuna atsicyärerqan.36Peru Juan willacushqanpitapis masmejorcunaran can noqa pi canqätapiscäyitsiyäshoqniqui. Tseqa Dios Yayamandamashqan milagrucunataruranqämi. Tse milagrucunammusyatsiyäshunqui Dios Yaya rasonpacachamashqanta. 37Y cachamaqnï DiosYayapis noqapaqmi cäyitsiyäshunqui,peru pe cäyitsiyäshuptiquipis, manamcäsuyanquitsu, pe imano canqantapismana musyarnin. 38Ni willaquinintapismanam wiyeta munayanquitsu, porquimanam creyiyämanquitsu Dios Yayä
5
180
cachamanqanta 39Qamcunam *Diospapalabranta allapa leyiyanqui,‘Tsenopam wiñe cawetaqa tarishun’nishpa. Peru tsechoqa noqallapaqmiwillacun. 40Peru noqata qatimarnï wiñecaweyoq quetaqa, manammunayanquitsu.
41“Nunacunapita alabashqa quetatsumanam noqaqa ashï. 42Y musyämi DiosYayäpa cuyaquinin qamcunacho manacanqanta. 43Dios Yayä cachamashqaquecaptinpis, qamcuna manamchasquiyämanquitsu. Peru sitsun pipisquiquinllapeq shamunman, tsetam sicushishqa chasquiriyanquiman.44Qamcunaqa quiquiquicuna purallamalabanaquita ashiyanqui,wan allicho quedetaqa manataqashiyanquitsu. Tseno quecar, ¿raq noqaman marcäcuyanquiman?45Ama pensayëtsu Dios Yayapanopancho noqa shimpiyänaqta. Jucmican shimpiyäshoqniqueqa: tseqaMoisesmi, y pe escribishqan leymanmarcäquicayanqequim. 46Sitsun *Moisesescribishqancunata cäyiyanquiman,noqamanmi marcäcuyanquiman, porquipe escribishqancunachoqa noqapaqmiparlecan. 47
man mana creyiquicar, ¿imanoparaqparlashqäcunaman creyicuyanquiman?”nir.
Pitsqa tantallapeq y ishque pescadullapeq milagru
(Mateo 14.13–21; Marcos 6.30–44;Lucas 9.10–17)
6 1Tsepitanam Galilea Lamarpa wactsimpanman *disipuluncunawan
Jesus eucorqan. Tse lamarpa jucninjutinmi carqan Tiberias. 2Qeshyaqnunacunata cachacätsir milagrururashqanta riquecurmi, atscaqnunacuna Jesusta qatiyarqan. 3TsenamJesus juc jircaman witsarcur,
nanpaq. 4*Israel nunacunapa *Pascuaestancunapaq ichicllanam pishicarqan. 5Jesusnam tseman atscaqnunacuna ewaqta riquecur, disipulunFelipita nerqan:—Que nunacuna micuyänanpaq
¿mepitaraq tantata rantishun? —nir.6Peru tsenoqa nerqan “Mä, ¿Imash
nenqa?” nirmi,qannam imano ruranantapis. 7Felipinamnerqan:—Juc nuna puwaq quilla uryapucur
pis, manachi tincutsishwantsu cadaunu ichic ichic llamiriyänanllapaqpis—nir.
8Tsenam disipulun Andres, SimonPedrupa wauqin, queno nerqan:
9—Quechomi juc wamrapa capunpitsqa tantan sebadapeq y ishque ichicichic pescadun; ¿Peru imatam quetsicaqpaq tinconqa! —nir.
10Tsenam disipuluncunata Jesusnerqan:—Que nunacunata tätsiyë —nir.Tse quecayanqanchoqa carqan atsca
tsampam, tsemanmi jamacuriyarqan.Pitsqa waranqanomi (5,000)nalla cayarqan. 11Jesusnam tse tantatatsarircur, Diosta “Grasias” nicurir,disipuluncunata qorqan. Y pecunanamtse jamecaqcunata qarayarqan.Tsenollam pescadutapis qararqan.Teqñayanqanyaqmi micuyarqan.12Tecñaq micuriyaptinnam,cunata Jesus queno nerqan:—Catuyanqan paquipi tantacunata
elluyë mana ujunanpaq —nishpa.13Pitsqa sebada tantallapitam tselaya
miquicayaptinpis, paquipicunataelluriyarqan chunca ishque (12)canasta juntata. 14Nunacunanam Jesustse milagru rurashqanta riquecur,queno niyarqan:
5 6
181
k 6.14 Tsenoqa niyarqan Dios une acrashqan Salbadorpaqmi. l 6.31 Sal 78.24.
—¡Que nunaqa rasonpam quepatsaman shamunanpaq caq *profeta!k—nir.
15Jesusqa musyarerqanmi nunacunareynincuna cananpaq malas churetamunayanqanta. Tsemi jircacunapa yapecuticorqan japallan.
Yacu jananpa Jesus purin(Mateo 14.22–27; Marcos 6.45–52)
16Tardiyäriptinnam, Jesuspadisipuluncuna lamarman uräyarqan.17Lanchaman lloqacurcurnam, wac
qan. Tse öraqa paqasnam carqan, y
raqtsu. 18Tseno euquicayaptinmi, feyupabientuptin,corqan. 19
ninnam, Jesusta riquecuyarqan yacujananpa ewar pecunaman yecurëcaqta.Tsenam mana reqirnin,yarqan. 20Jesusnam nerqan:—¡Noqam cä. Ama mantsacäyëtsu!21Tsenam lanchaman cushishqa
lloqaratsiyarqan;man chäriyarqan.
Jesusta nunacuna ashiyan22Waräninnam,
cho dejayanqan nunacunaqa cuentataqocuriyarqan tse jucllella lanchawandisipuluncunalla eucuyanqanta, yJesusqa tse lanchaman manalloqanqanta. 23Tseno quecayaptinnam,
nana chäriyarqan. Tsaq tsechomi Diostagrasias nicurir, nunacunata Teyta Jesustantancuna qarashqa carqan. 24Y tsechoJesusta ni disipuluncunata manatarirmi, tse lanchacunaman lloqarcur,nunacuna Capernaum marcamaneucuyarqan Jesusta asheq.
Cawatsicoq tanta25Lamarpa wac tsimpanman
chärirnam, Jesusta tsecho taririr,espantacur queno niyarqan:—Mayestru ¿Imetaq queman
chämorqonqui? —nir.26Tsenam Jesus nerqan:—Rasontam rasontam niyaq. Manam
curtsu qatiräyämanqui; sinoqa pachajunta micutsiyanqaqrecurllam, cananashiyämanqui. 27Ama yarpacachäyëtsupacha miquillapaqqa. Tse miqueqaushacaqllam. Antis, yarpacachäyë wiñecaweman chätsicoq caq miquipaq.Tsetam *Diospita Shamushqa Nunaqoyäshunqui, peta *Dios Yaya acrashqacaptin —nir.
28Nunacunanam niyarqan:—¿Imacunatataq tsepenqa Dios
munan rurayänäta? —nir.29Tsenam Jesus queno nerqan:—Diosqa munan cachamushqanman
creyicuyänequitam —nir.30Tseno niptinnam, nunacuna
tapuyarqan:—¿Ima milagrutataq ruraramunqui
tseta ricarnin noqacuna qammancreyicayämunäpaq? ¿Mä, Imallatapisruraramï? 31Tsunyaqcho quecarmi, unecastantsiccuna ‘*Manä’ nishqan tantatamicuyarqan. Tsemi *Diospa palabranqueno escribirëcan: ‘Sielupita tantatamnunacunata qararqan’l nir.
32Tsenam Jesus nerqan:—Rasontam rasontam niyaq: Manam
qui, sinoqa Dios Yayämi rason caqtantataqa sielupita cachamun. 33Dioscachamushqan tantaqa sielupitashamushqa carmi, jinantin patsachonunacunata cawatsenqa —nir.
6
182
m 6.45 Is 54.13.
34Nunacunaman niyarqan:—Tëte, cananpita witsepana tse
tantalläcuna qarecalläyämë —nishpa.35Jesusnam nerqan:—Noqam tse cawatsicoq tantaqa cä.
Noqaman shamoq caqqa manam imepismallaqanqatsu, y noqaman marcäcoqcaqqa manam ni imepis yacunanqatsu.36Peru niyashqaqnollam rurashqäcunatariquecarninpis,tsu. 37Dios Yaya qomashqancunaqa pimepis noqamanmi shayämun ynoqaman shamoqcunataqa manamqarqushaqtsu. 38Porqui noqaqa quepatsaman shamushqa cä manam quiquïmunashqäcunata ruranäpaqtsu, sinoqacachamaq Papänïpa munenintaruranäpaqmi. 39Cachamaqnïqa manammunantsu qomashqan nunacuna nijucllellapis in ernuman ewayänanta.Antis pëqa munan juisiu junaqcho
munätam. 40Y Papänïqa munan tsurincanqäta cuentata qocur, noqamanmarcäcur, wiñepa cawayänantam.
tsimushaq —nir.41“Noqaqa sielupita shamushqa
tantam cä” nishqa, captinmi, Jesustaisrael autoridacuna, pacallapa pepacontran parlar, 42queno niyarqan:—¡Que Jesusqa Josepa tsurintaq!
¡Papäninta mamäninta reqintsictaq!¿Imanirmi ‘Sielupitam shamushqa cä’nimantsic! —nir.
43Tseno niyaptinnam, Jesus nerqan:—Ama tseno niyanqaqrecur pacallapa
conträ parlayëtsu. 44Cachamaq DiosYaya nunacunata shonquncunachomana cäyitsiptenqa, manam ni pipisnoqaman shamunmantsu; y noqam
shaq. 45Une profetacunam queno
escribiyarqan: ‘Diosmi llapancunatayachatsenqa’m nir. Tsemi pipis DiosYaya parlashqanta wiyar yachacorqa,noqaman creyicuyan. 46Manam pipisDios Yayata ricashqatsu, sinoqa DiospitaShamushqa Nunallam ricashqa.47Rasontam rasontam niyaq. Noqamanmarcäcoqcunaqa wiñe cawayoqmiquecayan. 48Noqaqa cawatsicoq tantamcä. 49Une castequicunam tsunyaqchoquecar,qan. Tse tanta micurninpis,llachomi wanuyarqan. 50Peru cananqasielupita shamoq tantapaqmi noqawillecayaq. Tse tanta micoq caqqamanam wiñepatsu wanonqa. 51Noqamsielupita shamoq tse cawecaq tanta cä.Sitsun que tantata pipis miconqa,wiñepam cawanqa. Tse tantaqaquiquïpa etsämi. Y jinantin patsachonunacuna wiñepa cawayänanpaqmietsäta entregashaq.
52Jesus tseno niptinnam, tse israelautoridacuna piñacurcur, quiquincunapura queno ninacuyarqan:—¿Imanoraq que nuna etsanta
micutsimäshun! —nir.53Tsenam Jesus nerqan:—Cäyiyämë. Rasontam rasontam
niyaq. Diospita Shamushqa Nunapaetsanta mana micorqa y yawarnintamana uporqa, manam wiñe cawetatariyanquitsu. 54Etsä micoq caqqa yyawarnï upoq caqqa wiñepam cawanqa.Tse nunataqa juisiu junaqchomicawaritsimushaq. 55Porqui noqapaetsämi rasonpa micunaqa, y yawarnïmirasonpa upunaqa. 56Noqapa etsämicoqqa y yawarnï upoqqa, noqawanmijucnolla canqa y noqapis pewanmijucnolla cashaq. 57Noqaqa cawä wiñecaweyoq cachamaq Dios Yayarecurmi,tsenollam noqapa etsä micoq caqqa
6
183
noqarecur cawayanqa. 58Noqaqasielupita shamoq rasonpa caq tantam cä.Une castequicunam ‘Manä’ nishqantantata micur wanuyarqan, peru quetantata micoq caqqa wiñepam cawanqa—nir.
59Quecunatam Jesus nerqanCapernaum marcapa *ellucayänanwayincho yachatsicurnin.
Jesusta qatiyannatsu60Jesus tseno yachatsicushqanta
wiyarirnam, tse atscaq qatiraqnincunaniyarqan:—Que yachatsiconqanqa allapa
sasataq. ¿Piraq tseta wiyarpis cäyinman!—nishpa.
61Qatiraqnincuna tseno nirpiñashqano cayanqanta musyarirnam,Jesus nerqan:—¿
yanqui? 62Y Diospita Shamushqa Nunanopa canqanman cuticoqtaricarninnäqa, ¿imaraq niyanquiman?63Diospa Espiritunmi nunataqacawatsin. Etsanllapitaqa manam nunacawantsu.
paqmi. 64Peru waquinniquicunaqa queniyanqaqta manam creyiyämanquitsu—nir. Tseno nerqan Jesus qallananpitapatsa waquin qatiraqnincuna pemanmana creyicuyanqanta musyarninmi, ymeqan caq traisionananta musyarninmi.65Tsepitanam Jesus nerqan:—Tsemi waquinniqui mana
creyiyämaptiqui, niyarqoq, ‘Manampipis noqaman shamunmantsu, *Dios
tenqa’ —nir.66
cuna Jesusta jaqiricur eucuyarqan.Pewan mananam puriyarqannatsu.67Tsenam tse chunca ishque (12)disipuluncunata Jesus nerqan:
—¿Qamcunapis jaqirayämanquicu?—nir.
68Tsenam Simon nishqan Pedru quenonerqan:—Teyta, ¿pimanraq ewallayäshaq?
¡Qamllataq parlanqui wiñe cawaquipaq!69Noqalläcunaqa qamllamanmimarcäculläyä. Y musyayämi *DiosAcrashqan canqequita —nishpa.
70Jesusnam nerqan:—Qamcunatam chunca ishcaqta (12)
paq, y tsepita jucniquim quecan diablu—nir.
71Judaspaqmi Jesus tseno nerqan.*Judasqa Simon Iscariotipa tsurinmicarqan. Pëqa chunca ishque (12)disipulunpita quecarninpis,nanpaqnam quecarqan.
Jesus Jerusalenman ewan
7 1Tsepitanam jinantin Galileaprobinsiapa Jesus purerqan. Israel
autoridacuna wanutsita munayaptinmi,Judea probinsiamanqa ewarqantsu.2*Israel nunacuna “rämada” niyashqanestancunata selebrayänanpaqichicllana pishicaptinnam, 3Jesustawauqincuna queno niyarqan:—Quellachoqa ama caquïtsu. Judea
probinsiamanpis ewecur milagruta rurëtsechopis qatiräshoqniquicunaricayänanpaq; 4porqui pipis allireqishqa queta munarqa, manampacallapaqa imatapis rurantsu.chi quecunata ruranqui; llapannunacuna ricarëcayäshuptiqui jucllanarurequï —nishpa.
5Tsenomi wauqincunapis niyarqan,Jesusman mana creyicur. 6Tsenam Jesusnerqan:—
tsu. Peru qamcuna ewayänequipaqqaime örapis allim. 7Qamcunataqanunacuna manam chiquiyäshunquitsu,
6 7
184
peru noqataqa chiquiyäman, mana alliruraq cayanqanta niptïmi. 8Tseestaman qamcuna ewayë. Noqaqamanaran ewätsu, porqui manam orächämunraqtsu —nir.
9Tseno nirmi, Galileachoquedacorqan.
Fiestaman Jesus ewan10Peru wauqincuna tse estaman
jeqariyaptinnam, mana pipisreqiyänanpaq, rataquillapa Jesuspisewarqan. 11Fiestachonam tsechoautoridacuna Jesusta ashiyarqan:—¿Mechoraq tse nuna quecan?
—nishpa.12Y tsecho atscaq nunacunanam
quiquincuna pura Jesuspaq parlarnin,queno niyarqan: “Pëqa alli nunam” nir.Peru waquincunanam niyarqan:“Manam allitsu. Nunacunatam ulipan”nir. 13
ninmi, nunacuna pacallapa tsenoparlayarqan. 14Selebrecayanqan estapullancho quecaptinnam, *templuman
nanpaq. 15
nam, tse autoridacuna espantacur quenoniyarqan:—¿Imanoparaq quelaya yachecun,
mana estudiashqa quecar? —nishpa.16Tsenam Jesus nerqan:—Manam quiquï munanqäcunatatsu
yachatsicü,qancunatam. 17Diospa boluntaninta ruremunaq caqqa cuentatam qocurenqa
qanta y mana quiquïllapita canqanta.18Sitsun pipis quiquinpa muneninllatayachatsiconqa, tse nunaqa munanqaquiquinta alabayänantam.ninllata alabayänanta munaq caqqarasonpa caqta parlaqmi, y manampëchoqa ni ima uliqui cantsu. 19
natam Moises qoyäshorqequi *leyta. Y
tseno quecaptinpis, manam ni meqequitse leyta cumpliyanquitsu. ¡pis, wanutsiyämetaran munayanqui!—nir.
20Jesus tseno niptinnam, tsenunacuna queno niyarqan:—¿Pitaq wanutsishiniquita munan?
Supëmi qamchoqa yachan —nishpa.21Jesusnam nerqan:—Claru parlaquichoqa, jucta
rureconqämi qamcunatamantsacätsiyäshunqui. 22Masquiyarpäyë: Moisesmi mandayäshorqequi*señalacuyänequipaqqa y qamcunanamollqu wamrata señalayanqui *jamaquijunaq quecaptinpis. Tse costumbreqaune awiliquicunapita patsam, manamMoisespitaraqtsu. 23Si qamcuna, tsemandamientuta cumplita munarnin,jamaqui junaqchopis llullu wamrataseñalayanqui, ¿imanirtaq noqapitapiñacurcuyanqui, qeshyaq nunatajamaqui junaqcho cachacäratsiptï?24Ama manaraq alli aberwashpaacusayämëtsu, antis alli cuentataqocuricur imatapis cabeqman jusgayë—nir.
*Jesucristu willacunmepita canqanta
25Tsenam Jerusalencho täraq waquinnunacuna tapunacur, quenoninacuyarqan:—¿Manacu que nunaqa
wanutsiyänanpaq ashicayanqan nuna?26¡Cananqa mana mantsacushpataqllapan nunacunata yachatsin, y manataqni pi ima nintsu! ¡Rasonpa *Dios
tsiccuna musyariyashqa! 27Perunoqantsicqa que Jesus me marcapitacanqantapis musyantsicmi. RasonpaDios Acrashqan captenqa, manam ni pimusyanmantsu mepita canqantapis—nishpa.
7
185
28Tseta wiyecurnam, templuchoyachatsiquicarnin fuertipa Jesus quenonïcorqan:—¡
chi,quichi! Manam noqaqa quiquïpamunenïpitatsu que patsaman shamorqö,sinoqa rasonpa caqta parlacoq Diosminoqataqa cachamashqa. Peru petaqamanam qamcuna reqiyanquitsu.29Noqaqa peta reqïmi, pepitashamushqa car. Y pemi cachamashqaque patsaman shamunäpaq —nir.
30Jesus tseno niptinnam, munayarqanpresu tsarita. Peru öran manaraqchaptinmi, mana ni pi almitiyarqantsutsarita. 31Tsenam tsecho atscaq nunacunaJesusman creyicur, queno niyarqan:—Dios Acrashqan shamorqa, ¡
nachi que nunapita mas milagrucunataruranmannatsu! —nir.
Jesusta presu tsarita munayan32Nunacuna tseno niyashqanta
*fariseucuna wiyarirninnam, mandacoqcaq *saserdoticuna y fariseucunatemplupa wardiancunata cachayarqanJesusta presuyänanpaq. 33Tsenam Jesusqueno nerqan:—Ichicllanam qamcunawan carishaq.
Tsepitanam cachamaqnïman cuticushaq.34Ashiyämanquim, peru manamtariyämanquitsu; y noqa canqämanqamanam shamita puediyanquitsu —nir.
35Tseno niptinnam, tse autoridacunatapunacur queno ninacuyarqan:—¿
paq? ¿Mana Israel caq marcancunachotäraq marca mayintsiccunamantsuraqewanqa tse mana israel caqcunatayachatsinanpaq? 36‘Ashiyämarninpis,manam tariyämanquitsu, y noqacanqämanqa manam chäyämunquitsu’nintaq. ¿Ima ninantaraq tsenonimantsic? —nir.
Fiesta ushanan junaqJesus yachatsicun
37Tse estapa ushanan junaqmi massomätsishqa carqan. Tse junaqchonamJesus sharcur, fuertipa queno nerqan:—Pipis yacunarqa,
tsun yacu upoq. 38*Diospa palabrannenqannomi, noqaman marcäcoqshonqunpitaqa, imeca mayunoraqcawatsicoq yacu yarqunqa —nir.
39Tsetaqa Jesus nerqan *SantuEspirituta peman creyicoqcunachasquiyänanpaqmi, porqui sielumanJesus manaraq cutirninmi,naman Santu Espirituntacachamorqanraqtsu.
Jesucristu yachatsiconqanta wiyar nunacuna raquicacuriyan
40Jesus tseno nenqanta wiyarirnam,nunacuna queno niyarqan:—¡
qantsic *profeta! —nir.41Waquincunanam niyarqan:—Queqa Dios Acrashqanmi —nir.Peru waquincunanam niyarqan:—¡Galilea marcapitaqa manachi *Dios
Acrashqan canmantsu! 42¿Manacu Diospapalabran escribirëcan Dios Acrashqanqa*Davidpa castanmi canqa, y pepa marcanBelenpitam canqa! —nishpa.
43Perecurmi nunacuna mana acuerducarnin, ishqueman raquicacuyarqan.44Tsemi waquincuna munayarqan presuapaquita, peru manam ni meqanpisalmitiyarqantsu tsarita.
AutoridacunaJesusman creyiyantsu
45
naqa mandacoq caq saserdoticunaman yfariseucunaman cutiriyarqan.nam tapuyarqan: —¿Imanirtaqapayämorqonquitsu? —nishpa.
7
186
46Wardiacunanam niyarqan:—¡
noqa parlantsu! —nir.47Tsenam fariseucuna niyarqan:—¿Qamcunapis ulicushqanmancu
creyicuriyarqonqui? 48¿coqcuna o fariseucuna pemancreyiyancu! 49¡Upacunallam,leynintsicta mana alli musyar, pemanqacreyir, maldisishqa quecayan! —nir.
50Puntata paqasllapa Jesusman ewaqNicodemupis tsechomi quecarqan. Pemiqueno nerqan:
51—¿Manataq *Moises escribishqanleynintsiccho nimantsictsu juc nunaparureninta y parleninta manaraqmusyarqa condenanapaq! —nir.
52Tsenam nicurcuyarqan Nicodemuta:—¿Qampis Galileapeqchi canqui! Masqui
Diospa palabranta alleq leyï. ProfetaqamanamGalileapeqtsu canqa—nir.
53Tseno nirirnam,naman cuticuyarqan.
Lluta pulicoq warmitaJesus perdonan
8 1Peru Jesusqa Olibus nishqanjircamanmi eucorqan. 2Waraninam
qoya qoyallana cutirerqan *templuman.Y tseman nunacuna ellucariyaptinnam,Jesusqa tecur yachatsicorqan.
3Tsemannam *ley yachatsicoqcuna y*fariseucuna ewayarqan, juc warmitaaparcur. Tse warmitash tariyashqacayänaq jucpa qowanwan punuquicaqta.Tsenam tse warmita chopincunamanshëcatsir, 4Jesusta niyarqan:—Mayestru, que warmitam tariyarqon
jucpa qowanwan punuquicaqta.5*Moises escribishqan leychomimandayäman tseno ruraqcunataqatsampir wanutsiyänäpaq. Y qamqa¿imataq ninqui? —nir.
6Tsenoqa tapuyarqan Jesustapantatsita munarninmi, llutanta
parlecuptenqa, tsepa acusayänanpaq.Peru Jesusqa puctïcurmi allpachodedunwan escribicorqan. 7Y allapatapupar acusecuyaptinnam,puctirëcanqanpita ñuquircur nerqan:—Meqequipis mana jutsayoq caq, que
warmita puntata qompecuyë —nir.8Tseno nirirnam, yape puctircur,
allpacho jina escribicorqan. 9Peru Jesustseno nïcuptinnam, consensiancunaacusaptin,payan ullur ullur eucuyarqan.tinnam, chopincunaman shätsiyanqanwarmillawanna Jesus quedarerqan.10Tsenam Jesus sharcur warmitanerqan:—Mame, ¿
cuna! ¿Manacu ni meqancondenayäshorqonqui! —nir.
11Warminam nerqan:—Manam, Tëte —nir.Jesusnam nerqan:—Ni noqapis manam condenaqtsu.
Canan eucur, amana yapeqa jutsataruranquinatsu —nir.
Jesusqa actsi cuentam12Tsepitanam nunacunata Jesus yape
yachatsirnin, nerqan:—
paq. Noqata qatimaqcunaqa manampaqaschononatsu puriyanqa, sinoqa,actsicho pureqnomi cawayanqa —nir.
13Tsenam fariseucuna quenoniyarqan:—Qamqa quiquiquipa faborniquillam
parlanqui. Tsemi nenqequeqa mana niimapaq balintsu.
14Jesusnam nerqan:—Quiquïpa fabornïlla parlaptïpis,
nishqäqa rason caqmi. Porqui noqamusyämi mepita shamonqäta y memaneucunäta. Peru qamcunaqa manammusyayanquitsu mepita shamushqäta nimeman eucunätapis. 15Qamcunaqa
7 8
187
n 8.17 Dt 19.15. o 8.24 Tsenoqa nin ‘Noqa *Dios Acrashqan canqäta’ ninantam.p 8.28 Cruscho sharcaratsirran musyayanqa.
tam jusgayanqui. Noqaqa manam nipitapis jusgätsu. 16Sitsun jusgacüman,noqaqa nunacunapa rureninmannomijusgaman, porqui noqaqa manamjapallätsu jusgä, sinoqa cachamaqnï*Dios Yayawanmi jusgayä. 17
cunachomi queno escribirëcan: “Ishcaqtestigucuna jucllellata parlayaptenqa,tse parlayashqancuna rasonpa caqmi”n
nir. 18Noqaqa pi canqätapis rasoncaqllatam willayaq; y cachamaqnïPapänïpis pi canqätam rason caqllatamusyatsiyäshunqui —nir.
19Tsenam niyarqan:—¿Mechotaq papäniqueqa quecan?
—nir.Jesusnam nerqan:—Noqata manam reqiyämanquitsu, ni
Papänïtapis manam reqiyanquitsu.Sitsun noqata reqiyämanquiman,Papänïtapis reqiyanquimanmi —nir.
20Tseno nirmi, Jesus yachatsicorqantemplucho, qelle winana cajapaladuncho quecar, y manam ni pi Jesustapresu tsariyarqantsu, öran manaraqchaptin.
“Ewanqämanqa, manam eweta puediyanquitsu”
21Tsepitanam Jesus yape quenonerqan:—Noqa eucushaqnam, y
ashiyämanquim, peru jutsequicunachowanucurmi condenadu cayanqui. Yeucushqämanqa manam shamitapuediyanquitsu.
22
cuna pura queno ninacuyarqan:—Eucushqanmanqa manash eweta
puedishuntsu. ¿quiconqa! —nir.
23Jesusnam nerqan:—Qamcuna que patsallapitam
cayanqui. Noqaqa sielupitam cä.Qamcunaqa que patsacho caqllapaqmiyarpacachäyanqui, peru noqaqa rarasielupita caqcunapaqmi yarpacachä.24Tsemi niyarqoq, ‘Jutsequicunachomiwanuyanqui.’ Y rasonpam, NoqaCanqätao mana creyerqa, wanurnincondenadu cayanqui —nir.
25Tsenam niyarqan:—¿
qui? —nir.Jesusnam nerqan:—Pi canqätapis niyarqoq qallanqäpita
patsam. 26Noqa jusgueta munayapteqqaatscam can niyänaqpaq. Peru manarantseno rurashaqraqtsu. Unicoqa rasonpa
nata willarishaq —nir.27Peru pecuna manam cäyiyarqantsu
Dios Yayapaq Jesus tseno parlanqanta.28Tsemi Jesus nerqan:—*Diospita Shamushqa Nunata
sharcaratsirran,p cuentata qocuriyanquinoqa pi canqäta, y quiquïllapitaimatapis mana rurashqäta, sinoqa DiosYaya yachatsimashqanllata parlashqäta.29Cachamaq Papänïqa noqawanmiquecan, y manam japalläta jaqimantsu,porqui pe gustanqantam noqaqaimatapis siempri rurä —nir.
30Jesus tsecunata niptinnam, atscaqnunacuna peman creyicuyarqan.
Jesus cäyitsicun Diospa wamrancuna picuna cayanqanta
31Tsenam peman creyicushqa caqautoridacunata Jesus queno nerqan:—Sitsun yachatsicushqäcunata
cäsucur siempri cacuyanqui, rasonpa*disipulücunam ticrariyanqui. 32Tsenam
8
188
rason caqta musyariyaptiqui, tse rasoncaq librariyäshunqui —nir.
33Pecunanam queno niyarqan:—Noqacunaqa une *Abrahampa
castancunam cacuyä, y manam imepisni pipa esclabuntsu cayashqä. ¿taq qamqa niyämanqui ‘Librinamcayanqui?’ —nishpa.
34Tsenam Jesus queno nerqan:—Rasonpam rasonpam niyaq: Jutsa
ruraqcunaqa jutsapa esclabunmi cayan.35Papäninpa wayinchoqa tsurinmimandacur imeyaqpis täran, esclaboqaeucoqllam. 36Tsemi Diospa Tsurinlibrayäshuptiqueqa, rasonpa librinaticrariyanqui. 37Musyämi une
quita. Tseno quecarpis, yachatsicushqämana qamcunapaqno captinmi,wanutsiyämeta munayanqui. 38NoqaqaDios Yayapa nopanchoyachacushqäcunatam willayaq.Tsenollam qamcunapis Tëtequicunapitawiyayashqequillata rurayanqui —nir.
39Jesus tseno niptinnam, pecunaniyarqan:—Une Abrahammi noqacunapa
tetäcunaqa —nir.Jesusnam nerqan:—Abrahampa willcancuna carnenqa,
man. 40Peru qamcunaqawanutsiyämetam munayanqui, Diospitawiyashqä rason caqta willayapteqpis.Abrahamqa manam imepis tseno manaallita rurarqantsu. 41Tëtequicuna
qui —nir.Tsenam pecuna niyarqan:—Noqacunaqa manam jitapuqui
wamracunanotsu cayä. NoqacunapaTetäcunaqa japallan Diosmi —nir.
42Tsenam Jesus nerqan:—Dios tëtequicuna captenqa,
noqatam cuyayämanquiman; porqui
noqaqa Diospita shamushqa carmi, quepatsacho quecä. Manam quiquïpamunenïllapitatsu shamorqö, sinoqaDiosmi cachamashqa. 43¿Imanirtanparlashqäcunata cäyiyanquitsu?Cäyiyanquitsoqa, yachatsicushqätamana wiyarmi. 44
naqa diablum. Pepa carmi, gustuntaruraquicayanqui. Unepita patsamdiabloqa asesinu carqan. Mana rasonpacaqcuna gustaptinmi, pëchoqa ni imarasonpa caq cantsu. Uliquillataparlarmi, imeca badulaqui nunanoquecan. Pëqa allapa ulim;natapis ulicatsin. 45Tsemi noqataqarasonpa caqta parlaptïpis,creyiyämanquitsu. 46¿Meqequicunapisnoqa jutsa ruraq canqäta, mä nïcayämë?Rasonpa caqta parlecaptï, ¿Imanirtaqcreyiyämanquitsu? 47Diospa caqcunaqawiyacuyan Dios parlashqantam; peruqamcunaqa manam wiyacuyanquitsu,porqui manam Diospatsu cayanqui—nir.
Manaraq Abraham yuriptinmi,Cristoqa carqanna
48Tsenam tse autoridacuna quenoniyarqan:—Qamqa *samaria nunam canqui.
Rasontam supëmi qamchoqa yachanniyarqoq —nir.
49Jesusnam nerqan:—Manam supëyoqtsu cä. Antis noqaqa
Papänïta respetarmi, presisaqpaq churä;peru qamcunaqa noqata manamrespetayämanquitsu. 50Manam quiquïqaashïtsu nunacuna alabayämänanta.Jucmi munan noqata alabayämänantaqa.Tseqa rasonpa caq jusgacoqmi. 51
tam rasontam niyaq: Yachatsicushqätawiyacur cäsucoq caqqa, mananamimepis wanonqatsu —nir.
52Tsenam tse autoridacuna quenoniyarqan:
8
189
q 8.58 “Quecarqäna” ninanqa, “Diosmi cä” ninanmi *hebreu idiomacho. Ex 3.14.r 9.8 Mas une caq escribishqacunachomi “llimushneru” nin.
—¡Ä ya, cananmi si cuentata qocuriyäsupëyoq caquicanqequita! Tëta Abrahampisy une *qan. ¿cushqäta wiyar cäsucoq caqqa, manamimepis wanonqatsu!’ nishpa. 53¿Acasu unetëta Abrahampeqmas puedeqcu qamcanqui! Pëqa wanushqam, y profetacunapisllapanmi wanuyashqa. ¿Qamqa picanqequitataq creyicunqui!—nir.
54Jesusnam nerqan:—Quiquilla puedeq cashqäta
alabacuptïqa, manam ni imapaqpisbalinmantsu. Noqapaqqa Papänïmi puedeqcashqäta musyatsicun. Pepaqmi qamcuna‘Diosnïmi’ niyanqui. 55Qamcunaqa manampeta reqiyanquitsu, peru noqaqa reqïmi.‘Manam reqïtsu’ niyarniqueqa, qamcunanoulichi cäman; peru noqaqa reqïmi, yparlashqantam cäsucü. 56Une tëtequicunaAbrahammi cushicorqan, que patsamanshamunäta musyarnin. Y shamuptïnäqa,masran cushicorqan—nir.
57Tsenam tse autoridacuna quenoniyarqan:—Qamqamanaran pitsqa chunca (50)
watayoqraqpistsu canqui. ¿Imanopataq tëtaAbrahamta reqinquiman carqan!—nir.
58Jesusnam nerqan:—Rasontam rasontamniyaq: Noqaqa
Abrahampismanaraq captinmi quecarqäna.q59Tseno nicuptinnam, piñacurcur Jesusta
wanutsita munarnin,qan, peru Jesusqa tsincarerqanmi.Tsepitanam templupita yarqurir, eucorqan.
Jesus cachacätsinyuriquininpita wiscuta
9 1Callipa pasarëcarnam,pita wiscuta Jesus tarerqan.
2Tsenam Jesusta *disipuluncunatapuyarqan:
—Mayestru, ¿imanirtan que nunawiscu yuricushqa? ¿Tëtanpa, mamanpajutsanrecurcu, o quiquinpajutsanrecurcu?
3Jesusnam nerqan:—Manam quiquinpa ni papäninpa ni
mamäninpa jutsanrecurtsu que nunawiscu yuricushqa, sinoqa Dios allapa
nanpaqmi 4Que patsacho canqäyaqqajunaq cuentachono carmi, cachamaqnïpamuneninta rurashaq.nam, pipis ima ruretapis puedenqatsu.5Que patsacho quecanqäyaqqa llapannunacunapa actsin cuentam cä —nir.
6Tseno nirirnam, patsaman toqarir,toqaninwan mituta rurarir wiscupanawinta laqarerqan. 7Tsepitanamnerqan:—Canan ewar Siloe nishqan quitacho
paqacaramï —nir. (“Siloe” ninanqa“Cachamushqa” ninanmi.)Tseman ewar paqacurirnam,
riquecarna cutirerqan. 8
nanam y wiscur
nam sanuna quecaqta ricarnin, quenoniyarqan:—¿Manacu queqa llimushnata
mañacur täcoq nuna? —nir.9Waquincunanam “Aumi, pemi”
niyarqan.Juccunanam niyarqan:—Manam petsu. Peru pe ricoqllam
—nir.Quiquin nunanam nerqan:—Aumi. Noqam cä —nir.10Tsenam queno tapuyarqan:—¿Imanopataq cananqa ricanquina?
—nir.11Penam nerqan:—Jesus jutiyoq nunam mituta
rurecur, nawïman laqecamorqan.
8 9
190
Tsepitanam nimarqan, ‘Siloe quitamanewecur, paqacuriquï’ nishpa. Ewarpaqacuriptïnam,morqan —nir.
12Nunacunanam queno tapuyarqan:—¿Mechotan tse nunaqa quecan?
—nir.Penam nerqan:—Manam musyätsu —nishpa.
*Fariseucuna tapupäyan tse cachacärishqa nunata
13Tsepitanam fariseucunaman tsecachacärishqa wiscuta apacuyarqan,14porqui mituta rurecur wiscuta Jesuscachacätsishqan junaqqa *jamaquijunaqmi carqan. 15Tsenam fariseucunayape tapuyarqan imanopa cachacashqacanqanta. Nunanam queno nerqan:—
morqan. Paqacuriptïnam,caramorqan —nishpa.
16Tsenam waquin fariseucunaniyarqan:—Tse cachacätsishoqniqui nunaqa
manam Diospitatsu canman; porquiDiospita carnenqa, jamacunantsicjunaqtam respetanman —nir.Peru waquincunanam queno
niyarqan:—Jutsasapa nuna carnenqa, ¿
pam tseno milagrucunata ruranman?—nir.Tseno ninacurmi, quiquincuna pura
mana acuerdutsu cayarqan. 17Yyapenam tse nunata queno tapuyarqan:—Qamqa, ¿imataq ninqui nawiquita
cachacätsimoqpaq? —nir.Nunanam nerqan:—Tse nunaqa *profetam —nir.18
qantsu tse nuna wiscu cashqanta ycachacashqana canqanta asta tëtantamamanta qayatsiyanqanyaq.19Chäriyaptinnam, queno tapuyarqan:
—¿Que nuna wamrequicunacu?¿Rasonpacu wiscu yuricorqan? ¿Ycananqa imanopataq rican? —nir.
20Tsenam tëtan y mamänin niyarqan:—Aumi. Noqacunapa wamräcunam.
Wiscum yurerqan. 21Peru cananqa¿imanoparaq nawinlläcuna rican?Manam noqacunapis musyayätsu piraqcachacätsicushqa. Quiquinta tapulläyë;pëqa poqushqa nunanam. Quiquinwillayäshï —nir.
22Tse autoridacunata mantsarninmitsenolla niyarqan, porqui puntatam tseautoridacuna queno acuerduta rurashqa
*Dios Acrashqanmi’neqtaqa pitapis ellucanantsic wayipitamqarqurishun” nir. 23Tseno captinmi, tsecachacashqa nunapa papänin mamäninqueno niyashqa cayarqan, “Poqununanam; quiquinta tapulläyë” nir.
24Tsenam tse wiscu queninpitacachacashqa nunata yape qayarir,queno niyarqan:—¡Diospaqrecur rason caqta willaquï!
Noqacunam musyayä tse nunaqajutsasapa canqanta —nir.
25Nunanam nerqan:—¿Jutsasapatsuraq o manatsuraq?
Manam musyätsu, peru imallatammusyäqa wiscu quenïpitacachacätsimashqanllatam —nir.
26Tseno niptinnam, “¿Imatataq Jesusrurashorqonqui nawiquicachacänanpaq?” nir, yape tapuyarqan.
27Penam queno nerqan:—Willayarqoqnam, peru manam
cäsuyämarqonquitsu. ¿Imanirtaqyapecuryan tapupäyämanqui, oqamcunapis pepa disipuluncunaquetacu munayanqui? —nir.
28Tseno niptinnam, fariseucunainsultar niyarqan:—¡Qamchi pepa disipulonqa canqui!
¡Noqacunaqa Moisespa disipuluncunamcacuyä! 29Noqacunaqa musyayämi
9
191
s 9.35 Waquin une escrituracunacho “Diospa tsurin” nin.
Moisesta Dios parlapashqanta. Tsenunaqa ¿piraq cacunpis? Manammusyayäpistsu mepita shamushqantapis—nir.
30Tsenam queno nerqan:—
pis mana musyayanqequita, perunoqallätaqa pemi ricachacaratsimarqon.31¡Musyantsictaq jutsasapacunataqaDios mana wiyanqanta!
nincunallatam Diosqa wiyan. 32Manamni imepis wiyashqatsu cantsicnoqallätano wiscu yuricushqa nunatapipis cachacätsishqanta. 33Diospitashamushqa mana carqa, manamquecunata rureta puedinmantsu —nir.
34Tse nishqanta wiyecurnam, quenonicurcuyarqan:—¡Qamqa yuriquiniquipita patsam
jutsasapa canqui! Tseno quecar,¿imanopam noqacunatayachatsiyämanqui! —nir.Tsenomi *ellucayänan wayipita
qarquriyarqan.
Mana creyicoqcunawiscu cuentam cayan
35Tse nunata qarquyashqanta Jesusmusyarerqanmi. Y pewan toparirmi,queno nerqan:—¿*Diospita Shamushqa Nunamans
marcäcunquicu? —nir.36Nunanam nerqan:—Tëte, ¿pitan tse nunaqa peman
marcäcullänäpaq? —nir.37Jesusnam nerqan:—Peta ricashqanam canqui; noqam
cä, canan qamwan parlecaq —nir.38Nunanam Jesuspa nopanman
qonquriquicur, nerqan:—Teyta, qamman creyicüllämi
—nishpa.
39Jesusnam nerqan:—Noqam que patsaman shamushqa
cä nunacunata jusganäpaq.curmi, wiscu cuenta quecaqcunacäyicuyanqa,nam wiscu cuenta ticrariyanqa —nir.
40
nanam Jesus nishqanta wiyarir, quenoniyarqan:—¿Qamqa pensanqui noqacuna wiscu
cuenta cayanqätacu? —nir.41Jesusnam nerqan:—Sitsun wiscu cuenta cayanquiman,
manam jutsequicunapita culpayoqtsucayanquiman; peru noqacunaqa manamwiscunotsu cayä niyanqequirecurmi,
qui —nir.
Üshancunapa alli mitseqnin
10 1“Rasontam rasontamniyaq:Üshacunapa canchanman pipis
puncunpamana yecur, ladupa yecoqqasuwamy ranchadormi. 2Peru puncunpayecoqqa üshacunapamitseqninmi. 3Mitseqyecunanpaqmi puncuta quichan täpacoq.Tsemitseqnin parlaptinmi, üshancunapisreqiyan; y üshancunata jucllellapayanjutinpa jutinpa qayarmi, canchanpitajorqan. 4Llapan üshancunata jorqurirnam,üshancunapa puntancunata ewan.Parlashqantawiyarninmi, üshancunaqatiyan. 5Perumana reqishqan nunataqamanamnunca qatiyantsu. Antismantsacarmi, coricuyan; porquimanamreqiyantsu tse nunapa shiminta” nir.
6Tseno nirmi,corqan. Peru pecunamanamcäyiyarqantsutse yachatsicushqan ima ninan canqanta.
*Jesucristoqa alli mitsicoq cuentam7Tsemi yape yachatsicurnin, Jesus
nerqan: “Rasontam rasontam niyaq:
9 10
192
t 10.8 Quecho parlan “Diospaqmi willacü” nir, ulicoqcunapaq. u 10.12 Riquë notataMt 10.16.
Noqaqa üshacunapa canchanmanyecuna puncu cuentam cä. 8Manaraqnoqa shamuptï punta shamoqcunaqallapanpis suwan y ranchadormicayarqan;t y manam parlayashqantapisüshacuna wiyayarqantsu. 9Noqaqaimeca canchaman yecuna puncucuentam cä; y pipis tse puncupa yecorqasalbaconqam. Y yecurnin yarqurirninpis,alli pastuta üshacuna tareq cuentamcanqa.
10“Suwacoqqa shamurmi, üshacunataapacurnin wanutsir ushacäratsin; perunoqaqa shamushqä nunacunata wiñepacawatseqmi. Tsemi imepis Diostacäsucur, cushi cushina cawayanqa.11Alli caq mitseq cuentam noqaqa cä. Yalli mitseqqa üshancunarecorqawanurpis wanurinmanmi. 12Peruqellellapaq mitsipäcoqqa manaquiquinpa üshan captinmi, atoqu
shamoqta riquecurnin, üshacunatadejarïcur ewacun.man chëcur tsarita munar,cun. 13Tse nunaqa qellellapaqmitsipäcushqa carmi, üshacunapaqmana imapis qocushpa jaqiricurewacun.
14-15“Alli mitseq cuentam noqaqa cä.Imanomi Papänï noqata reqiman ynoqapis Papänïta reqï, tsenollamnoqapis üshäcunata reqï; y pecunapisnoqapa carmi, reqiyäman.curmi noqaqa wanushaq. 16Masüshäcunapis capamanmi manaraq quecanchaman ellucayämushqacuna;presisanmi pecunatapis pushamunä.Parlashqäcunata cäyiyanqam. Tsenamjuc canchallachona cayanqa; noqallammitseqnincuna cashaq.
17“Nunacunapaqrecurmi noqawanushaq y cawarimushaq. Tserecurmi
*Dios Yaya cuyaman. 18Quiquïmunaptïmi, wanutsiyämanqa, manampecuna munarnintsu. Munarinällamwanïpis, y munarinällam cawarimipis.Tseno cananpaqmi Papänïmandamashqa” nir.
19Jesus tseno niptinnam,cuna mana acuerdu carnin, yape
riyarqan. 20Atscaqmi queno niyarqan:—¿Imapaqnataq parlanqantapis
wiyayanqui? Pëqa supëpa muneninchocarmi, pasepa locuyäcurishqa —nir.
21Waquincunanam niyarqan:—Supëyoq carqa, manam tseno
yachatsicunmantsu. ¿napa nawinta supë cachacätsinmancu?—nir.
Jesusta qompeta munayan22
qan *Templupa aniversariun estata.Tseqa tamya tiempuchomi quecarqan.23Tsechonam *templupa Salomon
qan. 24Tsenam autoridacuna Jesusmanjiruroq ellucarir, queno niyarqan:—¿Imecamayaqtaq que
yarpacachëllacho catsiyämanqui? Qam*Dios Acrashqan carnenqa, mä cananclaru willecayämë —nir.
25Jesusnam nerqan:—Willayashqanam cayaq, peru
qamcuna manam creyiyämarqonquitsu.Papänïpa poderninwan milagrucunataruranqämi musyatsiyäshunqui noqa picanqäta. 26Peru qamcunaqa manamcreyiyämanquitsu, porqui manamüshäcunatsu cayanqui. 27Parlanqätamüshäcunaqa wiyayan. Pecunatam noqareqï, y pecunam noqata qatiyäman.28Noqaqa wiñe cawaquitam qoshaq, y
10
193
v 10.34 Sal 82.6.
manam imepis jipaquiman ewayanqatsu, ymanam ni pi podernïpita qochimanqatsu.29
pis mas puedeqmi.pita manam ni pi qochita puedenqanatsu.30Dios Yaya y noqa jucllellam cayä—nir.
31Tseno nicuptinnam, tse autoridacunarumita yape tsariyarqan Jesusta qomparwanutsiyänanpaq. 32Tsenam Jesus nerqan:—
cunacho atsca shumaq milagrucunätanoqa rurashqa cä. ¿Meqan milagrururanqäpitataq canan qamcunaqompayämanqui? —nir.
33Pecunanam niyarqan:—Manam ni meqan shumaq milagru
rurashqequipitatsu qompayashqequi;sinoqa Diospa contran parlaptiquim,porqui qamqa nunalla quecarmi, ¡Diostucunqui! —nir.
34Jesusnam nerqan:—*Leyniquicunachomi queno
escribirëcan: ‘Noqam nerqä qamcunaqadioscunam cayanqui’v nishpa.35(*Diospa palabranqa rasonpa carmisiempri cumplicanqa.) Si tsepinpalabranta chasquicoqcunata Diosnerqan ‘dioscunam cayanqui’ nishpa,36qamcunaqa, ¿imanirtaq Dios acramarque patsaman cachamashqa quecaptin‘Diospa tsurinmi cä’ niyapteq, ‘Diospacontranmi parlecan’ niyämanqui?37Papänï mandamashqancunata manaruraptïqa, amapis creyiyämëtsu, 38perupe mandamashqancunatam noqa rurecä.Tsemi noqata mana creyiyämarnïpis,milagrucunata rurashqärecur creyicuyë.Tseno creyicurmi, cäyiriyanqui noqachoDios Yayä canqanta y pëcho noqacanqäta —nir.
39Jesus tseno niptinnam, yape presutsarita munayarqan, peru safarmipecunapita eucorqan.
40Tsepitanam yape Jordan mayupawac tsimpanman eucorqan. Maspuntatam tsecho nunacunata Juanbautisarqan. Tseman chärirnam, tsechoquedacorqan. 41Tsemannam atscaqnunacuna ewayarqan, queno ninacur:—Bautisacoq Juanqa manam ni ima
milagrucunata rurarqantsu. PeruJesuspaqqa rasonpa caqtam willacushqa—nishpa.
42Y atscaq nunacunam Jesusmancreyicuyarqan tsecho.
Lazaru wanuquicun
11 1Betania marcachomi Lazarujutiyoq nuna qeshyecarqan. Tse
marcachomi Maria y nanan Martatäräyarqan. 2Tse Mariaqa pucutaqperfumiwan Teyta Jesuspa chaquintallushir aqtsanwan tsaquitseqmi carqan.Tse qeshyecaq Lazaroqa pepa turinmicarqan. 3Tsenam tse panincuna jucnunata cachayarqan Jesusman, quenowillacoq:—Tëte, cuyanqequi Lazarum lastima
qeshyecan —ninanpaq.4Tseta wiyarninnam, Jesus nerqan:—Tse qeshyawanqa manam
wanushqa quedaconqantsu, sinoqanunacunam Diospa puedeq quenintaricayanqa, y tserecurmi tsurinpa puedeqquenintapis ricayanqa —nir.
5Jesusqa allapam cuyarqan Martata,nanan Mariata y turin Lazaruta 6Lazaruqeshyecanqanta willecayaptinpis, ishque
qan. 7Tsepitanam *disipuluncunataqueno nerqan:—Acu,
siaman —nir.8Disipuluncunanam niyarqan:—Mayestru, ¡tutellaran tsecho
autoridacuna tsampir,
10 11
194
quita munayarqon! ¿Tseno quecaptincucutita munanqui! —nir.
9Jesusnam iwalatsicur nerqan:—¿Manacu juc junaqcho chunca
ishque (12) öranpin actsicho cantsic? Ytse actsicho purerqa,tsictsu; porqui atsicyaq munduchocarmi, llapanta alli ricantsic. 10Perupaqaschono pureqcunaqa ishquiyanqam,mana actsichono carnin —nir.
11Tsecunata nirirnam, queno nerqan:—Amiguntsic Lazaroqa punicanllam,
peru ewarmi riyaratsimushaq —nir.12Tsenam disipuluncuna niyarqan:—Punicarllaqa, cachacärenqachi, Tëte
—nir.13Peru Jesus nenqanqa Lazaru
wanushqanam ninanmi carqan; y
canqanllatam pensayarqan. 14Tsenamalli cäyiyänanpaq Jesus nerqan:—Lazaroqa rasonpam wanushqa. 15Y
qamcunarecurmi cushicü Lazarupawaninin öra tsecho mana quecanqäta.Cananmi si,qui. Y canan acu ewashun Lazarucaqman —nir.
16Tsenam disipulu mayincunata“Millish” niyanqan Tomas quenonerqan:—
runtsicwan; pewanmi mechopisushacärishun —nir.
Jesusqa wiñepa cawatsicoqmi17Disipulucunawan Jesus chärirnam,
musyarerqan Lazaru chuscu junaqna*sepulturacho pamparanqanta. 18
runollam. 19Tsemi Jerusalenpitaautoridacuna atscaq ewar, Mariata yMartata turin wanushqanpita shoqaryanaqëcayarqan. 20Jesusyecurëcanqanta musyarirnam, Martaewarqan taripaq, peru Mariaqa
wayinchomi quecarqan. 21MartanamJesuspa nopanman chärir nerqan:—Teyta,
quiman carqan, manam turilläwanunmantsu carqan. 22Peru noqa
queqa wiyashonqequita —nir.23Jesusnam nerqan:—Turiqueqa cawarimonqam —nir.24Martanam nerqan:—Aumi, musyämi.
cuna cawarimunan junaqcho turilläcawarimunanta —nir.
25Tsenam Jesus nerqan:—
tseqninmi cä, y wiñepa cawatsicoqmicä. Noqaman marcäcoq caqqawanurninpis, wiñe caweyoqmi canqa.26Meqan nunapis noqaman marcäquicarcawacorqa, manam wiñepatsuwanushqa quedaconqa. Marta, ¿quicu tse nenqaqta? —nir.
27Martanam nerqan:—Aumi, Teyta, noqa creyïmi que
patsaman shamunanpaq caq *DiosAcrashqan tsurin canqequita —nir.
Jesus waqan Lazarupaq28Tseno nirirmi, eucorqan nanamMaria
qayaq, y rinrinllachomi queno nerqan:—Mayestruntsicmi chämushqa.
Qayashunquim —nir.29Tseno willariptinnam, Mariaqa
jinallacho sharcur coripa ewarqanJesusman. 30Jesusqa Betaniamanmanaraq yecur,choran quecarqan. 31Tsenam Mariapa
naqa, Maria ras sharcurcur eucoqtaricarnin qepanta ewayarqan “Turinpamparanqanmanchi yä ewan waqacoq”nishpa.
32Marianam Jesus quecanqanmanchärir, ricarir, nopanman qonquriquicurnerqan:
11
195
w 11.47 Sanhedrenqa carqan corti supremanomi *israel nunacunapaq.
—Tëte,man carqan,tsu carqan —nir.
33Tsenam Mariata y pewan ewaqreqishqa nunacunata waqaqta riquecur,
cur, 34queno taporqan:—¿Memantaq pampayarqonqui?
—nir.Pecunanam niyarqan:—Tëte, acu ricatsiyashqequi —nir.35Jesusnam waqarqan. 36Tsenam tse
reqishqa nunacuna niyarqan:—¡Ricayë, imalayaparaq Lazaruta
cuyarqan! —nir.37Y waquincunanam queno niyarqan:—Que nunam wiscuta cachacätserqan.
¿Manatsuraq imallatapis ruranmancarqan Lazaru mana wanunanpaq?—nir.
*Jesucristu Lazaruta cawaritsin38Jesusnam masraq shonquncho
llaquir Lazaru pamparëcanqanmanewarqan. Tseqa juc machemi carqan. Yjuc jatun rumim puncunta tsapararqan.39Tsenam Jesus nerqan:—Tsaparaq rumita jorqayë —nir.Difuntupa panin Martanam queno
nerqan:—Tëte, allapanachi yä asyan, porqui
chuscu junaqnam wanonqan —nir.40Jesusnam queno nerqan:—¿Manacu nerqoq noqaman
marcäcurnenqa, Diospa allapa puedeqquenintam ricanqui! —nir.
41
nam, rara sieluman ricarcur Jesusqueno mañacorqan:—Papällä, mañaconqaqta
coq. 42
qequita; peru tseta nireq quecho quecaq
quita creyiyänanpaqmi —nir.43Tseno mañacurirnam, fuertipa
queno nerqan:—¡Lazaru, yarqamï! —nir.44Tsenam cawarir yarqamorqan
ratashcunawan chaquinpita maquinyaqlimpu wancushqa y capirosashqa.Tsenam Jesus nerqan:—Canan purinanpaq pascariyë —nir.
Jesusta wanutsiyänanpaq yachatsinacuyan
(Mateo 26.1–5; Marcos 14.1–2;Lucas 22.1–2)
45Mariata yanaqäyänanpaq ewaqatscaq autoridacunam Jesus ruranqantariquecurnin, peman creyiquicuyarqan.46Peru waquin caqcunanam *naman ewar, willacuyarqan Jesusrurecushqanta. 47Mandacoq caq*saserdoticuna y fariseucuna tsetamusyarirnam, waquin autoridacunataqayatsiyarqan *Sanhedrin nishqancortichow sesionta rurayänanpaq.Ellucarirnam niyarqan:—¿Imatataq tse nunata rurecuntsic!
¡Atsca milagrucunatataq rurecun!48Mana imanashqaqa, llapanpispemanmi creyicurcuyanqa. Tsenam*Romanucuna shamicur *templuntsictajuchucacharcurnin, llapantsictaushacätsimäshun —nir.
49
cuna quecarqan Caifas jutiyoq nuna.Pemi queno nerqan:—¡
yanquitsu 50ni cäyiyanquitsu! Mejormicanqa llapantsic israel nunacunaparantintsic juc nunalla wanunanllapantsic ushacänantsic cuenta —nir.
51Tseta manam quiquinllapitatsuparlarqan, antis, mas mandacoq caq
11
196
x 11.55 Pascua estata chasquiyänanpaqqa Diospaq limpiu cayänanpaqmicostumbrincunamanno alistacuyarqan.
saserdoti tse wata captinmi, Dios tsenoparlecatserqan “Jesusllam israelnunacunapaqrecur wanonqa” nir. 52Ymanam israel nunacunallapaqtsutsenoqa canan carqan, sinoqa enteru
cunata ellunanpaqwanmi. 53Tse
yarqan Jesusta wanutsiyänanpaq.54
llapa purerqan. Y tsepitam eucorqantsunyaqcho quecaq Efrain marcaman.Tsechomi disipuluncunawanquedacuyarqan.
55Israel nunacunapa *Pascua estancunata selebrayänanpaq ichicllanampishicarqan. Tsemi jinantinpita
qan. Tsechonam tse Pascua estatashuyarnin, costumbrincunamannolimpiacur alistacuyarqan.x 56TsechonamJesusta ashiyarqan. Mana tarirninnam,templucho quiquincuna pura tapunacurqueno niyarqan:—¿Imataq qam ninqui? ¿Jesusqa queestaman shamonqatsuraq o manatsuraq? —nishpa.
57Mandacoq caq saserdoticuna yfariseucunam queno mandacushqacayarqan:—
nenqa, willacayämutsun presuapatsiyämunäpaq —nishpa.
Pucutaq perfumita Jesuspa chaquinman Maria jichan
12 1*Pascua estapaq joqtajunaqllana pishicaptinnam,
Betania marcaman Jesus ewarqan.
qan Lazaru yacharqan. 2Tsechomimiquita arucuyarqan Jesusta
combidayänanpaq. Martanam mesamansirwicorqan. Y Jesuswanmi Lazarupismesacho miquicayarqan. 3TsemanmiMaria chärerqan nardu püru nishqan
wan. Tse perfumiwanmi Jesuspachaquinta llushiporqan. Aqtsanwannamtsaquitsiporqan. Y wayi juntam tseperfumi shumaq pucutäcorqan. 4TsemiJesusta entregaq caq *disipulun *JudasIscariote queno nerqan:
5—¿tsictsu, tse qellewanwactsacunatayanapanapaq! Que perfumipa chanenqa jucwäta uryapucur ganansianomi cashqa—nir.
6Peru Judasqamanamwactsacunatarasonpa ancupartsu tseno nerqan, sinoqasuwa tesoreru carmi, imepis qoyanqanqelleta pacaq. 7Tsenam Jesus nerqan:—Ama quewarmi ruranqanta piñëtsu,
queno ruramarnïmi alistaramashqapampacäcunäpaq. 8Wactsacunaqaimeyaqpis qamcunawanmi quecayanqayanapayänequipaq, peru noqaqamananamqamcunawan cashaqnatsu—nir.
Lazaruta wanutsita munayan9Betaniacho quecanqantamusyarirnam,
atscaq *israel nunacuna ewayarqan Jesusricaq. Y Lazarutapis riquetammunayarqan,wanushqanpita Jesus cawaritsimonqantamusyarnin. 10Tsemimandacoq caq*tapis wanutsishunmi” nishpa. 11PorquiLazaruta cawaritsishqa captinmi, atscaqisrael nunacuna pecunapita waqtsacäcurir,Jesusmanmarcäcuyarqan.
Jerusalennam atscaqnunacunawan Jesus yecun
12Atscaq nunacunam ewashqacayarqan Jerusalenman esta pasaq.
11 12
197
y 12.13 Sal 118.25-26. z 12.15 Zac 9.9. a 12.20 Grecia nasion nunacunaqa manam Israelcastapitatsu cayarqan.
man Jesuspis yequicanqanta. 13Tsenampalmerapa raprancunawan Jesustachasqueq yarquyarqan. Queno nishpambibayarqan: “¡Alabashun Diospashutincho shamoqta! ¡Alabecuyaqmiisrael nunacunapa reynin!”y
14Tsenam pollinu ashnuta taririr,Jesus montarqan. Tseno cananpaqmi*Diospa palabran queno escribirëcan:
15 “Ama mantsacuyëtsu, Sion nishqanmarcacho täraq nunacuna.
Reyniquicunam pollinu, ashnunmontashqa shamican”z nishpa.
16Disipuluncuna manam tse öracäyiyarqantsu Jesus rurashqancunata,peru wanonqanpita cawaririptinran,yarpäriyarqan peta tseno pasananpaqDiospa palabrancho escribirëcanqanta.Jina tse nenqannollam susedicorqan.
17Lazaruta Jesus cawaritsenqanta ricaq
yarqan ricayanqanta. 18Tsemi atscaqnunacuna Jesusta chasqueq ewayarqanporqui musyariyarqanmi tse milagrutarurashqanta. 19Tsenam *fariseucunaquiquincuna pura queno ninacuyarqan:—¿Imanotaq cashun! ¡Llapannataq tse
nunata qaticurcuyan! —nir.
“Wanuquinïqa muru cuentam canqa” nin Jesus
20Tse esta selebrayanqanmanmiGreciaa nasion nunacunapis ewayashqacayarqan Diosta adoraq. 21PecunamGalilea marcapa estansian Betsaidachoyuricoq Felipiman ewarnin, mañepaniyarqan:—Tëte, Jesuswanmi noqacunapis
toparita munalläyä —nir.22Tsenam Andresta willaq ewarqan
Felipi. Y ishcancunam ewar, Jesusta
willayarqan. 23Tsenam Jesus quenonerqan:—Canan si tincuramunna öra
*Diospita Shamushqa Nunapa alliqueninta ricayänanpaq. 24Rasontamrasontam niyaq: Triguta mururishqaqaallpacho ushacärirmi, tse murupitajucna jeqaramur espigarir, mas atscagranutana jitecun;qaqa murullam quedarin. 25Pipis quepatsallacho caweninta cuyaq caqqa, wacbidacho cawenintam oqranqa; peru quepatsacho caweninta mana cuyaq caqqa,wac bidachomi wiñepa cawanqa. 26Pipissirwimë munaq caqqa noqataqatimätsun. Y mechomi noqa cashaq,tsechomi pepis quecanqa; y tsenosirwimaqtaqa Papänïpis cuyanqam.
*Jesucristu willacun wanutsiyänanpaq caqta
27“¡Shonqüchomi allapa llaquina!Peru tseno quecarpis, manam‘Salbecamë’ nishaqtsu Papänïta, porquitsepaqmi que patsaman shamushqa cä.28Antis quenomi nishaq: ‘Papä, ¡puedeqqueniquita ricatsiquiquï!’ nir.Tsenam sielupita queno parlamoqta
wiyayarqan: “¡Ricatsicushqanam cä! Yyapepis ricatsicushaqran” neqta.
29Tseta wiyecurnam, tsecho quecaqnunacuna niyarqan:—Rayum carqon —nishpa.Waquinnam niyarqan:—Juc *anjelmi Jesusta
parlapämorqon —nir.30Tsenam Jesus nerqan:—Manam noqarecurtsu tseno sielupita
parlapämarqon, sinoqa qamcunarecurmi.31Cananmi si que patsacho nunacunajusgashqa cayanqa; y pecunachomandacoq diablupis bensishqam canqa.
12
198
b 12.38 Is 53.1. c 12.40 Is 6.10.
32Y sharcaratsiyämaptinmi, atscaqnunacuna noqaman creyicuyanqa —nir.
33Tseno nirnenqa, Jesus cäyitsicorqanimano wanutsiyänanpaq caqtam.34Nishqanta wiyaqcunanam niyarqan:—*
tsic: ‘*Dios Acrashqanqa wiñepamcawanqa’ nir. Y qamnataq ninqui,‘Diospita Shamushqa Nunataqasharcatsiyanqam’ nir. ¿Pitaq tseDiospita Shamushqa Nunaqa?
35Tsenam Jesus nerqan:—
cunam cä, peru ichicllanam pishicaneucunäpaq. Tsemi actsiquicunacanqäyaq allita rurayë llutan rurecunamana bensiyäshunequipaq. Porquillutan ruraqcunaqa paqaschono carmi,musyayantsu imata rurayanqantapis.36Quecho canqäyaq marcäcuyë noqaactsiquicunaman, qamcunapis actsicuenta cayänequipaq —nir.Tseno nirninnam,
pita illaricurcorqan.
Creyicuyantsu Jesusman37Tsetsica milagrucunata ruranqanta
riquecarpis, nunacuna manam Jesusmancreyiyarqantsu. 38Tsenomicumplicärerqan *profeta Isaias quenoescribishqan:
“Teyta, ¿picunaraq creyiyanqawillaconqantsicta?
¿Manacu llapan nunacunaricayashqa puedeq queniquita,Teyta?”b nir.
39Tsemi nunacuna manacamapucäyarqantsu creyiquita. Jinaquenopis Isaias escriberqanmi:
40 “Nunacunapa nawincunatam Dioswiscuyätsishqa,
y shonquncunatanamrumiyätsishqa.
Tseno carmi, nawincunapisricanqatsu
y shonquncunapis cäyenqatsu.Tseno carmi juclaya ticrayantsusalbacuyänanpaq”c nir.
41Jesuspa puedeq queninta Diosrebelashqa captinmi, Isaias Jesuspaqtseno willacorqan.
42Imano captinpis, asta presisaqautoridacunapis atscaqmi Jesusmancreyicuyarqan. Peru fariseucunatamantsarninmi, defrenteqa Jesusmancreyicuyanqanta willacuyarqantsu,porqui mantsayarqanmi *ellucayänanwayipita qarquyänanta. 43Pecunaqaichicllam gustayaq Diospita alabashqaqueta; masqa gustecuyaq nunacunapeqalabashqa quetam.
Diosmi castiganqa palabranman mana creyicoqcunata
44Tsenam fuertipa Jesus nerqan:“Noqaman marcäcoq caqqa,cachamaqnï *Dios Yayamanmimarcäcun; manam noqallamantsu.45Noqata ricamaq caqqa, cachamaqnïDiostapis ricanmi. 46Noqaqa actsicuenta canäpaqmi nunacunamanshamushqa cä. Y pipis noqamanmarcäcoq caqqa,natsu canqa.
47“Peru noqa yachatsicushqäcunatawiyecar, mana cäsucoqcunataqa manamnoqatsu jusgashaq; porqui nunacunatasalbanäpaqmi que patsaman shamushqacä, manam castiganäpaqtsu. 48Noqatachiquimarnï, parlashqäta mana wiyacoqcaqtaqa, jucmi jusganqa. Y juisiujunaqchomi que parlashqäcunaqajusganqa. 49
peqtsu yachatsicü, sinoqa cachamaqnïDios Yayam mandamashqa nenqanllatayachatsicunäpaq. 50Y musyämi
12
199
d 13.18 Sal 41.9.
Papänïpa mandacushqancunaqa wiñecawepaq cashqanta. Tsemi Dios Yayanimashqannolla willapäcü” nir.
Sirwicoq canapaq Jesus yachatsicun
13 1Ichicllanam pisherqan *Pascuaesta qallananpaq. Jesusqa
musyarqanmi wanurir que patsapitaeucur *Dios Yayaman cuticunanta. Pëqaimepis que patsacho peman llapancreyicoqcunata cuyarqam y tsenollamimecamayaqpis cuyanqa.
2Tsechonam *disipuluncunawan Jesussena miquita miquicayarqan. Simonpatsurin *Judas Iscariotitam diablu
paq. 3Jesusqa musyarqanmi Dios Yayallapanta dispunir pepa maquinmanchurashqanta, y Diospita shamushqanta ypeman cuticunanta. 4
qanpita sharcurcur, mantunta qoturicur,towallata tseqllanman churacurcur,5labatoriuman yacuta winaricur,
qan, towallawan tsaquitsir tsaquitsir.6
nam, Pedroqa queno nerqan:—Teyta, ¿noqapa chaquitacu qam
paqamunqui! —nir.7Jesusnam nerqan:—Que rurecanqäta manaran qam
canan cäyinquiraqtsu; peru imecarpiscäyirinquim —nir.
8Pedrunam nerqan:—¡Noqapa chaquïta manam nunca
paqamunquitsu! —nir.Jesusnam nerqan:—Chaquiquita mana paqamupteqqa,
manam noqapatsu canqui —nir.9Simon Pedrunam nerqan:—Tsepenqa Teyta, maquitapis
peqätapis paqecallämï; amachaquillällataqa —nir.
10Jesusnam nerqan:—Pipis bañacushqana carnenqa,
chaquinllatanam paqacunan, limpiu car.Qamcunaqa bañacushqa cuentanomilimpiu shonquna cayanqui. Peru manamllapequicunatsu.
11
ninmi, Jesus tseno nerqan: “Perumanam llapequitsu limpiu shonqucayanqui” nishpa.
12Llapanpa chaquincunata paqarusharirninnam, mantunta yacacurcur,yape täcurir queno nerqan:—¿Cäyiyanquicu imanir qamcunata
queno rurayanqaqta? 13Qamcunamniyämanqui: ‘Mayestrullä y Teytallä’nishpa. Tsenoqa niyämanqui rasontam,porqui niyämanqequinomi rasonpa cä.14Imanomi noqa mayestriquicuna ytëtequicuna quecarnin, chaquiquicunatapaqamorqö, tsenolla qamcunapis jucniqui
yanqui. 15
yarqoq qamcunapis,cuyänequipaq. 16Rasontam rasontamniyaq: Patronninpitaqa sirweqnin manammas presisaqtsu; mandaqninpitaqamanam mandadun ruraqtsu mas presisaq.17Nishqäta cäyir rurarqa,qam cawacuyanqui.
18“Quetapis niriyashqequi; y manamllapequipaqtsu nimushaq, porquiqamcunata acrashqa cayarniquim noqareqiyaq. Tsemi *Diospa palabranpiscumplicärenqa: ‘Noqawan miquicaqnunam conträ shäricurconqa’d nenqan.19Tsecuna manaraq pasacuptinmi,willayaq. Y susedicuriptinnam,creyiriyanqui noqa pi canqäta. 20
tam rasontam niyaq: Noqa cachashqätapipis chasquerqa,man. Noqata pipis chasquimarqa,cachamaqnïtam chasquican” nir.
12 13
200
e 13.23 Tse Jesuspa laduncho caq carqan que libro escribeq Juanmi.
Jesus willacun Judas ranticunanta(Mateo 26.20–25; Marcos 14.17–21;
Lucas 22.21–23)21Tseno nirirnam, shonquncho allapa
llaquicurnin, Jesus claruna queno nïcorqan:—Rasontam rasontam niyaq:
napita jucniquim ranticamanqa.22Tsenam disipuluncuna jucnin jucnin
yarpacachar ricaränacuyarqan,“¿meqantsicpaqraq Jesus tseno parlan?”nirnin. 23Mas cuyë caq disipulunmiJesuspa laduncho micur quecarqan.e24Petanam Simon Pedru señastarurarqan pipaq parlecanqata Jesustatapunanpaq. 25Tsenam pëqa maswitïcur, queno taporqan:—Teyta, ¿Pitaq canqa? —nir.26Jesusnam queno nerqan:—Tantata ushmaratsir, qonqä caqmi
canqa —nishpa.Tseno nirninnam, tantata ushmaratsirnin,
Simonpa tsurin Judas Iscariotita qorerqan.27Y tantata Judas chasquiriptinnam, pemandiablu yecurerqan. Tsenam Jesus nerqan:—Ruranequita jinallacho rurë.28Peru tsechomiquicaqcunamanam ni
meqanpis cäyiyarqantsu Jesus tsenonishqanta. 29Qelle tsaraq tesoreru captinmi,
qan: “Jesusqa nerqon Pascua estapaqimallatapis rantipäcamunanpaqchi” o“wactsacunata qaraq ewananpaqchi” nir.
30Tsenam Jesus qarashqan tantatamicurirnin, Judas jeqarerqan. Ypaqasnam carqan.
Jesus yachatsicun juc mushoq mandamientuta
31Judas jeqariptinnam, Jesus nerqan:—Cananmi si *Diospita Shamushqa
Nuna puedeq canqanta ricayanqa. JinaDiospa puedeq queninta pëcho ricayanqa.
32Sitsun noqacho Diospa puedeq quenintaricayanqa, quiquin Diospis noqapapuedeq quenïtam ricatsiconqa.nam pishin tseta llapanpis ricayänanpaq.33Cuyë wamralläcuna, ichicllanam pishinqamcunata jaqiriyänaqpaq. Tsenamashiyämanqui peru tse autoridacunatanenqänollam qamcunatapis canan niyaq:Noqa ewanqämanqa manam qamcunashayämita puediyanquitsu. 34Cananmi sijuc mushoq mandamientuta qoyaq:
yanqui. Qamcunata noqa imanomicuyayarqoq, tsenolla jucniqui jucniquicuyanacuyanqui. 35Sitsun qamcunajucniqui jucniqui cuyanacuyanqui, llapannunacunam musyariyanqa noqapadisipulücuna cayanqequita.
Pedruta Jesus “Negamanquim” nin(Mateo 26.31–35; Marcos 14.27–31;
Lucas 22.31–34)36Simon Pedrunam taporqan:—Teyta, ¿metataq ewanqui? —nishpa.Jesusnam nerqan:—Noqa eucunqämanqa canan manam
qatimeta puedinquitsu; peru tsepitaranqatimarnï, shamunqui —nir.
37Pedrunam nerqan:—Teyta, ¿manacu cananqa qamta
qatita puedï? ¡Noqaqa qampaqrecurmiwanurishaqpis! —nir.
38Tsenam Jesus nerqan:—¿Rasonpatsuraq noqapaqrecur
wanurinquiman? Rasontam rasontamneq: Manaraq gallu cantaptinmi, quimacuti negamanqui.
Jesus willacun “Noqam Diosman näni cä” nishpa.
14 1*Disipuluncunatanam Jesusnerqan: “Ama llaquicuyëtsu.
Diosman y noqaman marcäcuyë.
13 14
201
2Papänï yachanqanchomi atscawayicuna can. Mana tseno captenqa,manachi willayaqmantsu. Y ewarmi,
paq. 3Ewarir alistar usharirnam,shaq pushacuyänaqpaq. Noqacanqächonam qamcunapis cayämunqui.4Y musyayanquim meta ewanäta ymepa näni canqanta” nishpa.
5Tsenam Tomas nerqan:—Tëte, ¡manam musyayätsu meman
ewanequita! ¿Tsetsuraq musyayämanmeqan näni canqantapis! —nir.
6Jesusnam nerqan:—Noqam näni cuenta cä. Rason caqta
willacoqmi cä. Jina caweniquicunapisnoqam cä. Y noqaman marcäcurllampipis *Dios Yayaman chäyanqa. 7Noqatareqimarnïqa Papänïtapis reqiyanquim.Cananpitanam Diosta reqiyanqui, yriquecayanquinam —nir.
8Tsenam Felipi nerqan:—Tëte,
tana. Tsellatanam munayä —nishpa.9Jesusnam nerqan:—Felipi, unena qamcunawan
quecaptïpis, ¿manacu reqiyämarqonqui?Pipis noqata ricamarnïqa Dios Yayatapisricashqam. Tseno quecaptenqa, ¿taq nimanqui ‘Dios Yayata ricatsiyämë’nirnin? 10¿Manacu nishqaqta creyinqui?Noqam Dios Yayawan jucllella cayä;pemi noqawan jucnolla. Manamquiquillapitatsu qamcunata parlapashqacayaq. Dios Yaya noqawan jucnollacarninmi puedeq queninwan noqawanimatapis ruran. 11Creyiyämë niyanqaqtanoqam Dios Yayawan quecä, y peminoqawan quecan. Peru niyashqaqtawiyecar mana creyirnenqa, milagrucunarurashqäta ricashqa carninllapiscreyicuyë. 12Rasontam rasontam niyaq:Pipis noqaman marcäcorqarurashqäcunatanomi ruranqa. DiosYayaman cuticuptïpis, noqapita mas
atsca milagrucunatam ruranqa. 13Y
queqa, munayanqequicunatarurashaqmi. Tsenam noqarecurnunacuna Dios Yayata alabayanqa.14Imatapis jutïcho mañacayämaptiqueqarurashaqmi —nir.
Jesus änicun *Santu Espirituta cachamunanpaq
15“Cuyamarnïqamandacushqäcunatamcäsucuyänequi. 16Y noqanamDios Yayatamañacamushaq yanapayäshoqniquiEspirituta cachamunanpaq. Pewannamimecamayaqpis cayanqui. 17Pëqa rasoncaqtamusyatsicoq Santu Espiritum. Diosmanmana creyeqcunaqa tse Espiritutamanamchasquita puediyantsu, porquimanamricayantsu ni cäyiyantsu. Peru qamcunaqareqiyanquim. Pëqa qamcunawanmi yachan.Y qamcunachomi quecanqa.
18“Manam japallequicunallatatsujaqiriyashqequi. Cutimushaqmi. 19
llanam pishin eucunäpaq, y nunacunamananam ricayämanqanatsu. Peruqamcunaqa cuentatam qocuyanqui noqaqamcunacho quecanqäta. Noqa wiñecaweyoq captïmi, qamcunapis wiñepacawayanqui. 20Tsepinmi qamcunamusyariyanqui Papänïwan noqacanqäta,quita y qamcunacho noqa canqäta.21Pipis mandacushqäcunata wiyarcäsucorqa noqatam cuyaman.Cuyamaqnïtaqa Papänï cuyanqam, ynoqapis cuyashaqmi. Y cuyamaqnïtaqamäcatsishaqmi pewan quecanqäta” nir.
22Tsenam (mana Iscariote) caq *Judasqueno nerqan:—Tëte, ¿imanirtaq noqacunallataqa
qampaq mäcatsiyämanqui y waquinnunacunataqa mana? —nir.
23Jesusnam nerqan:—
cushqäcunata wiyacuptenqa, Papänïmi
14
202
tse nunata cuyanqa. Y noqacunamshamur pewan täcuyäshaq. 24Mana
pis manam cäsuconqatsu.qequitaqa manam quiquïllapitatsuyachatsicü, sinoqa cachamaqnï DiosYayapitam.
25
wan quecarnin. 26Peru noqapa rantïmi
niqui Santu Espiritunta. Pemi llapantayachatsiyäshunqui.cunatapis yarpätsiyäshunqui.
27
paqmi yanapashqequi, y shumaqpasaquicho cawacuyänequipaq noqayanapayanqaqnoqa manam pipisyanapayäshunquitsu. Ama llaquinayëtsuni mantsacäyëtsu. 28‘Eucushaqnam yqamcunamanmi cutimushaq’ nishqätawiyayarqonquim. Noqata cuyamarnïqaDios Yayaman cuticunäta musyarninmicushicuyanquiman, porqui noqa puedeqcanqäpitaqa pemi mas puedeq. 29
raq tseno pasamaptinmi llapantawillapäriyaq, niyashqaqno pasamaptinnoqaman mas marcäcuyänequipaq.
30“Ichicllanam pishin qamcunawanmanana parlanäpaq. Chäramunnammana alli ruraqcunapa mandacoqnindiablu. Peru pëqa noqata mandametamanam puedintsu. 31Dios Yayatacuyanqäta nunacuna musyayänanpaqmimandamashqancunallata rurecä.“¡Ras shäriyë! ¡Quepita acuna
eucushun!” nir.
Jesusqa ubas plantapatroncun cuentam
15 1“Noqaqa ubas plantapa allitroncu cuentam cä. Y Papänïmi
cuidaman. 2Noqapa rämäcuna manawayuptenqa,charcur jitarenqa.nataqa allapa atsca wayünanpaqmi
shumaq rämapärenqa. 3Qamcunaqarämapärishqa cuentanomi limpiunacayanqui noqa yachatsishqa cayapteq.4Sitsun noqawan jucnolla cayanqui,noqapis qamcunawanmi jucnollaquecashaq. Imanomi troncunpitamuturishqa räma frutacunnatsu,troncuncho manana carnin; tsecuentanollam qamcunapis noqawanmana juntu carqa, ni ima allitarurayanquitsu.
5“Noqaqa ubaspa troncun cuentam cä.Y qamcunanam ramäcunano cayanqui.Pipis noqawan jucnolla carnenqa, alliwayoq ubas plantanomi allapaallicunata ruranqa; peru noqapitaraquicashqa carqa, manam ni imaallicunata ruranqatsu. 6Pipis noqawanjucnolla mana quecaqtaqa llümarirjitariyanqa, y tsaquiriptinnam, ellurircayecuyanqa rupacunanpaq.
7“Sitsun noqawan qamcuna cayanquiy willaquinïta cäsucuyanqui, imamañacuyanqequitapis qoyashqequim.8Allicunata rurayaptiqueqa, Papänïpaalli quenintam musyayanqui. Tsenocarqa, rasonpa *disipulücunamcayanqui. 9Noqaqa *Dios Yayacuyamashqannollam qamcunatacuyayarqoq. Y qamcunapis tsenocuyanacur cawacuyanqui. 10NoqaqaPapänïta cuyarmi, mandacushqancunatacäsucü. Tsenollam noqata cuyamarqa,qamcunapis mandacushqäcunatacäsucuyanqui.
11“Quecunata parlapëcayaq noqanoqamcuna cushishqa cayänequipaqmi.
qui. 12Qamcunatam mandayaq: Noqacuyayanqaqnolla qamcunapis jucniquijucniquicuna cuyanacuyänequipaq.13Que cuyaquimi cuyaqueqa manam
cur. 14Noqa mandacushqäcunatarurarnenqa, amigücunam cayanqui.
14 15
203
f 15.25 Sal 35.19.
15Mananam niyaqnatsu:‘Sirwimaqnïcunam cayanqui’ nishpa.Sirwicoqcunaqa manam musyayantsupatronnin ruranqanta.taqa amigücuna cayaptiquim, Papänïyachatsimashqancunata willayarqoq.16
qui,qoq. Tsemi mandayaq allicunatarurarlla cayänequipaq. Tseno imepisallicunallata rurar quecayaptiqueqa,imatapis jutïcho mañacuyanqequitaDios Yaya qamcunapaq ruranqam.17Qamcunatam mandayaq: Jucniquijucniquicuna cuyanacuyanqui” nir.
Jesus nin, “Noqatanomi chiquiyäshunqui”
18“Sitsun noqaman mana creyeqnunacuna qamcunata chiquiyäshunqui;
qanta. 19Sitsun pecunano noqamanmana creyicoq cayanquiman, pecunamqamcunata cuyayäshunquiman. Peruqamcunaqa manam tsenotsu cayanqui,noqa acrashqa cayapteq. Tsemi pecunachiquiyäshunqui. 20Niyashqaqtayarpäyë: ‘Patronninpitaqa sirweqninmanam mas puedeqtsu.’ Noqatachiquiyämarneqa, qamcunatapischiquiyäshunquim. Peru palabrätacäsucurnenqa, qamcunatapiscäsuyäshunquim. 21Pecunaqacachamaqnïtapis mana reqirmi,cur chiquiyäshunqui.
22“Sitsun noqa mana shamümancarqan y mana yachatsiyaqmantsucarqan, pecuna manam jutsayoqtsucayanman carqan. Peru yachatsicushqacaptïmi, cananqa jutsancunapitatsapäquita puediyannatsu. 23Noqatachiquimaqcunaqa Papänïtapischiquiyanmi. 24Sitsun pipis mana
ruranqan milagrucunatano rurämancarqan, manam jutsayoqtsu cayanmancarqan. Peru tse rurashqäcunatariquecarninpis, noqata y Papänïtachiquiyämantaq. 25*Leynincunaescribirëcanqannomi pecunachiquiyäman. Tsechomi quenoescribirëcan: ‘Porgustum chiquiyäman’fnir.
26“Eucurmi, Dios Yayapitayanapayäshoqniqui rasonpa caqyachatsicoq *man cachamushaq. Pemi noqapaqnunacunata musyatsenqa. 27Jinaqamcunapis qallanqäpita noqawanpurishqa carmi, willapäyänequi llapannunacunata.
16 1“Quecunatam willecayaq imaeca captinpis, alli tsaracur
quecayänequipaq. 2*Ellucayänanwayicunapitam chiquiyäshoqniquicunaqarquyäshunqui.nam wanutsiyäshunqui ‘Queno rurarmiDiosta alli sirwï’ nirnin. 3Y quecunatarurayanqa *Dios Yayata y noqata manareqiyämarnïmi. 4
yaq que niyashqaqno pasayäshuptiquiyarpäriyänequipaq.
*Santu Espiritupa rurenin
“Canancamayaq manaran quecunatawillayarqoqraqtsu. 5Cananqacachamaqnïmanmi cuticü, peru manamni meqequi tapuyämanquitsu ‘¿taq eucunqui?’ nirnin. 6¡Antis tseno
riyanqui! 7Rasontam niyaq: Qamcunapabienniquicunam cuticü. Mana cutiptëqa,
qui Santu Espiritu. Peru cutirnenqa,peta cachamushaqmi. 8Pe shamurninmi,nunacunata cäyitsenqa picuna jutsasapacayanqanta, picuna alli ruraq
15 16
204
cayanqanta, y picuna castigashqacayänanpaq caqta. 9Jutsasapacayanqantaqa cäyitsenqa, noqamanmana marcäcuyaptinmi. 10Allirurepaqqa cäyitsenqa Dios Yayamancuticuptï, manana ricayämaptinmi. 11Ypicuna castigashqa cayänanpaqcaqtanam cäyitsenqa que patsachomandacoq diablu condenacärishqanacaptin.
12“Willayänaqpaqqa atscaran can.Llapanta niyapteqqa, manamcäyiyämanquimantsu. 13Rason caqta
nam, llapan wiyashqancunata y rasoncaqllata cäyitsiyäshunqui, y manamquiquin parlashqancunatatsu. Tsenollamimapis susedicunanpaq caqcunatamusyatsiyäshunqui. 14Pemi noqa puedeq
qui. 15Dios Yayapa llapan imecancunapisnoqapam. Tsemi niyarqoq: ‘Santu
nin, qamcunata cäyitsiyäshunqui’ nir.16“Ichicllanam pishin eucunäpaq, y
mananam ricayämanquinatsu. Perutsepitanam jina yape ichicllaricarayämanqui,
.
*Disipuluncuna llaquicuyanqanpita cushicuyan
17Tsenam disipuluncuna jucnin jucnintapunacuyarqan queno:—¿
nam pishin eucunäpaq, y mananamricayämanquinatsu. Peru tsepitanamjina yape ichiclla ricarayämanqui,porqui Dios Yayamanmi eucushaq’nintaq? 18Ichicllaqa ¿ima ninanraq?Manam cäyintsictsu parlanqanta —nir.
19
nam, Jesus nerqan:—Noqam niyarqoq: ‘Ichicllanam
pishin manana ricayämänequipaq.
Tsepita ichicllanam ricarayämanqui’ nir.¿quicayanqui? 20Rasontam niyaq:
cayaptiquim,cunana cushiquicho quecayanqa. Tsenollaquicushqa quecayaptiquipis,llaquiquiniquicunam cushiquimanticrarenqa. 21
nan öra chäcuriptinmi, nanatsicurwaqan. Wamran yuririptinnam,nanenintapis qonqecur cushicun.22Tsenollam qamcunapis canan eucuptïllaquicuyanqui.teqnam, allapa cushicuyanqui, y tsecushiquiniquicunaqa manamushacanqatsu.
23“Mananam tse junaq ni imatapistapuyämanquinatsu. Rasontamrasontam niyaq: Noqaman marcäcurimatapis jutïcho mañacuyaptiqueqa,Dios Yaya qoyäshunquim. 24
mayaqqa manam ni imatapis jutïchomañacuyarqonquiraqtsu. Tsemimañacuyë chasquïcur allapa cushishqacayänequipaq.
*Jesucristoqa que munducho llapan mana allicunatam bensishqa
25“Canancamayaqmi iwalatsiquillapayachatsiyashqaq,qanam manana tseno yachatsiyänaqpaq.
qequi Dios Yayapaq. 26Tse junaqcunamnoqapa jutillächona Dios Yayamanmañacuyanqui.tsu quiquiraq qamcunapaq mañacamunä.27Pe quiquinmi allapa cuyayäshunqui.Noqa pepita shamushqa canqätacreyirnin cuyayämaptiquim,pis Dios Yaya cuyayäshunqui. 28NoqamDios Yayapa nopanpita yarqamurnin,que patsaman shamorqö. Cananqaquepita eucurmi, Dios Yayaman cuticü”nir.
16
205
29Tseno niptinnam disipuluncunaqueno niyarqan:—Alli cäyiyänäpaqmi cananqa
claruna yachatsiyämarqonqui,mananam iwalatsiquillapanatsu.30Cananmi si rasonpa musyariyarqöqam imecatapis musyanqequita. Astanunacuna tapuyäshunequipaq caqtapismusyanquim. Tsenopam creyiyäDiospita qam shamushqa canqequita—nir.
31Jesusnam nerqan:—¿Cananraqchi noqaman rasonpa
marcäcuyanqui! 32Öraqa chäramunnam,llapequicuna witsicar wayiquicunamaneucur noqata japallällatajaqirayämänequipaq. Peru manamjapallätsu cashaq. Dios Yayam noqawanquecanqa. 33Llapan quecunatam
cho cayänequipaq. Que patsachoqaqamcuna sufriyänequim. Peru balortatsariyë; que patsacho llapan manaallicunata benserqönam —nir.
*Disipuluncunapaq Jesus mañacun
17 1Tseno nirirnam, sielumanricarcur mañacorqan queno:
“Papällä, ¡chäramuntaq öra! Canan qampuedeq Tsuriqui canqäta ricatsiquï,tsenolla Tsuriquipis qam puedeqcanqequita ricatsicunanpaq. 2
napa mandacoqnin cananpaq. Tsemiqam qomanqequi caq nunacunata noqaqoshaq wiñe cawenincuna. 3QamllamDios canqui. Noqa *Jesucristutam quepatsaman cachamarqequi. Y ishcantsictareqimarnintsicmi, nunacuna wiñecaweyoqna cayanqa.
4“Que patsacho quecarmi,mashqequicunata rurar usharirnin, qam
corqö. 5Papällä, manaraq que patsacaptinmi, qamwan noqa jucnolla
puedeq carqantsic.man pushacamar puedeq canqätaricatsiquiquï.
6“Llapan nunacunapitam waquincaqcunata acrarir,qequi. Tsemi imano canqequitapecunata musyatsishqa cä. Qampampecuna cayan, y mandacushqequitampecuna cäsucuyan. 7
nam llapan musyatsimanqequi qampitashamonqanta. 8Willamashqequitampecunata willarqö, y wiyacuyashqam.Musyayannam rasonpa qampitashamushqäta, y cachamashqequitapiscreyiyashqam.
9“Pecunapaqmi mañaquicoq. Manammañacoqtsu llutan ruraqcunapaqqa,sinoqa mañaquicoq qomashquequicaqcunapaqmi, porqui qampam cayan.10Noqapa caqqa llapanmi qampa.Qampa caqcunanam noqapa.chomi alli quenïta ricayan.
11
tsu. Qammannam eucamushaq. Perunoqaman creyeqcunaqa que patsachoquecayanqaran. Jutsannaq Papällä, qamqomanqequi caqcunata puedeqqueniquiwan cuidequï noqantsicjucllella canqantsicnolla pecunapisjucllellano cayänanpaq. 12Que patsachopecunawan quecarmi, qam qomashqacaptiqui, mana alliman ishquiyänantajutiquicho tsararqö, y llapantamcuidarqö.tsu.nomi mana alli ruraq caqllacondenacärishqa.
13“Cananqa qammanmi cuticamü.Noqa cushishqa canqänolla pecunapiscushi cushi cayänanpaqmi quepatsachoraq quecar willaparqö. 14
quiniquitam pecunata yachatsishqa cä.Tsemi mana alli nunacuna noqatanopecunata chiquiyan, mana pecunanocayaptï. 15Manam nunacunapita
16 17
206
raquicacuriyänanpaqtsu mañacoq,
quipaq. 16Noqaqa manam que patsanunacunanotsu cä. Y pecunapis manamque patsa nunacunanotsu cayan.17Qamqa rason caqllatam willacunqui.Tseta cäsucur qamllapaqna pecunacayätsun. 18
quinollam noqapis pecunata cachänunacunaman. 19Pecunarecurmimuneniquimanno cawecä. Tserecurmipecunapis rasonpa caqta cäsucur,muneniquimanno cawayanqa.
20“Manam pecunallapaqtsu mañacoq.Sinoqa pecuna yachatsicuyaptin
wanmi mañacoq. 21Papällä, pecunajucnolla cayätsun, noqawan qamjucnolla canqantsicno.pis noqantsicwan jucnolla cayätsun.Tsenopam llapan nunacunamusyayanqa noqata que patsamancachamashqequita. 22
tsicno pecunapis jucllellanocayänanpaqmi puedeq queniquitamusyatserqö. 23Qam y noqa jucllellamcantsic, y noqapis pecunawan jucnollamcä. Tserecurmi pecunapis jucllellanocayanqa. Tseno cayanqanta nunacunaricarmi, musyariyanqa noqata
quinolla pecunatapis cuyanqequita.24“Papällä, noqaman creyicoq
caqcuna noqa canqächo cayänantammunä, y qomanqequi podernïtaricayänantam munä; porqui manaraqque patsata camarninmi, noqatacuyamarqequi. 25Allilla ruraq Papällä,
pis, noqaqa reqeqmi.cunallaqa musyariyashqanam noqataque patsaman cachamashqequita.26Pecunatam rasonpa qam Dioscanqequita yachatsishqa cä,shaqran. Tsemi noqata cuyamanqequi
cuyaquiniqui pecunacho canqa, ynoqapis pecunacho cashaq” nir.
Jesusta presu tsariyan(Mateo 26.47–56; Marcos 14.43–50;
Lucas 22.47–53)
18 1Tseno mañacur usharirnam,*disipuluncunawan Jesus yarqur
eucuyarqan Cedron nishqan uranpa wactsimpanman. Tsechomi carqan jucwerta. Tsemanmi yecuriyarqandisipuluncunawan. 2Tse wertacho Jesus
tam ranticoqnin *Judas Iscariotemusyarqan. 3Tsemi Judas Iscariotetseman chärerqan mandacoq caq*saserdoticunapa y *fariseucunapacachashqan *templupa wardiancunawany juc tropa soldaduncuna pusharishqa.Y actsincunawanmi, garutincunawanmiy sablincunawanmi cayarqan. 4Jesusqamusyarqannam llapan pasacunanpaqcanqanta. Tsemi pecunaman witicurtaporqan:—¿Pitataq ashiyanqui? —nir.5Pecunanam niyarqan:—Nazaretpita Jesustam —nir.Jesusnam nerqan:—Noqam cä —nir.
nin Judas Iscariotipis. 6“Noqam cä”nishpa, Jesus nïcuptinnam, soldaducunaqepapa ishquiriyarqan. 7Tsenam yapeJesus taporqan:—¿Pitataq ashiyanqui? —nir.Pecunanam niyarqan:—Nazaretpita Jesustam —nir.8Tsenam Jesus nerqan:—Niyarqoqnam: Noqam cä. Noqallata
imanecayämëpis, disipulucunataqajaqiriyë eucuyänanpaq —nir.
9Tseno niptinmi, cumplicärerqanDiosta puntata Jesus queno nenqan:“Papä, qomanqequi nunacunaqa manamni jucllellapis pishintsu” nenqan.
17 18
207
g 18.24 Anasqa tsepin mayor caq saserdoti queninpita yarqushqannam carqan, perurespetarnin “mayor saserdoti” niyarqan.
10
curnin, mas mandacoq saserdotipasirweqninpa derechu caq rinrintawallicorqan pintireqpaq. Tse nunapajutinmi carqan Malcu. 11Jesusnamnerqan:—¡
man! *cunata ¿manacu chasquïman! —nir.
Jesusta apayan saserdotiAnaspa wayinman
(Mateo 26.57–58; Marcos 14.53–54;Lucas 22.54)
12
napa y fariseucunapa cachayashqantemplupa wardiancunawan Jesustapresu tsarircur, maquinta watarcur,13saserdoti Anas caqman apacuyarqan.Anasqa Caifaspa suegrunmi carqan. Tsewatam mas mandacoq saserdoti Caifasquecarqan. 14
nata queno nishqa carqan:tsicpa rantintsicmi presisan juc nunallawanunan” nir.
Jesusta disipulun Pedru negan(Mateo 26.69–70; Marcos 14.66–68;
Lucas 22.55–57)15
juc mas disipulun Jesusta qatiyarqan.Mas mandacoq caq saserdotiwanreqinacurninmi, tse jucnin caqdisipuloqa ruri patiuyaq yecurerqan.16Peru Pedroqa jaq puncullachomiquedacorqan. Tsenam mas mandacoqsaserdotiwan reqinacoq caq disipuloqayarqurir, puncucho täpacoq warmiwanparlarir,qan. 17Pedru yecurëcaptinnam,puncucho tapacoq empleadaqa nerqan:
—¿Manacu taqe nunapa disipulunqampis canqui? —nir.Pedrunam:—¡Manam! —nerqan.18Alalaptinnam, ninata sendircur, mas
mandacoq saserdotipa sirweqnincuna y
cayarqan, y Pedrupis pecunawanmisharëcarqan qoñucur.
Anas caq saserdoti Jesusta tapupan(Mateo 26.59–66; Marcos 14.55–64;
Lucas 22.66–71)19Tsenam Jesustamasmandacoq
saserdoti taporqan disipuluncunapaq yyachatsiconqancunapaq. 20Jesusnamnerqan:—Llapan nunacunamwiyayashqa noqa
parlanqäta. Imepis yachatsicorqö *israelnunacuna *ellucayänanwayicunachomi ytempluchomi.Manampaquellapaqaimatapis parlashqätsu. 21¿Imanirtaq noqatatapumanqui? Yachatsicushqätawiyaqcunammusyayan ima nishqätapis. ¡Pecunata tapï!—nir.
22Tseno niptinmi templupa wardianJesusta qaqllancho laqyecorqan,—¿
coq saserdotintsicta! —nir.23Jesusnam nerqan:—Mana allita parlaptïqa, imachomana
alli nishqäta nimë. Nenqä alli captenqa,¿imanirtaq laqyamanqui?—nir.
24
llata Anas apatserqan mas mandacoqsaserdoti Caifasman.g
Pedru yape Jesusta negan25Pedroqa nina ladunchomi jauca
shëcarqan qoñucurnin. Tsenamtapuyarqan:—¿Manacu qampis taqe nunapa
disipulun canqui? —nir.
18
208
h 18.28 *Leynincunamannoqa israel nunacunapaq manam mana *israel nunacunapawayincunaman yecuyaqtsu. Yecurnenqa, leynincunamannomi jutsayoq ticrayanqantampensar, juc semanataran shuyayaq limpiu cayänanpaq. i 18.31 Wanutsiyänanpaqwanayarqan *Pilatu Gobernador “Allim” ninantaran.
Pedrunam negarqan:—Manam —nishpa.26Tsechomi mayor caq saserdotipa
sirweqnin nuna quecarqan. Pëqawertacho Pedru rinrinta walluraponqannunapa castanmi carqan. TsenamPedruta tse nuna nerqan:—¿Manacu wertacho qamta ricarqoq
taqe nunatawan? —nir.27Pedru yape “Manam” nicaptinnam,
gallu cantarerqan.
Gobernador *PilatumanJesusta apayan
(Mateo 27.1–2, 11–31;Marcos 15.1–20; Lucas 23.1–5, 13–25)
28Patsa warärëcaptinnam, Caifaspa
qan gobernadorpa despachunman.Chäratsirninnam, tse despachunmanqayecuyarqantsumelanepaqmanaticrayänanpaq.h Yecorqa, manam Pascuamiquitamicuyanmantsu carqan pecunawanjuntacushqa car. 29Tsenam *Pilatoqa jaqchoquecayanqanman yarqurir, nerqan:—¿Ima mana allitataq que nuna
rurashqa? —nir.30Autoridacunanam niyarqan:—Mana jutsata rurashqa captenqa,
manam qamman apayämümantsu —nir.31Pilatunam nerqan:—Apacuyë.
cuna nenqanmanno jusgayë —nir.Pecunanam niyarqan:—Manam quiquïcunallapitaqa nunata
wanutsiyämantsu.i 32
nam, cumplicärerqan Jesus imanowanutsiyänanpaq caqta willaconqan.33Tsenam ruri despachunman Pilatucuticur Jesusta qayarirnin taporqan:
—¿Qamcu canqui israel nunacunapareynin? —nir.
34Jesusnam nerqan:—¿
qui, o pipis nishorqonquicu noqapaq?—nir.
35Pilatunam nerqan:—¿Acasu noqa israel nunacu cä!
Qampa marca mayiquicunam ymandacoq caq saserdoticunam noqamanapayämushorqonqui. ¿Imatataqrurashqa canqui? —nir.
36Jesusnam nerqan:—Noqapa mandaquinïqa manam que
tsu. Que patsacho mandacoq captïqa,sirwimaqnïcunam pelyarnin, mana
man presu apayämänanta. Mandacoqquenïqa manam quechotsu —nir.
37Tsenam Pilatu nerqan:—¿Tsepenqa reychi canqui? —nir.Jesusnam nerqan:—Quiquiquitaq nicanqui rey canqäta.
Tsepaqmi yuricushqa cä. Rason caqtawillacoqmi que patsaman shamushqa cä.Y rason caqta wiyaqui munaqcunaqayachatsicushqäcunatam wiyacuyan —nir.
38Pilatunam taporqan:—¿Imataq tse rason caqqa! —nir.
*Jesucristuta wanutsiyänanpaq nunacunata Pilatu entregan
(Mateo 27.15–31; Marcos 15.6–20;Lucas 23.13–25)
Tseno nirninnam, israel autoridacunaquecayanqanman yarqurir, *Pilatunerqan:—Manam que nunapa ni ima jutsanta
tarïtsu. 39Costumbriquicunamannomi
18
209
j 18.40 *Roma gobiernupa contran nunacunata bullatsir pelyatseqmi carqan.
*Pascua estacho juc presuta cacharinä.¿cunata cacharinäta? —nir.
40Tsenam nunacunana qayaripaniyarqan:—¡Ama tse nunataqa cacharïtsu!
¡Barrabasta cachariqueqa! —nir.Tse Barrabasqa allapa mana baleq
nunam carqan.j
19 1Tsenam Jesusta *Pilatuastaquecatserqan. 2
nanam cashapita coronata awarir,Jesuspa peqanman yacarcur, granaticapata aqshuratsiyarqan. 3Y nopanmanwiticurninnam, burlacurnin niyarqan:—¡Biba, *israel nunacunapa reynin!
—nir.Tseno nishpam qaqllancho laqyar
ushayarqan.4Tsepitanam pecunaman yape
yarqurir, Pilatu nerqan:—
shaq mana ni ima jutsanta tarenqätacäyiyänequipaq.
5
qan casha coronan yacashqa y granaticapan aqshucushqa. Tsenam Pilatunerqan:—Quemi que apayämonqequi nuna
—nir.6Jesusta ricarirninnam, mandacoq caq
*saserdoticuna y *cuna qayaripa niyarqan:—¡*Cruscho wanutsï! ¡Cruscho
wanutsï! —nir.Pilatunam nerqan:—Noqaqa manam que nunacho ni
ima jutsata tarïtsu. Mä qamcunana petaapacurnin, cruscho wanutsicuyë —nir.
7Tsenam tse autoridacuna niyarqan:—Pemi nin, ‘Diospa tsurinmi cä’
nishpa. *Leynïcunachomi nin tsenoneqtaqa wanutsiyänapaq —nir.
8Tseta wiyecurnäqa, Pilatu masranmantsaquecorqan. 9
man cutiratsir yape Jesusta taporqan:—¿Mepitataq qam canqui? —nir.Peru Jesusqa upällam cacorqan.
10Tsenam Pilatu nerqan:—¿Imanirtaq mana yasquimanquitsu?
¿Manacu cuentata qocunqui noqallapitapendenqanta? Noqa munaptïmi, qamtacruscho wanutsiyäshunqui ocachariyäshunquipis —nir.
11Jesusnam nerqan:—Autorida canequipaqqa Diosmi
churashushqa cashunqui. Mana tseqamanam puedinquimantsu ni imatarurameta. Tsemi qammanapamaqnïcuna qampitapis mas jutsayoqcayan —nir.
12Tsenam Pilatu imanollapapismunarqan cachariquita.cunanam cacharinanta mana munar,qaparipa niyarqan:—Jesusta cacharirnenqa, manam
*Roma mandacoq *cesarta cäsunquitsu.Jesusqa rey tucurmi, cesarpa contran—nir.
13Tseno niyaptinnam Pilatu Jesustajaqman jorqaratsir, sentensiancunantribunalman täcurerqan. Tse tribunalcanqan sitioqa carqan rumicunawanshumaq enlosadum y tsetam niyarqanhebreu parlacho “Gabata” nir. 14Tsejunaqqa *Pascua estapaqalistapäquinam carqan. Y pullanjunaqnonam carqan. Tsenam israelnunacunata Pilatu nerqan:—Quemi que reyniquicuna.15Tsenam nunacuna qaparipa
niyarqan:—¡Tseta weqapalayämi! ¡Tseta
weqapalayämi! ¡Cruscho wanutsun!—nir.Pilatunam nerqan:
18 19
210
k 19.24 Sal 22.18.
—¿Reyniquicunatacu cruschowanutsishaq! —nir.Mandacoq caq saserdoticunanam
niyarqan:—Noqacunapa reynïcunaqa cesarllam
—nir.16Tsenam pecunaman Jesusta Pilatu
entregarerqan crusi cayänanpaq.Tsenam tsarircur apacuyarqan.
Crusman Jesusta clabayan(Mateo 27.32–44; Marcos 15.21–32;
Lucas 23.26–43)17
tsir, jeqaratsiyarqan calabera niyashqansitiuman. Tse sitiutam “Golgota” niyaqhebreu parlacho. 18
nam, Jesusta crusman clabayarqan.Petawanmi ishcaq nunacunata crusi cayarqan jucnin caqta derechu ladunmanjucnintana itsoq laduman y Jesustanamchopincunaman. 19Juc letrerutamcruspa puntanman Pilatu quenoescribishqata churatserqan: “QuemiNazaretpita Jesus, israel nunacunapareynin” nishpa. 20Hebreu, latin y*griegu idiomacunachomi tsenoescribirarqan. Jesus clabarëcanqan sitiuamanulla captinmi, atscaq israelnunacuna ricarnin,qan. 21Israel nunacunapa mandacoq caqsaserdoticunanam Pilatuta niyarqan:—‘Israel nunacunapa reynincuna’
nerqa ama escribirätsuntsu. Sinoqa,‘Quemi israel nunacunapa reynin tucoq’nirlla, escribirätsonqa —nir.
22Pilatunam nerqan:—Escribenqänomi quedanqa —nir.23
nin,man raquinacuriyarqan juc juc cadaunu. Tseno raquinacuriyaptinnam,Jesuspa tunicanraq quedarerqan. Tse
tunicaqa costurannaq awashqamcarqan. 24Tsenam soldaducunaparlariyarqan:—¡Ama quetaqa rachishuntsu!
¡Sortiyarishun! Mä, ¿meqantsictashtocamäshun? —nishpa.Tseta rurariyaptinmi, pactarerqan
*Diospa palabrancho quenoescribirëcanqan:
“Ratashnïtam raquinacuyarqan.Y tunicätam sortiyayarqan”k
nenqan.Tsenomi rurayarqan tse soldaducuna.25Jesus clabarëcanqan cruspa
ladunchomi mamänin, mamäninpananam, Cleofaspa warmin Maria yMaria Magdalena quecayarqan.26Tsenam cuyanqan *disipulun tsechomamäninwan shëcayaqta riquecurnin,Jesus nerqan:—Mamä, cananqa penam wawequi
cuenta canqa —nir.27Tsenollam jina tse disipuluntapis
nerqan:—Pemi canapitaqa mamequi cuenta
canqa —nir.Tsepita patsam tse disipulun peta
apacorqan wayinman mamantanocuidananpaq.
Jesus wanurin(Mateo 27.45–56; Marcos 15.33–41;
Lucas 23.44–49)28Jesusqa musyarqanmi llapan
cumplicärishqana canqanta. Y Diospapalabrancho escribirëcanqanmipactarerqan “¡Yacunällämi!” nicuptin.
29Tsechomi puchqoq binagri jarupaquecarqan.cur, isopupa puntanman watarcur,Jesuspa shiminman apayarqan. 30
nam puchqoq binagrita shoqurirninnerqan:
19
211
l 19.31 Chaquincunata paquiyarqan mas raslla wanurinanpaq. m 19.36 Sal 34.20.n 19.37 Zac 12.10. o 19.39 Aloesqa carqan allapa pucutaq qoram. p 19.41 Tse tiempusepulturancuna carqan juc macheno rurashqam. q 20.3 Tse Pedruwan sepulturamanewaqqa carqan cuyë disipulun Juanmi.
—Llapannam cumplicärishqa —nir.Tseno nirninnam, peqanta puctircur
wanurerqan.
Jesuspa qasqunta *espadawan soldadu tucsicun
31*Jamaqui junaqcho Pascua estaratecuptinmi, israel autoridacunamunayarqantsu wanoqcunapa ayancunacruscho clabarëcananta. (Tsemi tsejamaqui junaqqa mas respetaduraqquecorqan.) Tsemi Pilatuman ewecurnin,
nanpaq.l 32
nin, Jesuswan ishcaq clabarëcaqcunapachancancunata paquicacharcuyarqan,puntata jucnin caqpata y tsenollam jucnincaqpatapis. 33
tana tarirmi,qannatsu. 34Tsenam Jesuspa qasquntaespadanwan juc soldadu tucsicorqan. Yyacum yawarnintin yarqaramorqan.35Noqam llapanta ricarqä. Yricashqätanollam willayaq willaquinïqarason caqllam qamcuna creyiyänequipaq.36Tseno soldaducuna rurayaptinmi,pactarerqan Diospa palabran quenoescribirëcanqan: “Manam ni meqantullunta paquiyanqatsu”m nenqan. 37Jinaquenopis escribirëcanmi: “Tucsirushashqatam ricayanqa”n nir.
Jesusta pampayan(Mateo 27.57–61; Marcos 15.42–47;
Lucas 23.50–56)38Arimatea marcapeq Jose nishqan
nunam israel autoridacunata mantsarnin,pacallapa Jesuspa qatiraqnin carqan. Tse
nunam Pilatuman ewar, mañarqanJesuspa ayanta pampecunanpaq. Pilatu“Apaquï” niptinnam, cuticur apacorqan.39Tsemannam chärerqan paqasllapa
pis, quima arobatano montipa weqin*mirra nishqan y aloeso nishqan pucutaqperfuminwan. 40Tse ishcan nunanamisrael nunacunapa costumbrincunamannopampayänanpaq tse pucutaq apayanqantanu sabanasman jichecur, Jesuspa ayantawancuyarqan. 41Jesusta crusi cayanqansitiuchomi carqan juc werta. Tsechomijuc mushoq *sepulturap carqan.
raqtsu. 42Israel nunacunapa jamacuyänanjunaqpa dispiranna tse tardi captinmi, yamanulla sepultura captinmi, jicutellapaJesuspa ayanta tseman pampariyarqan.
Jesus cawarimun(Mateo 28.1–10; Marcos 16.1–8;
Lucas 24.1–12)
20 1Domingu qoyanam paqasllaraqquecaptin, Jesus
pamparëcanqanman Maria Magdalenaewarqan. Chärirnam *sepulturatsaparaq jatun rumita ricarerqan jucladucho quecaqta. 2Tsenam corillapacuticur, Simon Pedruta y Jesuspa cuyë*disipulunta queno willarqan:—Sepulturapitam Teytantsicpa ayanta
apacuyashqa. Manam musyätsu memanchurayashqanta —nir.
3Tsenam Pedru y jucnin disipulunewacuyarqan Jesus pamparanqanman.q4Ishcanmi coripa ewayarqan. Jucnincaqqa Pedrupita mas corirmi, puntatachärerqan. 5Chärirnam pucticurpuncullapita riquecorqan nu sabanaslla
19 20
212
r 20.6 Riquë Jn 19.41. s 20.8 Creyirerqan Jesus cawarimushqanta.
churarëcaqta. Manam rurimanqayecorqantsu. 6Pedrunan qepanta chärir,ruri sepulturamanr yecurerqan. Pepisricarerqan sabanasllana tsechochurarëcaqtam. 7Jesuspa peqan wataraqratashqa juc laduchomi shumaq ellushqachurarëcarqan. 8Tsenam puntata chaqcaqpis ruriman yecurir, tsecunata ricarirpepis creyirerqan.s 9Tseyaqqa manaranalleqllaqa cäyiyarqantsu *Diospapalabrancho Jesus cawarimunanpaqwillaconqanta. 10Tsepitanam ishcancunawayincunaman cuticuyarqan.
Maria Magdalenata Jesus yuripun(Marcos 16.9–11)
11Maria Magdalenanam sepulturapapuncuncho waqaquicarqan. Tsenowaqaquicarnam ruriman cawecur,12riquecorqan yulaq püru bistishqaishcaq *anjelcuna Jesuspa ayanchurarashqancho tëcayaqta; jucninmipeqan canqancho, jucninnam chaquincanqancho. 13Anjelcunanam niyarqan:—Mamite ¿imatataq waqanqui? —nir.Maria Magdalenanam nerqan:—Teyta Jesustam apacuyashqa. Manam
musyätsu meman churayashqanta —nir.14Tseno nirirnam tumecurnin
riquecorqan Jesus tsecho shëcaqta. PeruJesus canqantaqa manam musyarqantsu.15Jesusnam taporqan queno:—Mame ¿imanirtaq waqanqui?
¿Pitataq ashinqui? —nir.Maria Magdalenanam shonqunllacho
“Werta täpaqchi queqa” nishpapensarnin, queno nerqan:—Tëte, ¿qamchi yä memanpis ayanta
apecorqonqui? Meman churashqequitapiswillecallämë ewarnin apacullanäpaq—nir.
16Tsenam Jesus nïcorqan:—Maria —nir.Tsenam Maria tumecurnin:
—¡Rabunï! —nïcorqan. (Rabuneqa,mayestrullä ninanmi.)
17Jesusnam nerqan:—¡Ama tsaramëtsu!Manaran Papänïman
ewäraqtsu. Antis ewë noqaman creyicoqwauqïcunata.Willanqui Papänïmaneucunäpaq caqta; noqapa Papänïqaqamcunapapis Papäniquicunam, y Diosnïqaqamcunapapis Diosniquicunam—nir.
18Tsenam disipuluncunaman MariaMagdalena ewecur, willacorqan TeytaJesusta riqueconqanta, y willacorqanJesus encarganqanta.
Jesus yuripun disipuluncunata(Mateo 28.16–20; Marcos 16.14–18;
Lucas 24.36–49)19
cuna wayi rurincho juntu quecayarqan.Israel autoridacunata mantsarninmi,puncuta alli buenu trancashqaquecayarqan.nam Jesus napacurerqan queno nishpa:—¡Alli pasaquicho cayë! —nir.20Tseno nirmi,
cunata y pechunta.naqa Teyta Jesusta riquecur, allapacushicuyarqan. 21Jesusnam yape nerqan:—¡Ama llaquiyëtsu, cushicuyë!
Imanollam *Dios Yaya noqatacachamarqon; tsenollam qamcunatapisnunacunaman cachayaq.
22Tseno nirirnam pecunaman püquecur:—*Santu Espirituta chasquiyë
—nerqan. 23
yaptiqueqa perdonashqam cayanqa, ypitapis mana perdonayaptiqueqa manamperdonashqatsu cayanqa —nir.
Disipulun Tomasrican Jesus cawarishqata
24Tse wayicho juntu quecayanqanmanJesus chänan öra chunca ishque (12)
20
213
disipulunpita Mellïshu niyanqan Tomasmanam tsechotsu quecarqan. 25
nam Tomasta willariyarqan:—Teyta Jesustam riquecuyarqö —nir.Tomasnam nerqan:—
qata mana ricarqa,man dedüta mana yacarqa,man maquita mana yacarqa, manamcreyishaqtsu —nir.
26Juc semanatanam disipuluncunayape tse wayicho juntu quecayarqan. YTomaspis tsepenqa tsechomi quecarqan.Puncu llawishqa quecaptinpis, jucllachopincunaman yurircurmi, Jesusqueno nerqan:—¡Cushi cushi cacuyë! —nir.27Tomastanam nerqan:—Tomas, riquë maquita, dediquita
yaque. Y qasqümanpis maquiquitayaque. ¿Imanirtaq creyicunquitsu?¡Cananpita creyicunqui! —nir.
28Tsenam Tomas nerqan:—¡Teytallämi y Diosllämi canqui! —nir.29Jesusnam nerqan:—Tomas, ¿
qui! Cushicuyätsun mana ricamarpiscreyicoqcuna —nir.
Juan willacun imapaqque libruta escribishqanta
30Atsca milagrucunatam Jesus rurarqandisipuluncunapa nopancho. Tsecunaqamanam llapantsu escriberqan quelibrucho. 31Quecunallata escribirninmiwillayaq *Dios Acrashqan tsurin Jesuscanqanta creyiyänequipaq. Creyicorqa,perecur wiñe caweyoq cayänequipaq.
Qanchis *disipuluncunataJesus yuripun
21 1Quenomi disipuluncunata Jesusyape yuriporqan Tiberias nishqan
Lamar cuchuncho. 2
cuna Simon Pedru, mellïshu niyanqan
Tomas, Canä de Galilea marcapeqNatanael, Zebedeupa ishcan tsurincuna y
qan. 3Simon Pedrunam nerqan:—Noqaqa pescaqmi eucü —nir.Waquincunanam niyarqan:—Acu, noqacunawanpis ewashun.Eucurninnam, lanchaman lloqarcur,
jeqariyarqan.tapis tsariyarqantsu. 4
nam, Jesus lamarpa cuchuncho shëcarqan.
tsu. 5Jesusnam queno qayacorqan:—Wamralläcuna, ¿
qonquicu? —nir.Pecunanam “Manam” niyarqan.6Tsenam Jesus nerqan:—Lanchapa derechu caq ladunpa
atarayata jitayë. Tsechomi tsariyanqui—nir.Nenqannonam atarayata yacuman
jitarcur, atsca pescaduyoq captin,jorqetapis puediyarqantsu. 7Jesuspacuyë disipulunnam Pedruta nerqan:—¡Taqeqa Teyta Jesustaq! —nir.Teyta Jesus canqanta musyecurnam,
Pedroqa qotuconqan ratashnintayacacurcur, yacuman pinticorqan Jesuscanqanman apuradu chärinanpaq.8
raq ewayarqan atarayata pescaduntinqarachacushqa. Lamar cuchunman
tsu carqan. Juc pachac (100)llam pisherqan. 9Lamar cuchunmanchärirnam, taririyarqan tantata y ninashancacho pescadu cancacarchurarëcaqta. 10Jesusnam nerqan:—Tsariyämonqequi pescaducunapita
juc ishqueta apayämï —nir.11Tsenam Simon Pedru lanchaman
lloqarcur, jorqorqan atarayatapatsaman. Pachaq pitsqa chunca quima(153) jatusaq pescadiyoqmi carqan, ytselaya quecaptinpis, ataraya manamracherqantsu. 12Tsenam Jesus nerqan:
20 21
214
—¡Shayämï micunapaq! —nir.
pis balorayarqantsu “¿Pitaq canqui?” nir,tapiquita, porqui reqiyarqanmi TeytaJesus canqanta. 13Jesusnam pecunamanwiticur, tantata tsarircur pescadullantinqararqan. 14Que topayanqanwanqaquima cutinam cawarimushqanpitaJesus yuriporqan disipuluncunata.
Jesus parlan Simon Pedruwan15Micur ushariyaptinnam, Simon
Pedruta Jesus nerqan:—Jonaspa tsurin Simon, ¿quecuna
cuyayämanqanpeq mascu qamcuyamanqui? —nir.Pedrunam nerqan:—Aumi, Teyta. ¡Musyanquitaq noqa
cuyanqaqta! —nir.Jesusnam nerqan:—Tsepenqa achcasnïcunata cuidanqui
—nir16Jina yapenam Jesus nerqan:—Jonaspa tsurin Simon, ¿
quicu? —nir.Pedrunam nerqan:—Aumi, Teyta. ¡Qam musyanquim
cuyashqaqta! —nir.Jesusnam nerqan:—Tsepenqa üshäcunata cuidanqui
—nir.17Yapenam Jesus nerqan:—Jonaspa tsurin Simon, ¿rasonpacu
cuyamanqui? —nir.Quima cutina tseno “Cuyamanquicu”
nirnin, Jesus tapuptinnam, Pedrullaquicur nerqan:—Teyta,
qui. ¡Tsemi allapa cuyashqaqtapismusyanqui! —nir.Tsenam Jesus nerqan:—Tsepenqa üshäcunata cuidanqui.
18Rasonpam neq: Mosuraq carnenqa,
quiquiquim ropequicunata yacacurnin,munanqequiman ewarqequi. Peru auquinqueniquichonam ricrequita mashtanqui; yjucnam ropequitapis yacatsishunqui; ymana munashqequimanmi apayäshunqui—nir. 19Tseno nirninmi, Jesus cäyitserqanPedru imano wanunanpaq canqanta, ytseno wanurnin, Diospa puedeq quenintanunacunata musyaratsinanpaq caqta.Tsepitanam nerqan:—Ruranqäcunata ruranqui —nir.
Jesuspa cuyë disipulun Juan20Tumecurnam, Pedru ricarerqan
Jesuspa cuyë disipulun qepancunataewarëcaqta.tin Jesuspa laduncho quinquishecur,“Teyta, ¿pitaq qamta ranticushunqui?”nir, tapoq caqmi carqan. 21Tsenoricarirnam, Jesusta Pedru nerqan:—Teyta, taqewanqa ¿imataq
pasaconqa? —nir.22Jesusnam nerqan:—Que patsaman cutimonqäyaq pe
cawananta munaptïpis ¿qui! ¡Qamqa, ruranqäcunata ruranqui!—nir.
23Tsetamusyarirnam, Jesusmancreyeqcuna quenoniyarqan: “Pëqamanashwanonqatsu” nir. Peru Jesusqamanam tseninantatsu nerqan, sinoqa quenomi nerqan:“Que patsamannoqa cutimonqäyaqpecawanantamunaptïpis, ¿qam imananquitaq!”nerqanmi.
24Quecuna escribeq disipuloqallapanta ricashqa carmi, caqllatawillacun. Tsenopam musyantsic tsewillaconqan rasonpa canqanta.
25
cuna. Tsecunata llapanta jucllellapayanescribiyaptenqa, que patsa manamtincunmantsu tse librucunatachurayänanpaqpis.
21
215
Santu Espirituta cachamunanpaq Jesus äniconqan
1 1-2Cuyë amigu Teo lo, punta caqlibrüchomi qamman escribimorqä
Teyta Jesus que patsacho quecar astasieluman cuticonqanyaq, llapan
nata willaparniqui. Pemi manaraqsieluman cuticur,cunata Santu Espiritupa muneninwandispunerqan imano quecayänanpaqpis.3Wanushqanpita cawariramurmi,pecunata yuripur chuscu chunca (40)junaqninpi tuquilayapa cäyitserqanrasonpa cawarimonqanta creyiyänanpaq.Y nunacuna Diospa mandaquininchoimano cayänanpaq caqtam willaparqan.
4Teyta Jesusmi apostolnincunawanjuntu quecarnin, queno mandarqan:—Puntata willayanqaqnomi
äniyäshonqequita Papänï qamcunaman
cachamonqa. Tsemi tseta manaraqchasquerqa, Jerusalenpita amayarquyanquiraqtsu. 5
choqa bautisacoq Juanqa yacullawanmibautisarqan; peru cananqa ichicllanampishin Santu Espirituwan qamcunabautisashqa cayänequipaq.
Teyta Jesus sieluman cuticonqan6Tsepitanam apostolnincuna
juntacärir, Teyta Jesusta tapuyarqanqueno:—Tëte, ¿cananqa qamnacu Israel
nasionnintsicta punta canqantsicnolibrina canapaq rescatamunqui?—nishpa.
7Jesusnam queno nerqan:—
pis qamcuna musyayänequeqa manampresisantsu. *Dios Yayallam puedeq cartsetaqa dispunishqa. 8Peru qamcunaqaSantu Espirituta chasquirirmi, poderyoq
HECHOSApostolcunapa rurenincuna
Lucas escribenqan “Hechos” libroqa “San Lucas” librupa sigueqninllam. “SanLucas” libruchomi willacun Jesus rurashqancunata, y “Hechos” libruchonamwillacun *Santu Espiritu yanapaptin apostolcuna rurayashqancunata. Quelibruchoqa jina willacun apostolcuna Santu Espiritupa yanapeninwan metsepapiscaru marcacunapa ewar alli willaquita willacuyanqantam.Teyta *Jesucristuman creyicurmi, Lucas Pabluwan juntu juc marcacunapa
ewarqan Teyta Jesucristupa alli willaquininta willacuptin yanaqar. Tseno Pablutayanaqashqa carmi Lucas que libruta escribishqa. Tseta mas musyanequipaqleyinqui Hechos 16.10-17; 20.5-16; 21.1-18; y 27.1-28.16. Tsenolla Lucaspaq masmusyanequipaq leyinqui Colosenses 4.14; 2 Timoteu 4.11; y Filemon 24.
216
a 1.12 Juc quilometrunullam carqan. b 1.20 Sal 69.25. c 1.20 Sal 109.8.
ticrariyanqui. Tsenam noqarurashqäcunata willacurnin, puriyanquiJerusalencho, Judeacho, *Samariamarcacunacho; y jinantin munduyaqmichäratsiyanqui.
9Tseno parlar usharirnam, pecunaricarëcayaptin, pallaricar sielumaneucorqan; y pucute tsapäriptinnam,manana mas ricayarqannatsu. 10
man tseno eucoqta ricarëcayaptinnam,ishcaq nunacuna yulaq bestishqanopancunaman juclla yurircur, 11quenoniyarqan:—Galilea nunacuna, ¿imanirtaq
sieluta ricarar shäquicayanqui! TseJesus rara sieluman pallaricar eucoqtaricayanqequinollam, yape que patsamancutimonqa.
Matiasta acrayan *Judaspa rantin apostol cananpaq
12Olibus nishqan jircachojuntarëcayanqanpitanam, Jerusalenmantse apostolcuna cuticuyarqan. Tsejircapita Jerusalenyaqqa manamcarutsu carqan, *jamaqui junaqchopuriyänan distansiallam.a 13
man chärirnam, posadacuyanqanwayipa altusninman lloqariyarqan.Pecunam cayarqan: Pedru, Juan,Santiagu, Andres, Felipi, Tomas,Bartolome, Mateo, Alfeupa tsurinSantiagu, *Seloti grupupita Simon, ySantiagupa tsurin Judas. 14Pecunamllapancuna juntacar, juc shonqullaimepis Diosman mañacuyaq Jesuspamamäninwan wauqincunawan y waquinwarmicunawan.
15Tse junaqcunanam Teyta Jesusmanpachac ishque chunca (120)cuna ellucayashqa quecayarqan.nam apostol Pedru sharcurcur, quenonerqan: 16“Wauqicuna y panicuna,
Judas Iscariotim Teyta Jesusta presutsariyänanpaq nunacunata pushecorqan.Y tse Judaspaqmi Santu Espiritucäyitsiptin, une rey *David willacurescriberqan. Tse escribishqanmi canancumplicärishqa. 17Judasqa sirwicoqapostol cananpaq noqacunanoacrashqam carqan. 18(Peru eucurmi, tsepagayanqan qellewan chacrataranterqan. Tsechonam ure senqapajeqacurcorqan. Pachan pashtariptinnamaqishnincunapis ramacärerqan. 19Judastseno wanushqanta musyarirninmi,Jerusalencho yachaq llapan nunacunatse chacrata jutitsiyarqan ‘Haceldama’nishpa. Haceldamaqa pecunapaidiomancunacho ‘yawarpa chaninchacra’ ninanmi.) 20Tsepaqmi Salmunishqan librucho queno escribirëcan:
‘Täranqan wayim dejarishqa canqa;y manam ni pi täranqanatsu tsewayicho’,b nir.
Jina quenopis escribirëcanmi:
tsun’,c nishpa.21“Quechomi quecayan Teyta Jesus
que patsacho quecaptin, imepis petaqatirar, noqacunawan juntu pureqnunacuna. 22Tsemi presisan pecunapitajucninta apostol cananpaq churanantsic,
qanta noqacunawan willacuyänäpaq.
pita patsa asta sieluman cuticonqanyaqJesus rurashqancunata ricayarqan.”
23Tsemi tsecho ellucayashqacunapitaacrariyarqan ishcaq nunata: JoseBarsabasta (tse Barsabaspa jucninjutinmi carqan Justo), y jucnintanamMatias nishqan nunata. 24TsepitanamDiosman mañacuriyarqan queno:—Teytalläcuna, qammi musyanqui
llapä nunacuna imano cayanqätapis.
1
217
d 2.15 Israel nunacunaqa manam tse örallaqa upuyaqtsu machayänanpaq; sinoqacostumbrincunamannomi tardiparaq upuyaq.
Tsemi canan musyecatsiyämë, queishcanpita meqanta acrarenqequitapis25Judaspa rantin apostol cananpaq.Pëqa apostol queninta mana cumplirmi,jutsanrecur castiguman ishquishqa.
26Mañacur usharirninnam,yarqan,qan. Tse örapitam pe yapacärerqanchunca juc (11) apostolcunaman chuncaishque (12) cayänanpaq.
*Santu Espiritupa shaminin
2 1“*Pentecostes” nishqan estajunaqnam Teyta Jesusman
creyicoqcunapis jucllacho ellucashqaquecayarqan. 2Tseno quecayaptinnam,derepentita sielupita wiyacorqan imecashucuqui bientunoraq waqaq; y
qan. 3Tsellanam ricariyarqan imecanina rupaqno qalluno qalluno cadanunaman urämoqta. 4Tse öram SantuEspiritupa poderninchona ticrariyarqan,
yarqan segun Santu Espirituparlatsenqanmanno.
5
qan Diosta mantsacoq *israel nunacuna.6Tseno bullata wiyecurnam, atscaqnunacuna ellucarir,yarqan,
nacho parlayarqan. 7Tsenammantsacäcur, quiquincuna pura quenoninacuyarqan:—¿Imanotaq que? ¡Que parlecaq
tataq cayan! 8Peru ¿imanopataqcananqa cada unupa idiomantsicchoparlayaqta wiyecuntsic? 9Quechoqashamushqa quecantsic: Partia
marcapita, Mediapita, Elampita,Mesopotamiapita, Judeapita,ciapita, Pontupita, Asiapita, 10Frigiapita,Pan liapita, Egiptupita, Cirene waqladun Libia marcapita.tsicqa *Romapita shamoqmi quecantsic.11Israelcunapis y mana israel cashpa,
napis cayanmi. Creta *islapitapis yArabia nasionpitapis cayanmi. ¡Yllapantsictaq wiyecantsic cada unupaidiomantsiccho Diospa espantepaqrurenincunata parlapëcamanqantsicta!
12Y llapan nunacunam limpuespantashqa allapa yarpacachar,cuna pura queno tapunacuyarqan:—¿Imanirraq quecuna susedicun!
—nishpa.13Peru waquincunanam burlacurnin,
queno niyarqan:—¡Que nunacunaqa machashqa carmi
tseno parlacuyan! —nishpa.
Nunacunata apostolPedru cäyitsir willapan
14Tseno niyaptinnam, chunca juc (11)apostol mayincunawan quecar, Pedru
qan queno: “Tëtecuna, israel castamayicuna y llapequi Jerusalenchotäraqcuna, canan parlacaramonqätashumaq wiyacur cäyiräyämë. 15
cuna manam qamcuna pensayanqequinomachashqatsu quecayä, porqui qoya lasnuebillaraqtaq.d 16
yanqequeqa cumplicärin, Diospa une*profetan Joel escribishqanmi. 17Pemiqueno escriberqan:
‘Ninmi Dios:chomi queno pasaconqa:
Santu Espiritutam noqa cachashaqllapan nunacunaman.
1 2
218
e 2.21 Jl 2.28-32. f 2.28 Sal 16.8-11. g 2.30 2 S 7.12-13; Sal 132.11-12.
Y qamcunapa tsuriquicunam,warmipis ollqupis, willacuyanqanoqapaq.
Jobincunatam rebelashaq,cunatanam sueñïnincunachoparlapäshaq.
18 Jina warmiman ollqumanpissirwimaqnïcunamanqa,
Santu Espirituta cachashaqmi noqanishqäta willacuyänanpaq.
19 Sieluchomi espantaquipaqtaricatsiyashqequi.
Y patsachopis tuqui señacunatamricatsiyashqequi: yawarta, ninatay qoyepita pucuteta.
20 Intim actsenqanatsu, y quillanamyawarno puca püru ticrarenqa.
Tsecuna canqa Teytapaespantaquipaq
y presisaq dia del juisiun cananpaq,ichicllana pishicaptinmi.
21 Pipis Teytaman marcäcurmañacuptenqa,
salbashqam canqa’e nishpa.22“Tsemi canan parlamonqäta, Israel
marca mayicuna, shumaq cäyicayämë:Teyta Dios poderninwan yanapaptinmi,espantaquipaq tuqui señacunata ymilagrucunata Jesus rurarqan.Tsenopam musyatsimarqantsic Nazaretmarcapita Jesus poderyoq cashqanta.Tsetaqa qamcuna allim musyecayanqui.23Tseno quecaptinpis, qamcunamentreguecuyarqequi mana alli ruraqnunacunaman, *cruscho clabarwanutsiyänanpaq. Tsetaqa unepitanadispunishqa carmi,qanna. 24
pita libramurmi,morqan, y manam wanushqallaqaquedacunmantsu carqan. 25Porqui tsenocananpaqmi rey *cho Jesuspaq queno escriberqan:
‘Musyämi Teytä noqawan imepisquecanqanta;
pe yanapamaptinmi, imecapasamaptinpis, pëcho tsaracü.
26 Tsemi shonqullä allapa cushicun, ytseno cushicurmi alabecü.
Jina peman marcäquicarmi,wanucushaqpis.’
27Jina quenomi rey David escriberqanquiquin Jesus parlecaqno:
‘Porqui qamqa Diosllä manamwanushqacuna cayanqanchodejaramanquitsu,
ni jutsannaq sirwishoqniquipa ayanismunanta permitinquitsu.
28 Sinoqa qammi wiñe cawemanpushamanqui nopequichocushishqana cacunäpaq’f nir.”
29
nam, Pedru queno nerqan: “Marcamayicuna, qamcuna alleqpammusyayanqui une castantsic rey Davidwanucuptin pampayanqanta.mayaqmi marcantsiccho riquecantsic*sepulturanta. 30Peru Diospa profetancarmi,pita juc yuricoq puedeq mandacoqcananpaq Dios cumplinanpaqänenqanta.g 31Davidta Diosnintsicrebelashqa captinmi, willacorqan *DiosAcrashqan cawarimunanpaq canqanta, ywanushqacuna canqancho manadejarishqa cananpaq cashqanta.Tsenolla ayanpis mana ismushqacananpaq cashqanta. 32Tse acrashqan
mushqa. Pe cawarimushqantamnoqacuna ricashqa cayä. 33Tsemi TeytaJesusta Dios apacushqa pewan juntumandacuyänanpaq. Y änenqan SantuEspiritutam Jesusta qoycorqan. Penamcanan noqacunaman cachamushqa.Tsetam qamcuna riquecayanqui y
2
219
h 2.35 Sal 110.1. i 2.36 Rique Dios Acrashqanta cäyitsiquicunacho. j 2.39 Quecho ninmana israel nunacunapaqmi. Riquë Is 57.19. k 2.42 Tse Santa Senataqa manam micuyaqpachancuna waqaptintsu; sinoqa selebreyaq Teyta Jesuspa wanïninta y cawariminintayarpäyänanpaqmi.
wiyecayanqui. 34Porqui Davidtsumanam cawarircur sieluman ewarqan.Peru jinam pe escriberqan queno:
‘Diosmi nerqan Teytäta:Eucamï noqawan juntumandacunapaq,
35 asta llapan chiquishoqniquicunatamuneniquiman churamonqäyaq’hnishpa.”
Tsepitanam Pedru queno nerqan:36“Israel casta mayïcuna, canan rasonpacaqta cäyicuyë: qamcuna tse Jesusta
tam,napa mandacoqnin y Pepa Acrashqani
cananpaq” nir.37Pedru tseno niriptinnam, tsecho
juntarëcaq nunacuna shonquncunachonanatsicur allapa llaquicurnin, Pedrutay waquin apostolcunata tapuyarqanqueno:—Tëtecuna, tsepenqa ¿imatataq
canan ruralläyäshaq? —nishpa.38Tsenam Pedru queno yasquerqan:—Llapequicuna,
cunata dejariyë, y bautisacuyë*Jesucristurecur jutsequicunapita Diosperdonecuyäshunequipaq. TsenamSantu Espirituta qamcunatapisqoycuyäshunqui. 39Porqui Diosnintsicäniconqan Santu Espiritoqa llapanacrananpaq caqcunapaqmi:paq,nacho cawacoqcunapaqmi.j
40Tsenomi Pedru tuquinopa Jesuspaqnunacunata willaparqan, y noti carqanqueno:—¡Nunacuna, llutan rurenincunapita
witicuriyë,paq! —nishpa.
41Tsenam Pedru willaconqanmancreyicur, bautisaquicuyarqan. Tse
yarqan quima waranqano (3,000)nunacuna. 42
yanqanta cäsucurmi, rmi cacuyarqan.Pecunam juntacarnin, juc shonqullaSanta Senatak juntu micuyaq, yDiosman mañacur cacuyaq.
Punta creyicoqcuna jucshonqulla cawayanqan
43Tsenam apostolcuna Diospapoderninwan milagrucunata yseñacunata rurayaptin, llapan nunacunamantsacäcuyarqan. 44Teyta Jesusman
nolla cawacuyarqan; y imancunatapismanam quiquincunallapaq canantaqamunayarqantsu. 45Capoqyoqcunamchacrancunata y imancunapiscayäponqanta ranticuyarqan. Tsepachanintanam raquiyarqan wactsacunata.46Cada junaqmi *templumanjuntacäyaq. Wayincunachonamimatapis qaranacur, Santa Senatapisrurar, cushishqa juc yarpellana juntumicuyaq, 47Diostam alabayaq; y llapannunacunam pecunata respetayaq. YTeytantsic permitiptinmi, Jesusmancreyicurnin, salbacur waran waranyapacärëcayaq.
Pedru y Juan juc cojununata cachacätsiyan
3 1Juc junaqmi las tres quecaptinPedruwan Juan ewayarqan *
luman. Tse öraqa carqan Diosmanmañacuyänan öram. 2Tsechonamquecarqan yuriquininpita patsa juc coju
2 3
220
l 3.13 Ex 3.6, 15. m 3.20 Rique Dios Acrashqanta cäyitsiquicunacho.
nuna. Tse nunatam cada junaq apayaqtemplupa “Shumaqllan” nishqanpuncuman.man yecoqcunata limushnata mañacoq.3Pedruta y Juanta templuman yecoqtariquecurninnam, tse nuna rogacurlimushnata mañacorqan. 4Tsenampecuna tse cojuta ricaräyarqan.Pedrunam queno nerqan:—Au, nuna, ricayämë —nishpa.5Cojunam pecunata ricararqan,
imallatapis qarayänanta pensar. 6PeruPedrunam tse nunata queno nerqan:—Qarayänaqpaqqa manam
qellenïcuna ni imäcunapis cantsu. PeruNazaretpita *Jesucristupa poderninminoqacho, tsetam qoshqequi. Tsemi pepapoderninwan cachacätsishqequi. ¡Canansharcur purï! —nir.
7Tseno nirirnam, nunapa derechu caqmaquinpita sutarcorqan. Tse öramcojupa chaqui moquncuna fuertinaticrarir, alliyärerqan; 8y sharcur, jucllasaltecur, purir qallecorqan. Tsepitanamcachacashqanta cushicur: “¡Diosqaallapa allim!” nishpa, pintir saltar,
qan. 9Tse nuna Diosta alabaqta ysanuna pureqta riquecurninnam,nunacuna 10tse pasaquicuptin,cur mantsacashqa quedariyarqan.Porqui llapancunam musyayarqan tsenunaqa templupa “Shumaqllan” nishqanpuncucho tecullar limushnata mañacoqcanqanta.
Apostol Pedru templucho willapäcun
11
wan Juanta manana jaqerqantsu.Tsenam llapan nunacuna espantashqacoripäcuyarqan, pecuna quecayanqantemplupa Salomon nishqan coredorman.
12Tseta riquecurninnam, Pedru quenonerqan: “Israel mayicuna, ¿imanirtaqmantsacashqa ricaräyämanqui, imecaquiquïcunapa podernïcunawan o alliruraq cayanqärecur noqacuna quenunata cachacäratsiyaptïnopis? ¡Manamtsenotsu! 13Sinoqa une awiluntsic*Abraham, Isaac y Jacob adorayanqanDiosnintsicmil permiterqan sirweqninJesusta nunacuna alabayänanpaq.Petam qamcuna mana reqeq tucushpaautorida *qui. Cacharita munaptinpis, manammunayarqequitsu. 14
qancunata ruraq y jutsannaq nunaquecaptinpis, pe libri cananpaqqamanam mañacuyarqequitsu; sinoqamañacuyarqequi juc asesinuta libricacharinanpaqmi. 15
yarqequi wiñe cawatsicoq Jesusta. PeruDiosmi wanonqanpita cawaritsimushqa.Tsetaqa noqacunam ricashqa cayä.16Que riquecayanqequi y reqiyanqequinunataqa Jesuspa poderninmi, pemanmarcäconqanrecur, cachacäratsishqa.Ricayanqequinomi Jesuspa podernin,peman marcäcuptin, pasepacachacäratsishqa.
17“Marca mayicuna, noqa musyämirurayanqequita. Jesuspaq cuentatamana alleq qocurishpam, qamcunaautoridaniquicunawan wanutsiyarqequi.18Peru tsenopam Dios cumplishqa une*profetancunawan willacatsimonqanta.Tse profetacunam queno niyarqan:‘*Dios Acrashqan que patsamanshamurmi, allapa jipanqa’ nir. 19Tsemicananqa mana alli rureniquicunatadejarir, Diosman cutiquicuyänequi.Tsenam pe jutsequicunata qonqecur,Teytantsic alli cawaquichona ime örapiscatsiyäshunqui. 20Y Diosmi unepitapatsa Pepa Acrashqanm Jesucristuta que
3
221
n 3.23 Dt 18.15-19; Lv 23.29. o 3.25 Gn 12.3; 22.18.
patsaman yape cachamonqa. 21Perucanan presisanmi sielullachoraq TeytaJesucristu quecanan, asta Dios llapanimecacunatapis alliyätsenqanyaq. Tsenocananpaqmi Dios une tiempucho
tsimorqan. 22Tsemi Moisespis unecastantsiccunata willarnin, Jesuspaqqueno nerqan: ‘Teyta Diosmi shamoqcastantsiccunapita pepaq juc willacoqtachuramonqa noqatano. Y tse profetallapan yachatsicushqancunata wiyacur,cäsucuyanqui. 23Pipis taqe profetatamana cäsucurnenqa,cunapitam raquicar, condenaconqa’,nnir.
24“Tsenomi Diospaq llapan uneprofetacuna, Samuelpita qallecur,willacuyarqan Jesusta canan tiempuchollapan pasashqancunapaq. 25Diosmi unecastantsiccunata änirnin, Abrahamtaqueno nerqan:curmi enteru munducho nunacunabendisishqa cayanqa’o nishpa. Tsemi tse*profetacuna willacuyanqan canannoqantsiccho cumplicärishqa Jesuswan.26Y Diosmi sirweqnin Jesucristutawanushqanpita cawaritsimur, puntataqamcunaman cachamorqanyanapayäshuptiqui,cunata dejayänequipaq.”
Apostol Pedru y Juan parlayan autoridacunacho
4 1Pedruwan Juan nunacunatamanaraq parlapar ushayaptinmi,
tseman chäquicuyarqan *saserdoticuna,*nincuna y *saduseu nishqan nunacuna.2Pedruwan Juanmi nunacunatayachatsiyarqan wanushqanpita Jesuscawarimushqanta. Tseno cawarimipaqyachatsicuyaptinmi, tse autoridacuna
allapa ollqushqa cayarqan. 3TsenamPedruta Juanta presu tsarircur,apacuyarqan. Peru tardinna captinnam,carselman llawiratsiyarqan waräninyaq.4Peru imano captinpis,qanta wiyaqcunapitaqa atscaqmi TeytaJesusman creyiquicuyarqan. Y pemancreyicoqcunaqa pitsqa waranqam(5,000) ollqucunalla yapaquecuyarqan,warmicunata ni wamracunata manayupashpa.
5Waränin junaqnam ellucariyarqanJerusalencho judio nunacunapamandacoqnincuna, autoridacuna y *leyyachatsicoqcunapis. 6Tsechomiquecarqan mas mandacoq saserdoti;pepam jutin carqan Anas. Pewanmi jinaquecarqan Caifas, Juan, Alejandru, ymas puedeq saserdotipa castancunapis.7
qanman qayaratsirnin, quenotapuyarqan:—¿Pi autorisayäshuptiquitaq y pipa
poderninwantaq que nunatacachacätsiyarqonqui! —nishpa.
8Tsenam Pedru *Santu Espiritupapoderninwan carnin, quenoyasquicamorqan:—
coqnïcuna y autoridacuna, cananparlacaramonqäta cäyïcayämë. 9
nam tapuyämanqui qeshyaq nunapaq
qanta musyeta munar. 10
tam canan willayaq, llapan Israel marcamayintsiccunawan musyayänequipaq.Nazaret marcapeq *Jesucristutamqamcuna crusi carnin,qui. Petam wanushqanpita Dioscawaritsimushqa.wanmi que nunata cachacätsiyarqö.Ricayanqequinomi quecho shëcansanuna. 11*Diospa palabranmi Jesuspaq
3 4
222
p 4.11 Sal 118.22. q 4.26 Rique Dios Acrashqanta cäyitsiquicunacho. r 4.26 Sal 2.1-2.
iwalatsicur queno nin: Qamcuna wayiruraqcunam juc rumita, “manamallitsu” nir, jitariyarqequi; peru cananqatse rumim allapa presisaq mayestrarumi ticrarishqa quecan.p 12Jesuspitajuc masqa manam pipis cantsusalbamaqnintsic. Porqui Diosmi pellata
wan salbamänantsicpaq.13Tsenam Pedruwan Juan mana
educadu quecar ni mana presisaqquecar, mana ichicllapis mantsacurishpaparlayaptin,qan. Y musyariyarqan Jesuspa *luncuna cayanqanta. 14Jina pecunapa
tinmi, autoridacuna ni imanopacontrancuna queta puediyarqantsu.15Tsemi apostolcunata *Sanhedrinnishqan corticho quecayanqanpitawaqtaman jorqaratsirnin, quiquincunapuralla parlayarqan 16queno:—¿
tsic? Jerusalencho llapan nunanammusyariyashqa tse allapa shumaqmilagru rurayanqanta. Y noqantsicmanam tseta negueta puedintsictsu.17Peru que pasaconqancunata nunacunamana willanacur siguiyänanpaq,Pedruta Juanta noti cashun cananpitawitsepa Jesuspaq manana pitapiswillapäyänanpaq —nir.
18Tsenam apostolcunata waqtapitaqayaratsicurnin, queno noti cayarqan:—¡
cuyanquinatsu,tsu! —nir.
19
qan queno:—Mä, qamcuna yarpäcurcuyë. ¿Acasu
Diospaq allicu canman, peta manacäsushpa,quita cäsuyapteq! 20Noqacuna manam
upälläcuriyäshaqtsu, ricayanqäta ywiyayanqäta willacurnin —nir.
21Tsemi tseno noti carirlla,yarqan. Y manam autoridacunacastigayänanpaq ni imanopa acusetapuediyarqantsu.nam tse pasacushqancunapita Diostaalabayarqan. 22Porqui Jesuspapoderninwan cachacashqa nunaqachuscu chunca (40) watanamcojuyashqa carqan.
Jesusman creyicoqcunamañacuyan Diosman
23Pedruwan Juannam presucayanqanpita libri yarqurirnin,qan yanaqincuna quecayanqanman.Chärirnam,napa mandacoqnincuna y autoridacunallapan niyanqanta. 24
tinnam, Diosman juc shonqulla llapanmañacuyarqan queno:—Dioslläcuna, qammi sieluta, patsata,
lamar yacuta y tsecho imeca caqtapiscamarqequi. 25
tinmi, une sirwishoqniqui awilücuna rey*David willacorqan queno:
‘¿Imanirtaq nunacuna wäpursharcucurcuyan?
¿Imanirtaq mana imapaqpissirweqta rureta munayan?
26 Que patsacho puedeq reycunamlistu quecayan,nawan juntacarcur,
Teyta Diospa y Pepa Acrashqanpaq
contran shäricurcuyänanpaq’r nir.27“Tsenomi autoridacuna *Herodis y
*Poncio Pilatu que Jerusalen marcachoellucayarqan caru marca nunacunawan y*israel nunacunawan, acranqequijutsannaq sirwishoqniqui Jesuspacontran cayänanpaq. 28
qan quiquiquipa muneniquiwan y
4
223
qequi cumplicänanpaqmi. 29Cananwiyequi, tëtalläcuna, autoridacunamantsacätsipa niyämanqanta. Ycallpäcuna sirwishoqniquicunataqoycäyämë, willaquiniquita manamantsacushpa willacur siguiyänäpaq.30Qam permitïquï allapa puedeq
catsiyänäpaq, y tuqui señacunatamilagrucunata jutsannaq sirwishoqniquiJesuspa poderninwan rurayänäpaq” nir.
31Tseno mañacur ushariyaptinnam,quecayanqan wayi cuyucurerqan.Tsenam llapancuna Santu Espiritupapoderninwan quedariyarqan. Y manamantsacushpanam Diospa willaquinintawillacuyarqan.
Imeca cayäponqancunapis llapancunapam carqan
32
cunaqa juc shonqullanam imapisyarpenincunacho cacuyarqan. Manam
cunata “quiquilläpaqmi” niyarqantsu;sinoqa carqan llapancunapam. 33TeytaJesus cawarimushqanta apostolcunawillacuyanqanqa allapa poderyoqmicarqan. Diosmi pecunata allapa alliqueninwan shumaq cawaquichocacuyänanpaq yanaparqan. 34Pecunachomanam meqanpis pishipäcoq carqantsu.Porqui capoqyoqcunam, chacrancunatay wayincunata rantiquicur, tsepachaninta 35apayarqan apostolcunaman.Pecunanam tse qelleta raquiyarqansegun pishipäyanqanmanno. 36Tsenomirurarqan Chipre *islacho yuricoq Josejutiyoq *levita nunapis. Pepaqmiapostolcuna churayarqan jutinBernabeta. (Tse juteqa “shoqacoq”ninanmi.) 37Que nunapam chacrancaporqan. Tseta rantiquicurmi, qelletaapostolcunaman entreguecorqan.
Ananiaspa y warmin Sa rapauliquinincuna
5 1Tsenollam carqan juc nunaAnanias jutiyoq; warminpanam
jutin carqan Sa ra. Jina pecunapischacrancunata rantiquicuyarqanmi.2Peru warmi ollqu yachatsinacurirmi,waquin qelleta pacallapa quedatsicur,
qan. 3Tsenam Pedru queno nerqan:—Ananias, ¿imanirtaq diablu
yecuquicorqon shonqiquiman,chacrequipa chänin qelleta waquintapacacurcurnin, *Santu Espiritutaulipänequipaq? 4
pam cashqa. Canan ranticuriptiquipis,tse qelle quiquiquipam. ¿Imanirtaqrasonpa caqta parlacunquitsu! Manamnunacunallatatsu uliparqonqui; sinoqaDiosta uliparqonquim.
5Pedru tseno nenqanta wiyecurnam,Ananias tsecho ishquirir wanurerqan.Ananias wanushqanta musyarirninnam,
qan. 6Tsenam jobincuna shamicur,Ananiaspa ayanta ratashwan wancurir,wanturcur pampaq apacuyarqan.
7Tsepita quima öratanonamAnaniaspa warmin Sa rana chärerqan,qowan wanushqanta mana musyashpa.8Pedrunam queno taporqan:—Mä nimë, ¿rasonpacu tse
nata ranticuyarqonqui? —nishpa.Sa ranam queno yasquerqan:—Aumi, tsellachomi rantiquicuyarqö
—nishpa.9Tsenam Pedru queno nerqan:—¿
nacurir, Diospa Espiritunta uliparburlacuyarqonqui! Puncuchomiquecayan jobincuna; pecunamcutirayämushqa qowequita pamparir; ycananqa qamtapis apayäshunquim.
4 5
224
10Tse öram Sa rapis Pedrupanopanman ishquirir, wanurerqan.Jobincuna yecurirnam, taririyarqanSa ra wanushqatana. Tsenam ayantaapacuyarqan qowanpa ladunmanpampayänanpaq. 11
tinnam, tseta llapan wiyaqcuna yJesusman creyicoqcuna allapamantsacäcuyarqan.
Qeshyacoqcunata apostolcuna cachacätsiyan
12Nunacuna ricarëcayaptinmi,apostolcuna Teyta Jesuspa poderninwanatsca señacunata y milagrucunatarurayarqan. Y juc shonqullam Jesusmanllapan creyicoqcuna *templupa Salomonnishqan coredorninman ellucayaq.13Peru creyicoqcunapaq “allapa allimcayan” nicarninpis mantsacurnin,manam pecunaman ni pi juntaquitamunayarqantsu. 14Peru imano captinpis,cada junaqmi mas atscaq nunacuna,warmipis ollqupis, Teyta Jesusmancreyicur yapacärëcayaq. 15Tsemiqeshyaqcunata qopincunatawan ycämancunatawan wayincunapitajorqayämoq näniman, tsepa Pedrupasaptin, sombranllapis waquinqeshyaqcunaman charnin,tsinanpaq. 16Tsenollam mepitapistsepitapis llutepa nunacunashayämorqan Jerusalenman,nata y supëyoq nunacunata pusharcur; yllapancunam cachacäyarqan.
Autoridacuna presutsiyan apostolcunata
17Tsenam *saserdoticunapa masmandacoqnin y pewan tsecho quecaq*saduseu niyashqan nunacuna allapachiquicurnin, apostolcunapa contranshäricurcuyarqan. 18Tsemi presutsarïcur carselman llawiratsiyarqan.19Peru paqaspanam Diospa *anjelnin
carselpa puncunta quicharir, pecunatajaqman jorqarir, queno nerqan:20“Canan templuman ewar, tsechonunacunata willapäyë juclaya shumaqcawaquipaq alli willaquicunata.”21Tsenam qoya qoyallana anjelniyashqanno templuman ewarnin,nunacunata yachatsiyarqan.Tseyaqnam saserdoticunapa mas
mandacoqnin y pewan quecaqcunaqayatsiyarqan Israelcho respetashqatëtacunata *Sanhedrin niyashqan CortiSupremacho juc sesionta rurayänanpaq.Tsepitanam wardiacunata cachayarqan
paq. 22Pecunanam carselman chärir,apostolcunata manana tariyarqantsu.Tsenam cutirir, queno willacuyarqan:
23—Tëtacuna, carselta alli seguru
cuna täpecaqtam tariyarqö. Peruquicharir, manam pitapis rurichotariyarqötsu —nishpa.
24Tseno willacuriyaptinnam,
ticunapa mandacoqnincuna pecunapaqallapa yarpacachar, quiquincuna puraqueno ninacuyarqan:—Cananqa, ¿masqui imatanachi
rurecayämonqa! —nishpa.25Tseno quecayaptinnam, juc nuna
chärerqan queno willacur:—Au, tëtacuna,
yanqequi nunacunaqa canan öram
yan —nishpa.26Tsenam templucho wardiacunapa
capitannin tsecho wardiacunata pusharcur,jeqarerqan apostolcunata apayämunanpaq.
ninmi, mana maltratashllapaapayämorqan. 27Chäratsirnam, Sanhedrinnishqan corticho quecaq respetashqatëtacunaman yecaratsiyarqan.napa mas mandacoqninnam queno nerqan:
5
225
28—Noqacuna michäyarqaqmi tse
cuyänequipaq. Tseno quecaptinpis,qamcunam yachatsicuyarqonquijinantin Jerusalen marcacho, astatumpayämetam munayanqui, ‘TseJesusta wanutsiyarqonqui’ nir.
29
wan queno niyarqan:—Nunacunata cäsuyanqäpitaqa,
presisanmi puntata Diosta cäsucuyänä.30Jesustam crusi carnin, qamcunawanutsiyarqequi.
qanpita cawaritsimushqa. 31Jesustam
cuyänanpaq y Salbadornintsiccananpaq. Israel nasion marcamayicuna, perecurmi jutsantsictadejashqa, Dios noqantsictapisperdonamäshun. 32Noqacunam testigucayä tsecunapita.nincunaman Dios cachamushqan SantuEspiritupis testigu.
33Tseta wiyecurninnam, autoridacunafeyupa piñarcur apostolcunatawanutsita munayarqan. 34
rin nishqan cortichomi *leycunayachatsicoq Gamaliel jutiyoq *fariseununapis quecarqan. Petam nunacunaallapa respetayaq. Pemi sharcurcur,
nata jorqariyänanpaq. 35
nam, autorida mayincunata parlaparqanqueno:—Israel mayïcuna, ¡paqtataq yo tse
nunacunata imatapis rurecuyanquiman,mana alleq musyarishpa! 36Cananyarpäyë: Puntatam juc nuna Teudasjutiyoq yurimorqan. Tse nunamalabacur ‘Puedeqmi cä’ niptin, chuscupachaq nunacuna Teudas nenqantacreyir, qatiyarqan. Tsepitanam Teudastawanïcatsiyaptin, qateqnincuna limpuwitsicar eucuyarqan. Y tsellachomi
ushacärerqan. 37Tsepitanam sensucanqan tiempucho Galilea marcachoyuricoq *qan. Pepis parleninwanmi nunacunatacreyitserqan qatiräyänanpaq. Perupetapis wanicatsiyarqanmi; y llapanqateqnincunam witsicariyarqan.38Tsemi canan willapäriyaq. Quenunacunataqa ama imatapis rurayëtsu.Pecunata dejariyë;napa muneninllata rurayaptenqa,yachatsicuyanqan ushacärenqam.39Peru sitsun Dios mandacushqancunataque nunacuna rurayanqa, manam niimanopa ushacätsita puediyanquitsu.¡Paqtataq, Diospa contran imatapisllutata rurecayanquiman! —nishpa.
qanmi. 40Tsepitanam apostolcunatawaqtapita qayaratsirnin, alli buenuastacacharcatsir, noti cayarqan
cuyänanpaq. Tsepitanam librinacachariyarqan. 41Tsenam apostolcunayarquriyarqan Sanhedrin nishqancortipita. Peru allapam cushicuyarqan,Dios permitiptin Teyta Jesusrecurmaqar ushashqa sufriyanqanta. 42Y cadajunaqmi templuchopis y wayin wayinpurirpis, willacur yachatsicuyaq alliwillaquita Teyta Jesus Dios *Acrashqancanqanta.
*Diaconocuna cayänanpaq qanchis nunacunata acrayan
6 1Tse junaqcunam Teyta Jesuspa
yarqan. Tsechonam *griegu idiomaparlaqcuna hebreu parlaqcunapitaquejacuyarqan queno:—¿Imanirtaq cada junaq imapis
nata iwalqa atiendiyantsu? —nishpa.2Tseno quejacuyaptinnam, chunca
ishque (12) apostolcuna Jesusman
5 6
226
s 6.9 Tse ellucayänan wayeqa carqan juc nasioncunacho esclabu cayanqanpita libracurirjuntacacuyänan wayim. Esclabu cayanqanpita libracurir cutishqa nunacunaqa cayarqanallapa musyaq tucoqmi. Pecunawanmi Esteban discutiyaq.
llapan creyicoqcunata qayaratsir, quenoniyarqan:—Wauqicuna, *Diospa palabranta
willacuyaptïmi, tiempücuna cantsubiudacunata quiquïcunaraqatiendiyänapaq. 3Tsemi cananqa
qequi qanchis nunacunata. Tse nunacunacayätsun *Santu Espiritupa poderninwanalli cawacoq y alli cäyicoqcuna.
cuyänanpaq. 4Noqacunanam Diosman
llana, siempri siguiyäshaq.5Tsenam llapancuna “Allim canqa”
nirnin, acrariyarqan Estebanta; pëqallapan shonqunwan Teyta Jesusmancreyicur, Santu Espiritu munashqannocawacoq nunam carqan. Y tsenollamacrayarqan: Felipita, Procoruta,Nicanorta, Timonta, Parmenasta yNicolasta. Nicolasqa Antioquiamarcapeq nunam carqan. Pëqa mana*israel nuna quecarninpis, puntatanam*israel nunacunano Diosmancreyicushqa carqan. 6Tse qanchisnunacunata acrarïcurnam,man pushayarqan. Apostolcunanam tsenunacuna mandacuyänanpaq Diosmanmañacurir, pecunaman maquincunatachurarnin, bendisicuyarqan.
7Tsenam Diospa palabranta maswiyacurnin,cuna allapa atscaq Jerusalenchomiracäyarqan; asta *saserdoticunapisatscaqmi Jesusman creyicurcäsucuyarqan.
Estebanta presuyan8Estebanmi Diospa alli quenin y
podernin pëcho captin, shumaq
tuquilaya señacunata y milagrucunatanunacuna nopancho rurarqan. 9YJerusalenchomi carqan Libraducunapaniyashqan *ellucayänan wayi.sTsechomi ellucayaq Cirenepita,riapita, Ciliciapita y Asia marcacunapitaesclabu cayanqanpita libracurshamushqa nunacuna. Pecunapitamwaquincuna Estebanman ewar, pewanliryacurcuyarqan. 10Peru yacheninwan ySantu Espiritupa poderninwan Estebanparlaptinmi, tse nunacuna mana niimanopa contesteta puediyarqantsu.11Tsenam juc nunacunata paguecurnin,yachatsiyarqan Estebanpa contranulicurcur, queno niyänanpaq:—Rasonpam noqacuna wiyayarqö
mana allicunata Moises escribenqanleypa y Diospa contran que nunaparlaqta —nishpa.
12Tseno nirnam, respetashqatëtacunata, *ley yachatsicoqcunata,
tsiyaptin, Estebanta tsarïcur, apayarqanllapan autoridacuna ellucayänan*Sanhedrin nishqan cortiman.13Tsemannam apayarqan Estebantaranticoq uli testigucunata pepa contranqueno declarayänanpaq:—Que nunam sagradu *
paq y *paq imepis llutacunata parlaquican.14Jina quenopis parlaqtam wiyayarqö:Nazaret marcacho täraq Jesusshi quemas presisaq templuntsicta limpujuchurenqa;tsic costumbrintsictash cambiarenqa.
15Tsenam Sanhedrin nishqan cortichoEstebanta ricararnin, llapan quecaqcunaqaqllanta riquecuyarqan imeca*anjelpatanoraq.
6
227
t 7.3 Gn 12.1. u 7.5 Gn 12.7; 13.15; 15.18; 17.8. v 7.7 Ex 3.12.
Autoridacunapa nopanchoEsteban parlan
7 1Tsenam *saserdoticunapa masmandacoqnin Estebanta taporqan:
—¿Rasonpacu que nunacunaniyanqanno qam ruranqui? —nishpa.
2Estebannam queno yasquerqan:“Respetashqa tëtacuna y israel marcamayicuna, canan parlapäyanqaqtawiyaräyämë: Une castantsic *tam manaraq Haran nishqan marcamanewar,choraq quecaptin, allapa puedeqDiosnintsic yuripur, queno parlaparqan:3‘Abraham,nata jaqirïcur, ewaquï pushanqaqsitiuman’t nishpa. 4Tsenam Caldeanishqan marcapita Haran marcamaneucorqan.nam, papänin wanuquicorqan.nam Abrahamta Dios pushacamorqanque yachecanqantsic marcaman. 5Perutsepin Abrahamta Dios manaranchacran qorqanraqtsu,llatapis.cunata que marcacunata qonanpaq,umanaraq tsurin quecaptinpis. 6Jinaquenopis Dios nerqanmi:cunam forasteruno caru marcachoyachayanqa; chuscu pachaq watanpimmelanashqa y allqutsashqa sirwipacoqesclabu cayanqa. 7Peru noqam jusgar
nata.cuna librina shayämonqa quemarcaman, y quechonamadorayämanqa’v nishpam. 8
chomi Abrahamta Dios mandarqan,llapan ollqu wamra yuricoqcunata*señalatsiyänanpaq. Tsemi Isaactapisyuriconqanpita puwaq junaqllataAbraham tseno señalarqan. Tsenollam
Isaacpis rurarqan tsurin Jacobta; jinaJacobpis tsenomi rurarqan chuncaishque (12) tsurincunata. Pecunacayarqan Israelcho chunca ishque (12)casta nunacunapa tëtancunam.
9“Tse nunacunam wauqincuna Josetachiquiyarqan. Tseno chiquir embidiosucarmi, esclabupaq rantiquicuyarqanEgiptu nasionman apacuyänanpaq. PeruJosetaqa Diosmi yanaparqan, 10imecadesgrasiacunacho jipaptinpis,librarqanmi. Y rey *faraonpa nopanchoallapa cäyicoq cananpaqmi, Diosyachenin qorqan. Tsemi rey faraon
chopis mandacunanpaq.11“Tsepinmi amruna jipaqui watacuna
carqan Egiptucho y *Canaan nishqanmarcacunacho.cuna micurcuyänanpaq mana pasepa niima carqantsu. 12Peru Egiptucho trigucanqanta musyarirninnam, Jacobcacharqan tsurincunata trigu ranteq.
.ewayanqanqa primera besmi carqan.13Ishque cuti ewayanqanchonampecunata Jose willarqan wauqincunacashqanta. Y tsenopam rey faraonmusyarerqan Josepa castancunacashqanta. 14
nata Egiptuman eucuyänanpaq. Tseewaqcuna cayarqan qanchish chuncapitsqa (75) nunacunam. 15Tsemi Jacobllapan castancunawan Egiptuman täraqeucorqan. Tsechonam Jacob ycastantsiccunapis wanucuyarqan.16Wanucuyaptinnam, ayancunataapacuyarqan Siquem nishqan marcamanpampecuyänanpaq. Tse *sepulturatamtëtantsic Abraham Hamor jutiyoqnunapa tsurincunapita chaniyoqchorantishqa carqan.
7
228
w 7.18 Ex 1.7-9. x 7.29 Ex 2.13-15, 18.3-4. y 7.30 Ex 3.1. z 7.34 Ex 3.1-10.
17“Abrahamta Dios änishqanta
nam, Egiptu marcacho Israel castanunacuna llutepa miracurcuyarqan.18Tsepinmi Egiptucho rey jucnaquecarqan. Tse mandacoqqa manamreqerqantsu Joseta.w 19Tse reymiengañuwan llapan castantsiccunataallapa allqutsarqan; y wamracunawanuyänanpaqmi tseraq yureq llulluwamrancunata jaqiriyänanpaqmandacorqan. 20Tse tiempum Moisesyuriquicorqan.llanmi Diospaq carqan. Y quima
qan. 21
tin, rey faraonpa warmi tsurintariquicur, wayinman apacorqanquiquinpa wawantano wätacunanpaq.22Tsemi Moisesqa Egiptucho llapanimatapis yachatsiyanqancunatayachacorqan; y allapa reqishqa nunamcarqan parleninrecur y rureninrecur.
23“Chuscu chunca (40) watayoqquecarninnam, Moises munarqan Israelmarca mayincuna watucaq eweta.24Tsenam pecunaman ewarnin,riquecorqan marca mayin nunata jucEgiptu nuna maqaquicaqta. Tsenammarca mayinpa biennin yarqur tse
qan. 25Moisesqa pensarqan marcamayincunata librananpaq Dios petachurashqanta cuentata qocuyänantam;peru pecuna manam ni ichicllapiscuentata qocuyarqantsu. 26WaräninnamMoises ishcaq marca mayincunatanaquiquincuna pura pelyaquicaqtatarïcorqan. Y tse nunacunata washetamunarninnam, nerqan: ‘Au, nunacuna,¿imanirtaq tse castalla quecarnin,maltratanacur maqanacuyanqui?’nishpa. 27
caq nuna Moisesta juclla cumarirnin,nerqan: ‘¿Pitaq qamtaqa noqacunacho
qonqui? 28¿
qui?’ nishpa. 29Tse nenqanta Moiseswiyecurnam, Madian nishqanmarcaman safar eucorqan. Tsechonam
nam tse marcacho yuriquicorqan.x30“Tsepita chuscu chunca (40)
nam Sinai nishqan tsunyaq jircapaladuncho shira casha rupecaqchoMoisesta juc *anjel yuripïcorqan.y 31Tsenina rupecaqta riquecurnam, Moisesespantacorqan. Y mas nopanmanricananpaq witïcuptinnam, Dios quenoparlapëcorqan: 32‘Moises, noqaqa unecastequicuna Abrahampa, Isaacpa yJacobpa Diosninmi cä’ nishpa. Tsetawiyecurninnam,wan catatarnin, ni balorninpis carqantsuricananpaq. 33Tsenam Dios yape quenoparlaparqan: ‘Llanqiquita qotuquï;porqui jaluranqequi patsaqa sagradum.34Alleqpam ricarqö sirwimaq *israelnunacuna Egiptucho allapa allqutsashqacayanqanta. Pecuna llaquishqamañacayämonqantam wiyarqö. Tsemipecunata libranäpaq shamorqö. Cananewë, noqam Egiptu marcaman cachaq’,znishpa.
35“Moisesta despresyarnin ‘¿Pitaqqamta churashorqonquimandayämaqnïcuna y juesnïcunacanequipaq?’ nicayaptinpis, petam Diosshira casha rupecaqcho anjelninwanyuriputsir, cacharqan mandaqnincuna ylibraqnincuna cananpaq. 36Jina pemi
cunata, Diospa poderninwan tuquilayaseñacunata y milagrucunata rurarnin.Tsenollam ‘Puca Lamar’ nishqanchopis,
7
229
a 7.37 Dt 18.15. b 7.40 Moises Dioswan parlar jircacho alli une illacäcurcuptinmi, tsenoniyarqan. c 7. 42 Ex 32.1-6. d 7.50 Is 66.1-2.
y tsunyaq jircacunacho chuscu chunca(40) watanpi quecayaptinpis rurarqan.37Jina quiquin Moisesmi Israel marcamayincunata queno nerqan: ‘Noqantsiccastapitam Dios cachamonqa noqatano*profetata; a nishpa.38Moisesmi jina quecarqan tsunyaqchoune castantsiccunawan juntu. Jinapetam Sinai nishqan jircacho anjelparlaparqan. Y pemi chasquerqan allicawacunapaq willaquicunatanoqantsicta willamänantsicpaq.
39“Peru Moises willacushqanta unecastantsiccuna manam cäsuyarqantsu. Y
tam. 40Tsemi Aaronta niyarqan:‘Diosnintsiccuna ruramïpushamänantsicpaq; porqui manammusyantsictsu Egiptu marcapitajorqamaqnintsic Moisesta imapasashqantapis’b nishpa. 41Tsenam tsejunaqcuna orupita juc wishipa*imajinta rurayarqan. Tsepitanamanimalcunata pishtar, tse imajinpaq jucestata rurayarqan, tse quiquincunarurayashqan imajinta sumätsirnin.42
qanc y dejarerqan, sielucho qollurcunataadorarnin cacuyänanpaq. Tsemiescribirëcan Diospaq une profetacunapalibruncho, queno:
‘Israel nunacuna,cho chuscu chunca (40) wataquecarnin,
manam noqapaqtsu qareniquicunataapayämorqequi;
43 sinoqa imajin Molocpaq wayinrurecurmi, puritsicuyarqequi.
pis rurecur,diostano adorar, tse imajincunatapuritsicuyarqequi.
Tsecunataqa quiquiquicunamadoracuyänequipaq rurayarqequi.
Tserecurmi qarquriyashqequi
man,paq’ nishpa.
44“Une castantsiccunapam carpapita
cuna tsunyaqcho cayäporqan. Yimanopis rurananpaq Moisesta Diosricatsishqannomi,qan. 45
cuna erensiatano chasquiyarqan. Y Diosyanapayaptinmi, tse marcacunachotäraq nunacunata qarqur shamurnin,Josuewan shamoq nunacuna unena tseinglisiata apayämorqan. Tsenopam tsemarcacunacho dueñu ticrarir,pita rurashqa inglisiata catsiyarqan, astarey *Davidpa tiempunyaq. 46Rey
qan. Tsemi munarqan Jacob adoranqanDiosnintsicpaq juc jatun *templunrurecapita. 47Peru Davidpa tsurin reySalomonran tse templutaqa ruratserqan.48Tseno quecaptinpis, sielucho quecaqDiosqa manam nunacuna rurayashqantemplucunallachotsu täran. TsemiDiosnintsicpa une profetanpis quenowillacun:
49 ‘Rara sielupitam mandaquicä;y patsacho llapan imapis caqcunaqamunenïllachomi quecayan.
¿chocu noqa yachashaq!
¿Qamcuna pensayanqui tsellachocacunätacu!
50 ¿pis camashqa cä!’d nishpam, ninDios.”
51Tseno nirirnam, Esteban quenonerqan: “Peru qamcunaqa allapa torpi
7
230
Diosta mana cäsoq nunacunanomi rumishonqu cayanqui; y manam ni wiyaqtucuyanquipistsu. Tseno carmi, unecastequicunano *Santu Espiritupacontran caquicayanqui. 52¿Acasucastequicuna Diospa une profetancunatajucllellatapis alli tratayarqancu! Antis
natapis wanutsiyarqanmi.nam tse quiquin Jutsannaq Shamoqnunata traisionar, wanuratsiyarquequi.53
nata qamcunaman Dios apatsimushqaquecaptinpis, manam cäsucuyashqatsucayanqui” nir.
Estebanta wanutsiyan54Esteban tseno nenqanta wiyecurnam,
autoridacuna quiruncunatapis uchurraq
cuyarqan Estebanpa contran. 55PeruEstebanqa Santu Espiritupa poderninwancarmi, rara sieluman ñuquircur,riquecorqan chipapëcaq Diospa gloriantay Teyta Jesusta Dioswan juntu quecaqta.56Tsenam Esteban queno nerqan:—Rara sielutam quicharëcaqta canan
ricarëcä, y *Diospita ShamushqaNunanam Dioswan juntu quecan.
57Esteban tseno nïcuptinnam,
tapis tsapacurcurnin, qaparir qayarir
cuyänanpaq. 58Tsarircurnam, tse
cuyarqan. Tse uli testigucunanam jucjobin Saulu jutiyoqta acshunancunataumpacuyarqan.
59Tsampiquicayaptinnam, Estebanqueno mañacorqan:—Teyta Jesus, almalläta chasquiquï.60Tseno nirirninnam, qonquriquicur,
fuertipa queno nerqan:—¡Teytallä,
qanta cuentapaqpis churëtsu!
Tseno nirirllänam, wanurerqan.
8 1Tse jobin Saulu acuerdum carqanEstebanta wanutsiyanqanwan.
Saulu ushacätsita munan Teyta Jesusman creyicoqcunata
nata, imanopapis ushacätsita munar.Tsenam llapan creyicoqcuna witsipawitsir, eucuyarqan enteru Judea y*Samaria marcacunapa;naqa Jerusalenchomi quedacuyarqan.2
nanam Estebanta pampecuyarqan; yallapam llaquicur,paq. 3
nata ashir chiquir qaticacharqan, wayinwayin yequicuryanmi, warmitapisollqutapis qaracharcuryan jorqamurnin,carselman llawiyänanpaq apatserqan.
Samaria marcacho Felipi alli willaquicunata yachatsicun
4
nanam jinantinpa ewarnin, mechotsechopis alli willaquicunatawillapäcuyarqan. 5Pecunachomi carqanFelipi jutiyoq nuna. Pemi Samariamarcaman ewarnin, nunacunatawillaparqan *Dios Acrashqan *tupaq. 6Tsemi llapan nunacuna Felipiwillapäconqancunata wiyar,quipaq milagrucunata ruraqta ricarnin,allapa shumaq wiyacur cäsucuyarqan.7Porqui supëyoq qeshyaquicaq atscaqnunacunapitam *supëcuna qaparirqayarir yarquyarqan. Y atscaqmichancancuna ricrancuna ellucashqaqeshyaquicaqcuna y cojucunapiscachacashqa cayarqan. 8Tsetaricarninmi, tse marcacho nunacunaallapa cushicuyarqan.
9Peru tse marcachomi carqan jucechiseru Simon jutiyoq nuna. Tse nuna
7 8
231
unepita brujeriacunata ruraqtaricarninmi, enteru Samaria marcachonunacuna espantacuyarqan. Y tsemi tsebruju nerqan:—Noqaqa allapa yachaq nunam cä
—nishpa.10Tse echiserutam llapan nunacuna
ichicpis jatunpis shumaq wiyacuyaq; yquenomi niyarqan:—¡Caq quemi cananqa Diospa allapa
puedeq quenin! —nishpa.11Pe nishqantam allapa cäsucuyaq
porqui unepita patsam, brujeriancunataruraptin,yaq. 12Peru Diospa mandaquininpaq alliwillaquicunata Felipi willacuptinmi, yTeyta Jesucristupaq willapäcuptinmi,tseta creyicurnin, nunacuna warmipisollqupis bautisacuyarqan. 13Asta tsebruju Simonpis Teyta Jesusmancreyicurninmi, bautisacorqan. Tsepitapatsam Felipita tse bruju qatiräcorqan.Tuquilaya señacunata y milagrucunataDiospa poderninwan ruraqta ricarninmi,limpu espantacushqa cacorqan.
14Samaria marcacho nunacuna Diospaalli willaquininman creyicuyashqantamusyarirninnam, Jerusalen marcachoquecaq apostolcuna Pedruta y Juantatseman cachayarqan. 15Chärirnam, tseapostolcuna Diosman mañacuyarqan tsecreyicoqcuna *Santu Espiritutachasquiyänanpaq. 16Porqui manaran ni
raqtsu; sinoqa Teyta Jesusmancreyicushqa carllam, bautisacushqacayarqan. 17Tsemi Pedruwan Juan tsecreyicoqcunaman maquincunatachurayaptin, Santu Espiritutachasquiriyarqan.
18
man apostolcuna maquincunatachurayaptin, Santu Espirituyoq ticrareqtariquecur, qelleta pagueta munarqanapostolcunata, 19queno nishpa:
—Tse poderta rantiquecalläyämë,noqapis maquïta pimanpis churaptï,tsenolla Santu Espirituyoqticrariyänanpaq.
20Tsenam Pedru queno nerqan:—Diospa qarenin poderta rantita
munanqequirecurmi, qelleniquiwanishquequi in ernuman ewayanqui.21Quecunaqa manam qampaqnotsu.
qequim, Diospaqqa melanepaq. 22Antistse mana alli yarpanqequita qonqequï; yDiosta rogacurnin, mañaquï itsapisperdonecushunquiman shonqiquicho tsemana alli pensanqequita. 23Porqui
cho caquicaqtam cäyipëcaq —nishpa.24Tsenam bruju Simon queno nerqan:—Tsepenqa Diosman noqalläpaq
mañaquecalläyämï, niyämanqequinomana imapis pasallämänanpaq—nishpa.
25Pedruwan Juan Diospaq tsechowillapäcur yachatsicurirnam,man cuticuyarqan. Tse cuticurnamSamaria marcacunapa pasarnin, Jesuspaalli willaquininta willacur willacureucuyarqan.
Felipi Etiopia nasionpeqnunata willapan
26Tsecuna pasacushqanchonam Dioscachashqan *anjel Felipita quenonerqan:—Felipi, canan ewë sur ladupa,
Jerusalenpita Gaza marcaman ewaqnänipa.Tse näneqa tsunyaqcunapam pasan.
27Tse öram Felipi sharcur eucorqan;nänichonam taripärerqan Etiopianasionpita nunata. Pëqa carqan tsenasioncho reina Candacepa presisaqtesorerunmi. Tse nunam Jerusalenmanewashqa carqan Dios adoraq. 28Pemi
8
232
e 8.33 Is 53.7-8.
Jerusalenpita marcanman cutiquicarcaretancho tëcarnin, leyicarqan Diospa*profetan Isaias escribishqan libruta.
29Santu Espiritunam Felipita quenonerqan:—Felipi, taqe caretayoq nunaman witï,
pewan juntu eucuyänequipaq —nishpa.30Tsenam Felipi tse Etiopia nasionpeq
nunaman mas witïcur, wiyecorqanDiospa profetan Isaias escribishqanlibruta leyicaqta. Tsenam quenotaporqan:—Tëte, ¿tse leyenqequita cäyinquicu?
—nishpa.31Tsenam queno yasquerqan:—¿Imanoparaq cäyishaq, pipis mana
cäyicatsimaptin! —nishpa.Nirirnam, Felipita rogarqan,
man lloqarcur, ladunman täcurinanpaq.32Tse nuna *qanqa quenomi carqan:
“Imeca üshata wanutsiyänanpaq,camalman apaqnomi apayarqanwanutsiyänanpaq. Rutuyaptinüsha mana waqaqnomi, upällawiyaräcorqan.
33 Allqutsashqam carqan; justisiapispepaqqa manam carqantsu. Que
tsiyarqan; y mananam mireninpiscarqannatsu.”e
34*Leyir usharirnam, tse nunataporqan Felipita queno:—Ama acseqa quëtsu, cäyicatsillämë.
¿Pipaqtaq Diospa une profetan tsenoescriberqan? ¿Quiquinpaqcu, o jucnunapaqcu? —nishpa.
35Tsenam leyenqanpita qallecur tse
qan Teyta Jesuspaq alli willaquicunata.36Tseno ewarëcarnam, chäriyarqan yacucanqan sitiuman. Tse Etiopia nunanamFelipita queno nerqan:
—Quechomi yacu can. ¿Manacucanan juclla bautisecallämanquiman?—nishpa.
37Tsenam Felipi queno yasquerqan:—Teyta Jesucristuman rasonpa llapan
shonqiquiwan creyicuptiqueqa, allimcanqa —nir.Tse nunanam queno nerqan:—Aumi, noqa creyïmi Teyta Jesucristu
Diospa tsurin cashqanta —nir.38Tseno nirirnam, tse nuna caretanta
päraratsiptin, ishcan yarpuriyarqanyacu caqman.rerqan. 39Yacupita yarquriyaptinnam,Diospa Santu Espiritun Felipita jucllaapacorqan. Tsenam tse etiope nunamanana Felipita ricarqannatsu; peruallapa cushishqam eucorqan. 40
nam Azoto nishqan marcacho quecarna,mäcaramorqan. Tsechonam marcanmarcan willacorqan Teyta Jesuspa alliwillaquinincunata asta Cesareamarcaman chanqanyaq.
Teyta Jesusman Saulu creyicun
9 1Tseyaqnam Sauloqa, “cananmisiqa musyayämanqa” nishpa, Teyta
Jesusman creyicoqcunata wanutsitamunar puriquicarqa. Tsemi *cunapa mas mandacoqninman ewar,2ordenta mañacorqan Damasco marcapa*cuna permisuta qoyänanpaq. TsenopaTeyta Jesusman creyicoqcunataqa tarir,warmitapis ollqutapis Jerusalenmanpresu apatsinanpaq. 3Peru Damascomarcaman yecurëcaptinnam,tita rara sielupita actsicamorqan.4Tsenam Saulu patsaman ishquirerqan.Jitarëcarninnam, wiyecorqan quenoparlapaqta:—Saulu, Saulu, ¿imanirtaq jipatsimar,
allqutsamanqui?
8 9
233
5Saulunam queno taporqan:—¿Pitaq canqui, Teyta? —nishpa.Niptinnam, queno yasquerqan:—Allqutsanqequi Jesusmi noqaqa cä.
6Peru canan sharcur ewecanqequipuebluman yequï.qui imata ruranequipaqpis —nishpa.
7Y Sauluwan ewaq nunacunanam tsenoparlamoqta wiyecur, mana pitapis ricar,
qantsu. 8Saulunam jitarëcanqanpitasharcurerqan;pis,tsu. Tsenam jancharishqallana Damascomarcaman chäratsiyarqan. 9Tsechomiquima junaqninpi wiscuyashqa cacorqan.Manam pachatapis micorqantsu; niyacutapis uporqantsu.
10Tse Damasco marcachomi TeytaJesusman creyicoq Ananias jutiyoqnuna carqan.nin, queno qayecorqan:—¡Ananias! —nishpa.Ananiasnam yasquerqan:—Wiyecaqmi, Teyta —nishpa.11Teyta Jesusnam queno nerqan:—Canan ewë Derechu nishqan callipa,
*Judas jutiyoq nunapa wayinman.Chärirna tapucunqui Tarsu marcapitaSaulu jutiyoq nunapaq; porqui tse
mun. 12Pemi rebelasionnincho ricashqa,
tiqui,qanta —nir.
13Tseta wiyecurnam, Ananias quenonerqan:—Peru Teyta, tse nunapaqqa atscaq
nunacunam willayämashqa, mana allitarurar qamman creyicamoqcunataJerusalencho allapa allqutsanqanta. 14¡Ycanannam queman chäramushqasaserdoticunapa mandacoqnincunapaordenninwan qamman creyicoqcunatallapäta presutsiyämänanpaq!
15Peru Teyta Jesusnam quenoyasquerqan:—Canan ewë, porqui tse nunataqa
noqam acrashqa cä.napa ewarnin, israel mayincunata ymana israel caqcunatapis puedeqautoridanincunatawan noqapaqwillapänanpaq. 16
paq caqta.17Tsenam Ananiasqa Saulu quecanqan
wayiman ewarqan. Yecurirnam,Sauluman maquinta churar, quenonerqan:—Wauqi Saulu, que marcaman
shamïcaptiqui, nänicho yuripushoqniquiTeyta Jesusmi cachamarqon wiscu
nequipaq. Y cananpita witsepam *SantuEspiritupa poderninchona ticrarinqui.
18
rerqan imeca pescadupa escamannoraq;tsellanam ricachacurerqan. Tsepitanamsharcurirnin, bautisacurerqan. 19Pachanmicuriptinnam, callpan yurirerqan.
Jesuspaq Saulu yachatsicun Damasco marcacho
Tse junaqcunam Damasco marcachotäraq creyicoqcunawan Saulu quedecur,20qallaquicorqan willacurnin TeytaJesus Diospa tsurin cashqantaellucayänan wayicunacho. 21Sauluparlanqanta llapan wiyaqcunanamespantacur, queno ninacuyarqan:—¡Que nunam Jerusalencho Teyta
Jesusman creyicoqcunata ushacätsitamunarqan! ¡Jina canannam shamorqon
tana Jerusalencho saserdoticunapa
paq! —nir.22Peru Sauloqa imano captinpis cada
bes masmi poderyoq ticraquicarqan.Tsemi Teyta Jesus *Dios Acrashqan
9
234
cashqanta tuquinopa willapäcuptin,Damasco marcacho israel mayincunapisni imano queta puediyarqantsu.
Saulu safecun wanutsita munecayaptin
23Tse junaqcuna pasariptinnam,*israel nunacuna yachatsinacuyarqanSauluta wanicatsiyänanpaq. 24Paqastajunaqtam shuyaräyarqan Damascomarcapa murallanpa puncuncunachoSauluta wanutsiyänanpaq; peru Sauloqatseta musyarerqanmi. 25Y TeytaJesusman creyicoqcunanam Saulutaqacanastaman winarcurnin, murallapajaqninman cacharpayämorqan paqaspa.
Saulu Jerusalencho quecan26Jerusalenman chärirnam, Sauloqa
wan juntaquëta. Peru llapancunammantsayarqan,qantsu pepis Jesusman creyicoqnacanqanta. 27Tseno quecaptinpis,Bernabemi Sauluta apostolcuna caqmanpusharnin reqinacatserqan. PecunatamBernabe willarqan Sauluta, Damascomarcaman ewecaptin, Teyta Jesusyuripur parlapanqanta y riqueconqanta. Ytsenollam willacorqan Damasco marcachoquecarnin, Saulu mana mantsacushpanaTeyta Jesuspaq willaconqanta. 28
pam Saulu quedacorqan pecunawan. Y
cho jinantinpa purerqan, Teyta Jesuspaqwillapäcurnin. 29Y tsecho *griegu idiomaparlaq israel nunacunawanmi parlardiscutir cayarqan. Peru pecunanam
qan. 30Tseta musyarirninnam, Jesusmancreyicoq wauqicuna Cesarea marcamanpushecur, despachecuyarqan Tarsumarcaman.
31Tsepitaqa llapan Judea, Galilea y*Samaria marcacunacho creyicoqcuna
qan. Y Santu Espiritupa poderninwanmas rmi cayaptinmi, Teyta Jesusman
qan, Diosnintsicta mantsacur.
Eneas jutiyoq nunataPedru cachacätsin
32Apostol Pedrunam Jesusmancreyicoqcunata jinantincho watucarpurirnin,cunamanpis chärerqan. 33Tsechomitarerqan Eneas jutiyoq nunata. Tsenunam puwaq watana qeshyarcamaräcorqan, chancancuna ricrancunamana fuegaptin. 34Tse nunatam apostolPedru queno nerqan:—Eneas, Teyta *Jesucristum
cachacätsishunqui. Canan öra sharquï ycamequita ellupäquï —nishpa.Tse öram Eneas sharcurerqan.
35Tsenam Lida y Saron marcacunachollapan nunacuna tse nuna sanuyashqatariquecurnin, mana alli rurenincunatajaqirir, Teyta Jesusllamannacreyiquicuyarqan.
Dorcas jutiyoq warmitaPedru cawaritsin
36Jope marcachonam Teyta Jesusmancreyicoq Tabita jutiyoq juc warmi carqan.Tabitaqa griegu idiomacho Dorcasninanmi. Tse warmim allapa allicunataruraq, y wactsacunatapis puedenqanpamyanapaq. 37Tse junaqcunanam Dorcasqaqeshyacurcurnin wanuquicorqan.Tsenam ayanta shumaq bañaratsirnin,rara altus cuartuman patsäratsiyarqan.38Jope marcapita Lida marcamanqaamanullam carqan. Tsemi creyicoqcunaLida marcacho Pedru quecanqantamusyarirnin, ishcaq nunacunatacachayarqan, rogacur queno niyänanpaq:—Jopechomi allapa nesitecuyaq.
Jinallacho eweculläshun —nishpa.
9
235
f 10.14 Moisespa *leyninchomi Dios mandacorqan waquin animalcunata manamicuyänanpaq. Tsecunata micorqa, Diospaq melanepaqmi cayaq.
39Tsenam pecunawan Pedru ewarqan.Y Jopeman chäriptinnam, Dorcaspa
qan. Tsemannam llapan biudacunajiruroq ellucariyarqan waqallapa. YDorcas cawecarnin, bestiduncuna yaqshunancuna ruranqantam Pedrutaricatsiyarqan. 40Apostol Pedrunamllapancunata waqtaman qarqurirqonqurïcurnin, Diosman mañacorqan.Mañacur usharirnam, Dorcaspa ayantariquecur, queno nerqan:—¡Tabita, sharcamï! —nishpa.Tseno niptinnam,
mur ricachacaramorqan. Y Pedrutariquecurnam, juclla tarcaramorqan.41Tsenam maquipita tsarircur, Dorcastasharcaratsimorqan. Tsepitanam llapancreyicoqcunata y biudacunataqayaratsirnin, cawecaqtana pecunataentreguecorqan. 42
natam enteru Jope marcacho nunacunamusyariyarqan. Tsemi Teyta Jesusmanatscaq creyiquicuyarqan. 43Tse Jopemarcachomi suela ruraq Simonpawayincho Pedru unepa quedacorqan.
Mana *israel nuna quecaptinpis,Corneliuman Pedru ewan
10 1Cesarea marcachomi carqan jucnuna Corneliu jutiyoq. Pëqa
carqan Italia marca soldaduncunapacapitanninmi. 2Tse nunam wayinchollapan castancunawan Diosta respetarnin,adorayarqan.napaq atsca qelleta qaraq y Diosmanmimana qonqeta mañacoq. 3Juc junaqnamtardipa lastresno quecaptin, CorneliutaDios rebelecorqan.Alerim riquecorqan Diospa *anjelnin
pe quecanqanman yecureqta,qan “Corneliu” nishpa qayecoqta.
4Tsenam anjelta ricarëcar quedarerqan, yallapa mantsacushpam, queno taporqan:—¿Imallatataq, Teyta? —nishpa.Anjelnam nerqan:—Corneliu, mañaquiniquicunam y
pishipäcoqcunapaq alli rureniquicunamDiospaq allapa alli quecushqa. 5Canancachë nunacunata Jope marcaman, tsecho
man pushayämunanpaq. 6Tse SimonPedrum posadacushqa quecan suela ruraqtocayun Simonpa wayincho. Pëqa yachanlamar cuchunllachomi —nir.
7Parlapaqnin anjel eucuptinnam,Corneliu qayaratserqan Dios respetaqcon ansa soldadunta y ishcaqsirweqnincunata. 8
nam anjel llapan nenqanta willarirnin,Jope marcaman cacharqan.
9Waräninnam tse cachacuna Jopemarcaman yecurëcayaptinna, pullanjunaq öranona quecaptin, Pedroqawayipa jananman lloqarcur, Diosmanmañaquicarqan. 10Pachan allapawaqaptinnam, miquita munarqan. Perumiquinin tseraq aruyäponqanyaqnam,Pedruta Dios rebelecorqan. 11Tserebelasionninchomi riquecorqan sieluquicharëcaqta, y tsepita imeca juc jatunjacuno chuscun cuchunpita watashqapatsaman uräquecamoqta. 12Tsechomicanaq lätepa pureq animalcuna, tuquilayabolepa pureq pishqucuna, y tuquilayachuscu chaquiyoq animalcunapis. 13Ywiyarqan queno parlapaqnintam:—Pedru, sharquï, y que animalcunata
pishtacacharcur miquï —neqta.14Pedrunam queno yasquerqan:—Teyta, ¡quecunataqa manam
micushaqtsu; porqui manam ni imepismelanepaq raccha animalcunataqaf
micushqatsu cä!
9 10
236
15Tsenam yape parlaparnin, quenonerqan:—Dios bendisishqantaqa ama “Queqa
melanepaqmi” ninquitsu —nir.16
nam sieluman tse jatun qepinano llapananimalnintin juclla cuticorqan. 17TsemiPedru “¿Imapaqraq que llapantariquecülla?” nir,tinna, Corneliupa cachancuna qarapitasuela ruraq Simonpaq tapucur tapucurwayinyaq chäriyarqan. 18Puncupitanamqayacuyarqan, queno nishpa:—¿Quechocu posadacushqa callan
Simon niyashqan Pedru? —nir.19Rebelasion ricanqanpita Pedru
yarpacachar caquicaptinnam, *SantuEspiritu queno nerqan:—Pedru, canan öram quimaq
nunacuna qamta ashicayäshunqui.20Canantä sharcur, yarpï. Pecunawanewë; ama mantsaquïtsu; porqui noqamtse nunacunata cachamorqö —nishpa.
21Tsenam rarapita yarparamurnin,nunacunata queno nerqan:—¿Imaqllataq shayämorqonqui?
Ashiyanqequi nunaqa noqam cä—nishpa.
22Tse nunacunanam queno niyarqan:—Soldaducunapa capitannin Corneliu
cachayämaptinmi shalläyämorqö. Pëqaallapa alli nunam y Dios respetaqmi.Tsemi llapan israel nunacunapis allaparespetayan. Diospa santu anjelninshinishqa pepa wayinman qamtapushayänaqpaq y llapan nenqequita pewiyananpaq.
23Tsenam tse nunacunata chasquirir,Pedru posadacaratserqan. Waräninnampecunawan jeqariyarqan; y Jope
napis Pedruta yanaqarninmi ewayarqan.24Waräninnam Cesarea marcaman
chäriyarqan. Corneliunam combidashqa
yanqan amiguncunata Pedrutachasquiyänanpaq. 25Wayinmanchäriyaptinnam,qan chasqueqnin; y qonquripa patsamratecorqan Pedrupa nopanman, petaadorarnin. 26
tserqan, queno nirnin:—Sharquï; noqapis qamno nunallam
cä —nishpa.27Tsenomi Corneliuwan parlar parlar
ruri wayiman Pedroqa yecurerqan; yatscaq nunacuna ellurëcayaqtamtarirerqan. 28Pecunatanam quenonerqan:—Qamcuna musyayanquim noqa
israel castacuna costumbrïcunamannomana israel caqcunawanqa manajuntacuyanqäta, ni wayincunamanpismana chäyanqäta.pis, Diosmi rebelamar cäyitsimashqa,‘mana alli nunam’ ni ‘raccha nunam’ nir,pitapis mana ninäpaq. 29Tsemiqayatsiyämanquequi öra, mana imatanirishpa shamorqö —nir. Tsenonirirnam, tapucorqan: —¿Imallapaqtaqqayatsiyämarqonqui? —nishpa.
30Corneliunam queno yasquerqan:—Cananwanqa chuscu junaqnam,
queno lastres quecaptin, wayïchoDiosman mañacurnin quecanqä.Tsemanmi chipapäquicaq besticushqanuna juclla yurircamur, 31quenonimarqan: ‘Corneliu, mañaconqequitaDios wiyashqam, y wactsacunatayanapanqequita ricashqam. 32Canantänunacunata Jope marcaman cachëSimon niyanqan Pedruta wayiquimanpushayämunanpaq. Pemi posadacushqaquecan qarapita suela ruraq tocayunSimonpa wayincho. Pëqa yachan lamarcuchunllachomi,’ nishpa. 33Tsemi tseöra nunacunata qammancachallämorqä.qonqui. Tsemi canan Diospa nopanchollapalläcuna ellucashqa quecalläyä
10
237
Teytantsic llapan nishonqequitawillapärayämänequipaq —nir.
Corneliupa wayinchoPedru yachatsicun
34
qan, queno nishpa:—Tëtecuna, cananqa allim noqa
cäyicurerqö llapan nunatapis Diosiwallla ricamanqantsicta. 35Porquijinantin marcacho pipis allicunata rurary Diosta respetar cacuyaptenqa, pëqachasquinmi. 36Diosmi Israel marcanunacunaman *tsimorqan alli pasaquichocawacuyänanpaq. Tse Jesucristoqallapantsicpa Teytantsicmi. 37Qamcunamusyecayanquim bautisacoq Juanbautisacur willaconqanpita patsa,Galilea marcapita qallecur, jinantin
nata. 38Y musyecayanquim NazaretpeqJesusta Santu Espirituta y podernintaDios qoyconqanta.quim Teyta Jesus Dioswan carnin,allicunata ruranqanta y diablupamuneninwan llapan qeshyaquicaqnunacunata cachacätsenqanta. 39Ynoqacunam ricashqa cayä enteru Judeamarcacho y Jerusalencho Teyta Jesusllapan rurashqancunata. Y petaqacrusi carninmi, wanutsiyarqan. 40Peruwanushqanpita quima junaqllatam Dioscawariratsimur, permitïcorqannoqacuna ricayänäpaq. 41Manam llapan
qan, sinoqa pepaq willacuyänäpaq Diosacrashqancunallam.tinmi, pewan micuyarqä y upuyarqä.42Jesusmi noqacunata mandayämarqan,cawecaqcunapa y wanushqacunapajuesnin cananpaq Dios churashqantanunacunata willapäyänäpaq. 43Diospallapan une *qanna Jesuspaq. Pecunam niyarqan
pipis Jesusman creyicoqqa, perecurmijutsancunapita perdonashqa cayanqa—nir.
Santu Espirituta mana *israelnunacuna chasquiyan
44Pedru tseno yachatsiquicaptinnam,llapan wiyecaqcuna Santu Espiritupapodernincho juclla ticrariyarqan.45Tsemi Jope marcapita Pedruwan ewaqJesusman creyicoq israel nunacunapisallapa espantacuyarqan, mana israelcaqcunapis Santu Espiritupa podernintachasquiriyaptin. 46
tam tuquilaya idiomacho parlayaqta yDiosta alabayaqta wiyayarqan.47Tsenam Pedru queno nerqan:—¿
cuyänanta michashwancu, pecuna SantuEspirituta noqantsicnolla chasquiyashqaquecayaptin? —nir.
48
tupa shutincho bautisacuyänanpaq.Tsepitanam Pedruta rogayarqan masunepa pecunawan quedacunanpaq.
Pedru willacun imacuna pasanqanta
11 1Tsepitanam apostolcuna y
man creyicoqcuna musyariyarqan manaisrael caqcunapis, *Diospa palabrantawiyarir,qanta. 2Peru Pedru Jerusalenmancutiriptinnam, Jesusman creyicoq*señalashqa caq waquin *israelnunacuna penqapar, 3queno tapuyarqan:—¿Imarecurtaq sin señal mana israel
caqcunaman watucaqnin ewarqonqui, ypecunawan micorqonqui? —nishpa.
4Tsenam Pedru willacorqan llapanpasaconqancunata, cuchunpita qallecur,queno nishpa:
5—Juc cutim Jope marcacho,Diosman mañacur quecaptï,
10 11
238
tsimarqan. Tsechomi riquecorqä rarasielupita imeca jatun mantada chuscuncuchunpita watashqa urämurnin,nopäman chäramoqta. 6Alliricarëcurnam, tuquilaya chuscuchaquiyoq animalcunata, chucarucaqcunata, latepa pureq caqcunata ybolepa pureq pishqucunata riquecorqä.7Tsepitanam wiyecorqä quenoparlapämaqta: ‘Pedru, sharcur, queanimalcunata pishtacacharcur, miquï’nimaqta. 8Peru noqanam quenoyasquerqä: ‘Teyta, manam micushaqtsu;porqui manam ni imepis micushqatsu cämelanepaq raccha animalcunataqa’nishpa. 9Tseno niptïnam, sielupitaparlapëcamaqnï yape queno nimarqan:‘Pedru, Dios bendisishqantaqa ama“Queqa melanepaqmi” ninquitsu’nishpa. 10Quima cuti tsenoricanqächonam tse mantada sielumanllapan animalnintin cuticorqan. 11Tseöranam posadacushqä wayiman quimaqnunacuna Cesarea marcapitacachayämonqan ashimarnï,chärayämorqan. 12*Santu Espiritunamcäyitsimarqan mana mantsacushpapecunawan ewanäpa. Quechoquecamoq joqta nunacunawanpisCesarea marcaman ewayarqämi; yqayatsiyämaqnï nunapa wayinmanmiyecuriyarqä. 13Tse nunanamwillayämarqan wayincho juc *anjeltaricanqanta; y tse anjelshi queno ninaq:‘Canantä nunacunata cachë Jopemarcacho quecaq Simon niyanqanPedruta queman pushayämunanpaq.14Pemi qamta y wayiquicho caqcunatawillayäshunqui imanopasalbacuyänequipaqpis’ nishpa. 15
nata Diospa palabranta willecaptïnam,tse nunacunapis Santu Espiritupapodernincho ticrariyarqan, noqantsic
tsicnolla. 16Tsenam noqa yarpäcurcorqäTeyta Jesus queno nimanqanta: ‘Juanminunacunata yacuwan bautisarqan, peru
wanmi bautisashqa cayanqui’ nenqanta.17Canan shumaq cäyicuyë. Diosminoqantsicta Santu Espirituta qomashqacantsic, Teyta Jesusman creyicushqalla.Tsenollam pecunatapis qoshqa SantuEspiritunta. Y noqa manam pitsu cäDiosta michänäpaq.
18Tsenam tsecunata wiyecur, tsepiñapaqnin nunacuna upalläriyarqan, yDiosta alabayarqan, queno nishpa:—Tsepenqa mana israel caqcunatapis
mana alli rurenincunata jaqiyaptin, Diosperdonanqam pecunapis wiñecaweyoqna cayänanpaq —nishpa.
Antioquia marcachoJesusman creyicuyan
19Estebanta wanuratsirmi, Jesusmancreyicoqcunata ushacätsita munayarqan.
mayaq, Chipre *islacamayaq y
cuna safacur chäriyarqan.nachomi Diospa willaquininta israelmayincunallata yachatsiyarqan; y
yarqantsu. 20
pita Antioquia marcaman ewarnin,mana israel caqcunatapis Teyta Jesuspaalli willaquininta willapäyarqan.21Tsemi Diospa poderninwanwillapäcuyaptin, atscaq nunacunajutsancunata jaqirir, Diosta cäsucurpeman marcäcoq ticrariyarqan.
22Tsepitanam Jerusalencho Jesusmancreyicoqcuna musyariyarqan manaisrael caqcunapis marcäcuyanqanta.Tsemi Bernabeta Antioquia marcamancachayarqan. 23Bernabenam, Antioquiamarcaman chärirnin, ricarqan Dios
11
239
imano allapa allicunata mana israelcaqcunapaqpis rurashqanta. Tsenamallapa cushicurnin,
cho tsaracuyänanpaq. 24BernabeqaDiosman allapa marcäcurmi, SantuEspiritupa poderninwan alli ruraqcarqan. Tsemi atscaq nunacuna TeytaJesusman marcäcoq ticrariyarqan.
25Tsepitanam Bernabe Tarsumarcaman ewarqan Saulu asheqnin.26Taririrnam, Antioquia marcamanpusharqan. Tsechomi Saulu y Bernabejuc wata enteru Jesusman creyicoqnunacunawan cayarqan,nata Jesuspaq yachatsicurnin. TseAntioquia marcachomi Jesusmancreyicoqcunata “Cristianu” nishpaprimera bes jutitsiyarqan.
27Tse junaqcunam Antioquiamarcaman Jerusalenpita Diospa*profetancuna chäyarqan. 28Jucnincaqpam Agabu jutin carqan. Pemi SantuEspiritu cäyitsiptin,qan jinantin marcacunacho allapaambruna pasacunanpaq caqta. (Yrasonpam nenqannolla tse ambrunacarqan Claudiu jutiyoq nuna mandacoqquecanqan tiempucho.) 29Tse ambrunaquecanqanta musyarirnam, Jesusmancreyicoqcuna shumaq parlariyarqan,cayäponqanmanno imatapis ellicurnin,
naman apatsiyänanpaq. 30Tsecunataellurïcurninnam, Sauluta y Bernabetaapatsiyarqan Judea marcacho Jesusmancreyicoqcunapa mayornincunaman.
Santiaguta wanutsiyan yPedrutana llawitsiyan
12 1Tse tiempucunam rey*Herodis, Jesusman waquin
creyicoqcunata ushäcätsita munar,mandacorqan pecunata presu
tsariyänanpaq. 2Tsemi Juanpa wauqinSantiagupaq mandacorqan *espadawanwanutsiyänanpaq. 3Y Santiagutawanutsenqanpita *israel nunacunaallapa cushicuyanqanta rey Herodismusyarirmi, Pedrutapis presutsirtsaritserqan. Tseqa carqan *naq tantata micuyänan Pascua Fiestasemana quecaptinmi. 4Pedrutacarselman llawiratsirmi, rey Herodischunca joqta (16) wardiacunatachuscoqpayan cambianaquitatäparäyänanpaq mandarqan. Herodisqamunarqan, *Pascua esta pasariptin,nunacuna nopancho jusgayänanpaqcarselpita Pedruta jorqetam. 5Tsaq tsenoPedru llawirëcaptinnam, TeytaJesusman creyicoqcuna DiosmanPedrupaq allapa mañaquicayarqan.
Pedruta carselpita *anjel jorqarin6Pedruta nunacuna nopancho
nanpaqqa juc junaqllanam pishicarqan.
napa chopincho punicarqan, ishquecadenawan watashqa. Y waquinsoldaducunanam puncuta täpecayarqan.7Tseno quecaptinnam, Diospa cachananjel juclla carselman yurircorqan.Tsechonam limpu atsicyärerqan.Anjelnam Pedruta qasquncho yatecurriyarcatsir, “Pedru, jinallacho sharquï”nerqan. Tse öram maquincunapitacadenacuna juclla shicwarerqan. 8Yanjelnam queno nerqan:—Ropequita y llanqiquita yacaqui
—nishpa.Pedru tseno rurariptinnam, anjel
queno nerqan:—Canan aqshunequita aqshucurcur
qepata shamï —nishpa.9Tsenomi anjelta qatircur Pedru
yarqurerqan. Peru manam alleqllaqacäyerqantsu anjel rasonpa rurecanqanta;
11 12
240
g 12.17 Que Santiagoqa carqan juc caq Santiagum, manam tse wanutsiyanqan caqtsu. QueSantiagoqa carqan creyicoqcunapa mandacoqninmi.
sinoqa “Sueñicächi” nishpam,pensarqan. 10Peru yarqurqa,qannam punta caq wardiata y qepacaqtapis. Y eru puncuman chäriyaptinnam, tse puncu porsilla quichacärerqan.Waqtaman yarqurir, juc callitaewarëcayaptinnam, Pedrullatanajaqirïcur, anjel juclla tsincarerqan.
11Tseran rasonpa cuentata qocurir,Pedru queno nerqan:—Cananmi rasonpa mäcurillä Dios
anjelninwan carselpita jorqatsimar,
cunapita libraramanqanta.12
nam, Marcos niyashqan Juanpa mamäninMariapa wayinman eucorqan. Tsewayichomi Jesusman creyicoqcunaDiosman mañacurnin, atscaqellucayashqa quecayarqan. 13Pedruchärir, sawan puncuta tsactacuriptinnam,
morqan yasqueq. 14Pedrupa bosnintareqirïcurninnam,nin mana sawan puncutapis quichashpa,coripa ruriman cutiquicorqan, “¡Pedroqawaqta puncuchotaq quecan!” nishpa.
15Tsenam wayi ruricho quecaqcunaqueno niyarqan:—¿Imanopataq Pedroqa canqa!
Locachi canqui, wamra —nishpa.Peru wamra cutïcuryan “rasonpam,
rasonpam” niptinnam, pecuna niyarqan:—Manam petsu; almanmi —nishpa.16Tseyaqnam Pedroqa tsactacurnin
jicutarqan. Tsenam puncuta quicharirPedruta riquecurnin, allapamantsacäcuyarqan. 17Pedrunam upällacayänanpaq maquinwan señasta rurarir,willacorqan imanopa carselpita Diosjorqamushqanta.nam, queno nerqan:
—Santiagutag y llapan creyicoqcunataquecunata willayë —nishpa.Tsepitanam yarqurir, eucorqan juc
ladupa.18Patsa waräriptinnam carselcho
qantsu; porqui manam musyayarqantsuPedruwan ima pasacushqanta. 19Tsenamrey Herodis Pedruta ashitserqan; perumana tariyaptinnam, wardiacunatadeclaratsir pecunata wanutsiyänanpaqmandacorqan. Tsepitanam rey HerodisJudea marcapita Cesarea marcamantäraq eucorqan.
Rey Herodispa wanïnin20
chonam rey Herodis piñashqaquecarqan Tiro y Sidon marcacunachotäraq nunacunawan. Tsemi tsenunacuna shumaq parlariyarqanHerodista rogaq ewayänanpaq. YCesarea marcaman chärirnam,Herodispa con ansa sirweqnin Blastujutiyoq nunata shumaq cäyitsiyarqanyanapayänanpaq.man yecuyarqan rogacoq shumaqpasaquichona cacuyänanpaq; porqui reyHerodispa marcanpita miquicunatarantirllam, tse nunacuna cawayaq.21Tsenam rey Herodisqa juc presisaqjunaq alli caq ropanta yacacurcur,mandacur täcunanman tecur nunacunanopancho shumaq parlaquicorqan.22Tseta wiyecurninnam, llapancunafuertipa queno niyarqan:—¡Que parlecamoqqa juc diosmi;
manam nunatsu! —nishpa.23Tse öram Diospa anjelnin rey
Herodista qeshyaratserqan, Diosta manaalabanqanrecur; y curupa micushqamwanurerqan.
12
241
24Tseyaqnam Diospa willaquinenqajinantinman witsicar, miraquecorqan.
25Bernabenam Sauluwanrurayänanpaq caqcunata usharirnin,cuticuyarqan Jerusalenpita Marcosniyashqan Juanta pusharcur.
Sauluwan Bernabe *Diospapalabranta jinantinman chäratsiyan
13 1Antioquia marcachonamJesusman creyicoqcunacho
Diospa *cuna cayarqan. Pecunam cayarqanBernabe, “Nicshu” niyashqan Simon,Cirene marcacho yuricoq Luciu, Saulu yMenahem. Tse Menahemqa Galileachomandacoq *Herodiswan wayinchollullunpita winacoqmi carqan. 2Juc
yaptin, pecunata *Santu Espiritu quenonerqan: “Bernabetawan Sauluta acrayë;porqui pecunatam acrarqö noqapaqwillapäcuyänanpaq” nishpa.
3Tsenam ayunacurïcur Diosmanmañacur usharirnin, Bernabeman ySauluman maquincunata churar
, despachecuyarqan.
Chipre *islacho Bernabe y Saulu yachatsicuyan
4Tsemi pecuna Santu Espiritupushayaptin, Seleucia nishqanpuertuman eucuyarqan. Tsepitanambarcuman winacarcur, eucuyarqanChipre islayaq. 5Tseman chärirnam,Salamina nishqan puertucho Diospa alliwillaquininta yachatsicuyarqan *israelnunacunapa *ellucayänan wayicunacho.Juan Marcospis pecunata yanaparninmiquecarqan.
6Diospa palabranta willacur enteruislapa ewarninnam, chäriyarqan Pafosnishqan puertuyaq. Tsechonam Diospaprofetan tucoq brujo Barjesus jutiyoqisrael nunata tariyarqan. 7Tse nunam
gobernador Sergiu Pauluta yanaparcarqan. Y Sergiu Pauloqa allapa yachaqnunam carqan. Pemi Diospa palabrantawiyeta munarnin, BernabetawanSauluta qayatserqan. 8Peru tse brujoBarjesusnam, Saulupa y Bernabepacontran sharcur,dor Sergiu Paulu Teyta Jesusmancreyicunanta. Tse brujutam jina Elimasniyarqan, Elimasqa *griegu idiomachoBarjesus ninanmi. 9Tsenam Pabluniyashqan Sauloqa Santu Espiritupapoderninwan carnin, tse bruju Elimastaalli ricarëcur, 10queno nïcorqan:—Ä ¡supëpa wawan! Uli mana alli
ruraq carmi, llapan alli rurecunapacontran caquicanqui. ¿Manacu
quininpa contran ulipäquicunata!11
qui. Tsemi wiscu ticrarir, unepa intipaactsinta ricanquitsu —nishpa.Tse öram Elimas mana ricarqannatsu.
Y wiscuyärishqa carmi, pillapisjanchecunanpaq rogacurnin,jiruricachäquicarqan. 12
nam, tse gobernador Sergiu Paulu,Teyta Jesuspaq yachatsicuyashqantaespantacur, Jesusman allapamarcäquicorqan.
Pisidia probinsiacho Antioquiaman Pabluwan Bernabe chäriyan
13Tsepitanam Pablu yanaqincunawanbarcuman lloqarcur, Pafos nishqanpuertupita eucuyarqan Pan liamarcacho quecaq Perge marcaman.Peru Juan Marcosqa pecunapitaraquicarirmi, Jerusalenman cuticorqan.14Pergepitanam pasacuyarqan Antioquiamarcaman; tse marcaqa jina Pisidiaprobinisiallachomi. Tsechonam*jamacuyänan sabadu junaq Pabluyanaqincunawan ellucayänan wayimanyecurir, täcuriyarqan. 15Tsenam *Moises
12 13
242
h 13.22 1 S 13.13-14; 16.12; Sal 89.20.
escribishqan leycunata y Diospaprofetancuna escribishqancunata leyirusharirnin, ellucayänan wayicho
wan qayaratsir, queno niyarqan:—Tëtecuna,
carayämï, balorta qocur, quechoquecaqcuna allina cawacuyänanpaq—nishpa.
16Tsenam Pabloqa sharcurcurnunacuna wiyayänanpaq maquinwanseñasta rurarnin, queno nerqan:—Israel mayïcuna, y mana israel
caqpis Diosman creyicoq tëtecuna,canan parlacaramonqäta wiyaräyämë.17Une israel nunacuna alabayanqanDiosmi acrarqan castantsiccunata. Ypecunatam allapa miratserqan, Egiptumarcacho forasterulla quecayaptinpis.
wan Egiptu nasionpita pecunatajorqaramorqan. 18Tsunyaqcunachochuscu chunca (40) wata puriquicar,mana allicunata ruraquicayaptinpis,Dios awantarqanmi. 19Tsepitanam*Canaan nishqan marcacho qanchis
nata qoycunanpaq. 20Tsecunaqa chuscupachaq pitsqa chunca (450) watachomipasacorqan.
nincuna asta Diospa profetan Samuelmandacoq yecurenqanyaq. 21Tsenam
cuna juc reynincuna churecunanpaq; ySaultam churaraporqan reynincunacananpaq. Tse Saulqa Benjaminpamireninpita Quis jutiyoq nunapatsurinmi carqan. Y chuscu chunca (40)watam mandacoqnincuna carqan.22Tsepitanam Saulta rey queninpita Diosjorqarir, *Davidtana churarerqan rey
cananpaq, pepaq queno nirnin: ‘Jesepatsurin Davidtam shonqü tarin, porquipëqa mandanqäcunata rurananpaqpislistum quecan’,h nir. 23Tsepitanam Diosänicushqanno rey Davidpa mireninpitaTeyta Jesus yuricorqan. Y petam
nata salbamänantsicpaq. 24ManaraqJesus yuricuptinmi, bautisacoq Juanllapan israel nunacunata yachatserqan,mana alli rurenincunata dejarïcurbautisacuyänanpaq. 25
paq ichicllana pishicaptin, Jesuspaqwillacur, queno nerqan: ‘Manamqamcuna pensayanqequinotsu noqaqacä; peru pensecayanqequeqa qepätaranshamun. Pepataqa noqa manampuedillätsu qonqurïcur llanqinpawatunta pascarïllatapis.’
26“*Abrahampa mirenin marcamayicuna, y Dios cäsucoq caqqa manaisrael caqcunapis, canan cäyirayämë.Dios salbamänantsicpaq willaqueqallapantsicpaqmi. 27Jerusalenchotäraqcuna y autoridacuna, cada*
pis, manam musyayarqantsu Jesus picashqanta.tsiyaptinmi, cumplicärerqan tse
cuna. 28Pe wanunanpaqno jutsan manaquecaptinpis, *Poncio Pilatutammañayarqan Jesusta wanutsiyänanpaq.29Teyta Jesuspaq Diospa palabrannenqanno llapanta rurar usharirnam,*cruspita yarparatsir *sepulturamanpampariyarqan. 30
qanpita cawariratsimorqan. 31Ycawariramurnam, Galilea marcapitaJerusalenman pewan ewaqcunata atscacuti yuriporqan. Tsemi canan tse
13
243
i 13.33 Sal 2.7. j 13.34 Is 55.3. k 13.35 Sal 16.10. l 13.41 Hab 1.5.
nata Jesuspaq.32
cunata qamcunaman chëcatsiyämü. Unecastantsiccunata Dios änishqanmi33canan cumplicärishqa noqantsiccho,pecunapa mirenin cashqa. Tsetacumplishqa, *murmi. Tsemi ishque caq SalmuchopisTeyta Dios Jesuspaq cäyitsiptin,cuna escribiyarqan queno:
‘Qammi tsurï canqui;noqam apamorqaq que bidaman’inishpa.
34
paq caqqa y cawarimunanpaq caqqa,Diospa palabranchomi quenoescribirëcan:
‘Noqa Diosmi Davidta änenqätarasonpa alli bendisioncunawanbendisishaq’j nir.
35Jina juc laduchopis Diospa palabranquenomi escribirëcan:
naq tsurinpa ayan ismunanta’knir.
36Cäyiyë:qancunata ruraquicarllam wanurerqan.Y awiluncunatanollam pampecuyarqan;tsechonam ayan ismurnin ushacarqan.37Peru Dios cawaritsimushqan Jesuspaayanqa manam ismur ushacarqantsu.38-39Tsemi, wauqicuna panicuna, cananqamcunata alleq willayaq:llana jutsantsiccunapita Diosnintsicperdonecamanqantsicta. Moisesescribishqan leycunata cumplita tïrarqa,manam Dioswan allitsu quecarqontsic.Peru cananqa Jesusman creyicurllanamperdonashqa quecantsic. 40Tëtecuna,paqtataq Diospa une profetancunaparlayashqan qamcunacho pasacunman.41Pecunam queno escribiyarqan:
‘Ä, burlacoq nunacuna, cananmantsacäcur asta tsincariyëpis.
Porqui pipis willayäshuptiqui,mana creyiyanqequitam rurashaqtse junaqcuna’l nir.”
42Tsepitanam parlar usharirnin,Pabloqa Bernabewan ellucayänanwayipita yarquriyarqan. Nunacunanamrogayarqan jucnin jamacuyänan sabadujunaqpis tsecunata willapäyänanpaq.43
tinnam, atscaq israel nunacuna y manaisrael caqcunapis Dios cäsucoq caqqaqatiyarqan Pablutawan Bernabeta.Tsenam pecuna willapäyarqan TeytaDios pecunatapis ancupäyanqanmancreyicuyanqancho alli rmiquecayänanpaq.
44
nam, tse marcacho casi llapan nunacunaelluquecuyarqan Diospa palabrantawiyacuyänanpaq. 45Peru waquin israel
man juntacaqta riquecurnin, selosucarnin, Pablu yachatsiconqanpa contranshäricurcur, wasan rimayarqan.46Tsenam Pabluwan Bernabeqa manaichicllapis mantsacurishpa, quenoniyarqan:—Änirpis presisarqanmi qamcuna
israel caqcunataraq Diospa palabrantapuntata willayänaqpaq. Peru qamcunamana cäsuquita munayanqequirecurmi,y wiñe cawepaq mana imatapis musyetamunayaptiquim, cananqa mana israelcaq nunacunaman ewar willacuyäshaq.47Porqui tseno rurayänäpaqmi Diospalabrancho mandayäman:
‘Qamtam churaq mana israel caqnunacunapaqpis actsin cuentacanequipaq.
Tsenam salbasionpaq alli willaquitawillacurnin,
13
244
m 13.47 Is 42.6; 49.6.
jinantin mundu cuchunyaqchäratsenqa’m nir.
48Pablu tseno niriptinnam, manaisrael caq nunacuna allapa cushicurnin,“Diospa alli willaquinenqa allapashumaqtaq” niyarqan. Tsemi Jesusmancreyiquicuyarqan wiñe cawe munaqcaqqa. 49
ninta musyariyarqan. 50Peru tsepitayapenam israel nunacunana tsemarcacho presisaq nunacunata y Diostacäsucoq allapa reqishqa warmicunataPablupa y Bernabepa contranwillapëcuyarqan, tsenopa piñarcur, tsemarcancunapita qarquyänanpaq.51Tsenam Pabluwan Bernabeqa,pecunapa contran señata rurar,cunacho polbuta tapsicurir, Iconiumarcaman eucuyarqan. 52Antioquiamarcacho Jesusman creyicoqcunaqaallapam cushicuyarqan; y SantuEspiritupa poderninchomi quecayarqan.
Iconiu marcacho Pabluwan Bernabe yachatsicuyan
14 1Tsepitanam Pabluwan BernabeIconiu marcacho, *israel
nunacunapa *ellucayänan wayimanewayarqan. Tsecho pecuna allapashumaq willapäquicuyaptinnam, atscaqnunacuna israel caqcuna y mana israelcaqcunapis Jesusman creyiquicuyarqan.2Peru waquin mana creyiquita munaqisrael nunacunanam mana israelcaqcunata willapëcuyarqan Jesusmancreyicoq wauqicunapa y panicunapacontran llutanta sharicurcuyänanpaq. 3Yunepam Iconiu marcacho PabluwanBernabe quedacuyarqan. Y manaichicllapis mantsacurishpam, TeytaJesuspaq yachatsicuyarqan. Diosmi
nata rurayänanpaq. Tsenopam quiquinDios musyatserqan tse willacuyanqanqarasonpa ancupäcoq Diospita canqanta.4Tsemi tse marcacho nunacunaqa
yarqan. Waquincunam Pabluwan
qan. Waquincunanam mana creyirnin,israel nunacunaman qaqäcurcuyarqan.5Tsenam israel caq y mana israel caq
nacuyarqan, Pablutawan Bernabetamaltratar qomparnin, wanutsiyänanpaq.6-7Peru tseta musyarirninnam,Pabluwan Bernabe safarnin eucuyarqanLicaonia nishqan marca ladupa,Derbepa, Listrapa y jinantin marcapampuriyarqan,nata yachatsicurnin.
Listra marcacho Pabluta tsampiquicuyan
8Listra marcachonam taririyarqan juccoju nuna tëcaqta. Tse nunam puritapuederqantsu, yuriquininpita patsa cojucarnin. 9Pemi quecarqan Pablu parlaqtawiyacurnin. Tsenam Pablu riquecorqantse cojuta, y cuentata qoquicorqancachacänanpaq marcäcur quecaqta.10Tsenam fuertipa queno nerqan:—¡Sharquï! ¡Chaquiquipana purï!
—nishpa.Tse öram tse nuna juclla pintircur,
purir qallecorqan. 11Pablu rurashqantariquecurnam, Licaonia nunacunaquiquincunapa idiomancunachoqayaripa queno niyarqan:—¡Quecunaqa sielupita urämushqa
dioscunam cayan nuna tucushqa!—nishpa.
12Tsenam Bernabeta “dios Zeus”niyarqan;recur, “pëqa dios Hermesmi” niyarqan.
13 14
245
n 14.26 Ishquemi Antioquia marcacuna cayarqan. Jucnin caqmi carqan Siria probinsiacho,jucninnam Pisidia probinsiacho. Rique mäpata que Bibliapa frentincho.
13Tse marcaman yecuyänan punculaduchomi carqan juc *templu diosZeusta adorayänan. Tsecho dios Zeussirweq *wan torucunata wetapita coronatawallqarcatsir, apayarqan.natam pecunapaq pishteta munayarqandiostano qarayänanpaq. 14Peru tsenorureta munayanqanta apostol PabluwanBernabe cuentata qocurirnam, llaquicurropancunata rachirir, nunacuna
yarqan, queno nishpa:15—Peru tëtecuna, ¿imanirtaq
quecunata rurayanqui? Noqacunapisqamcunano nunallam cayä. Unicoqamana alli costumbriquicunata jaqirïcur,rasonpa cawaq Diosmancreyicuyänequipaq alli willaquita
cunaman shayämorqö. Pellam sieluta,patsata, lamarta y llapan que munduchocaqcunataqa rurarqan. 16Unepitapatsam quiquin Dios permiterqan me tsemarcachopis nunacuna quiquincunapamunayashqancunata ruracuyänanpaq.17Peru Dios cashqantaqa imanoecanollapis musyatsiquicarqanmi. Tsemi
mun; y tamya captinmi, cosechacunataalli ellutsimantsic; y cushi cushitawätamantsic —nishpa.
18Peru quecunata nicayaptinpis,allapa sasam carqan michäyänanpaq.Cäsillapam animalcunata pishtarirDiostano qarecuyarqan.
19Tsepitanam israel nunacuna Iconiuy Antioquia marcacunapita chäriyarqan.Pecunam tse nunacunata willaparnin,jucnopa cäyitsiyarqan. Tsenam Pablutasellama tsampiquicuyarqan.qanta pensarninnam, qaracharcur tse
marcapa jaqninman jitariyarqan. 20Perutseman Jesusman jiruroq creyicoqcunajuntacäriyaptinnam, Pablu jucllasharcaramurnin, tse marcaman yapeyecurerqan. Waräninnam Bernabewaneucuyarqan Derbe marcata.
21Diospa alli willaquininta tsemarcacho willacur atscaq nunacunataJesusman creyicaratsirnam,qan shayamushqan Listra, Iconiu yAntioquia marcacunapa. 22
cho creyicoqcunatam mas balorta qormarcäquinincunacho allipatsaracuyänanpaq willapar quenoniyarqan:—
nata pasanantsic —nishpa.23
cunata yanapayänanpaq. Tsenomiayunarir Diosman mañacurir, tsemandacoqcunata creyicuyashqan Diospaboluntaninman entreguecuyarqan.
Pabluwan Bernabe cuticuyan Siria nasioncho Antioquia marcaman
24Tsepitanam Pisidia probinsiapapasarnin, Pan lia probinsiamanchäriyarqan. 25*Diospa palabranta Pergemarcacho willacurirnam, pasacuyarqanAtalia nishqan marcaman. 26Tsepitanambarcuman lloqarcur Antioquiamarcaman cuticuyarqan.tam pecunata cachayashqa cayarqan
cuyänanpaq. Tse yachatsiquita willacurusharirmi cutiriyarqan.n 27Antioquiamarcaman chärirnam, creyicoqcunataqayaratsir willayarqan pecunata Diosyanapaptin milagrucunata rurayanqanta.Tsenollam willayarqan mana israel caq
14
246
nunacunapa shonqunta Dios yataptinTeyta Jesusman marcäcuyanqanta. 28Yuneyaqmi tsecho Pabluwan Bernabequedacuyarqan tse creyicoqcunawan.
Moisespa *leyninpaqrecur Jerusalencho ellucayan
15 1Tse junaqcunam Judeamarcapita Antioquia marcaman
waquin nunacuna ewecur, Jesusmancreyicoqcunata qallecuyarqan quenoyachatsir:—Une Moises mandacushqanno mana
*señalacorqa, manam salbacuyanquitsu—nishpa.
2Tsenam Pabluwan Bernabe tse
yarqan. Tsemi acuerduta rurarir,
natawan Jerusalenman cachayarqan
nawan tse asuntuta areglayänanpaq.3
nam, eucurnin Fenicia y *Samariamarcacunapa pasayarqan.nachomi willacuyarqan mana israel caqnunacunapis Jesusman creyicoq caqqajuclayana cawacuyanqanta. Tsenowillacuyaptinnam, llapan creyicoqcunaallapa cushicuyarqan.
4Pabluwan Bernabe Jerusalenmanchäriyaptinnam, tsecho apostolcuna,mandacoqcuna y llapan creyicoqcunacushishqa chasquiriyarqan. TsenamPabluwan Bernabe willacuyarqan
yanqanta. 5Peru *fariseu grupupita caqcreyicushqacunanam waquin caqsharcur queno niyarqan:—Mana israel caqcunaqa Jesusman
creyicur presisanmi señalacuyänan yMoises mandacushqan leycunatacumpliyänan —nir.
6
cuna ellucariyarqan tse asuntuta
shumaq areglayänanpaq. 7Tsecho allapaliryacurcuyaptinnam, apostol Pedrusharcurcur queno nerqan:—Wauqicuna, musyayanquim unena
mana israel caqcunatapis alli willaquitawillapänäpaq qamcunapita noqata Diosacramashqanta, tsenopa pecunapiscreyicuyänanpaq. 8Y imecatapispensecanqantsicta musyaq Diosmi*Santu Espiritunta pecunamanpisnoqantsicmannolla cachamur,marqantsic pecunatapis chasquenqanta.9Diospaqqa iwalllam cantsic, israel caqy mana israel caqcunapis, porquimarcäquinincunarecurmi pecunatapisjuclaya shonquyoqtana ticratsishqa.10Tseno quecaptenqa, ¿Imanirtaq Diostapiñatsiyanqui, que creyicoqcuna*Moisespa leynintaraq cumpliyänanpaqecsijir?pis ni noqantsicpis manataq cumplitapuederqontsictsu. 11¡Mas bientaqmarcäquicantsic Teyta Jesuslla alli
pis salbecamanqantsicta!12Tseno niptinnam, llapan
qan.yarqan atsca milagrucunata Diospapoderninwan mana israel caqcunachorurayanqanta. 13Parlar ushariyaptinnam,Santiaguna parlacurerqan queno nishpa:—Wauqicuna, wiyaräyämë. 14Simon
Pedrum willaramarqontsic mana israelcaqcunatapis sirweqnincunacayänanpaq acrarnin, Dios imanochasquir qallecanqanta. 15Queqa Diospaune *profetancuna escribiyanqantaqtincurin. Pecunam queno escribiyarqan:
16 ‘Quecuna pasacuriptinmicutimushaq,
y rey *Davidpa castancunatam yapesharcatsishaq;
y imeca wayi juchurishqata perqaqcuentam yape altsashaq.
14 15
247
o 15.17-18 Am 9.11-12.
17-18 Tsenopam jinantin nasioncunapitanoqapa caqqa mana
israel caqcunapis noqamanshayamonqa. Unepita patsamquecunata
musyatsicorqä,tam canan cumplishaq’o ninmiDios.
19“Tsemi noqa pensä queno: Manaisrael caq nunacuna Diosman marcäcurqallayaptenqa, ama michäshuntsu.20
shun queno: ‘Ama *imajincunamanofresishqa etsacunata micuyëtsu; amajucwan jucwan pununacuyëtsu; amajurcaquëpa wanushqa animalcunapaetsancunata micuyëtsu ni yawarnintapismicuyëtsu’ nishpa. 21Porqui unepitapatsam cada marcacunacho *Moisesescribishqan leycunata cada *jamaquijunaqcuna *ellucayänan wayicunacholeyir yachatsicuyan.
Mana israel caq creyicoqcunaman Jerusalenpita cartacuyan
22Tsenam apostolcuna,cuna y llapan creyicoqcuna juc yarpellacarnin, pecunapita ishcaq nunacunataacrayarqan Pabluwan y BernabewanAntioquiaman ewayänanpaq. Tseacrayashqancunaqa cayarqan Silasmi yJudasmi. Tse *Judastam jina Barsabasniyarqan. Pecunaqa cayarqan allapa
cho. 23Y pecunatawanmi juc cartataapatsiyarqan queno escribishqata:
“Antioquia marcacho,cho y Cilicia probinsiacho mana israelcaq cuyashqa wauqicuna:nam, mandacoqcunam, llapanwauqiquicunawan saludayashniquipacartacayämü. 24
yarqö, waquin creyicoqcuna mana
nin, qamcunata pantatsiyäshïnïquitamunar yachatsiquinincunawantuquita pensacachätsiyäshonqequita.25Tsemi allipa tantiyecurnin,acuerduta rurar noqacunapita ishcaqwauqintsiccunata acrayarqö cuyëwauqintsic Bernabewan y Pabluwanqamcunaman shayämunanpaq.26Bernabewan Pabloqa wanitapismana mantsarishpam Teyta Jesusyachatsicushqancunata willacurninpuriyan. 27Tsemi cachayämü Judastay Silasta. Pecunam willayäshunquillapan acuerdu rurayanqäta. 28PorquiSantu Espiritum cäyitsiyämarqon yquiquïcunam pensayarqö‘Costumbrïcunataraq cumplï’ nir,mana obligayänaqpaq, sinoqa maspresisu caqcunallata rurayänequipaq.29
nata qarayashqan etsacunata, nijurcaquëpa wanushqa animalcunapaetsancunata, ni yawarnintapis amamicuyanquitsu. Ama jucwan jucwanpununacuyanquitsu.
qui. Dios bendisicuyäshï” nir.
30Tsepitanam Pabluta, Bernabeta,Silasta y Judasta despachariyarqan.Pecunanam Antioquiaman chärircreyicoqcunata qayaratsirnin, cartataentregariyarqan. 31Tse cartataleyirirnam, allapa cushicuyarqanpecunapaqno cashqanta musyarir.32Judaswan Silasqa Diospa profetancarninmi,yarqan. Tsemi tsecho creyicoqcunaallapa marcäquiyoq ticrariyarqan.33
nam,
15
248
p 16.3 Timoteoqa manam lejitimu israel nunatsu carqan. Tsemi *señalaquipaq carqan, porquiisrael nunacunaqa manam mana señalashqacunataqa chasquiyaqtsu.
cuyäshunqui” nishpa,naman cuticuyänanpaq. 34Peru Silasqa“noqaqa quedacüran” nirninmi,quedacorqan.
35
qan Antioquia marcachomi,nawan Teyta Jesuspa alli willaquinintayachatsicur y willacur tsechocayänanpaq.
Pablupa ishque caq biyajin36Tsepita unetanam Pablu Bernabeta
queno nerqan:—Acu yape watucaramushun Teyta
*Jesucristupa alli willaquininta jinantin
tsiccunata, ¿mä imanoshi quecayan?—nir.
37Tsenam Bernabeqa Juan Marcostapusheta munarqan. 38Peru Pabloqapensarqan Juan Marcosta mananapushetam, porqui jucpinmi MarcosqaPan lia marcacho quecayaptinpecunata dejarïcur cuticorqan, *Diospapalabranta yachatsicur mana siguishpa.39
cur raquicacuriyarqan. BernabemiMarcosta pusharcur barcuwan Chipre*islaman eucorqan, 40Y PablunamSilasta acrarqan yanaqinpaq, y tsecho
nanpaq mañacuriyaptinnam,qan. 41
napa eucurnin, tsecho creyicoqcunatamarcäquinincunacho mas y mas rmicayänanpaq willapëcuyarqan.
Pabluta y Silasta Timoteu yanaqan
16 1Tsepitanam Derbe marcaman yListra marcaman chäriyarqan.
Listrachomi juc jobin Timoteu carqan.
Pepa mamäninmi israel casta warmicarqan. Papänenqa manam; sinoqacarqan Grecia nishqan nasionpitam. Tsejobinmi y mamäninmi Teyta Jesusmancreyicoq cayarqan. 2Tse TimoteupaqmiListracho y Iconiucho Jesusmancreyicoqcuna queno niyarqan: “Pëqaallapa alli ruraq nunam” nirnin. 3
nam Timoteuta apeta munarqanyanaqänanpaq. Peru apananpaqqapuntataran Timoteuta señalatserqan tsemarcacunacho *israel nunacuna manapiñayänanpaq, porqui musyayarqanTimoteupa papänin Grecia marcapitacashqantam.p 4Eucurninnam me tsemarcaman chäyanqanchopis TeytaJesusman creyicoqcunata willayarqantse Jerusalencho apostolcuna ymandacoqcuna acuerdu rurayanqantapecunapis cäsuyänanpaq. 5Tsenopamtsecho creyicoqcuna Teyta Jesusmanmas marcäquiyoq ticrariyarqan y waranwaranmi mas miraquecuyarqan.
Macedonia marca nunata Pablu rican rebelasionnincho
6Tsepitanam Frigia y Galaciamarcacunapa pasarnin eucuyarqan,porqui *qantsu Asia marcacunacho *Diospapalabranta willacuyänanta. 7Misianishqan marcapa linderunmanchëcarnam, munayarqan Bitinia nishqanmarcaman eweta, peru Teyta JesuspaSantu Espiritunmi mana permiterqantsu.8Tsenam Misia marcapa pasarnin, Troasmarcaman chäriyarqan. 9TsechomiPabluta juc paqas Dios sueñininchoricatserqan Macedonia marca nunasharcur queno rogacoqta:man shamicur yanapecalläyämë” neqta.10Tsemi Pablu tse sueñininta
15 16
249
q 16.11 Riquë mäpata que Bibliapa frentincho. r 16.14 Tse warmeqa manammusyarqanraqtsu Jesus Diospa tsurin canqanta, sinoqa creyerqan camacoq Dioslla canqanta.
willarayämanqan öra prebinicuyarqäMacedonia marcaman ewayänäpaq,porqui cuentatam qocuriyarqä alliwillaquita willacuyänäpaq tsemarcaman Dios cachayämanqanta.
Filipos marcaman PabluwanSilas ewayan
11Tsenam barcuman lloqacurcur,Troaspita eucuyarqä Samotraciaman. Y
man.q 12Tsepitanam eucuyarqäFiliposman. Filiposqa Macedoniamarcapa capitalninmi carqan. Tsemarcachoqa *Roma nunacuna llutepamquecuyarqan. Tse marcachomi tsejunaqcuna quedacuriyarqä.
13*Jamacuyänan sabadu junaqnamewayarqä tse marcapa wac ladun mayucuchuncunapa. Tsemanqa ewayarqä“¿Mä tsecho Diosman mañacuyänansitiu cancush?” nishpam. Tsechojuntacashqa warmicunata taririrnamtecurnin, alli willaquita willapäyarqä.14Jucnin caq warmipam jutin carqanLidia. Pëqa Tiatira marcacho yuricoqmicarqan. Tse warmeqa purpurawantiñishqa nu telacunata ranticoqnegosiantim carqan. Tse warmeqaunepita Diosta adoraqmi carqan,r yDiosmi shonqunta yatecorqan Pabluwillapäcushqanta cäyiquicunanpaq.15Pemi bautisacorqan wayincho llapancastancunawan, Tsepitanamrogayämarqan queno:—Teyta Jesusman rasonpa
marcäconqäta qamcuna creyirnenqa,canan acu shayämï wayïchoquedacuyänequipaq —nir.Tseno nishpam wayinman malas
pushayämarqan. 16Tsepitanam juc cutiDiosman mañacoq ewecarnin, supëpa
poderninwan suertita cateq esclabushipashwan toparcayämorqä. Tsenosuertita qatirninmi, patronnincunataatsca qelleta ganecatseq. 17Tseshipashmi Pabluta y noqacunataqaticarcayämarqan queno nishpaqayariräcur:—¡Que nunacunaqa puedeq Diospa
sirweqnincunam cayan y qamcunatam*Jesucristupaq willapäyäshunquisalbacuyänequipaq! —nir.
18Y cada junaqmi tse shipash tsenoparlarnin qatiräcayämarqan. TsenamPabloqa piñarcurnin tse shipashchosupëta queno nerqan:—¡Teyta Jesucristupa jutinchomi,
qam supëta mandaq jina öra queshipashpita yarqunequipaq! —nishpa.Tsenam jinallacho tse shipashpita
supë yarqurerqan.19
nam, “Cananqa mananachi qelletaganatsimäshunnatsu” nishpa,wan Silasta presu tsarircur apacuyarqanplasa de armascho autoridacunaman.20-21 Chäratsirnam shimpiparnin queno
niyarqan:—
cho nunacunata bullacarcatsiyan.Costumbrincunatam yachatsicuyan, ytseqa Roma leynintsicpa contranmi, nir.
22Tsenam llapan nunacuna Pablupa ySilaspa contran shäricurcuyarqan.Tsenam autoridacuna nunacunatamandayarqan, qalapachärir garutiwanwiluquicuyänanpaq. 23Alli buenuwilucachärcurnam apacuyarqancarselman llawiyänanpaq.nam guardiata noti cayarqan alli buenusegurayänanpaq. 24
nam tse carsel cuidaqqa Pabluta ySilasta mas ruricho calabosuman
16
250
s 16.27 Tse tiempuchoqa carsel cuidaqcuna juc presu safacuptin bidancunawanmipagaculläyaq. t 16.37 Roma nunacunataqa manaraq jusgarqa, manam maqayaqtsu nillawiyaqtsu. Tsenomi carqan leynincuna.
llawirerqan, y chaquincunatapischaraqmi segurayarqan.
25Peru pullan paqasnonam PabluwanSilasqa cantacur Diosta alabarninmañaquicayarqan.nam wiyaquicayarqan. 26Tsenoquecayaptinnam, juclla patsa feyupa
pis pasepa shoqllirerqan. Tse öramcarselpa llapan puncuncuna juclla
qan cadenacunapis pascacärerqan.27
qanpita riyarcurnin riquecorqancarselpa puncuncunaquicharpäquicaqta.naqa safacuyashqachi” nirnin,*quita munarqan.s 28Peru Pablunamfuertipa qayaquicorqan queno:—¡Ama wanutsiquiquïtsu! Quechomi
llapäcunapis quecayä —nishpa.29Tseta wiyecurnam, carsel cuidaqqa,
“Actsita apayämï” nishpa, coriparuriman jeqaquicorqan. Pablupa ySilaspa nopanman chëcurnam,quewan limpu tullunpis catatecarqonquriquicorqan. 30TsepitanamPablutawan Silasta waqtaman jorqurirqueno taporqan:—Tëtecuna, ¿Imatataq rurashaq Dios
salbamänanpaq? —nir.31Tsenam queno niyarqan:—Teyta Jesusman creyicuyë, qam y
paq —nir.32Tsenomi Diospa palabranta
yachatsicur willapäyarqan, carselcuidaqta wayincho caqcunatawan. 33Tseöram paqaspa Pablupa y Silaspaeridancunata carsel cuidaq shumaq
jampiraporqan. Tsepitanam jina öra
yarqan. 34Tsenam Pablutawan Silastawayinman yecaratsir,qan. Y Diosman creyicushqa carninmi,carsel cuidaqqa wayincho llapancaqcunawan allapa cushicuyarqan.
35
naqa soldaducunata cachayarqan tsecarsel cuidaqta queno niyänanpaq,
pita cacharinqui” nir. 36Carselcuidaqnam Pabluta queno nerqan:—Autoridacunam juc ordenta
aparatsiyämushqa qamtawan Silastalibrina cachariyänaqpaq. Cananqatranquilu eucuyë —nishpa.
37Peru Pablunam pecunata quenonerqan:—Roma nasion nuna quecayaptïpis,
llapan nunacunapa nopanchomimanaraq jusgayämashpagolpitsiyämarqon y llawiratsiyämashqa.¿Canannacu paquellapa cacharayämetamunayan? ¡Manam, yarquyäshaqtsu!Quiquincuna shayämutsunjorqayämänanpaq.t
38Tse wardiacunanam cutïcurnin,autoridacunata Pablu nenqantawillariyarqan. Tsenam Pabluwan Silasroma nuna cayanqanta musyarirnin,allapa mantsacäyarqan. 39Tsenamautoridacuna ewayarqan PablutawanSilasta disculpata mañcuyänanpaq.Carselpita jorqurirninnam rogayarqantse marcapita eucuyänanpaq.
40Carselpita yarqurirnam PabluwanSilas eucuyarqan Lidiapa wayinman.Tsecho Diosman creyicoqcunata yapewillapärirnam, tse marcapitaewacuyarqan.
16
251
u 17.9 Tse garantiata pagayarqan mana safacuyänanpaqmi.
Tesalonica marcacho bullaquicuna
17 1Tseno eucurninnam, PabluwanSilas An polis y Apolonia
nishqan marcacunapa pasarnin,Tesalonica marcaman chäriyarqan.Tsechomi *israel nunacunapa*ellucayänan wayincuna cayäporqan.2-3Pablunam costumbrinmanno ewarqantse ellucayänan wayiman. Cada*jamacuyänan junaqmi quimasemananpi *Diospa palabrantawillapäcur, cäyitserqan *Dios Acrashqanque patsaman shamur allapa sufrirwanurir cawarimunanpaq canqanta.Tseno nirirnam nerqan:—Tse willayanqaq *Dios Acrashqanqa
Jesusmi —nir.4Tseno cäyitsicuptinmi waquin israel
nunacuna creyicurnin Pabluman ySilasman juntacacurcuyarqan. Y Dioscäsucoq griegu caq nunacunapis yallapa reqishqa warmicunapis atscaqmicreyicuyarqan. 5Peru waquin israelnunacunanam chiquicurnin Pablupa ySilaspa contran tse pueblucho bullatarurayänanpaq, callicho pulicoq qela
yarqan. Tsenam pecuna Jasonpawayinmanpis ulluquicuyarqan,wan Silasta ashirnin,naman entreguecuyänanpaq. 6Perutsecho mana tarirninnam, Jasonta
curnin, apayarqan autoridacunamanqaparipa qayaripa queno nishpa:—
wan jinantin marcacho nunacunatalimpu locuyäratsiyanna y canannam quemarcantsicmanna chäquecayämushqa.7Y que Jasonmi wayinman consientirposadacatsishqa. Tse nunacunawanmiJasonpis reynintsic *
qan leycunata cäsuyannatsu, y ‘jucreymi can’ niyanmi. Tse reypash Jesusjutin.
8Tseno niyanqanta wiyecurmi tsechonunacuna y autoridacuna allapayarpacachëman chäquicuyarqan. 9Perugarantiata pagariyaptinmi, Jasonta ywaquin creyicoqcunata cachariyarqan.u
Berea marcacho Pabluwan Silas yachatsicuyan
10Tse tardinam apenaspaqasyärëcaptin Pabluta y Silasta
qan Berea marcaman eucuyänanpaq. Tsemarcaman chärirnam ewayarqan israelnunacunapa ellucayänan wayincunaman.11Tse israel nunacunaqa Tesalonicamarcacho caq israel nunacunapitapismas juclayam cayarqan. Porqui allapacushicurmi chasquiyarqan tse alliwillaquicunata.yarqan Diospa palabranta Pabluyachatsiconqan rasonpa canqantamusyayänanpaq. 12Tsenopam atscaq
yarqan, y griegu caq mas presisaq
qanmi. 13Peru Tesalonica marcacho caqisrael nunacunanam Bereachona PabluDiospa palabranta willapäquicanqantamusyarirnin, tseman ewecur nunacunataachachapecatsiyarqan. 14TsemiJesusman tsecho creyicoqcuna Pablutajinallacho pushacurcur eucuyarqanlamar cuchunyaq, y Silaswan TimoteoqaBerea marcachomi quedacuyarqan.15Pabluta pushaqcunanam Atenasmarcayaq yanaqar eucuyarqan.nam cuticayämorqan SilastawanTimoteuta ajalla Pablu caqmandespachecuyänanpaq. Tsenomi Pablumandashqa carqan.
17
252
v 17.18 Epicureucunaqa yachatsicuyaq: ‘Cushicur gosaquimi, llapanpitapis mas alleqa’ nir.Estoicocunanam yachatsicuyaq: ‘Nunallapitam llapanpis pendin y manam Diospitatsu’ nir.
Atenas marcacho Pablu yachatsicun16Atenas marcacho Silasta y Timoteuta
shuyecarninnam Pablu shonquncho allapayarpacachar llaquicorqan tse marcachonunacuna *imajincunata adoracuyaptin.17Tsemi ellucayänan wayicunamanewecur, tsecho israel nunacunawan y Dios
cur willapänacuyarqan. Y cada junaqmiplasaman chaq caqtaqa nunacunataDiospa palabranta willaparqan. 18Tsenoquecarninnam Epicureus y Estoicosv
nata Pablu parlaparqan. Y waquincaqcunanam queno niyarqan:—Que badulaqueqa ¿imataraq
parlacun? —nir.Y waquincunanam niyarqan:—Que nunaqa mana reqishqantsic
diospaqtaq parlapämantsic —nishpa.Tsenoqa pecuna niyarqan Jesus
wanurïcur cawarimushqanpaq alliwillaquita Pablu willapäcuptinmi.19Tsenam Pabluta apacuyarqanellucayänan Aeropagu nishqan sitiuman.Tsechonam tapuyarqan:—¿Tse mushoq yachatsicuyashqequita
musyeta puediyäcü? 20Porqui tseyachatsicushqequitanoqa manam imepiswiyayashqatsu cayä. Tsemi imanocanqanta musyeta munayä —nir.
21Tse Atenas marcachoqa llapannunacunam, caru marcapita tsechoyachaqcunapis imapis mushoqnobedäcunallata musyapacur willanacurcacuyaq.
22Tsenam Pabloqa ellucayashqanAeropagu nishqan sitiucho quecar,chopincunaman shäcurir queno nerqan:“Atenas marca nunacuna, noqam
cuentata qocü qamcuna allapa relijiosu
cayanqequita. 23
chomi ricarqö, imajinniquicunataadorayänequipaq *altarnincunarurayanqequita. Tsechomi tarerqöqueno escribirëcaqta: ‘Que altarqa manareqishqa Diospaqmi’ neqta. Y tse Diostamana reqishpa adorecayanqequipaqmicanan noqa parlapäyäshqequi.
24“Tse Diosmi rurashqa que patsatallapan caqnincunatawan. Pëqa rarasielucho y patsacho mandacoq Diosmi.Y manam nunacuna rurayanqan*templuchoqa tärantsu. 25Ni wanantsumanam nunacuna imatapis qarayänanta;antis pe imecatapis qomarnintsicmiyanapamantsic y cawenintsicpisqomantsic.
26-27
pita miratserqan jinantin munduchotuquilaya nunacuna cawayänanpaq.
pis cawayänanpaq y me laduchopisyachayänanpaq, y camacoq Diostaquiquincuna ashiyänanpaq. Capasimanollapapis taricuyanman. Imanocarpis, Diosta reqinantsicpaqqa manamallapa sasatsu. 28
tinmi, yuricuntsic, cawantsic y imatapisrurantsic. Une luwa ruraq marcamayiquicunam escribirnin quenoniyarqan: ‘Llapantsicpis Diospacastanllam cantsic’ nishpa. 29Diospacastanlla quecarqa,tsictsu nuna munanqanno orupitaqellepita o rumipita rurashqa imajinnoDiosnintsic canqanta.taqa nunacunallam quiquincunapayarpenincunamanno ruracuyashqa.30Une tiempum Dios tse nunacunapa
qan; peru cananqa jinantin marcachonunacunatam mandan pellatana
17
253
w 18.6 Tseno tapsiqui costumbreqa carqan quiquincunana culpayoq cayanqanta cuentataqocuyänanpaqmi.
cäsucuyänanpaq. 31Porqui Diosmisitashqa juc junaqta, enteru munduchonunacunata rurayanqanmannoacrashqan nunatawan jusgatsinanpaq. Ytseno canqanta musyanantsicpaqmi tsenunata wanushqanpita Dioscawariratsimorqan.”
32Wanurir cawarimipaq Pablu tsenoparlecuptinnam, waquin nunacunaburlacurnin asipäyarqan.nanam queno niyarqan:—Tsetaqa yapechonam
parlapäyänanqui —nishpa.33Tseno niyaptinnam Pablu yarqur
eucorqan. 34Peru waquincunaqa Pabluta
yarqanmi. Pecunachomi carqan Dionisiujutiyoq nuna. Pemi carqan Areopaguchoautorida. Y Damaris jutiyoq warmipis ywaquin atscaq nunacunapis.
Corinto marcacho Pablu unepa yachatsicun
18 1Tsepitanam Pablu Atenaspitaeucorqan Corinto marcaman.
2Tsechonam reqinacuriyarqan israelcasta Aquila jutiyoq nunawan. Pecarqan Pontu marcacho yuricoqmi. Tsejunaqcunallaran Aquilaqa warmin
man, *eucurnin. Porqui Roma marcachomandacoq Claudium mandacorqanllapan israel casta nunacuna Romamarcapita eucuyänanpaq. Pablunamwatucaqnincuna ewarqan. 3PecunaqaPabluno qarapita carpa ruraqmicayarqan, y tse o siuncuna iwalllacaptinmi, Pablupis pewan quedacorqanjuntu uryayänanpaq. 4Y cada*jamacuyänan junaqmi *ellucayänanwayiman ewar, Pablu israel caqcunata y
mana israel caqcunatapis willaparnin,imecanopapis cäyitsita tïraq.
5Macedonia marcapita SilaswanTimoteu chäriyaptinnam, Pabloqa cadajunaq *Diospa palabranta willapäcorqan.Y israel mayincunatam Jesus *DiosAcrashqan cashqanta cäyitsita tïraq.6Peru *israel nunacunanam Pablutaasharnin, contran cacurcuyarqan. TsenamPabloqa ropanta tapsicurir, queno nerqan:—Quiquiquicunam culpayoq
cayanqui. Noqaqa willapäyarqoqnam, ymanam culpayoqnatsu cashaq.Cananpita witsepam mana israel caqnunacunaman willapäcoq eucushaq.w
7Tseno nirirninnam Pabloqa yarqurireucorqan ellucayänan wayi ladunllachoyachaq Dios cäsucoq Titu Justo jutiyoqnunapa wayinman. 8Y ellucayänanwayicho mandacoq Crispu jutiyoqnunaqa Teyta Jesusman creyicorqanmiwayincho llapan castancunawan.Tsenollam tse Corinto marcachonunacunapis tse willaquita wiyacurnin,atscaq creyicurnin bautisacuyarqan.9Juc paqasnam apostol Pabluta TeytaJesus rebelarqan queno nishpa: “Pablu,ama imatapis mantsaquïtsu, antis siguïwillacur mana upallarishpa. 10Porquinoqam qamwan quecä. Manam ni piimatapis rurayäshunquitsu. Quemarcacho nunacuna atscaqmi noqamancreyicayämonqa” nir.
11Tsemi Pablu quedacorqan tseCorinto marcacho juc wata y pullanDiospa palabranta yachatsicurnin.
12Tse tiempum Acaya marcachoGalion jutiyoq nuna mandacoq prefectoquecarqan.
nacurir, Pabluta apayarqan. 13Ychäratsirnam, queno niyarqan:
17 18
254
x 18.18 Pablu tseno aqtsanta rututserqan israel nunacunapa leynincuna nenqanmannomi.Riquë Nm 6.18.
—Que nunam llapan nunacunatacreyitsipäcun juclayapa Diostaadorayänanpaq. Y tseqa *leynintsicpacontranmi —nir.
14
nata queno nerqan:—
imatapis rurashqa captenqa, ¡Imanirraqmanaqa atendicuyaqmantsu israelnunacuna! 15
quicunta,taqa,taqa, quiquiquicuna imanopisareglacuyë. Manam quecunataareglayänaqpaq noqaqa meticamütsu—nir.
16
nata despachunpita qarqulerqan.17
coq Sostenes jutiyoq nunatana tsarircur,tse despachupa waqtancho allibuenumaqaquicuyarqan. Y tseta ricarninpis,Galiontaqa manam imapis qocorqantsu.
Antioquia marcaman Pablu cuticun18Pabloqa alli uneran quedacorqan
Corinto marcacho.cunapita despidiquicurnin, Pablubarcuwan eucorqan Aquilawan yPriscilawan Siria nishqan marcaman.Manaraq eucurninmi, Cencreacho Pabluaqtsanta ruturatserqan, Diostaänishqanta cumplirnin.x 19Efesomarcaman chäriyaptinnam Pabloqa
qan. Y ellucayänan wayicunamanewecurmi, tsecho israel mayincunaellucashqacunawan parlayarqan.20Tsenam rogayarqan Pablu unepatsecho quedacunanpaq, peru Pablumanam munarqantsu, 21
pita despidiquicurmi, “Dios munaptenqa
niqui cutiramushaq” nishpa, barcumanlloqarcur Efesopita eucorqan.
22Cesarea marcaman chärirnam,Jerusalencho quecaq creyicoqcunamanwatucaq ewarqan. TsepitanamAntioquia marcaman pasacorqan.
Galacia y Frigia probinsiacunapa Pablu ticraramun
23Antioquiacho alli une cacurirnam,Galacia y Frigia probinsiacunapapasarqan y marcan marcan purirninmi,Jesusman llapan creyicoqcunata mascallpata qorqan.
Efeso marcacho Apolujutiyoq nuna yachatsicun
24Tse junaqcunam Efeso marcamanchärerqan Apolu jutiyoq nuna. Pëqacarqan Alejandria marcacho yuricoqisrael nunam. Y tse Apolum Diospapalabranta alli buenu yachaq y cösawillapäcoq carqan. 25Pemi Teyta Jesus
qan y shonquncho allapa cushishqam
coq. Pëqa bautisacoq Juan yacuwanbautismupaq yachatsiconqanllatammusyarqan. 26Tse Apolum tsechoellucayänan wayiman ewecur manaichicllapis mantsacurishpa TeytaJesuspaq yachatsicur qallaquicorqan.
qanta wiyecur juc laduman pushecurmas allipa cäyitsiyarqan Diospa alliwillaquininta. 27Tsepitanam Acayamarcapa Apolu eweta munaptin Efesomarcacho Jesusman creyicoqcuna petamas baluratsir, Acaya marcacho
18
255
qan Apoluta allipa chasquiyänanpaq.Acaya marcaman chärirnam, allipayanaparqan Diospa cuyaquininrecurTeyta Jesusman creyicoqcunata. 28Yllapan nunacunapa nopanchomi israel
manno tuquinopa cäyitserqan JesusqaDios Acrashqan cashqanta.
Efeso marcacho Pablu willapäcun
19 1Corinto marcaman Apolueuconqanchonam Pabloqa jirca
caq nänipa eucurnin, Efeso marcamanchärerqan. Tsechonam Teyta Jesusmancreyicoqcunata tarerqan. 2Tsenampecunata queno taporqan:—Teyta Jesusman creyicurnin,
¿*Santu Espirituta chasquiyarqonquicu?—nishpa.Tse creyicoqcunanam queno niyarqan:—Manam nunca wiyayashqatsu
calläyä Santu Espiritu cashqanta.3Pablunam yape taporqan:—¿
yarqonqui? —nishpa.Pecunanam queno yasquiyarqan:
—llam bautisaculläyarqö —nishpa.
4Tsenam Pablu nerqan:—Bautisacoq Juanqa nunacunata
bautisarqan jutsancunata jaqirïcurDiosman cutiquicuyänanpaqmi. Peruwillapäcorqan pepa qepanta shamoqJesusman creyicuyänanpaqmi.
5Pablu tseno neqta wiyecurnam, TeytaJesusman creyicurnin, tse creyicoqcunabautisacuyarqan. 6Pablu maquintapecunaman churar bendisiptinnam SantuEspirituta chasquiriyarqan. Tsenamjuclaya idiomapa parlayarqan, y Diosparlamoqnomi parlarpis qallecuyarqan.7Pecunaqa chunca ishquenomi (12)cayarqan.
8Tse marcacho *naman ewarmi, quima quillanpi
ichicllapis mana mantsacurishpa Diospamandaquininpaq Pablu nunacunatawillapar imanopapis cäyitsita tirarqan.9Peru waquin nunacunanäqa rumishonqu carmi, mana ichicllapismunayarqantsu creyita, sinoqa llapannunacunapa nopanchomi tse mushoqyachatsiquicunapa contran parlayarqan.
rir, creyicoq caqcunata pushacurcur
cuna wayinman. Y tsechomi cada junaqyachatsicorqan. 10Tseno yachatsicorqanishque wata rurinmi. Tsemi enteru Asiamarcacho israel caqcuna y mana israel
nincunata llapancuna musyariyarqan.11Apostol Pablum Diospa poderninwanespantaquipaq milagrucunata rurarqan.12Pablupa pañunta o yacarashqanropancunata prestacur aparmi,nincunata toparatsiyaq. Tsenopamqeshyaqnincuna cachacäriyaq, ysupëyoq nunacunapita *supëcunapiseucuyaq.
13Tse tiempum waquin *israelnunacuna jinantinpa puriyarqannunacunapita supëta qarqupacur. YJesuspa poderninwan cachacätsiquitamunarninmi, pecunapis supëcunataqueno niyarqan: “¡Pablu willacushqanJesuspa poderninwanmi mandaq quenunapita yarqunequipaq!” nir.
14Tseno ruraqcunaqa cayarqan*saserdoticunapa mandacoqnin Esceva
nam. 15Peru nunacho quecaq supënamqueno yasquicamorqan: “Jesustaqareqïmi. Y apostol Pablu pi cashqantapismusyämi; peru qamcunaqa ¿pitaqcayanqui?” nishpa.
16Tse öram tse supëyoq nunapecunata tsarircur,corqan bensenqanyaq.cuyaptinnam, tse nunacuna wayipita
18 19
256
y 19.22 Efeso Marca carqan Asia marcachomi.
qan. 17Tseno pasacushqantam Efesomarcacho täraq israel caqcuna y mana*israel nunacunapis musyariyarqan, yallapam mantsacäcuyarqan. Tsenopamllapan nunacuna alabayarqan TeytaJesusta.
18Y atscaqmi Teyta Jesusmancreyicushqacunapis chäyarqan puntatamana alli rurayashqancunata llapannunacuna nopancho willacur. 19
llam brujeria ruraq brujucunapis majialibruncunata apecur, nunacunapanopancho limpu cayecuyarqan. Tselibrucunapa chanintam calculariyarqanpitsqa chunca waranqa (50,000) qellepachaninta. 20Tsenopam Teyta Jesuspa alliwillaquinin jinantinman chärerqan, ymusyariyarqan allapa poderyoqcashqanta.
21Tsecuna pasacushqanchonam Pablupensarqan Macedonia marcata y Acayamarcata watucarir Jerusalencamaeweta. Y nerqanmi, “Jerusalenpitaqa*Roma marcamannam pasacushaq”nishpa. 22Y ishcaq yanapaqnincunatamMacedonia marcaman cacharqan,pecunam cayarqan Timoteu y Erastu.Peru Pabloqa ichic uneran quedacorqanAsia marcacho.y
Efeso marcacho nunacunabullata rurecuyan
23Tse junaqcunam Efeso marcachoallapa liryacurcuyarqan, TeytantsicpaqPablu willapäconqan asuntu. 24Jucnunam carqan Demetriu jutiyoq. Pëqaqellepita adornucunata ruraqmi carqan.Y ruraq *imajin Dianapa *templutanomedallitacunatam. Tsecunataranticurmi, uryaq mayincunawan atscaqelleta ganayaq. 25Tse Demetrium uryaqmayincunata y tseno o siuyoq nunacu
nata qayaratsirnin queno nerqan:“Tëtecuna, qamcuna musyayanquim queo siuntsic alli ganatsimanqantsicta” nir.26
quinomi, tse Pablu jutiyoq nunapuriquican nunacunata queno willapar:‘Nunacuna rurashqan imajincunaqamanam adoranantsicpaqtsu’ nishpa.Tseno nishpam atscaq nunacunataengañar creyitsipäcun. Manam queEfeso marcallachotsu tseno rurashqa;sinoqa jinantin Asia marcantsicchomi.27Queqa manam allinotsu.tsicllatatsu manam perdishun, sinoqaallapa reqishqa imajinnintsic Dianapatempluntapis manam respetayanqatsu.Tsenopaqa que Asia marcantsiccho yjinantin munducho adorashqantsicimajin Dianapis pasepa melanashqamticrarenqa.
28
nam, nunacuna llutepa piñarcurninqaparipa queno niyarqan: “¡Allapapuedeqmi mamällantsic Dianaqa queEfeso marcacho!” nishpa.
29Tsenam tse marcacho mana imanoquetapis puedir, Macedonia marcacho
yarqan. Y qaracharcurnin, llapancunajuclla apacuyarqan nunacunaellucayänan jatun pampaman. GayuwanAristarcoqa Pablupa yanaqincunamcayarqan. 30Tseta musyecurnam apostolPabloqa eweta munarqan, tseellucayashqancho nunacunataparlapänanpaq, peru Jesusman
. 31Tse Asia
naqa Pablupa amiguncuna cayarqan.
qan ellucayashqa quecaq nunacunaman
19
257
z 19.35 Tse Dianapa imajinnenqa carqan rarapita qoyllur jeqamushqa rumim.
paq. 32Tseyaqnam tse juntacäyanqanchonunacunaqa limpu qaparicachar juctajucta parlar caquicayarqan, y manamimano queta puediyarqantsu.
tsu imapaq juntacäyashqantapis.33Tsenam Alejandru jutiyoq nunata tseisrael nunacuna llapan nunacunapachopinpita jorqarïcurnin,paq nopancunaman churariyarqan.Tsenam Alejandroqa maquinwanseñasta rurarqan nunacuna upällacayänanpaq. Y defendiquitamunarninmi llapan wiyaqcunatacäyitsirnin parlapëta munarqan. 34PeruAlejandru, israel nuna canqantacuentata qocurirnam, casi ishque öranojuc shimilla qaparicachäcuyarqanqueno: “¡Allapa puedeqmi Diana queEfeso marcacho!” nishpa.
35Por nnam tse marcacho escribanubullaquicaqcunata upällaratserqan.Tsepitanam queno nerqan: “Efeso marcanunacuna,nam musyäyan allapa puedeq Dianapatemplun que Efeso marcacho canqanta ysielupita jeqamushqa imajin quechocanqanta.z 36Tsecunataqa manam pipisnegueta puedintsu. Tsemi shumaqpasiwaquicuyë. Ama mana alleqmusyarishpaqa imatapis rurayëtsu.37
queqa, manam imajinnintsiccunapatemplunta ni imanta yatayashqatsu nimanam contranpis parlayashqatsu.38Sitsun Demetriu y uryaq mayincunapiwanpis liryashqa cayanqa, tsetaqa
tin areglayätsun. 39Sitsun qamcunapa
quicuna, tsetaqa autoridacuna shumaqareglayätsun. 40Peru canan queasuntupitaqa, paqtataq mana alliman
jeqacurcushqa lebantecamashwan,‘Pecunam que bulla qallaq cayan’ nir.Porqui manam imanopa defendiquitapuedishuntsu, que bullaquicunapaqautoridacuna tapumashqa” nir.
41Tseno nirirnam, llapan nunacunatawitsiratserqan.
Macedonia y Grecia marcacunaman apostol Pablu ewan
20 1
qanchonam Pabloqa TeytaJesusman llapan creyicoqcunataqayaratsir alli buenu willapëcorqan, ypecunapita despidiquicurnin,nia marcaman eucorqan. 2Tsemarcaman chärirnam, Jesusmancreyicoqcunata callpata qornin marcanmarcan watucar shumaq yachatsicurpurerqan. Tsepitanam Grecia marcamanpasacorqan. 3Tsechomi quima quillanpiquedacorqan. Siria marcaman barcuwaneucunanpaq quecaptinnam, Pabloqamusyarerqan israel mayincunawanutsiyänanpaq parlayanqanta. Tsemijucnopana pensacurcur cuticorqanMacedonia marcacunapa. 4Pablupayanaqincunaqa cayarqan: Sopatrum(pëqa carqan Pirrupa tsurinmi y Bereamarcapitam carqan), Aristarcum ySegundum (pecunaqa cayarqanTesalonica marcapitam), Gayum (pëqacarqan Derbe marcapitam), jinaTimoteum, Tiquicun y Tro mum(pecunaqa cayarqan Asia marcapitam.)5
qan y tsechomi shuyayämarqan. 6*durannaq tanta miqui estata pasarirninnam, Filipos marcapita eucuyarqäbarcuwan. Pitsqa junaqtanam puntaqyanaqïcunawan Troadechojuntacäriyarqä, y qanchis junaqmitsecho quedacuyarqä.
19 20
258
Troade marcacho creyicoqcunata apostol Pablu yachatsin
7Semana qallanan domingu junaqnamllapäcuna ellucayarqä santa senatajuntu micuyänäpaq. Pablunam waräninjunaq eucunan captin pullan paqasyaqwillapäquicorqan. 8Tse juntarëcayanqäwayipa rara caq cuartunchomi atscachiuchicuna rupecayarqan. 9Y juc jobin
cuyan tëcarqan. Pablu allapa unewillapäquicuptinnam, tse jobin punïbensiptin tse quima caq pisupitajeqacurcorqan; y pallarcuyarqanwanurishqatana. 10Pablunam jina
qan. Y Jesusman creyicoqcunatanamnerqan:—Ama mantsacäyëtsu. Que jobenqa
cawecanmi —nishpa.11
qanman lloqarcur, santa senata selebrarusharirnin, micuyarqan. Tsepitanampatsa wareyaq willapäcurir, eucorqan.12Jesusman creyicoqcunanam tsejobinta cawecaqtana pusharcur, cushicushi eucuyarqan.
Troade marcapita Miletumarcaman Pablu ewan
13Noqacunaqa barcuman lloqarcurmi,puntäcuyarqä Aso nishqan puertuyaq,tsecho shuyanacuyänäpaqmi Pabluwanparlayarqä. Porqui Pabloqa chaquipashamitam munarqan.
14
yaptïnam, barcuman lloqaramorqan,tsenam ewacuyarqä Mitilene marcaman.15Tsepita eucurninnam, waränin junaqchäriyarqä Quio nishqan *islafrentinman.yarqä Samos nishqan islacho. Tsepitaeucurninnam, waränin junaq chäriyarqäMiletu marcaman. 16Asia marcacho
mana demoracuyänärecurmi Efeso
tsu, porqui Jerusalen marcamanapuradu chëtam munarqan pentecostesestata tsecho pasananpaq.
Efeso marcacho respetashqa teytacunata apostol Pablu willapan
17Miletu marcacho quecayaptïnam,Efeso marcacho creyicoqcunapa
qan Miletu marcaman shayämunanpaq.18Pecuna chärayämuptinnam, quenoparlaparqan: “Qamcuna allimmusyayanqui Asia marquequicunamanchämushqäpita patsa imanoportacushqäta. 19
wan juntum carqö qollmi shonquwanwaqariryan Diosta sirwirnin, *israel
cayämaptinpis. 20Peru manamjaqerqötsu bienniquicunapaq caqtawillapäyarniqui, callicunachopiswayicunachopis llapantamwillapäyashqa cayaq. 21
tapis y mana israel caqcunatapiscäyitsiyarqaqmi llapan jutsequicunata
cuyänequipaq y Teyta *Jesucristumannacreyicuyänequipaq. 22Y cananqa *SantuEspiritum pasepa musyaratsimashqaJerusalenman ewananäpaq. Y manammusyätsu tsecho ima pasamänantapis.23Peru musyämi cada marca chanqächo
qanta Santu Espiritu cäyitsimaptin.24Peru wanuratsiyämänan captinpis,noqataqa manam ni ima qocamantsu,
tsictam ushanqäyaq willacur siguishaq,
paqmi Teyta Jesus acramashqa.25
paq willapäyarqoq y mananam nimeqequi ricayämanquinatsu. 26Tsemi
20
259
claru willecayaq,tsu cashaq mana creyicuyanqanrecurcastigashqa cacuyaptiquipis. 27PorquiDiosnintsic llapan nenqantam willayashqacayaq jucllellatapis mana pantarishpa.28Tsemi alleq cuidacuyänequi yo, y llapancreyicoqcunatapis shumaqmicuidayänequi. Tsepaqmi Santu Espirituchurayäshorqonqui üsha mitseq cuentaTeyta Jesusman creyicoqcunatacuidayänequipaq. Pecunaqa Jesucristupayawarninpa chaninmi cayan. 29Noqamusyämi eucushqächo imecamallaqashqa atoq üshacunata micoqcuenta, mana alli yachatiscoqcuna TeytaJesusman creyicoqcunata ushacätsitamunar shayämunanpaq caqta. 30
napitam waquinniquicuna llutan camantayachatsicur qallaquicuyanqa Jesusmancreyicoqcuna qaticurcuyänanpaq. 31Tsemimäcoq mäcoq cayänequi; yarpäyë quimawata enteru paqasta junaqta waqariryanllapequicunata willapäyanqaqta.
32“Wauqicuna, panicuna, cananqaDiospa boluntaninllachonam y alliqueninta cäyitsicoq willaquininllachonamjaqiriyaq.queqa, marcäquiniquicunacho mas rmitsarecuyäshunqui llapan acrashqancaqcunawan wiñe cawe erensiantachasquiyänequipaq. 33Noqa manam pipaqelleninta, orunta, ratashnincunatacodisyashqatsu cä. 34
quim imapis faltäcunapaq quiquïuryapuconqäta;
wanmi. 35Tuquinopam yachatsiyarqoqnoqanolla uryacurnin cayänequipaq, ytsenopa pishipäcoq nunacunatapisyanapayänequipaq. Yarpäyë Teyta Jesusqueno nenqanta: ‘Qaraquimi mas
.36Tseno willapäcur usharirnam,
nin Diosman mañacorqan. 37Tsepitanam
llapancuna allapa llaquiquiwanwaqaquicuyarqan, y Pablutanamwaquparnin mutsayarqan. 38Peru Pablu“Mananam mas ricayämanquinatsu”niptinmi, allapa llaquicuyarqan.Tsepitanam barcuyaq yanaqäyarqan.
Apostol Pablu eucun Jerusalenman
21 1Pecunapita despidiquicurnam,barcuwan eucuyarqä defrenti
Cos nishqan *islaman. Y waräninnampasacuyarqä Rodas nishqan islaman.Tsepita pasacurnam, chäriyarqä Pataranishqan puertuman. 2Tsechonam jucbarcuta taririyarqä Fenicia marcamanyarqurëcaqta. Tseman lloqarcurnam,eucuyarqä. 3Biyajecarnam, Chipre islataricariyarqä itsoq laducunacho quecaqta.Defrenti pasacurnam, chäriyarqä Siriamarcacho Tiro nishqan puertuman;porqui tsechomi apayanqancunatabarcupita descargayänan carqan.4Tsecho Jesusman creyicoqcunawantarinacurnam, juc semana pecunawanquedacuyarqä. Tse creyicoqcunam*Santu Espiritu cäyitsiyaptin Pabluta
paq. 5Tseno juc semana täcurirnam,ewacuyarqä.nam warmincunawan wamrancunawantse marcapa jaqninyaqyanaqäyämarqan. Lamar cuchunmanchëcurnam, qonqurïcur Diosmanmañacuyarqä. 6Tsepitanam pecunapitadespidiquicur barcuman lloqarcureucuyarqä. Y pecunanam wayincunatacuticuyarqan.
7Tiropitanam Tolemaida nishqanpuertuman eucurnin, barcupitabajayarqä. Tsechonam Jesusmancreyicoqcunata watucaqnin ewayarqä, ypecunawan quedacuyarqä juc junaq.8Waränin junaq eucurnam, chäriyarqäCesarea marcaman. Y ewayarqä *Diospapalabran yachatsicoq Felipipa
20 21
260
wayinmanmi. Felipeqa tse qanchisacrayashqanpita *diacono carqan.9Pepam caporqan chuscu donsellashipashnincuna; pecunam *profetannoDiospaq parlayarqan. 10Tsecho atscajunaqcuna quecayaptïnam, Diospaprofetan Agabu jutiyoq nuna Judeamarcapita chäramorqan. 11
man witiramurnam,wan quiquin Agabu maquinta chaquintawatäcurerqanqueno nishpa:—Santu Espiritum nin, ‘Jerusalenman
chäriptin que wachucupa dueñunta*israel nunacuna queno watayänanpaqcaqta y mana israel caqcunamanentregayaptin carselmanllawitsiyänanpaq caqta.’
12Tseta wiyecurnam, noqacuna y tsemarca nunacuna allapa waqar rogayarqäPabluta Jerusalenman mana ewananpaq.13Peru Pablunam queno niyämarqan:—¿Imanirtaq waqayanqui? Tseno
carqa, shonqütapis llaquitsiyämunquim.Noqaqa manam watayämänanllapaqtsulistu quecä; sinoqa Teyta JesusrecurJerusalencho wanunapaqpis listumquecä —nishpa.
14Jarcäyänäpaq mana conbensitsitapuedirninnam, jaqiriyarqä quenonishpa: “Dios munashqanno catsun” nir.
15Tsepitanam alistapäcurirnin,lenman jeqariyarqä. 16Teyta Jesusman
nam yanaqäyämarqan. Pecunampushayämarqan Chipre islacho yuricoqMnason jutiyoq nunapa wayinman.Pemi Teyta Jesusman unepitanacreyicushqa carqan, y wayinchomiposadacuyäna carqan.
Apostol Pablu ewanSantiagu watucaq
17Jerusalenman chäriyaptïnam, tsecho
rayämarqan. 18Waränin junaqnamPabluwan ewayarqä Santiagu watucaq.Tsemanmi jina mandacoqcunapisjuntacäräyämorqan. 19Pablunampecunata saludarnin, willacorqan Diospeta yanapaptin,cho llapan ruranqancunata. 20Tsetawiyecurnam, llapancuna Diostaalabarnin, queno niyarqan:—Wauqi Pablu, allipam musyanqui
israel mayintsiccuna waranqapayanTeyta Jesusman creyiquicuyashqanta.Peru pecunaqa allapam munayanMoises mandacushqan leycunataraqcumplinantsicta. 21Peru qampaqqapecuna mäcuriyashqannam, mana israel
nata, *Moisespa leyninta manacäsushpa, wamrancunata mana*señalatsiyänanpaq yachatsenqequita ycostumbrintsiccunata manacumpliyänanpaq yachatsiconqequita.22“¡Cananqa quechona quecanqequitamusyariyanqachi! ¡Canan imanotaqcarishun! 23Mejorqa queno rurequï:Quechomi chuscoq nunacuna quecayan
qacuna. 24
rintsicmanno ewë *templumanlimpiacoq, y pecuna aqtsancunatarututsir gastayanqanta paguequï. Tsenoruraptiquim, llapan nunacuna cuentata
qan leycunata cumplir siguicanqequitay qampaq mana caqta parlayanqanta.25Peru Teyta Jesusman creyicoq manaisrael caqcunapaqqa acuerdutarurecurmi, quecunallapita
yarqä: ‘*Imajincunata qarayashqanetsacunata ama micuyänquitsu,jurcaquëpa wanushqa animalcunapa
.
21
261
Apostol Pabluta templuchopresu tsaririyan
26Waräninnam Pabloqa chuscunnunacunata pusharcur jeqarerqanMoises mandacushqanno limpiucayänanpaq caqta cumpleq. Tsepitanamtempluman yecuriyarqan limpiunacayanqanpita ime junaqpis Diospaqqarenin cada unu apayänanpaq caqta*saserdotita willayänanpaq.
27
paq ichicllana pishicaptinnam, Asiamarcapita shamoq israel nunacunaPabluta templucho riquecur llapannunacunata willapëcuyarqan Pablupacontran shäricurcuyänanpaq. TsenamPabluta tsaricurcur, 28quenoqaparïcuyarqan: “Israel marcamayïcuna, yanapayämë. Que nunamjinantinpa purirnin, yachatsicunmarcantsicpa contran,cushqan leycunapa contran y quetempluntsicpa contran. Manam tsepistsellatsu, sagradu templuntsicmanmidesonrarnin, yecatsishqa mana israelcaq nunacunata” nir.
29Quenoqa niyarqan Efeso marcachoyuricoq Tro muwan callicho juntupuriyaqta ricashqa carninmi, tsemipensayarqan peta templumanyecatsishqanta.
30Tsenam llapan nunacuna allapapiñarcurnin,qan.cur waqtaman jorquriyarqan. Ypuncucunatapis juclla wichariyarqan.31
tinnam, *romanu soldaducunapacomandantinta willariyarqan Jerusalenmarcacho nunacuna tse bullaquichocaquicayanqanta. 32
teqa o sialnincunata y soldaduncunataqayaratsir, coripa ewayarqan tsebullaquicayanqanman. Comandantita
soldaducunatawan yecurëcaqtariquecurnam, tse bullaquicaqcunaPabluta maqecayanqanta pärariyarqan.33Tsenam comandanteqa chëcur Pablutajuclla tsarircamorqan y soldaduncunataordinarerqan ishque cadenawanwatäyänanpaq. Tsepitanam nunacunatataporqan Pablu pi canqanta y imatarureconqanta. 34Peru atscaq nunacunabullacur jucta jucta parlayaptinmi,
qanta.qan Pabluta cuartelman apayänanpaq.35Cuartelpa gradanman chäratsirnam,Pablutaqa soldaducuna wanturcurna,apacuyarqan tse piñashqa nunacunamaqeta munayaptin. 36
nam qatiyarqan qaparir “¡Tse nunaqawanutsun! ¡Tse nunaqa wanutsun!”nishpa.
Pablu defendicurnin, parlan nunacuna nopancho
37Cuartelman llawiriyänanpaqquecayaptinnam, tse comandantitaPablu queno nerqan:—¿Imallatapis parlapärillaqmancu?
—nishpa.Tse comandantinam nerqan:—¿Qamyachanquicu *griegu idioma
parleta? 38Tsepenqa ¿manachi qamtsucanqui chuscuwaranqa (4,000)nata tsunyaqman pushecur *cesarpa contrancayänanpaq yachatsicoq egipsiu nuna?
39Pablunam nerqan:—Noqaqa israel nunam cä, Cilicia
marcapa capitalnin Tarsu marcachoyuricoq. Rogacushqequi: Ama acseqaquëtsu que nunacunata parlapärishaq.
40Tse comandanti “Allim canqa,parlapäriquï” niptinnam, Pabloqagradaman shacurir, maquinwan señastarurarir nunacunata upälläratserqan.Upalläriyaptinnam *hebreu idiomachonunacunata parlaparqan queno:
21
262
22 1—Marca mayïcuna y tëtecuna,canan wiyecayämë que
acusayämanqanpaq parlacaramonqäta—nishpa.
2Pabluta *hebreu idiomacho parlaqtawiyecurninnam, upällariyarqan. TsenamPablu nerqan:
3“Noqaqa *israel nunam cä, Ciliciamarcapa Tarsu puebluncho yuricoq.Peru que Jerusalenchomi llullunpitawinacushqa cä, escuelachopis doctorGamalielmi profesornïpis carqan. Pemiune castantsiccuna mandacushqan*leycunata cumplinäpaq allapa alcabuyachatsimarqan. Tsemi imepis llapanshonqüwan Diosta sirwita tïrashqa cä,
quino. 4Tsemi noqa mas puntata, TeytaJesusman creyicoqcunata wanutsirnin,chiquir qaticacharqä; y warmitapisollqutapis presu tsarircurmi, aparqäcarselman llawiyänanpaq. 5*
cunam testigu cayan.sion cartata qoyämarqan Damascomarcacho israel mayintsiccunapaq. Tse
cunata tsarïcur que Jerusalenmanapatsimur castigatsinäpaq.
6“Peru ewar Damasco marcamannaqana yecurëcaptïnam, pullan junaqquecaptin derepentita rara sielupitajuclla noqaman actsi tillapyëcamorqan.7Tsenam patsaman ishquirerqä, yjitarëcarnam wiyecorqä: ‘Saulu, Saulu¿imanirtaq chiquir qaticachämanqui?’nimaqta. 8Tsenam taporqä: ‘¿Pitaqcanqui Teyta?’ nishpa. Niptïnam, quenoyasquimarqan: ‘Noqaqa chiquirqaticachëcanqequi Nazaret marcapitaJesusmi cä’ nishpa.9Yanaqäyämaqnïcunapis tseatsicyëcamoqta ricayarqanmi, perumanam cäyiyarqantsu tsenoparlapämanqanta. 10Tsenam noqa nerqä
‘Teyta, ¿imata ruranätataq munanqui?’nishpa. Teyta Jesusnam quenonimarqan: ‘Sharcur Damasco marcamanjuclla yequï. Tsechomi niyäshunquiimata ruranequipaqpis’ nishpa. 11Tseatsicyëmi wiscuyäratsimarqan. Tsemiyanaqecunallana janchashqaapayämarqan Damasco marcayaq.
12“Tsechomi quecarqan Ananiasjutiyoq nuna.qan leycunata cäsucur cumpleq, yDamasco marcacho llapan täraq israelnunacunam pe alli ruraq canqantaparlayaq. 13Tse Ananiasmi nopämanwitïcamur queno nimarqan: ‘WauqiSaulu, sanunam canqui, ricachaquina,nishpa. Tse öram nawïlla cachacäriptinricachacurerqä. 14Tsenam Ananiasqueno nimarqan: ‘Une awiluntsiccunapaDiosninmi acrashushqanqui pepaboluntaninta musyanequipaq, y quiquinJutsannaqta riquecunequipaq, yparlapäshonqequita wiyecunequipaq.15Qammi pepa testigun car ricanqequitay wiyanqequita llapan nunacunatawillanqui. 16Tsemi sharcur canantäjuclla bautisaquï, y Diosman mañaquï*shunequipaq’ nir.
17“Tsenam Damasco marcapitaJerusalenman cutïcur ewarqä *man Diosman mañacoq.captïnam, Dios rebelecamarqan. 18Tserebelasionchomi Teyta Jesustariquecorqä, y quenomi nimarqan: ‘QueJerusalenpita jinallacho euquï, porqui
qatsu noqapaq willacuptiqui.’ 19Tsenamnoqa nerqä: ‘Teyta, pecuna musyayanmillapan *ellucayänan wayicunamanewar, qamman creyicoqcunatacarselman apar maltratar allqutsanqäta.’20Qampaq willacoq sirwishoqniquiEstebanta wanïcätsiyaptinpis, noqamricarar shëcarqä,
22
263
a 22.28 Pablupa papänin Romanu nuna captinmi, Pablutapis ricayäman carqan siudadanuRomantano. b 23.3 Queqa nin: Shonqunchoqa mana alli ruraq quecar, riqueninpaqqa allitucoq canqantam.
napa aqshunancunata cuidar, ‘Bienecho’nir. 21Peru Teyta Jesusnam quenonimarqan: ‘Ewë, noqam qamta cachaqcaru marcacunapa ewar mana israel
nishpa.
Pabluta cuartelman llawiriyan22Pablu tseno nïcuptinnam, manana
wiyeta munar qayaripa queno niyarqan:—¡Tse nunata juclla wanuratsiyë!
¡Amana cawatsunnatsu! —nishpa.23
pis weqapar y allpata raraman jitarqallaquicuyaptinnam, 24tse tropapäcomandantenqa mandarerqan cuartelmanPabluta llawiyänanpaq. Y ordinarqanastayänanpaq tsenopa imanir nunacunapepa contran qaparicachäyanqantadeclarananpaq. 25Peru astarqallarcuyänanpaq watarishqa,nawan listu quecayaptinnam, ladunchoshëcaq o sialta Pablu queno nerqan:—¿Qamcunapa derechiquicuna cancu,
manaraq ima rurashqätapismusyarishpa *roma nasion nunaquecaptï astacayämänequipaq?
26Pablu tseno nenqanta tse o sialwiyecurnam, comandantiman ewarqueno willarerqan:—Señor comandanti, cuidädu llutanta
rurecushwan, porqui que nunaqa romanunash.
27Tsenam tse comandanteqaPabluman ewar queno taporqan:—¿Rasonpacu romanu nuna canqui?
—nishpa.Pablunam yasquerqan:—Aumi —nishpa.28Tsenam tse comandanti queno
nerqan:
—Noqa roma nasion nuna canäpaqqaallapa atsca qelletam gastarqö —nishpa.Y Pablunam nerqan:—Noqaqa yuricushqäpitam roma
nasion nuna cä.a29Tseta musyarirnam, Pabluta
astayänanpaq quecaq soldaducunaeucuyarqan, asta comandantipis Pabluromanu canqanta musyarirninmimantsacarqan, ¿Imapaqraq presutsircadenatsillarqö? —nir.
Israelcunapa autoridanincunacho apostol Pablu parlan
30Waränin junaqnam Pabluta imapitaisrael nunacuna acusayanqanta musyetamunar, cadenawan watarëcanqanpitatse comandanteqa pascaratserqan.Tsepitanam llapan autoridacunata ysaserdoticunapa mandacoqnincunataqayaratsir, Pabluta pecunapa nopanmansharatserqan.
23 1Pablunam autoridacunata allibuenu ricarecur queno nerqan:
—Israel mayicuna, wamra canqäpitaasta canancamayaqmi alli consensiawannoqaqa Diosta sirwicä —nir.
2Tsenam mas mandacoq *saserdotiAnanias, Pablupa laduncho quecaq
paq mandarerqan. 3Peru Pablunammana mantsacushpa queno nïcamorqan:—¡Diosmi qamtapis castigashunqui,
qamqa imeca yesuwan perqa shumaqblanquiyashqanollam canqui!b
¡Tsechoqa tëcanqui *ley nenqanmannojusgamanequipaqmi; peru “Que nunatalaqyë” nirnenqa,tsu leynintsicta!
4Pablupa laduncho quecaqcunanamPabluta queno piñapäyarqan:
22 23
264
c 23.5 Ex 22.28.
—¿Tseno ashepacu nïcunqui Diossirweq mas mandacoq saserdotita?—nishpa.
5Pablunam queno nerqan:—Marca mayïcuna, noqa manam
musyarqötsu pe mas mandacoqsaserdoti cashqanta; porqui *Diospapalabranmi queno escribirëcan:‘Marquequicho autoridaniquicunapaqama mana allitaqa parlayëtsu’c nishpa.
6Tsenam juntarëcaq autoridacunachowaquin *fariseucuna y waquin*saduseucuna cayashqanta musyarnin,Pablu queno qayarïcorqan:—Marca mayicuna, noqaqa fariseu
nunam cä. Papänïcunapis fariseumcayashqa. Tsemi wanushqantsicpitacawarimunantsicpaq caqta creyicuptïcanan que nopequicunachoacusecayäman —nishpa.
7Pablu tseno nïcuptinnam,cuna y saduseucuna quiquincuna puraliryar ishqueman raquicacuriyarqan.8
qacuna cawariyämunantam. Anjelcunay *supëcuna canqantapis creyiyanmi,peru saduseucunaqa tse cosascunatamanam creyiyantsu. 9Tsemi llapancunabullacurcuyarqan, y *ley yachatsicoqwaquin fariseucunanam sharcurcurqueno niyarqan:—Que nunaqa manam ni ima mana
allita rurashqatsu, capaschi juc alma o*anjel tseno cananpaq parlapashqa.Ama meticushuntsu —nir.
10Tse bulla mas feyupa cacurcuptinnam,tse comandanteqa mantsacarqan, Pablutawacpa quepa rachir ushacäratsiyänantapensar.mur, mandarerqan Pabluta sutarircuartelman cutitsiyänanpaq.
11Tse paqasnam Pabluta Teyta Jesusyuripur queno nerqan: “Ama imatapis
mantsaquïtsu. Imanollam Jerusalencho
qonqui; tsenollam *Romachopisnoqapaq parlacunequi presisan” nishpa.
Apostol Pabluta wanutsiyänanpaq yachatsinacuyan
12Waränin junaqnam tse *israelnunacunana yachatsinacuriyarqanPabluta wanutsiyänanpaq.tam rurayarqan Pabluta manaraqwanutserqa mana ni imatapismicuyänanpaq ni yacutapis manaupuyänanpaq. 13Tseno juramentu ruraqnunacunaqa cayarqan chuscu chunca(40) masmi. 14Pecunam saserdoticunapa
man ewar queno niyarqan:—Noqacunam juramentuta rurar
comprometicuyarqö manaraq Pablutawanutserqa imatapis manamicuyänäpaq. 15Tsemi canan qamcunajinallacho llapan autoridacunawanparlarir comandantita mañayë
nanpaq. ‘Pabluta mas allipa declaratsitamunayä’ nishllapa jorqecatsiyämï.Noqacunanam shuyarëcayäshaqmanaraq chätsiyämuptinwanuratsiyänäpaq.
16Peru Pablupa paninpa ollquwawanmi wiyarqan rataquicurwanutsiyänanpaq parlayashqanta.Tsenam cuartelman apuradu ewarPabluta willarerqan. 17Pablunam juco sialta qayarirnin, queno nerqan:—Que jobinta comandantiman
pushequï, porqui comandantitamimatachi willeta munan —nishpa.
18Tsenam o sialqa comandantimantse jobinta pushecur queno nerqan:—
marnï, rogamarqon que jobinta
23
265
d 23.31 Antipatris carqan Roma ejersitupa cuartelnin.
qamman pushamunäpaq. Peshi imatachiwillashiniquita munan —nishpa.
19Comandantinam jobinta maquipitajancharcur juc laduman witiratsirpacallapa taporqan:—¿Imatataq willamänequi? —nishpa.20Tsenam tse jobin queno willarqan:—Israel nunacunam yachatsinacuyashqa,
‘Pablupa asuntuntam tapupar jucllaaregleta munayä’ nishllapa, autoridacunaellucayanqanman Pabluta apatsinequipaq.21Peru ama creyinquitsu, porqui chuscuchunca (40) masmi nunacuna rataquicurshuyarëcayan Pabluta wanuratsiyänanpaq.Tse nunacunam juramentuta rurayashqaPabluta manaraq wanutserqa imatapismanamicuyänanpaq ni yacutapis manaupuyänanpaq. Tsemi shuyarëcayan qamapatsinequillatana.
22Tsenam comandanteqa tse jobintadespachecorqan queno nirnin:—Ama pitapis willanquitsu que
nimanqequita —nishpa.
Pabluta apatsiyangobernador *Felixman
23Tsepitanam tse comandanteqaishcaq o sialnincunata qayaratsirnin,mandarerqan queno nishpa:—Alistayë qanchis chunca (70)
cunata cawalluncunatawan, ishque pachac(200) soldaducunatana lansancunatawan ymas ishque pachac (200) soldaducunatapisjina. Pecunam canan paqas lasnuebiewayanqa Cesarea marcaman. 24Jina
paq. TsenopamGobernador Felixmansafatsiyanqui yameta y cawecaqta.
25Pecunawanmi apatserqan juccartata queno escribishqata:
26“Señor gobernador Felix, noqacomandanti Claudiu Lisiasmi allapa
respetuwan saludashniquipa quecartata apatsimü. 27Que apatsimonqänunatam israel nunacuna tsarircur
qan. Peru *romanu nuna cashqantamusyarirmi, soldaducunawan ewarwasharnin librarqö. 28Imapita
ninmi,cuna juntayashqanman aparqä.29Tsechomi cuentata qocurerqäquiquincunapa leynincunarecurllaacusayanqanta.noqa ni llawirananpaqnoqa manam niima jutsanta tarerqötsu. 30Tsemi
qanta musyecurnin, canan qammanapatsimü. Tse acusaqnincunatamcäyitserqö qampa despachiquimanshamurnin, tse nunata imapitaacusayanqanta aclarayänanpaq. Manaimatapis masta nishniquipamdespidïcurï.”
31Tsenam comandanti ordenashqannosoldaducunaqa tse paqas Antipatrisyaqd
eucuyarqan Pabluta aparcur. 32Waräninjunaqnam chaquipa ewashqa caqsoldaducuna cuartelnincunamancuticuyarqan,nam Cesarea marcayaq Pablutachätsiyarqan. 33Cesarea marcamanchärirnam gobernador Felixta tse cartatay Pabluta entregariyarqan. 34GobernadorFelixnam cartata leyirirnin Pablutataporqan mepita canqanta. “Ciliciamarcapitam callä” niptinnam, 35tsegobernador *Felix queno nerqan:—Acusayäshoqniquicuna
chäyämuptinran, areglashun asuntiquita.
cunata ordenarerqan *Herodispapalasiuncho cuidayänanpaq.
23
266
Gobernador *Felixpa nopancho Pablu parlacurin
24 1
nam mas mandacoq *saserdotiAnanias waquin caq autoridacunawanchäriyarqan Cesarea marcaman.Pecunam pushayarqan Tertulu jutiyoqjuc abogaduta. Tse abogaduwanmigobernadorpa despachuncho Pablutaacusatsiyarqan. 2Tseman Pablutachäratsiyaptin, tse Tertuloqa Pablutaacusar qallecorqan, gobernador Felixtaqueno nishpa:—Señor gobernador, qamrecurmi
shumaq pasaquicho cawacushqa cayä. Yallapa yachaq queniquiwanmimarcalläcunata ichicllapa ichicllapamejoraquicanqui. 3Tsemi jinantinchoallapa agradesicullayan, allapa reqishqaFelix. 4Peru tiempullequita mana allapaperditsillashniquipam rogacullaq jucratitulla wiyaramänequipaq. 5Quenunatam tariyarqö imeca qeshyanojinantinpa purirnin, *israel nunacunatatuquita willapar liryatsiquicaqta. PëqaNazarenu nishqan grupupa dirijentinmi.6Y Diosnïcunaman mañacuyäna*templuta desonrar quecaptinmi, presutsarïcurnin *leynïcunamanno justisiatarureta munayarqä. 7Peru comandantiLisiasmi soldaduncunawan shamicurnin,maquïcunapita malaspa qochiyämarqan.8Tsepitanam niyämarqan qamraqareglayämänequipaq.quiquiqui tapurpis, llapan acusayanqärasonpa canqantam musyarinqui.
9Tsecho quecaq israel nunacunapis:“Llapanmi aumi rason caqllatamnirishunqui” niyarqan.
10Gobernador Felixnam señastarurarerqan Pablu parlananpaq. TsenamPabloqa queno nerqan:—Señor gobernador, musyämi atsca
watana autoridanïcuna canqequita.
curishpa parlacaramushaq mana caqtaacusayämanqanta defendicur. 11Masquialleq musyarinequipaq quiquillequipistapucurillë. Jerusalenman Dios adoraqewanqä tseran chunca ishque (12)junaq. 12Y manam Jerusalen templuchoni *ellucayänan wayicunacho nicallicunacho ni pita ni meta willaparliryatsiquicaqtatsu tariyämashqa. 13Sillutata rurashqa captïqa canan mämeqanpis shimpiyämätsun. 14Perujuctam si willashqequi: *Jesucristusalbacoq canqanta creyïcurmi, uneawilucuna adorayashqan Diosta sirwï.
quimi niyan. Peru pecunanollam creyï*man, y Diospa une *profetancunaescribiyashqancunamanpis creyïmi.15Jina pecunanollam noqapismarcäquicä alli ruraqtapis y mana alliruraqtapis Teyta Dios cawaritsinanpaqcaqta. 16Tsemi imepis tïra, Diospanopancho y nunacunapa nopanchopisalli consensiayoq queta.
17“Jerusalen marcapitam atscawatacuna illashqa carqö. Y cutirnam,wactsacunapaq qoyämanqan qelleta
nin charqä. 18Tsecunata rurar y
cur quecaqtam Asia marcapita shamoqisrael nunacunapis tariyämarqon. Ymanam atsca nunacunawantsu tse öraquecarqä, ni bullatapis manamrurecarqätsu. 19Tse tarimaqcunaqueman shamicur, rasonpa mana allitarurashqa captïqa shimpiyämätsun.20Mana tseqa,cuna willayäshï israel autoridacuna
qantapis. 21Unicu jutsäqa pecunata,‘Canan qamcuna jusguecayämanqui,wanushqacuna cawariyämunanta
24
267
creyicuptïmi’ nishpa, feyupaniconqällam.
22Tseta wiyecurnam, gobernador FelixTeyta Jesuspaq yachatsicushqancunataallipa musyarnin, tse asuntuta manaareglashpa jaqirïcur queno nerqan:—Comandanti Lisias shamur
willamaptinran que asuntiquicunataallipa musyarir areglashaq —nir.
23Tsenam o sialninta qayarïcur
paq; peru noti carqan Pabluta allitratayänanpaqmi y watucaqnincunasirwiyänanta mana michäyänanpaqmi.
24Tsepita unetanam gobernador Felixqa
qan. Drusilaqa israel warmim carqan.Tsenam Felixqa Pabluta qayaratserqan.Pablunam willaparqan Teyta Jesusmanimano creyicuna cashqanta. 25Jina“Allicunallata rurashun.tsicpa munenintsicta rurashuntsu, porquirurenintsicmannomi Dios jusgamäshun”nishpa nïcuptinnam, Gobernador Felixqamantsacar queno nerqan:—Yä, cananqa ewaquïna. Tiempü
cariptinnam, yape qayaratsishqequi—nishpa.
26
nanpaq qelleta yacapurinantashuyararmi, seguidu Pabluta qayatserqanpewan parlananpaq. 27
llam ishque wata pasarerqan. Tsepitanam
qan y pepa rantinnam Porciu Festujutiyoq nunana yecurerqan. TsenamFelixqa yarqucurnin, israel nunacunawanalli quedeta munarnin, Pablutallawirëcaqllata jaqirerqan.
Gobernador Festupa nopancho apostol Pablu parlacurin
25 1Gobernador Festum, Cesareamarcaman chärir, quima junaq
tsecho carir Jerusalenman ewarqan.
2Tsechonam Pablupa contran jucdenunsiata churayarqan *napa mandacoqnincuna y *israelnunacunapa autoridanincuna. 3Shumaqmañellapam mañacuyarqan PablutaJerusalenman apatsinanpaq. Tsetaqamañacorqan Pabluta apecayaptinnänillacho shuyecur wanïcatsiyänanpaqparlashqa carninmi. 4Peru gobernadorFestunam nerqan:—Pabloqa Cesarea marcachomi
llawirëcan, y prontum cutishaq. 5Tsemimunayaptiqueqa, waquinniquicunawanCesarea marcaman ewashun, tse
paq —nishpa.6Semanatanollanam gobernador Festu
Jerusalenpita cuticorqan Cesareamarcaman. Waränin junaqnamdespachunman tecur Pablutaqayaratserqan. 7Pablu yecuriptinnam,
naqa Pabluta chopiriyarqan. Tsechomituqui mana allicunapa lebantecuyarqan.Peru llapan niyashqanpis uliquillamcarqan. 8
nin, queno nerqan:—Señor gobernador, noqa manam
israel nunacunapa *leycunapa, ni*templucunapa, ni *coq *cesarpa contran, ni ima manaallitapis rurashqatsu cä —nir.
9Peru gobernador Festunam israelnunacunawan allicho quedetamunarnin, Pabluta queno taporqan:—¿Jerusalenman cutita munanquicu
tsecho asuntiquita areglanäpaq?—nishpa.
10Pablunam queno yasquerqan:—
shoqniquipa autoridaninmi canqui; ypepa despachunllacho jusgayämätsun.Musyanqequinomi israel mayicunapacontranqa ni ima mana allitapisrurarqötsu. 11Sitsun llutanta rurecorqö o
24 25
268
wanutsiyämänanpaqno imatapis manaallita rurecorqö, wanutsiyämätsun.Wanitaqa manam mantsätsu. Peru manacaqcunapita acusecayamaptenqa,manam pipapis derechun cantsupecunaman entregayämänan. Tsemimañacü Romacho quiquin rey cesar queasuntuta areglamänanpaq.
12Tsenam gobernador Festoqaconsijaqnincunawan parlarïcur quenonerqan:—Rey cesar jusgashunequipaq
mañaconqequirecurmi, cesarmanewanqui —nir.
Rey *Agripapa nopanchoPablu parlan
13Tsepita unetanam rey Agripapawarmin Bereniciwan gobernadorFestuta watucayänäpaq chäriyarqanCesarea marcaman. 14Atsca junaqcunaCesarea marcacho quedacuyaptinnam,gobernador Festoqa willarqan Pablupresurëcashqanta queno nishpa:—Quechomi juc nuna presu quecan
gobernador *qan. 15Jerusalencho quecaptimi,saserdoticunapa mandacoqnincuna, yisrael nunacunapa autoridanincunapepa contran juc denunsiatachurayämorqan, wanunanpaqcondenanäta munar. 16Tsenam quenonerqä: Romanu autoridacunaqa manam
cho manaraq contrariuncunawanshimpinacayämuptenqa. 17Tsemi tsedenunsiaqnincuna chäyämonqanwarenin, mana tiemputa perdishpa,justisia ruranä despachuman tse nunataqayatserqä. 18Peru denunsiaqnincunaqamanam pensanqänotsu pepa contranshimpiyämorqan. 19
napa creyensiancunallapaqmi y
cho parlacäyamorqan. Y tse Jesuspaqmi
‘Cawanmi’ nerqan tse presu Pablu. 20Ytse asuntuta noqa mana cäyirninmi,peta taporqä: ‘¿Jerusalenman ewetamunanquicu que asuntiquita tsechoareglanapaq?’ nishpa. 21Peru pemipasita mañacorqan Romacho rey cesarasuntunta areglananpaq. TsemiRomaman apatsenqäyaq presurananpaqllawicorqö.
22Tsenam rey Agripa Festuta quenonerqan:—Noqapis tse nuna parlaqta wiyetam
munecü —nishpa.Y Festunam nerqan:—Waretämi wiyanqui —nishpa.23Waränin junaqnam rey Agripa y
warmin Bereniceqa allapa nicachar,justisia rurayänan despachuman
nawan. Tsenam Festupa ordenninwanPabluta aparayämorqan. 24TsenamFestu nerqan:—Rey Agripa y noqacunawan quecho
llapequi juntacashqa quecaq tëtacuna:Canan nopequicunacho quecaqnunapaqmi Jerusalen marcacho y queCesarea marcacho israel nunacunadenunsiata churayämushqa. Qayaripaqaparipam wanutsiyänanpaq ordentamañacuyan. 25Peru noqapaqqa que nuna
noqa rurashqatsu. Imano captinpis,Romacho rey cesar jusgananpaq quiquinmañaconqanrecurmi pasin qoycorqö.26Peru manam musyätsu reynintsiccesarman que nunapaq ima nishpacartacho escribita.qantsicman qayatsimorqö. Mä canan reyAgripa que nunata shumaq tapupëcur
ticman escribinäpaq. 27Porqui noqapaqqamanachi allitsu canman imapeqacusayashqantapis mana willashpa jucpresuta Roma autoridaman apecatsiptï.
25
269
e 26.6 Tse cawarimunantsicpaq caqtaqa Teyta Diosmi une tiempucho änicorqan.
Rey Agripapa nopanchoPablu defendicun
26 1Tsenam rey *Agripaqa Pablutaqueno nerqan:
—Mä, canan parlacaramï imapitaacusayäshunqui —nishpa.
nata queno parlapar qallecorqan:2“Respetashqa teyta rey Agripa, israelmayïcuna llapan mana caqpitaacusayämarnï denunsiayämanqanpita
murnin, allapam cushicü. 3Qamqallapantam musyanqui noqacunapacostumbrïcunata, y creyensiacunachomana acuerdu cayanqäta. Tsemi rogallaq
monqäta wiyarallämänequipaq. 4Llapanisrael mayïcunam musyayan marcächo yJerusalenchopis wamra cashqäpitaimano portaconqäta. 5Pecuna unepitamreqiyäman, y musyayanmi *fariseugrupupita canqäta; munarqawillariyäshïpis. Fariseu grupoqa masalcabum cayä relijionnïcunacho. 6Ycanannataq Dios une awilücunataänenqanmane marcäcullaptï,jusgayämänanpaq quecatsiyäman. 7Tsepromesa cumplicänantam Israelchochunca ishque (12) casta nunacunashuyaräyan. Tsemi paqasta junaqtaDiosta alabar sirwiyan. Noqatapis tsetamarcäcur creyicuptïmi, ¡o teyta reyAgripa, *israel nunacuna cananacusayäman! 8¡Imanirtaq creyintsictsuwanushqacunata Dios cawaritsimunanta!
Pablu willacun Jesusman creyicoqcunata chiquir
qaticachanqanta9“Noqapis rasonpam nopataqa
pensarqä Nazaret marcapita Jesusman
creyicoqcunapa contran imecatapisrurequita. 10
cho. Y *cuna autorisayämaptinmi, Jesusmancreyicoqcunata atscaqta carselmanllawitserqä. Pecunata wanutsiyaptinpis‘¡Bienecho!’ nerqämi. 11Atsca cutim*ellucayänan wayicunachonäqaastarnin, malas obligarqä Teytapacontran tuquita niyänanpaq. Tsenomipasepa piñashqa carnin,mayaqpis tse creyicoqcunataushacätsinäpaq qatirnin ewarqä.12Tseno ruraqmi Damasco marcamanewarqä,cuna cachayämaptin y pecunaautorisayämaptin. 13
tinnam, pullan junaq quecaptin, rarasielupita intipitapis masraq noqata yyanaqecunata actsicayämarqan, tëte reyAgripa. 14
yarqä patsaman. Jitarëcarnam,wiyecorqä *hebreu idiomacho quenonïcamaqta: ‘Saulu, Saulu ¿Imanirtaqchiquir qaticachämanqui? Tsenorurarqa, quiquiquillam malniqui
coq cuenta’ nishpa. 15Tsenam taporqä:‘Teyta, pitaq callanqui’ nishpa. YTeytanam queno nimarqan: ‘Noqaqa tsechiquir qaticachanqequi Jesusmi cä.16Peru canan apuradu sharquï. Porquinoqata sirwimänequipaqmi qamtaacrarqoq. Tsemi ricamashqequita yricatsinaqpaq caqcunata willacunqui.17
napita y mana israel caqcunapitapis. Ytse mana israel caqcunamanmi cachaq,18rasonpa caqta musyatsinequipaq.
qanpita actsicho pureqnonaticrariyanqa, y diablupa munenintamanam rurayanqanatsu, sinoqa Diospa
26
270
muneninllatanam rurayanqa. Tsenopamjutsancunapita perdonecushaq ymarcäquinincunarecur acrashqancaqcunatawan iwal erensiataqoycushaq’ nir.
19“Tsemi Tëte rey Agripa, Teyta Jesussielupita yuripumarnï mandamashqantacäsucurnin, 20alli willaquicunatawillacorqä Damasco y Jerusalenmarcacunacho, enteru Judea marcacho
pis mana alli rurayashqancunatajaqirïcur Diosman cutiquicuyänanpaq, ytsepita witsepa alli ruraqna cayänanpaq.21Tserecurmi israel nunacuna Jerusalen*templucho presu tsaricayämarnï,wanutsiyämeta munayarqan. 22PeruDios poderninwan yanapamaptinmi,
pis Diospaq willaparnin, canancamayaqrmi quecä. Imapis pasacunanpaqcaqcunata Diospa une *profetancunawillacuyanqanta y *qancunataqa manam jucnopaqa imepiswillapäcorqötsu. 23
qan Dios *Acrashqan allapa sufrirwanunanpaq caqta,cunapita mas puntata cawarimunanpaqcaqta, y israel nunatapis mana *israel
paq canqanta.”
Pablu rey Agripata Teyta Jesusman casi creyiquecatsin
24Apostol Pablu defendicur tsenoparlaptinnam, gobernador Festufuertipa queno nicorqan:—¡Pablu, qamqa locum canqui!
curishqa —nishpa.25Peru Pablunam queno nerqan:—Allapa respetashqa gobernador
Festu, manam locuyashqatsu cä, sinoqaallillatam y rason caqllatam parlä.26Quechomi quecan rey Agripapis. Pemi
alleqpa musyan Diospaq rasonpa
cunata. Tseta manam negueta puedintsumana pacallapa cashqa captin. Tsemimana mantsacushpa pepa nopanchoparlacaramü. 27Tëte rey Agripa, ¿qamqacreyinquicu Diospa une profetancunaescribiyashqancunata? Noqa cuentataqoquicämi qam creyenqequita.
28Tsenam rey Agripa Pabluta quenonerqan:—
qui tse Jesusman.29Pablunam nerqan:—Ojala Dios permiticunman
*cunequipaq, rey Agripa. Peru amaqamllaqa sinoqa canan quechojuntacashqa wiyecamaqcunapis TeytaJesusman noqano creyiquicunman. Perunoqano cadenashqaqa amacayanmantsu.
30Tsenam rey Agripa, gobernadorFestu,cuna, tëcayanqanpita sharcuriyarqan.31Tsepitanam juc laduman witirir,quiquincuna pura queno parlayarqan:—Manam que nunaqa ni imatapis
noqa,mantsu —nishpa.
32Rey Agripanam gobernador Festutaqueno nerqan:—*Roma marcacho rey *cesar
jusgananpaq quiquin Pablu manamañacushqa captenqa, cacharishwanmicarqan —nishpa.
Apostol Pabluta*Roma marcaman apayan
27 1Italia marcamaneucuyänanpaq acuerdu
ruracäriptinnam, Pablutaqa waquinpresucunatawan entregariyarqan o sialJuliupa maquinman. Pëqa carqan
26 27
271
f 27.9 Tse esta pasaptin tamya tiempu qallecan, y peligrosum lamarpa barcuwan awanapaq.g 27.12 Tse Fenice puertupitaqa lamar alerum ricacorqan norti ladumanpis y sur ladumanpis,y shumaq tishqu captinmi yacupis bunliräcoq. Tsemi tamya tiempuchopis barcucuna tsechotäcuyaq. h 27.13 Riquë Pablu Romaman ewanqan caq mäpata que Bibliapa frentincho.i 27.13 Tse ancla carqan juc allapa lasaq eru. Tsetam cachayaq lamarpa jondunyaq tsechobarcu wataränanpaq.
ninmi. 2
cunapa pasaq Adramitiupita shamoqbarcuman lloqarcur jeqariyarqä.Noqacunawanmi biajecarqan Tesalonicanishqan pueblucho yuricoq Aristarcujutiyoq nunapis. Tesalonica marcaqaquecan Macedonia marcachomi.3Waränin junaqnam Sidon nishqanpuertuman chäriyarqä. Tsechomi o sialJuliu Pabluta shumaq tratarqan. Tsemiamiguncunata watucaq ewananpaqPabluta permisun qorerqan. Tsenopamtse amiguncuna Pabluta shumaqatendipäriyarqan. 4Sidon nishqanpuertupita eucurninnam, allapa bientudefrenti ewayänäta mana dejayämaptinChipre *yarqä. 5Lamarpa tseno biajaquicarmi,Cilicia y Pan lia marcacuna frentinpapasarirnin chäriyarqä Mira nishqanpuebluman. Tse puebloqa Liciamarcachomi.
6Tsechomi Alejandria marcapeq Italiamarcaman ewaq barcuta o sial Juliutaririr, tsariramorqan biajicunatasiguiyänäpaq. 7
nam, atsca junaq demoracuyarqä. Yallapa sasatam chëcuyarqa Cnidu islapafrentinman. Y mana allinman bientusiguiptinmi, pasacuyarqä Salmonnishqan isla frentinpa Creta islapatumarnin. 8Tseno nacacur lamarcuchunllapa ewaquicarnam, barcutabientu mana alliman apecachaptinnaqueta chäriyarqä Lasea pueblupaladuncho Buenos Puertos nishqanpuertullaman.
9Tseno allapa nacarmi, tiemputapasacuyarqä allapa resgunam carqanlamarpa biajayänäpaq. Ayunutarurayänan junaqcunapis pasarishqanamcarqan.fcunata willaparnin, 10queno nerqan:—Tëtecuna, que biajintsiccunaqa
allapa resgunam ticracurin, barcutapiscargantinmi oqrashun, y manam tsepistsellatsu, noqantsicpis resguchomiticracurintsic —nishpa.
11Peru tse o sial Juliunam Pablunishqanta mana cäsushpa, barcuchomandacoqpa y barcu manejaqpapalabranta mas cäsucorqan. 12BuenosPuertoscho tamya tiemputapasayänäpaq mana allino captinnam,barcucho llapan ewaqcuna biajitaseguita munayarqan. Y Fenice marcachoCreta nishqan puertuman imanopapischëquitam tirayarqan. Tse puertupitaqa
pis.g Tsechomi tamya tiemputa pasetamunayarqan.
Allapa mantsaquepaqtamyallantin bientu
13Tsenam allimanpanona sur ladupitabientur qallaquicuptin cushicuyarqan,biajincuna alli cananpaq caqta pensar.hTsemi barcupa anclantai ellurcuryarquriyarqä Creta nishqan islacuchullanpa. 14Peru tsepita ichicunellatanam Creta ladupita jucshucuqui bientu qallaquecamorqan. Tsebientupa shutin noreste. 15Tse bientullutanman barcuta apaptinmi,puediyarqätsu allinpa eweta. Tsemi
27
272
mana imatapis rureta puedir, bientuapayämanqanpa eucuyarqä. 16Tsenoewarëcarnam,llapana Clauda nishqan ichicllan islawaqtanllapa pasacuyarqä. Tsechomiqarachepa apayanqä lanchata barcumanallapa nacacur lloqaratsiyarqä. 17
ratsirnam, wascacunawan barcutapisalli buenu watayarqä, manatsoqacäcurinanpaq.man yacaqueta mantsarnin, barcutapuritseq tolduraq ratashcunatapis
qanllapana eucuyänäpaq. 18Waraninjunaq tsenolla llutepa bientïcuptinnam,barcupita waquin cargacunatalamarman jitacacharcuyarqan. 19Tsepitaquima junaqtanam barcucho llapancaqcunata lamarman jitacacharcuyarqä.20Tseno feyupa tamyallantin shucuquibientu captinmi, atsca junaqcunanaintitapis ni estrellacunatapisricayarqätsu. Tsemi cawetaqa mananapensayarqänatsu.
21Y atsca junaqcunanam pasepa manaimatapis micuyarqätsu. Tsenamchopicunaman shacurir Pabloqa quenonerqan:—Tëtecuna,
queqa mas allim canman carqan, Cretaislapita mana yarqamushqa, y manamimantsictapis oqrashwantsu carqan.22Peru canan balorta tsarir amallaquicuyëtsu, porqui manammeqantsicpis wanushuntsu sinoqabarcullam ushacanqa. 23Canan paqasmisirwenqä Diosnïpa *anjelninyuripumashqa, 24queno nimarnï: ‘Pablu,ama mantsaquëtsu; porqui presisanmiRoma marcacho rey *cesarpa nopanmanchëcur parlanequi. Y qamrecurmibarcucho quecaq llapan nunacunatawanuyänanpita Dios ancupar salbanqa’nishpa. 25Tsemi tëtecuna, canan balortatsariyë; porqui Diosmanmi noqa
marcäcü. Y anjel nimashqannollampasaconqa. 26Peru juc islachomiyacacashqa mäcamushun.
27Ishque semanatanam pullan paqasAdrian nishqan Lamarcho wacmanqueman tse bientu apaquecayämaptin,barcu manejaqcunaqa cuentataqocuriyarqan patsamannayecurëcayanqäta. 28Tsenam lamarpa
qan janallana canqanta o ruriraqcanqanta musyayänanpaq, y mederqanishque chunca (20) brasadasmi. Tsepitamas uneninta yape mediriyaptinnam,chunca pitsqa (15) brasadasllanacarqan. 29Qaqacunacho choquecuyänätamantsarninnam, barcu tsaraq chuscuanclacunata qepanpa lamarmanjitarpurnin ‘¡menataq patsa warärillan!’nir, shuyayarqä. 30
cunam barcu puntanman anclata
yarqan. Tseman lloqarcur safetammunayarqan. 31Peru Pablunam o sialJuliuta y soldaducunata queno nerqan:—Sitsun que nunacuna mana que
barcucho quedacuyanqa, qamcunapismanam salbaquita puediyanquitsu—nishpa.
32Tsenam soldaducuna tacsha lancha
qan lamarpa eucunanpaq.33Patsa warärëcaptinnam, nunacunata
Pablu rogarqan imallatapismicuyänanpaq queno nishpa:—Tëtecuna, ishque semananam allapa
yarpacachëwan imatapis micuyanquitsu.34Tsemi rogayaq salorta manaperdiyänequipaq imallatapismicurcuyänequipaq.cunapis manam wanuyanquitsu.Canqanllam quecayanqui.
35Tseno nirirnam, nunacunapanopancho Diosta grasias nïcurir, tantatatsarircur paquiricur, micur qallecorqan.
27
273
j 28.4 Tse islacho yachaq nunacunaqa Justisia ruraq dios niyarqan quiquincunapadiosnincunatam, manam rasonpa camacoq Diosnintisctatsu.
36Tsenam pecunapis balorta tsarir micurqallecuyarqan. 37Ishque pachac qanchischunca joqta (276) nunacunambarcucho ewaq cayarqä. 38Llapancunateqñaq micurirninnam, lamarmantriguta jichacacharcuyarqan barcu masancashyänanpaq.
Barcu undicacurcun39Patsa waräramuptinnam, tse barcu
manijaqcunaqa riquecuyarqan lamarcuchuncho yacu bunlirëcaqta perumanam musyayarqantsu ni memarcacho quecayanqäta. Tsenamparlariyarqan imanopapis barcutatseman chätsiyänanpaq. 40Tsemi barcutsararaq anclacunapa wascancunataroqucacharcur lamarcho jaqiriyarqan.Timon wataraq wascacunatapis
paq,nam raraman sutarcuyarqan. Tsenambarcu qallecorqan tse isla cuchunmanewarnin. 41
man chaquicurnam, aqoshaman tsebarcu senqapa yacacacurcorqan ymanam cuyorqantsu. Ola llutepasheqicariptinnam, barcupa qepan limpuushacärerqan.
42Tsenam soldaducuna presucunatawanutsita munayarqan, nadepa manasafayänanpaq. 43Peru o sial JuliunamPabluta salbeta munar munarqantsupresucunata wanutsiyänanta. Masbienmiordenarerqan nade yachaq caqcunaqayacuman saltarir tse playaman nadepachäyänanpaq. 44Waquin mana nade
pita o imapis paquishqa caqcunapitatsaripacurcur, waquincunapa qepantaewayänanpaq. Tsenopam llapäcunasanulla chäriyarqä playaman.
Pablu Malta nishqan *islacho
28 1Tsenam llapäcuna lamarpitasalbacurirna, musyariyarqä
Malta nishqan islacho quecayashqäta.2Tse islacho täraq nunacunanamllapäcunata shumaq chasquiyämarqan.Y allapa tamyar alalaptinnam, ninatatsariratsirnin qayayämarqanqoñucuriyänäpaq. 3Tsenam Pabluelluramorqan juc mellqe tsaqui yamtata.Y ninaman jitecuptinnam, juc biboraachachepita safarnin, Pablupa maquintacanïcorqan. 4
nanam riquecurnin, mantsacarninquiquincuna pura queno parlayarqan:“Que nunaqa rasonpachi asesinu.Lamarpita salbacaramuptinpis Justisiaruraq Diosnintsicqaj manam permitintsucawananta” nir.
5Pablunam nina rupecaqman biboratatapsirïcorqan, y manam ni imapasarqantsu Pabluta. 6
munanta o ime öra carpis wanurinanta.Peru alli unepa shuyararirnam, Pablutamana imapis pasaptin jucnopana pensarqueno niyarqan:—Capaschi que nunaqa juc dios
—nishpa.7Quecayanqäpita amanullachomi
cuna carqan. Publioqa tse islachomandacoqmi carqan.tsiyämarnï, quima junaqninpi shumaqatendiyämarqan. 8Tsechomi Publiupapapänin ebriwan y esqechawanqeshyarnin cämarëcarqan. TsenamPablu ewarqan qeshyaq watucaq.Diosman mañacurirninnam, maquintaqeshyaq nunaman churarqan ycachacäratserqan. 9
27 28
274
k 28.20 Bibilia estudiyaqcuna niyan que änishqanqa carqan Dios Acrashqa salbamaqninsic*Jesucristupaq. Waquincuna niyan carqan tse cawarimunantsicpaq.
nam, tse islacho waquin qeshyaqcunapisshayamorqan Pabluman, y llapantamcachacätserqan. 10
curmi, tuquita qarayämarqan. Y tseislapita eucuyaptïnäqa, llapannesitayanqäcunatamdespachayämarqan.
*Roma marcamanapostol Pablu chärin
11Malta nishqan islacho quima quillaquedacurninnam, eucuyarqä Alejandriamarcapita Italia marcaman ewaqbarcunam lloqarcur. Tse barcum tamyatiempu pasanqanyaq mä tsechoquedacushqa canaq. Tse barcupapuntanchomi diosnincuna Castorpa yPoluxpa *imajinnincuna dibujashqaquecarqan. 12Tseno eucurninmi,Siracusa nishqan puertuman chäriyarqä.Tsechomi quima junaq quedacuyarqä.13
llapa Regiu nishqan marcacamachäyanqäyaq. Waräninnam shumaqbientur qallecamorqan ura ladupita.Tsemi mas waräninllana chäriyarqäPozzuoli nishqan puertuman. 14
nam Jesusman creyicoqcunatatariyarqä. Pecunam niyämarqan jucsemana tsecho quedacuyänäpaq.Tsepitanam siguiyarqä ewarninRomaman. 15Teyta Jesusman Roma
qannam Roma marcaman noqacunaewecayanqäta.
yaq shamicurnin chasquiyämarqan. Ywaquincunanam Quima Tabernasnishqancho shuyayämarqan. Tsetariquecurnam, Pablu Diosta grasias nïcurmasraq callpata tsarerqan. 16Romamarcaman chäriyaptïnam, autoridacuna
dispuniriyarqan Pablu juc cuartuchoaparti täränanpaq. Y juc soldadullatamchurayarqan peta cuidananpaq.
Roma marcacho Pablu willacun17Tsepita quima junaqtanam Romacho
presisaq caq *israel nunacunata Pabluqayaratserqan. Y juntacäriyaptinnamqueno nerqan:—Wauquicuna, panicuna, noqa
manam israel mayintsiccunapa contran,
napa contran, ni ima mana allitarurarqötsu. Tseno quecaptinpis,Jerusalencho israel mayintsiccunam
cunaman denunsiayämarqon. 18Tseautoridacunam declararatsiyämarnïcacharameta munayarqan. Porquimanam ni ima jutsäta tariyarqantsuwanutsiyämänanpaqnoqa. 19Peru israelmayintsiccuna mana munaptinmi, noqamañacorqä pasita quecho rey *cesarjusgamänanpaq. Peru manam israelmayintsiccunata calumniyanäpaqtsushamorqö. 20Tsemi canan qamcunawan
rinäpaq qayaratsiyämorqoq. Porquillapantsicmi israel caqcunaqa, Diosänimashqantsictak marcäcuntsic. Y tsetacreyiconqärecurmi, cadenashqa presuquecä —nishpa.
21Tsenam tse israel nunacuna quenoniyarqan:—Noqacuna manam Judea marcapita
yarqötsu, ni tse marcapita shamoq israelmayintsiccunapis manam ni meqanqampa contrequeqa parlacuyashqatsu.22Peru imano captinpis,quitam parlacaramunequita wiyetamunayä,
28
275
l 28.27 Is 6.9-10.
conqequipa contran jinantinchoparlayanqantam musyayä —nishpa.
23Tsenam juc junaqta sitariyarqan.
cuyarqan Pablu posadacushqanwayiman. Tsechomi patsa waranqanpita
qan, Diospa mandaquininpaq. *Moisesescribishqan leycunapita y Diospa une*profetancuna escribiyashqanpitayachatsirmi, tuquinopa Teyta Jesusmancreyicatsita tïrarqan. 24Tsenowillapäquicuptinmi,naqa combensidu ticrariyarqan, peru
tsu. 25Quiquincuna pura mana acuerducarnin, ewacur qallecuyaptinnam, Pabluqueno nerqan:—Rasonpa caqllatam *Santu Espiritu
musyatsiptin, Diospa une profetanIsaiaspis castequicunata queno nerqan:
26
nata ninqui:Rinriquicunawan wiyecarninpis,manataq cäyiyanquitsu.
Rurashqancunata nawiquicunawanriquecarninpis
mana ricaq cuentataqquecayanqui.
27
naqa rumiyäcurcushqataq,rinrincunapis tsapacacurcushqataqy nawincunapiswiscuyacurcushqataq.
Sitsun ricayanman, wiyayanman,y shonquncunacho cäyicuyanman.Tseqa noqaman cuticayämuptinchi,pecunata juclayatsiyäman carqä’lnishpa.
28Tsemi qamcuna queta musyayänequi:Cananpita witsepam mana israelcaqcunamanna Dios salbamanqantsictawillacuyanqa. Pecunam si wiyacurcäsucuyanqa. 29
nam, israel nunacunaqa quiquincunapura liryar ewacuyarqan.
30Pabloqa ishque watanpim tsealquilashqan wayicho tacorqan.Tsechomi chasquerqan llapanwatucaqnin chaqcunata. 31Y mana
qan Diospa mandaquininpaq y TeytaJesucristupaq. Y manam ni pipismicharqantsu.
28
276
Pablupa saludaquinin
1 1Noqa Pablu, *Jesucristupasirweqninmi, qamcunaman cartacamü.
Apostol canapaqmi Dios qayamashqa ytsepitam acramashqa, alli willaquitawillacunäpaq. 2-3Tse alli willaquipaqqaDiosmi *tsic,nin. Une rey *Davidpa castanpitam DiospaTsurin Jesucristu nunano yuricorqan. 4Ywanushqanpita cawaritsimushqanwanmi,*Santu Espiritunwan Dios cäyitsimantsicTeytantsic Jesucristu pepa Tsurincashqanta.
5Y Jesucristum alli queninrecur
qan yachatsicushqancunata memarcacunachopis llapan nunacunatawillapänäpaq. Tsenopam TeytaJesusman marcäcur pellatanacäsucuyanqa. 6-7Y tseno cäsucurmi,
cuna quecayanqui Jesucristupaacrashqan. Y Diosmi cuyayäshurniqui
qui. *Dios Yayantsic y Teytantsic
cuyäshï shumaq pasaquichocawacuyänequipaq.
ROMANOSRoma marcacho creyicoqcunaman
apostol Pablu cartaconqan
Apostol Pablu Corinto marcacho quima quilla tëcarmi que cartata cartacorqan*Romacho quecaq creyicoqcunaman. Romaqa allapa jatun marcam carqan. Tsemarcapitam *cesar nishqam mandacoq jinantin nasioncunata mandadunchocätserqan. Tse Roma marcachoqa Diosman marcäcoqcuna cayarqan waquinmiisrael casta y waquinnam mana israel casta.Israel casta creyicoqcunam, mana israel casta creyicoqcunata queno niyarqan:
“Diospa wamrancuna cayänequipaqqa *Moisespa leynincunataran cäsucuyanequi y*señalacuyänequiran” nir. Tsemi mana israel casta creyicoqcuna Pablutatapuyarqan “Mä, rasonpa caqta musyatsiyämë” nir.Tsemi Pabloqa que cartata cartacorqan Roma marcacho creyicoqcunaman queno
cäyitsirnin: “*Jesucristuman marcäcurllam, salbacushqaqa cantsic, y manam*Moisespa leyninta cumplita tiranqantsicrecurtsu. Tsemi ama señalaquipaqyarpacachäyëtsu. Mana señalacushqa caqcunapis *Dios Yaya munashqannocawacorqa pepa wamrancunam cayan” nir (2.26). Jina cäyitserqam Jesucristumancreyicur cäsucoqcunaqa imanopis cawacuyänanpaq cashqanta (12.2-21).
277
a 1.17 Hab 2.4.
Jesuspa alli willaquininta Romacho creyicoqcunata Pablu munan
willapëta8Wauqicuna y panicuna, cananmi
conqäta. Tsenoqa agradesicü, qamcunamarcäquicayanqequita jinantinchonunacuna musyariyashqa cayaptinmi.9Jesuspa alli willaquininta willacurmi,llapan shonquwan Diosta sirwicä, y
qui peta mañaquicanqäta. 10Tsemañaquinïchomi rogaquicä pe munanqanjunaq imanopapis qamcunaman shamurwatucariyänaqpaq. 11Porqui allapammunecü shamur,
quita. Tsenopa Teyta Jesusman masmarcäcur quecayänequipaq. 12TsenopamTeyta Jesusman marcäquinintsiccho mascallpata qonacur jucnintsic jucnintsicyanapanacushun.
13Wauqicuna panicuna, unepita patsanqamcunaman shamita munecü. Perucananyaqmi mana puederqötsu. Tsetammusyariyänequita munä. Me tsechopisDiospa willaquininta mana *nata willapäptïmi llutepa creyicuyashqa.Tsemi tsechopis willapäcurita munäastcaq creyicuyänanpaq. 14Presisanmireqishqa nunacunata y despresyashqanunacunata,natapis willapänä. 15Tsemi allapa munecüRoma marquequicunaman shamicur,Teyta Jesucristupa alli willaquinintaqamcunatapis willayeniquita.
Diospa alli willaquinenqa poderyoqmi
16Noqa manam penqacütsu alliwillaquita yachatsicur. Porqui tse
willaqueqa Diospa poderninmiJesusman llapan creyicoqcunasalbacuyänanpaq, puntata israelmarcamayilläcunapaq, tsepitanajinantin nasion nunacunapaq. 17Tse alliwillaquichoqa Diosmi musyatsimantsicmarcäquinintsicrecurllana alli ruraqtanaticratsimanqantsicta.chopis nican: “Alli ruraq nunacunaqamarcäquininrecurllam salbaconqa”a
nirmi.
Mana alli ruraq nunacunata Pablu musyatsin jusgashqa cayänanta
18Mana alli ruraq Diospa contrannunacunam llutancunata ruracurcawacuyan. Tsenopam juccunatapispantatsiyan Diosta mana reqiyänanpaq.Tseno cayanqanpitam sielucho quecaqDiosnintsic pecunata feyupa castiganqa.19Tse nunacuna allim musyayancamacoq Dios canqanta. Porquiquiquinmi llapan camashqancunawanricatsicun imano canqantapis. 20Diostamana ricashqapis, que munducho llapanrurashqancunam musyatsimantsic Dioscamashqanta. Tsemi jina musyarintsicDiosnintsic rasonpa Dios cashqanta ypuedeq quenenqa mana imepisushacashqanta. Tsemi tse nunacunaqajutsancunapita tsapaquita puediyantsu.21Porqui Dios cashqanta musyecarpis,
quitapis yachayashqatsu;nata yarparmi, upacunano car, manaimatapis cäyiyarqantsu. 22“Allapayachaqmi cä” nicarpis, upa cuentamcaquicayan. 23Tsenopam puedeq ywiñepa cawaq Diosllata adoranaquecaptinpis, ushacäreqlla nunatano,pishqucunatano, chuscu chaquiyoqanimalcunatano y culebracunatano*imajincunata rurecur adoraquicayan.
1
278
b 2.6 Sal 62.11-12; Jer 17.10.
24Tseno cayaptinmi, Dios jaqirishqamunayanqanmanno melanepaqcunatarurar cacuyänanpaq. Tsemi jucninpisjucninpis,neqta ruranacur caquicayan. 25
naqa rasonpa caq Diosta adorayänanquecaptinmi, mana rasonpa caq diosta“Quemi Dios” nir,llata respetar adoraquicayan. Y quiquincamacoq Diostaqa qonqaquicuyashqampellatana imecamayaqpis alabanaquecaptinpis. Tseno catsun.
26Tsemi Dios pecunatapis jaqirerqanshonquncuna antujashqanmanno tuquimelanepaqcunata ruracuyänanpaq.Tsemi warmicunapis ollqullawanpununacuyänan quecaptinpis, warmipura jucnin, jucnin pununacuyan.27
wan pununacuyänan quecaptin, limpuachachapäcur, penqaquipaq ollqu purapununacur cacuyan.pitam Diosnintsic alma y cuerpucastigueconqa.
28Diosta juc cuchuman churarïcur tsemana allicunata ruracuyaptinmi, jina
manno mana cabeqta ruracuyänanpaq.29Tseno carmi, tuqui mana allicunataruracur caquicayan; curtidum cayan;imapaqpis allapam locuyäyan; nunamayinta mana allita ruraqmi cayan;embidiosum cayan; wanutsicoqmicayan; pelyanderum cayan; egañacoqmicayan; lirya asheqmi y cuentusterumcayan. 30Tsenollam jina wasa rima, Diosmana cäsoq, shimin cacharishqa,munashqanta ruracoq y nuna tucoqcayan. Jina mana alli rurecunallapaqmi
nata, mamänincunatapis respetetayachayantsu. 31Jina mana cäyicoqmicayan; ordimalmi cayan; y pitapis mana
cuyaqui ni ancupäqui yachaqmi cayan.32Rurenintsicmanno alli jusgacoqDiosnintsic mana alli rurayanqanpitacastiganan canqanta musyecarpis,manam cäsuyantsu; antis siguiquicayanmana allita ruracurmi, y waquincunatseno mana allicunata rurayaptinpiscushiyanmi.
Pablu *israel nunacunata cäyitsin jutsasapa cayanqanta
2 1Tsemi pi carpis nuna mayiquicunata“Qamqa llutantam rurecanqui”
niyanquimantsu. Tseno nerqa,cunam condenaquicayanqui. Porqui tsenunacuna rurayanqannollam llapequipisllutanta rurecayanqui. 2Tsecunapitampimanpis mana qaqärishpa Diosnintsicrason caq justisianta rurar jusganqa ytsetaqa allimmusyantsic. 3¡Ä, nunacuna,qamcunamwaquin nunacunata “Qamqamana alli ruraqmi canqui” niyanqui, peruqamcunapis pecunanollam rurecayanqui!Tseno quecar ¿Diospa castigunpitaqeshpita pensayanquicu! 4¡QamcunamDiosnintsic allapa cuyayäshonqequita yima ruraqtapis allapa pasensianwanawantayäshonqequita,quitsu! Tsenoqa cuyayäshunqui mana allirureniquicunata jaqirir, pemancutiquicuyänequipaqmi. ¡Tsetam cuentataqocuyanquitsu! 5Peru qamcunaqa manawiyacoq rumi shonqu carmi, waran warancontrequicuna jutsata ruraquicayanqui. Ytseno cayanqequipitam dia del juisiuchofeyupa jusgashqa cayanqui; porqui tse
manno jusgamäshun. 6
manno paguta chasquishun.”b 7Diospa alliqueninta musyeta munar, cuyashqa quetamunar y mana ushacaq queta munar, peta
tsic qoycamäshun. 8
1 2
279
c 2.24 Is 52.5; Ez 36.22.
nataqa alli rurecunapa contran carnin,mana alli rurecunallacho cacoqcunataqa,Diosmi feyupa castiguecamäshun. 9Llapannunacunapaqmi mana alli ruraq caqpaqqajipaqui y llaquiqui canqa,paqpis y mana israel caqcunapaqpis.10Allicunallata ruraqcunatam siqa Diosricanqa presisaq nunatano shumaqcawaquicho cushishqa cayänanpaq.Tsenoqa rurar qalleconqa israel caqnunacunapitam, y usharamonqa manaisrael caq nunacunachomi. 11PorquiDiosqa jusgacun mana pimanpisqaqärishpam.
Moises escribenqan leycuna12*Moises escribishqan leycunata mana
musyar jutsata ruraqcunataqa tse*leycunata mana musyaptinpis, Dioscastiganqam. Peru leycunata musyecar
nomi jusganqa. 13Diosqa nunata alliparican,llatsu, sinoqa leycunata cäsucuptinran.14Porqui mana israel caq nunacunapisMoises escribishqan leycunata manamusyarpis, consensiancunachomi
qanta. Y leynincunaqa consensiancunam.15Y rurenincunawanmi tse nunacunaqaricatsicuyan leycunata shonquncunachocatsiyanqanta.chomi musyayan allita o mana allitarurayanqantapis. 16Tsenoqa canqa,
nan junaqmi, y noqa tse willaquicunatawillapäyanqaqnollam pasaconqa.
Leycunata musyecarpis, israelnunacuna cäsuyantsu
17Qamcunam “Israel castam cayä” nir,y “Moises escribishqan leycunatam
catsiyä, tsemi Diosqa noqacunallapa”nir, nicachäyanqui. 18Jina tsenollamnicachayanqui, “Tse leycunam
manno allita rurar cawacuyänäpaq” nir.19Qamcunaqa yarparäquicayanqui“Wiscu cuenta caqcunapa pushaqninmicantsic” y “Paqascho cuenta caqcunapaactsinmi cantsic” nirmi. 20Tsenollamjina pensayanqui mana cäyicoqcunapayachatseqnin cayanqequita, y umildi
quita. Tsenoqa yarpäyanqui rasonpa
ninmi. 21Tseno yachatsicoq quecar¿manacu quiquiquicunaraq puntata tseleycunata cumpliyanquiman!
yanqui. Tseno yachatsiquicarqa,¿yanqui! 22Qamcunam yachatsicuyanquicasädu quecar jucwan jucwan manapununacuyänanpaq. Y quiquiquicunaqa,¿Imanirtaq tseno caquicayanqui?Qamcunam *imajincunata chiquiyanqui,¡peru imajincunapa *templuncunapitaqa
qui! 23Qamcunam alabacuyanquileycunata catsiyanqequita, peru tseleycunata mana cäsurninmi, Diostadesonrecayanqui. 24Rasontachi *Diospapalabranqa queno escribirëcan: “Israelnunacuna mana allita ruracuyaptinmi,tseta ricar, mana israel nunacunapisDiospaq llutanta parlayan”c nir.
25Señalacushqantsic allim, *Moisespaleycunata cumplishqaqa; peru tseleycunata mana cumplishqaqa tseno*señalacushqantsicpis manam ni imapaqbalintsu. 26Mana señalacushqaquecarpis leycunata cumplicarqa, pipis¿man? 27Tsemi mana señalacushqa carpis
2
280
d 3.4 Ps 51.4. e 3.12 Sal 14.1-3; 53.1-3. f 3.13 Sal 5.9. g 3.13 Sal 140.3.h 3.14 Sal 10.7.
leyta cäsucoqcunaqa juisiu junaqchocondenayäshunqui: “Señalacushqacuna,leycunata alli musyecarqa, ¿imanirtaqcäsucuyarqonquitsu!” nirnin. 28Rasonpaisrael nuna queqa manam qaranchoseñalacushqa quellatsu. 29Sinoqarasonpa israel nuna queqa, *SantuEspiriturecur shonquncho señalacushqacuenta caqcunam y manam Moisespaley nenqanmannolla señalacushqacaqcunatsu. Pecunataqa Diosmialabanqa, nunacuna mana alabaptinpis.
3 1Tseno captenqa *israel nuna que,y *señalacushqa que ¿balincu, o
manacu? 2¡Aumi! Claru parlaquichoqaallapam balin, pecunata puntatamarcäcur, Santa palabranta Diosnintsicqoshqa captin. 3Tseno quecaptenqa,¿waquin israel nunacunapa Diosmanmarcäquinincuna mana canqanrecurcu,
conqa? 4¡Manam tsenotsu! Antis Diosqallapan nenqancunatam cumplin,nunacuna uli cashqapis. Tsemi *Diospapalabranpis queno escribirëcan:
“Musyayätsun parlaquiniquirasonpa canqanta,
Y jusgayäshuptiquipis allichomiyarqurinqui”d nir.
5Capas qamcuna pensayanqui“Noqantsic jutsasapa cashqam, Diosqaalli queninta ricatsicun” nir. Ycastigayäshuptiquina,qui, “Diosqa llutanta rurartaq feyupacastigamantsic” nir. (¡Tseqa mana alliyarpechi canman!) 6Cäyiyämë: ¡Manamtsenotsu! Sinoqa, ¿imanoraq mana alliruraq nunacunapa jutsanta jusganman!
7Jina capas waquinniqui pensayanqui“Ulicuptïmi, Diosqa rasonpa caqllataparlacoq canqanta ricatsicun; tsenamnunacuna peta alabayan.
tin, ¿manqa!” nir. 8¡Tseno captenqa,llutancunatanari ruracushun Dios alliqueninta mas musyayänanpaq!cunam “Pablum tseno yachatsicun” nirwasä rimecayan. ¡Allau, tseta parlaqnunacuna! Tseno parlayanqanpitammeresiyanqanno pecunata Diosnintsicfeyupa castiganqa.
Llapantsic nunacunam jutsa ruraqlla cantsic
9Cananna queta niriyashqequi: ¿Acasunoqantsic israel nunacuna, mana israelcaq nunacunapita mas allicu cantsic!Yachatsiyanqaqnopis Diospanopanchoqa noqantsicpis y pecunapisjutsa ruraqllam cantsic. 10Tsemi Diospapalabranpis queno escribirëcan:
naq nuna.11 Manam pipis cantsu Diospaq
cäyicoq nuna, ni Diosta asheqnuna.
12 Llapan nunacunam yarqacuriyarqonalli nänipeq. Tsemi pasepa manaalli ruraq ticracuriyashqa.
Manam ni pipis alli ruraq cantsu,¡Nï jucllellapis, manam cantsu!e
13 Shimincunapis imeca *sepulturaquicharëcaqnomi.
Tsemi qalluncunapis uliquicunallataparlaquican,f
y tsenollam wirpancunachopis,biborapa benenuntanopacarëcatsiyan.g
14
llam, y qayapänaquillamcaquican.h
15 Nuna mayinta yawarninta ramarwanuratsinanpaqnäqa, chaquipishillam coricun.
2 3
281
i 3.17 Is 59.7. j 3.18 Sal 36.1. k 3.20 Sal 143.2. l 4.3 Gn 15.6.
16 Mepa, tsepa ewayanqanchopis
yan.tapis jipatsiyan.
17 Y manam yachayantsu shumaqpasaquicho cawaquita.i
18 Y manam yachayantsu Diostamantsaquita”j nir.
19*Leycuna tseno niptinmi,tsic tse leyqa israel nunacunapaq bienclaru parlecanqanta. Tsemi mana ni piimatapis nita puedintsu. Porqui Diospanopanchoqa llapantsicpis jusgashqamcashun. 20Manam ni pita leycunatacumplenqanrecurtsu Diosqa alliparicanqa.kmantsic jutsasapa canqantsicllatam.
Jesusman marcäcushqallam Dios chasquicun jutsannaqtano
21Peru cananqa manam leycunatacumplenqantsicrecurtsu Diosnintsicallitano ricamantsic. Tseno cananpaqcaqtam leycunachopis y *profetacunaescribiyashqanchopis musyatsimantsic.22Cananqa llapan nunatapis pi mecacuyaptinpis, Diosqa allitano chasquinTeyta *recurllanam. 23Porqui llapantsicmijutsayoqqa quecantsic. TsenopamDiospa shumaq queninpita melanepaqcaquicantsic. 24
tsicmi alli queninrecur,lla libraramarqontsic y manam imatapisruranqantsicrecurtsu allipa ricamantsic.25Diosmi allitanona ricamänantsicpaqpermiterqon Jesucristu *cruscho wanuryawarninta ramananpaq. Ymarcäquinintsicrecurllana,tsicmi alli queninta ricatsicun, y unenamana alli rurenintsicpitapis allapapasensiacurmi castigamantsicnatsu.26Tseno rurarninmi, canan tiempucho
Dios ricatsicun alli justisia ruraqcashqanta. Tserecurmi Jesucristumanmarcäcoqcunata allipana ricamantsic.
27Tsemi cananqa “Noqaqa leycunatamcumplï” nir, nunacuna alabaconqanushacärishqa. Porqui manam leycunatacumplirraqtsu salbacushun; sinoqamarcäquinintsicrecurllam. 28Tseminoqacuna niyä: Diosqa nunacunata
recurllanam, manam leycunatacumplenqanrecurtsu.
29Diosqa manam israel nunacunapaDiosninllatsu; sinoqa jinantin nasionchollapan nunacunapapis Diosninmi.30Porqui Diosqa jucllellam, ymarcäquininrecurllanam allitanoricanqa señalacushqatapis y manaseñalacushqatapis. 31Tsepenqa¿marcäquinintsicrecurcu leyta manasirweqpaq churarintsic? Manamtsenotsu.curmi musyantsic tse leycuna allapa allicanqanta.
*Abrahampa marcäquinin
4 1Cananna tapuriyashqequi unetiempu awiluntsic Abrahampa
marcäquininpaq. 2Sitsun allicunataruranqanrecur Abrahamta allitano Diosricanman carqan;manmi carqan. ¡Manam tsenotsu!3Tsemi *Diospa palabranchopis quenoescribirëcan: “CreyiquininrecurmiAbrahamta Dios chasquirerqan yricarqan alli nunatano”l nir. 4Masquiqueta yarpäcurcuyë: Juc uryapucoqnunaqa uryanqanpitam paguntachasquin y manam qaretatsu. 5PeruDiosnintsicqa pepaq mana imatapisrurecashqan, llutan ruraq quecashqapismarcäquinintsicrecurllana allitanoricamantsic. 6Tsemi *Davidpis juc nuna
3 4
282
m 4.8 Sal 32.1-2. n 4.9 Gn 15.6. o 4.17 Gn 17.5. p 4.18 Gn 15.5. q 4.22 Gn 15.6.
jutsata rurashqa quecaptinpis, allitanoDios ricaptin cushicunanpaq caqtaqueno escriberqan:
7 “¡Cushicuyätsun, jutsancunataqonqarïcur Diosnintsic perdonashqacaqcuna!
8 ¡Cushicuyätsun pipis jutsatarurayanqanpita
Dios mana culpatsaptin!”m nir.9Tseno cushiquichoqa ¿picunataq
cayan: *señalacushqa *llacu, o mana señalacushqa caq jucmarca nunacunapiswancu?tsicmi une awilituntsic Abrahamtapiscreyir marcäcuriptinlla, Dios allitanochasquenqanta.n 10¿Y imetan allitanoqachasquirerqan: señalacuriptinraqcu omas puntatanacu? Tsenoqa chasquerqanmas puntatanam. 11Y tse señalqa carqanmarcäquininrecurlla Dios alli nunatanochasquishqanta musyayänanpaqmi.Tsemi Abrahamqa mana señalacushqacayaptinpis marcäcoq caqpaqqa imecatëtancuna cuenta ticrarishqa,tapis marcäquininrecurllanam allitanoDiosnintsic chasquin. 12Tsenollam jinaAbrahamqa señalacushqacunapapistëtancuna cuenta quecan. Tëtancunacuentaqa, quecan, peno manaraqseñalacurpis, marcäcoq cayaptinmi.
Abrahamno marcäcushqallam Diosqa jutsannaqtano ricamantsic
13Manam *curtsu Abrahamta y mirenincunata Diosänerqan enteru patsata erensiatanoqoycunanpaq, sinoqa alli cawacurninänishqanman marcäcuyaptinllam.14
tano que patsata chasquiyanmancarqan, tseno captenqa manachibalinmantsu carqan Diosmanmarcäquinincuna. Y Dios änicushqanpis
manachi balinmantsu carqan. 15Porquileycunaqa apamun castigutam. Peruleycuna mana captenqa manamshimpishqatsu cashwanpis.
16Tsemi marcäquininrecurllaAbrahamta Diosnintsic änenqanpromesata qoshqa captin, noqantsicpismusyarintsic marcäquinintsicrecurlla yDiospa alli queninrecurlla salbasiontachasquinantsicpaq caqta. Porqui Diosäniconqan promesaqa manam leycunatacumpleq nunacunallapaqtsu; sinoqa
paqwanmi. Tserecurmi Abrahamqallapantsicpa tëtantsic cuenta quecan.17Tseno cananpaqmi Diospa palabranpisqueno escribirëcan: “Noqam churaqjinantin nasioncunacho nunacunapatëtan cuenta canequipaq”o nir. Tsenoneq Diosqa, wanushqacunata cawaritseqDiosmi, y imecatapis mana caqpitarurareq Diosmi. Pemannam Abrahammarcäquicorqan.
18Abrahamqa auquinna carmi,qannatsu tsurin capunanta. Peru“Atscam mireniquicuna canqa” nir, Diosnishqa captinmi marcäcur shuyararqantsurin capunanta. Tsenopam pëqa“jinantin nasion nunacunapa tëtancuenta”p quecan. 19Abraham tsepinpachaq (100) watayoqnam carqan ymusyarqanmi warmin Sarapis y pepismanana wamra rureta puediyanqanta ywamrancuna manana cananta. Peru
qan Dios änenqanman. 20Y manam“¿rasontsuraq o manatsuraq tsenocanqa?” nerqantsu; sinoqa Diosman masmarcäcurmi peta alabarqan; 21porquimusyarqanmi Diosqa änishqantapoderninwan cumplinanta. 22Tsemimarcäconqanrecur, Dios Abrahamta“chasquirerqan allitano.”q
4
283
23Peru Abraham allipa ricashqacananpaq caqta escribiyashqanqa,manam pellapaqtsu quecan; 24sinoqanoqantsicpaqwanmi: Noqantsicpis alliparicashqa cashun, Teytantsic *tuta cawaritsimoq Diosmanmarcäcurllam. 25Teyta Jesusqawanorqan jutsantsicpitaperdonamänantsicpaqmi,qannam Diosnintsic allitanonachasquimänantsicpaq.
Dioswan shumaqpasaquicho cantsic
5 1Teyta *Jesucristuman creyirmarcäconqantsicrecurmi allitanopis
Diosnintsic ricamarqontsic pewanshumaq cawacunantsicpaq. 2TsemiJesucristuman marcäcushqalla,tsic ancupämashqa allapa cushicuntsic.Jina cushicuntsicmi Diospa alli quenintamas y mas musyänantsicpaq cashqantaallipa marcäcur. 3Y manam tsellapitatsucushicuntsic.nata pasarpis cushicunantsicmi. Porquisufrimientucunawanmi mas pasensiacoqquetaqa yachacuntsic. 4Y pasensiacoqcarnam, marcäquinintsiccho shumaqpatsacashqa quecantsic. Tseno carnam,cushishqa shuyaquicantsic. 5PorquiDiosnintsic qomashqantsic *SantuEspiritum, Diospa cuyaquinintamusyatsimantsic. Tsenopam musyantsictse shuyaquinintsic mana embanucashqanta.
6Quiquintsic salbacunapaq manaimatapis rureta puedicashqam allitiempucho Jesucristu jutsantsicpitasalbamänatsicpaq wanorqan. 7
naq juc nunata salbananpaq, allapasasam canman pillapis wanunan.Capaschi pepaq allita rurecuptin sipillapis wanurinman. 8Peru Jesucristumsiqa jutsa rurellacho caquicashqanoqantsicpaq wanorqan. Tsenopam
tsicta. 9Jesucristu wanonqanrecurmiallitano Dios riquecamarqontsic. ¿Tsenoquecartsuraq, castigunpita manaqasalbecamashwan! 10Jina contranquecashqapis tsurin Jesucristu
qontsic. Tseno quecashqanatsuraq¿Jesucristu cawarimushqa quecaptinmanaqa salbecamäshun! 11Tsepismanam tsellatsu. Sinoqa Dioswanshumaq cawacunantsicpaqmi TeytaJesucristu permitïcorqon. PorquiJesucristum Diostawanamishtecatsimarqontsic.
Adanmi apamorqan jutsata;Jesucristunam salbasionta
12Adanmi jutsata rurecorqan, ytsenopam jutsa rure qallecorqan.Tserecurmi wani shamorqan. Tsemi quemunducho llapan nunacuna jutsatarurarnin, wanuyan. 13Manaraq *leycunacaptinpis, jutsa rureqa nunacunachoquecarqannam. Peru leycuna manacaptenqa,mantsu jutsancunapita. 14
tinpis, Adanpita patsa asta Moisesleycunata escribenqanyaq Adanruranqan jutsata mana rurashqa carpis,jutsancunarecur nunacuna wanucuyan.Adanmi musyatsimantsic salbadorshamunanpaq caqta.
15Manam Adanpa jutsan iwalantsuDiospa qareninwan.conqanrecurmi atsca nunacunacondenacäriyarqan. Peru Diosnam alliqueninrecur Jesucristurecur mas atscanunacunata salbeconqa. 16Diosnintsicpaalli quenenqa manam iwalantsu jucllellanunapa jutsallaquininwan. Porqui Adanjutsallaconqanpitam llapantsiccondenadu ticrarerqantsic, peruDiosnam alli queninwan alli nunatanallapantsicta ticraratsimarqantsic, llutepa
4 5
284
jutsasapa caquicashqapis. 17Jucpajutsanrecurllam llapantsic condenaduticrarintsic; peru JesucristurecurllanamDios allapa alli queninwan alli nunatanaticratsimantsic allillatana rurarcawacunantsicpaq.
18Adanpa jutsanpita llapan nunacunacondenadu quecayaptinmi, Jesucristupaalli rureninrecurna llapan nunacunataalli nunatanona Dios ticratsimantsicwiñepa cawacunantsicpaq. 19Dios
recurmi atscaq nunacuna jutsasapaticrayashqa. Y Diosta Jesucristucäsuconqanrecurmi atscaq nunacuna alliruraqna ticrashqa cayan.
20*Moises escribishqan leycunam
pis allapa jutsasapa canqantsicta, perutseno jutsasapa quecashqapis Diosmi
tsic. 21Imanomi jutsa tsararämantsicmunenincho condenamänantsicpaq;tsenollam Diosnintsic alli queninwan
nintsic pushamantsic wiñe cawetaqoycamantsicpaq.
Bautismoqa wanurir cawariminomi
6 1Tseno captenqa, ¿Dios allapa alli
paq, mas jutsata rurarcu cawacushun!2Manam tsenotsu; noqantsicqajutsapaqqa wanushqanonam quecantsic.Tsemi jutsa ruretapis almitintsicnatsu.3¿conqantsic öra *Jesucristuwan jucnollacar pe wanushqanno noqantsicpisticrarenqantsicta! 4Porqui bautisacurmi,Jesucristuwan pampacäreq cuentaticrarerqontsic. Y tsepitanam allapapuedeq queninwan Teyta Jesustacawariratsimoq *pis cawaritsimarqontsic juclayacaweyoqna canantsicpaq.
5Teyta Jesucristu noqantsicwanjucnolla captinmi, pe wanonqanno
tsic. Tsenollam jina cawarimushqacaptin noqantsicpis cawarimushqacuentana quecantsic. 6Tsemi musyantsicJesucristuwan *cruscho wanoq cuenta
qanta. Y mananam jutsa esclabuncuentata tsararäcamäshunnatsu. 7Porquiwanushqa nunaqa jutsata manamrurannatsu. 8Jesucristu wanonqannonoqantsicpis wanushqa cuenta carninmi,marcäcuntsic pewanna cawacunacashqanta. 9Musyantsicmi Jesucristucawarimushqana car manana yapewanunanta.nam wanita. 10Jesucristum llapannunacunata jutsancunapita salbananpaqjuc cutilla wanushqa. Y cananqacawaquican Diosllapaqnam. 11Tsenomiqamcunapis yarpäyänequi jutsa
quita; y Teyta JesucristurecurllanaDiospaq cawayänequita.
12Tsemi jutsa munenincho amatsararäcuyäshïtsu. Y llutan rurecunataetsequicuna munapaptinpis, amacäsuyëtsu. 13Ama cuerpïquicunachollapan caqniquicuna mana allicunatarurananta consientiyëtsu;qanpita cawarimushqa nuna cuentanacayë. Tserecur cuerpïquicunacho llapancaqniquicunapis Diosllapaqna allicunatarurar catsun. 14
queqa, mananam jutsa rurecunawataräyäshunquinatsu. Porquiqamcunaqa manam *leypa esclabunatsucayanqui,nam quecayanqui.
Teyta Jesusman creyicorqa, manam jutsapa esclabunnatsu cantsic
15Tseno niriyapteq capas jinaniyanquiman. “Tseqa leyta mana
5 6
285
cäsucushqapis,tenqa jutsata ruracushun” nir. ¡Manamtsenotsu! 16Qamcuna musyayanquimjuc patronpa sirweqnin yecurnin, tse
qanta ruranqanta. Tse cuentanomimana alli ruraq nunacunaqa jutsapaesclabun yecurnin, castigumaneuquicayan,naqa allipa ricashqanam cawacuyanqa.17
napita. Porqui puntataqa jutsapaesclabun cuenta carninmi, manaallicunata ruracuyarqequi. Peru
nata wiyacurmi,wan willaquininta chasquiyarqonqui.18Tse jutsapa esclabun quepitalibracushqana quecarqa, cananqaallicuna rurepa esclabun cuentanacayë. 19Mä, queta niriyashqequishumaq cäyiriyänequipaq: Puntatammana alli rurecuna dominayäshuptiqui,bisiupa esclabun cuenta cuerpiquicunacacorqan;cuna alli rurepa esclabun cuentanacatsun tsenopa jutsannaqnacawacuyänequipaq.
20Puntataqa jutsapa esclabuncayaptiquim,cuyäshorqequi,
tsu. 21Tse mana allicunata rurarnin,¿ima allitataq tariyarqonqui? Alliyarpäyaptiqueqa, tse penqaquipaq
sionmanmi euquicayanqui. 22Peru
qana carnam, Diospa esclabun carna,pepaqna cawacur bienniquicunapaqwiñe caweman chäriyarqonqui. 23Yjutsallacho cawaquicaqcunapapagonqa in ernucho jipaquimi; peruTeyta Jesucristurecur Diospaqarenenqa wiñe cawaquimi.
*Moisespa leyninpaq cäyitsiquicuna
7 1Wauqicuna y panicuna, qamcunamusyayanquim Moises escribishqan
leycuna imata mandaconqanta.Tsenopam musyayanqui cawecarqa,leycunapa mandaduncho cayanqequita.2Masqui cäyiratsiyashqequi queiwalatsiquiwan. Juc casadu warmipisqowan cawecanqanyaqqa *leymandaconqannomi pellawan cawanan.Peru qowan wanuriptinmi, si tsecasaconqan leypita paqwe librinaticrarin. 3Qowan cawecaptin jucnunawan cacurcorqa, jutsatam rurarin.Peru qowan wanuriptinran, leypita
paqpis. Tseqa manam jutsallacunnatsu.4Cuyë wauqïcuna y panicuna, tsenomi
qamcunapis *cur wanushqa cuentana quecayanqui*Moises escribishqan leycunapaq. Ycanannam cawarimushqa Cristuwan
llatana rurayänequipaq. 5Puntatamjutsasapa cashqa,marqantsic etsantsic munanqanmannomana allicunata rurar cawaconqantsicta.Y tsepita ¿imatataq tarerqantsic:wanucur castiguta! 6Peru cananqawanushqa cuentana carmi, leycunapamandadunpita librina cantsic. Tsemi
natsu; sinoqa *Santu Espiritu juclayashonquta qomanqantsicwanmi Diostasirwinantsicllapaqna yarpacachantsic.
Leycuna captinmi, musyantsic lluta rureqa jutsa canqanta
7
cuyanqui “leycunaqa manam allitsu”niyanqaqta. ¡Manam tsenotsu! Porquimana leycuna captenqa, noqapismanam musyämantsu carqan jutsacunacashqanta. Ni manam musyämantsu
6 7
286
r 7.7 Ex 20.17; Dt 5.21.
carqan codisiosu quepis jutsa canqanta,leycho “Ama codisiosu quëtsu”r mananiptenqa. 8Tse leycunata yachacurrannoqapis musyarqä nunapaq imatapismana allita yarpanqä jutsa canqanta.Tseno tantiyecatsimaptinpis tse llutanyarpecuna masran shonqücho cacorqan.Peru tse leycunata manaraq musyaptïqamanam imapis qocamarqantsu. 9Tse
lum cawacorqä. Leycunata musyarirrancuentata qocushqä shimpipashqacanäpaq caqta y llutan ruranqäpitacastiguta chasquinäpaq caqtapis.10-11Tsenollam jina cuentata qocurerqäleycunarecur “salbacushaqchi” nenqäantis condenashqana quecanqäta.Porqui mana alli rurecunärecurmi leynenqanmanno shimpipashqa carqä ycondenadu ticrarerqä.
12Imano carpis, leycunaqa Diospitacarmi allapa alli. 13¿Tseno allapa alliquecarcu castigumanqa pushamantsic!¡Manam tsenotsu! Antis tse leycunamalli car musyaratsiman mana allirurecunaqa jutsa canqanta. Tsenomusyatsimaptinmi, cäyirï tse mana allirurecunaqa allapa mana alli cashqanta,y tserecur castigashqa canäpaq caqta.
14Musyantsicmi tse leycunaqaDiospita car alli cashqanta. Perunoqanam mana allicuna rureta munaparjutsapa esclabun cuenta caquicä.15Tsemi quiquïpis mana cäyïtsu imataruranqata. Allicuna rureta munarpis,manam churapucätsu; antis manaallicunata rurepaqmi buenoqa cä. 16Ymana munanqä mana allicunatarurarirninmi, cuentata qocurï leycunaqaallapa alli cashqanta. 17Tse cäsuchoqamananam quiquïnatsu tse manaallicunata rurecä; sinoqa jutsarurellacho yachacashqa carmi, que etsä
ruratsiman. 18Quiquïmi musyä manaalli ruraq quenïcho allicunata ruretaqamana camapucanqäta. Porqui allicunatarureta munecarpis, manamyarqupucütsu. 19Allita ruretamunanqäcunataqa manam rurätsu.Antis mana munecarpis,tam siempri rurarï. 20Tsemi claruparlaquichoqa tse mana rureta munanqämana allicunata quiquïnatsu rurä.Sinoqa que debil etsämi jutsa rurellachoyachacashqa car ruratsiman.
21Noqatam imanirchi cadalla quenopasaman: Allita rureta munecaptïpis,mana alli rurenïcunam yurircamun.22
cushqan leycunata allapa cäsuquitamunä. 23Y quiquïchomi mäquicä manaallicunata rurarnin,canqäta. Peru tse mana alli rurenïcunamtsararäcaman mana allicunallataruranäpaq.
24¡Ay, noqalla! ¿Imanoraq calläshaq!¿Pillaraq libreconqa condenasionpitajutsasapa etsalläta! 25Shonqücho Diospamandamientuncunata cäsuquitamunaptïpis, que etsallätaq jutsarurellacho tsararäcaman manaallicunata ruranäpaq. Peru ¡grasiasDiosta! ¡Pemi Jesucristurecur cananqalibrecamashqa!
*Santu Espiritu munashqanno cawacushun
8 1Tsemi cananqa *Jesucristuwan jucshonqulla caqcunataqa Diosnintsic
manana condenanqanatsu;tsepaqqa Santu Espiritu munanqannomicawanqa,mannotsu. 2Porqui Jesucristuman
nintsic Santu Espiritu libraramarqontisiccondenasionman pushamaqnintsic
7 8
287
jutsapita. 3Jutsa rurellacho yachacashqacashqam tse *tsiccunapita libramarqantsictsu. TsemiDiosnintsic cachamorqan tsurinJesucristuta noqantsictano yawaryoqtay etsayoqta imeca jutsayoqtano. Yjutsantsicrecurmi, Dios cachamorqan tsejutsantsiccunata ushacätsinanpaq.4
tsu,chonam.qanno allicunata rurarna cawaquitapuedintsic.
5
paq yarpacachäcur cawacoqcunaqa,
paq yarpacacharllam cawacuyan; peru
cunaqa yarpacachäyan Santu Espiritumunashqanno cawaquillatanam.6
llapaq yarpacachäcur cawacoqcunaqawanucur in ernucho jipanqa; peruSantu Espiritu munashqancunapaqyarpacachar cawaq nunaqa Diospanopanchomi cushishqa cawanqa. 7Tseetsancunapa munenincunallapaqyarpacachäcur cawacoqcunaqa Diospacontranmi quecayan. Pecunaqa manammunayantsu ni churapucäyantsu Diosmandacushqanno cawaquita. 8Tsemi
llapaq yarpacachäcur cawacoqcunaqaDiosta piñatsiyan.
9Peru qamcunaqa, Santu Espirituqamcunacho quecaptin, mananamquiquiquicunapa muneniquicunallapaqyarpacachäyanquinatsu. Peru meqannunapis Jesucristuwan jucnolla manacarqa, manam Jesucristupatsu cayan.10Jutsequicunarecurmi cuerpiquicunawanucoqlla quecan. Peru Jesucristuwanjucnolla cayaptiquim, almequicuna
cushqa. 11
qanpita cawaritsimoq Diospa SantuEspiritun qamcunacho quecanqa;Jesucristuta cawaritsimonqannollam tseSantu Espiritu qamcunapa ushacaqllacuerpiquicunatapis cawaritsimonqa.
12Tsemi wauqicuna y panicuna,presisannatsu etsantsicpa munenintacäsunantsic. 13
cunallacho cawacuyanqui wiñepamcondenacuyanqui; peru Santu Espirituyanapayäshuptiqui,quicunata manana rurarqa, wiñecawayoqnam cayanqui. 14Diospa SantuEspiritun munashqanno cawacoqcunaqallapanpis Diospa wamrancunanamcayan. 15Y mananam munantsu jucesclabuno peta mantsacunantsicta. Antisricamantsic pepa wamran cuentatanam.Y Santu Espiritum yanapamantsicDiosta “Papällä” ninapaq. 16Tse Santu
tsicta. 17Tseno wamrancuna cashqam,änimashqantsic erensiata noqantsictapisqomäshun, y Jesucristuta imatapisqoshqanmi noqantsicpaqwan canqa. YTeyta Jesus jipashqanno jiparqa, pepaalli queninpis noqantsicchomiricacurenqa.
Que patsacho nacarpis, sieluchoqa cushiquichomi cashun
18Noqapa cäyiquinïpitaqa: Quepatsacho allapa jipanqantsiccunaqa,sielu marcacho cushicunantsicpaqcaqcunawanqa manam iwalarenqatsu.19Diospa llapan camashqancunampasepa shuyaquicayan ime junaq carpis,Diosnintsic imeca wamrancunatanonanopancho quecatsimänantsicta.20-21Porqui que mundoqa poqu carmi,imeca mana alli rureman chäcurishqa.
pitatsu, sinoqa Diosmi dispunishqa
8
288
s 8.36 Sal 44.22.
tseno cananpaq. Peru Dios siemprimyarparëcarqan llapan camashqancunataushacäyänanpita librequita. Tsemiwamrancunatawan juntu manaushacäcoqta ticraratsenqa. 22
tsicmi unepita asta canancamayaq Diosllapan camashqancuna imeca juc
qanno jipaquicayanqanta. 23Y manam
cayan; sinoqa noqantsicpis jipecantsicmishonquntsiccho allapa llaquicur, SantuEspiritu noqantsiccho quecaptinpis.Tseno carmi, wanucurpis, wamrancunacar, shuyaquicantsic cawarimurcuerpuntsic salbacunanta. 24
taqa tse shuyaquinintsicrecurmi Diossalbamarqontsic. Shuyacushqantsicta
natsu. Pipis imatapis shuyacushqantachasquirerqa, mananam imatapisshuyannatsu. 25
tsicta manaraq chasquerqa, allapapasensiantsicwan shuyacunantsic.
26
mantsic, cäyiquinintsic pishiptinpisDiosman mañacunapaq. Porquimañacurnin manam tantiyantsictsuimata mañaquitapis; peru SantuEspiritum rogacur mañacamunnoqantsicpaq, allapa rogashpa. 27Ynunacunapa imapis yarpenincunatareqeq Diosmi musyan Santu Espirituimata mañaconqantapis; porqui Diosmunanqanmannomi Santu Espiriturogacun, Teyta Jesusman creyicoqnunacunapaqqa.
Jipaquicunaqa manam bensimäshuntsu
28
nataqa, y quiquin munar acranqan
pis Diosnintsic yanapanqanta. 29Puntatareqenqancunataqa Dios dispunerqantsurinno cayänanpaqmi. Tsemi tsurinJesucristutapis llapan creyicoqcunapamayor wauqincunana cananpaqdispunishqa. 30Y tseno dispunirninmiqayamarnintsic, amishtamarqontsic. Yamishtaramarnintsicnam, alli quenintanoqantsiccho ricatsiconqa.
31Tseno noqantsicpa biennintsicquecaptenqa, ¿ima mastanataq nishun!
nintsicta puediyanqatsu. 32Si, Diostsurin Jesusta mana ancupashpapermiterqan noqantsicpa cuentantsicwanunanpaq. ¿Tsetsuraq manaqa tsurinJesustano llapan imecantsicpisqoycamäshun! 33Quiquin Diosnintsic
mashqaqa ¿pinaraq pe acrashqancunataacusamäshun! 34¡Tsepis manamtsellatsu! Jesucristum wanurir,cur, sielucho Diospa nopancho tëcannoqantsicpa biennintsic rogacur, ¡Tsenoquecaptin! ¿Pinaraq condenamashwan!35Tseno captinmi,ninpita ni ima raquimenintsictapuediyantsu. ¿Imaraq raquiramashwan!¿Nacaquitsuraq, llaquiquitsuraq, chiquirqaticachashqa quetsuraq, mallaqetsuraq,ratas quetsuraq, resgu de la bidaquetsuraq, o roqulishqa quetsuraq!36Tseno jipanantsicpaq caqtaqa *Diospapalabranchopis quenomi escribirëcan:
“¡Ä Dios, qamrecurtaq imepis,equepis,
wanuratsimeta munecayan!¡Imeca pishtayänanpaq üshancunataricapaq cuentataq,
ricapëcayäman!”s nir.37Peru cuyamaqnintsic Jesucristu
yanapamäshqaqa imecatapis ¡pam bensishun! 38Tsemi noqaqa allipa
8
289
t 9.7 Gn 21.12. u 9.9 Gn 18.10, 14. v 9.11-13 Gn 25.23. w 9.11-13 Mal 1.2-3. Tseqa*hebreu idiomacho “Jacobtam acrarqö” ninanllam. Manam “Esautam chique” ninantsu. RiquëLucas 14.26. Quepis nican manam nunacunata chiquenqantatsu, sinoqa mirenincunapaqmi oishque nasioncunapaqmi. Riquë Mal 1.2.
musyä Diosnintsicpa cuyaquininpita
qanta. Manam raquimäshuntsu ni wanï,ni cawe, ni *anjelcuna, ni mana alliespiritucuna, ni ima puedeq caqcuna, ni
cunapis. 39¡Tsenollam raquimashuntsuni raracho caqcuna, ni patsa rurinchocaqcuna,napis, Teytantsic JesucristurecurDiosnintsicpa cuyaquininpita manamraquimenintsicta puedenqatsu!
*Israel nunacunaqa Dios acrashqanmi cayan.
9 1*Jesucristurecur rasonpa caqtaisrael casta mayïcunapaq canan
niriyashqequi y *Santu Espiritumconsensiächo musyatsiman manauliconqäta. 2Shonqüchomi waran waranallapa nanatsicur llaquicü. 3Lejitimucastä cayaptinmi, munä Jesucristumancreyicur salbaquicuyänanta, astamunämi pecuna salbaquicuyänanrecurJesucristuman mana creyicoqcunanoquiquï castigashqa quetapis. 4
natataq Diospis puntataqa wamrancunacayänäpaq acrayämashqa. Y allapa alliquenintataq ricatsiyämashqa. Jinanoqacunawantaq *contratutapisrurarqan, noqacunatataq *Moisesescribishqan leycunatapis qoyämashqa.Noqacunatataq jina yachatsiyämashqa*templucho peta imano adorayänäpaqcaqtapis.nata qoycayämarqan. 5Y noqacunataqune tiempu reqishqa awilitucunapamireninpis cayä y castäcunapitataq*Dios Acrashqanpis yuricushqa. Pëqa
Dios carmi, imecapapis mandacoqnin.Tsemi petaqa ¡imepis y imecamayaqpisalabecunantsic! ¡Tseno catsun!
6Diosqa manam äniquinintaqonqecushqatsu. Claru parlaquichoqamanam llapan Israel casta nunacunatsulejitimu israel nunacuna cayan. 7Ymanam *Abrahampa mirenincunacarpis, llapantsu lejitimu willcancunacayan. Masqui queta cäyishun, DiosmiAbrahamta queno nishqa carqan:“Rasonpa israel nunacunaqa Isaacpamirenin caqllan cayanqa”t nir. 8Tsenoqanican Abrahampa mirenin carpis Diospa
tam,naqa cayan Dios änicushqanmanmarcäcoq caqcunallam. 9Porqui DiosmiIsaacpaq parlar Abrahamta änerqan:
nam tarimushaq”u nir.10Peru tsepis manam tsellatsu.
Rebecam awilituntsic Isaacpa tsurintaishqueta wachecorqan. 11-13Tsemi
tin, ni ima allita ni ima mana allitapisrurayaptin, Teyta Dios Rebecata quenonishqa carqan: “Puntata yuricoqwawequim qepa yureq caqpa sirweqnincanqa”v nir. Tseno nishqanqa paqtarin,*Diospa palabran queno nishqanwanmi:“Jacobtam cuyä y Esautaqa manam”nenqan.w (Tsenopam cäyirintsicDiosnintsicqa imatapis rurashqantsicta
qanno quiquin acracushqanta.)
Dios manam mana allita rurantsu14Tseno pimanpis qaqar ¿Dios mana
allitacu rurecan? Manam tsenotsu.
8 9
290
x 9.15 Ex 33.19. y 9.17 Ex 9.16. z 9.20 Is 29.16; 45.9. a 9.25 Os 2.23.b 9.26 Os 1.10. c 9.28 Is 10.22-23. d 9.29 Is 1.9.
15Masqui yarpäcurcushun: MoisestapisDios quenomi nerqan: “Ancupanqäcaqcunatam ancupäshaq, y cuyanqäcaqcunatam yanapashaq”x nir. 16Tsemi
tsu, sinoqa Dios munanqannoancupämashqantsicta. 17Tseno carmi,palabrancho une rey *faraonpaq Diosqueno nerqan: “Qamtam, rey canequipaqchurarqoq. Qamchomi allapa puedeqcanqäta ricatsicushaq; tsenopa jinantinpatsacho nunacuna reqiyamanqa”y nir.18Tsemi Diosqa munanqan caqcunataancupan, y waquincunatanam rumishonquta ticraratsin. 19Tseno niriyapteq,capas niyanqui, “Tseno llutancunataruracunapaq pe permiticaptenqa,manam noqantsictsu jutsayoq cantsic”nir, porqui manam puedintsictsu quiquinpermitiquicaptin “imanirtaq tsenoruranqui” nita. 20Y qamqa, ¿pitaq canquiDiosnintsicta jusganequipaq? Manamallpa manca, ruraqninta “¿Imapaqtaqqueno ruramarqequi!”z ninmantsu.21
llanta presisaqllacho inishicunanpaq, yjuctana llutallata imachopis seguiduinishicunanpaq.
22Tse manca ruraq cuentam Diospisin ernucho ushacäyänanpaqdestinashqa caq nunacunata,coq car awantaquicanraq feyupacastiguecunanpita. 23Y tseno carmi,puntata acrashqancunata ancupar,musyatsimantsic allapa alli cashqanta.24
nintsictana mana israel nunacunapita.25Tsepaqmi Diospa palabranchopis*profeta Oseas queno escriberqan:
“Juc marca nunacunatam,‘Wamräcunam cayanqui’ nishaq,
y mana cuyanqäcunatamcuyashaq”a nir.
26Y quenopis escriberqanmi:“Juc marca nunacunata, Diospamana wamran nishqacunam
cuna’ nishqana quecayan”b nir.27Peru israel nunacunapaqqa Diospaprofetan Isaias quenomi nerqan:“Aunqui israel nunacunapa mirenincunalamarpa aqushanno atsca carninpis,wallcaqllam salbacuyanqa. 28Diosqaparlacushqanta cumplirninmi quepatsacho mana alli ruraq nunacunataras castigueconqa”c nir.29Tsenollam jina Isaias quenoescribishqa carqan:
mantsu carqan,canan örachi Sodoma y Gomorramarcacunano ushacashqaquecashwan carqan”d nir.
Israel nunacuna Jesusman creyicuyantsu.
30Tseno quecaptenqa, ¿imataqpasacun? ¡pis Dioswan alli quedeta manatïrecayaptintaq,llana allipa ricashqana ticrariyashqa!31Peru israel caq nunacunaqa Moisesescribishqan ley nishqanmannojutsannaq cayänanpaq cawaquitatirecarpis, mana allipa ricashqarancaquicayan.
32¿Imanir? Porqui pecunaqa Dioswanalli quedeta munarninmi, *leycunatacumplita tïrayan Diosllaman manamarcäcushpa. Tsemi pecunaqa rumicho
9
291
e 9.33 Is 8.14; 28.16. f 10.5 Lv 18.5. g 10.6 Dt 30.12. h 10.7 Dt 30.13.i 10.8 Dt 30.14. j 10.11 Is 28.16. k 10.13 Jl 2.32. l 10.15 Is 52.7. m 10.16 Is 53.1.
trompisaq cuenta ishquiriyashqa.33Tsepaqqa Diospa palabranchopisquenomi escribirëcan:
“Noqam churä Sion marcaman jucqaqata.
Tsechomi nunacuna trompisayanqa.Peru tse qaqaman marcäcoqcunaqacushishqam cayanqa”e nir.
*Israel nunacuna alliwillaquita wiyayanqan
10 1Wauqicuna y panicuna,imanomi munecü israel
mayilläcuna salbaquicuyänanta.Tsepaqmi llapan shonquwan Diostamañaquicä. 2Pecunaqa imanomitïrecuyan Diosta cäsuquita; peru manamrasonpa caqtaqa cäyiyantsu. 3Pecunaqaquiquincunatämi tïrayan *leycunatacäsucuyaptinraq Dios allitano ricananta.Tsemi mana cäyiyantsu *Jesucristumancreyicuyaptinlla nunataqa allitano Dioschasquenqanta. 4Jesucristurecurllamleycunaqa cumplicärishqa, y pemanmarcäcurllanam, llapan nunapis allinunana ticrashqa quecayan.
5Leycunata cumplir alli nunaquepaqqa, Moises quenomi escriberqan:
ran cawayanqa”f nir. 6Perumarcäquinintsicrecurlla alli nunanocanantsicpaq caqqa manam sasatsu.Tsemi queno escribirëcan: “Amaniyanquitsu ‘¿Piraq sieluman ewecur’gJesucristuta pushecamunman?” nir.7“Ni ama niyanquitsu ‘¿tuta *man? h nir. 8Diospa palabrachomicäyiquillapaq queno escribirëcan:“Palabrätaqa wiyecayanquinam yquecan shonqiquicunachonam”i nir. Ytse palabratam canan noqacuna
lla salbacuyänequipaq. 9Sitsun qamcunaniyanqui: “Jesucristoqa, Teytämi” nir yllapan shonqiquicunawan creyiyanquiJesucristuta wanushqanpita Dioscawaritsimushqanta ¡salbacuyanquim!10Llapan shonquntsicwan Jesusman
mantsic y “Teytämi y Diosnïmi canqui”nishqanam salbecamantsic.
11Tsepaqqa *Diospa palabranpisquenomi escribirëcan: “Pemanmarcäcoq caqqa manam qepachotsuquecayanqa”j nir. 12Tsemi israelnunapaqpis y mana israel nunapaqpisJesucristulla llapantsicpa Diosnintsic, ypeman mañacoqcunapaqqa pipaqpismepaqpis allapa allim quecan. 13Tsenocananpaqmi Diosnintsicpa palabranpisqueno escribirëcan: “Diosman clamacoqcaqcunaqa salbacuyanqam”k nir. 14Peru¿imanopataq “Salbecallamë” niyanqapeman manaraq creyiquicar! ¿taq creyicuyanqa pepaq manaraq wiyar!¿Y imataraq wiyayanqa pipis manawillapäcuptin! 15Y willapäcoqcunatapipis mana cachayaptin ¿imanoparaqewayanqa willapäcoq! Diospapalabranmi queno escribirëcan: “¡Imanoshumaqmi salbacuyänanpaq alliwillaquita willapäcur pureq nunacuna!”l
nir.16Peru tse willapäcuyanqanta manam
llapan israel nunacunatsu cäsucuyanqa.Tsemi *profeta Isaiaspis queno nerqan:“¡Ä, Dios! Willapäconqäta manataqpipis creyiyantsu”m nir. 17Tsemi alliwillaquita wiyacurninraq marcäcoq
tsicqa Jesucristupa willapäquininmi.18Peru tse willapäquita ¿manatsuraqisrael nunacuna wiyacuyarqon? ¡Aumi
9 10
292
n 10.18 Sal 19.4. o 10.19 Dt 32.21. p 10.20 Is 65.1. q 10.21 Is 65.2.r 11.3 1 R 19.10, 14. s 11.4 Baalqa carqan ‘*Canaan’ nishqan marca nunacunapa*imajinnincunam. t 11.4 1 R 19.18. u 11.8 Dt 29.4; Is 29.10.
pecuna wiyayashqam! Diospapalabranmi queno escribirëcan:
“Willaquinintaqa jinantinchomiwiyayashqa, y jinantin
nin chashqa”n nir.19Peru yapemi tapuyaq: ¿Acasu manacuisrael nunacuna cäyiyarqan! JinaMoisesmi queno escriberqan:
“Noqa, Diosmi, mana acranqä jucnasioncho nunacunawan qamisrael nunacunatachiquinacatsiyäshqequi.
Tsenollam mana musyaq marca
tsiyäshequi”o nir.20Tsemi Isaiaspis mana mantsacurishpaDios nenqanta queno escriberqan:
“Mana ashiyämaq caqcunamtariyämanqa.
Noqapaq mana tapucoq caqcunatamreqiyämänanpaq yanapashaq”p
nir.21Peru israel nunacunapaqnam quenonerqan: “Noqaqa waran waranmiricrätapis mashtarir, shuyararqö mana
nata”q nir.
*Jesucristuman creyicoq caqqa *israel nunacunapis salbacuyanmi
11 1Tseno niriyapteq, qamcunapensayanqui, ¿
nata Diosnintsic paqwe jaqirenqantacu?¡Manam tsenotsu! Noqapis *israelnunam cä, *Abrahampa mirenin,Benjaminpa castanpita caq. 2Unepitapatsam Dios israel casta nunacunataacrarqan pepa wamrancuna
tsu. Profeta Eliasmi une tiempu israel
mayincunapa contran, Diosta quenomañacorqan: 3“¡Ä, Dios! Israelmayïcunataq *altarniquicunata limpujuchucacharcuyashqa y *natapis ¡yashqa! ¡Noqallanataq quecä,
yan!”r nir. 4Elias tseno quejacur
qan: “Acrarqö mana Baaltas adoraqqanchis waranqa (7,000) nunacunatamnoqallapaq cayänanpaq”t nir. 5Tsecuentam cananpis israel nunacunata
pis acrecan salbacuyänanpaq. 6Ypecunataqa acrashqa manam imatapisallicunata rurayanqanrecurtsu sinoqaalli queninrecurmi acrashqa. Sitsunallicunata rurayanqanrecurraqacranman carqan, tseno carqa manachialli queninpitatsu canman carqan.
7Allicunata rurar salbaquita tïraq
llapita salbaquita puediyantsu. Peru
qana quecayan. Waquincunam siqachucru shonqu ticracuriyashqa. 8Tsemi*Diospa palabranpis queno escribirëcan:
lla imepis cacuyänanpaq. Tsemiriquecarpis, mana ricaq cuentaquecayan; y wiyecarpis, mana wiyaqcuenta quecayan; y canancaman tsenoportacoq nunacuna cayan”u nir.9Jina *Davidpis tsepaqqa quenomiescriberqan:
“Banquetincunapis toqlla cuentacatsun,
tseman ishquir jipayänanpaq.10 Nawincunapis wiscu cuenta catsun,mana riqueta puediyänanpaq
10 11
293
v 11.10 Sal 69.22-23. w 11.10 “Allapa jipayänanpaq caqtam, wactancunapis qoruyashqacatsun” nenqa.
y waqtancunapis parasiempriqoruyashqa catsun”v nir.w
Mana israel caqcunapis salbacuyanqam.
11Tsenopaq destinullancuna cashqacaptenqa, ¿paqwepanacu Diosqonqecushqa israel nunacunata? Manamtsenotsu.
natana Dios salbecan. Tseta ricarninmi,
tuman creyicuyanqa. 12Si israelnunacuna mana creyicuyanqanrecur
napa biennin quecushqa; ¿Imanoraq
paqnäqa cäsuquicuyaptin!13Qamcuna,
natam parlapëcayaq.qon noqa apostol car qamcunatawillapäyänaqpaq. Tsemi allapa cushicüqamcunata yachatsiyarniqui. 14Tsenoqarurecä waquinllapis israel mayïcunawaqapucurllapis salbacuyänanpaqmi.15
qanrecur Dios jaqirishqa captinmi,jinantin munducho nunacuna Diospacuyënin ticracuriyashqa.tenqa,cuyaptenqa, wanuyanqanpitacawarimoq cuentachi ticrariyanman.16Musyanqantsicnomi masapita
qaqa, llapan masapis Diosllapaqnaticrarin. Tsenollam juc montipa sipinpisDiospaq nishqa captenqa, rämancunapisDiosllapaqna ticrarin.
17Juc montipa räman muturishqacuentanam quecayan waquin israelnunacuna.nam qamcunata injertariyäshorqonqui
lluta olibuspa räman cuentallaquecayaptiquipis. Tsemi cananqa tsemontipa sipinpa alli queninpitaprobechayanqui. 18Tsemi ama “israelnunacunapitaqa mas allim cayä”niyanquitsu. Tseno niyänequipaqqamanam qamcunatsu troncu cuentacayanqui; sinoqa troncuman laqarishqacuentallam cayanqui.qequinopis manam rämatsu sipintacawatsin sinoqa sipim rämacunataqacawatsin.
19Qamcunaqa capas quenopisnicayanqui: “Imano carpis, pecunaqajitarishqa räma cuentanamticrariyashqa, noqantsicna injertashqacanantsicpaq” nir. 20Ama tsenoqapensayëtsu. Pecunaqa muturishqa
qanrecurllam. Qamcunapismarcäcurllam, laqacashqa quecayanqui.Tseno quecar ama alli tucoq cayëtsu,antis mantsacoq cayë. 21Si pecunataDios perdonashqatsu, ¿tsetsuraq
man! 22Musyantsicmi Dios allapacuyacoq cashqanta, jina musyantsicmicastigacoq cashqantapis.cunatam castigashqa;
cuyäshorqonqui. Peru pewan jucnollamana siguiyaptiqueqa, injertashqa
niqui jaqiriyäshunqui. 23Jesucristumancreyiquicuyaptenqa, israel nunacunataDios yapemi troncunman laqarcoqcuenta cutircatsenqa. Porqui Diosqapuedeq queninwanmi tseta ruraritapuedin. 24Sitsun qamcuna imeca juclluta olibuspa räman cuentalla quecar,alli caq olibus plantaman laqacashqallaquecayanqui;
11
294
x 11.26 Is 59.20. y 11.27 Is 59.21; 27.9; Jr 31.33-34. z 11.34 Is 40.13.a 11.35 Job 41.11.
tanäqa alli caq olibuspa lejitimu rämanquecayaptin mas aleri quiquinpatroncunman laqarcunman.
Llapan israel nunacunam salbacuyanqa
25Wauqicuna y panicuna, alli tucoqmana cayänequipaqmi Dios pitapismana musyatsishqanta willariyeniquitamunä: Waquin caq israel mayïcunaqa
yoq cayanqa. Tsenoqa quecayan manaisrael caqcuna Jesucristumanllapancuna creyiquicuyänanpaqmi.26Tsepitaran llapan israel mayïcunapis
yanqa. Tsepaqmi Diospa palabranpisqueno escribirëcan:
“Sion marcapitam shamonqa jucsalbador,
Pemi Jacobpa mirenincunapa manaalli rurenincunata ushacätsenqa”x
nir.27 “Y pecunawanmi juc *contratuta
rurashaq,jutsa rurashqancunataperdonarnin”y
28Jesucristupa alli willaquinintachiquiyanqanrecurmi, israel mayïcunaDiospa contran quecayan. Tsemiqamcunapaq bienniquicuna. Peru uneawiluncunata wamrancuna cayänanpaqacranqanrecurmi pecunatapis Dioscuyecanraq. 29Porqui Diosqa imatapisqarecamarnintsic, manam imepisqochimantsictsu. Y acrashqancunataqamanam imepis qonqecuntsu. 30
qequitsu. Peru canannam israel caqcunaDiosta mana cäsucuyanqanrecur
qui. 31Puntata qamcuna mana cäsucoq
cayanqequinollam canan israel
yashqa.curmi mana israel caqcunatanaancupan; peru cäsucorqa pecunapisqamcunano ancupashqam cayanqa.32Diosmi llapan nunacunata israelcaqcunata y mana israel caqcunatapismana cäsucoqtano rican. Tsenopamllapan nunacunata iwallla ancupan.33¡Diosqa imalaya allim, imalayayachaqmi y imalaya allipa cäyicoqmi!Llapantam cäyin. Y manam llapantaqapipis cäyiyantsu,nata ni munashqancunata. 34“Manampipis Diospa yarpeninta musyantsu. Ymanam ni pipis willapantsu.”z
35“Manam ni pipis ni imatapis Diosta
pis’ ninanpaq.”a 36Porqui llapanimecapis Diospam. Llapanpis pepitam yllapanpis pellapaqmi. ¡Tserecurllapantsic alabecushun imecamayaqpisDiosnintsicta! ¡Tseno catsun!
Diospa wamrancuna carnenqa,quenomi cawacunantsic
12 1Tsemi wauqicuna panicuna,
recurmi mañecuyaq qamcunapis llapanshonqiquicunawan pellatana cäsucur,munashqanta rurar cawacuyänequipaq.Tseno cawacurnenqa, rasonpa adorarmipeta cushitsiyanqui. 2Y amana quetiempu mana alli ruraq nunacunanoqaqamcunaqa llutanta rurar cacuyëtsu;antis jucnopa yarpacachëta yachacuyë.Tsenopam llapancho Dios munashqannocushiquipaq alli cawaquitamusyariyanqui.
3
nata yachatsinäpaq acramashqa
11 12
295
b 12.19 Dt. 32.35. c 12.20 Pr 25.21-22.
captinmi qamcunata niyaq: Ama nimeqequicunapis musyaq tucur cayëtsu,antis imatapis marcäquiniquicuna y
manno manijacuyë. 4
cunapis y llapan partintsiccunapis,juclaya juclayata rurarpis, jucnollamcayan; 5tse cuentallam noqantsicpis*Jesucristuman creyicoqcunaqa atscaqquecarpis, juc cuerpunolla quecantsic, yjucnintsic jucnintsicpis jucnollaquecantsic.
6Diosmi alli queninrecur cada unuta
tsic. Sitsun pipis Dios parlanqantawillacunanpaq yacheta chasquishqa,marcäquininmanno willapäcutsun.7
paq yachenintsic can, yanapecushun.Sitsun yachatsicoq canantsicpaq yachetaqomarqontsic, yachatsicushun.8Callpata qor yanapacoq caqqa, jinacallpata qorllana yanapatsun. Qaracoqcaqqa alli queninwan pishipäcoqcunataqaratsun. Mandacoq caqqa allapaalcabu tse carguta shumaq cumplitsun.Ancupäcoq caqqa cushi cushillayanapecutsun.
Jesucristuman creyicoqcuna imanopis cawacuyänanpaq
9Nuna mayiquicunawan rasonpacuyanacuyë. Mana alli rureniquicunatamelanar dejariyë. Alli caqllatana ruretatïrayë. 10Jucniquipis jucniquipis juccastanolla cayanqequirecur, shumaqcuyanacuyë, y respetanacuyë,cunatapis mas presisaqpaq churayë.
11Imatapis rurayänequipaq caqtamana qeläcushpa rurayë. Y Diostasirwirpis, llapan shonqiquicunawancushi cushilla sirwiyë.
12Cushi cushilla marcäcur quecayë.Imata ecata jiparninpis, shumaqpasensiacuyë. Y imepis mañaquicayëDiosman.
13
cuna pishipaptenqa yanapecuyë. Y pipisposadacunanpaq wayiquimanchämuptin posadecatsiyë.
14
niquicunata Dios yanapecunanpaqmañacuyanqui y ama castigananpaqqamañacuyanquitsu.
15
wan qamcunapis llaquicur waqacuyë ycushiquicho quecaqcunawan cushicuyë.
16Jucniquipis, jucniquicunapis jucshonqunolla cawacuyë. Ama alli tucoqcayëtsu, sinoqa qollmi shonqucunanollaqamcunapis portacuyë;lla llapanchopis yachaq tucuyëtsu.
17
qui, ama qamqa pepaq mana allitaqaruranquitsu; antis allicunata ruretatirayë llapan nunacunapa nopancho.18
wan shumaq pasaquicho cawaquita.19*Diospa palabranmi quenoescribirëcan:manno nunacunata jusgar castigashaq”b
nir. Tsemi cuyashqa wauqicunapanicuna, ama qamcunaqa mana allitarurayäshuptiqui, bengarnin manaallipaqa cutitsiyanquitsu. Antis Diospamuneninman jaqiriyanqui penamcastigar o mana castigarpis caconqa.20Jina quenopis Diospa palabran ninmi:
canqa micunan qarecuyanqui, yyacunëcaptinpis yacun qoycuyanqui.Tseno rurayaptiquim penqaquiwanqaqllanpita chispapis shicwanqa”c nir.21Ama mana alli rurecunadominayäshïtsu; antis mana alli
12
296
d 13.9 Ex 20.13-15, 17; Dt 5.17-19, 21. e 13.9 Lv 19.18.
rurecunata jaqirïcur allicunatanarurayë.
13 1
nata llapantsic cäsucushun.Llapan puedeq quenenqa shamunDiospitam y tse autoridacunaqa cayanmandacoq cayänanpaq Dios churashqacaptinmi. 2Tsemi tse autoridacunata
qanpa contran cayan; y tseno manacäsucoq cayanqanrecurmi castigutachasquiyanqa. 3Alli ruraq nunacunaqamanam autoridacunata mantsayantsu.Antis mantsayanqa mana alli ruraqnunacunam. Tsemi allicunallatarurayänequi autoridacunata manamantsayänequipaq.queqa, autoridacunapis alli nunapaqmichurayäshunqui. 4Autoridacunaqa Dios
quipaq quecayan. Peru mana alliportacorqa mantsacuyänequim, porquimanam embanutsu castigacunanpaqpodernin qoshqa. Sinoqa Dios pecunatachurashqa, mana alli portacoqcunatasitiunman churar castigayänanpaqmi.5Autoridacunataqa manamcastigayäshunequita mantsarllatsucäsucuyänequi,nacho alli cayänequipaqmi. 6Tseno
qui; porqui autoridacunataqa Diosmichurashqa tsellachona uryayänanpaq.
7Tsemi autoridacunataqa jaqaqueniquicunata pagayänequi.sion cobracoq caqta paguecuyëcontribusionta, impuestu cobracoqcaqtana impuestuta. Presisaq caqmandacoqcunata mas respetecuyë, ycuyacoq autoridacunatapis jinacuyecuyë.
8Ama pipapis jaqancuna cayëtsu, antiscuyaquipita jaqaqa cayë. Nuna mayinta
cuyaq caqqa *Moisespa leynincunatamllapanta cumplin. 9
ninmi queno escribirëcan: “Amawarmipis, ollqupis mansibayanquitsu;ama asesinu cayanquitsu; ama suwacayanquitsu;tsu”d nir: y llapan mandaquicunatamcumplirintsic, jucnin caq mandamientuqueno escribirëcaqta cumplirnin:
pis cuyayë”e nenqanwan. 10Tsemicuyacoq caqqa nuna mayinpa contranimatapis rurantsu y cuyaquininwanmipaqwepa tse *leycunata cumplirin.
11Quecunata musyarirnin, imatiempucunachona quecanqantsictapiscuentata qocushun y punonqantsicpitariyacoq cuenta mäcoq mäcoqllanaquecashun; porqui cananqa *man creyiconqantsicpita salbacunantsicöra chäramunnam. 12Paqasushacärinnam, patsanam warärin. Tsemipaqaschono jutsa rurecunata
shun, imeca juc soldadu pelyananpaqlistu quecaqno. 13Junaqcho quecaqcuenta allicunata rurashun. Ama estan,estan micupäcur, ni borrachacur, nilamcanacur, ni imatapis manateqñashpa ruracur, ni pletucur, liryacur,ni embidianacur caquicayëtsu. 14AntisTeyta Jesucristupita yachacuyë,cuerpiquicuna mana alli munapanqantamana rureta.
Creyicoq pura ama penqapänacuyëtsu
14 1*Jesucristuman manaraq allimarcäcoq mayiquicunata
shumaq chasquiyë; y ama imatapisyarpäyanqequicuna asuntu liryacuyëtsu.2Porqui waquincunaqa Diosman allimarcäcoq carmi, micuna caqtaqa
12–14
297
f 14.11 Is 49.18; 45.23.
imecatapis micuyan; peru waquinnammanaraq alleq marcäcoq carnin,berduracunallata micuyan. 3Tsemiimecatapis micucoq caqcuna, amapenqapäyëtsu berdurallata micucoqcaqta. Tsenolla jina berdurallatamicucoq caqcunapis ama penqapäyëtsuimecatapis micucoq caqta. Porquipecunatapis Diosqa chasquishqawamrancuna cayänanpaqmi. 4Tsepenqa,¿pitaq canqui jucpa sirweqnintapenqapänequipaq? Allita y mana allitaruraptinpis, tsetaqa patronninllamjusganqa. Claru parlaquichoqa pëqaallitam rurecan; porqui Diosqa puedeqcarmi yanapeconqa allichoyarqunanpaq.
5Jina waquinnam niyan “Canan
tapis” nir, y waquincunanam “Llapanjunaqcunapis iwalllam” niyan. Perucada unu tse creyiyashqanmannoDiospaq rurayätsun. 6Tsemi pipis“Quemi mas wardana junaq” neqqa, tsejunaqcho Diosta alabatsun. Jina pipisetsata micurpis, Diosta “Grasias” nicurirmicucurcutsun. Y mana micoq caqpisDiosta “grasias” nitsun manamiconqanpita.
7Claru parlaquichoqa, manam pipiscawan quiquinpa muneninllapitatsu, ni
pitatsu. 8Porqui cawarpis cawantsicDiospaqmi, y wanurpis wanucuntsicDiosllapaqmi. Tsemi cawarninpis ywanucurpis Diosllapaqna quecantsic.9Tsepaqmi Jesucristoqa wanorqan ycawarimorqan,qacunapa Diosnin cananpaq.
10Tseno quecaptenqa, ¿ImanirtaqJesucristuman creyicoq wauqiquitapenqapanqui,qui? Llapantsicmi Diospa nopanmanqa
chäshun jusgamanantsicpaq. 11Porqui*Diospa palabranpis quenomiescribirëcan:
shaq. Nopämanmi llapannunacuna qonquricayämonqa yshimincunawanmialabayämanqa”f nir.
12Tsenomi Diosta quiquintsic llapanrurashqantsicpita cuentata qoshun.
13
cuna penqapänacushunnatsu; antisJesusman creyicoq wauqintsiccunatayanapecushun jutsaman manaishquiyänanpaq. 14Noqaqa TeytaJesusman allipa creyicurninmi musyäima miquita micurpis jutsata manaruranqäta. Peru pipis tse miquicunamicushqan jutsa cashqanta pensaptenqa,pensanqanrecurmi jutsa. 15Tsemi tsemiquicunata micorqa, Jesucristumancreyicoq mayiquita yarpacachätsirllaquitsinqui,tsu. Ama tse miconqequi catsuntsuachaqui marcäquininta jaqirinanpaq;porqui pecunapaqwanmi Jesucristoqawanushqa. 16Tsemi yo quiquiquipaq allicaptinpis,nacho mana allita rurecayanquimanwasequicuna rimayänanpaq. 17PorquiDiospa mandaquinincho cawaqueqamanam miqui asuntu ni upuna asuntuliryaquitsu. Sinoqa *Santu Espiritupayanapeninwan allita rurar cawaquimi yshumaq pasacur cushi cushi cawaquimi.18Tseno cawacorqa, Jesucristuparasonpa sirweqninmi cayanqui yDiostapis cushitsiyanquim. Tseminunacunapis “Taqemi si alli nunaqa”nir, alabariyäshunqui.
19Tsemi imanopapis allita ruretatïrashun shumaq pasacunantsicpaq. Y
14
298
g 15.3 Sal 69.9. h 15.9 2 S 22.50; Sal 18.49. i 15.10 Dt 32.43.
shun Teyta Jesusman mas creyicurpatsacänantsicpaq. 20Ama tse
nata ushacätsiyëtsu.choqa llapan miquicunapis limpiummicucunantsicpaq, imallam allitsoqa,
qantsicmi. 21Tserecur etsatapismicuyëtsu, ni binutapis upyayëtsu, niimatapis mana allitaqa rurayëtsucreyicoq mayiquicunata jutsaman manaishquitsiyänequipaq. 22Imatapismiconqequi Diospaq jutsa mana
cho wätaquï. ¡
quipita! 23Peru pipis tse miconqan jutsacanqanta pensecar micucurcorqa,rasonpa jutsatam rurarin. Porqui tse
wanmi jutsallacurin y imatapis jutsacanqanta pensecar rurashqantsiccunaqa,rasonpa jutsam.
Creyicoqcunata yanapanapaq willapäquicuna
15 1Teyta Jesusman mas rmicreyicoqcuna manaraq alleq
pis yanapecushun, pecunapismarcäquinincunacho alli rmipatsacashqa cayänanpaq. Y amaquiquintsicpa biennintsicllaqa imatapisrurashuntsu. 2Antis noqantsicqaimecatapis alli caqta rurashun nuna
tsicpaq,paq. 3Porqui *Jesucristupis manamquiquin cushicunanpaqtsu imatapisrurarqan. Tsemi palabranchopis quenoescribirëcan: “¡Dios, Qamtaashayäshonqequita,
shaqmi!”g nir. 4Tsemi Diosnintsicpapalabrancho unepita patsaescribirëcaqcuna yachatsimantsic
paq, y tse palabranta leyicurmi shumaqmarcäquinintsicwan shuyaquicantsic.5
maqnintsic y shoqamaqnintsic Diosyanapecuyäshï.cushqannolla jucniqui jucniquicunapisjuc yarpellana cawacuyë, 6tsenopallapequicuna juc shonqunolla TeytaJesucristupa Papänin Diostaalabayänequipaq.
7Tserecur jucniqui jucniquicunapisallipa ricanacuyë, Jesucristu qamcunataallipa chasquiyäshonqequinolla. Tsenoallipa tratanacur cawacuyaptiquim,Diosnintsicta waquincunapisalabayanqa. 8Que niyashqaqtacäyirayämë: Jesucristoqa shamorqan*israel nunacunata Diospa rasonpa caqwillaquininta yachatsinanpaqmi. Tsenoyachatsicuptinmi, une awiluntsiccunataDios yanapananpaq änishqancumplicärerqan. 9Tsenollam jina TeytaJesucristu que patsaman shamorqanDios ancupäcoq cashqanrecur manaisrael caq nunacunapis Diostaalabayänanpaq. Tseno cananpaqmi*Diospa palabran queno escribirëcan:
“Dios, Qam alli canqequitam manaisrael
caq nunacunata willapäshaqy cantacurmi qamta alabashqequi”h
nir.10Jina quenopis escribirëcanmi:
“Mana israel caq nunacuna Diosacrashqan
israel nunacunawan juntucushicuyë”i nir.
11Jina juc laduchopis quenomiescribirëcan:
14 15
299
j 15.11 Sal 117.1. k 15.12 Is 11.10. l 15.21 Is 52.15.
“Qam mana israel caq nunacunallapequipis Diosta alabecuyë”j
nir.12Jina une *profeta Isaiaspis quenomiescribirëcan:
“Jesepa mireninpitam yuriconqamana israel caq nunacunapamandacoqnin.
Pellamanmi marcäcuyanqa”k nir.13Marcäquita qomaqnintsic
Diosmanmi qamcunapaq mañaquicä,llapequi peman creyicoqcuna cushicushilla cawaquicho cayänequipaqyanapecuyäshunequipaq. Y *SantuEspiritun poderninwan yanapecuyäshïmas y mas marcäcuyänequipaq.
*Romacho creyicoqcunapaqPablu yarpacachan
14Cuyashqa wauqicuna y panicuna,allipam musyä allapa ancupäcoq y alliyachaq cayanqequita. Jina musyämi
cur quecayanqequita. 15Peru tsenoquecayaptiquipis, que cartatam mana
qaqta mana qonqayänequipaq. Tsenoruranäpaqqa Diosmi alli queninrecurcunämarqon. 16Jina cunämarqonmi
tupa alli willaquininta willapänäpaq.Tsemi juc *saserdotino willäpäcü manaisrael caq nunacuna Santu Espiritupayanapeninwan, imeca alli qare cuentaDiosllapaqna cayänanpaq.
17Tsemi Jesucristuman marcäcurDiosta sirwishqäta allapa cushicu.18Porqui quiquillapitaqa manamimatapis parlatsu. Sinoqa Jesucristunoqacho ruranqantam willapäcüparlashqärecur y rurashqärecur manaisrael caq nunacuna creyicur Diosmunashqannona cawacuyänanpaq. 19Y
Santu Espiritupa yanapeninwanespantepaq milagrucunata y señacunatarurarninmi,ninta willapäcorqö. Jerusalenpitamqallarqö, y jinantin marcacunayaqmicharqö, y asta chärerqömi Iliriaprobinsiayaqpis. 20Peru alli willaquitawillapäquitaqa tïrarqö Jesucristupaqmanaraq imepis willapäcuyanqanmarcacunachomi, tsenopa juccunayachatsicuyashqanllaman manachänäpaq. 21
qan Diospa palabrancho quenoescribirëcanqan:
“Pepaq mana nunca wiyayashqacaqcunam wiyayanqa.
Y pepaq mana nunca imepis
yanqa”l nir.
Roma marcamanPablu eweta pensan
22Tsemi qamcunaman shamitapuederqötsu,ninpis. 23Peru cananqa limpunam quemarcacunacho willapäcur usharerqö.Tsemi unepitana qamcunaman shamitapensashqäno watucayaqniquishamushaq. 24España marcaman ewarwatucariyänaqpaq pasada yecaramitampensecä. Y qamcunawan toparirmi, pocutiempullapis cushi cushi täcurishun. Ycapas Españaman pasacunäpaq biajïchoqamcunapis yanaparayämanqui. 25Perucananqa Jerusalenmanran ewashaq tse
cunata yanapanäpaq. 26
man creyicoq Jerusalencho quecaqwactsa wauqicunapaqapatsiyämänanpaq. 27Tseta elluyarqon
15
300
wanmi, porqui mana israel nunaquecayaptinpis, israel nunacunapitamchasquiyarqan almancunapa bienincuna.Tserecur pecunapis jaqa cuenta quecaryanapayätsun imallawanpis. 28TsemiJerusalenman ewar, apatsiyämashqanqelleta wactsa wauqintsiccunata raquirusharir, España marcaman biajashaq, y
cuna yecaramushaq. 29Noqa allipammusyä qamcunaman shamuptï, TeytaJesus imecachopis llapantsictayanapamänantsicpaq cashqanta.
30Wauqicuna y panicuna, Teytantsic
curmi canan rogacuyaq Diosman imepisnoqapaq mañacuyänequipaq.31Mañaquiculläyë Judea probinsiacho
napita tsapecamänanpaq, tsenollaJerusalencho Diosman marcäcoqcunaqare apanqäta cushi cushillachasquiyänanpaq. 32Tsenopa Diospermitiptenqa,qui cushicurinäpaq, y qamcunatawatucariyarniqui tranquilu täcurinäpaq.33Shumaq pasaquicho cawatsicoq Diosqamcunawan quecatsun. Tseno catsun.
Pablupa saludusnincuna.
16 1Wauqicuna panicuna, Febe
man cachamü. Que panim Cencreasmarcacho creyicoq mayintsiccunachoyanapacoq warmi quecan. 2Tsemi Teyta
cuyänequi.cho yanapecuyë; porqui que panintsicmiatscaq nunacunata yanapashqa, ynoqallätapis yanapamashqam.
3Saluducuyë Priscata y Aquilata.Pecunaqa *Jesucristuta sirweq
mayïcunam. 4Pecunaqa noqarecurmicasi wanuyarqonpis. Tsepitam noqapis yDiosman creyicoq mana israel caqnunacunapis allapa agradesicuyä.5Tsenolla jina saludacuyë pecunapa
nata. Jina saludecullayë allapa cuyanqäamigü Epenetuta.
man. 6Saluducuyë panintsic Mariatapis.Tse panintiscmi allapa uryarnin,nata imachopis yanapayäshorqonqui.7Marca mayilläcuna, Adronicuta yJuniastapis, saludeculläyë.wanqa asta carselchopis juntumllawiräyarqö. Pecunaqa apostolcunanocayanqanrecurmi alli reqishqa cayan, y
man creyicuyashqa.8Saluducuyë Teyta Jesucristuman
creyicoq allapa cuyashqa amigulläAmpliatuta. 9
tuta sirweq mayintsic Urbanutapis, yallapa cuyashqa amigu Estaquistapis.10Saluducuyë wauqintsic Apelestapis.Tse wauqintsicmi Jesucristuman
pis pasashqa. Tsenolla saludacuyëAristobulupa castancunatapis.
11Saluducuyë marca mayilläHerodionta y Teyta Jesusman creyicoqNarcisupa castancunata. 12Tsenollasaludacuyë panintsiccuna Trifenata yTrifosata. Pecunaqa Diosnintsictasirwirninmi uryayan. Tsenollasaludacuyë allapa cuyë panintsicPercidetapis. Pepis Teyta Jesucristutasirwirninmi allapa uryashqa. 13Tsenollasaludeculläyë Diosnintsic acrashqanwauqintsic Rufutapis. Tsenollasaludacuyë mamänintapis. Tse warmeqamamallä cuentam ricamashqa. 14Jinasaludacuyë wauqintsiccuna Asincrituta,Flegontita, Hermesta, Patrobasta,Hermasta y Hermaswan juntu quecaq
15 16
301
wauqintsicicunata y panintsiccunata.15Saluducuyë Filologuta, Juliata,Nereuta y panintapis. Tsenollasaludacuyë Olimpasta y pewan juntucreyicoq mayintsiccunatapis.
16Tsenolla qamcunapis jucniquijucniquicuna shumaq respetanacurmutsanacur saludanaquicuyë.tuman creyicoqcunam quepitallapancuna saludayäshunqui.
17Wauqicuna y panicuna, queniyanqaqta cäyirayämë: Qamcunaraquicacuriyänequipaq causaq ypantatsicoq yachatsicoqcunapitacuidacuyë. Tse yachatsicoqcunaqajucnopa yachatsiyäshurniquim,willapäyanqaqpa contran cayan.Pecunapita raquicacuriyë. 18Porqui
tsic Jesucristupa sirweqnincunatsucayan, sinoqa quiquincunapa mana allimunenincunatam ruracuyan. ¡Imanomi
raq yachatsicur manaraq alleq cäyicoqnunacunata raslla engañariyan!19Llapan nunacunam wiyayashqaqamcuna Dios mandacushqancunatacäsucuyanqequita.
wan allicunata rurayänequitam munä;peru mana allicunata rurayänequitaqamanam munätsu. 20
cho cawatsicoq Diosmi diabluta
cuyäshunqui. Teytantsic Jesucristu alliqueninwan yanapecuyäshïllapequicunata.
21
napaq saludusta apatsicamun.
Tsenollam jina saludayäshunquimarca mayïcuna Luciu, Jason ySosipatropis.
22Noqa, Tercium,camü. Tsemi Teyta Jesuspa shutinchosaludarilläyaq.
23
cuna apatsicamunmi. Pepa wayinchomiposadacushqa quecä. Tsenollamsaludusta apatsicayämun wayinchoellucaq Teyta Jesusman creyicoqwauqicunapis. Jina saludäyäshunquimque marcacho tesoreru carguyoqwauqintsic Erastupis. Jina Cuartu
quim. 24
cur llapequicunata yanapecuyäshï.Tseno catsun.
Diosta alabecushun llapantsic25Wauqicuna y panicuna, Diosta
alabecushun. Pemi yanapecuyäshunquiTeyta Jesucristupa alli willaquinintawillapar yachatsiyanqaqman mas rmicreyicuyänequipaq. Tse alli willaquitamunepita patsa Dios llapan nunacunamusyayänanta munarqan; tsenomunecaptinpis, pacaräcushqa unemi.26Peru cananqa musyarintsic Diospa*profetancuna escribiyashqacayaptinmi. Y tseno cananpaqmi wiñepawiñenin cawacoq Dios mandacorqan.Tsemi cananqa enteru munduchona tsealli willaquita willapäquicayan TeytaJesucristuman creyicur pellatanacäsucuyänanpaq.
27Tsemi Jesucristurecur imecapis
pis alabecushun. ¡Tseno catsun!
16
302
1 CORINTIOSCorinto marcacho creyicoqcunamanapostol Pablu punta caq cartaconqan
Corinto marcaqa alli jatun marcam carqan. Tse marcaqa carqan canan tiempuGrecia niyashqan nasionchomi. Manaraq apostol Pablu chaptenqa, manam pipistsecho musyayarqantsu *Jesucristupa alli willaquininta. Pablu willapäcuptinran,waquin nunacuna Jesucristuman creyicuyarqan.Tsechomi Pablu tärarqan juc wata y joqta quilla rurin, Jesucristuman
creyicoqcunata shumaq patsacätsir (Hch 18.11). Tsepitanam eucorqan jucmarcacunapana willapäcoq. Tse marcacunacho quecarmi, wiyarqan tse Corintochoquecaq creyicoqcunapaq mala notisiata. Tse notisiatam chätserqan Cloepa castan.Tse creyicoqcunaqa manam Diosnintsic munashqannotsu cawayarqan. Tsemichiquinacur, “Noqacunapa yachatsicoqnïcunam mas alleqa yachatsicun” nir, grupu,grupu raquicashqa caquicayarqan (1.10 3.3-4). Jina yachaq tucurishqamcaquicayarqan (3.18). Pablupaqpis wasan rimarmi quecayarqan (4.3-4).Madrastanwan pununacoqcunatapis manam piñapäyarqantsu (5.1). Mana creyicoqautoridacunamanmi tsatanacur caquicayarqan (6.1-11). Jina majayoqcuna imanocawacuyänantapis manam musyayarqantsu (7.1-7). *Imajinpaq sacri cashqa etsacausam penqapänacur caquicayarqan (8.1-13). Pablupaqpis “Manam apostoltsu”nirmi pensecayarqan (9.1-27). Tsecunapaqmi shumaq willaparqan. Jinawillaparqanmi Diosta adorayänan wayicho quecar imano cayänanpaq caqtapis(11.1-16). Jina piñaparqanmi Santa senatapis Dios munashqanno shumaqselebrayänanpaq (11.17-34). Tsepitanam willaparqan *Santu Espiritu cada unutayachenincuna qoptin imano yanapanacuyänanpaqpis (12.1-31). Tsenollam rasonpacaq cuyanaquipaqpis willaparqan (13.1-13).pis willapäcuyanqan öra shumaq tantiyecur llapanta rurayänanpaq (14.1-40). Jinawillaparqanmi cawarimi asuntutapis (15.1-58). Tsecunata willaparmi, que cartataPablu apatserqan shumaq cäyicur allita rurayänanpaq. Tsenollam jina willarqanofrendata ellurëcayänanpaqpis (16.1-4), y tse creyicoqcuna cartancunacho llapantapucuyanqantam contistarqan.Que cartata meno carpis escriberqan pitsqa chunca chuscu (54) wata
quecaptinmi.
303
Pablupa saludaquinin
1 1-2Noqa Pablutam Teyta Diosnintsicboluntaninwan acramashqa Teyta
*Jesucristupa apostolnin canäpaq, ywauqintsic Sosteneswanmi que cartatacartacayämü, Teyta DiosnintsicmanCorinto marcacho creyicoq wauqicunapanicuna. Jesucristurecurmi TeytaDiospa acrashqan cantsic, y pemimunan jinantin marcacho TeytaJesucristuman marcäcoqcunaqapellapaqna canantsicpaq. Pëqallapantsicpa Teytantsicmi. 3Diosnintsic
wan imecachopis yanapecushï allipasaquicho cayänequipaq.
Imapitapis *Dios Yayata agradesicushun
4Wauqicuna y panicuna,curmi Teyta Diosta imepis agradesicü.
qequirecur alli quenintamusyatsiyäshorqonqui. 5Qamcunataqapemi yanapayäshunqui llapanchopis allicäyicur parlayänequipaq,quicunawan yachatsicuyänequipaq.6Tsenopam Teyta Jesucristupa alliwillaquininta willapäyanqaqno shumaqcawacur creyiquiniquicunacho allipatsacashqa quecayanqui. 7Tsemi Diosimecachopis o syiquicuna qoyäshurniqui, yanapecayäshunqui,qanno cawacur Jesucristu cutimunantashuyaquicayänequipaq. 8Tsenomi
paq asta que patsapa usheninyaq.Tsenopaqa manam pipis imapitapisshimpipäyäshunquinatsu TeytaJesucristu que patsaman cutimunanjunaqpis. 9Diosqa änimashqantsiccunatacumplinmi. Tsemi tsurin Jesucristuwan
tsic, y Jesucristoqa Diosnintsicmi.
Jesucristuman creyicoqcuna juc shonqunolla cawacuyänanpaq
Pablu yachatsicun10-11Cuyashqawauqicuna y panicuna,
Cloepa castanpita shamurmi,willayämashqa liryacur caquicayanqequita.Tsemi Teyta Jesucristupa jutinchomañecuyaqmana raquicar ushashqacayänequipaq; antis tsepa rantin shumaq
paq. 12Waquinniquish nicayanqui: “Noqapayachatsiquinï alli cashqanta.nash niyanqui: “Apolupa yachatsiquininmimas alleqa” nir. Waquinniquinash “Pedrupayachatsiquininmanmi noqaqa creyicü” nir.Waquinniquinash “Noqaqa Jesucristupayachatsiquininllatam creyï” nir. 13¿Tsenocayänequipaq acasu Jesucristoqa ramacarushashqacu quecan!Masqui yarpäcurcuyë:¿Acasu noqacu salbayänaqpaq *cruschowanorqä! ¡Nï manam noqapa jutïchotsubautisacuyarqonquipis! 14ImallatamDiosnintsicta “grasias” nicurï, qamcunatamana bautisayanqaqtam.wan Gayullatam bautisarqä. 15Tsemi nimeqequi “Noqataqa Pablu quiquinmibautisamashqa” nita puediyanquitsu.16Perdonecayämë casi qonqaquicüEstefanaspa castancunata bautisanqäta.Tsepita mastaqamanam ni pitabautisanqäta yarpätsu. 17Porqui Cristoqacachamashqamanam nunacunatabautisanäpaqtsu; sinoqa salbasionpaq alliwillaquininta willacunäpaqmi. Y tsenowillapäcorqa, manam nunacuna allapayachaq cashqäta alabayämänanpaqtsuwillapäcü. Tseno carqa, Teyta Jesucristucruschowanonqantapis mana caqpaqchichurarïman.
Diospa yacheninwanqa manam iwalantsu nunacunapa yachenin
18
1 1
304
a 1.19 Is 29.14. b 1.31 Jer 9.23-24.
paq cruscho wanonqantawillapäcuptïpis, bujunädapaqmichurariyan; peru noqantsicpaqqa tsewillaquinin salbasionpaq carninmi,Diospa puedeq queninpita. 19Tsepaqqa*Diospa palabranpis quenomiescribirëcan:
“Allapa yachaq nunacunapayachenincunatapis manacaqpaqmi churarishaq,
y alli cäyiquinincunatapis juccuchumanmi churarishaq”a nir.
20Tsemi que tiempucho allapa yachaqy estudiosu nunacunapa yacheninta Diosmana caqpaq churarishqa. 21Diosqaallapa yachaq carmi, musyarqan tsenunacuna yachenincunaman marcäcurpeman mana creyiyänanpaq caqta, peru
man creyicoq caqtaqa salbeconqam tseyachaq nunacuna tse willaquita manacaqpaq churecayaptinpis.
22*raq riqueta munayan; y mana israelcaqcunanam yachenincunamanmarcäcuyan. 23Noqacunaqa willapäcuyäJesucristu salbamänantsicpaq cruschowanonqanllatam.nata ofendïcushqa, y mana israel
yashqa. 24Peru Dios acrashqancaqcunam siqa, israel carpis o manaisrael carpis musyariyan Jesucristullacho
qanta. 25Diospa yacheninta bujunädapaqchurecayaptinpis, tse yacheqa masallishmi. Y Diospa puedeq quenintamana caqpaq churecayaptinpis,napa puedeq queninpitapis mas allishmi.
¿Pitataq Dios Yaya salbeconqa?26Masqui yarpäcurcuyë, wauqicuna y
panicuna, manam allapa yachaqtsu, ni
mandacoqtsu, ni presisaqtsu qamcunacayanqui. Tseno cayaptiquim, nunacunamana caqpaq churayäshunqui. Tsenocaptinpis, Diosmi qamcunataqaacrayäshorqonqui. 27Yachaq nunacunaupapaq churecayäshoqniquicunata, ypuedeq nunacuna mana sirweqpaq
nanpaqmi,qonqui. 28Aumi, wauqicuna y panicuna,Diosqa que patsacho mana imapaqpissirwicäyaptiquim, achu ricoq, poqiricoqllatapis acrayäshorqonqui.Tsenopam presisaq tucoqcunata manabäleqpaq churarishqa. 29Porqui Diospanopanchoqa manam ni pipis yachaqtucoq queta puedintsu. 30
taqa Diosnintsicmi yacheniquicunaqoycuyäshorqonqui, Jesucristumancreyicur pewan jucnolla cayaptiqui. Yperecurmi librayäshurniqui,nona ticraratsiyäshorqonqui pellapaqnacayänequipaq. 31Tseno captinmi, Diospapalabranpis queno escribirëcan: “Pipisquiquinta alabaconqanpitaqa Diostamalabanman”b nir.
Pablu willapäcun *Jesucristu*cruscho wanonqanta
2 1Wauqicuna y panicuna,man shamurnin Diospa shumaq
willaquininta willayarniqui, manamallapa yachaq tucurtsu, ni mana cäyipaqsasa palabracunawantsu yachatsiyarqaq.2Y qamcunawan quecarqa manammunarqötsu juclaya yachatsiquicunatayachatsiyeniquita; sinoqa TeytantsicJesucristullapaqmi y peta crusmanclabar wanutsiyanqanllatamwillapäriyarqaq. 3Y qamcunamanshamur mana caq cuentam quecarqä, ynuna quenïchomi mantsaquiwantullüpis carcaryëcar willapäyarqaq. 4Y
1 1 2
305
c 2.9 Is 64.4; Jer 3.16. d 2.16 Is 40.13.
tse alli willaquita willayarniqueqa,parlapäriyarqaq manam
shaq” nirtsu, ni manam tuquinopacreyitsiyeniquita munartsu; sinoqawillapäyapteq quiquin *Santu Espiritumpoderninwan cäyitsiyäshorqequi.5Tsenoqa willapäyarqaq qamcunapamarcäquiniquicuna Diospa poderninpitacananpaqmi, y manam nunacunapayachenincunapita cananpaqtsu.
Santu Espiritum Diospaq cäyitsimantsic
6
taqa mas yachenïwanmi willapä; perutse yacheqa manam que patsachonunacunapa ni mandacoqcunapayacheninnotsu. Pecunapa yachenenqaime öra carpis ushacäreqllam. 7
naqa yachatsicuyä Diosnintsic manaraqque patsatapis camar alli queninta quetiempucho ricatsimänantsicpaq caqtam.Tsetaqa nunacuna manam puntatamusyayarqantsu. 8Manam que patsachoni meqan mandacoqcunapis tsenocananpaq caqtaqa musyayarqantsu.Tseno mana musyarmi, puedeq TeytaJesucristutapis crusman clabecurwanutsiyashqa. 9Tsemi *Diospapalabranpis queno escribirëcan:
“Cuyaqnincunallapaqmi Dios listuquecatsin
qanta, mana nuncawiyayanqanta y mana nuncapensayanqanta”c nir.
10Peru noqantsictaqa Diosnintsicmi
wan.taqa musyan Santu Espiritullam.
11Masqui yarpäcurcuyë: Manam pinunapis musyantsu juc nuna imatapis
yarpashqanta, unicoqa shonqunllammusyan. Tseno caqmi Diospapisquiquinpa Espiritunlla musyan llapanimatapis yarpashqanta. 12Noqantsicpis
wantsu Dios cuyamarnintsic allapaancupämanqantsicta; sinoqa Diosqomanqantsic Santu Espiritullamtsetaqa cäyitsimashqantsic. 13Tsetawillapëcayaq Diospa Santu Espirituncäyitsimaptinmi, y manam quiquïpayachenïtsu, sinoqa Diospayachenincunam.
14Peru quiquinpa muneninllachocawaq nunacunaqa manam DiospaEspiritun cäyitsenqancuna chasquitachurapucäyantsu. Tsemi pecunaqabujunädapaq churariyan. ¡Imanraq aricäyiyanqa Santu Espiritu pecunachomana quecaptin,ran tsecunataqa cäyitsimantsic! 15SantuEspirituta chasquicoqcunam siqacäyiyan Diospita llapan caqcunata; perumana Santu Espirituyoq caqcunaqaSantu Espirituta chasquicoqcunapaqmanam cäyiyantsu. 16
pis escribirëcan quenomi: “¿Piraq Diosyarpanqancunata tantiyanman?¿Pillaraq peta yachatsinman?”d nir.
yoq car tantiyacuntsic.
Ama chiquinacushuntsu
3 1Wauqicuna y panicuna,qamcunaqa manaran *Santu
Espiritu munanqannoraqtsu puntatacawayarquequi; sinoqa etsequicunamunashqanta rurarmi cawacuyarqequi.Tsemi imeca wamracunatanollaraq*Jesucristuman tseraq creyicuriyaptiquiyachatsiyarqaq. 2Lichillataraq chichicaqllullu wamrataqa manam chucrumiquitatsu qoycuntsic.
1 2 3
306
e 3.19 Job 5.13.
qaq, porqui qamcunaqa manaran sasa
quiraqtsu. 3Cananpis qamcunaqaetsequicunapa muneninta ruracurnintaqchiquinacur, pletucur cawaquicayanqui.Tsenoqa cawacuyan Diosman manacreyicoq nunacunallam. 4Tseno carmi,waquinniqui “Noqaqa Pablupam cä”niyanqui. Waquinniquina “NoqaqaApolupam cä” niyanqui. Tseno nirmi,mana creyicoqcunanomanijaquicayanqui.
5Tseno niyänequipaqqa ¿pitaq noqalläcä! Y ¿pitaq Apolu! Noqacunaqa pishipaqsirwipacoqcunallam calläyä, y TeytaJesucristuman creyicuyänequillapaqmiwillapäriyarqoq, y tseno cayänällapaqmiDios dispunishqa. 6Tsemi murucoqcuenta Teyta Jesucristupa palabrantashonqiquicunaman noqa murumorqö.
niqui quecan, peru quiquin Diosmimuruta jeqaratsir winatseq cuentayanapayäshunqui. 7Tsemi muroqpis niparqoqpis presisaqtsu cayan; sinoqaquiquin Diosmi muruta jeqaratsirwinatseq carnin presisaqqa. 8Muroqpisparqoqpis iwalmi uryayan. PecunataqaDiosmi uryenincunamanno paganqa.9
llam calläyä y qamcunanam cayanquiDiospa murushqa chacran cuenta. Jinatsenollam cayanqui Dios qatecanqanwayi cuenta. 10Noqaqa mayestru albañilcuentam cä. Diosmi alli queninwanyanapamarqon simientu patsätseq cuentawillaquininta yachatsiyänaqpaq.cunanam tse simientu jananman perqaq
cayäshunqui, peru llapanpis alcabum allicäyicuryan tse wayita perqaq cuentayachatsicur uryayänan. 11Manam pipis
simientu patsacashqata toqirïcur jucsimientuta patsätsita puedinnatsu, porquitse simientu cuentaqa quecan quiquinJesucristum. 12Antis tse simientupatsashqa jananllamannam oruwancarpis, plata nishqan rumiwan carpis,shumaq alaja rumicunawanpis,wanpis, oqshacunawanpis,wanpis, Diospa wayin qataq cuenta jucalli yachatsicoqqa shumaq yachatsicunan.13
nam musyacashqa canqa juisiu junaqcho.Tse junaqmi imeca ninawan probepanoalli yachatsicoq o mana alli yachatsicoqcayashqanpis musyacashqa canqa. 14Pipistse wayi qataq cuenta alli yachatsicushqacashqa captenqa, premiutam chasquenqa;15peru yachatsicushqan mana alli cashqacaptenqa, tse yachatsicushqan mana caqcuentam canqa; unicoqa quiquinllamaqtsa puntapa salbaquicullanqa ninarupananpita safecoq cuenta.
16Qamcunaqa ¿manacu musyayanquiDiospa *templun cayanqequita, y SantuEspiritu shonqiquicunacho yachanqanta!17Sitsun pipis Diospa templuntajuchureq cuenta peman creyicoqcunatapantatsenqa, Diosmi quiquintaushacäratsenqa;cunaqa pellapam cayan, y tse temploqaqamcunam cayanqui.
18Ama meqequipis que patsachoyacheniquicunawan yachaq tucurquecayëtsu;nolla portacuyë. Tseno portacurnenqa,rasonpa alli yachaqmi ticrariyanqui.19Que patsacho yachecunaqa Diospaqmanam imapaqpis sirwintsu. Tsemi*Diospa palabranpis queno escribirëcan:“Diosqa tse yacheyoq nunacunata,quiquincunapa yachenincunallawanmipantacäratsin.wanmi mana allimanpis ishquiriyan”e nir.
1 3
307
f 3.20 Ps 94.11.
20Jina quenopis nicanmi: “Diosqa
cuna mana imapaqpis sirwishqanta”f nir.21Tserecur ama nicachäyëtsu, “Noqaqapepa, talpa qateqninmi cacü” nir. Porqui
paqmi. 22Pablupis, Apolupis, Pedrupis,que bidapis, wac bidapis, shamoqtiempucunapis, wanipis, cawepis,llapanmi qamcunapaq. 23Porqui
cunam cayanqui y Jesucristoqa Diospawamranmi.
Apostolcunapa Uryenincuna
4 1Wauqicuna y panicuna,taqa riquecalläyämë Teyta
*Jesucristupa sirweqnincunatanolla.Pepa mayuralnincuna carmi yachatsiyaq
qan willaquininllata. 2Pipis marcäcurimatapis rurananpaq niptenqa. Tsenenqanllatam llapanta cumplinan.3Noqataqa ama: qamcuna carpis ni picarpis “Pëqa allim o mana allim” nir,niyämëtsu. Quiquïpis manam tsetaqanita puedïtsu. 4Aunqui shonqücho“Allillatam rurä” nishpa pensarpis,capas fallarerqö. Peru tsetaqa Diosllamjusgamanqa. 5Tsemi ama pitapisapuradoqa “Pëqa allapa allim o manamallitsu” niyëtsu. Shuyariyëraq. Porquiquiquin Teyta Jesucristu cutimurmi,
taqa, y shonquncunacho imatapisyarpäyanqanta imeca actsi cuentaricaratsimäshun. Tsechomi alli cashqacayaptenqa, cada unuta quiquin Diosalabanqa.
6Wauqicuna y panicuna, noqapaq yApolupaq willapäriyarqoq *Diospa
cuyänequipaqmi. Tsemi ni pitapis
alabayänequitsu, waquin manadespresyäshqa cayänanpaq. 7¿Acasutseno galapänequipaq waquincunapitamas presisaqcu cayanqui! ¿Manacu
qui! Tseno quecaptin, ¿imanirtaqgalapäcuyanqui, quiquiquicunapitaimatapis tarïcoqno!
8¡Qamcunaqa allapa musyaq, yyachaqnatsunchi ticracuriyashqanqui, y
pis pishinnatsu! ¡chi ticracuriyarqonqui! ¡Tsenachiri
tsu! ¡Tseno captenqa, ojala rasonpamandacoqna sielu marcachopisquecayanquiman y mandadiquicunachonoqalläcunapis quecalläyäman!9
nin calläyaptïtsunchi imeca *napa coliseuncho wanutsiyänanpaqdestinashqa nunacunatano mas qepamanchurecalläyämashqa; tseno calläyaptï,llapan nunacuna asta *anjelcunapisespantacur ricaräcalläyämänanpaq.10Noqalläcunaqa ¡Jesucristurecurtaq“Mana imapis musyaq” nishqaquecalläyä! Qamcunam ¡cur yachaq usharishqa quecayanqui!¡Noqalläcunaqa rasonpa mana imapaqpissirweqmi quecalläyä! ¡Qamcunanataq
qui! ¡Noqalläcunapitaqa nunacunapisburlacuyantaq! ¡Qamcunatataq si,buenoqa respetecuyäshunqui!11¡Noqalläcunaqa asta cananyaqtaqpachapitapis, janapitapis jiparcuryanyacunëcar puricayä! ¡Nunacunapitapismaqar ushashqataq quecayä, y manataqwayilläcunapis cantsu! 12¡pis ushacärinnataq uryewan! ¡Nunacunaconträcuna parlayaptinpis,noqalläcunaqa biennincunataq parlayä!
1 3 4
308
¡cayätaq! 13¡tapis cuyaquinecunawantaq ricalläyä!¡Asta canan camayaqtaq poqipaqujucoqpaq churecalläyäman!
14Manam quecunataqa escribimüpenqacatsiyarniquitsu; antis tsurï cuentacayaptiquim, allapa cuyayarniquiconsijapäriyaq. 15Aunqui chuncawaranqa (10,000) Jesucristupaqyachatsiyäshoqniquicuna cayaptinpis,
qaqrecurmi noqaqa papäniquicunacuenta quecä. 16Tsemi allapa roguecuyaqnoqapa rurenïpita yachacuyänequipaq.
17Qamcunamanmi cachamü Timoteuta.Pëqa tsurï cuentam y allapam cuyäDiosman marcäcoq captin. Pemiyarpätsiyäshunqui Jesucristurecur imanocawanqäta y meman tseman
nata imano yachatsenqäta. 18
tsu” nirtsunchi, mas yachaq tucurcaquicayanqui; 19peru Diosnintsicpermitiptenqa,cuna shamushaq. Tsechomi tse yachaqtucoqcunataqa ricacushaq. ¿
yan! ¿O shimintällacush quecayan!20Porqui Diospa mandaquinincho
chellatsu; sinoqa Diospa puedeq quenintaricatsiquimi. 21
qui, ¿shamicur wapu tupäyänaqtacu, oshumaq cuyanacurna quecayaqtatariyarniqui cushicurinantsictacu!
Pablu willapan madrastanwan yachacoqta sitiunman
churayänanpaq
5 1Jina willäyämashqa juc wauqintsicmadrastanwan tsecho wätanacur
caquicanqantam. Tseno jutsa rureqa
allapa penqaquipaqmi, porqui Diostamana cäsucoq nunacunapis manachi yätseno jutsataqa rurayanmantsu. 2¡Ytodabiaran tseno quecaptin cushishqaquecayanqui!quiman, y tseno ruraqtaqa antis manam
quimantsu. 3Qamcunawan juntu manaquecarpis, shonqüchoqa qamcunawanjuntu quecaq cuentam quecä. Tsemiimeca juntu quecaqno Teyta Jesuspa
taqa condenëcü. 4-5Tsemi Teytantsic*Jesucristupa jutincho juntacayaptiqui,qamcunawan juntu cuenta quecashaq.Willanacuyë consijayanqaqnolla tsenunata ellucayanqequipitaqarquriyänequipaq.quim, diablupa maquincho sufrirnincuentata qoconqa etsanpa munenninchocawacushqanta wanacunanpaq. Tsenamjutsanta jaqiriptenqa, Teyta Jesucristuque patsaman cutimur salbeconqa.
6Manam cäbintsu qamcunacho tsecosascuna pasaquicaptin allapa yachaqcayanqequipita galacuyanqequi. Jucdichum queno nin: “Ichiclla lebaduramatsca masata poquratsin” nir. 7-8Tsemi
tseqno mana alli rurecunaqa muyarushecuyäshunqui. Antis qamcunaqalebadurannaq mushoq masa cuentamcayänequi.paqmi Teyta Jesucristu imeca *Pascuaestacho achcasta pishtarir Diostaqarayanqanno noqantsicrecurwanushqa. Tsepenqa amana llutanrurellaman pensaquicarqa cawayëtsu;antis *lebadurannaq tantano limpiucayë rasonpa caqllata parlacur alli cabalnuna cacuyë.
9Juc caq cartächomi willayarqaq
wan mana juntacuyänequipaq. 10Perutseno niyarniqui manam niyaqtsu, mana
1 4 5
309
g 5.12-13 Dt 13.5; 17.7; 22.21.
alli ruraq nunacunawan, jucwan jucwanpununacoqcunawan y *imajincunataadoraqcunawan, paqwepa mananaparlapänacuyänequipaqtsu. Pecunawanpasepa mana juntaquita munarqa,¿metaraq que patsapita ewayanquiman!11Sinoqa niyaq Teyta Jesucristumancreyiquicarna, jucwan jucwanraqpununacoqcunawan,nawan, *imajincuna adoraqcunawan,wasa rimacunawan, borrachucunawan y
paqmi. Ama pecunawanqa juntupismicuyëtsu. 12-13
tuman mana creyicoq nunacunataqa:“¿Imanirtaq mana allicunata ruranqui?”nir, jusgashaqtsu; pecunataqa Diosmijusgaconqa. Tseno quecaptinpis Teyta
taqa mana allicunata ruraptenqajusgayänequim. Tsemi tse llutanruraqtaqa qarcuriyänequi.g
Pablu yachatsicun justisian justisian mana puricunapaq
6 1Creyicoq pura ofendinacurirnin,
man justisia mañacoq ewayanquitsu.
nata shumaq areglamunanpaq. 2Porquimusyayanquitaq ime junaq carpis,llapan nunacunata creyicoqcunajusganantsic canqanta. Tseno quecaptin,¿imanirtaq qamcunacho tse ichic ichicasuntucunata aregleta puediyanquitsu!3¿Manacu musyayanqui asta *natapis noqantsic jusganantsicpaqcashqanta! ¡Tsetsuraq manaqa quepatsacho ichic liryaquicunata aregletapuedishwan! 4Tseno quecaptin,¿imapaqtaq Teyta *Jesucristumancreyicoq pura liryarir, mana creyicoq
autoridacunaman tsatacoq ewayanqui!5Queta niyapteq ¿qui! ¿quicuna can Jesucristuman creyicoqpura liryariyaptiqui, shumaqareglayäshunequipaq! 6¡Atatau creyicoq
tsu! Todabiaran tse mana creyicoqautoridacunapa nopanchoshimpipänacoq ewecayanqui.
7Änirpis allapa penqaquipaqmi
qequi. ¿Imanirtaq allqutsayäshuptiqui y
cuyanquitsu! 8Antis mas peortaq manaallicunata ruranacur, waqatsinacur,suwapänacur caquicayanqui.
9-10¿Manacu musyayanqui tseno manaalli ruraq nunacunaqa Diospamandaquininman mana yecuyänanpaqcaqta! Ama pensayëtsu jucwan jucwanpununacur cacoqcuna, *imajincunaadoracoqcuna, majayoq quecar jucwanjucwan pununacoqcuna, warmiricoqcuna y mariconcuna, suwacuna,qellepaq erayashqacuna, borrachucuna,cuentusterucuna y ranchadorcuna,Diospa mandaquininman yecuyänanta.11
qui, peru cananqa Diosnintsicmi TeytaJesucristurecur y *Santu Espiriturecur,limpiu shonquyoqtana, pellapaqnacayänequipaq, y alli cayänequipaqticrararatsiyäshushqanqui.
Cuerpuntsicpis Diosllapaqmi canan12Qamcunam niyanqui: “Quiquïpa
cuerpüwanqa munanqätam ruracushaq”nishpa. Änirpis munanqequita ruraquitapuedinquim, peru manam combienintsullapanta libri ruracunequipaq. Noqapismunanqäta ruraquita puedïmi, peru
1 5 6
310
h 6.16 Gn 2.24.
manam dejashaqtsu bisiudominamänanta. 13Qamcunamniyanqui: “Pachaqa miquiwinaränanpaqmi, y miquipis pachamanyecunanpaqmi” nishpa, peru tsenoquecaptinpis Dios permitiptenqa,miquipis pachapis ushacäriyanqam.Diosnintsicqa camamashqantsicpellapaq canantsicpaqmi, y manam
paqtsu.
pam. 14Imanomi Diosnintsic Teytantsic
mushqa, tsenollam noqantsicpacuerpuntsictapis poderninwancawaritsimonqa.
15¿Manacu musyayanqui Jesucristunoqantsiccho quecaptin pewan jucnollaquecanqantsicta! Y Jesucristuwan tsenojucnolla quecar ¿imanoparaq lluta
wan! Tsetaqa manachi rurecushwantsu.16*Diospa palabranmi quenoescribirëcan: “Juc ollqu juc warmiwanpununacurerqa,nam ticrariyan”h nir. Tsemi pipis llutapulicoq warmiwan pununacurerqa tsewarmiwan jucnollana ticrariyan. 17Perupipis Jesucristuta chasquirerqa,Jesucristuwanmi jucnollana ticrarintsic.
18Tsemi amana warmipis ni ollqupisjucwan jucwan pununacur cacuyënatsu.Pipis juclaya jutsacunata rurarqamanam cuerpunta desunrantsu, perujucwan jucwan pununacorqa,tam pasepa desunrarin. 19Qamcunaqaallipam musyayanqui Diosnintsicqoyäshonqequi Santu Espiritupa*templun cayanqequita. Tsemiqamcunacho Santu Espiritu yachecan y
napa dueñun cayanqui, 20sinoqa Teyta
Diosnintsicmi.qontsic. Tserecurmi Diosnintsictarespetar, imachopis munanqannonacawacunantsic.
Majayoqcunapaq willapäquicuna
7 1Wauqicuna y panicuna,cunachomi atsca tapuquicuna
carqan. Y tapuyämarquequi “¿Allicumana majäcushpa cacuyäman?”nishpam. 2Allim canman, peru jucwanjucwan mana cacuyänequipaq, mejorcada unupa cayäpushï warmiquicuna, ycada warmipa cayäputsun qowancuna.3Y warmipis ollqupis casadu quecarqa
tsu. 4Porqui majayoqchoqa mananamwarminatsu dueñu cuerpunwan; sinoqaqowannam y ollqupis mananamdueñunatsu cuerpunwan; sinoqawarminnam. 5
cuna qonaquita. Sitsun majequicunawanshumaq parlarir, Diosmanmañacuyänequi witsancuna manajuntutsu punuyanqui; tseno carqa allim,peru ama allapa unepaqa jaqiriyëtsujuntu punita, paqtam diabluengañecuyäshuptiqui muneniquicunatamana awantar mana allimanishquicurcuyanquiman.
6Quecunataqa niriyaq manam tsenocayänequipaq Dios nimashqa captintsu,sinoqa quiquïpa yarpenïllapitamconsijarniquicuna willapäriyaq.7Quiquïllapitaqa imanomi munecünoqano mana warmïcushpatacuyänequita; peru Diosmi permitishqacada uno imanopis cacunantsicpaq.
Solterucanapaq willapäquicuna8Solterucunatawan biudacunatam
willariyaq: Mejormi japallequicuna
1 6 7
311
noqano täcuyanquiman; 9peru sitsun
quitsu, mejor casaquicuyë jucta juctamunapar mana caquicayänequipaq.
10Majayoq caqcunatam mandayaq,warmicuna qowancunapita manaraquicayänanpaq. Queqa Diospamandaquininmi y manam noqapatsu.11Peru sitsun malas raquicacurenqa,mana yapapäcushpa japallan tärätsun omana tseqa amishtacuyätsunqowanwan.pis ama jaqiyätsuntsu warmincunata.
12Sitsun meqan wauqintsicpapis TeytaJesucristuman mana creyicoq warmincanqa, peru pewan shumaq cawaconqa,tse wauqintsic ama tse warminpitaraquicatsuntsu. Quetaqa quiquïllanconsijariyaq manam Teyta *tsu. 13Sitsun meqan panintsicpapis jinaTeyta Jesucristuman qowan manacreyiconqatsu, peru tse panintsicwanshumaq cawaconqa, ama tse qowanpitawaqtsacätsuntsu. 14Porqui manacreyicoqqa ollqu car o warmi carpismajan creyicoq canqanrecurmi Diosshonqunta yatanqa.tenqa,pis Diosqa yatanqam; peru mana tsenocayaptenqa, wamrancunapis llutantarurar manam Diosman creyicoqnishqatsu cayanqa. 15Diosqa munanmana liryacushpa shumaq pasaquichocawacunantsictam. Tsemi sitsunqowequi o warmiqui Jesucristumanmana creyicoq car jaqirishunqui,dejarïquï eucunanpaq. Tseno quiquineucuptenqa, meqan wauqintsic opanintsicpis librim quedarenqa.16Porqui manam musyanquitsu pani ywauqi juntu cayanqequirecur, tsemajequi salbacunanta.
17Jinantin marcacho creyicoqcuna,noqam queno niyaq: Imanotam Diosacrayäshurniqui tarishorqonqui
tsenollana cacuyë, peru cada uno segunDios yanapayäshonqequinollaportacuyë. 18Sitsun creyicuyanqequi öra*señalashqana cayarqequi, amayarpacachäyëtsu tse señalpaq. O sitsunmana señalacushqa cayarqequi amanaseñalacuyënatsu. 19Porqui Diospaqqamanam presisantsu señalacushqacayanqequi o mana señalacushqacayanqequipis.qanno cawacuyänequillatam. 20Tsemi
nollana quedacuyë. 21Sitsun Diosqayayäshonqequi öra cayarqonquisirwipacoq,quipita ama llaquicuyëtsu; peru sitsunmanana sirwipacoq cayänequipaqpillapis yanapecuyäshunqui, tseqa allimcanqa. 22
qui, Teyta Jesucristu acrayäshushqacayäshuptiqueqa, perecurmi libri cuentaquecayanqui. Tsenolla jina libriquecayaptiqui, Jesucristuqayayäshushqa cayäshuptiqueqa,cananqa Jesucristupa esclabun
paq. 23
tsic. Tsemi libri carpis o esclabu carpis,manana nunacunapa muneninchotsucantsic. 24Tsepenqa, wauqicuna ypanicuna, imanollam cayarqequi TeytaDios qayayäshonqequi öra, tsenollanapeta sirwirnin cawacuyë.
25Solteru caqcuna majayoqcayänanpaq o mana majayoqcayänanpaq caqtaqa Teyta Dios manamyachatsicushqatsu. Tseno captinpis,ancupämar apostolnin canäpaqmarcäcamashqa captinmi niyaq:26-27Que sasa tiempucunacho masmejormi japallaq caqcunaqa japallantäcuyanman. Tseno captinpis, naqanamajayoqna caqcunaqa ama majanpitaraquicatsunnatsu. 28Majäcurpis, manamni ima mana allitatsu rurayanqui.
1 7
312
i 7.36 Waquin Bibliacuna nin shipashllapaq.
nin, mana ni ima mana allitatsu ruran.Imallatam yarpacachärïqa, casacurirbidata pasarcuyänequillatam. Tsemiware warätin mana llaquishqapuriyänequipaq willapäriyaq.
29Wauqicuna panicuna, canan queniyanqaqta cäyiratsiyashqequi:Mananam allapanatsu que patsachocawashun. Tsemi casadu caqcunatawillapäriyaq: majayoq carpis, manamajayoq cuentalla Diosta sirwirnincawacuyänequipaq. 30Llaquishqaquecarpis, cushi cushilla quecayë; ycushiquicho carpis, imeca llaquishqacuentano quecayë. Jina imallatarantirninpis, mana imayoqpis cuentanoquecayë. 31Capoqyoq carpis, manacapoqyoqnolla portacuyë. Porquicapoqyoq queqa que patsallachomiushacärenqa.
32Imano captinpis, willapäriyaq que
llacho puriyänequipaqmi: Warminnaqcaqcunaqa Diosta sirwiyänanllapaqmimas yarpacachäyan. 33Peru warmiyoqcaqcunaqa warminta que patsachoimecawanpis cushitsiyänanllapaqmi masyarparäcuyan. 34Tsemi allapa sasapecunapaq ishqueta sirwiyänan.Tsenollam jina mana qowayoq caqwarmicunapis Diosta sirwiyänanllapaqy cushitsiyänanllapaq yarparäcuyan.
llana, cawenincunacho pellapaqnaimecachopis cayanqa. Peru qowayoq
paqmi y que patsacho imecawanpiscushitsiyänanllapaqmi yarparäcuyan.
35Que llapanta willapäriyaq
nata churartsu. Porqui Diosnintsicmunashqanno cawacuyänequitam
munä; y munä Diosllatana llapanshonqiquicunawan sirwiyänequitam.36Sitsun pipis juc shipashwani
casacuyänanpaq parlashqana cayanqa, ytse shipash casacunan edaninchonacanqa, y tse jobin pensanqa “Queshipashwan mejor casaquicuyäshaqna”nishpa, casacuyätsun. Allim tsenocasaconqan, manam jutsatsu. 37Peru
paq, y peqanta alli tsaräcur jinacasaquita munanqatsu, tsenäqa masallim. 38Tsemi casaquipis alli y manacasaquinaqa jina mas allim.
39Porqui casadu warmeqa qowancawanqanyaqqa,chomi canan; wanuriptinnam si, librinaticrarir munanqan nunawan casaquitapuedin; peru si,man creyicoq nunallawan. 40Quetampensä noqapitaqa mejormi tse biudajapallanllana manana yapapäcushpaquedacunman, mas cushi cushinacawacunanpaq. Tsetaqa niriyaq *SantuEspiritu yanapamarnï cäyïtsimaptinmi.
*Imajincunaman ofresishqaetsapaq willapäqui
8 1
nata qarayanqanmiquicunatamicuyänequipaq omanamicuyänequipaqtapuquiniquicunatam. Noqantsicqa allimmusyantsic tsecunapaq. Peru tsecunatamusyarpis, manamorgullosu quetapuedintsictsu. Antis tse nunacunata cuyarmi,biennincunallapaq imatapis ruranantsic.2
nata galacur caquicayanqui; tseno carqa,manaran rasonpa yacheyoqraqtsu cayanqui.3Peru rasonpa yacheyoq nunaqaDiostamcuyan, y Diospis peta reqinmi.
4Noqantsic musyantsicmi Diosnintsicjucllella canqanta. Jina musyantsicmi
1 7 8
313
tse nunacunalla rurayashqan imajincunamana ima poderyoq que patsachocanqanta. Tsemi tse imajincunataqarayanqan miquicunata micucushqapiso mana micushqapis ni ima imanantsu.5Waquin nunacunam pensayan quepatsachopis y sieluchopis atsca dioscunacanqanta.paqqa can atsca diosnincuna. 6Perunoqantsicpaqqa jucllellam *DiosYayantsic. Tse Diosnintsicllapitamshamun llapan imecapis,pis pemi camamashqantsic pellapaqcanapaq. Jina jucllellam Teyta*Jesucristuntsicpis.tsic llapan imecacunatapis camashqa, yperecurmi noqantsicpis cawantsic.
Wauqintsiccunatarasonpa cuyashun
7Peru waquin wauqintsiccunaqa ypanintsiccunaqa quecunata manaranalleqllaqa cäyiyantsu. Unepitayachacashqa carmi, pensecayan tseimajincuna poderyoq cashqanta. Tsemitse imajincunata qarayashqan miquitamicurcur consensiacunacho “Cananqallutatam rurarerqö” nishpa, quecayan.8Änirpis noqantsicqa allim musyantsictse miquicunata micurpis o manamicurpis mana jutsallaconqantsicta.Micushqapis o mana micushqapisDiospaqqa manam ni ima imanantsu.9-10Tseno captinpis, que niyanqaqtashumaq cäyiyämë: Imajincunapa*altarnincho pishtayanqan etsatamiquicaqta riquecuyäshurniquim,manaraq alli marcäcoq creyicoqcuna“Acu imajincunapa benditantamicurishun” nishpa, munapäcurcurcapas jeqariyanqa; y paqtam tseyacheniquiwan wauqiquita manaalliman qarpurinquiman. 11Tsenam tseyacheniquirecur Jesucristu *cruscho
pis, tsellaraq creyicoq wauqi manaalliman ishquirenqa. 12Tsemi tsemanaraq alli creyicoq mayintsiccunapaconsensiancunata yarpacachätsir pepa y
qui. 13Tsemi noqaqa miqui asuntoqaimepis creyicoq mayintsiccunata manaalliman ishquitsishaqtsu.
Teyta *Jesucristupaqwillapäcoqcunapa derechuncuna
9 1Noqaqa Teytantsic Jesucristutaricashqam cä. Pemi cachamashqa
apostolnin canäpaq; y yachatsiyapteqmi,pewan juc shonqunolla quecayanqui.Tseno quecaptin ¿manacu noqapis libricä imatapis ruracunäpaq! 2Aunquiwaquin nunacuna apostol canqäta manacreyiyämaptinpis, qamcunapaqqarasonpa apostolmi cä. Y Jesucristuwanjucnolla cayanqequim musyatsicunTeyta Jesucristupa apostolnin rasonpacanqäta.
3Waquin wasä rimaqcunatam quenonï: 4Teyta Jesucristupa *profetancayanqärecur, ¿manacu combieninmicutsiyämänequi y uputsiyämänequi?5Noqapis puedïmi creyicoq warmiwanmajäquita;pis, Teyta Jesuspa wauqincunapis yPedrupis warmincunawantaq shumaqpuriyan yanapanacur. 6Tsenoderechücuna quecaptinpis, Bernabewannoqaqa uryecayä quiquïcunaraqtaqbidata pasayänäpaq. 7Masquiyarpäcurcuyë, ¿pi soldadutaq quiquingastacurcuryan patrianta sirwin!¿Pillaqa ubasta enbanu plantantaqubasninta mana micurinanpaq! ¿Pinunallaqa animalta wätantaq enbanu!Siemprim lichinllatapis upun. 8Manamquiquïpa munenïllatatsu yachecatsiyaq,porqui quetaqa Moisespis leyninchoyachatsicorqam. 9Tsemi *Diospapalabranpis queno escribirëcan: “Ama
1 8 9
314
j 9.9 Dt 25.4.
triguta eracho yuntawan jalutsir, tsetoriquita jäquimanquitsu”j nir, yyuntacunapaq preucupäcurtsu manamDiosnintsic tseno mandacun; 10sinoqaDiosnintsicqa noqantsicpaqmipreucupäcun, porqui noqantsicpaqmiDiospa palabranqa tseno escribirëcan.Tsemi muroqpis y cosechaqpis uryayanderechuncunata cosechachochasquiyänanpaq caqta shuyacur.11Noqacunam Diospa palabrantayachatsicurnin, chacracho muroq
teqqa, qamcunam miquiwan yqellewanpis yanapayämänequibidacunata pasayänäpaq. 12Waquin
wanpis yanapecayanqui; noqacunaparanmas derechücunaqa canyanapayämänequipaq.Tseno quecaptinpis, qamcunata mana
afanayänaqpaqmi quiquïcunasasacunata pasayarqö,tupa alli willaquininta cushishqachasquiyänequipaq. 13Qamcunamusyayanquim *templucho Diostasirwirnin, uryaq nunacunapis Diospaqqareta apayanqancunallata micurbidancunata pasayanqanta. Jinamusyayanquim *altarcho Diosta sirweqnunacunapis tse qare etsallata micurcawayanqanta. 14Tsenollam TeytantsicJesucristupis dispunishqa salbasionpaqalli willaquininta willacoqcunataqa tsecreyicoq nunacuna yanapayänanpaqcaqta. 15Peru tseno quecaptinpis,manam nunca “Yanapecalläyämë”niyarqoqtsu; y cananpis manamcartaquecayämü yanapayämänequitamunartsu. ¡Mas allim wanuquicümanmanaraq imatapis mañapäyarniqui!¡quipa yachatsiyarniquim allapa cushicü!
16Noqaqa manam nunacunaalabayämänanta munartsu salbasionpaqalli willaquita yachatsicü, sinoqaobligasionnïta cumplirmi. ¡Allau,noqallä tse obligasionnïta manacumpliptï! 17Sitsun mana obligasionquecaptin yachatsicüman; tsemi si,pagayämänequitaqa munäman; perunoqaqa Dios yachatsicunäpaq
qanta cumplir yachecatsiyaq. 18Ynoqapa pagüqa debaldilla alli willaquitayachatsiyarniqui, allapa cushiconqämi.Tsemi yanapayämänequipaqderechücuna quecaptinpis, mana niimallequicunata mañayaqtsu.
19Mana esclabu carpis,napa esclabun cuentam quecä.
pis Teyta Jesucristumancreyicuyänanpaq yachatsishaq. 20*Israelnunacunam Moises mandacushqanleycunata obligadu cumpliyänan.Noqapis israel nunam cä, perumananam leycunata cumplinäpaqobligadutsu cä. Tseno quecarpis,pecunawan quecarqa, Jesusmancreyicuyänanrecurmi tse *leynincunatacumplicä. 21*Moisespa leynincunatamana musyaq nunacunawanquecarnam, pecunano tse leyta manamusyaqno quecä Teyta Jesucristumanpecunata creyicatsinärecur. Änirpisnoqaqa Jesucristu mandacushqancunatacäsorqa, Diospa leynintapis cäsicämi.22Teyta Jesucristuman mana allapamarcäcoqcunawan quecarnam,nolla quecä. Tsenoqa quecä pecunatamarcäquinincunacho yanapecunäpaqmi.Ojala tseno rurarnin, atscaqtayanapecüman salbaquicuyänanpaq.23Tse niriyanqaqnomi, wauqicuna ypanicuna, rurecä, salbasionpaq alli
1 9
315
k 10.7 Ex 32.6.
willaquita willapäcunärecur.chiri tse creyicoqcunawan Dioschocushicurishaq.
24Qamcuna allim musyayanqui corirllallinacoqcunacho jucllella llallenqanta,y tse llalleqllam premiuta chasquin.Qamcunapis tse corir llallinacoq cuentacayë. 25Tse corir llallinacoq nunacunaqacösam alistacur imapitapis cuidacuyanllallinacoq mayincunata corirllalliyänanpaq, porqui llallirerqapremiutam chasquiyanqa. Si, quepatsacho ushacäreqlla premiutachasquiyänanpaq tselaya alistacuyan,noqantsicnäqa masran alistacushwanmana nunca ushacäcoq premiuntsictachasquinantsicpaq. 26Tsemi noqalläqaalli pensecur tse coreq nuna cuentaewanqäman chänäpaq yarparäquicä, ypelyacho alli ratatseq nuna cuentamquecäpis. 27Tsemi cuerpüta esclabucuentata sujetar muneninta ruracunantamana jaqïtsu. Tseno munenintaruracunanpaq jaqiriptïqa, capas tsecorir gananacoqcunacho perdeq nunacuenta qepacho quedarishaq,conqäta quiquï mana cäsucur.
Ama *imajincunata adorashuntsu
10 1Cuyashqa wauqicuna ypanicuna,
wan arwätsir pushamonqanta, y PucaLamarta pasatsimur yanapanqanta.2Tseno pucutepa y lamarpa pasamurmi,
cuna Moiseswan juc shonqunollaticrariyarqan. 3Tsenollam llapancunataquiquin Diosnintsic micunancunaqararqan. 4Jina yacutapis milagruta
morqan tse yacuta biajincunacho
upuyänanpaq. Tse yacu pashtaq qaqaqacarqan *Jesucristu cuentam. 5Peru tsenoquecaptinpis, atscaqmi awilituntsiccunaDiosnintsicta mana cäsur piñätsiyarqan.Tsemi wanuyarqan tse ewecayanqantsunyaq pampacunacho.
6Tsecuna pasaconqanwanmi
tsic pecunapa mana alli rurenincunatamana ruranapaq. 7
noqa imajincunata adorayanquitsu.Porqui tseno rurayanqanmi *Diospapalabrancho queno escribirëcan: “Tse
cuyarqan. Tsenollam dansacur gosacurcacuyarqan”k nir. 8Jina ama pecunanojucwan jucwan pununacur cacuyëtsu.Tseno jucwan jucwan pununacoq
qan. Tsemi juc junaqlla wanuyarqanishque chunca quima waranqa (23,000),tseno portacoq nunacuna. 9Nï amaTeyta Jesucristuta piñatsiyëtsu, une
tsicta piñatsiyashqannoqa. Tsenoportacuyaptinmi, Diosnintsic biborawancanitsirnin wanutserqan. 10Ni Diospacontran imatapis parlayëtsu, une tiempuawiluntsiccuna Diospa contranparlayashqanno. Tseno contran parlaqnunacunatam Diosnintsic wanutserqanushacätsicoq *anjelninwan.
11Tsecuna pasarqan une tiempu manaalli portacoq awiluntsiccunapa manaalli portaquininta musyarir, mana tsenoportacunantsicpaqmi, y tsecunamescribirëcan Diosnintsicpa palabranchocanan tiempu nunacuna Diosnintsictacäsucurna cawacunantsicpaq. 12Tsenoquecaptin paqtam “Noqaqa manamjutsallacushaqtsu” nicayanquiman.Tseno nicar paqtam quiquiquicunaishquiriyanquiman. 13Llapantsicpaqpis
1 9 10
316
l 10.25 Tse tiempum imajincunapaq sacri cärir etsantana mercaduman apayaq baratullachoranticuyänanpaq. Tsetam pipis mepis rantilläyaq, asta creyicoqcunapis. m 10.26 Sal 24.1;50.12.
coq canqa. Peru Teyta Diosnintsicmanmarcäcushqaqa musyanmi meyaqllaawantanantsicpaq caqta. Tsemitentasion chacaramuptinpis,camäshun imanopapis manaishquinantsicpaq.
14Tsemi, cuyashqa wauqicuna ypanicuna, nunacuna imatapis Diostanoadorayanqan caqcunata amaadorayëtsu. 15Cäyicoq nunacunatamquecunata nicayaq. Tsepenqa queniyanqaq alli canqanta o mana allicanqantapis shumaq tantiyayë.16Masqui yarpäcurcuyë: Diosnintsicta“Grasias” nicurir, Santa Senacho binutauponqantsicmi Teyta Jesucristupa
tsic, y tantata paquirir miconqantsicnamjina Teyta Jesucristupa cuerpunrecurjucnollata ruraramantsic. 17Atscaqmi tsejuc tantallapita micuntsic. Tsenoquecarpis, llapantsicmi Jesucristuwanjucnolla ticrarintsic.
18Masqui *qanwan cäyiratsiyashqequi: PecunamDiosnintsicta qarayanqan animalcunatapishtarir tse *altarcho cancarir micuyan.Tsenopam Diosnintsicta jucnollaadorayan. 19Tseno niriyapteq capaspensacurcuyanqui:nata qarayanqan etsacunaqa waquin
naqa poderyoqchi” nir. ¡Manamtsenotsu! 20
cunaqa tse etsata *supëcunapaq qaraq
tsu. Y manam qamcunaqa supëwan niimata musyeta munayänequitsu.21Masqui yarpäcurcuyë, ¿Allitsuraqcanman supëpa selebrasionnincho carir,
Diospa Santa Senancho tantallantinbinuta micurëcanqantsic? 22Tsenorurarnin, ¿manatsuraq Teytata abusaqcuenta quecashwan! ¿Acasu noqantsicqapepita mas puedeqcu cantsic!
Imatapis alli tantiyecur rurashun23
tsicpaq, peru manam “Librim cä” nir,imatapis llutata ruracushwantsu.Paqtam imapis rurenintsic waquinpaqallitsu quecanman. 24
napaqpis yarpacachäshun, y amaquiquintsicpa biennintsicllaqa imatapisashishuntsu.
25Etsata rantirninpis, ranticoqta manatapupashpa llapanta micuyanqui. Amaconsensiequicunacho “¿Alli etsatatsuraqque micurï?” nir, quecayanquitsu.l26Porqui “Que patsapis y imapis quepatsacho caqcunaqa, Diosnintsiccamashqanllam.”m
27Sitsun Diosnintsicman manacreyicoq nunacuna combidayäshunqui,munarnenqa ewayanqui; peru ewarnin,imatapis sirwiyäshonqequicunata manatapupashpa tranquilu micuyanqui.28Peru sitsun pillapis “Que etsaqaimajincunata qarayashqanmi” nir,willecuyäshunqui, ama micuyanquitsu;paqtam micoqta riquecushurniqui,
quican” nir, pensarinman. 29Änirpismanam qamcunatsu pensayanqui tseetsata micurir jutsallacuriyanqequita;sinoqa jucmi pensecan.
tsu.yanqui “¿Imanirtaq imeca miquitapismicucümantsu, nunacuna llutantayarpäyanqanllapitaqa? 30Llapan
1 10
317
miquitapis Diosmi camashqa petaagradesicur libri micucunäpaq. Tsenoquecaptin, ¿imanirtaq pipispenqapäyämanman?” nishpa. 31Tsemialcabu cashun imata micurpis, upurpis yrurarpis Dios cushicunanpaq caqtayarpacachar rurashun. 32Cuidadujutsaman ishquicatsiyanquiman israelnunacunata, mana israel nunacunata y
cunata. 33Tsemi noqaqa imatapis allitantiyecuryan rurä, y manam rurätsu
taqa. Tseno rurarmi, llapancunasalbaquiculläyänanta munä.
11 1Imanomi noqapis *Jesucristucawanqanno cawaquita tirecä,
tsenolla qamcunapis yachacuyë alliportaquita.
Diosman mañacuna öra costumbricuna
2Siemprish noqatayarparëcayämanqui,cunatapis cäsuquicayanquish. Tsecunatamusyarirmi alabariyaq. 3Jina quetamwillapäriyeniquita munarqö: Diospamandadunchomi Jesucristu quecan.Teyta Jesucristupa mandadunchonamllapan ollqu caqcuna quecayan, y ollqucaqcunapa mandaduncunachonamwarmicuna cayänan. 4Tsemi amaollqucunaqa, Diosta mañacuyänan öra,o willapäcuyänan öra, peqancunatashucupacuyätsuntsu; shucupacorqaJesucristutan desunrayan. 5Peruwarmeqa Diosta mañaconqan örapis ywillapäconqan örapis shucupacunanmi.Mana shucupacorqa, mandaqninqowantam desunrecan, y imecaaqtsantapis rutuquicushqa cuentamquecan. 6Mana shucupaquita munarqarutucutsun aqtsanta; y ruturatsirpenqaquipaq purita mana munarqa,
cuyätsun. 7Peru ollqu caqcunaqa Diospa
cuyänantsu. Porqui Diosmi ollquta
paq. Peru warmitaqa camashqa allirureninwan qowanta cushitsinanpaqmi.8Tsemi Diosnintsic ollqupa costillantajorqurir warmita rurarqan; y manamwarmipitatsu rurarqan ollquta. 9Ymanam Evarecurtsu camarqan Adanta;sinoqa Adanrecurmi camarqan Evata.10Tserecur qowayoq caq llapanpanicuna peqancunata shucupacuyätsunqowancunapa mandaduncunachocayanqanta nunacuna musyayänanpaq.Tseno rurayätsun *anjelcunarecur.11*Dios Yayantsicpaqqa warmipisollquwanran bidata pasan, y ollqupiswarmiwanran bidata pasan. 12TsemiDiosnintsic ollqupita warmita rurashqaquecaptinpis, warmipitaraq ollqu yurin;y Diosnintsic camamashqa cashqam,warmipis ollqupis cantsic.
13Masqui alli yarpäcurcuyë: ¿Allicu
cushpa Diosta mañacunman? 14Ollqutawarmitano aqtsarishqa puricaqtariqueqa allapa melanepaqmi. 15Peru
llanmi cayan. Tseno aqtsancunaqaDiosnintsic qoshqa shucupancunapaqmi.16Peru sitsun pipis que cosascunawanacuerdutsu canqa al n quiquinnachi.Jesucristuman creyicoqcunaqa manam
ricunataqa musyayätsu.
¿Imanotaq cashwanSanta Senata selebrar?
17Wauqicuna panicuna, juctamqamcunawan mana acuerdutsu cä, ytsepitaqa manam felisitayaqpistsu.¿Qamcuna ellucayanqui quejaquita
cur cayänequipaqcu? 18Masqui
1 10 11
318
wiyayämë, quetam willayämashqaqamcunapaq ¿rasonpacu creyicoqcunacada ellucarnin liryacur caquicayanqui?Tseta wiyarnin, öram creyirï, öraqamanam creyirïpistsu. 19¡Achiya ari!
chi, Diospis “¡Que grupum mas alleqa!”nenqa. ¡Añañau! 20¡Claru parlaquichoqatseno raquicashqa quecar Santa Senataupuyanqequeqa y micuyanqequeqa,manam Diospaq allitsu! 21Porqui tseSanta Senata micuyänequi örashwaquinniqueqa punta puntata manaraqwaquinta shuyarishpa micuquicayanqui;
yan.qanyaq upuquicayan. 22Tseno rurarqa,
cunanotsu portaquicayanqui. Ama manacapoqyoq wactsa wauqintsiccunatanunacuna janancho penqaqui rurayëtsu.¡Allau! Tsepa rantenqa wayiquicunachomicucuyë y upucuyë. ¿yanqequipita felisitayänaqtacu qamcunapensayanqui! ¡Tsepitaqa manamfelisitayaqtsu, antis piñämi!
Santa Sena asuntu willapäquicuna(Mateo 26.26–29; Marcos 14.22–25;
Lucas 22.14–20)23Santa Senapaqqa quiquin Teyta
Jesucristum yachatsicorqan, tsellatamnoqapis yachatsiyarniqui willapäriyaq:Traisionashqa canqan paqasmi Jesusllapan *disipuluncunawan senecartantata tsarircur, 24Diosta “Grasias”nicurir paquirerqan. Tsepitanam nerqan:“Queqa noqapa cuerpümi.paqrecurmi entregashqa canqa. Tsemiqueno imepis rurayanqui, noqatayarpäyämarnï” nir. 25Tsenollam jinasenacuriyaptinna, binuwan quecaqcopata tsarircur, queno nerqan: “Quecopacho quecaq binoqa yawarnïmi; ytse yawarnïwanmi Dios mushoq
*contratuta patsacäratsin nunacunawan.Tserecur upurnin, noqatayarpäyämanqui” nir.
26Tseno cada Santa Senata rurarnin,tantata micurninmi y binuta upurninmi,
crecur wanonqanta, asta pecutimonqanyaq.
Quenomi Santa Senataqa ruranantsic
27Tsemi pipis mana presisaqpaq
corqa, y binuta upucurcorqa, TeytaJesucristupa wanininta mana caqpaqchurariyan. 28Tsemi llapequicuna
qequita cuentata qocuyë manaraq SantaSenacho tantata micur y binuta upur.29Porqui sitsun presisaqpaq mana
cuyanqui,cuna castiguta ashiriyanqui. Porqui tsemicuriyanqequi y upuriyanqequeqaTeyta Jesucristupa cuerpunmi quecan.30Tserecurmi qamcunacho atscaqqeshyecayan, mal semblanti quecayan,
nam. 31
nantsic imano cawecashqantsictapisDios mana castigamänantsicpaq.32Änirpis,mantsic mana alli rurenintsiccunapita
wan iwal condenadu manacanantsicpaqmi.
33Tsemi, cuyashqa wauqicuna ypanicuna,paq ellucarnenqa, shuyanaquicur juntujuntu shumaq iwal micuyanqui. 34Sitsunmeqequicunapis pacha waqeta manaawantayanquitsu,nacho cösa micucurcur, Santa Senamanewayanqui. Tsenopaqa manam Dioscastigayäshunquitsu.
1 11
319
nataqa shamurninnam quiquïareglashaq.
Creyicoqcunata *Santu Espiritu yachenincuna qon imatapis
rurayänanpaq
12 1Wauquicuna y panicuna,
tsicpaq Santu Espiritu cada unutayachenintsic qomanqatsictamwillapäriyeniquita munä.
2Qamcuna allipam musyayanquipuntata manaraq Diosman marcäcur,mana imapaqpis sirweq *imajincunataupa cuenta qatiräcuyanqequita. 3Tsemicanan queta willayaq qamcuna allipamusyayänequipaq: Santu Espirituwanquecaq nunaqa, manam nunca*Jesucristupa contran parlantsu. AntisSantu Espirituwan quecaq nunaqa“Jesucristoqa, ¡Diosnintsicmi!” ninmi.
4Santu Espiritullam cada nunatayachenintsic qomantsic, segun tseyachenintsicmanno Diosnintsictasirwinantsicpaq. 5
wan Jesucristuntsicta sirwinantsicpaqmiSantu Espiritu yanapamantsic, peru jucDiosllatam sirwintsic. 6
tam rureta yachantsic Diosnintsicyanapamashqa; peru llapantsictapisDiosnintsicllam yanapamantsic, tseyachenintsicwan peta sirwinantsicpaq.7Santu Espiritum tuqui yachenintsiccada unuta qomantsic creyicoq purayanapanacunantsicpaq. 8SantuEspiritum waquin wauqintsiccunatayachenin qon shumaq tantiyecurwaquinta tantiyatsinanpaq, y waquinwauqintsiccunatanam cösa yacheninqon waquin caqcunatana alli shumaqyachatsiyänanpaq. 9Waquincunatanam
tuman mas marcäcoq cayänanpaq, y
nata cachacätsiyänanpaq. 10
natanam poderta qon milagrucunatarurayänanpaq, y waquincunatanamcäyiquinincuna qon Dios yarpanqantamusyatsicuyänanpaq.nam cäyiquinincuna qon Diospita ollutancunata pipis parlecanqantamusyarinanpaq. Waquincunatanam
cho parlananpaq, y waquincunatanamyachenincuna qon mana cäyipaqidiomacunata: “Queqa queno ninanmi”nir, creyicoq mayintsiccunatacäyitsinanpaq. 11
tam yachenincuna qon segun quiquinjapallan Santu Espiritumunanqanmanno.
Teyta Jesucristuman creyicoqcunaqa imeca juc
nunanollam canantsic12Imanomi cuerpuntsiccho llapan
partintsicpis jucnolla quecan, tsenollamcreyicoqcunapis Teyta Jesucristuwanjucnolla cantsic. 13Tsenollam llapantsicisrael caq nunapis y mana israel caqnunapis,pis, Santu Espirituwan bautisacorqontsicjucnolla canantsicpaq; y llapantsicmi tseSantu Espiritullata probarerqontsic.
14Cuerpuntsiccho llapannintsicquecaptinpis, cuerpuntsicqa jucllellam.15Sitsun chaqui ninman “Noqaqamanam maquitsu cä. Tsemi manacuerpupatsu cä” nishpa; tseno nirpis,cuerpuchomi quecanqa. 16Sitsun rinripisninman “Noqaqa manam nawitsu cä.Tsemi mana cuerpupatsu cä” nishpa;tseno nirpis, siemprim cuerpuchoquecanqa. 17Sitsun cuerpuntsicchonawintsiclla canman, ¿imantsicwanraqwiyashwan? Jina cuerpuntsicchorinrintsiclla captenqa, ¿imantsicwanraqimallatapis musquishwan? 18
tsicqa cuerpuntsicta camarnin,llapannintsicta churashqa cäbeq
1 11 12
320
sitiunmanmi, tsecho cada cualfunsiunayänanpaq. 19Sitsun rinrintsiclla,o senqantsiclla, o nawintsicllacapamashwan, manam cuerpuntsiccompletutsu canman. 20
tsiccho llapannintsic quecapamashqapiscuerpuntsicqa jucllella.
21Manam nawintsic maquintsicta“Manam nesitaqtsu” nita puedintsu. Nïpeqantsicpis manam chaquintsicta“Nesitaqtsu” nita puedintsu. 22Antis quecuerpuntsiccho imantsicpis masdelicadu caqcunatam,tsic. 23Masqui yarpäcurcuyë:
qantsic caq partintsiccunatam, masqaestimar ropacunawan tsapantsic ypenqenintsiccunatanäqa masranestimantsic. 24Peru waquin caqpartintsiccunataqa mana penqepartintsic captinmi, mana allapaqaestimantsicnatsu, porqui Diosnintsicmipermitishqa mana allapa presisaqpaqchuranqantsic caq partintsiccuna masestimashqa cananpaq. 25Tsenopamcuerpuntsiccho llapan imantsiccunapischuracashqa jucnolla carnin, jucninjucnin shumaq yanapanacurcayänanpaq. 26Tsemi cuerpuntsicchoimantsicpis nanaptenqa, waquin caqpartintsiccunapis nanatsicuyan. Ywaquin caq partintsiccuna yamecaptinnam,napis jina yame cayan.
27
pis atscaq quecarpis, pepa cuerpunpapartincuna cuentam cantsic. 28Diosmidispunishqa cada creyicoqcunajuclayata juclayata rurayänanpaq.Tsemi cayan apostolcuna, *profetacuna,yachatsicoqcuna, milagrucunataruraqcuna,cuna, wactsacunata yanapaqcuna,dirijenticuna y juc idiomacunataparlaqcuna. 29Y manam llapantsu
apostol cayan; manam llapantsu profetacayan; manam llapantsu yachatsicoqmayestru cayan; manam llapantsumilagrucunata ruraq cayan. 30Manamllapantsu qeshyaqcunata cachacätseqcayan; manam llapantsu mana cäyipaqcaq idiomacunata parlayan; ni manam
nata cäyitsicuyan. 31Tserecur Diostamañacuyë peta sirwiyänequipaq masallin caqta qoyäshunequipaq. Perucananmi yacharatsiyashqequirurayänequipaq mas allin caqta.
Cuyaquipaq willapäquicuna
13 1
nata parleta yacharninpis o*anjelcunapa idiomancunata parletayacharninpis, nuna mayïta manacuyarqa,llam quecä. 2
qantapis willacüman; y noqallana pepapensashqanta y yacheninta musyaqcäman; y Diosman allapa marcäcur,jircata witicunanpaqpis mandaptïcäsuramanman, peru nuna mayita manacuyarqa, manam ni imapaqpis sirwïtsu.3
nata raquicüman, y que etsätapiscayëcüman, peru nuna mayïta manacuyaptïqa, manam ni imapaq sirwïtsu.
4Nuna mayinta cuyaqqa imatarurayaptinpis, awantanqam,qam, manam chiquenqatsu, ni nicachaqusharishqa purenqatsu, ni nuna tucoqcanqatsu. 5Nuna mayinta cuyaqqamanam lluta shiminpaqa qayapanqatsu,ni imatapis manam quiquinllapaqqaashenqatsu, ni piñashqa purenqatsu, niofendenqantapis yarparanqatsu. 6Nunamayinta cuyaqqa manam llutarurecunapita cushenqatsu, antis allirurecunapitam cushiconqa. 7Nunamayinta cuyaqqa sufritsiptinpisawantanqam, y manam marcäquinin
1 12 13
321
pepita ushacanqatsu, con aconqam, ypasensiaconqam.
8Ime eque carpis, allapa yachaq queqaushacärenqam, Dios rebelashqanta
tsu, y mana cäyipaq idiomacunatapismananam parlayanqanatsu; perucuyaqueqa manam ushacanqatsu,parasiemprim quecanqa. 9Porqui que
qanta willamaqnintsiccunaqa manaranllapantatsu cäyitsimantsic. 10Juisiujunaqchomi si, Teyta Diosnintsicmanaraq alli cäyenqantsiccunatallapanta cäyiratsimäshun.
11Noqam wamra car parlaq cä, yarpaqcä, y cäyeq cä wamranolla; perucananqa manam wamrapanonatsuyarpenïcuna. 12Cananqa macwaespejucho qaqllantsicta ricacoqcuentallaran quecantsic,tsic llapanta cäyitsimanqantsic junaqmisiqa peta cara cara riquecushun.
craqtsu; peru tse junaqmi siqa
tsicno, noqantsicpis peta reqirishun.13Cananqa marcäcurllam, shuyacurllamy cuyanacurllam quecantsic; peru tsequimanpitapis mas presisaqqacuyaquimi.
Juclaya idiomacuna y profesiacuna
14 1Wauqicuna panicuna,naqa imecanopapis tïrayë
cuyanacur cawaquita. Y imanopa Diostasirwiyänequipaq yacheniquicunaqoyäshunequipaq mañacuyë. Masqatïrecuyë Dios yarpashqanta
paq. 2Mana cäyiyanqan idiomachoparlaqqa manam nunacunapaqtsuparlan, sinoqa Diospaqmi. Tseminunacuna cäyiyantsu, *Santu Espiritumana cäyipaq caqcunata parlatsiyaptin.
3Peru nunacuna cäyiyanqan idiomachoDiospa yarpeninta willacuyaptiquim,siqa llapantapis cäyiyäshunqui. Tsemillapan wiyaqcuna cushicur shumaqyachacuyanqa. 4Mana cäyiyanqanparlecunapa parlaparqa quiquinllatamyanapan. Peru nunacuna cäyiyanqanidiomancunapa willapäyaptinmi, siqa
tsicpa munenincho cawayänanpaq.5
cho parlanqantsic allim canman. Perumas alleqa nunacuna cäyiyanqanidiomacunacho Diospa yarpenintaparlapashqam. Mana cäyiyanqanparlecho willacuyaptiqueqa,napa parlenincunaman ticratsiyätsun.Tseno cäyitseq captenqa,paq allim canman juc parlecunachopiswillacuyaptiqui. 6Creyicoq mayicuna,shumaq cäyicuyë. Qamcunamanwatucaqniquicuna shamur manacäyiyanqequi idiomacho parlaptï,¿imataraq cäyiyanquiman? Peruquiquiquicunapa idiomequicunachoparlaptïmi,qanta carpis, mushoq yachaquita carpis,o ima rebelasionta carpis, paqwepacäyiriyanqui.
7Sitsun ima instrumentucunapisiwallla waqayanman, ¿imanoparaqmusyashwan autapis y arpapis juclayawaqayanqanta! 8Tsenomi gueramansoldaducuna ewar cornetata llutallatocacuyaptenqa,mantsu pelyamanna yecuyänanpaq.9
cho mana cäyiyanqan idiomachowillacuyaptiqueqa, mana cäyir imatapisyachacuyanqatsu,paqmi parlaquicayanqui. 10
natam parlayan.
yanmi. 11Noqapaqpis mana cäyenqä
1 13 14
322
n 14.21 Is 28.11-12.
idiomacho pipis parlapämaptenqa,estranjerunomi canqa noqapaq. 12Tsenoquecaptin, Diospita yachecunata allapamunarnenqa, creyicoq mayiquicunapaqmas probechoso caqllata acrayanqui.
13Tsemi nunacuna mana cäyiyanqanidiomacho willacorqa, Diosmanmañacuyë tse parlapäyanqequicunata
paq. 14Noqapis tse idiomachomañacorqa, manam cäyëtsu imatanicanqätapis aunqui espiritüpa bienninquecaptinpis. 15Tseno captenqa, manamespiritüpa idiomanllachotsumañacushaq, sinoqa quiquï cäyenqä
shaqmi.llachotsu cantacushaq; sinoqa cäyenqäidiomachopis cantacushaqmi. 16
napis nunacuna mana cäyiyanqanidiomallacho Diosta alabayaptiqueqa,waquin nunacuna qamcunawan quecarmana cäyiyäshurniqui, manamqamcunawan iwal Diosta alabetapuediyanqatsu. 17Pasepa cushicurraqDiosta alabayaptiquipis, pecunataqamanam imacho yanapayanqatsu.18Qamcunapitapis masmi noqaqatuquilaya idiomacunata parlä. TsepitamDiosta “Grasias” nicü. 19Imanocaptinpis, Teyta *Jesucristumancreyicoqcunacho quecarqa, manacäyiyanqan idiomacho atscataparlanäpaq caqcunapa rantinmi, jucishquellatapis parlarï cäyiyanqanidiomacho alli yachatsinäpaq.
20Wauquicuna panicuna, inosentiwamracunano carninpis,nanollaqa pensayëtsu,cunawan alli pensayë. 21*Diospapalabranmi queno nin: “*
cunacho parlapäshaq. Tseno captinpis,
manam cäsuyämanqatsu”n nir. 22Tseescribiranqannollam mana cäyiyanqan
qui,yanqa; peru creyicoqcunaqa manam.
qanmi siqa creyicoqcunatamarcäquinincunacho mas patsacätsenqaperu mana creyicoqcunataqa manam.23Sitsun llapequi creyicoqcuna
yanqui, y tseman mana creyicoq nunayecaramutsun, manatsuraq tse nuna
quita. 24Peru sitsun Dios yarpashqantaparlecayanqui, tsemi si, cuentaqocurenqa jutsasapa canqanta.25Tsenam Teyta Diosta adorarnin,qonquriquicur shonquncho imapis manaalli pacaraqcunata cuentata qocurenqa,
cho quecanqanta.
Ellucayanqancho creyicoqcuna imanopis portacuyänanpaq
cäyitsiquicuna26Wauquicuna y panicuna,
qequicunacho waquinniquicuna shumaqcantacuyanqui,cuyanqui, y waquinniquina Diospayarpenincunata shumaq willacuyanqui.Y mana cäyiyanqan idiomacho waquinparlayaptinna, jucna cäyiyanqanidiomacho cäyitsiyätsun. Llapanpisallilla catsun marcäquiniquicunacho allipatsacashqa cayänequipaq. 27Manacäyiyanqan parlecunacho parlarqa, jucishcaq wauqicunalla jucllellapayanparlayätsun. Y nïcur juc wauqina tseparlayanqancunataqa tumatsitsun
paq. 28Tsecho pillapis tse parlecayanqan
1 14
323
mana cäyipaq idiomata parlayanqantamana tumatseq captenqa, mejorcreyicoqcuna ellucayanqanchoupällacuyätsun, y quiquinllapaq yDiosllapaq shonquncunallachoparlatsun. 29
nacho Diospa *profetancuna jucishcaqlla willacuyätsun. Nicurjuccunana cösa alcabayätsun tsewillacuyanqan alli o mana allicashqanta. 30Juccunatapis Diosnintsicwillacamunanpaq cäyitsiptenqa,parlecamoq caqqa upälläcutsun juccaqna parlamunanpaq. 31Tsenopamjucllellapayan parlayäptenqa, creyicoqmayincuna yachacur callpacuyanqa.32Diospa profetanqa musyananmi imeöra parlananta y ime öra wiyaränanta.33Diosqa manam munantsu latatepalatatar bullacuyänanta.Pëqa munan creyicoqcuna shumaq
ordenadu imatapis ruranantsictam.34Warmicunaqa inglisiacho quecarshumaq wiyaräyätsun;tsu, y *ley nenqanta cäsucur, amamandacoq tucur quecayätsuntsu. 35Yimatapis musyeta munarqa,man cutïcur qowancunata tapucuyätsun.
cho bullayanqan. 36¿tacu Diospa willaquinin yarqamushqa, oqamcunallapaqcu cashqa tse willaqui!
37Rasonpa profeta carqa o SantuEspiritu yanapayäshuptiqui yachaqcayanqequita pensarqa, cuentataqocuyanquimanmi que cartacho
lla canqanta. 38Que cartachonimonqäcunata pipis manachasquïcuptenqa, peta ama cäsupäyëtsu.
39Cuyë wauqicuna panicuna, Diospa
pis;tinpis, ama michäyëtsu. 40
pis shumaq ordenadu rurayanqui.
Pablu yachatsicun *Jesucristuwanurir cawarimonqanta
15 1Wauqicuna y panicuna,yachatsiyashqaqcunata
yarparëcayänequitam canan noqa munä.Tse yachatsiyashqaq alli willaquimancreyicurmi marcäcuyarqequi. 2Tseminiyaq: Sitsun que alli willaquicho allirmi creyicur siguiyanqui salbacuyanquim, peru sitsun tse creyicuyanqequitaqonqaquicur qepaman cuticuyanqui,embanum canqa tse creyicuyanqequipis.
3*Diospa palabranmi willaquicanllapan nunacunapa jutsancunarecurTeyta Jesucristu wanunanpaq canqanta.Tsetam noqa yachacorqö y tsellatam
qoq. 4Jesucristutam wanuriptinpampariyarqan, peru quima junaqllatamcawariramorqan. Tseno cananpaqcaqtapis jina Diospa palabranchomiwillaquican. 5Cawarimurmi puntatayuriporqan apostolnin Pedruta.nam chunca ishque (12)nata yuripïcorqan. 6Tsepitanam juccutichona yuripïcorqan pitsqa pachaqcreyicoq mayintsiccunatana, y tseyuriponqanta ricaqcuna atscaqrancawecayan; waquinllaran wanuyashqa.7Tsepitapis jina yuriporqanranSantiaguta; jina yapepis yuriporqanranllapan apostolnincunata.
8Tsepitanam llapanpita ultimuntananoqallätana yuripicamarqan. Tseminoqalläqa callä imeca manaraqtiempuncho yuricushqa wamracuentanollana. 9Noqalläqa llapanapostolcunapitapis mana presisaqllamcallä. Asta penqacullämi “Apostolmi cä”nitapis. Porqui sufritsirninmi,
cunatapis. 10Peru imano ecanollapisquecä Diosnintsicpa alli queninrecurmi.Y tse alli quenenqa manam embanutsu
1 14 15
324
o 15.27 Sal 8.6.
cashqa.pis masmi willapäcur uryecä, y tsenowillapäcur uryanäpaqpis quiquinDiosmi alli queninwan yanapecaman,porqui quiquïllapitaqa manam imaruretapis puedïmantsu. 11Manam ni imaimanantsu noqa mas willapäcur uryaptïo pecuna willapäcur mas uryayaptinpis.Tse willaquimanmi llapequicunacreyicuyarqonqui.
Wanushqacunaqa cawariyämonqam
12
qantam noqacuna yachatsiyarqaq;tsemanmi qamcuna creyicuyarqequi.Canannash waquinniquicuna “¿pam nuna wanurir cawarimushwan!”nir, puriquicayanqui. 13Tseno wanurircawarimi mana captenqa manachi TeytaJesucristupis cawarimushqatsu. 14Teyta
tenqa, embanuchi noqacunapis pepaqwillapäcur puriyä y embanuchiqamcunapis peman creyicuyarqonqui.15Tseno nunacuna mana cawariyämunanquecaptenqa, uli yachatsicoqchi cayä. Y
mushqa quecaptinchi,qam” niyä. 16Y wanushqacuna manacawariyämunan captenqa Jesucristupisjaucachi wanushqa pamparäquican. 17YJesucristu mana cawarimushqa captenqajutsasapallachi caquicantsic y ardechi“Jutsärecurmi Jesucristu wanurircawarimushqa” nir,tsic. 18Teyta Jesucristuman creyiquicarwanushqacunapis,chi parasiempri *sepulturamaneucuyashqa. 19Que patsallacho TeytaJesucristuman marcäquinintsic captenqa,mana creyicoq caqcunapitapis masancupëpaqchi cantsic.
20
paq Teyta Jesucristoqa cawarimushqam,y llapanpa puntantam cawarimushqa.Tsemi creyintsic llapan nunacunapiswanurir cawariyämunanta. 21DiostaAdan mana cäsonqanrecurmi Diosnintsicpermitïcorqan llapan nunacunawanuyänanpaq. Y canannam TeytaJesucristu cawarimonqanrecurpermitïcushqa noqantsicpis wanurircawarimunapaq. 22Tsemi awiluntsicAdanpa jutsanrecur wanuntsic, y TeytaJesucristurecurnam wiñepa cawanapaqcawarimushun. 23Peru cawarimushonqaDiosnintsic dispunishqanmannomi:Teyta Jesucristum puntatacawarimushqa,
monqa. 24Tseno cawariratsimurnam,*cunata castiguman jitarconqa.nam imecatapis *man entreganqa. 25Teyta Jesucristuran
nata sitiunman churanqanyaq. 26
nam permitïconqa por ultimu wanïpismanana cananpaq. 27Diosmi tsurinJesucristupa munenincho llapanimecacunapis cayänanpaqpermitïcushqa. Tseno permiticarpis,quiquin Diosqa manam Jesucristupamuneninchotsu quecan. Tseno cananpaq
can.o 28Tsemi Jesucristupa muneninmanDios llapan imecatapis churashqa captin,Jesucristu llapanta Diospa muneninmanchuranqa.tupis tsurin carnin,man churacärenqa. Tsenam Diosllanallapanpa mandacoqnin canqa.
29Waquin creyicoq mayintsiccunambautisacuyan manaraq bautisacushpa
1 15
325
p 15.32 Is 22.13. q 15.45 Gn 2.7. r 15.45 Jesucristunam.
wanushqa amiguncunapaq, peruwanushqacuna cawariyämunanta manacreyicarqa, ¿imapaqtaq tseno rurayan!30Noqacunam ime örapis resguchoquecayä. 31
man marcäcuyaptiqui, allapacushicunqäta. Y wanurinä captinpis,tseno rurar siguishaqmi. 32Cawarimimana quecaptenqa, ¿imanirtaq Efesomarcachopis lisu nunacunawanutsiyämänan quecaptin, yachatsicursiguerqö? ¡Tsepenqa que bidallachocawana captenqa,shun y upucushun, ware warätinmiwanucushun!”p
33Nunacuna niyashqannopis “Manaalli amigucunaqa,shunqui.” Tsemi paqtataq tsenoparlaqcuna pantatsiyäshunquiman.34Diosta mana reqeq nunacunanoqaama portacuyëtsu, antis shumaqjuisyiquicunawan cacuyë. Tsenoniyapteq ¿manacu penqacuyanqui?
Wanushqacuna rasonpa cawariyämunan
35Capas waquin nunacuna pensayan:¿imanonash nuna wanurir,monqa, y ima tullullanwannashshärimunman? —nir. 36Ama upacayëtsu; masqui yarpäcurcuyë. Imaplantapatapis muruntaran muruntsic.Tsepitaran juc mushoq planta yarqamuny muroqa ushacärinmi. 37Manammuruntsicqa plantapa yurantatsu,sinoqa murutaran triguta carpis, o imamuruta carpis muruntsic. 38Tsepitanamquiquin Diosnintsic tse murutajeqatsimun, y cada murupa yuranimanopis cananpaq muneninmannopermitin. 39Manam imacunapapiscuerpuncuna cayan iwalllatsu.napa cuerpuncunaqa juclayam.
cunapa cuerpuncunaqa jina juclayam.Pishqucunapapis y pescaducunapapisjina juclayam. 40Sielucho caqcunaqajuclayam cayan. Tsenollan jina quepatsacho caqcunapis juclaya cantsic.
cunaqa juclayam. Tsenollam jina quepatsacho shumaq quenintsicpis juclaya.41Intipa chipapënin manam quillapa niqoyllurcunapa chipapëninwaniwalantsu, ni qoyllurcunapis manamiwalllaqa chipapäyantsu. 42Tsecuentanollam wanuyashqanpitacawarimoqcunawan canqa: Nunapacuerponqa pampariyaptin, ismurushacärinmi; peru wanushqanpitacawarimoqcunaqa mananamushacäyanqanatsu. 43Wanurerqamelanepaqmi ticrarishun, perucawariramorqa allapa shumaqllallanmiquecashun. Que wanucoqlla etsantsicqadebilmi, peru cawariramorqa manamdebilnatsu canqa. 44Que cuerpuntsicqawanucushqa ismur ushacaqllam. Perucawariramorqa juclaya cuerpuyoqnamcashun sielucho cawanantsicpaq. Quepatsacho quecarqa,yoqllam quecantsic; y sieluchoquecarqa,nam cashun.
45Diospa palabranmi quenoescribirëcan: “Punta caq Adanmicaweninta Diospita chasquerqan”;q peruqepa caq Adanqar nunata wiñepamcawatsin. 46Puntataqa que patsachoquecar, que cuerpuntsic ushacaqllam.Peru cawariramushqaqa, manamushacanqanatsu. 47Awiluntsic Adanqaallpallapita rurashqa carninmi, quepatsallapita carqan;toqa sielupitam shamushqa. 48Llapanque patsacho nunacunaqa Adanpacuerpunno allpapita rurashqallam cayan;
1 15
326
s 15.54 Is 25.8. t 15.55 Os 13.14.
y llapan sielucho caqcunaqa sielupitashamushqa Jesucristunomi manaushacaq cuerpuyoq cayanqa. 49Imanomi
tsic; tsenollam ime öra carpis, sielupitashamushqa Jesucristu yupe quecashun.50Wauqicuna y panicuna, masquiwiyaräyämë: Allpapita rurashqacuerpuntsicwanqa manam Diospamandaquininman yequita puedintsictsu,ni ushacaqlla cuerpuntsicwanqa manamwiñe caweman yequita puedintsictsu.
51Peru pipis mana musyayanqantamjucta willariyeniquita munä: Manamllapantsictsu wanushun, peru wanushqacaqcunapis o cawecaqcunapis, juclayacuerpuyoqnam ticrarishun. 52Tsenojuclaya cuerpuyoqqa ticrarishun ultimutrompeta waqecamonqan öram. Tsenojuclaya caweyoqqa ticrarishun illaqpitajuclla mana mäquillatam. Tsenotrompeta waqecamonqan öram llapanwanushqacuna cawarirayämonqa,manana mas wanuyänanpaq, y cawecaqcaqcunanam juclaya cuerpuyoqnaticrariyanqa, manana maswanuyänanpaq. 53Tsemi queushacäcoqlla cuerpuntsic mananaushacäcoqna ticrarenqa,lla etsantsicmi manana mas wanucoqjuclaya cuerpumanna ticrarenqa.54Tsenam que ushacäreqlla cuerpuntsicmanana mas ushacaq ticrariptin, y quewanucoqlla cuerpuntsic manana maswanucoq ticrariptin, Diospa palabranqueno escribirëcanqan cumplicärenqa:“Wanita Diosnintsic parasiempriushacäratsin”s 55“¡Mä cananwan wanï,nunacunata wanutsï! ¡Mä cananwansepultura wanushqacunata oqllaräquï!”t
nenqan.56Jutsancunarecurmi nunacunaqawanita allapa mantsayan. Y *Moises
escribishqan leychopis yachatsimantsicjutsantsicpita parasiempri wanunapaqcashqantam. 57Peru tseno quecashqam,
tsic perdonamänantsicpaq. ¡TsepitaDiosnintsicta allapa agradesiquicushun!58Tsemi, cuyashqa wauqicuna ypanicuna, tsecunata yarpäcurcur,Jesucristuman alli creyicur y marcäcurpepaq mas y mas uryashun, y musyayë¡yo Jesucristupaq uryanqantsicqamanam embanutsu canqa!
Creyicoqcunapaq ofrendata elluyänanpaq Pablu mandan
16 1Jerusalen marcacho Teyta*
paq ofrendata elluyänequipaq caqtaqa“Elluyë Galacia probinsiacho quecarwauqintsiccunata” mandanqänolla.2Pecunata mandarmi queno nerqä:“Uryapucur ganayanqequimanno cada
quicuna” nir. Qamcunapis tsenorurayanqui noqa chäramuptï listullatanaentregayämänequipaq. 3
qui ofrendata Jerusalenman apar
tsiccunata.nam, quiquï juc cartata rurashaq tsecartawan Jerusalencho creyicoqcunashumaq chasquiyänanpaq. 4Noqapispuederqa, pecunawanmi jeqarishaq.
Juc marcacunapapis ewananpaq Pablu yarpanqan
5
nia probinsiaparaqmi tumamushaq.6Itsapis qamcunawan tamya tiempupasanqanyaqraq cashun. Tsepitaranwaquin marcacunamanqa ewashaqqamcuna despachayämaptiqui. 7
naman watucaqniquicuna ratullaqa
1 15 16
327
manam shamita munätsu.tenqa, uneraqmi täcurishun. 8Peru queEfeso marcachoqa camushaq *tes estayaqran. 9Porqui atscaqchiquiyämaptinpis, Teyta Diosmi puncuquichaq cuenta yanapecaman mechotsechopis nunacunata willapänäpaq.
10Wauqintsic Timoteupis noqanollamTeyta Diospa willaquininta willacurpurin. Pe qamcunaman chämuptin
paq. 11Peta ama meqequipis musyaqtupäyanquitsu “Que jobin ¿imataraqmusyanman!” nir. Antis shumaqchasquiyanqui noqacunaman cushishqacutimunanpaq. Pe chämunantaqaquecho creyicoq wauqicunawanmishuyaquicayä.
12Qamcunata watucayäshoqniquicunashayämuptinmi, Apolutapis allaparogarqä pepis shamunanpaq. Tsenoroguecaptïpis, manam munarqontsu.Peru imecarpis shamonqam.
Pablu cartancho despidicun13Imeca mana allicunapita alcabu
cayë. Diosnintsicman marcäcur imepiscawacuyë. Ollqu ollqu shumaqportacuyë, ima eca captinpis callpatatsariyë. 14Piwan mewanpis cuyanacurshumaq cawacuyë.
15Creyicoq mayicuna, qamcunamusyayanquim Acaya probinsiachowauqintsic Estefanas castancunawan
puntata Teyta Jesucristutachasquïcuyanqanta. Pecunaqa TeytaJesucristuman creyicoq wauqicunataimecachopis yanapecayanmi. 16Petaqaqamcuna cäsuyänequim.coqcunataqa imecachopis yanaparmicäsuyänequi.
17Estefanas, Fortunato y Acaicoqamcunapita chëcamur rantiquicunayanapayämaptin allapam cushicorqö.18
llam shonqütapis cushitsimur masraqcallpata qomashqa. Pecunataqaqamcuna respetuwanmi ricayänequi.
19Que Asia probinsiacho TeytaJesucristuman creyicoq wauqicunapissaludustam qamcunapaqapatsicayämun. Tsenomi Aquilapiswarmin Priscapis y wayinman ellucayaqcreyicoqcunapis qamcunapaq saludustaapatsicayämun. 20Tsenolla chasquïcuyëwaquin wauqicunapa saluduncunatapis.Y quiquiquicunapis shumaqwaqupänacur saludanaquicuyë.
21Wauqicuna panicuna, que cartata
taqa quiquïmi escribimü.22Pipis Teyta Jesucristuta mana cuyaq
caqqa condenadu catsun. ¡TeytaJesucristu cuticallämï!
23Teyta Jesucristu alli queninwanyanapecuyäshï. 24Jesucristullamancreyicoq carmi,cunata saludecuyaq. .
1 16
328
Pablupa saludaquinin
1 1
cur, Teyta *Jesucristupa apostolnincä. Tsemi wauqintsic Timoteuwan quecartata escribiyämü, Corinto puebluchoy Acaya probinsiacho Diosman creyicoqwauqicuna y panicuna.a 2*DiosYayantsic y Teyta Jesucristuntsic alliqueninwan yanapecuyäshï shumaqpasaquicho cawacuyänequipaq.
Ima sufrimientucunachopis Diosnintsicmi shoqamantsic
3Alabecushun Jesucristupa PapäninDios Yayantsicta, porqui pëqa allapa
ancupäcoq Papämi y shoqacoq Diosmi.4
tsiccunacho, tsenolla noqantsicpis
tuncunacho. 5Sitsun Teyta Jesucristurecurnacaquicunata pasashun;toqa masmi shoqamäshun. 6Noqacunaqasufricayä callpatsashqa y salbacushqacayänequipaqmi. Sitsun Diosnintsiccallpata qoyämanqa,tapis callpata qoyäshunqui noqacunasufricayanqäno sufrirpis, pasensiacur allirmi tsaracuyänequipaq. 7Qamcunapitanoqacuna allapam marcäcuyä, porquinoqacunano sufricayanqequipitamDiosnintsic shoqayäshunqui.
2 CORINTIOSCorinto marcacho creyicoqcunaman
apostol Pablu ishque caq cartaconqan
Que cartataqa Pablu apatserqan, Corintomarcachowaquin creyicoqcuna Pablupa contransharcucurcushqa cayaptinmi. Tseno contranqa sharcushqa cayarqan, jucmarcacunapitamana alli yachatsicoqcuna chëcur, ‘Pabloqamanam apostoltsu” nir, willapäyaptinmi.Tsemi Pablu ewarqan imano quecayanqantapis musyananpaq, peru quejaquita
tarirmi, ras cuticorqan. Tseno cutirirmi, shonqunchoqa tse creyicoqcunapaq allapallaquerqan. Tsemi shonqun mana nïcuptin juc cartata allapa waqariryan escribircurTitutawan apatserqan (2 Cor 2.4, 7.8).Titu cutirirnam, alli novedatana willacurerqan (7.6-7). Tsemi cushicur que
cartata Pablu apatserqan, tseta leyirïcur tse apostol Pablupa contranyachatsicoqcunata sitiunman churayänanpaq (2.5-10), y Pabluta rasonpaapostoltano reconosiyänanpaq. Tsetam chunca, chunca noti carqan.Jinawillaparqanmi Jerusalencho creyicoqcunapaq ofrendata ellurëcayänanpaqpis (8.1, 9.15).
a 1.1 Hch 18.1.
329
b 1.8 1 Co 15.32. c 1.16 Hch 19.21. d 1.19 Hch 18.5. e 1.22 Ef 1.13.
8Wauqicuna y panicuna,cho quecarnin, allapa sufriyanqätamusyayänequitam munä. Allapasufriquicunam noqacunapaq quecorqan.Manam callpäpis carqannatsuawantanäpaq, y manam cawetapispensarqänatsu.b 9Pensaquicayarqä
tam,cuna cawaritseq Diosllamanna masmarcäquita yachacuyänäpaqmi, yquiquïcuna yarpäyanqäcunaman manamarcäcuyänäpaqmi. 10TsepinmiDiosnintsic librayämarqan wanïpita, ycananpis tsenollam librayämanqa.Tsemi noqa marcäcü imepis equepislibrayämänanta. 11Peru tsenolibrayämänanpaqqa “Yanapecayämë”Teyta Diosnintsicman mañacurnin,llapan nunacuna noqacunapaqmañacuyaptinnäqa, atscaq nunacunamjina Diosnintsicta “Grasias” niyanqa peyanapecayämanqanpita.
Corinto marcaman imanir Pablu mana ewanqanta willacun
12Peru imano ecano carpis, cushicuyäconsensiäcuna limpiu canqantam.Porqui qamcunacho quecarmi, mechotsecho quecarpis, Dios munashqannoportacuyarqö. Tsenoqa cayarqö manam
tsu, sinoqa Teyta Diosmi alli queninwanyanapayämarqon tseno cawacuyänäpaq.13Llapan cartäcunachopis manam manacäyipaqtatsu escribicamü; antisllapantapis alli cäyiyänequipaq caqtamarcäcurmi, cartaquecayämü. 14Perusitsun noqacunapaq mana llapantacäyiyarqonquitsu; munä imecarpisllapanta cäyiyänequitam. Tsenam TeytaJesucristu que patsaman cutimuptin
yanqui. Tsenollam noqacunapisqamcunapaq allapa cushicuriyäshaq.
15Tseno marcäcäyämanquequitamusyarmi,qui shamita munarqä; tsenopa ishquecuti watucayarniqui imallachopisyanapariyänaqpaq. 16Macedoniamarcaman shamurmi, qamcunamanraqbisitayaqniqui yecamita yarparqä.Tsenollam jina Macedoniapita cutirpis,qamcunamanraq yecamita pensarqä,tsenopa Judea marcaman cutinäpaqyanapecayämänequipaq.c 17¿Qamcunapensayanqui quiquïpa munenïllapitatseno pensanqätacu; o “Aumi” nir, o“Manam” nir,canqätacu? 18¡Manam tsenotsu! TeytaDiosmi musyan jucta wacta “Aumi” nir,o “Manam” nirpis, mana parlanqäta.19Porqui Silvanu, Timoteu y noqamwillapäyarqaq Jesucristupaq. TseCristoqa manam nunacunano juctawacta pensaquicaqtsu; sinoqa Diospatsurin carninmi,lla.d 20Jesucristullachomi Diosnintsicpisllapan änimashqantsicta cumplin. TsemiDiosnintsicta alabarpis, “Amen, tsenocatsun” nintsic Jesucristurecur. 21TeytaDiosmi noqacunatapis y qamcunatapisJesucristuman creyicoq caqcunataqapatsacäratsimarqontsic pellapaqnacanantsicpaq. 22Tsemi *tsic cuenta *tsicman churarqan. Tseqa garantiacuentam quecan änimanqantsictachasquinapaq.e
23Teyta Diosmi musyan imanirCorinto marcaman manaraqshamonqäta. Shamüraqtsoqa manallaquitsiyänaqrecurmi. 24Noqacunaqamanam ecsijiyaqtsu “Quenomimarcäcuyänequeqa” nirnin, antismunayäqa cushishqa cayänequipaq
2 1
330
f 2.3 Parlaquican jucnin caq cartacho piñapäcachanqanpaqmi. g 2.12 Hch 20.1.
yanapeniquicunatam, porquiqamcunaqa marcäquiniquicunacho allipatsacashqanam cayanqui.
2 1Tsemi mana llaquitsiyänaqrecur,qamcunaman bisitayaqniqui
shamita munarqötsu. 2Qamcunata noqallaquitsiyapteqqa, ¿manqa! Masqui yarpäcurcuyë,nachochiri cushiquitaqa tarishaq,wauqicuna. 3Tsenoqa cartacamorqäf
paqtsu,tsicpaqmi; porqui noqa cushishqacaptïqa, qamcunapis cushishqachiriquecayanquiman. 4Tse cartata
qanmi. Peru imano carpis allapacuyayanqaqta musyayänequipaqmicartacamorqä, y manamllaquitsiyänaqpaqtsu.
Pablu perdonecun mana alli ruraqnincunata
5Pipis llaquitsimaqnïqa manamnoqallatatsu llaquitsimashqa, claru
natam llaquitsiyäshushqanqui. Tsetaqa
paqmi. 6Noqa musyämi tse nunata
quita, peru tsellachona jaqiriyë. 7Yperdonecur callpata qor yanapecuyë.Paqtam llaquishqa puricaqta imapispasecanman. 8Tsemi llapequita rogayaqyape shumaq cuyaquiniquicunawantratayänequipaq. 9Que asuntutaqapunta caq cartächopis niyarqaqnam.Tsetaqa escribimorqä cäsuyämanqequitao mana cäsuyämanqequitamusyanäpaqmi. 10Qamcuna pitapisperdonayaptiqueqa,
shaqmi; sitsun conträ imatapis rurashqacanqa, noqaqa perdonecushaq Teyta*Jesucristupa jutinchomi qamcunarecur.11Tsenopam diablu bensimäshuntsu,porqui noqantsicqa allim musyantsicdiablu pantatsimenintsictamunashqanta.
Troade marcapita Pablullaquishqa pasaconqan
12
tupa alli willaquininta willacurchäratsiptïmi, atscaq nunacuna allapacushicur chasquicayämänanpaq Diospermiticorqan.g 13Peru tseno captinpis,noqaqa shonqücho manam cushishqatsuquecarqä; sinoqa wauqintsic Titutamana tarirmi, allapa llaquerqä. Tsemipecunapita despidiquicur Macedoniamarcaman pasacorqä.
Jesucristu yanapamashqam imeca mana allitapis ushacätsintsic
14
tsicta,crecur imeca perfumi carumanpucutaqno pepa willaquinin memanpistsemanpis chärinanpaq. Tsenoqa
wan imepis allicho yarqunapaqmi.15Porqui noqantsicqa JesucristurecurmiTeyta Diosnintsicpaq cantsic imeca*insiensiu pucutaqno.nollam cantsic salbacushqa y manasalbacushqa nunacunapaqpis. 16Tsemana salbacushqa caqcunapaqqa,wanushqacunanomi asyantsic. Perusalbacushqa caqcunapaqqa, allapashumaqmi pucutecuntsic. ¡Queqa allapasasam rurarcunäpaq yo! 17Noqacunaqamanam waquin nunacunanotsu qelletaganayänäpaq Diospa willaquinintawillapäcuyä;
2 1 2
331
h 3.3 Ex 24.12; Jer 31.33. i 3.6 Jer 31.31-34. j 3.13 Ex 34.29-35.
wan jucnolla carninmi, Dioscachayämashqa captin, pepa nopanchorason caqllata parlayä.
Diosnintsic änimashqantsicpaq willaquicuna
3 1¿Acasu noqacunaqa yapecu
man sharëcayämü? ¿nocu recomendasion cartäcunawanshayamü? ¿O waquincuna allipachasquiyämänanpaqcu cartequicunataashiyä? 2Tse recomendasion cartaqaqamcunam noqacunapaq cayanqui, yalli portacuyanqequim shonqücunachoescribishqa cuenta quecan. Y tsenoportacuyanqequita llapan nunacunammusyayan. 3Qamcunaqa cayanqui Teyta*Jesucristupa cartan cuentam, ynoqacunanam cayä tse cartacunapuritseq cuenta. Tse cartaqa manamlapiseruwan escribishqatsu, sinoqacawaq Diospa *Santu Espiritunwanescribishqam. Manam rumipita tablachoescribishqatsu,cho escribishqam.h
4Tsecunataqa niriyaq JesucristurecurDiosman marcäcurninmi. 5Manamnoqacunaqa quiquïcunallapitaqaimatapis rureta puediyätsu; imapisrurayashqäcunaqa Diospitam shamun.6Pemi yachatsiyämashqa mushoq*contratupaq yachatsicur sirwicoqcayänäpaq.curnenqa, manam niyä “¡*Leyta cäsï,sinoqa wanunquim!” nirtsu; sinoqa niyä“¡Santu Espirituta cäsï!” nirninmi.Porqui escribishqa leyqa wanïllamanmipushacun, peru Diospa Espiritumi siqacawatsicun.i
7Rumicho escribishqata Moisesapamonqan leymi allapa espantepaqcarqan. Asta Moisespa qaqllantapis
chipapäcuptin, manam *israel nunacunariqueta puediyarqantsu. Tsenoquecarpis, ichicllapa ichicllapam tsechipapënin ushacärerqan. Si wanïmanpushacoq ley tseno espantepaq carqan,8¡imano shumaqnaraq queconqaDiosnintsicpa mushoq contratunpaqSantu Espiritu musyatsimanqantsic!9Masqui yarpäcurcuyë:nintsic ley allapa espantepaq tsepincarqan, ¡imano mas shumaqraqqueconqa juclaya ticratsimaqnintsicwillaquinäqa! 10Tse une tiempuespantaquipaq shamoq leywanqa,manam ni ichicllapis iwalantsu quelayaespantepaq alli willaqui musyanqantsic.11Si pocu tiempulla durareq leypis,tseno allapa espantepaq quecaptenqa,¿imano shumaqraq queconqa wiñepawiñenin mana ushacaq alli willaquimusyarenqantsicnäqa!
12Tsemi noqacunaqa que espantepaqalli willaquiman marcäcurnin,pis mana mantsacurishpa willacuyä.13
curcoqnotsu manam noqacunaqashucupacuyä. Pemi qaqllancho chipapëushacänanta israel nunacuna manaricayänanpaq shucupacurcorqan.j 14Tseisrael nunacunaqa, chucru shonquncayarqan.tsicpa une caq contratunta leyircäyiyantsu, nawincuna tsapashqacuenta captin; peru nawincunaqaquichacärin Teyta Jesucristumancreyicuyaptinllam. 15CanancamapisMoisespa librunta leyir manamsalbasionpaq rasonpa caqta cäyiyantsu,cäyiquinincuna tsapacashqa cuentacaptin. 16Peru Jesucristuman pipiscreyicuriptinmi siqa, tse cäyiquinincunaquichacärin. 17Pëqa jucnollam SantuEspirituwan quecan. Y Santu Espiritum
2 2 3
332
k 3.18 Ro 8.29; Gl 4.19; 1 Jn 3.2. l 4.6 Gn 1.3. m 4.13 Sal 116.10.
noqantsiccho quecar, imapitapis librinacanantsicpaq yanapamantsic. 18Tseminoqantsicpis qaqllantsic tsapacashqacuenta mana captin, Teytapa alliqueninta juc espeju cuenta nunacunataricatsintsic. Y quiquin TeytantsicmiSantu Espiritunwan yanapamashqaichicllapa ichicllapa quiquin espantepaq
tsic.k
*Jesucristupaq willacoqcuna
4 1Noqacunaqa manam ichicllapisutinäyätsu salbasionpaq alli
willaquita willacurnin, porqui TeytaDiosmi cuyayämarnï tsetawillacuyänäpaq churayämashqa. 2Tseminoqacunaqa dejariyarqö paquellapamelanepaq rurenïcunata. Y manamtuquinopatsu nunacunata creyitsitamunarnin engañecayä.naqa rasonpa caqllatam parlayä y TeytaDiosmi tseta musyan. Tsemi pipisparlayanqäman marcäcuyänan.3
sionman euquicaqcunallam. 4Tsenomana creyiyaptinmi, que patsachomandacoq diablu upa cuentataticraratsiyashqa allapa puedeq Teyta
nintapis mana cäyiyänanpaq. PorquiJesucristullachomi imano Teyta Dioscanqantapis musyarintsic. 5Tsewillaquita willayarniqui, manam
tatsu. Antis willayarniqueqa munayarqäJesucristuta cäsucuyänequitam yperecur sirweqniquicunatanollaricayämänequitam. 6Porqui que patsapaqasllachoraq caquicaptin “Actsicatsun”l neq Teyta Diosmi Jesucristupaalli willaquininta shonqücunaman
churamur juclaya nunataticraratsiyämashqa. Tsemi waquin
llacho Teyta Diospa alli queninquecashqanta.
Nacarpis marcäquinintsiccho tsaracushun
7Peru Teyta Diosnintsicmi allapabaleq caqcunata shonqücunamanchuramushqa, allpa mancanollaquecayaptïpis. Tsemi nunacunamusyayanqa alli willaquinin TeytaDiospa poderninpita cashqanta, y mananoqacunallapita cashqanta. 8Tsemi imaeca pasayämaptinpis ishquiyäraqtsu.
cayämï. 9Chiquir qaticachäyämaptinpis,Teyta Diosqa manam jaqiyämantsu.Maqayämarnïpis,tsiyämanraqtsu. 10
pis, siemprim cuerpücunacho Jesucristunacanqanno nacar puricayä. TsenopamJesucristu noqacunacho cawanqantanunacuna musyariyanqa. 11Porqui
nantsicpaqpis listum quecantsic.Tsenopa que wanucoqlla cuerpuntsiccho
tsicpaq. 12Tsenomi noqacunaqajiparcuryan quecayä, qamcunanajuclaya cawaquicho cayänequipaq.
13Diosnintsicpa palabranmi quenoescribirëcan: “Creyiquinïrecurmiparlä”m nir. Tsenollam noqacunapis tsecreyiquinïcunaman marcäcurninwillapäcuyä. 14Tsenoqa willapäcuyä
ninmi. Tsenollam noqantsictapis pewanquecaqtaqa wanurishqapiscawaritsimäshun, y llapantsictam
2 3 4
333
n 5.10 Ro 14.10; 2 Ti 4.1.
paq. 15Qamcunapa bienniquicunapaqmiima eca pasashqapis quecayä. Tsenopammecho tsechopis nunacuna Teyta Diospaalli queninta musyayanqa, y “Grasias”nir, alabayanqa.
16Tsemi auquinye shamuptinpis,qelanäyätsu; porqui Teyta Diosyanapayämaptinmi waran warantullücuna mas ancash ancash quecan.17Que patsacho nacanqantsiccunaqapasareqllam.tam Teyta Diosnintsic waran waranshumaq wiñe cawaquinintsicqoycamäshun. 18Porqui noqantsicqashuyaquicantsic manam cawecarricanqantsiccunallatatsu; sinoqa manaricanqantsic caqcunatam. Cawecarricanqantsic caqcunaqa manamwiñepaqtsu, peru mana ricanqantsiccaqcunam siqa wiñepa wiñenin manaushacäcoq caconqa.
Sielucho juc mushoqcuerputa chasquinapaq
5 1Que patsacho quecashqam imecarämada wayino ushacäreqlla
cuerpuntsic quecan. Peru wanurishqaqaTeyta Diosnintsicmi mushoq cuerputanasielucho cawanantsicpaq qoycamäshun.Tse cuerpuntsicqa mana nunca ushacaqwayinomi canqa. 2
raq quecarnin, llaquicurnin quecantsic,y allapam munantsic tse mushoqcuerputa mena sielucho chasquirita. 3Yque etsantsic ushacäriptinpis, tsemushoq cuerpuwanqa alli cösa ropashqacuentanam quecashun. 4Que ushacäreqcuerpuntsicllawanraq quecarmi,imecatapis sufrir llaquintsic. Peruwanurir que cuerpuntsicta jaqirir,almallana queta manam munantsictsu;sinoqa munantsic mushoq cuerpuyoqnaquetam. Y ushacäreqlla cuerpuntsic
wiñepa wiñenin caweyoq ticrarinantam.5
tsic camamashqantsic. Y *SantuEspiritunmi musyatsimantsic tsenocaweyoq canantsicpaq cashqanta.
6Tseno cawanantsicpaq cashqantammarcäcuntsic. Y que ushacäreqllacuerpuntsicllawanraq quecarmi, Teyta
choraq quecantsic. 7Tsemi cananqa
tsicta. Unicoqa peman marcäcurninllamquecantsic. 8Peru marcäcuntsicmi tsenocanapaq cashqanta. Tsemi munantsicwanuquicur que ushacaq cuerputajaqirir, Teytantsic quecanqanman menachärita. 9Tserecurmi wanurninpis ocawarninpis, Teyta Dios munashqannocaweta munayä; 10porqui llapantsicmi*Jesucristupa nopanman chäshunjusgamänantsicpaq. Petam que patsachocawecar allita ruranqantsicta o manaallita ruranqantsicta cuentata qoshun.n
Alli pasaquichocawacunapaq willaquicuna
11Tsemi Teyta Jesucristullatarespetana cashqanta musyarnin,nunacunata imecanopapis willapëtatïrayä. Teyta Diosmi musyan imanocayanqäta. Y marcäcuyä qamcunapisimano cayanqäta musyayänequitam.12Tseno niriyapteq, capas pensayanquiquiquïcunapaq yapena alabacurcarëcayanqäta. ¡Manam tsenotsu! Antismunayä noqacunapita cushicur, tsemana alli yachatsicoqcunatacontistayänequitam.naqa alli tucurcurmi shayämun,shonquncunachoqa mana alli penseyoqquecarnin. 13
yaptï “Locum” niyäman,curmi “Locu” nishqapis cayä; peru claru
2 4 5
334
o 5.17 Jn 3.3-7; Gl 6.15; 1 P 1.3, 23. p 6.2 Is 49.8. q 6.5 Hch 13.50; 16.23; 17.5;19.23-41.
parlaquichoqa sanum quecayäqamcunata yachatsir yanapayänaqpaq.14
curmi peta shonqucurcur munashqannocawantsic. Jesucristum llapantsicpaqwanorqan. Tseta musyarmi, llapantsicwanushqa cuentano ticrarerqontsic.15Rasonpam Cristoqa wanorqanllapantsicpaq. Tsemi wanushqa cuentaquecarnin,taqa manana rurashwannatsu; sinoqa pemunashqanllatanam rurashwan. Porquitsepaqmi wanurir cawarimushqa.
16Tsemi mana creyicoq nunacunanoqapipaqpis llutaqa pensayätsu. Unemi si,
nano Jesucristupaq llutata pensayarqä.Peru cananqa mananam tsenonatsupepaq pensayä. 17
tuwan juc shonqunolla carqa,yuricurishqa wamra cuenta ticrarin.Mananam unenonatsu canqa; sinoqajuclaya nunanam canqa.o 18Tsenojuclaya quemanqa Teyta Diosmiticraratsimantsic. Pemi Jesucristurecurchasquimarqontsic pewan jucnollacanantsicpaq,tsic pewan jucnolla cayänanpaq llapannunacunatapis willapäcunantsicpaq.19Teyta Jesucristum wanininwan llapannunacunapa jutsanta mana caqpaqchurarïcur Teyta Diosnintsictawanamishtatsimarqontsic.nata encargayämashqa tse willaquitapitapis metapis willapäyänäpaq.20Noqacunam Teyta Jesucristupacachancuna cayä, y quiquin TeytaDiosmi permitin willapäyänaqpaq.Tsemi Teyta Jesucristupa jutinchoroguecuyaq,paq. 21Jesucristoqa manam jutsayoqtsucarqan, sinoqa jutsantsicrecurmi Teyta
Diosnintsic ricarqan jutsayoqtano,tsenopa noqantsicta Jesucristurecurpepa nopancho allipa ricamänantsicpaq.
6 1Teyta Diospa willacoqnincunacarninmi, roguecuyaq: Ama mana
caqpaq churayëtsu tse alli quenintaTeyta Dios musyätsiyäshunqequita.2Pemi queno nimantsic palabrancho:
“Alli tiempuchomi mañaquiniquitawiyarqoq,
y salbaqui junaqcunachomiyanaparqoq”p nir.
Tsemi noqapis niriyaq:queqa, canantämi Teyta Diosnintsicsalbecuyäshunqui.
Portaquininwan Pablu ricatsicun alli yachatsicoq canqanta
3
yayänanpaqmi noqacunaqa pitapis niimacho ofendiyäshaqtsu. 4Imarurenïcunachopis shumaq portacurmi,Diospa sirweqnin cayanqäta ricatsicuyä.Tsemi ima sufrimientucunata pasarpis,nesidacunacho y jipaquicunacho carpis,shumaq pasensiacur quecayä.5
pis, conträcuna shäricurcuyaptinpis,allapa uryarmi, punï mallaqpis,pachäcuna waqecaptinpis, willapäcurpuricayä.q 6
yoq carnin, pitapis metapis cuyayä,pasensiacuyä, ancupäcuyä y rasoncaqllata parlacuyä. Tsenocawacuyänäpaqqa *Santu Espiritumyanapecayäman. 7Tsenoqa portacuyäTeyta Diosnintsic poderninwan rasonpacaqllata yachatsicuyänäpaqyanapayämaptinmi. Tseno allicawaquinïcunawanmi noqacunaqadefendicuyäshaq, y pitapispärapuyäshaq. 8Tseno portacuyaptï me
2 5 6
335
r 6.16 Lv 26.12; Jer 32.38; Ez 37.27. s 6.17 Is 52.11. t 6.18 2 S 7.14; Is 43.6.
nunacuna öra alabarayäman öranamofendiyäman. Öram alli shimincunawanparlapäyäman; öraqa wasäcunamrimarëcayan. Asta öraqa ulipaqmi
quicayaptïpis. 9
paqmi churarayäman reqishqaquecayaptïpis.yaptinpis puricayäran, maqayämarnïpismanaran wanuratsiyämanraqtsu.10Llaquishqano quecarpis,choqa cushishqam quecayä, wactsallacarpis, atscaq nunacunatam ricuyätseqcuenta Diosnintsicpaq yachecatsiyä.Mana imäyoqmi cayä, peru llapanyoqcuentam quecayä.
11Corinto marca wauqicuna ypanicuna, rasonpa caqllatam manamantsacurishpa shonqücunacho llapansientiyanqäta willecuyaq. 12
pita mana ni imatapis pacarashpamshonqücunacho allapa cuyecuyaq.Qamcunatsunchi siqa meparesi mananacuyayämanquinatsu 13Tsemi juc tëtatsurinta rogaq cuenta mañecuyaqnoqacuna qamcunata llapanshonqücunawan cuyayanqaqnollaqamcunapis cuyayämänequipaq.
Noqantsicqa cantsic Diospa *templun cuentam
14Ama juc shonqunolla cayanquitsu
wanqa. Tseno carqa, ticrariyanquiimeca yuntata mana majantawanyuguicushqanomi. Alli ruraq nunaqamanam juc shonqunolla cayanmantsu,mana alli ruraqcunawanqa, porquiactsipis manam juntacäyantsupaqaswan. 15Manam Teyta *wan diablupis cäyinacuyantsu;tsenollam jina Diosman creyicoqcunapismana creyicoqcunawan cäyinacuyantsu.
16Diosnintsic noqantsicwan captinmi,pepa templun quecantsic, y manamjuccunataqa adorashwantsu. Teyta*Diospa palabranchomi quenonimantsic:
“Cawashaqpis, purishaqpisqamcunawanmi.
Y noqallam Diosniquicuna cashaq.Y qamcunam noqallapaq cayanqui”r
nir.17 Jina quenopis ninmi Teyta
Diosnintsic:“Tse mana alli rurenincunapitaraquicacuriyë,
ni llutancunata yatayëtsu.sTseno cayaptiqueqachasquiyashqequim.
18 Y Papäniquicunam cashaq;qamcunanam tsurïcuna cayanqui.”t
ninmi puedeq Diosniquicuna.
7 1Cuyashqa wauqicuna y panicuna,
tsic nicamashqaqa juclaya shonquyoqnacar,tsu, antis peta mantsacur respetarnin,almecuerpu mana jutsata rurashpapellapaqna cawacushun.
Corinto nunacuna juclaya ticrariyan2Cuyë wauqicuna y panicuna, ama
qonqaquecayämëtsu yo, manam nimeqequitapis imanayarqoqtsu, nijutsaman ishquitsiyarqoqtsu,cunata sacyayarqoqtsu. 3Quetaqa niyaqmanam chiquiyarniquitsu, antis puntata
qui shonqücunapa watun. Tsemi wanurcawarpis qamcunawan quecashun.4Qamcunata marcäcuyarniquim, allapacushishqa y callpa callpa quecä. Tsemiima eca pasamaptinpis, cushicü.
5Troadepita Macedonia probinsiamanchärirpis, manam tranquilullaqa
2 6 7
336
u 8.1-4 Ro 15.26.
cariyarqätsu, imecapis pasayämaptin.¡Chiquiyämaqnïcunawan coleraqueqa, ywaquincunapaq yarpacachëcunaqa!6Peru llaquishqacunata cushitseq TeytaDios yanapayämaptinmi, Tituchäramuptin allapa cushicuriyarqö.7Manam Titu chëcamuptinllatsucushicuyarqö. Masqa cushicuyarqö
tinmi. Pemi willayämashqa llaquiyämarricarameta munecayanqequita y allapa
qequita. Tseta willecayämaptinmimasqa cushicuyarqö.
8Tse punta cartächo llaquitsiyarniquipiñapäyanqaqpita cananqa “¿Imapaqraqpiñaparqä?” nir, manam yarpacachätsu.Änirpis, puntataqa pocu tiempullallaquicuyanqequipita yarpacacharqämi.9Cananqa allapam cushicü, peru manamtse llaquiyanqequitatsu cushï; sinoqatseno llaquicur,cuyanqequitam.ninmannomi tse llaquiquiniquicunacashqa. Tsemi noqacunaqa mana ni imamana allita qamcunapaq rurayarqötsu.10Teyta Diospa boluntaninmanno manaalli rurenincunata llaquicur jaqirirmisalbasiontaqa tariyanqa. Tsemi tsellaquiquicunapita pesacunantsictsu.Peru Diospa boluntaninmanno llaquicur
siunmanmi ewayanqa. 11Teyta Diospaboluntaninmanno llaquicuyanqequibienniquicunapaq quecushqa, ¿au?Tsetaq cananqa empeñu quecayanqui,disculpaquita ashicayanqui, tse nunapitaallapa pesacur, mantsacur quecayanqui.Tsetaq imanopapis yarpacachar, tsenunata sitiunman churayarqonqui.
qui. 12Tse punta cartäta escribimorqämanam tse ofendicoq nunallapaqtsu, ni
ofendenqan nunallapaq yarparartsu;sinoqa Diosrecur noqacunapaqpisyarpacachäyanqequita waquinnunacuna musyayänanta munarninmi.
13
rirmi, shonqücunacho allapacushicuyarqö.Peru tse cushiquipitapis masqa
cushiquicuyarqö Titu qamcunapitaallapa cushishqa cuticamonqantam.
qonqui. 14Mas puntatam qamcunapaqTituta alabaparqä; y quiquin Titupisqamcuna alli cayanqequita musyarirnin,cuentatam qocurishqa mana uliconqäta.Noqaqa rason caqllata parlacoqmi cä.Tsemi canan qamcunapaq Tituta“Pecunaqa allapa allim” nenqä, rasonpacanqan musyacärin. 15Quiquin Titunäqaallapa respetiquicunawan peta cäsurchasquiyanqequita yarparcur, allapamcuyayäshunqui. 16Tsenollam wauqicunay panicuna, noqapis qamcunamanmarcäcur allapa cushicü.
Jerusalencho creyicoqcunapaq ofrendata elluyan
8 1Wauqicuna y panicuna, cananmi
cho creyicoqcunata Teyta Diosnintsic
qanta. 2Tse wauqintsiccunam sasatiempucunacho quecarpis, allapacushicuyashqa wactsalla quecarpis,ricuno llapan boluntanincunwanofrendecuyashqa. 3Quiquïmi musyäsegun cayäponqanmanno, mana pipisobliguecaptin, qoyanqanta. Manamtsepis tsellatsu, mana quecayäpuptinpis,tsella caqnincunatapis qoycuyashqam.4Tse elluyanqan qelletam allapa
man apayänäpaq.u 5Tseno
2 7 8
337
v 8.15 Ex 16.18. w 8.21 Pr 3.4.
rurayänantaqa manam noqacunaichicllapis pensariyarqätsu.tsicta llapan shonqücunawan cuyarmi,
cur marcäcayämarqan. 6Tsemi Titutarogarqö qallanqan jinalla, tse yanapaqui
paq. 7
quita. Porqui qamcunaqa Diosmanmarcäcoqmi, willapäqui yachaqmi, allimusyaqmi, cuyacoqmi y imecachopisalli ruraqmi cayanqui. Tsetam noqapitayachacuyarqequi.quichopis punta puntacho cayë.
8Manam malastsu mandayaq yo;sinoqa waquincunapis tseno cuyacurofrendecayanqanllatam musyaratsiyaq,qamcunapis yanapacurnenqa, rasonpa
paq. 9Qamcunaqa allim musyayanquiTeytantsic *Jesucristupa alli queninta.Pemi Dios quecar noqantsicrecurwactsaman ticrarerqan, tsenopanoqantsic wactsa quecar ricu cuentanacanantsicpaq.
10Mä queta bienniquicunapaqwillapäriyashqequi: Qamcunam ofrendaellipaq yarpapätsicoq cayanqui, ymanam yarpapätsicoqllatsu; sinoqapasaq watam ganas ganaslla ellurqallecuyarqequi. 11Tsemi mä cananpiscayäpushonqequimanno ellicuyë; amaqallecurllaqa jaqiriyëtsu, sinoqa cushicushi ellur qallayanqequinolla ushariyë.12
qantsicmanno llapan shonquntsicwanqoshqaqa cushicurmi chasquin. Pëqamana caqpita qonequitaqa, manammunantsu.
13Porqui manam munätsu manaquecayäpushuptiqui, jucta yanapecurquiquiquicunaqa mallaqecho
cayänequita; sinoqa iwalmi micushqapismana micushqapis cayänequi. 14
chi qamcunapa quecayäpushunqui,pecunana pishipëcayan; warewarätinnam pecunapa cayäponqa,qamcunanam pishipëcayanqui.
nacur, iwallla bidata pasashun.15*Diospa palabranpis quenomi nican:
pis,papis”v nir.
Corinto marcaman Titu ewan16Teyta Diosnintsictam “Grasias” nï
Titupaq.tin, qamcunapaq yarpacachëcan. 17Pemi“Wauqintsiccunata watucaramï” nir,rogaptï, “Allim canqa” nir, äniramarqan;porqui quiquinpis cuyayäshurniquimallapa munarqon qamcunataricariyäshiniquita.
18Titutawan juntum cachamü jucwauqintsicta. Tse wauqintsictam Teyta
cuna allapa alabayan salbasionpaq alliwillaquita willapäcuptin. 19Manam tsepistsellatsu, Teyta Jesucristuman llapancreyicoqcunam petaqa acrayarqon tseyanapaqui ofrendata aparcur ewayaptïyanaqäyämänanpaq. Tsenoqa rurashunTeyta Jesucristuta nunacunaalabayänanpaqmi,cur canqantsicta nunacunamusyayänanpaqmi. 20Tsenopam pewanewaptï pipis mana allita pensanqatsu, tseyanapaqui ofrenda ellicanqantsic qellepaq.21Porqui noqantsicqa manamDiosnintsicpanopanllachotsu alli ruraq quenintsictaricatsicushun;pis alli ruraq quenintsicta ricatsicushunmi.w
22
tapis cachamü. Petam quiquï reqï allapa
2 8
338
x 9.9 Sal 112.9. y 9.10 Is 55.10.
juclaya shonqu canqanta. Pemicanannäqa qamcunaman marcäcurallapa cushishqa shamun. 23Titoqanoqawanmi uryan bienniquicunapaq.Tse ishcan waquintsiccunataqa Diosmancreyicoqcunam cachayämushqa.Pecunapis Teyta Jesucristu respetaqmicayan 24Quecho creyicoqcunamusyayänanpaq,tsiccunata allapa cuyarnin estimecuyë.Tsenopam musyayanqa qamcunapitaalabaconqäta.
Creyicoqcunapaq ofrendata ellupäquicuna
9 1Wauqicuna y panicuna,cho creyicoqcunapaq yanapaqui
ofrendata elluyänequipaq caqtaqa,manam presisannatsu que cartachoniyänaq. 2Porqui noqa musyänamallapa yanapacoq cayanqequita. Tsemi
pis alabayarniqui willarqö: “Acaya
tana ofrendawan yanapacuyänanpaqlistu quecayan” nir, y pecunapiscushishqam “Allim canqa” nir, munayanqamcuna dispuniyanqequino rureta.3Peru mana qonqaquicuyänequipaqmi
man cachamü, listu tsarecayänequipaq,paqtam alabayanqaqpeq mana allichoquedecatsiyämanquiman. 4Capasmishamuptï, Macedonia marcapita jucishcaq yanaqäyämanqa. Tse shamur,paqtam manaraq ofrendequicunawanlistu quecaqta tarïcuyäshunquiman.Tseno carqa, imano penqaquipaqraqquecunman qamcunaman marcäconqä.
tanäqa chispapis shicwanmanchipenqaquiwan. 5Tsecunata alliyarpäcurcurmi, que wauqintsiccunata
puntätsimü watucayäshunequipaq, yänicuyanqequi ofrenda cotata elluryanapayäshunequipaq. Tsenopaqa
tam ricatsicuyanqui, y manam tacañucayanqequitatsu.
Ofrendar ama llaquinäshuntsu6Masqui yarpäcurcuyë queta: Pipis
atscata muroqqa atscatam ellun; y pipisichicllata muroqqa jina ichicllatamellun. 7
manno ofrendecutsun, peru amamalasqa obligayëtsu qonanpaq, porquiTeyta Diosnintsicqa cuyan cushi cushillaofrendaq nunatam. 8Teyta Diosqa atsca
qui,tsu,nata yanapecuyänequipaq. 9TeytaDiosnintsicpa palabranpis quenomiescribirëcan:
“Wactsacunatam cushi cushillayanapeconqa,
paqmi”x nir.10
nintsic, y micunantsicpaq cosechaqomaqnintsic Diosy atsca atscatabendisionninta qoycuyäshunqui,napis waquin nunacunata imachopisyanapecuyänequipaq. 11Tsenopam atscaimecayoqpis ticrarir, cushishqana allishonqiquicunawan ofrendecuyanqui.
yaptï, wauqintsiccuna y panintsiccunaTeyta Diosta “Grasias” niyanqa.12Porqui que yanapaqui ofrendata
man aparnin, manam apayäshaqnesidanincunallatatsu, sinoqa tse
2 8 9
339
yanqa. 13
rir,llapitatsu cushicuyanqa; sinoqa Teyta*Jesucristupa willaquininta cäsucurtseno rurayanqequipeqmi Teyta Diostaalabayanqa. 14
quim Teyta Diosta qamcunapaq
qequipita. 15“Grasias” nicushun TeytaDiosnintsicta, porqui pemi allapa jatunqareta qoycamarqontsic; y tseta manamimanopa agradesiquita puedintsictsu.
Pablu defendiconqancuna
10 1Teyta *Jesucristu cuyacoqcanqannomi noqapis alli
quenïwan niyaq conträ caqcunata manacäsuyänequipaq. Qamcunachoshinicayan: “Pabloqa noqantsicwan carnin,mantsa mantsallam yachatsicun. Peru
tsicmi cartacamun” nir. 2Ama yamecacoqta qallapecayämätsuntsu tse llutanyachatsicoqcuna, porqui “Pabloqa
cun” nicayämanshi. Listum quecäpecunata sitiunman churanäpaq.3Anirpis nunallam cantsic, peru manamquiquintsicpa callpantsicwantsupecunata areglashun. 4
tsicpa callpanwan areglashun. Tsecallpaqa ima puedeqcunatapisusharinmi. Tse callpawanmi tse ulicuracusacuyanqanta usharishun. 5Tsenollaushalishun Teyta Diosmancreyicuyänanta pantatseq musyaqtuquinincunatapis. Noqancunaqa
cuyä,cho, Teyta Jesucristu munanqannollapeta cäsucur cayänanpaq. 6Qamcunata
qui,nata qayapänäpaq.
7Qamcunaqa nunata jananllatamricayanqui.tupa rasonpa cayanquiman, tseno carqa,cuentatam qocuyanquiman TeytaJesucristupa alli willaquininta willacoqrasonpa noqacunapis cayashqäta.8Tseno niptï, waquinniquicuna paqtampensecayanquiman mandacoq tucoqquecanqäta. Tseno llutanta noqapaqpensayaptiquipis, Teyta Jesucristumpoderninta noqaman churamushqa
teq, pe munanqanno cawayänequipaq.Y manam marcäquiniquicunataushacätsinapaqtsu. Tsepita manampenqacütsu. 9Noqaqa manam cartacamüpensayanqequino mantsacätsiyeniquitamunartsu. 10Tseno pensarmi,quicunaqa niyämanqui: “Pabloqacartancunallachomi puedeqtupämantsic. Peru nopantsicchoqamanam shumaq parletapis puedintsu, niallillaqa yachatsicunpistsu” nir. 11Tseparlaqcunaqa musyayanqa cartächoniyanqaqnolla chëcamur ruraptïmi.
Ama imatapis rurashuntsu alabacunantsicrecur
12Noqaqa manam iwalätsu tsequiquincunalla allapa alli cayanqantaalabacoqcunawan.nallam alli cayanqanta alabacurnin, upacuenta cayan. 13Noqaqa manamalabacütsu imatapis mana caqcunataqa;sinoqa quiquin Teyta Diosmi apostolnincayänäpaq churayämashqa. Tsellatamalabacurishaq. Pemi munashqaqamcunacho apostolnin cayänäpaq.14Manam mana caqcunataqaalabacuyätsu.maptinmi, pipis manaraq Jesucristupa
cuna chäyämuptin qamcunamanchätsimorqä. 15Manam alabacuyätsujuccuna yachatsicuyanqanpitaqa. Tsepa
2 9 10
340
z 10.17 Jer 9.24. a 11.3 Gn 3.1-13; 1 Ti 2.14. b 11.9 2 Co 1.16; Fil 4.15-18.
rantinmi munayä mas willapäyeniquitapeman masraq marcäcuyänequipaq.Tseno yachatsiyänaqpaqmi quecayä.16Tsepitanam yachatsenqäcunatashumaq chasquïcuyänanpaq me tsepapisewashaq Jesucristupa alli willaquinintamusyatsicur. Peru siqa pipis manachanqan marcacunapam ewashaq.
manqa manam yecushaqtsu “Noqam tsemarcacunachopis yachatsicorqä” nir,mana alabacunäpaq.
17Teyta *qanchopis ninmi: “Pipis quiquinparurenincunapita alabacunanpa rantenqa
tsun”z nir. 18Juc nuna quiquinmanmarcäcur nuna tuconqan manamimapaqpis balintsu. Peru balenqaDiosnintsic “Qamqa alli ruraq nunamcanqui” nenqanmi.
Ulicurcur yachatsicoq apostolcuna
11 1¡Locucunano parlaptï o
rayanquiman! Peru manaraqlocucunano parlar mä quecunataraqniriyashqequi. 2Noqam y Teyta Diosmimunayä *Jesucristullata cuyayänequita.
wan juc shonqunolla cayänequipaq; y
paq cashqanno qamcunapis TeytaJesucristullapaq cayänequitam. 3
tam llaquirïqa, tse Evaa engañaq culebrayupe mana alli yachatsicoqcunaengañecuyäshunequillatam. Tsenoquecuptenqa, Teyta Jesucristullata
paq änishqa quecarchi, juclayata
man. 4Qamcunaqa Jesucristumancreyicushqana quecarpis, mana
allicunata yachatsiyäshuptiquipis,rastaq cushicur creyiriyanqui. Tsemijuclayapa willapäyäshuptiquipis,“¡Achallau!” nir, chasquiriyanqui. ¡Y*Santu Espirituta chasquïcushqanaquecarpis,qui! ¡Y rasonpa caq alli willaquitawiyashqana quecarpis, imamanraqchicreyicurcuyanqui! 5Claru parlaquichoqatse musyaq tucoq apostolcunapitaqa,noqam rasonpa apostolqa cä. 6Aunquiparleta mana yachaptïpis, yachenïqamanam pishintsu.qaq llapanchopis alli rurenïcunawanmi.
7Qamcuna allicho yarquyänequipaq,umillaquicuryan debaldilla Diospa alliwillaquininta yachatsiyarniqui,¿jutsallaquicorqötsuraq! 8¡Manam! Antis
cunatam qellenincunata chasquiparqöqamcunata debaldilla sirwiyänaqpaq.9Qamcunacho quecaptï imä pishiptinpis,manam “tsellä wacllä” nir,nata nanatsimorqötsu,nia marcapita chämoq wauqintsiccunamnesidälläta qoyämarqan. Tsemiqamcunataqa mana imatapismañacuyarqaqtsu, y imepis manammañayashqequitsu.b 10Quetaqa niriyaqrason caqllatam; y Jesucristum musyanmana uliconqäta. Noqaqa allapamcushicü yachatsicur manacobraconqäpita. Y mecho tsechopisAcaya probinsiacho “Tsepitatsuncushicunqueqa” nicayämaptinpis,cushicushaqmi. 11¿Imanirtaq quecunataparlä! ¿Tseno parlä, qamcunata manacuyayarniquitsuraq! ¡Manam tsenotsu,wauqicuna panicuna! Diosmi musyanqamcunata allapa cuyayanqaqta.
12Peru ima captinpis, tseno debaldillawillapäyarniqui siguishaqmi, manamgustuncunachoqa dejayäshaqtsu
2 10 11
341
c 11.24 Dt 25.3.
pecunata noqatano cäsuyänequita, nialabayänequita. 13Porqui tse apostoltucoqcunaqa ulicurcurmi, “Jesucristupaapostolninmi cä” nirnin, engañacurpuriyan. 14Tseno cayanqanqa manamespantaquipaqtsu, asta quiquindiablupis shumaq *anjelmanmi ticrarin.15Tsemi diablupa sirweqnincunapis,mana alli ruraq quecar, alli tucurpuriyan. ¡manno castigashqa cayanqa!
Pablu imapispasashqancunata willacun
16Yape niriyashqequi, wauqicuna ypanicuna: Ama meqequipis pensayëtsu“Queqa locum” nirnin. Sitsun tsenopensayanqui mä wiyaräyämë noqapis
monqäta. 17Manam Diosnintsictsumunan queno alabacaramunätaqa,sinoqa quiquïllam locu tucurcuralabacaramushaq. 18
cunallapita locu cuenta alabacoqcunatawiyapäräyanqui, mä noqatapiswiyaräyämë tseno alabacaramonqäta.19Qamcunaqa yachaq quecarpis, cushicushillam tse locucunano parlaqnunacunata wiyapäräyanqui. 20Manam
cho quecatsiyäshuptiquipis,ulipëcayäshuptiquipis,nata sacyaquicayäshuptiquipis, manabaleqpaq churecayäshuptiquipis, nipenqaquipaq allqutsecayäshuptiquipis.21¡nano mana sufritsiyanqaqpitampenqacü! ¡Autaq ari, qamcunapaqqamana sirweqtaq cayä!
pitam allapa alabacuyan. Tsemi noqapislocutucurcur, alabacaramü. 22Tsenunacunaqa alabacuyan “Hebreu
castam cayä” nirmi. Noqapis hebreucastam cä. Jina “Israel castam cayä”niyanmi. Noqapis tse castapitam cä.Jina “*Abrahampa mireninmi cayä”nirmi, alabacuyan. Noqapis Abrahampamireninmi cä. 23Pecunaqa “Jesucristupasirweqninmi cä” nirmi, alabacuyan;
tuta sirwï. Quetaqa niriyaq locutucurcurmi. Pecunapitapis masmiuryecä.nachopis llawirarqö. Pecunapitapismasmi golpitapis chasquerqö. Atscacutim wanïpitapis salbacorqö. 24Jinapitsqa cutim *israel nunacunapaautoridanincunapitapis, quima chuncaisqon (39) latiguta chasquerqö.c25
cayämarqan, y juc cutinam alli buenutsampiquecayämarqan. Barcupis quimacutim biajecaptï lamarman undicarqan;y chucaru lamarpa chopin olachomicarqö juc paqas y juc junaq. Tsechomicasi bidäta oqrarqä. 26Atsca cutim carumarcacunapa ewashqa cä Diospaqwillapäcur. Mayucunapis pasecaptïcäsim apamashqa. Suwacunapis marcamayïcunapis, y juc marca nunacunapiscäsim wanutsiyämashqa. Tsenollambidäpis resgucho carqon,cho puricaptï, tsunyaqcunachopuricaptï, lamarcunapa biajecaptï yardella creyicoq tucoqcunawanquecaptï. 27Tsenollam uryarpis allapasufrerqö, öra mana punurishpa, öramicushqa, öra mana micushpa,curyan, mallaq mallaq alalecunachoropapita pachapita pishipashqa.
28Y manam tsepis tsellatsu, quesufrimientucuna jananmanpis TeytaJesucristuman llapan creyicoqcunapaqllaquiquiran waran waran acusaman.29
2 11
342
pita meqanpis pishipäcuriptinnäqa,allapam llaquicü; y tsenollam jutsamanishquiratsiyaptinnäqa tranquilutsu carï.30Peru noqa alabacorqa alabacurishaqpishipaq quenïcho imatapis japallaqamana rureta puedenqällatam. 31TeytaJesucristupa Papänin wiñepa wiñeninalabana Diosmi musyan que llapanniyancaq rasonpa cashqanta. 32Damascomarcacho quecaptïmi, rey Aretaspa
wan Damasco marcapa puncuncunata;tsepa yarqecamoqta presutsariyämänanpaq. 33Peru tse marcapamurallancho bentanapam canastamanwinarcayämarnï jaqmancacharcayämarqan.napa maquinpita safarnin eucorqä.
Pablupa rebelasionnincuna
12 1Manam ni pipis imatajorquntsu alabaconqanpita.
Peru imano captinpis, willariyashqequiDiosnintsic rebelamar ricatsimashqanta.2-3Chunca chuscu (14) watanam pasanTeyta *Jesucristuman creyiquicaptï,quima caq sielucho quecar ricacurenqa.
wantsuraq o almallatsuraq. TsetaqaDiosllam musyan. Unicoqa musyägloriacho quecanqällatam. 4Tsechoquecarmi, wiyecorqä espantaquipaqmana nunca wiyashqäcunata. Tsewiyanqäcunataqa pichopis parlacunätaTeyta Diosmi mana permitintsu. 5Quericanqäcunapita willayarniqui mastamalabacaramüman; peru manamrurashaqtsu, alabacorqa alabacurishaqpishipaq quenïcho imatapis japallaqamana rureta puedenqällatam. 6
nenqa, tse ricashqäcunata masllamalabapäriyaqman y tseno rurämanmanam locu cartsu, porqui rasonpacaqllatam willariyaqman. Peru manamalabacamushaqtsu tse ricashqäcunapita.
Porqui manam munätsu: “Taqe nunaqamanataq riqueninmannollatsu” nir,alabayämänanta. 7Tse rebelasionchoimecatapis ricanqäcunapita parlar manayachaq tucunäpaqmi, Teyta Diospermiterqan diablupa cachan imecaetsächo casha nanatsimaqnojipatsimänanpaq. 8Que nacaquipitajorqaramänanpaqmi quima cutirogacorqä Teyta Jesucristuta. 9Perutseno rogacuptïpis,qantsu; antis quenomi yasquimarqan:“Cuyarniquim qamtaqa yanapashqequi,y tsellapaqmi canqui; porquipodernïtaqa nunacuna ricayanqapishipaq queniquicho yanapapteqmi”nishpa. Tsemi noqaqa pishipaq carpiscushicü. Tsenota ricayämarnïminunacuna cuentata qocuyanqa Teyta
manqanta. 10Jina cushicümi pishipaqcarninpis, ashayämaptinpis, imäpishiptinpis,pis. Teyta Jesucristurecorqa imecaequecatapis sufrishaqmi. Porqui maspishi callpa canqä öram, TeytaJesucristu mas callpayoqtaticraratsiman.
Corinto marcacho creyicoqcunapaq Pablu llaquicun
11
cunäpaqpis qamcunam causayanqui;porqui qamcunam noqapa biennïqaparlayanquiman carqan, quiquïparlanqäpitaqa. Porqui quericoqllapistse musyaq tucoq apostolcunapitaqamas allin caq apostolmi cä 12
wan quecarmi, ima nacaquita pasarpis,shumaq pasensiacushpa Diospa
nata rurarqä. Tse ricayashqequimcäyitsiyäshunqui rasonpa apostolcanqäta. 13
2 11 12
343
d 13.1 Dt 19.15.
cunapita. ¡Unicoqa ichic menusqa
llachomi! ¡Perdonecayämë tseofensalläta!
14Yapemi listu quecä qamcunatawatucayänaqpaq, y cananwanqa quimacutinam watucariyashqequi, peru que
tsu. Noqa manam shamü imequicunapisushaqtsu, sinoqa qamcunarecurmi.Porqui tëtanmi imecatapis elluntsurincunapaq manam tsurincunatsu.15Tseno caqmi qamcunarecorqa llapancapamaqnïtapis gastashaq. Y salortapis
quim. Tseno cuyecayapteq, ¿raq qamcunaqa cuyarayämanquiman!
16Rasonpa caqllatam nïcuyaq: Manamni meqallequipa peqallequicunatapisnanatsimorqätsu imequicunatapismañapäyarniqui. Tseno captinpis,contra caqcunash nicayan “Tse Pabloqaengañunwanmi saquiapäyashorqonqui”nishpa. 17Mä canan nïcayämë: ¿Meqan
natapis saquiayäshorqonquicu?18
cuna shamunanpaq. Jina petawanmicachamorqä juc wauqintsictapis.¿qequi? Tituwanqa juc shonqu y jucyarpellam cayä, y manachi tsenorurecuyäshunquimantsu carqan.
19Cuyashqa wauqicuna y panicuna,capas qamcuna cartäta leyirir,pensarëcayanqui noqacuna tsenoniyarniqui defendicurëcayanqäta.¡Manam tsenotsu! Teyta Diospanopanchomi y Teyta Jesucristurecurmiallapa cuyayarniqui quecunata nïcuyaq,Teyta Diosman waran waran masmarcäcoq ticrayänequipaq. 20Masqa
raq mana alli cawaquicho quecaqtatarïcushaq” nirmi. Tseno cawaquicaqtataricuyarniqueqa feyupampiñapäcacharcuyashqequi. Ojala manaliryacushpa, mana chiquinacushpa,mana piñapänacushpa, mana quiquinpabienninlla imatapis ashishpa, manarimanacushpa, mana penqapänacushpa,mana musyaq tupänacushpa y manawiyacoq quecayanquiman. 21Jinaallapam yarpacachä “Yape watucaqewartsuraq, mana alli rurenincunatamanaraq dejaqta tarïcushaq” nir. Tsenocaptenqa, Teyta Diospa nopanchochipenqacushqa ticrarir, peqatapisaptarcuryan waqaquicushaq. Porquiqamcunaqa costumradu carmi, jutsata
qui, y manam jaqiyanquitsu jucwan,
nata.
Cartapa ushanancho willapäquicuna y saluduscuna
13 1Cananwanqa quima cutinamqamcunata watucayashqequi.
“Ima asuntupis musyacashqa canqa,quimaq o ishcaq testigucunwanran.”d
2
niqui shamur tse llutan ruraqcunatapiñapanqänolla, yape watucayaqniquishamunäpaq canan carucho quecarpis,llapequita yape piñapäyaq. Sitsun cananshamurpis, tseno caquicaqllatatarïcuyashqequi, tsewan quima testigucuentanam canqa. ¡Tsemimusyecayämanqueqa! 3Yaquinachi*Jesucristupa puedeq queninta noqachoriqueta munayanqui. Chëcamurmimusyatsiyashqequi, Jesucristoqa manamjutsayoq nunata mana catigashpaqajaqirenqatsu. Sinoqa puedeq carmi,
2 12 13
344
jutsayoqcunata condenanqa. 4
tuta callpannaq nunatano *crusmanclabepa wanutsiyashqa cayaptinpis,cananqa Diospa poderninwanmicawecan. Tsenollam noqacunapiscallpannaq cuenta quecayä, peru TeytaDioswan jucnolla carninmi, pepapoderninta musyatsiyashqequi.
5Shonqiquicunata alli tapuyë ¿
yanqui o manacu! Cuentata qocuyë¿cunacho yachecan o ardellacu Teyta
qui! 6Ojala cuentata qoquicuyanquimannoqacunaqa mana ardella allish tucoqapostolcunano cayanqäta. 7Diostam
paq. Tsenoqa mañaquicayä manam
siyänequipaqtsu, sinoqa qamcunapisallita rurayänequita munarmi. Manamimanantsu conträ caqcuna “Manamapostoltsu pëqa” niyämaptinpis. 8Porquinoqacunaqa rasonpa caqpa faborninmiimatapis rurayä y manam uliquicunapafabornintsu. 9Callpannaq carninpis,
allapam cushicuyä Diospa poderninwanshumaq cawacuyaptiqui. Tsenollam
paq. 10Manaraq shamurninmi, quecartäta puntätsimü, chëcamuptï, apostolquenïman atenicur mana ollqutupäyänaqpaq. Porqui Teyta Diosqamandamashqa peman creyicoqcunatayanapanäpaqmi, y manamushacätsinäpaqtsu.
11Cuyë wauqicuna y panicuna, cushicushilla cabal nunana quecayë yo.Callpata qonacur juc shonqunollashumaq cawacur quecayë. Tsenocacuyaptiqueqa cuyamaqnintsic y
nintsic Teyta Diospis qamcunachomiquecanqa. 12Llapallequi shumaqrespetiquicunawan wacunacushpasaludanaquicuyë. 13Quecho quecaqllapan wauqintsic y panintsiccunamsaludecuyäshunqui. 14
tupa alli quenin, Diospa cuyaquininqamcunacho quecatsun y *SantuEspiritu jucnolla llapequicunawanquecatsun. ¡Tseno catsun!
2 13
345
Pablupa saludaquinin
1 1Noqa Pablutaqa, apostol canäpaq,manam juc nunatsu churamashqa,
ni cachamashqa, sinoqa Teyta *tum,moq *Dios Yayam. 2Noqam, llapanwauqintsiccunawan Galacia marcachoquecaq creyicoqcunata saludayaq. 3DiosYayantsic y Teyta Jesucristuntsicyanapecuyäshï alli quenincho, allipasaquicho cawacuyänequipaq. 4Teyta
narecur wanorqon Dios Yayantsic
dispunishqanmanno, que patsachomana alli yarpenintsiccunapitalibramänantsicpaq. 5¡Diosnintsictallapantsic imeyaqpis alabashun! ¡Tsenocatsun! ¡Amen!
Juclaya yachatsiquita ama chasquiyanquitsu
6Jesucristupa alli queninrecurllanamqamcunaqa acrashqa cayanqui. ¿Y tsetaqonqaquicurcu juclaya willaquimannacreyiquicayanqui! Tsemi tseta musyaririmano quetapis puedïtsu. 7
yanqanqa manam rasonpa caq alli
GALATASGalacia probinsiacho creyicoqcunaman
apostol Pablu cartaconqan
Galacia probinsiaman chëcur Teyta *Jesucristupaq Pablu willapäcuptinmi,Jesucristuta nunacuna chasquïcuyarqan. Tsepitanam juc marcacunapana Pablupasacorqan willacurnin. Tseyaqnam llutan yachatsicoqcuna Galacia probinsiachoquecaq creyicoqcunaman chäcuriyarqan llutancunata yachatsicur. Tseyachatsicoqcunam tse creyicoqcunata queno malas obligayarqan: “Jesucristumancreyicurpis, presisanmi costumbrintsic diacunata wardanantsic, (4.10) *Moisesescribishqan mandamientucunata cumplinantsic, (4.21) y compañonnintsiccho*señalacunantsic” nir (6.12-13).Asta Pablupaqpis “Manam apostoltsu” nirmi, tse yachatsicoqcuna nunacunata
willapäyaq. Peru Pablutaqa manam imapis qocoqtsu tseno niyaptin. Pëqa masyarpacacharqan Teyta Jesucristupaq rasonpa caqllata yachatsiquitam.Tsemi Pablu que cartata escribircur apatserqan tse creyicoqcuna Jesucristupa alli
willaquininllamanna marcäcur quecayänanpaq. “Porqui tsepita juc mas alliwillaqueqa, manam cannatsu” nerqanmi. “Si pipis o noqapis o *anjelpis, juclayapaJesucristupa alli willaquininta willayapteqqa, Teyta Dios maldisyicayämätsun”nerqanmi (1.8-9).
346
a 1.21 Cilicia probinsiachomi carqan Pablupa marcan Tarsu (Hch 9.30). Siriaprobinsiachonam carqan Antioquia marca (Hch 11.25, 26). b 1.22 Judea probinsiachoqaJerusalenmi carqan.
willaquitsu.nam Jesucristupa alli willaquininta
cayäshunqui. 8Sitsun pipis willayanqaqrasonpa alli willaquita juclayamanticraratsir, yachatsiyäshunqui; tsenoyachatsicoqtaqa Dios urusninyaqmaldisicutsun, noqata car o anjeltacarpis. 9Tseno cananpaq caqtaqapuntatanam willayarqaq, jina cananpiscutïcuryanmi niyaq: Sitsun pipis TeytaJesucristupa rasonpa alli willaquininwillapäyanqaqta juclayaman ticraratsirwillapäyäshunqui,ninmi pecunata ratanqa.
10Quecunataqa niriyaq manamnunacunawan allicho quedeta munartsu;sinoqa Dioswan allicho quedetamunarmi. Manam ni ima qocamantsununacuna mana allipa ricayämaptinpis.Sitsun noqa nunacunawan allichoquedeta munäman, manachi TeytaJesucristupa sirweqnintsu cäman.
Quiquin Teyta *JesucristumPablutaqa churarqan apostolnin
cananpaq11Wauqicuna y panicuna, queta
niriyashqequi musyayänequipaq: TeytaJesuspa alli willaquinin willayanqaqqa
tatsu cashqa. 12Ni manam meqannunacunatsu yachatsimashqa; sinoqaquiquin Teyta Jesucristum rebelamarnïcäyitsimashqa.
13Qamcuna wiyayashqachi yäcayanqui puntata *israel nunacunapacostumbricunaman marcäcurnin, imanoportacunqäta. Tsemi Teyta Jesusmancreyicoqcunata pasepa ushacätsitamunarnin, chiquir qaticacharqä. 14Wine
mayïcunapitapis costumbrïcunatamasmi cumplita tiraq cä. Tsemi
tapis mana qonqashpa cumpleq cä.15Tseno quecaptïmi,cur qayecamarqan.llachoraq quecaptïmi acramashqanacanaq. 16Tse qayamarmi, cäyitsimarqantsurin Jesucristupa alli willaquinintamana israel caq nunacunatawillapänäpaq. Tseno rebelasiontachasquirir,mantsu tapucoq ewarqä. 17Ni manam
cunamantsu Jerusalenta tapucoqewarqä. Antis Arabia nishqanmarcamanmi eucorqä. TsepitaranDamasco marcamanpis cuterqä.
18Quima watataran Jerusalenmancuterqä, apostol Pedruta reqinäpaq.Pewanmi ishque semana täcuriyarqä.19Tsecho tarerqä Teyta Jesucristupawauqin Santiagullatam; peru manamwaquin apostolcunawanqa topayarqätsu.20Tseta que cartächo willayarniqui,manam uliquicätsu y Diosmi musyanrasonpa caqta escribicamonqäta.
21Jerusalenpitanam Siriaman yCiliciaman eucorqä.a 22Judea marcachoJesucristuman creyicoq wauqintsiccuna
tsu.b 23Sinoqa wiyayashqanash cayänaqqueno parlayaqta: “Teyta Jesusmancreyicoqcunata ushacätsita munarqaticachaq nunash, cananqa, Jesuspaalli willaquinintana willacur purican”neqta. 24
cur Diosta alabayarqan.
2 1Tsepita chunca chuscu (14)watataran Jerusalenman yape
1 2
347
cuterqä Bernabeta y Tituta pusharcur.2Tsemanqa ewarqä Dios ewanäpaqrebelamashqa captinmi. Tsechomirespetashqa caq apostolcunallawanquiquïcuna puralla juntaquecur, manaisrael caq nunacunatapis alli willaquitawillapanqäta willarqä “¿Allitacu o manaallitacu rurecä?” nirnin. 3-4
yanqäman uli creyicoqcuna rataquillapayecayämushqa cayaptinpis, manampushayanqä Tituta mana *israel nunaquecaptinpis, obligayarqantsu*señalacunanpaq.cunaqa *Jesucristurecur librinaquecashqantsicta despresyarmi,munayan yape *Moisespa leyninpaesclabuno canantsictaran. 5Perunoqacuna manam ni ichicllapis pecunamunayanqanta rurayarqätsu, porqui
man creyicuyanqequillacho allitsaracuyänequitam.
6Peru presisaq caq apostolcunaqamanam yachatsiconqäpita juclayatayachatsicunäpaq niyämarqantsu.(Aunqui noqapita mas presisaq apostolcayanqanqa manam imanantsu, porqui
tsic.) 7Antis cuentatam qocuriyarqan,mana israel nunacunaman Jesucristupaalli willaquininta willacunäpaq Dioscachamashqanta, y Pedrutana Israel
qanta. 8Imanomi israel nunacunapaapostolnin cananpaq Pedruta Dioschurarqan, tsenollam noqatapis manaisrael caq nunacunapa apostolnincanäpaq churamashqa. 9Tseno canäpaqDios yachenï qomashqantam Jesusmancreyicoqcunapa mandacoqnincunaSantiagu, Pedru y Juan, cuentataqocuriyarqan. Tsemi noqatawan
nawan acuerdu carnin. Tsenomiparlariyarqä pecuna Israel caqcunata
willapäcuyänanpaq y noqacunana manaisrael caqcunaman willapäcoqeucuyänäpaq. 10Unicoqa niyämarqanmana qonqellata wactsacunatayanapayänäpaqmi. Peru tsetaqa unepitapatsanam rurarqä.
Pablu apostol Pedruta piñapan Antioquiacho
11Tsepitanam quecanqä Antioquiamarcaman apostol Pedru shamuptin,piñapäcacharcorqä mana allitaruranqanpita. 12Quenomi tse carqan:Santiagu cachamushqan nunacunamanaraq chäyämuptenqa, mana israelcaq creyicoqcunawanmi apostol Pedrujuntu juntu micurnin cayarqan. Peruchärayämuptinnam, señalaquipaqraqecsijicoq nunacunata mantsacurnin,ichicllapa ichicllapa waqtsacäcurir
wan juntaquita. 13Y waquin israelcreyicoqcunapis peta qatirmi dosmanosticracuriyarqan. Y asta Bernabepispecunano portacurmi qallaquicorqan.14
manno mana portacuptin, llapanpanopancho queno Pedruta nerqä: “Israelnuna quecarpis,nomi cawecanqui. Cananqa ¿Imanirtaq
napa costumbrintsiccunataraqcumpliyänanta munanqui!” nir.
Marcäquinintsicrecurllam Diosqa allitano ricamantsic
15Noqantsicqa yuriquinintsicpitapatsam israel nuna cantsic, y manam“Jutsasapa” nenqantsic, mana israelnunacunanotsu. 16Tseno quecarpis,musyantsicmi *leynintsiccunatacumplita tïrarpis, Diospaqqa manaalliraq canqantsicta, peru TeytaJesusllaman marcäcushqam siqaallitano ricamäshun.
2
348
c 3.6 Gn 15.6. d 3.8 Gn 12.3. e 3.10 Dt 27.26.
pis leycunata cumplenqantsicrecurtsuDiosnintsic allipa ricamäshun, sinoqaJesucristuman marcäcushqallam. Porqui
recurllaqa allitano Diosnintsicchasquenqatsu.
17
tsic allitano ricamänantsicta tïrantsic, ycuentata qocurintsic jutsasaparaqquecanqantsicta. Tsepenqa ¿tucu jutsasapata ruraramantsic?¡Manam tsenotsu! 18Antis noqa imatapisushacäratsir yape sharcatserqa,quiquïmi jutsayoq cä. 19Leycunarecurmiwanushqa cuenta quecä, y mananam tseleycunata cumplinäpaqyarpacachänatsu; sinoqa Diosllapaqcawacunäpaqmi yarpacachëcä.20Noqaqa Teyta Jesucristuwan *cruschojuntu wanushqa cuentam quecä, ymanam quiquï munanqänonatsu cawä,sinoqa Jesucristu munanqannonam.Tsemi que patsacho cawecarqa, Diospatsurinman marcäcurllana cawacü. Pemiallapa cuyamarnï rantï wanorqan.21Noqaqa manam mana baleqpaqnotsuchurä Diospa alli queninta. Sitsunleynintsiccunata cumplishqaraq alliruraqtano Dios chasquimashwan carqan;tseno captenqa, Jesucristu wanonqanmanachi balinmantsu.
Teyta Jesusllaman creyicuyaptin Dios cachamun *Santu Espiritunta
3 1Galacia marcacho täraqcuna,¡Imano upataq ticracuriyarqonqui!
¿Pitaq yachatsiyäshorqonquiengañayäshurniqui? Noqacunaqaclarum yachatsiyarqaq *Jesucristuqamcunarecur *cruscho wanushqanta.2Tsemi queta tapuriyeniquita munä:¿qonqui *
curcu,paq willapäyanqaqman marcäcurllacu!3¡Qamcuna imano upataq cayanqui!¡Santu Espirituman marcäquicarnin,quiquiquicunapa rureniquicunamanmarcäcur qallaquicuyänequipaq!4¿Manacu yarpäyanqui allapasufrimientucunata pasayanqequita!¿qui! ¡Ojala tseno sufriyanqequi amaembanoqa canmantsu! 5¡Masquicuentata qocuyë! ¿Imanirtaq Dios SantuEspiritunta qoyäshorqonqui? ¿Yimanirtaq qamcunacho espantepaqmilagrunta ruran: *nata cumpliyanqequirecurcu oJesusman marcäcuyanqequirecurllacu?
Marcäquininrecurllam *Abrahamta Dios jutsannaqta chasquerqan
6Tsenollam “Abrahampismarcäcorqan Diosman,curllam alli ruraqtano ricarqan.”c
7Tsemi queta musyayë: Diosmanmarcäcoqcunallam Abrahampa mirenincuentaqa cayan. 8*chomi unepita patsa cäyitsimantsicmarcäcoqcunataqa *israel nunacunata omana israel nunacunatapis Diosnintsicallitano chasquenqanta. TsemiAbrahamta alli willaquita quenowillarqan:cho nunacunapis bendisishqa cayanqa”d
nir. 9Tsemi llapan nunacunatapisAbrahamno marcäcoq caqtaqaAbrahamtano bendisiconqa.
10Moisespa leynincunallata cumplitamunaq caq nunacunapaqqacondenashqa cayänanpaqmi Diospapalabrancho queno nican: “Escribishqaleycunata jucllellatapis mana cumpleqcaqtaqa;conqa”e nir. 11Tsemi musyantsic pipis
2 3
349
f 3.11 Hab 2.4, Ro 1.17. g 3.12 Lv 18.5. h 3.13 Dt 21.23. i 3.16 Gn 12.7.j 3.20 Abrahamtaqa quiquin Teyta Diosmi yanapananpaq änirnin, parlaparqan manam jucanjeltawantsu, ni juc willacoqtawantsu änerqan.
ley nenqancunata cumplirllaqa Diospanopancho mana alli canqanta. Porquipalabranchomi queno escribirëcan: “Allinunacunaqa marcäquininrecurmisalbaconqa”f nir. 12Peru leycunaqamanam marcäquipaq parlantsu; sinoqa
qaqa”g ninmi. 13Ley nenqanmannourusnintsicyaq mana maldisiushqacanantsicpaqmi noqantsicpa rantintsicTeyta Jesucristu wanurerqan. Y Diospapalabranchomi queno escribirëcan:“Meqan nunapis qerucho warcuraqqaurusninyaq maldisiushqam quecan”h
nishpa. 14Tsenoqa wanorqan AbrahamtaDiosnintsic änenqanno mana israel caq
cur chasquiyänanpaqmi. TsenopamDiosnintsic änimashqantsic SantuEspirituta marcäquinintsicrecurllanallapantsic chasquirintsic.
Marcäquinintsicrecurllamsalbasionta tarintsic
15Wauqicuna panicuna,quiwan yacharatsiyashqequi: Juc nunapiwanpis *manqa, manam pipis imatapisyapanmantsu, ni mana baleqpaqchuranmantsu. 16Tsenollam Diospis
nanpaq. Y manam atscaqpaqtsu“Mireniquicunatam bendisishaq”nerqan, sinoqa juc mireninllapaqmiiparlan, y tseqa Jesucristum. 17Tseminiyaq: Diospis Abrahamta änircontratuta ruranqanta, manam manacaqpaqqa churarqantsu, ni manam*Moises escribishqan leypis ushacätsitapuedintsu, porqui tse leytaqaescribiyashqapis qepataran chuscu
pachac quima chunca (430) watapasacäcushqachoran. 18Sitsunleynintsiccunata cäsucurraq Diosänicushqan erensiata chasquishwancarqan,pitatsu chasquishwan carqan. PeruDiosqa Abrahamta änenqanta qorqanalli queninrecurllam.
19Tsepenqa ¿Imallapaqnataq sirwinleycuna? Leycunataqa qepataranescribiyashqa jutsasapa canqantsicrecur,asta Abrahampa mireninpita Diosänicushqan chämonqanyaq. Tseleycunataqa *anjelnincunallatawanmiwillacamoqninta qotserqan. 20Peruquiquin Diosqa jucllella carmi, änicurmanana willacamoqta wanarqantsu.j
Leycuna imapaqpis cashqan21
cuyanquiman: “¿qanpa contranchi leycunaqa?” nirnin.¡Manam tsenotsu! Sitsun leycunatacumplirlla, salbacurishwan carqan;tseno captenqa,
marnintsic allipa ricamashwan carqan.22
tsic llapan nunacuna carselcho cuentajutsallacho cawaquicanqantsicta.
qanta chasquiyanqanta.23
qaqa, leycunam carselcho llawiraqcuentata catsimarqontsic. Tsenomi
nanta. 24Tse leycunaqa, imeca jucwamrata pipis pushaq cuentam,pushamarqontsic Jesucristuman, pemanmarcäcushqalla allitanona Diosnintsic
3
350
k 4.12 *Israel nuna quecarpis costumbricunata jaqirirnin Pablu pecunano ticrarqan.
chasquimänantsicpaq. 25Peru cananJesucristuman marcäcurerqa, mananamtse pushacoq leyta wanantsicnatsu.26
nam, cananqa Diospa wamrancunanallapequipis cayanqui. 27Y Jesucristumancreyir bautisacurirmi, pewan jucnollaticrariyarqonqui. 28Tseno creyicushqacarninmi, Jesucristucho jucnollanallapequicuna quecayanqui, israel nunacar o mana israel nuna carpis, esclabucar o mana esclabu carpis, ollqu carpis owarmi carpis. 29Teyta Jesuswanjucnolla cayanqequirecurmi,
qui. Y tsemi Abrahamno Diosnintsicänishqanta chasquiyänequipaqerederuna cayanqui.
Diospa tsurinnam cantsic
4 1Wauqicuna panicuna, noqammunä quenopa cäyitsiyeniquita: Juc
nunapa tsurin pishiraq carqa, aunquipapäninpa erensianwan dueñucananpaq quecarpis, papäninpaesclabuncunanollaran quecan.2Erensianta papänin qonan junaqyaqmiwätaqnin tse wamrata yachatsir shumaqcuidan. 3Tsenomi noqantsicpis pishi
rintsiccunata Diostano mantsacurcacorqontsic. 4Y sitanqan tiempuchäramuptinnam, Diosnintsic tsurin*qan juc warmicho yuricurir *leycunatacäsucur winananpaq. 5Tsenopamleynintsicpa mandaduncho caquicashqa
tic chasquimänapaq.6Y tsenam tsurin cashqana, Tsurin
Jesucristupa *Santu Espirituntashonquntsicman Dios cachamuptinqueno parlatsimantsic: “¡Diosllä,
cananqa qammi Papällä canqui!” nir. 7Ycananqa Diospa tsurincunam cantsic. Ymanam esclabu cuentanonatsu; sinoqaDiospa tsurin carninmi,
chasquishun.8Qamcunaqa Diosnintsicta manaraq
reqirninmi, costumbriquicunamanno
qequi. 9Cananqa Diosnintsictanamreqiriyarqonqui,qui,qui, acrayäshorqonqui. Tseno quecaptin,¿Imanirtan mana imapaqpis sirweqcostumbriquicunata qatita munayanqui,esclabu cuentano yape cayänequipaq!10Qamcunaqa sumatsicuyanqanjunaqcunatam, quillacunatam,natam y dia wardacunatam
yanqui. 11
qequita yarparnin.
Pablu allapa llaquishpa escribin mana alli yachatsicoqcunapaq
12Wauqicuna y panicuna, qamcunapisnoqano portacuyë. Porqui noqapisqamcunacho quecar, qamcunanollamportacorqä.k Y manam imachopisofendiyämarqequitsu. 13
quinopis qeshyanqärecurmi TeytaJesuspa alli willaquininta primera besqamcunaman chätsimorqä. 14Y noqaqeshyaquicaptïpis qamcuna manam niichicllapis chiquiyämarqequitsu nimelanayämarqequitsu. Antis noqataallapa cuyayämarnïmi, Diosnintsicpitashamushqa *anjeltano y quiquin TeytaJesucristutano chasquiyämarqequi.15Rasonpa caqllatam niyaq.cuna jorquna captenqa jorquricurchiqoycayämanquiman carqan. Y cananqa
3 4
351
l 4.25 Israel nunacunaqa esclabu cuentam cayarqan Moises escribishqan leycunatacumpliyänanpaq. m 4.27 Is 54.1. Pablu quecho parlecan atscaq creyicoqcuna israel nunapiso mana israel nunapis miracäyänanpaq caqtam. n 4.29 Jesucristuman marcäcoqcunaqaänicushqanno yurishqa cuentam, y ley cumpli munaqcuna jitapuquillapita yurishqa cuentamcayan. o 4.30 Gn 21.10. p 4.31 Israel nunacunam costumbrincunata qatirnin, iwalayanesclabu warmipa wawanwan, peru Teyta Jesusman creyicoqcunaqa Diospa tsurincunanacarmi librina cayan.
¿tan churecuyarqonqui? 16¿Cananqarasonpa caqta niriyanqaqrecurcunoqapa conträ ticracuriyanqui!
17Tse nunacunaqa noqacunapitaraquicacuriyänequipaqmi arde shumaqinquitecayäshunqui. Y munayanpecunata qatiyänequitam. 18Änirpis,waquincunata inquiteqa allim, peru alliintereswan imepis catsun y ama noqaquecaptïllaqa. 19Ijücuna, imeca qeshyaq
nomi, allapa qamcunapaq yapeshonqücho nanatsicü,llawan waran waran juc shonqunollacacuyänequita munar. 20¡Imanollaraqqamcunapa nopequicunacho quiquïricacaramüman shumaq juclayaparlapëcuyänaqpaq! ¡Qamcunarecurmiimano quetapis puedïnatsu!
Pablu yarpätsin Teyta Jesuscho librina cayanqanta
21Israel nunacunapa costumbrincunatacumplita munaqcuna,qequi: ¿Allicu cäyiyanqui *Moisesescribishqan leycunata, o manacu!22*Diospa palabranmi willamantsic une*Abrahampa ishcaq tsurin cashqanta.Juc caqmi wätenin warmicho yjucninnam lejitimu warmincho carqan.23Tse esclabun warmicho yuricoqwamraqa Abrahampa muneninllapitamcarqan,cho wamraqa Diosnintsic Abrahamtaänishqanmannomi yuricorqan. 24Queishcan warmicunapaq tincutsiquiwan
willayarniquim cäyiratsiyaq Dios ishque*contratuta rurashqanta. Jucnincontratutam Sinai jircacho rurarqan.Tseqa iwalan Agarpa llapan sirwipacoqmireninwanmi. 25Agarmi iwalanArabiacho quecaq Sinai jircawan, ycanan Jerusalen marcawan. Porquipecunaqa esclabu cuentallaran llapanpiscaquicayan.l 26Peru sielu caqJerusalenqa librinam.tsu y noqantsicmi pepita yurishqawamra cuenta quecantsic. 27PorquiDiospa palabranmi queno escribirëcan:
“¡Qolloq warmi, cushiquï!¡Qam, mana imepis qeshpicoqwarmi,
canan cushiquiwan qayariquï!Jaqirishqa warmim, qowayoqwarmipitapis
mas atsca wawayoq canqa”m nir.28Tsemi wauqicuna panicuna,
noqantsicqa Isaac cuenta Diospaänicushqan wamrancunana quecantsic.29Imanomi une tiempupis nunapamuneninllapita yureq wamra, SantuEspiritupa muneninpita yuricoq caqwamrata chiquerqan; tsenollamcananpis noqantsiccho pasacun.n 30PeruDiospa palabranmi queno nican:“Esclabequita wawantawan qarquriquï.Porqui tse esclabupa wawan manamcombiennintsu mana esclabu caqwarmiquipa wawanwan erensiataraquinacunan”o nir. 31Wauqicunapanicuna, noqantsicqa manam esclabuwarmipa wawannotsu cantsic, sinoqalibri warmipa wawan cuentam cantsic.p
4
352
q 5.9 Ichiclla lebaradura masata atscaman miratseqnomi tse yachatsicoqcuna atscanunacunapa caweninta llutanman apecan. r 5.14 Lv 19.18.
Une costumbricunata jaqirir, Teyta Jesusman creyicur librina cantsic
5 1Teyta *tsic *leypita librina canapaq. Tsemi
alli rmi tsaracuyë, y amana yapeyuguta apaqno esclabu cayënatsu.
2Wauqicuna, panicuna, noqa Pabluque niyanqaqta cäyicayämë. Sitsunqamcuna *señalacuyanqui; tsenocayaptiqueqa, Teyta Jesucristu manamqamcunapaq balintsu. 3Yapemiwillayaq: Sitsun señalacushqa quetaraqmunayanqui, tseno captenqa leytamllapanta cumpliyänequi. 4
qanrecur allitano Dios chasquiyänanta;tsepenqa Teyta Jesusman creyicuyanqanmanam imapaq balintsu.
qon. 5Y noqantsictaqa *Santu Espiritumpoderninwan yanapamantsicmarcäquinintsicrecurllana pe allitano
paq. 6Y Teyta Jesucristuwan jucnollacaqcunapaqqa manam imanantsu
tsic. Pepa munenenqa pemanmarcäcurllana, cuyanacur cawaquimi.
7Teyta Jesucristuman creyicurerqa,allapa rmim cayarqequi. Y cananqa¿pitan engañayäshorqonqui rasonpacaqman creyiquicayanqequitajaqiriyänequipaq? 8QayayäshoqnïquiDiostsu manam yachatsiyäshorqonquirasonpa caqta jaqiriyänequipaq.9Ichiclla lebaduram masata poquratsin.q10
crecurmi noqa musyä juclayapa manapensacurcuyänequita. Tse mana alliyachatsicoqcunataqa, pi captinpis, Dioscastiganqam.
11Wauqicuna, panicuna, cäyiyämë.Sitsun “Señalacuyanquiran” nishpa,yachatsiyaqman carqan, tseqa manachichiquir qaticachäyämanmantsu. Tsenocaptenqa, Teyta Jesus *cruschowanonqanta yachatsiconqä manachipitapis piñatsinmantsu. 12Sitsun tsenunacuna ecsijiyäshunquiseñalacuyänequipaq, quiquincunapatalimpupis roquriyätsun.
Santu Espiritumunanqanno cawashun
13Wauqicuna, panicuna, librinacayänequipaqmi, Dios qayayäshorqonqui.Peru cuidädu “Librinam quecä” nir,
yanquiman. Antis yarpacachäyë jucniqui
cuyänequipaq. 14*Moises escribishqanllapan leymi juc palabrallachona quenonimantsic:quinolla, nuna mayïquicunapaqpisyarpacachäyanqui”r nir. 15Sitsun qamcunaquiquiquicuna pura jaqchinacur pelyarmicunacur cacuyanqui; tseno cacurnenqa,paqtataq waqtsacar ushacäriyanquiman.
16Tsemi niyaq: Santu Espirituyachatsiyäshuptiqui, pepa munenintarurayë. Tsenam quiquiquicunapa mana
tsu. 17Mana alli muneniquicunam SantuEspiritupa contran. Y Santu Espiritunammana alli muneniquicunapa contran.Tsemi mana cäyinacuyaptin,quitsu imatapis munayanqequimannorureta. 18Sitsun qamcuna Santu
man,chonatsu cayanquiman.
19
naqa cawayan quenomi: Ollqupis
5
353
cuna quecarmi,yan; y tuquilaya melanepaq mana allimunenincunatam rurayan. 20*natam adorayan, y brujanacuyanmi,chiquinacuyanmi, pletunacuyanmi, ycodisiosum, y allapa ichicllapaqmicayan, allapam piñacuyan,yanmi, nunacunatam bullatsir grupugrupuman raquicatsiyan. 21Y nunamayincunapa imanpis cayäpuptinmiwaqapucuyan, ,machacuyanmi.yanqanyaq micur, upyar manaallicunata rurayan.qaqnomi cananpis yape cäyiratsiyaq:Dios mandaconqan marcaman tse ruraqnunacuna manam chäyanqatsu.
22Peru Santu Espirituyoqcunaqacuyanacuyanmi.yan. Alli pasaquichomi cawayan. Allapapasensiacoqmi cayan. Alli shonquyoqmicayan. Juclaya nunam cayan,qantapis cumpliyanmi, 23y umildimcayan, y peqancunatapis alli tsaräcoqmicayan. Tseno portacuyaptenqa,pis manam condenannatsu. 24TeytaJesusman creyicushqa caqcunaqacruscho clabarëcaqno carmi, mana allimunenincunata manana rurayannatsu.25Sitsun Santu Espiritu juclaya
nona cawacushun. 26
tsictäqa imachopis alabacushuntsu, niquiquintsic pura embidiosu carninchiquinacushuntsu.
Nuna mayintsiccunawan yanapanacushun
6 1Wauqicuna panicuna,
qata ricarnenqa, *Santu Espiritupamunenincho quecaqcuna shumaq manapenqapashpa willapëcuyë mana yaperurananpaq. Y ¡
man ishquiyanquiman! 2Jina jucniqui
cuyë. Tseta rurarninmi, Teyta*Jesucristu mandacushqancunatarurayanqui.
3Pipis, mana ima quecar, nunatucorqa quiquinllam engañacun. 4Antisquiquintsicmi shonquntsicta tapushwanallita o mana allita rurecanqantsicta.
tsicta alabaconqantsicqa manamimapaqpis balintsu. Antis allicunataruranqantsictaqa shonquntsicllachomicushicushwan. 5Porqui cada unuportaquinintsicmanpam Teyta Diostacuentata qoshun.
6Y *Diospa palabranta
coqcunata imawanpis yanapayë.7Ama quiquiquicuna engañacuyëtsu.
Manam puedintsictsu Diospitaburlaquita. Porqui llapan imatapismuronqantsictam cosechar ellushun.8Mana alli munenintsicta rurarqa, manaallita muroq cuentam quecantsic.Tsepitam cosechashun perdisionta. PeruSantu Espiritupa muneninmannocawacorqa wiñe cawaquitam tarishun.9Tserecur ama qelanäshuntsu allicunarureta, y mana utinashpa rurarqa,tiempunchomi allita cosechashun.10Tsemi puedenqantsicmanno nunamayintsiccunata yanapashun. Perumasqa yanapecushun Teyta Jesusmanmarcäcoq mayintsiccunata.
Pablu allibuenunoti cacur despidicun
11Y canan ricayë, que jatusaqletracunawan quiquï escribimonqäta.12Tse alli tucoqcunaqa nunacunawanalli quedeta munarllam,qui *señalacuyänequipaq. Porquimanam munayantsu Jesucristurecur
5 6
354
s 6.16 Diospa rasonpa israel nunancunaqa, rasonpa peman marcäcoqcunallam israel nuna caro mana israel nuna carpis.
chiquishqa quetaqa. 13Pecunaqaseñalacushqa quecarninpis, manam*leycunata llapantatsu cumplicayan.Asimi qamcunataqa obligayäshunquiseñalacushqa cayänequipaq. Ycäsuriyaptiquinam, cushir alabacuyan.14Y noqaqa manam imapitapisalabacütsu. Unicoqa TeytantsicJesucristu *cruscho noqantsicpaqrecurwanonqanllatam cushicü. Y cananqaTeyta Jesus wanonqanrecurminoqapaq ushacashqana mana allirurecuna. Y mana allicunata mananaruranäpaqmi cruscho wanushqacuentano noqapis quecä. 15Teyta
tsic,pis manam ima imanannatsu. Sinoqa
llam balin. 16
nata y Diospa rasonpa *israelnunancunatas
cuyäshï pewan shumaq pasaquichocacuyänequipaq.
17Y cananpita witsepa ama ni pipispeqäta nanatsimutsuntsu. Porqui
napis bastanam qarächo quecan.18Wauqïcuna y panicuna, Teytantsic
nata ancupëcuyäshï.Tseno catsun.
6
355
Pablupa saludaquinin
1 1Efeso marcacho Dios munashqannocawacoq cuyë wauqicuna y panicuna,
noqa Pablum, Teyta Diospa muneninrecur*Jesucristupa apostolnin car,man marcäcuyanqequirecur,man cartacamü. 2*Dios Yayantsicpa yTeytantsic Jesucristupa alli queninqamcunacho quecutsun, y alli pasaquichocawacuyänequipaq yanapecuyäshï.
Jesucristurecur Teyta Diospa bendisionnincuna
3¡Teytantsic Jesucristupa PapäninDios alabashqa catsun! Pemi sielucho
quecanqanpita Jesucristurecur manana
tsic. 4Manaraqpis que patsatacamarninmi, Teyta Dios acramarqantsicJesucristurecurlla, pellapaqna jutsannaqcanantsicpaq. 5Y cuyamarnintsicmi, alliqueninrecur unepitana dispunerqan
nona chasquimänantsicpaq. 6Tsemiespantepaq alli queninrecur imepisalabecushun allapa cuyamarnintsic,Jesucristurecur yanapamanqantsicpita.7-8Jesucristupa yawarninrecurmijutsantsicpita rescatamarnintsicperdonamarqontsic. Tsenollam mana
EFESIOSEfeso marcacho creyicoqcunaman
apostol Pablu cartaconqan
Efeso marcaqa carqan Asia probinsiapa capitalninmi. Lamar cuchuncho jatunmarca captinmi, metsepitapis nunacuna barcucunawan negosiuncunata imecatapisapar ranticuyaq y rantipäcuyaqpis.Tse marcaman apostol Pablu charmi, Teyta Diospa alli willaquininta willacorqam.
(Hch 18.19-21, 19.10) Pabloqa casi ishque wata masmi tärarqan Efeso marcacho*Jesucristupa alli willaquininta willacur. Tsemi tsecho alli willaquita yachatsicuptinatscaq nunacuna Teyta Jesucristuman marcäcur qallarcuyarqan.Tsepitanam *Romachomandacoqcuna carselman llawiriyaptinpis, PabloqamanamTeyta
Jesucristumanmarcäcoqmayincunata qonqarqantsu, siemprim cuyarnin yarparëcarqan.Tsemi que cartata escriberqan pecunata queno nir: “Wauqicuna panicuna, puntataqamana*israel nunacunaDiospa änicushqantamanam catsiyarqantsu israel nunacunanoqa. Perucananqamanam imanantsu israel nuna omana israel nuna cashqapis. Jesucristuwanonqanrecurmi *Dios Yaya ricamantsic iwal llapan nunata, israel omana israel cashqapis,Jesucristuman creyicushqa. Perecurmi llapan nunacunata perdonar Dios salbecamantsic.”
356
nintsic, qomarqontsic yachenintsic ycäyiquinintsic. 9
nintsicmi, cäyitsimarqontsic manamusyashqantsic boluntaninta, y tse
chomi. 10Tsenollam Teyta Diosdispunishqan tiempu chäramuptinjuntaramäshun que patsacho caqcunatay sielucho caqcunata Teyta Jesucristupamandadunllächona llapantsic canapaq.
11Teyta Diosqa Jesucristurecurmiacramarqontsic pepana canantsicpaq.
qana carqan llapantapis muneninmannorurananpaq. 12Tsenopam Jesucristuman
pita cananpis Dios alabashqa canqa.13Tsenollam qamcunapis salbasionpaqrasonpa caq alli willaquita wiyarirnin,Jesucristuman creyicuyarqonqui. Tsemipeman marcäcuyanqequirecuräniyäshonqequi *Santu Espirituntachasquirir, *señalashqa cuentaquecayanqui pellapaqna cayänequipaq.14Tse Santu Espiritum Teyta Diospitaerensiata chasquinantsicpaq garantia
qantsicyaq, y pellapaqna canqantsicyaq.¡Tserecur alli queninpita llapantsicalabecushun!
Pablu mañacun Teyta Diostallapan creyicoqcunapaq
15-16Musyarerqömi Teyta Jesusmanallapa marcäcuyanqequita, y llapancreyicoq mayiquicunawan cuyanacurquecayanqequita. Tsemi Teyta Diostacada mañacur qamcunapaq imepis“grasias” nicä. 17Teytantsic JesucristupaTeytan, allapa puedeq Dios Yayatammañaquicä, Santu Espiritunwan
quipaq, y tsenopa pewan jucnolla
paq. 18Tsenollam jina mañaquicä
shonqiquicunacho shumaq cäyicur peimanir qayayäshonqequitamusyayänequipaq. Que mañaquinïqapeman creyicoq caqta Diosnintsic imano
paqmi. 19-20Y imano jatun poderyoqcanqanta musyanequipaqmi. Tsepoderninwanmi peman marcäcoqcunatayanapecamantsic. Tse poderninwanmijina Teyta Jesucristuta wanushqanpitacawarircatsir sieluman pushacushqapewan juntu mandacuyänanpaq, 21ychurarerqan autoridacunapa, *napa, *supëcunapa, que bidachopis ywac bidachopis llapanpa mandacoqnincananpaqmi. 22Jina llapan imecatapischurashqa pepa mandadunchocayänanpaqmi. Tsenollam churashqallapan creyicoqcunapa mandacoqnincananpaq. 23Noqantsic creyicoqcunaqaJesucristupa cuerpun cuentam cantsic, yllapanta alliyätseq Jesucristumnoqantsiccho ricatsicun pe imanocanqantapis.
*JesucristurecurmiTeyta Dios salbamantsic
2 1Qamcunaqa puntata Teyta Diostamana cäsurmi jutsequicunarecur,
wanushqa cuenta caquicayarqequi. 2YDiosta mana cäsucurmi, supëpamandacoqnin diablupa munashqantaruracur cawacuyarqequi. Cananpis tsediabloqa Teyta Diosman mana cäsucoqnunacunata mana allicunatarurayänanpaq inquitarmi quecan.3Tsenomi llapantsicpis puntataqa
tsicno etsantsiccunapa mana allimunenincunata ruracur. Tsemi waquinmana alli ruraqcunatawan iwal TeytaDios allapa feyupa castigamänantsiccarqan. 4Peru Teyta Diosnintsicqa
qontsic. 5Jutsantsicrecur wanushqa
1 2
357
cuenta caquicashqam, alli queninwansalbamarnintsic Jesucristurecur juclayacawenintsic qomarqontsic. 6
wan jucnolla cashqam,moq cuenta, noqantsictapis juclayacawetana qomarqontsic Jesucristuwanjuntu Diospa mandaquininchocanantsicpaq. 7Tsenopam Teyta Diospaespantepaq alli quenin ime carpismusyacashqa canqa,wanmi. 8Tsemi qamcunatapis alli
yaptiquilla salbecuyäshorqonqui, ymanam cuestayäshorqonquitsu,tsicpa qareninlla car. 9Y manamimatapis allita rurashqantsicrecurtsusalbacorqontsic. Tsemi pipis allirureninpita alabaquita puedintsu.10Sinoqa quiquin Teyta Diosmi juclayaticratsimantsic Jesucristuwan juc
paq. Tseno cawacunantsicpaqmi Diospuntata dispunishqana carqan.
Jesucristurecurmi israel y mana *israel nunacunapis Diosman
chäriyan11Mana israel nuna cayaptiquim, y
mana *señalacushqa cayaptiquim, israelnunacunapis despresyayäshorqequi“Noqacunallam cuerpücunachoseñalacushqaqa cayä” nirnin. 12Yarpäyë,puntataqa Jesucristupita caruchomicayarqequi, y mana israel nuna carmi,Teyta Dios änicushqancunatachasquiyänequitsu carqan. Y PeDiosniquicuna mana captinmi, pëcho niima derechiquicunapis carqantsu.13
quipitam cananqa Jesucristupayawarninrecur Diospa nopanmanchäriyarqonqui.
14
pis y mana israel nunatapis shumaqcawaquichona catsimantsic.
cur cawaquinintsicta ushacäratsirmi, juc
qontsic. 15Tseno wanurmi, *Moisespaleynincunata y costumbrincunata manacaqpaq churarerqan. Tsemi quiquinpermiterqan israel nunapis y manaisrael nunapis juc shonqunollana allipasaquicho cawacunantsicpaq. 16Y*cruscho wanïninwanmi ishcan grupu
marqontsic, juc shonqunollana mananachiquinacushpa cawacunapaq.
17Jesucristum willacorqan shumaqcawaquipaq alli willaquita, acrashqanisrael nunacunaman y mana acrashqan,mana israel caqcunamanpis. 18
llam jucnintsic jucnintsicpis *SantuEspiritu yanapamashqa *Dios Yayamanchärishun. 19
natsu ni caru marcapitanatsu cayanqui,sinoqa Diospa wamrancunanamcayanqui,nawanmi juc castanollana quecayanqui.20Qamcunaqa Teyta Diospa wayincuentam cayanqui, y tse wayipasimientun cuentam Teyta Diospa*profetancuna y apostolcuna, y quiquinJesucristunam mayestra rumi cuentaquecan. 21Jesucristuwan jucnolla carmi,pepaq shäriquicaq wayin cuentaquecantsic, asta juc santu *templunollapanchopis pellapaqna canqantsicyaq.22Qamcunapis Jesucristuwan jucnollacarmi, Teyta Diospa templun cuentacayanqui pepa Santu Espiritunqamcunacho canqanrecur.
Mana *israel nunacunatapis alli willaquita Pablu yachatsin
3 1Tsemi noqa Pablu, *cur y qamcuna mana israel caq
nunacunapaqrecur carselcho llawirecä.2¿Manacu musyayanqui Teyta Diospaalli queninta willayänaqpaq pe acramarcachamashqanta! 3Teyta Diosmi
2 3
358
qanta. Tseta ichic musyatsiyarniquim,puntata qamcunaman cartacamorqä.4Tsemi que cartata leyirirnin, alleqcäyiriyanqui pipis mana musyashqanalli willaquita Jesucristupaq cananallipa cäyiquicushqäta. 5Puntataqamanam pitapis Teyta Diosnintsicmusyatserqantsu; peru cananmi si, peacrashqan apostolnincunata y*profetancunata *Santu Espiritumusyaratsiyämashqa. 6Y quetammusyatsiyämarqon: Jesucristupaq alliwillaquita wiyacuyanqanrecurllanamana israel caq nunacunapis israel
nata chasquiyänanpaq;nana carnin, jucnollana cayänanpaq.7Tsemi Teyta Diosnintsic alli queninwanacramashqa que alli willaquinintawillacunäpaq. Tseno ruranäpaqmiallapa puedeq queninwanyanapecaman.
8Llapan creyicoq mayintsiccunapitapisnoqaqa mana cashqan cuentallam cä,peru tseno quecaptïpis, Diosnintsicmiyachenï qomashqa mana israel caqnunacunata Jesucristupa espantepaq alliwillaquininta willapänäpaq. 9Imecatapiscamaq Teyta Diosmi unepita patsadispunishqancunata pacaräcorqan, perucanannam noqata cachamarqon llapannunacunata claruna musyatsinäpaq.10Tsenoqa rurarqon sielucho *pis y mandacoq espiritucunapiscreyicoqcunarecur, Teyta Diosllapanchopis allapa espantepaq yachaqcashqanta musyariyänanpaqmi.11Tsenopam Teytantsic Jesucristuta
qan tse unepita patsa pensashqanta.12Tsemi Jesucristurecurlla TeytaDiosman mana mantsacushpanachärishun. Tsetam Jesucristumanmarcäcurlla shuyarantsic. 13Tsemi
roguecuyaq que sufrimientücunataricarnin,paq.cunapaq catsun.
Pablu Teyta Diostamañacun y alaban
14-15Tsemi sieluchopis y patsachopisllapanta juc castatanolla cawatsicoq*Dios Yayaman qonquriquicurmañaquicä. 16Mañaquicä puedeqqueninmanno Dios Yayantsic SantuEspiritunwan shonqiquicunachocallpata qoyäshunequipaqmi, 17ymarcäquiniquicunarecur Jesucristushonqiquicunacho cananpaqmi, yDiospa cuyaquinin qamcunacho mas ymas patsacananpaqmi. 18Jinamañaquicä Jesucristupa cuyaquininallapa jatunpa cashqanta qamcuna yTeyta Diospa llapan wamrancunapaqwepa cäyiriyänequipaqmi. 19
nenqa manam cäyirishwantsullapantaqa. Tsemi mañaquicä tsecuyaquininta cäyicuyänequipaq, yDiospaq llapanta cuentataqocuyänequipaq.
20¡Cananqa alabecushun TeytaDiosnintsicta! ¡Pëqa allapa poderyoqcarmi, mañacushqantsicpitapis ypensashqantsicpitapis mas atscataqoycamäshun! 21¡Jesucristurecur yllapantsic creyicoqcunarecur, Teyta Diosimecamayaqpis alabashqa catsun! Tsenocatsun.
*Santu Espiritum yanapamantsic juc shonqulla cawacunapaq
4 1*Jesucristurecurmi llawirecä.Tsemi qamcunata roguecuyaq
Teyta Dios acrayäshonqequirecur, pemunashqannona shumaq portacurcawacuyänequipaq. 2Rogayaqmi qollmishonqiquicunawan shumaq
3 4
359
a 4.8 Sal 68.18 Une tiempun gueracho ganecur, benseq soldaducuna bensishqa soldaducunatapuritsiyaq callicunapa, y benseqcunatam premiuncuna qarecuyaq.
cawacuyänequipaq. Tsenolla jucniquijucniquipis pasensianacur manachiquinacushpa cawacuyänequipaq.3
cur,nolla shumaq pasaquicho cawaquita.4Porqui juc cuerpunollam cayanrasonpa marcäcoqcunaqa, y DiospaEspiritonqa llapantsicchomi,
nantsicpaq. 5Jucllellam TeytantsicJesucristu, jucllellam marcäquinintsicpisy jucllellam bautismupis. 6Diosnintsicqajucllellam, pellam llapantsicpaPapänintsic, pepa mandadunllachomillapantsicpis quecantsic,chomi pëqa quecan.
7
qanno jucnintsic jucnintsictapisyachenintsic qomarqontsic. 8Tsemi*Diospa palabranpis queno escribirëcan:
“Raraman eucurmi, presucunataapacurcur,
y nunacunata qarenincuna qoycureucorqan”a nir.
9¿Ima ninantaq “raraman eucur”ninanqa? Tseqa puntatam sielupita quepatsaman shamorqan ninanmi. 10Jinatse sielupita shamoqllam cashqan Diosquecanqanman cuticorqan tsecho
paq. 11
nata yachenincuna qoycushqa:waquinta apostol cayänanpaq,tana *profeta cayänanpaq, waquintanaalli willaquininta willacoq cayänanpaq,waquintana pastorcuna cayänanpaq ywaquintana yachatsicoqcunacayänanpaq. 12Tsenopam Jesucristumancreyicoqcunata marcäquinincuna mas ymas cananpaq imecanopapis sirwiryachatsiyanqa. 13
cho jucnollana car Diosnintsicpa tsurinJesucristupaqpis mas cäyicurishun, ywaran waran cabal nuna carninmi,Jesucristunona llapancho cashun.14Tsecunata yachacur cawacurnenqa,mananam wamracunanotsu cashun. Nillutan yachatsicoq nunacunapa shumaqparleninman creyishuntsu, porqui tseyachatsicuyanqanqa imeca bientuwanwacman queman puritsiquicaqnomimana rasonpa caqman apacun. 15Antisnoqantsicqa juctapis wactapis cuyarmi,rasonpa caqta willapäcushun. Tsenopam
maqnintsic Jesucristunona ticrarinapaq.16Pepa cuerpun cuentam cantsic,pellachona llapantsicpis imecamoqucuna juntarëcaq cuenta car.Tsenam yacheta qomarnintsic,mashqantsicmanno jucnintsic jucnintsicyanapanacur cawacushun.
Jesucristuchomi tarintsicjuclaya cawaquita
17Tsemi Teytantsic Jesucristupajutincho queta noti cayaq: Ama mana*israel nunacunanoqa cawaquicayëtsu.Pecunaqa cawacuyan quiquincunapamana imapaqpis baleq pensenincunataruracurmi. 18Rumi shonqu carninmi,Teyta Dios munashqanno cawaquitapisyachayantsu, y upa tucurmi cäyiquitamunayantsu. 19Tseno carmi, pecunaqamana penqacushpa lluta puricur, tuquimana allicunata ruraquicayan, y manam
cunata. 20Peru qamcunaqa manam tsenocawacuyänequipaqtsu TeytantsicJesucristupita yachacuyarqonqui.21
qanta rasonpa cäyicuyarqonqui, y pepa
4
360
b 4.25 Zac 8.16. c 4.26 Sal 4.4.
rasonpa caq yachatsiquininta quiquinmunashqanno yachacushqa cayanqui,22tseno carqa,qequino cawaquita jaqiriyëna. Tsepinmicawacuyarqequi shonqiquicuna
nin. 23Cananqa shonqiquicunachoallicunata yarparna, Teyta Diostacäsucurnin, allicunallatana rurarcawacuyë 24
paq. Tsepaqmi Teyta Diosqacamamashqa cantsic rasonpa caqtacäsucur jutsannaq pe munashqannocawacunantsicpaq.
25Tsemi nuna mayintsiccunata mana
wan;bllanam cantsic.
26Piñacurpis, ama jutsa ruremanqaishquiyëtsu.c Ama inti jeqanqanyaqqapiñashqallaqa cacuyëtsu. 27Amadiablupa muneninta rurayëtsu.
28Pipis suwa cashqa carqa, amanasuwacutsunnatsu; antis imallachopisshumaq uryapucurna catsun, tsenopapishipaqcunata imallawanpisyanaparcunanpaq.
29Ama mana alli palabracunataqaparlayëtsu;llata. Tsenopam yachacuyanqui allicawaquita; y wiyayäshoqniquicunatapisbienincunapaqmi yanapecuyanqui.30Ama Teyta Diospa Espiritunta
. Tse Santu EspiritutamTeyta Diosnintsic shonqiquicunamanchuramushqa pepana cayanqequitaseñalayäshurniqui,qui junaqyaq.
31Tsemi mana piñacushpa, manawäputupänacushpa, mana coleracushpa,mana qayapänacushpa, wasata mana
cushpa cawacuyë. 32Antis juctapisjuctapis cuyayë, ancupäyë;recur Teyta Dios jutsantsiccunataperdonamashqantsicnolla qamcunapisjucniqui jucniquicunaperdonanaquicuyë.
Teyta Diospa wamrancuna imano cawacuyänanpaq
5 1Wauqicuna panicuna, Teyta
quirecur qamcunapis peno queta tïrayë.2*Jesucristum allapa cuyamarnintsicshamorqan jutsantsiccunarecur *cruschowanunanpaq. Tseno wanonqanmi TeytaDiospaq juc qareno allapa shumaqpucutaq perfumi cuenta quecushqa.Tsenolla qamcunapis jucniqui jucniquicuyanacurnin cawacuyë.
3
qanmi cayanqui. Tsemi qamcunacho
quicuna, ni melanepaq mana allirurecuna, ni quecayäpushuptiquimaspaq erayecuna. 4Ama manacabeqcunata parlar penqaquipaq llutanbromacunata parlayëtsu; porqui tsenoparlayanqequicunaqa manam allitsu.
sicuyë. 5Queta musyayë: sitsun jucwanjucwan pununaquita, melanepaqruraquita, y imecapaqpis erayarDiostano cuyayanqui, Teyta Diospa yJesucristupa mandadunman manamyecuyanquitsu.
6Porqui Diosta mana cäsushpatsecunata nunacuna ruracuyaptinmi,Teyta Diosqa feyupa castigueconqa.Tsemi ama creyiyanquitsu pipisshumaq parlenincunawanengañayäshuptiqui. 7Ama qamcunaqapecuna rurayashqantano rurayëtsu.8
4 5
361
d 5.14 Is 26.19; 51.17; 52.1; 60.1.
yarqequi; peru cananqa Jesucristuwanjucnollana carninmi, actsicho cuentanaquecayanqui. Tseno carqa,nona cawacuyë. 9Porqui actsichononaquecarnenqa, allicunata rurarna,cuyanacurna y rason caqllata parlarnacawacuyë. 10Y shumaq tantiyecurTeyta Dios munashqannona cawacuyë.11Ama paqas cuentachono llutanruraqcunano cayëtsu, antis tse llutanruraqcunata piñapëcuyë. 12Porquipenqaquipaqmi tse pacallapa manaallicunata rurayashqancunataparlarïpis. 13Peru tse pacallaparurayashqancunam llapanpismusyacärin actsi cuentachono car.Porqui actsichoqa llapanpis clarumricacun. 14Tsemi juc parlepis quenonin:
qui. ¡Riyaquïna!Qamqa wanushqa cuentamcaquicanqui. ¡Sharcamïna!
Jesucristum actsishunqui”d nir.15Tseno quecaptenqa shumaq
portacuyë.cayëtsu; sinoqa yachaq nunacunanocawacuyë. 16Que tiempu nunacunamllutan rurellacho caquicayan, peruqamcunaqa ama tiempiquicunataperdiyëtsu tsecunacho. 17Tsemi amaupacunano caquicayëtsu, antis Diospaboluntaninta cäyiquita tïrayë. 18Amamachaquicayëtsu; tseno carqa manaallitam rurecuyanqui. Antis *SantuEspiritu munashqanno cushi cushicawacuyë. 19Salmucunata, imnucunatay bersucunata qotsucur, Teyta Diosta
nawan cushishqa alabecuyë. 20
tsic Jesucristurecur *Dios Yayatallapan imecapitapis siempri grasiasnicayë.
Majayoqcuna shumaq cawayänanpaq yachatsiquicuna
21Y Jesucristuta mantsacurnin,jucniqui jucniqui respetanacurcawacuyë.
22Qowayoq panicuna, TeytantsicJesucristuta respetayashqequinollaqowequicunatapis shumaq respetarnincawacuyë. 23Warmeqa qowanpamandadunchomi canan,cuna Jesucristupa mandadunchocayanqanno.
cuna. 24Imanomi Jesucristumancreyicoqcuna Jesusllata cäsucuntsic,tsenolla warmicuna qowequicuna llapanmandayäshonqequita cäsucuyë.
25Warmiyoq ollqucuna, imanomiTeytantsic Jesucristupis Pemancreyicoqcunata cuyarnin pecunarecurwanorqan; tsenolla qamcunapiswarmiquicunata shumaq cuyayë.26Tseno wanorqan creyicoqcuna
quininwan yacuwan paqareq cuentalimpiaramänapaqmi. 27Tseno rurarqanpeman creyicoqcuna allapa shumaqimeca mana manchayoq, y manaqenticashqa ropayoqnona nopancholimpiu shonquna, pe munashqanllatanarurar canantsicpaq. 28Tsenollaquiquiquicunapa cuerpiquicunatacuyanqequino warmiquicunatapiscuyayë. Pipis warminta cuyaq caqqaquiquinpa cuerpuntapis cuyanmi.29Porqui manam pipis cuerpuntachiquintsu, antis cuidarmi tuquinopaalimentan. Tsenollam Jesucristupis
tsic. 30Porqui noqantsicqa pepa cuerpuncuentam cantsic. 31 *Diospa
: “Ollqum
5
362
e 5.31 Gn 2.24. f 6.3 Ex 20.12; Dt 5.16. g 6.16 Qerupita arcuta rurecurmi juc wascawantemplecuyaq. Tseman juc alli puntash shucshuta churecurmi illapecuyaq enemiguncunata.Tsepam shutin echa.
papäninta mamäninta jaqirenqa, ywarminwan juntacarmi,llana cayanqa”e nir. 32Tseqa allapaespantepaq mana musyanqantsicyachatsiquimi, peru Jesucristupaq y
tsic. 33Peru imano carpis ollqucuna,imanollam cuerpiquicunata cuyayanquitsenollam warmiquicunatapiscuyayänequi. Jina qamcunapiswarmicuna qowequicunata respetacuyë.
Tsurincuna tëtancunawan shumaq cawacuyänanpaq yachatsiquicuna
6 1Wamracuna, *Jesucristurecurpapäniquitapis y mamäniquitapis
cäsucuyë. Tseno pecunata cäsucorqa,allitam rurecayanqui. 2Teyta Diosmi
tsic:nata cuyar cäsucuyë. 3Tseno cäsucorqa,que patsacho atsca watam cushi cushicawacuyanqui”f nir.
4Qamcunapis papäcuna mamäcuna,
tsiyëtsu. Masbien shumaq tantiyatsirwillapäyë Teyta Jesucristu munanqannocawacuyänanpäq.
5Esclabucuna, qamcunapis Jesucristuta
nata llapan shonqiquicunawan respetacurcäsucuyë. 6Ama patronniquicunaricarëcayäshuptiquillaqa uryaq tucuyëtsupecunawan alli quedeta munar; sinoqaJesucristuta sirwiyanqequinolla llapanshonqiquicunawan sirwiyë, Teyta Diosmunashqanta rurarnin. 7Quiquin TeytaJesucristuta sirweq cuenta, ganas ganasllaimatapis rurayë patronniquicunatasirwirnin, ama nunacunallata sirweqnoqarurayëtsu. 8Musyayanquinam esclabupis o
mana esclabupis alli rurashqantsicpita
tsicpaq caqta.9Qamcunapis patroncuna, shumaq
tratayë sirwiyäshoqniquicunata. Amajentitupäyëtsu. Musyayanquimsirwiyäshoqniquipapis y qamcunapapis
cuna cashqanta, y pëqa manam nipimanpis qaqantsu.
Diablu munashqanta mana ruranapaq10Cananqa, wauqicuna panicuna,
callpata tsariyë Jesucristumanmarcäcur.Pepa podernenqa allapa jatunpam. 11TeytaDios qoyäshonqequi llapan armacunawancuidacuyë. Tsemi alli rmi tsaracuyanquidiablupa engañunmanmanaishquiyänequipaq. 12Noqantsicqa manamnuna puratsu pelyecantsic, sinoqamanaricanqantsic puedeq *supëcunawanmi,
cuna ruraq demoniucunawanmi. Pecunamjinantin munducho nunacunata llutantaruratsiquican. 13
qantsic llapan armacunawan prebinicurlistu quecayë, mana alli tiempucunachämuptin alli rmi tsaracuyänequipaq. Ytseno prebinicushqataqamananambensiyäshunquinatsu.
14Tserecur rasonpa caqcho tsaracuyëimeca tseqllequicuna alli watashqa cuenta.Alli rureniquicunana catsun imeca erupitachalecu cuenta. 15Imeca juc soldadubotasnin yacacurcur, imepis listu quecaqcuenta, qamcunapis listu quecayënunacunaman alli willaquita willapäcoqjeqariyänequipaq, tsenopa shumaqcawaquichona nunacuna cayänanpaq. 16Ymarcäquiniquicunana escudu cuentaquecatsun diablupa echangmana
5 6
363
imanayäshunequipaq. 17Cascu cuentacatsun salbasionniquicuna. Y soldadupa*espadan cuentana catsun *Santu Espiritucäyitsiyäshuptiqui yachatsicuyanqequi*Diospa palabran. 18Santu Espiritupayanapeninwanmana qonqeta imepis TeytaDiosmanmañacur rogacuyë. Mäcoqmäcoqlla llapan creyicoqcunapaqmanaqonqepamañacuyë. 19Tsenolla noqapaqpismañacuyë alli willaquipaq parlanä örayacheninta qoycamänanpaq. TsenopaJesucristu Salbadornintsic cashqanta manamantsacushpa yachatsicunäpaq. 20TsenoDiospa jutincho willapäconqärecurmicanan carselcho llawirecä. Tsemi noqapaq
tupaq caqtanolla willapäcunäpaq.
Cartapa ushanan saluduscuna21Allapa marcäquininwan Teyta
Diosta sirweq cuyë wauqintsic Tiquicumwillariyäshunqui noqa imanoquecanqäta y imata rurecanqäta.22Tsemi canan cachamü qamcunamancallpata qoyashurniqui, bidacunatawillayäshunequipaq.
23*tsic, pecunaman allapa marcäcurcreyicuyanqequirecur yanapecuyashïcuyanacur shumaq pasaquichocawacuyänequipaq. 24Teyta Jesucristutarasonpa cuyaqcunata Teyta Dios alliqueninwan yanapecutsun. Tseno catsun,wauqicuna y panicuna.
6
364
Pablupa saludaquinin
1 1Noqa Pablum y Timoteum,*Jesucristupa sirweqnincuna car
cartacayämü,turecur Diospana quecaq wauqicuna,panicuna.cunatam, mandacoqcunatam y *cunatam. 2*Dios Yayantsic y TeytantsicJesucristu alli queninwan yanapecuyäshïshumaq pasaquicho cawacuyänequipaq.
Jesusman creyicoqcunapaqPablu mañacun
3Qamcunata cada yarpäyarniquimTeyta Diosnintsicta imepis “Grasias”
nicü; 4y Diosnintsicta cada mañacurmi,allapa cushishqa llapequipaq mañacü.5Porqui qamcunaqa Jesucristumancreyicuriyanqequipita patsam, astacanancamayaq salbasionpaq alliwillaquita willacur yanapecayämanqui.6Noqa allipam musyä, Teyta Diosnitsicshonqiquicunacho ima allicunatamusyatsiyäshurniqui qallanqanta; y
qui asta Teytantsic Jesucristu quepatsaman cutimunan junaqyaq.7Llapequicuna cuyacoq cayanqequitashonqücho yarparmi, tsetaqa pensarï, ytseqa allim. Porqui Jesucristupa alliwillaquininta carselchopis,
FILIPENSESFilipos marcacho creyicoqcunaman
apostol Pablu cartaconqan
Filipos marcaqa quecan Macedonia marcachomi. Tse marcamanpis charqamPablu *Jesucristupa alli willaquininta willapäcunanpaq. Tse marcachomi puntatacreyicorqan Lida shutiyoq negosianti, y carsel cuidaq wardia. Pecunamanmi masatscaq yapacäyashqa cayarqan Jesucristuman creyicoqcuna.Tsepitanam Pablu eucorqan juc marcacunapana willapäcoq. Tseno willapäcurirmi,
Jerusalenman cutirerqan. Tsechonam autoridacuna Pabluta presu tsaricur, carselmanllawiriyarqan. Tsepitam presu pasatsiyarqan Cesarea marcaman y *Roma marcaman.Tsecho carselarëcanqanta musyarirnam, Filiposcho quecaq creyicoqcuna Pablu
watucaq cachayarqan Epafrodituta. Petawanmi apatsiyarqan Pablutayanapayänanpaq qelleta ellurir. Tse apatsiquita chasquirirmi, Pablu allapa cushicury agradesicur pecunaman que cartata apatserqan (1.5, 4.10-19).Tsepitam napacurir y agradesicurir Pablu mañacurqan pecunapaq. Que carta
musyatsimantsic Dioswan jucnolla quecar imecata sufrirpis, cushicunantsicpaqcashqantam (3.1). Tsenollam jina musyatsimantsic Diosnintsicman marcäcur,imano cawacunantsicpaq cashqantapis.
365
nachopis willacuptïmi qamcunapisyanapayämarqonqui. 8Diosmi musyanqamcunata allapa llaquiyanqaqta.Jesucristu cuyamanqantsicnollam allapacuyecuyaq. 9Teyta Diosnintsictammañaquicä qamcunapis waran waranmas cuyaquiyoq cayänequipaq.
cuna,quipaq; 10tsenopaqa alli cäyicurmi,limpiu shonquyoqna car, allillata
yaq. 11Grasias Jesucristuntsicta, peyanapayäshuptiquim, allicunatarurecayanqui.tsicta nunacuna respetar alabayanqa.
“Cawenïqa Jesucristullam”nin Pablu
12Wauqicuna y panicuna, juctammusyaratsiyeniquita munä: Noqatallapan pasamashqanmi causëcushqa alliwillaqui miracänanpaq. 13Gobernadorpapalasiuncho soldaduncunatam, y llapantsecho nunacunatam willaparqö TeytaJesucristupaq, y musyayanmi perecurllawirëcanqäta. 14Y tseno llawiranqätamusyecurmi, creyicoq mayintsiccunaTeyta Jesusman masraq marcäcur,
yashqa alli willaquita willacurnin.15Anirpis,
nincunawanmi Jesucristupaqwillapäcuyan; peru waquincunaqachiquicurllam y waqapucurllamwillapäcuyan. 16Alli boluntanincunawanwillapäcoqcunam Jesucristupaq rasonpacuyaquinincunawan willapäcuyan;porqui musyayanmi tse alli willaquitadefendinäpaq Teyta Diosnintsicacramashqanta. 17Peru tse waqapucurllawillapäcoqcunaqa, alli ricashqa quetamunarllam willapäcuyan, y manam alliconsensiancunawantsu parlayan.Tsenoqa rurayan carselcho llawirëcar
masraq llaquicunäta munarmi. 18Perumanam imapis qocamantsu; antis alli
siancunawan willapäcurpis,paqmi willapäcuyan.Tsemi noqataqa cushicaratsiman, y
masran cushicushaq. 19Porqui musyämiTeyta Jesucristupa *Santu Espiritunyanapamaptin, mañaquiniquicunarecurprontu carselpita yarqaramunäpaqcaqta. 20Peru ima pasamänan captinpis,
tsiyämänan captinpis, munä tseqllataalli watarcur mana penqacushpaqatiretam. Tsenopam Jesucristupa alliqueninta noqacho ricayanqa. 21Noqaqacawarpis, Jesucristullapaqmi cawashaq,y wanucuptïpis, ¡mas allim noqapaqqaqueconqa! 22Peru que patsachocawecarqa, Jesucristuman creyicoqcunamas cayänanpaqmi willacur siguishaq.Tsemi wanita car o caweta carpis,acreta puedïtsu. 23Tsemi tse ishcanpitani meqanta acreta puedïtsu. Perunoqapaqqa mas allim canmanwanucuptï. Tsenopaqa Jesucristupanopanchonachi cushishqa cacüman.Tsemi mas alleqa canman noqapaq.24Peru qamcunapa bienniquicunapaqmique patsacho caweta mas munä.25Tsemi tsecunata alli yarpäcurcur,marcäquicä qamcunawan quecanäpaqcaqta, y yanapayarniqui masllaJesuspaq yachapäratsiyänaqpaq;tsenopa marcäquiniquicunachocushishqa alli rmi quecayänequipaq.26Tsenam qamcunaman yape
pita riquecayämar allapacushicuyanqui.
Alli willaquinenqanmanno cawacushun
27Peru queta si niriyashqequi:
1
366
manno cawaquita. Shamurnin o manashamurninpis,
tucunata pasarpis, juc shonqunollatsaraquicayanqequi notisiata wiyarita.28
cuyëtsu.
man euquicayanqanta, y qamcunanasalbasionman euquicayanqequita. Ytsetaqa Teyta Diosmi ruranqa. 29PorquiTeyta Diosqa manam acrayäshushqanquiJesucristuman creyicuyänequillapaqtsu,sinoqa perecur sufriyänequipaqwanmi.30Qamcunapis y noqapis iwalllamimecatapis jipecantsic. Ricayarqonquinammas puntata imecatapis jipanqäta, ycananpis wiyariyarqonquichi yä imanojipecanqäta.
*Jesucristuman creyicoqcuna pe munashqanno cawacushun
2 1Sitsun Teyta Jesucristurecurqallpayoq quecayanqui, y rasonpa
cuyanacur shoqacoq cayanqui, y *SantuEspirituyoq llapequipis cayanqui, yjuclaya shonquyoq cayanqui; 2tsenocarnenqa, juc yarpella y juc shonqunollacuyanacur cawacuyë.queqa, allapam cushicushaq. 3Ama niimachopis yachaq tupänacuyëtsu, nipenqapänacuyëtsu. Tsepa rantenqa,qollmi shonqiquicunawan waquintapisqamcunapita mas presisaqpaq churayë.4Ama meqequicunapis quiquiquicunapabienniquicunallaqa imatapis rurayëtsu.Tsepa rantenqa imatapis rurarqa, rurayëwaquincunapapis bienninpaq.
Jesucristupita yachacushun5
papis yarpeniquicuna catsun.6 Pëqa Dios quecarninpis,manam Dios queninta cuentapaqpischurarqantsu,
7 Sinoqa poderyoq Dios quecarninpis,juc nunano yuricurninmi,
imeca juc sirwipacoqno quepatsaman shamorqan.
8 Y umillaquicorqan Diosta cäsucurmiasta waniyaqpis chärerqan,y manam penqacorqantsu *cruschowanitapis.
9 Tserecurmi Dios sieluchopis y quepatsachopis
llapanpa mas presisaq mandacoqnincananpaq churarerqan.
10 Tsemi pe mandacoq captinqonquricuyanqa
sielucho llapan caqcuna, quepatsacho
llapan caqcuna y patsa rurinchollapan caqcunapis.
11 Y llapan nunacunam niyanqa:“Jesucristoqa Diosnintsicmi” nishpa.Tsemi *Dios Yayatapis allapaalabayanqa.
Jesusman creyicoqcunaqa que patsacho actsi cuentam cayan
12Tsepenqa cuyashqa wauqicuna ypanicuna, imanomi qamcunawan
qequi; tsenolla canan caruchoquecaptïpis, masraq cäsuquita tïrayë.Salbacushqa quecarnäqa, Diosnintsictamantsacurninna y respetarninnashumaq cawaquita procurecuyë.13Porqui quiquin Diosmi alli queninwancäyitsiyäshunqui,wan pe munanqannocawacuyänequipaq.
14Imata rurarpis, manapenqapänacushpa y mana liryacushparurayë. 15
cuna car, y cabal nuna car, manapenqapashqana cayanqui. Tsenamimeca qoyllurcuna chipapaq cuenta tsellutan ruraq, jutsasapa nunacunapanopancho chipapar quecayanqui. 16Y
1 2
367
nomi imepis tsaracuyänequi. TsemiJesucristu que patsaman cutimuptinqamcunarecur noqa allapa cushicushaq,jinantinpa purenqä, y willapäconqämana embanu canqanta musyarir.17Teyta Diosman marcäcuyänequipaqwillapäyanqaqrecur wanuratsiyämänancaptinpis, manam llaquicütsu, antiscushicümi. 18Tsemi qamcunapisnoqanolla cushicuyë.
Timoteu y EpafroditoPabluta yanapayan
19Teyta Jesucristumanmi allapamarcäquicä. Pe permitiptenqa,
shaq watucayäshunequipaq, tsenopaqamcuna imanopis quecayanqequitamusyarir cushicurinäpaq. 20Porquimanam ni pipis cantsu penoqa. Pellamnoqano qamcunapaq yarpacacharquecan. 21Llapancunapis quiquincunapabiennincunallam ashiyan,paqqa manam ichicllapisyarpacachäyantsu. 22Peru qamcunaqareqiyanquinam Timoteu allita rurarcawacushqanta. Pëqa tsurï cuentamyanapamashqa Teyta Diospa alliwillaquininta willacur. 23Tsemi
man cachamunäpaq. 24Peru TeytaDiosmanmi marcäquicä quiquïqamcunaman ras jeqaramunäpaqpermiticunanta.
25Tseyaqmi yanapamänanpaq
tuta cutitsimita munecä. Pewanmiimecata sufrircuryanpis Teyta Jesusnimashqanta rurar quecayä. 26Pemiqeshyanqanta musyariyanqequitamäcupacurir, allapa llaquicuryarpacachëcan. 27Änirpis rasonpamqeshyallarqon ichicllapam
wanupïcamashqatsu. Peru Diosmiancuparnin cachaquecatsishqa, ymanam pellatatsu ancupashqa, sinoqanoqatapis ancupämashqam, jananmanjananman mana llaquicunäpaq. 28Tsemiprontu munecä peta cachamita,ricarirnin cushicuriyänequipaq, ynoqapis manana allapaqallaquicunäpaq. 29
tsicman creyicoq mayintsicta cushicurchasquiyanqui. Peno nunacunataqallapantapis shumaqmi estimayänequi.30Pëqa Jesucristuta sirwenqanchomiwanitapis casi tarerqon. Cuentequicunanesidanïcunata ashimonqanchomi casibidantapis oqrarqon.
Jesusman creyiquimi mas alleqa
3 1Cuyashqa wauqicuna y panicuna,quetapis niriyashqequi: Teyta
Jesusrecur cushicuyë. Noqa manamutishaqtsu, yapecuryan punta llapanniyanqaqcunata escribimurpis.napaqqa bienniquicunam.
2Tsemi cuidacuyë tse allqu mana alliyachatsicoqcunapita. Pecunaqa
ran *señalar roqulinantsic” nirllam,yachatsicuyan. 3Peru noqantsicqa allapacushicuntsic *Jesucristuman creyicurmi,y *Santu Espiritu yanapamashqamDiosta rasonpa adorantsic. Tse caqmirasonpa señalqa, y tsemi mananaseñalaqui costumbrimanqamarcäcuntsicnatsu. 4
nata rurarraq, salbacushqa cayanmancarqan; tseno captenqa, noqaraqchisalbacushqana cäman carqan. Porqui
nata cumpliyashqatsu. 5Yuriconqäpitapuwaq junaqllatam señalarayämarqan.*Israel nunam cä; y Benjaminpamireninpita carmi, lejitimu hebreu nunacä. Jinamanmi *fariseu grupupitacarnin, *
2 3
368
wannäqa allapa alcabu carqö. 6
man allapa marcäcurninmi, Jesusmancreyicoqcunatapis chiquirninushacätsita munar qaticacharqä. Ysitsun *leycunata cumpliyaptinlla, Diosnunacunata allipa ricanman carqan;tseno captenqa, noqam llapantacumplerqö. 7Peru puntata llapan
pis, cananqa Jesucristuman creyicurmimana caqpaqna churarerqö. 8Tsepismanam tsellatsu; puedeq Jesucristuwanjucnolla canqäqa manam ni imawaniwalantsu. Tsemi peta cuyacurcur,llapan baleqpaq churanqäcunata poqicuentapaq churarerqö Jesucristuwannacawacunäpaq. 9Cananqa Jesucristuwanjucnollam cawacü y manam leycunanenqanta cumplenqärecurtsu, niallicunata ruranqärecurtsu Diospitaallipa ricashqa quecä,man marcäquinirecurllanam; porquiTeyta Diosqa allipa ricamantsicmarcäquinintsicrecurllam. 10Tsemiallapa munä waran waran masllaJesucristuta reqita, y wanushqanpitacawaritseq poderninta noqatapis juclayanunata ticratsimänanta. Y listum quecä,pe sufrenqanno, sufrinäpaqpis, y pewanonqanno wanunäpaqpis. 11Imanocaptinpis, shuyaquicä peman marcäcurwanucuptïqa,tsic cawaritsimänantam.
Dios munashqanno cawacushun pepa nopanman chänapaq
12Quecunata niyarniqui manam“llapantanam cumplerqö” niyaqtsu, ni“jutsannaqnam cä” niyaqtsu; sinoqa
nomi noqapis alli queta tïrecä, porquitseno cawacunapaqmi Jesucristuacramashqa. 13Wauqicuna y panicuna,paqtam pensayanquiman yo noqaqa quellapan niyanqaqta cumplicashqäta, antis
punta rurashqäcunata juc cuchumanchurarirmi, cananpita witsepaqapellawanna caweta tirecä. 14Tsenopamimecanopapis Diospa nopanman chärir,premiuta chasquishaq. TsepaqmiDiosnintsic qayamashqa Jesucristurecur.
15Tsemi Jesucristuman llapanshonquntsicwan alli marcäcoqcunaqa,que nicayanqaqcunata “¡Tseno catsun!”nintsic. Peru sitsun que niyanqaqtajuclayapa cäyiyanqui,pis, Diosmi cäyitsiyäshunqui rasonpacaqta niyashqaqta. 16Peru masqapresisan ima eca captinpis juclayacawaquicho tsaracunantsicmi.
17Wauqicuna y panicuna, noqacawaconqäno cawaquita yachacuyë.Waquincunaqa noqapita yachacushqacarmi, shumaq cawaquicayan. Tsemiqamcunapis tseno cawacuyänequi.18Punta willayanqaqnopis atscaqnunacunam Jesucristu *cruschowanushqanta cuentapaqpis churayantsu.Tsetam cananpis waqarir yapewillariyaq. 19Tseno nunacunaqain ernumanmi euquicayan. PecunaqaDiostapis qonqecurmi,paq yarparäcuyan. Manam mana allirurenincunata penqacuyantsu, masbienmi rurarpis cushiyan. Y quepatsacho caqcunallapaqmiyarparäquicayan. 20Peru noqantsicpamarcantsicqa sielum, y SalbadornintsicJesucristu sielupita cutimunanllatanamshuyaquicantsic. 21Pemi que manasirweq ushacäreqlla cuerpuntsictatrocarenqa poderninwan, y quiquinpa
pis cawacunapaq ticraratsenqa. Tsenoqaticraratsimäshun llapan imecachopispuedeq queninwanmi.
4 1Tsemi cuyashqa wauqicunapanicuna, qamcunata allapa
cuyayarniqui imecano ricariyeniquitamunecü. Qamcunam cushiquinïqa y
3 4
369
premio cuentaqa cayanqui. TserecurTeytantsic munashqanno cawacurimepis quecayë.
Amishtacuyänapaq willapäquicuna2Tsenollam, pani Evodiata, y pani
Sintiquita roguecü *Jesucristuman
cushpa cawacuyänanpaq. 3Y willapäcoqmayi, qamtam roguecoq: Tse ishcanpanintsiccunata willapëquï mananachiquinacuyänanpaq; porqui pecunaqaimecata jiparcuryanpis noqawan juntumJesucristupaq willapäcur puriyashqa.Tsenollam jina Clementiwanpis ywaquin yanapamaqcunawanpisyachatsicur puriyashqa. Pecunapa
napa jutincuna apuntaränan libruchomi.4Tsemi Diosnintsicrecur imepis cushi,
cushillana cawacuyë, y yapepisniriyaqmi “Cushicuyë” nir. 5Pipis mepisreqiyäshï ancupäcoq cayanqequita.Teytantsic Jesucristu cutimunanpaqichicllanam pishican.
6Ama imapaqpis yarpacachäyëtsu,antis imano ecano carpis,man “Grasias” nicur mañaquicuyë.7Tseno mañacuyaptiquim,cur Teyta Diosqa allapa espantepaqjuclaya shonquta,qui shumaq cawacuyänequipaq.
8Wauqicuna panicuna, quetapisniriyashqequi: Imepis quecunapaqyarpacachäyë: rason caqllapaq, cabalnuna quellapaq, Diospita alli ricashqaquellapaq, limpiu shonquyoq quellapaq,
paq y imatapis allita rurayanqequirecuralabashqa quellapaq. Tsecunallapaqyarpacachäyë.
9Noqapita yachacuyarqonquim,porqui wiyayämarqonquim imanocawacuyänequipaqpis willapäyanqaqta.Jina ricayämarqonquim imano
cawaconqätapis.queqa, alli pasaquicho cacunapaqyanapamaqnintsic Teyta Diosmiqamcunawan imepis quecanqa.
Pablu apatsiquita chasquirirallapa cushicun
10Teytantsic Jesucristutam allapacushicur, “Grasias” nicullä unellatapis
pita. Qamcunaqa manamqonqaräyämarqonquitsu; sinoqaqueman pillapis shamoq mana captinmiapatsicarayämorqonquitsu. 11Tsenoqaniriyaq manam pasepa nesidachoquecartsu,qam cä capamanqanllawan cawaquita.12Noqa musyämi wactsa bida paseta yimecapis janancho bida paseta.Yachacushqam cä ima eca captinpis,imano bida pasana cashqanta, öra pachajunta öra mallaqpis. Jina yachämiimecapis atsca capamaptin o manacapamaptinpis cawaquita. 13
pis listum quecä, puedeq Jesucristucallpanwan yanapamaptin. 14Peruimano captinpis, qamcuna allapaallitam rurecuyarqonqui,nacaquinïcunacho yanapecayämarnï.
15Tse Macedonia probinsiachoprimera bes alli willaquita willapäcurir,juc marcacunapa eucuptï, qamcunallamwauqicuna, apatsiquiniquicunawanyanaparcayämarqequi. Manam waquin
cuna yanapayämarqantsu. 16Tesalonicamarcacho quecarpis, atsca cutimapatsiquiniquicunata chasquerqönesidalläcunata rantirinäpaq. 17
nataqa niriyaq manam “Masllataapatsicarayämunman” nirtsu; sinoqa
quita munarmi. 18Epafroditutawanapatsicayämunqequita llapantam
4
370
chasquerqö. Tsemi cananqa llapannesitanqä quecapaman, mananamimäpis pishintsu. Tse qareniquicunaqaquecan imeca *insiensiuta cayashqashumaq pucutaqnomi. Tsemi tsenorurayanqequipita Teyta Diosnintsicallapa cushishqa quecan. 19Tsemiqamcunatapis espantepaq riquesayoqTeyta Diosnintsic Jesucristurecur ima
cuyäshunqui. 20¡Tsemi *DiosYayantsicta wiñepa wiñenin adoraralabecushun! Tseno catsun.
Saluduscuna21Partilläpita saludacuyë,
man llapan creyicoq wauqintsiccunata ypanintsiccunata. Tsenollam noqawanquecho quecaq wauqintsiccuna ypanintsiccunapis saludecuyäshunqui.22Jina saludayäshunquim Diospanaquecaq wauqintsicunapis. Mandacoq*cesarpa sirweqnincunanäqa masransaludecuyäshunqui.
23Teytantsic Jesucristu alli queninwanllapequicunata yanapecuyäshï. Tseno catsun.
4
371
Pablupa saludaquinin
1 1-2Colosas marcacho quecaqwauqicuna y panicuna, noqa Pablum,
*Jesucristupa apostolnin canäpaq Diosacramashqa captin,wan que cartata escribiyämü. TeytaJesucristuman creyicushqa carmi, pemunashqanno qamcunaqa cawecayanqui.*Dios Yayatam mañaquicayä alliqueninwan bendisicuyäshuptiqui, shumaqpasaquicho cawacuyänequipaq.
Jesucristuman creyicoqcunapaq Pablu mañacun
3Teyta Jesucristupa Papänin DiosYayata cada mañacurmi, qamcunapaqsiempri “Grasias” nicayä. 4Porqui TeytaJesucristuman marcäcuyanqequitam yDiosman creyicoq mayiquicunatapiscuyecayanqequitam musyariyarqö.5Tsenoqa quecayanqui Diosnintsicwangloriacho cawayänequipaq caqtamarcäcurmi. Tseno cawayänequipaq
COLOSENSESColosas marcacho creyicoqcunaman
apostol Pablu cartaconqan
*Roma marcacho Pablu llawirëcaptinmi, Colosas marcacho nunacunata EpafrasTeyta *Jesucristupaq yachatsiquicarqan. Epafrasqa carqan tse quiquin Colosasmarcapitam. *Diospa palabranta wiyacurninmi, Jesucristuman atscaq creyicur,cushi cushi imepis juntacäcuyaq. Peru tsepita unetanam waquin israel caqcunaqallaquicuyarqan mana allicunata yachatsicur. Tsenollam jina griegu caqnunacunapis llutanta yachatsicur qallaquicuyaraqan. Tsenam Epafrasqa tseasuntucunata tapunanpaq Pabluman ewarqan. Pablunam jucninpis jucninpis manaallita yachatsicuyanqanta musyarir, que cartata escriberqan Colosascreyicoqcunaman.Tseno mana alli yachatsicoq *israel nunacunatam Pablu cartancho queno nerqan:
“¿Imanirtaq yarpacachäyanqui tse une costumbricunapaq! CananqaJesucristurecurllanam Teyta Diospa wamrancuna ticrarerqontsic. Tsemi antisyarpacachäcuyänequi Jesus yachatsicushqancunallamanna” nir.Pablu cartancho griegu caq yachatsicoqcunatapis quenomi nerqan: “Manam
diablutsu que munducho imecatapis camarqan, sinoqa Teyta JesucristumPapäninwan camayarqan llapanta. Tsepita juc tiemputanam quiquin Jesucristushamorqan que patsaman diablupa munenincho caquicanqantsicpitasalbamänantsicpaq. Pëqa diablupa poderninta pasepam bensishqa” nir.
372
caqtaqa musyariyarqonqui, Jesusparasonpa alli willaquininmancreyicushqa carmi. 6Que alli willaquiwiyayanqequitaqa jinantinchonamwillaquicayan, y atscaqnam cayan tse
cuna. Imanomi wiyariyanqequipitapatsa qamcuna musyariyarqequi TeytaDios allapa alli canqanta; tsenollam tsenunacunapis musyariyarqon Teyta Diosrasonpa yanapacoq canqanta. 7Quewillaquicunatam yachatsiyäshorqonquicuyë wauqintsic Epafraspis. Pemiimachopis yanapamarqan,recurmi allipa sirwiyäshoqniquicunaquecan. 8Tse Epafrasmi willacamushqa*Santu Espirituwan jucnolla car allapacuyacoq quecayanqequita.
9Tseno cuyanacur quecayanqequitawiyariyanqäpita patsam, imepis Diostamañaquicayä qamcunapaq. Tsenollam
cuna qoycuyäshuptiqui,ninta musyayänequipaq. 10Tsenam cadajunaq mas yachacuyanqui shumaqcawaquita, Teyta Diospana carnin, y
qanno. Tsenopam mas y mas shumaqcawaquiyoq ticrarir, waran waranyachacuyanqui Dioswan jucnollacawaquita. 11Jina mañaquicayä Teyta
cuyäshunequipaqmi; tsenam imapasayäshuptiquipis, alli rmi tsaracuyanqui cösa pasensiacur. 12Cushicur,“Grasias” nicuyë Dios Yayantsicta,porqui pemi permitishqa pemancreyicoqcunaqa erensia cuentata wiñecawaquita chasquinantsicpaq.13Diablupa munenincho caquicashqam,Diosnintsic libramarqontsic cuyë tsurin
paq. 14Y Jesucristurecurmi Diosnintsic
nintsic salbamarqontsic.
Llapanpitapis Jesucristoqamas poderyoqmi
15Diosta mana ricarninpis, tsurinJesucristuchomi shumaq cäyirintsic Diosimano canqantapis. Teyta Dios llapancamanqancunapeqpis Jesucristoqa maspresisaqmi. 16
tsic camarqan sielucho y que patsachollapan ricanqantsiccunata y manaricanqantsiccunatapis,cunata, y puedeq mandacoq alli
tapis. Que llapancunatam camarqanpepa mandaduncho cayänanpaq.17Jesucristoqa imapis manaraq captinmicarqanna, y llapan camashqancunatapispoderninwan shumaq quecatsin.18Jesucristuman creyicoqcunaqa pepamandadunchomi quecayan. Pewanmiwiñe caweqa qallecorqan.cunapita mas puntatam cawarimushqa.Tsecunarecurmi llapanpitapis maspuedeq quecan. 19Diosmi dispunerqanpe puedeq canqannolla Jesucristupispuedeq cananpaq. 20Jesucristu *cruschowanonqanrecurmi que patsacho ysielucho quecaqcunatapis Dios“Cananqa noqawan alli pasaquichonamcacushun” nerqan.
21Puntatam mana allicunata rurar,llutata pensar Diosta chiquirnin, pepitaraquicashqa caquicayarqequi.cananqa Dioswan amishtayarqonquim.22Dioswan tseno amishtayänequipaqmiJesucristu wanorqan, Diospa nopanchojutsannaq, limpiu shonquyoqna, manashimpipashqa cayänequipaq. 23Tsemicreyiquiniquicunacho alli rmipatsacashqa cayänequi. Ama Diosnintsic
qequita “¿cumplenqatsuraq,raq?” nir quecayëtsu. Tse willaquitammechopis tsechopis willaquicayan. Tsetawillacurmi, noqapis Diosta sirwicä.
1
373
Sufricarpis, Diospaq Pablu willacun24
pis, allapa cushicü; y Jesucristunosufrirninmi,cunata cumplicä. Tsenopam pemancreyicoqcunaqa juc shonqunollacawacuyanqui. 25Jesucristumancreyicuyänanpaq nunacunatawillapänäpaqmi, Dios o siu qomashqa.
tapis willayaq mana jucllellatapispantarishpa. 26Unepita patsam queshumaq willaquicunata nunacuna manamusyayashqatsu. Peru cananqacreyicoqcunatam,tsishqana. 27
pis musyaratsiyäshorqonqui tse shumaqwillaquinenqa mana *paqpis cashqanta. Tse willaquichomimusyantsic espantepaq yachatsiquicunaDiospa alli queninta Jesucristumanmarcäconqantsicrecurlla. 28Llapannunacunata shumaq cäyitsirmi,tupaq yachatsicuyä. Tsemi llapanyachenïcunawan Jesucristuwanjucnollana cawayänanpaq nunacunatawillapäyä. 29Tseno cawayänanpaqmi,
maptin, sufrircuryanpis willapäcurpuricä.
2 1Qamcunata allapa cuyayarniqui,sufrenqäta y yarpacachëcanqäta
musyayänequitam munä. TsenollamLaodicea marcacho caqcunapaqpis, y
paq y panicunapaqpis yarpacachëcä.2
nolla cushi cushi cuyanacurquecayänequita. Tseno cuyanacorqa,paqwepam musyariyanqui Teyta Diospaalli willaquininta. Tse willaquitaqamusyariyanqui *Jesucristullachomi.3Jesucristuman creyicurllam, paqwepa
qanno cawacunantsicpaq caqtaqa.4Quecunatam niyaq, pipis shumaqshiminwan llutanta yachatsiyäshuptiqui,mana engañashqa cayänequipaq.5Qamcunawan juntu mana quecarpis,siemprim qamcunapaq shonqüchoyarparëcä. Jesucristuman rasonpa rmicreyicur, juc shonqunolla shumaqquecayanqequita musyarirnäqa, allapamcushiquicü.
Jesucristucho mushoq cawaqui6Teyta Jesucristuman creyicurmi,
cuna cananpaq. Tsemi pewan jucnollaquecarqa, cananqa shumaqcawacuyänequi pe munanqanno.7Imanomi atsca jawayoq monti y allisimientuyoq wayi cösa patsacashqaquecan; tse cuentanolla Epafrasyachatsiyäshonqequicho qamcunapisJesucristuman marcäcurnin, alli rmipatsacashqa quecayë,pis Diosta “Grasias” nicuyë.
8¡Paqtataq, pipis mana allitacreyitsiyäshurniqui,wan llutanta yachatsiyäshunquiman!Tseno mandacur yachatsicuyanqanqanunacunapa yarpenincunallam ycostumbrincunallam, manamJesucristupatsu.
9Diospa puedeq quenenqa y alliquenenqa Jesucristuchomi quecan.10Tsemi Jesucristuwan jucnollanacayaptiqueqa, Diospa puedeq quenin yalli quenin qamcunachopis quecan.Jesucristoqa mas puedeq mandacoqmillapan alli y mana alli espiritucunapita,y que patsacho mandacoqcunapitapis.11Pewan jucnollana carmi, qamcunapis*señalashqanona cayanqui. Tse señalqamanam nunacuna señalacuyanqannotsu;
quicunata jaqitsiyäshurniquim,Jesucristu señalariyäshorqonqui.
1 2
374
12Imanomi Jesucristu wanurirpampacärerqan, tse cuentam bautisacur,llapan mana alli rureniquicunatapampaq cuenta jaqiriyarqonqui. Y
mushqannonam, cananqa qamcunatapis
qequirecur, juc mushoq caweyoqtanaticraratsiyäshorqonqui. 13Nopataqa
cunapa muneninta rurar, wanushqacuenta cayarqequi.quipitam Jesucristurecur Dios llapanjutsequicunata perdonayäshushqanqui,y pepana cayänequipaqmi juc mushoqcawetana qoyäshushqanqui. 14Jutsataruranqantsicpitam imeca juc ordenyoqcuenta quecarqantsic Diosnintsiccastigamänapaq.qana canantsicpaqmi, tse ordentarachireq cuenta Jesucristu *cruschowanorqan. 15
qan *supëcunapa puedeq queninta ymandaquininta, pecunata pasepapenqacatsir.
16Tsemi pipis ni ima niyäshiniquitapuedinnatsu, miqui asuntu, upunaasuntu, dia warda estacuna asuntu,llullu quillacuna asuntu, y *jamaquijunaqcuna asuntu. 17
naqa carqan Jesucristu naqana que
paqmi. Peru quiquin Jesucristu quepatsaman chämonqanchoqa mananampresisannatsu tsecunata rurayänequipaq.18Paqtataq pipis umildi tucurnin,
man. Pecunaqa yachatsiyäshunqui*anjelcunata adorayänequipaqmi.Quiquincunapa yarpenincunallapitamtseqa. Y alli yachaq tucurmi, “Diosmisueñïnïcho rebelamashqa” niyan.19Tseno llutan yachatsicoqcunaqamanam Jesucristupatsu cayan. Imanomicuerpuntsicta llapan moquntsiccuna,
ancuntsiccuna alli cananpaq tsaran; tsecuentam Jesucristu,qaqa, tsarecamantsic Diosnintsicwanjucnolla canantsicpaq. Y Diosmiyanapamantsic pe munanqanno mas ymas shumaq cawacunapaq.
20Sitsun Jesucristuwan jucnollacayanqequirecur wanushqa cuentanacayanqui, ama yarpäraquicayënatsununacunapa mandaquinincuna rureta.Tseno quecaptin ¿imanirtaq Diosmanmana marcäcoqno tse nunacunapa
qui! 21Pecunaqa quenomimandayäshunqui: “¡Tsetaqa ama upïtsu!¡Tsetaqa ama miquïtsu! ¡Ama niyatananllapis yatequïtsu!” nir. 22
nata yachatsiyäshurniquim,mandayäshunqui rurayänequipaq.Tsecunaqa llapanpis que patsachoushacäreqllam,quininlla car. 23Tse mandaquinincunaqaallapa allicunata yachatsicoqnomi.Tsemi tsecunata rurar, nunacunayachaq tucur, yarpäyan “Noqaqa umildicabal nunam cä” nir.nata allapa maltratar sufritsiyan. Peru
napa mana alli ruraq queninta troquetapuedintsu.
3 1Antis qamcunaqa *Jesucristuwancawarimushqa cuentanam cayanqui.
Tseno quecarnenqa, sielucho Dioswan
paqna shonqiquicuna yarparäquicatsun.2-3Sielucho caqcunapaq imepisyarparäquicayë. Amana allapaqa
paqqa; porqui qamcunaqa wanushqacuentanam cayanqui, y Jesucristuwanjucnolla cayanqequirecurmi wiñecaweniquicuna Diosllachona quecan.4Peru que patsaman wiñepa cawatsicoqJesucristu cutimuptinmi, pewan juntusielucho cushishqa quecayanqui.
2 3
375
a 3.16 Diosta alabar cantucunatam israel nunacuna “Salmu” niyarqan.
Nopa caq cawe y mushoq cawe5Tsemi qonqecuyëna que munducho
mana alli rurecunata. Ama jucwanjucwan pununacur caquicayëtsu, nilluta puriquicayëtsu, shonqiquicunapamana alli muneninta rurar. Ni capoqyoqquepaq erayäquicayëtsu Diostano cuyar.6Porqui Diosta mana cäsushpanunacuna tsecunata rurayaptinmi, pefeyupa castiganqa. 7-8
pis puntataqa imecatapis manaallicunata rurar cacuyarqequi, perucananqa amana wäpu tupänacuyëtsu, nimana allita pensar,
nawan. 9-10Tsenolla ama jucniquijucniquipis ulipänacuyëtsu. Cananqa tsemana alli muneniquicuna ruretajaqiriyarqonquim, juclaya nunanacarnin. Y tseno carmi camacoq Dioswanjucnolla carnin, quiquin Dios canqannocada bes mas alli ticrariyanqui. 11Tsemime tse nasionpita carpis, griegu nuna o*israel nuna carpis, *señalacushqa omana señalacushqa carpis, chunchullacarpis, sirwipacoq o mana sirwipacoqcarpis, Jesucristurecur Diospaqqaiwallla quecantsic.
12Dios cuyayäshurniquim,pis acrayäshorqonqui pellapaqnacayänequipaq. Tseno carmi, jucniqui
cuyänequi.yoqna car, imachopis pasensiacoqcayänequi. 13
pis ima cäsu captinpis awantanacuyë. Yima ninacushqa carpis,cuyë,lla. 14
cuyë. Tseno cuyanacurnenqa, jucniqui
qui. 15Teyta Jesucristu yanapecuyäshï
alli pasaquicho cacuyänequipaq; porquijuc shonqunolla canantsicpaqmiDiosnintsic qayamashqantsic.pita “Grasias” nicushun Diosnintsicta.
16Jesucristupa alli willaquinin siempriqamcunapa shimiquicunacho quecatsun,
cuyänequipaq.
nacuyë. Llapan shonqiquicunawanDiosta “Grasias” nicur, alabecuyëSalmua cantucunawan, corucunawanpepaq cantacur. 17Imata rurarpis yparlarpis,nolla rurayanqui, y Jesucristurecur*Dios Yayata “Grasias” nicuyanqui.
Dios munanqanno cawaqui18Warmicuna,
duncho cayë, Jesucristuwan jucnollacayanqequirecur. 19Ollqucuna,napis warmiquicunata shumaq cuyayë.Ama pecunata llutaqa imachopistratayëtsu.
20Wamracuna, papäniquicunatasiempri cäsuyanqui. Tsetam Diospismunan cushicunanpaq. 21Qamcunapispapäcuna, wamrequicunata amaallapaqa wäpu tupäyëtsu, pecunaimatapis mana ajayayänanpaq.
22Esclabucuna, qamcuna imecachopispatronniquicunata cäsuyanqui. Amaricarëcayäshuptiquillaqa, imatapis ruraqtucuyanquitsu patronniquicunacuyayäshunequita munar, sinoqa allishonqiquicunawan sirwiyanqui Diostamantsacur. 23Imata rurarpis, cushishqallapan shonqiquicunawan rurayanqui.Tseno rurarqa, manam nunacunapaqtsururayanqui, sinoqa Diospaqmirurecayanqui. 24Musyayanquinamäniyäshonqequita gloriancho Dios
3
376
paq canqanta. Porqui qamcunaparasonpa patronniquicunaqa TeytaJesucristum, y petam sirwicayanqui.25Peru llutanta ruraqcunataqa, pi mecayaptinpis, rurayanqanmannomi manapimanpis qaqashpa Dios jusganqa.
4 1Qamcunapis patroncuna,quicunapa ima faltancunatapis
yarpacachäyë,wan cayë. Yarpäyë qamcunapis sieluchoquecaq patronniquicuna Dios canqanta,y petam cuentata qoyanqui.
2Diosta “Grasias” nicurnin, ime öraeque örapis mana qonqeta pemanmañacur quecayë. 3
napaqpis mana musyayashqan*Jesucristupa alli willaquininta
nanpaq. Porqui tseta willaconqäpitam,canan carselcho llawirecä. 4Jinamañacuyë Teyta Jesucristupa alli
nata willapänäpaq, porqui tsenoruranämi presisan.
5-6Qamcunapis Teyta Jesusman manacreyicoqcunawan quecar ama tiemputaperdiyëtsu, listu quecayë pecunatashumaq tratayänequipaq. Y Diospaqtapuriyäshuptiquinäqa,napa parlapar cäyipäratsiyänequipaqlistu quecayë.
Cartapa ushanan7Cuyë wauqintsic Tiquicum imano
canqätapis willayäshunqui. Pemi imepisyanapamarqan, Diospa willaquinintawillacuptï. 8Tsemi peta cachamü imanoquecayanqätapis willayäshunequipaq.Pemi callpata qoyäshunqui, Diosmanmas marcäcur quecayänequipaq.9
tsic Onesimopis shamonqa. Onesimoqaallapa cuyemi y cumplidu nunam.
qantapis willayäshunqui.
10Carselcho noqawan llawirëcaq
quim. Tsenollam Bernabepa primunMarcospis saludayäshunqui.paqqa qamcuna alli willapashqanamcayanqui.cuna shamuptin,qui. 11Tsenollam Justo niyanqanJesuspis saludayäshunqui. Pecunallamcayarqon quecho *israel nunacuna
nata noqawan willapäcoqcuna.Pecunam allapa yanapayämarqan.12Jesucristupa sirweqnin marcamayiquicuna Epafraspissaludayäshunquim. Pemi imepisDiosta qamcunapaq mañaquican allirmi cabal nunana cayänequipaq, yDios munanqanno cawacuyänequipaq.13
napaq allapa yarpacachëcanqanta.Tsenollam Laodicea marcacho y
cunapaq y panintsiccunapaqpisyarpacachëcan. 14Cuyë amiguntsicdoctor Lucaspis saludayäshunquim;tsenollam jina Demaspissaludayäshunqui.
15Saludecuyanqui Laodicea marcachocaq wauqicunata. Ninfatanäqawayinman ellucaq creyicoqcunatawansaludecuyanqui. 16Que cartataleyirirnin, pasecatsiyanqui Laodiceachocaq wauqintsiccunapis leyiyänanpaq.Tsenollam pecunaman apatsenqäcartatapis, qamcunamanpasatsiyämonqa leyiyänequipaq.17Nicuyë Arquiputa Teyta Jesucristutasirwinanpaq änenqanta cumplirprocurecunanpaq. 18Quiquï Pablum quesaluducunataqa escribimü. Qamcunaama qonqayëtsu carselcho quecaptïnoqapaq Diosta mañacurnin. Teyta Dios
cuyäshï.
3 4
377
Pablupa saludaquinin
1 1
wana y Timoteuwan cartacayämü,*Dios Yayaman y Teyta *JesucristumanTesalonica marcacho creyicoqwauqicuna y panicuna.cho cawacuyänequipaq Teyta Diosnintsicalli queninwan yanapecuyäshï.
Tesalonica marcacho creyicoqcunapa alli cawaquinin
2-3Teyta Diosnintsicta cadamañacuyanqä öram qamcunapaq imepis
“Grasias” nicayä, porqui yarpäyä DiosYayaman marcäcur, allicunallatarurashqequitam y piwan mewanpiscuyanaquicayashqequitam. Tsenollampeta agradesicuyä imecata sufrirninpis,Teytantsic Jesucristu cutimunantapasensiacur shuyaquicayanqequita.4Diospa cuyashqan wauqicuna ypanicuna, noqacuna musyayämi TeytaDiospa acrashqan cayanqequita. 5PorquiTeyta Diospa alli willaquinintawillapäyarniqui manam quiquïcunapamunenïcunallapitatsu yachatsiyarqoq;sinoqa Teyta Diospa poderninwanmi
1 TESALONICENSESApostol Pablupa punta caq cartan
Tesalonica marcacho creyicoqcunapaq
Tesalonica marcaman chëcurmi, apostol Pablu quima semana rurin *Jesucristupaalli willaquininta willapäcorqan (Hch 17.2). Tsemi waquin nunacuna cushicurnin,Jesucristuman creyicuyarqan. Tsepitanam juc marcacunapapis ewarqan alliwillaquita willapäcunanpaq.Pablu Atenas marcacho quecar Timoteuta mandarqan Tesalonicaman cutïcur
tsecho creyicoqcunata yachatsir yanapananpaq. Allapam Pablu yarpacacharqanTesalonica marcacho creyicoqcunapaq, y shuyarëcarqam ima notisiallatapispecunapita wiyarita. Mana imatapis wiyarninam, eucorqan Corinto marcamantsechona shuyananpaq. Tsemannam Timoteu chärerqan Tesalonica marcachocreyicoqcunapaq alli novedata willacur. Tsemi allapa cushicur Pablu que cartatapecunaman cartacorqan.Que cartacho Pablu saludacurir, willapan Diosman creyicur imano
portacuyänanpaq caqta. Tsepitana yachatsin creyicoqcuna cawariyämunanpaqcaqta y Jesucristu que patsaman cutimunanpaq caqta.
a 1.1 Que Silvanullam carqan Silas.
378
yachatsiyarqoq. Tsemi pepa *SantuEspiritun cäyitsiyäshuptiqui, rason caqwillapäyanqaqta chasquiriyarqequi. Ymusyayanquim qamcunata cuyayarniquiwillapäcuyashqänolla portacuyashqäta.6Tsemi qamcunapis yachacuyarqonquinoqacuna cawayashqäno cawaquita;tsenopam Jesucristu munashqannonacawaquicayanqui. Santu Espiritu
pis, alli willaqui willapäyanqaqta allapacushishqa wiyacur cawaquicayanqui.7Tseno sufrircuryan cawacuyashqequitamusyarirmi, Macedonia y Acayamarcacho Jesucristuman creyicoqwauqintsiccuna y panintsiccunaqamcunano alli rmi marcäquiyoqqueta yachaquicayan. 8Jinantinchonamwillaquicayan Teyta Diosman qamcunaallapa marcäcuyanqequita y manampresisannatsu qamcunapaq willacuyänä.Qamcunarecurmi Teyta Jesuspa alli
yashqa,chotsu ni Acaya marcallachotsumusyayan. 9Porqui quiquin nunacunamwillaquicayan qamcunaman chäyämuptï
quita, y mana rasonpa caq dioscunatajaqirïcurna, rasonpa cawaq Diostanasirwicayanqequita. 10Tsenollam
yanqequita. Petam wanushqanpitaTeyta Dios cawaritsimorqan, y pellamsalbamäshun in ernuman ewanantsicpita.
Pablu yarpätsin pecunacho canqanta
2 1Wauqicuna panicuna,man shayämonqäqa manam
embanutsu carqan. Tsetaqa allipammusyecayanqui. 2Puntatam Filiposmarcacho ashayämarqan y
allqutsayämarqan.tinpis Diosnintsicmi yanapayämashqamana ichicllapis mantsacurishpa alliwillaquininta willayänaqpaq aunqui
pis. Tsetaqa qamcuna musyecayanquim.3Porqui tse willapäyanqaqqa, manamlluta yarpenïcunapitatsu carqan, niengañayeniquita munartsuwillapäyarqaq; 4sinoqa quiquin TeytaDiosmi marcäcayämashqa alli willaquitawillacuyänäpaq. Tsetam noqacunaqawillaquicayä. Manam nunacunaalabayämänanta munartsu willapäcuyä;sinoqa Dios munashqannomiwillapäcuyä. Y pellam shonquntsicimano quecanqantapis musyan.5Noqacunaqa manam shumaq parlaqtucurtsu, ni qellerecur engañacurtsu,qamcunaman shayämorqä. Tsetaqaallim musyayanqui, y quiquin TeytaDiosmi musyan. 6Y manam munayätsuqamcuna ni waquincunaalabayämänanta. Teyta *Jesucristupaapostolnin cayanqäman marcäcur,puediyämanmi carqan imecatapismandayeniquita. 7
pis, qollmi shonqücunawanmi, imecajuc mamä wamrancunata cuidaqnoqamcunata cuidayarqoq. 8Tsenomiallapa cuyayarqoq qamcunata. ManamTeyta Diospa alli willaquininllatatsuwillayarqoq; qamcunarecorqa astawanurpis wanuriyämanmi carqan.Tselayapam cuyecuyaq qamcunata.9Wauqicuna panicuna, qamcunayarpäyanquichi yä bidäcunatapasayänäpaq allapa uryayanqäta.Uryayarqä paqasta junaqtam qamcunatamana afanayänaqpaq. Tsenomi cayarqäDiospa alli willaquita willapäcurnin.
10Teyta Diospis musyanmi,napis musyayanquim creyicoqmayintsiccunacho quecar, imatapisllutancunata mana rurayashqäta y
1 1 2
379
onradu cabal nuna cayanqäta. 11-12Jinaqamcuna musyayanquim, imeca jucteyta tsurincunata willapaq cuenta,jucniqui jucniquicunata mas callpataqoyarniqui willapäyanqaqta. Jinaallapam rogayarqaq Teyta Diospawamrancuna cayashqequirecur shumaqportacuyänequipaq, porqui quiquin
quinincho cushishqa cayänequipaq.13
teqmi,man chasquïcuyarqequi, “Queqa Diosparasonpa palabranmi” nir, y manam
ninllam” nishpa. Tserecurmi Teyta Dios
cayäshunqui. Tsemi imepis “Grasias”nicayä Diosnintsicta. 14
tapis, wauqicuna panicuna, Israelnasioncho Jesucristuman creyicoqwauqintsiccunata y panintsiccunatachiquir sufritsiyashqannomi marcamayiquicuna sufricatsiyäshunqui.15-16
nam condenayarqan Teyta Jesustawanutsiyänanpaq. Tsenollam Diospa*yarqan. Y canannam noqacunatanamecho tsechopis qarqayäman. Manam
nata salbacuyänanpaq willapäyänäta.
cuna ticracuriyashqa. Tsemi TeytaDiosta piñarcatsiyashqa. Tsenopampasepa jutsasapa ticrarir, Teyta Diospapasensianta ushacäratsiyashqa. TsemiTeyta Dios feyupa castigananpaqquecan.
Pablu watucacoq yape cutita munan Tesalonica marcata
17Wauqicuna panicuna,llam qamcunapita raquicashqa quecayä.Peru tseno raquicashqa quecarpis,
qamcunataqa llaquiyarniquimshonqücunacho yarparëcayaq y allapammunecuyä imecanopapis qamcunamanshamur toparinantsicta. 18Tsemiqamcunaman shamita munayarqä. Astajapallällapis atsca cutim shamitabalurarqä, peru diablum atajucunatachuramushqa mana shamunäpaq.19Jesucristu que patsaman cutimuptin
rinätam shuyarä, ¡porqui qamcunallataqcushiquinïqa quecayanqui! 20¡Aumiwauqicuna panicuna, qamcunamcushiquinï gosaquinïqa cayanqui!
Timoteuta Pablu mandanqan
3 1Tseno allapa llaquiyarniquim, que
llapis quedaquita pensarir, 2Timoteutawatucariyäshunequipaq qamcunamancachamorqä. Timoteoqa Diosnintsictasirwirninmi, noqacunano Teyta*Jesucristupa alli willaquinincunatawillacur yanapacun. Pemi creyicur,marcäquiniquicunacho mas callpataqoyashurniqui yanapecuyäshunqui.3Tsenopam ima sufrimientucunatapasarninpis, creyiquiniquicunacho allirmi quecayanqui,qanquinam sufrinantsicpaq caqtaqa.4Porqui qamcunawan quecarmi, tsenosufrinantsicpaq caqtaqa willayarqaq, yniyanqaqnollam sufrimientucunatapasecayanqui.nam. 5Tsemi yarpacachëwan manaimanopis queta puedir, cachecamorqäTimoteuta marcäquiniquicunachoimano quecayanqequita musyanäpaq.Pensarqä “Quisä diablu tentayaptincreyiquinincunapita tumacäcuriyashqa”nirmi. Tseno quecuptenqa, embanuchisufrircuryan willapäyanqaq canmancarqan.
6
pita cutiramur, allapa shumaqta
1 2 3
380
willayämashqa Diosnintsicmanmarcäcur jucniqui jucniqui cuyanacurquecayanqequita. Siemprishllaquiyämarnï yarparëcayämanqui y
yanquish. Tsenollam noqacunapisqamcunawan ricanacurita allapamunecuyä. 7Tsemi wauqicuna panicuna,
nata pasecarpis, Teyta Diosmanqamcuna alli marcäcur quecayanqequitamusyarir, imano consulacuriyarqö.8
quita musyarirran, pacha miquitapispunitapis tranquilullaqa taririyarqö.9Tsemi ni imanopa agradesiquitapuediyätsu Teyta Diosta qamcuna pepa
pita. 10Paqasta junaqtam mañaquicayäTeyta Diosnintsic yape ricanacurinapaqpermitïcunanta. Tsenopaqa masllamyacharatsiyashqequi mas allimarcäquiniquicuna cananpaq.
Pablu Diosman mañacunqan11Allapam munecuyä quiquin Teyta
Diosnintsic y Teyta Jesucristuntsic yapewatucariyänaqpaq permitïcunanta.12Teyta Diosnintsic yanapecuyäshïjucniqui jucniqui mas cuyanacurcayänequipaq,nolla llapan nunacunatapiscuyayänequipaq. 13
cuyäshï marcäquiniquicunacho allitsaracuyänequipaq. Tsenam pepana carmana shimpipashqa *Dios Yayapanopanchopis quecayanqui TeytantsicJesucristu que patsaman llapan pepacaqcunawan cutimunan junaq.
Shumaq cawacushun Teyta Dios cushicunanpaq
4 1Wauqicuna panicuna, Teyta*Jesucristupa jutinchomi quetapis
allapa roguecuyaq.
yarqonquim noqacunapita Teyta Diosmunashqanno cawaquita. Y tsenonamcawaquicayanqui. Peru cada junaq masallicuna rureta tirayë.
2Jina qamcuna musyayanquim Teyta
cunata. 3Teyta Diosqa munan qamcunajutsannaq cayänequitam.pis jucwan jucwan pununacuyëtsu.4Tsepa cuentanqa personequicunatarespetar tsepita awantacuyë, Diosmunashqanno cawacur. 5Ama tse manaalli muneniquicuna dominayäshïtsu.Tsenoqa cawacuyan Diosta manacäsucoq nunacunallam. 6Ama nimeqequipis qamcunacho jucpamajanwan cacur traisionanacurofendinacuyëtsu.qaqnollam feyupa castigacun quecunatarurashqaqa. 7Teyta Diosqa manamacramashqa cantsic llutancunata rurarcacunantsicpaqtsu, sinoqa jutsannaqnacanantsicpaqmi. 8Tsemi pipis queyachatsiquinïcunata mana cäsucorqa,manam noqallatatsu despresyaman,sinoqa *Santu Espiritu qoyäshoqniquiTeyta Diostam.
9Quetapis niriyashqequi:cunawan cuyanacunantsicpaq caqtaqa,manam que cartacho escribimünatsu,porqui quiquin Teyta Diosmiyachatsiyäshushqanqui jucniquijucniquicuna cuyanacuyänequipaqcaqtaqa. 10
nia marcacho wauqicunata, peru
cur cayänequipaq. 11Imanopapisshumaq cawaquita tirayë. Ama jucpaasuntuncunaman meticuyëtsu. Sinoqamandayanqaqnolla mana penqacushpaimecachopis uryapäcuyë. 12Que
queqa, waquin nunacunapis
napis pishenqatsu.
1 3 4
381
Teyta Jesuspa cutiminin13Wauqicuna panicuna,
napaqmi cäyitsiyeniquita cananmunayä. Wanupucurnin,quitsu Diosman mana marcäcoqnunacunanoqa. 14Teyta Jesus wanurircawarimonqanta creyintsicmi. Tsenomicreyinantsic Diosman marcäquicarwanushqacunapis cawarimur Jesuswanjuntu shayamunanta. 15Tsemi Jesucristucäyitsimanqannolla, queta niyaq:Manam Teyta Jesus cutimonqan öracawecaqcunaraqtsu wanushqacunapitamas punta puntacho cayanqa. 16Porquiquiquin Teyta Jesucristum sielupitaurämonqa poderninwan mandacur. Tseöram wiyecushun mandacoq *anjelqayaquecamuptin Diospa trompetanwaqecamoqta.man creyiquicar, wanushqacunapuntata cawariyämonqa. 17Tsepitanamcawecaq caqcuna pecunawan juntujeqarishun Teytantsicwan pucuterurincho toparinapaq. TsepitanamTeytantsicwan juntu wiñepa wiñenincawacushun. 18Tsemi quecunatawillapänacur, jucniqui jucniquimarcäquiniquicunacho yanapanacurquecayë.
5 1Peru wauqicuna panicuna, imejunaq o ime tiempu shamunantaqa,
manam presisantsu que cartachoniyänaq; 2porqui qamcunaqa allipammusyayanqui Teyta Jesus derepentita
nanpaq canqanta. 3Waquin nunacunamniyanqa:nam cantsic” nishpa.tinmi, derepentita chaquiconqa limpuushacäyänan öraqa, imeca qeshyaqwarmipa qeshpicunanpaq nanatsiquininöra chäreqno, y manam ni imano safetapuediyanqatsu. 4Peru wauqicunapanicuna,
cho cawaquicayaptiqueqa, cutimurpis,manam juc suwanotsu derepentitatariyäshunqui. 5Tseno allicunatarurarmi, actsichonona y junaqchononacayanqui, y manam tutapechononatsuni paqaschononatsu cayanqui. 6Tseminoqantsicqa alli yarpenintsicwan mäcoqmäcoq quecanantsic, y manampunucashqa nunacunanotsu canantsic.7Tse mana alli ruraq nunacunataqapunucashqano y machashqanocayaptinmi, mana alli rurecunagustayan. 8Peru noqantsicqa actsichonocarmi, alcabu cabal nuna canantsic. Jucsoldadu defendicunanpaq erupitachalecuta y cascuta churaconqannollam,
tsic, jucnintsic jucnintsic cuyanacur,Teyta Jesus salbamanqantsicmanmarcäcur, 9porqui Teyta Diosnintsicqamanam dispunishqa castigashqacanantsicpaqtsu, sinoqa Teyta *turecur, salbashqa canantsicpaqmi.10Pemi noqantsicrecur wanorqan. Tsemiwanurirpis cawarpis, pewan juntuquecanantsic. 11Tsemi canan balorta ycallpata qonacur quecayanqequinollajucniqui jucniquicuna quecayë.
Teyta Jesusman creyicoqcunata Pablu willapan
12Wauqicuna panicuna, allapamroguecuyaq yachatsiyäshoqniquicunataestimecuyänequipaq. Pecunaqaqamcunacho quecayan allapaempeñuncunawan willapäyäshurniquim.13Tseno uryayanqanrecur, allapa cuyarestimecuyë, y jucniqui jucniquicunashumaq bidata pasacur cawacuyë.
14Wauqicuna panicuna,qequi qelacunata piñapëcuyänequipaq, ycreyiquinincunapita desanimecaqcunata, yqepaman cuticaqcunata callpata qoryanapecuyänequipaq, y llapannunacunatapisshumaqpasensiequicunawan ricayänequipaq.
1 4 5
382
15Paqtaraq meqequipis, pipis manaallita rurayäshuptiqui, mana allipacutitsiyanquiman, antis allita rurarjucniqui jucniquipis cayanqui. Tsenollallapan nunacunapaqpis cayanqui.
16Imepis cushishqa cacuyanqui.17
qui. 18Ima pasayäshuptiquipis, “Grasias”nicuyanqui Diosnintsicta, porqui TeytaDiosmi munan tseno cayänequitaJesucristuman creyicoqcayanqequirecur.
19Allicunata rurayänequipaq *SantuEspiritu cäyitsiyäshuptiqui, amamichänacuyëtsu. 20Diospa *
yayëtsu. 21Antis llapantapis alleqraqcäyicuyanqui “Mä ¿Diospitacush omanacush?” nir. Allin caqcunataqapeqequicunaman cösa churacurcuyë.
22Y mana alli caqcunataqa amachasquiyanquitsu.
23Alli cawaquicho catsimaqnintsic
cunawan almecuerpu mana jutsayoqnacayänequipaq. Tsenopam TeytaJesucristu que patsaman cutimuptin,mana shimpipashqana quecayanqui.24Acrayäshoqniqui Teyta Diosqamarcäquipaqmi, y yanapecuyashunquimtseno cawacuyänequipaq.
25Wauqicuna panicuna, TeytaDiosman mañacuyë noqacunapaqpis.26Llapan wauqintsiccunata saludacuyëwacupecuryan. 27Teyta Diospajutinchomi mandayaq que cartata TeytaJesusman llapan creyicoqcunapanopancho leyiyänequipaq.
28
cuyashï.
1 5
383
Pablupa saludaquinin
1 1Noqa Pablum,wan y Timoteuwan, que cartata
escribiyämü Teyta Jesusman y *DiosYayantsicman creyicur, Tesalonicamarcacho quecaq wauqicuna ypanicuna. 2Dios Yaya y *Jesucristu alliqueninwan yanapecuyäshï shumaqpasaquicho cawacuyänequipaq.
Sufrimientucuna rurincho Diosman marcäcur tsaracushun
3Wauqicuna panicuna, qamcunapaqimepis Diosta grasias nicayänapresisanmi. Porqui musyecayämi
Diosman marcäquiniquicuna masyapaquecanqanta, y ancupänacuryanapanaquicayanqequita. 4Tseminoqacunapis Diosnintsicman creyicoqwauqintsiccunata allapa cushicurwillayä, nunacuna chiquirqaticachëcayäshuptiquipis,cunata pasecarpis, Teyta Diosmanmarcäcur tsaraquicayanqequita. 5Tseno
ninman yecuyanqui. Tsenopam TeytaDiosqa musyatsicun alli queninwanjusgamanqantsicta.
6Tsemi alli justisiata ruraq car,sufritsiyäshoqniquicunatanäqasufritsenqa. 7
2 TESALONICENSESApostol Pablupa ishque caq cartan
Tesalonica marcacho creyicoqcunapaq
Tesalonica marcaqa Macedonia probinsiachomi carqan. Macedonia probinsianamGrecia nasioncho carqan. Tesalonica marcaman que cartata manaraq cartacurmi,apostol Pablu musyarqan tse marcacho wauqicuna panicuna jina chiquinacursiguiyashqanta. Tsenollam musyarqan llutan yachatsicoqcuna “*Jesucristucutimunanpaq caqqa cumplishqanam” nir, nunacunata creyitsir puricayanqanta.Tseno niyashqanta creyirninmi, waquin wauqicuna y panicuna “¿Imapaqnamuryashunpis?” nir, uryaquitapis munayarqannatsu. Tsepa rantinmi puricuyarqanwayin wayin waquin wauqi panicunata micuparllana.Tseno quecayashqanta musyarirmi, apostol Pablu que cartata apatserqan
Tesalonica marcacho quecaq wauqicunaman y panicunaman tse mana alliyarpenincunapaq willapar. Tsenollam chiquir qaticachashqa quecaq Diosmancreyicoqcunata callpata qon. Jina piñaparmi nin nunapa bidanta aberwarpuriyashqanpa rantin uryar cacuyänanpaq. Tsenollam jina cäyitserqan Jesucristucutimunanpaqqa anticristuraq yurimunanpaq cashqanta (2.1-12).
384
tsiyäshunqui;tsic Jesucristu puedeq *wan sielupita que patsaman imeca ninarupecaqchono cutimuptinmi. 8Pëqa
cunata, y Teyta Jesucristupa alliwillaquininta mana cäsucoqcunatacastigananpaqmi. 9Tse nunacunamwiñepa wiñenin castigashqa cayanqa, y
qatsu. Tsemi qarqushqa cayanqa TeytaDiospa allapa shumaq puedeqmandaquininpita. 10Tsenoqa canqa
tinmi. Tse junaqmi peman creyicoqcunapecunapaq Jesus llapan rurashqantariquecur mana imanopis queta puedircushicur alabayanqa. Y qamcunawanpistsenomi pasaconqa, willayanqaqmancreyicuyashqa cayaptiqui.
11
paq imepis mañaquicayä peacrayäshushqa carnin, allipariquecuyäshunequipaq. Tsenolla pemunashqanno imatapis rurayaptiquipoderninwan yanapecuyäshunequipaq.12
quim, Teyta Jesucristuta nunacunaalabayanqa; y qamcunatapisancupäyäshurniquim, Teyta Diosnintsic
qui.
Pablu alleq cäyitsicun Teyta Jesus imano cutimunanta
2 1Wauqicuna panicuna, cananroguecuyashqequi Teyta *
tupa cutimininta y noqantsic pewanjuntu canantsicpaq canqanta alleqcäyicuyänequipaq. 2Ama fasilllaqapicunapis willapäyäshonqequicunamancreyicurcuyëtsu, ni mantsacäyëtsu:“Teyta Jesucristupa cutiminenqa cananwarellanan” nishpa, niyäshuptiquipis, ni
“*Santu Espiritum musyaratsimashqa”niyäshuptiquipis,morqon tseno” nishpa, niyäshuptiquipis.3Ama pipis tseno engañayäshunequitadejacuyëtsu, porqui tse junaq manaraqchämuptinmi, nunacuna Diosnintsicpacontran sharcucurcuyanqa. Tsenam si
monqa. Tse nunaqa dispunishqa quecancondenadu ushacänanpaqmi. 4Pemipuedeq tucur michäconqa Diostarespetacur adorayänanta y munanqatsupipis “Diosnïmi” nir, imatapisadorananta, sinoqa munanqa petaalabayänantam, y asta Jerusalenmarcacho Teyta Diosnintsicpa*templunmanmi “Noqam cä Dios”nishpa, täquiconqa.
5¿Manacu yarpäyanqui qamcunawanquecar tsecunata willayanqaqta?6-7Tsemi musyayanquina anticristu
tapis. Tse jarcarëcaqta Diosnintsicjorquriptinmi,monqa. Tseyaqmi nunacunata diablururillanllata engañacur mana allicunataruratsiquicanqa. 8Tse jarcarëcaqtajorquriptinmi, si yurircamonqa tseanticristu. Peru petam Teyta Jesuschipapäquicaq poderninwan cutimurpücarenqa ushacäreqpaq. 9
toqa shamonqa diablu yanapaptinmi.Tsemi allapa puedeq queninwanchämur, espantaquipaq señalcunata ymilagrucunata ruranqa nunacunataengañananpaq. 10Tuqui nicachaqengañuncunawanmi pushanqacondenadu nunacunatanäqa, porqui tsenunacunaqa quiquillancunamsalbacuyänanpaq, rasonpa caq
qatsu. 11Tsemi Teyta Dios jaqirishqaulicurcur engañaqnincunamancreyicuyänanpaqna. 12Tserecurmicondenadu cayanqa,
2 1 2
385
naqa rasonpa caq willaquiman manamcreyicuyantsu,chomi cushicachäcur caquicayan.
Teyta Jesucristuman marcäcur shuyacushun
13Peru qamcunataqa, wauqicunapanicuna, Teyta Diosnintsicmicuyayäshurniqui, acrayäshorqonquipuntata salbacuyänequipaq. Tsenoqasalbayäshushqanqui Jesucristumanrasonpa creyicuyaptiquim, y Santu
paq yanapayäshuptiquim. Tserecurmiqamcunapaq imepis Teyta Diosta“Grasias” nicayä. 14
qonqui alli willaquita willapäyanqaqmancreyicuyaptiquim. Tsenopam TeytaJesucristupa nopancho y podernintaricar cushishqa quecayanqui.
15Tserecur, wauqicuna panicuna,creyiquiniquicunacho alli rmi tsaracurquecayë; y ama qonqayëtsu quiquïcunaqamcunawan quecar willapäyanqaqta, yque cartawanpis yachatsiyanqaqta.16Quiquin Teytantsic Jesucristum y*Dios Yayantsicmi alli queninwancuyamarnintsic, alli marcäcoqta wiñepawiñenin cushishqata catsimantsic. 17Peyanapecuyäshï shonqiquicunacho
paq, y llapan imapis parlayanqequi yrurayanqequi allilla cananpaq.
Noqacunapaq mañacuyëTeyta Diosta
3 1Wauqicuna panicuna, Diostanoqacunapaq siempri mañaquicayë
pepa willaquininta meman tsemanpis
qequinolla,riyänanpaq. 2Jina mañacuyë Diosta lisununacunapita y llutan ruraqcunapitalibrecayämänanpaq. Porqui pecunaqamanam Teyta Diosman creyicuyantsu.
3Peru Teyta Diosnintsicqa manam imepisqonqecamäshuntsu. Qamcunatanäqa allirmi creyiquiniquicunacho tsaracoqtamticraratsiyäshunqui, y imeca manaallicunapitapis tsapecuyäshunquim.4Teyta Diosmanmi marcäquicayämandayanqaqno imatapis allita rurarquecayänequipaq. 5Teyta Diosnintsicyanapecuyäshï pe cuyamanqantsicnojucniqui jucniqui cuyanacuyänequipaq, yTeyta *lla qamcunapis cayänequipaq.
Uryanantsicqa allapam presisan6Wauqicuna panicuna, Jesucristupa
nawan mana juntacuyänequipaq. Porquitse wauqicunaqa manam noqacunayachatsiyanqaqnotsu portacuyan.7
napita imano bida pasana canqänta.Noqacunaqa mana uryashpaqa, manamqamcunacho cayarqätsu. 8Y manam
yarqätsu, antis paqasta junaqta uryarmi,bidäcunata pasayarqä qamcunata manaafanayänaqpaq. 9Änirpis,nam carqan yanapayämänequipaq, perutseno quecaptinpis, uryayarqä qamcunatseta ricar yachacuyänequipaqmi.10Qamcunawan quecarnin, bien clarumqueno mandayarqaq: “Pipis urye manamunaq caqqa, ama micutsuntsu” nir.11Peru tseno quecaptinpis, wiyecayäqamcunacho siempriraq qelacunaquecayanqantam. Tsecunaqa manamimatapis rureta munayantsu, sinoqamana combieneqcunaman meticurmipuriquicayan. 12Tse nunacunatam TeytaJesucristupa jutincho rogar mandayämana qela cayänanpaq, y shumaquryacur bidancunata pasayänanpaq.
13Y qamcunaqa, wauqicuna panicuna,ama alli rurecunapita utinäcuriyëtsu.14Sitsun meqan nunapis que cartacho
2 2 3
386
a 3.17 Quiquin Pablupa cartan canqanta musyayänanpaq Pablu tseno nerqan.
willapanqäta mana cäsuconqa, pecunataalleq reqiyë y ama juntacuyëtsu. Tsenampecuna pasepa penqacuyanqa. 15Peruama chiquicurcuyëtsu; antis alli buenuwillapëcuyë juc wauqiquicunatano.
Diosnintsic bendisicuyäshi16Alli pasaquicho catsimaqnintsic
Teyta Dios ima pasayäshuptiquipis,
paq yanapecuyäshï. Teyta Diosnintsicqamcunawan quecatsun.
17Quiquïpa maquiwanmi yleträwanmi saludayarniqui escribicamü.Tsenomi llapan cartäcunatapisrmamur escribimü.a 18Teytantsic
yashï. ¡Tseno catsun!
2 3
387
Pablu Timoteuta saludanqan
1 1Noqa Pablum, salbacoq Diospa, ymarcäcur shuyaconqantsic Teyta
*Jesucristupa acrashqan apostolnin cä.2Tsemi, allapa cuyë Timoteu, quecartata qamman cartacamü. Qamqa
man marcäquiniquirecur. Y allapammunecü *tsic alli queninwan y ancupäquininwanshumaq pasaquicho canequipaqyanapecushunequita.
Mana alli yachatsiquicunapaq cäyitsiquicuna
3Macedonia marcata eucurninmi,rogarqaq Efeso pueblucho quedecuryachatsicunequipaq. Tsenollamcananpis roguecoq tsecho waquin
nunacuna llutancunata yachatsicuyaptinmichänequipaq. 4
cuyätsuntsu mana caqtaqa Diospaqwillapäcur, ni une castancuna imanopiscayanqanta. Tseno yachatsicuyaptinmi,Diosnintsicpa boluntaninman
llachona cacuyan,tsu Diosnintsicpa munenintamarcäquinintsicllawanmusyanqantsicta.
5Peru Diosnintsicpa boluntanenqaqueno canantsicpaqmi:
paqmi,napaqmi, y alli caq yachatsiquicunamanrasonpa marcäcunapaqmi. 6Quecunataqonqecurmi, tse mana alli yachatsicoq
yan llutanta parlacurnin. 7Pecunam
1 TIMOTEUPablupa punta caq cartan Timoteupaq
Timoteoqa Pabluwanmi *Diospa palabranta willapäcur jinantinpa puriyarqan.Timoteupa papänenqa carqan Diosman mana marcäcoqmi; peru mamänqa Diosmanmarcäcoqmi carqan. Mamänenqa *israel nuna castam carqan.Efeso marcachomi Pabluwan Timoteu alli unepa yachatsicur quedacuyarqan.
Tsepitanam Pabloqa juc marcacunapana euquita pensarnin, Timoteuta nerqantsecho quedecur yachatsicur siguinanpaq, tsenopa mas creyicoqcunamiracäyänanpaq, y alli patsacashqa cayänanpaq. Tseno encarguecurnam“Prontunam cutiramushaq” nir, despidiquicur eucorqan. Tseno nicarpis Pabloqacutinanpaq unemi demoramorqan. Tsemi Timoteuman cartacorqan llapanrurananpaq caqcunata yarpätsir. Que cartachopis Pablu Timoteuta nin mana alliyachatsicoqcunata cösa willapänanpaq. Jina willapan creyicoqcunata shumaqcuidar ordenman churar Efesocho cananpaqmi.
388
a 1.9-10 Canan tiempu sirwipäcoqcuna manam iwalayantsu une tiempu esclabucunawan. Tsetiempuchoqa ranticuyarqan y rantiyarqanmi nunacunata esclabu cayänanpaq.
*Moises escribishqan leycunatayachatsicur, yachaq tucuyan; perumelayapa yachatsicurpis, manamparlayanqan ni ima ninan canqantapismusyayantsu.
8Musyantsicmi *Moisespa leynincunaallapa alli canqanta, peru tsepaqqaallipam yachatsishwan. 9-10Tse *leyqamanam alli ruraqcunata jusganqatsu;sinoqa jusganqa mana cäsucoqcunatam,mana alli ruraq jutsasapacunatam,Diosta ni yachatsiquininta manacäsucoqcunatam, papäninta,mamäninta,coqcunatam,coqcunatam,coqcunatam, esclabua cayänanpaqnunacunata ranticoqcunatam,natam, ulicurcur nuna mayintalebantaqcunatam y Diosnintsicparasonpa caq yachatsiquinincunapacontran caqcunatam jusganqa. 11Tserasonpa caq yachatsiquicunataqamusyarintsic allapa puedeq bendituDiospa alli willaquininchomi. Tsewillaquita willacunäpaqmi Diosmarcäcamashqa.
Diosnintsicpa ancupäquininpaq cushiquicuna
12“Grasias” niquicullämi TeytantsicJesucristuta. Pemi balorta qomar,cumplidu nunatanopis acramashqa petasirwinäpaq. 13Puntata pepaq manaallicunata parlar contran quecaptïpis, yqatiraqnincunata asharninushacätsinäpaq qaticachëcaptïpis,Diosmi ancupämashqa; porqui tsepenqamanaraq peman creyicurmi,musyarqätsu ima ruranqätapis. 14Tsenoquecaptïpis,wan ancupëcamar cäyitsimarqan peman
marcäcunäpaq, y Jesucristu cuyacoqcanqanno cuyacoq canäpaq.
15
qan jutsasapacunata salbananpaq. Tsejutsasapacunapitapis mas peormi carqä.Queqa rasonpa caqmi, y llapequimtsetaqa creyiyänequi. 16Tseno jutsayoqquecaptïpis, Teytantsic Jesucristumanam castigamarqantsu. Mas bienmiancupëcamarqan Jesucristu allapapasensiacoq canqanta nunacunamusyayänanpaq.nam, waquin nunacunapis pemancreyicuyanqa wiñepa wiñenincawayänanpaq. 17¡Tserecur allapa
shun wiñepa wiñenin cawacoq, manaricacoq, japallan mandacoq TeytaDiosta! ¡Tseno catsun!
18-19Cuyë Timoteu, noqapaqqa tsurïcuentam qam canqui. Yarpë qamtapiswillapäcoq canequipaq Diosnintsicpa*profetancuna acrayäshurniquiniyäshonqequita. Tsenollam noqapisqueno neq: Diosnintsicman allimarcäcur, alli consensiequiwan ima ecapasashuptiquipis, listu quequë Diospaqwillacur siguinequipaq. Waquincreyicoqcunaqa mana alli consensiayoqcarmi, Diosman marcäquinincunatapispasepa ushacäratsiyashqa. 20
tam y Alejandrutam tseno pasashqa.Tsemi diablupa muneninchocacuyänanpaq jaqirerqö, tsenopa itsayachacuyanqa Diosnintsicpa contranmana imatapis parlayänanpaq.
Mañacunapaq yachatsiquicuna
2 1Canan quecunatam neq:shun, mañacushun, suplicacushun y
grasias nïcushun Diosnintsicta llapannunapaq. 2Mañacushun jinantin
1 1 2
389
cunapaq. Tsenopam alli pasaquichoimapaqpis mana yarpacachashpa,
qanno cawacushun. 3Tseno mañaqueqaallapa allim; y salbacoq Diosnintsicpiscushicunmi. 4Pëqa munan llapannunacuna salbacuyänantam, y rasonpacaq yachatsiquicunata musyayänantam.5Jucllellam Diosnintsicqa, y jucllellamDiosnintsicwan amishtatsicoq nunaqa.Tse nunaqa Teytantsic *Jesucristum.6Pemi yawarninwan rescatamarqantsic
paq. Que willaquitam Diosnintsicmusyaratsimarqantsic dispunishqantiempuncho. 7Diosmi apostolnincanäpaq acramar, cachamarqan manaisrael caq nunacunatapis yachatsinäpaq.Tsenopam Diosman marcäcur rasonpacaqta musyayanqa. Nenqäqa rasonpam;manam ulicütsu.
Olluqucuna y warmicuna imano portacuyänanpaq
8Tsemi munä jinantincho llapannunacuna limpiu shonquncunawan,maquincunata pallarircur, manapiñashpa y mana liryacushpa Diosmanmañacuyänanta. 9
pis shumaq besticuyätsun, sensillullatay normalllata. Naqtsacuyätsun, peruama moñapäcur. Tuqui nicachaqperlaswanqa ni qoriwanqaaltsapäcuyätsuntsu; ni ropacunatapisallapa chaniyoqtaqa yacacuyätsuntsu.10
naqa allicunallatana rureta tïrayätsun.11
tsu, antis shumaq cäsucurwiyacuyätsun willapäcoqcunata.12
nata inglisiachoqa yachatsinanta, niollqucunata mandecachäyänanta. Masbien shumaq wiyacuyätsun. 13Tseno
neq:tsic camashqa captinmi. 14ManamAdantatsu diablu engañarqan, sinoqawarmin Evatam. Tsemi engañumanishquir jutsallicurerqan. 15Imano carpis,
nata alli wätarmi, shumaq portacurmi,Diosman alli marcäcurmi,yoq carmi y Diosnintsic munashqannocawacurmi.
Inglisiacho mandacoqcuna imano portacuyänanpaq
3 1Pipis inglisiacho mandacoq quetamunarqa, allitam yarpecushqa.
Tseqa allinatam jina. 2
cho mandacoqqa canman:pita mana penqapashqa, juc warmipaqowanlla, cabal nuna, alli yarpeninwanshumaq portacoq y nunacunapitarespetashqa.coq chaptinnäqa, chasquinanpaq listumquecanan, y alli yachatsicoqmicanman. 3Manam machacoqtsu canmanni pelya asheqtsu; sinoqa canmanjuclaya qollmi nunam, shumaqpasaquicho cacoqmi y qellepaq manalocuyaqmi. 4Wayincho caqcunatapisallapa shumaq manijaqmi canman, ytsurincunapis respetacur cäsucoqmicayanman. 5Porqui pipis wayinchomana mandaquita yachecar ¿
man! 6Nï Diosnintsicman tsellaraq
cho mandacoq queta puedintsu. Tsenocarqa, capaschi orgullosu ticracurenqa.Tsemi orgullosu queninwan diablunocastigashqa canqa. 7Diosman manaentregacushqa nunacunachopis jina allirurenintam ricatsicunman, tsenopallutancunata pepaq manaparlayänanpaq, y toqllaman ishqueqcuenta diablupa muneninman manaishquinanpaq.
1 2 3
390
b 3.11 Waquin yachaq nunacuna pensan que palabra ninan Dios sirweq warmicunapaq, manadiaconopa warmincunapaq.
Inglisiacho *diaconocuna imanopis portacuyänanpaq
8Tsenolla jina inglisiacho diacononunacunapis cabal cayätsun. Amacayätsuntsu badulaqueqa, nimachacoqqa, ni qellepaq locuyaqqa.9Diosnintsic musyatsimashqantsicrasonpa yachatsiquicunacho allitsaracoq y alli consensiayoq cayätsun.10Puntataraq ricapäriquï imanocayanqantapis. Tsenam llapancho alliportacuyaptenqa, sirwicoq diaconocayänanpaq churarinqui. 11Tsenollawarmincunapisb cayätsun respetosa,mana wasa rima, cabal y imachopiscumplidu. 12Diacono nunacunaqa jucwarmipa qowanlla cayätsun. Wayinchocaqcunata alli manijaq y tsurincunatapisalli ejemplaq cayätsun. 13Diacononunacunaqa, carguncunacho allitarurarqa, nunacunapita respetashqamticrariyan. Y mana mantsacushpanamTeyta *Jesucristuman marcäcurcacuyanqa.
Jesucristupaq yachatsiquicuna14-15Prontum shamita munecä, peru
quecunatam escribimü manaraqshamuptïpis, Diosman creyicoq caqqaimanopis portacuyänequitamusyayänequipaq. Qamcunaqa cawaqDiosman creyicoqcuna carmi, manacuyoq perqanona carnin, rasonpa caqyachatsiquicunata defendir quecayanqui.16
ninta Diosnintsic musyaratsimanqantsic:Teyta Jesucristum que patsachonoqantsicno yuricorqan.
*tsic rasonpa caqllata parlacoqcanqanta.
Anjelcunam ricayarqan.Mecho tsechopis pepaqwillacuyaptinmi,
nunacuna peman creyicuyarqan,y gloriamanmi cuticorqan.
Diosnintsicman marcäquinincunapita qepaman
cuticoqcuna
4 1*tsic que tiempucunacho waquin
qanta jaqirïcur supëpa muneninta
cuyänanpaq cashqanta. 2
cunaqa, alli tucoq quenincunawanulicurcur yachatsiquicarpis,cunacho manam ni ima qocuyantsu.3Pecunam michäyan ollqucunawarmiyoq cayänanta, y warmicunaqowayoq cayänanta. Tsenollammichäyan ima miquicunatamicucuyänantapis. ¡Manam tsenotsu!Diosnintsic camashqan miqueqallapanpis allim. Tsemi Diosnintsicmancreyicoqcunaqa palabranta musyarnin,ima miquitapis micucuyanman peta“Grasiasllä” nicur. 4
qanqa ima miquipis allim. Tsemi TeytaDiosta “Grasiasllä” nicurir, imamiquicunatapis micucushwan; 5porquiDiosnintsicpa palabranta cäyicur, petamañacushqaqa, ima miquipis limpium.
6Que nirenqaqta wauqintsiccunata ypanintsiccunata cashqantanollayachatsï. Tseno yachatsicorqa, Teyta*Jesucristupa alli sirweqninmi canquimarcäquiniquicho alli patsacashqanacar,quicunata yachacushqana car.
7Ama cäsïtsu mana imapaqpis sirwequne une yachatsiquicunataqa; sinoqa
1 3 4
391
Dios munanqanno cawacur yachaquitatïrë. 8Imallapis sica ruranqantsicqacawe bidantsicpaq allim; peru Dios
tsicran mas alleqa, wac bidapaq y quebidapaqpis. 9Que nenqaqmi rasonpa caqwillaqueqa, y llapancunam chasquircreyiyanman. 10
yanpis Diosnintsicpaq willapäcuntsic;
tsicmanmi marcäcuntsic. Pemillapantsicpa Salbamaqnintsic, pemancreyicushqanäqa.
11Quecunatam mandacunequi yyachatsicunequi. 12
yashïtsu jobin canqequirecur; antisDiosnintsicman creyicoqcuna qampita
pita, alli portaquiniquipita, cuyacoqqueniquipita, Diosnintsicman allimarcäcoq canqequipita y juclayashonqu queniquipita. 13Chämonqäyaq,creyicoqcunata *Diospa palabrantaleyipar, yachatsicur y willapäcurcacurëquë. 14
man Teyta Dios yacheniqui qoshurniquiacrashonqequita. Tse yachetaqa
coqcuna maquinta qammanchurayämuptinmi chasquirerqequi.
15
cho yarparar rurë. Tsenopamllapancuna cuentata qocuyanqa waran
qequita. 16Cuidaquï quiquiqui, y allitayachatsiquï. Tsecunata imepisrurarnenqa, mana allicunapitamsalbacunqui, y wiyayäshoqniquicunapissalbacuyanqam.
Diosnintsicman creyicoqcunawan imano portacunapaq
5 1Auquincunata ama qaparipawillapëtsu;
tano willapëquï. Jobincunatanäqa
riquequï imeca wauqiquitano.2Chacwancunatanäqa riquequï imecamamequitano, y shipashcunatapis imecapaniquitano limpiu shonqiquiwanrespetacunqui.
3Mana pininnaqpis biudacunatanäqayanapequï. 4Peru sitsun wawancuna owillcancuna caponqa, pecuna tsebiudata yanapayätsun. Tsenopam Diostarespetacurnenqa, puntata yachacuyanqawayincho castancunata ancuparyanapeta.
cho pecunatapis cuyayashqannolla.Tseno rurashqaqa allapa allim Diospaq.5Rasonpa mana pininnaqpis biudaqaDiosllamanmi marcäcun. Tsemi paqastajunaqta Diosta rogacur mañacur cacun.6Peru lluta puricoq biudaqa quiquinpamunenincunata ruraconqanrecurmi,cawecarpis wanushqa cuenta quecan.7Que nenqaqcunata rurayänanpaqDiosman creyicoqcunata willapënunacunapita mana penqapashqacayänanpaq. 8Sitsun pipis castanchobiudacunata yarpacachar yanapanqatsu,Diosman marcäconqanpis manamimapaqpis sirwintsu, y Diosman manacreyicoqcunapitapis mas mana alliruraqmi cayan.
9-10Joqta chunca (60) watayoqpitawitsepa caq biudacunapa jutinlla,apuntiquicho catsun yanapayänequipaq,y juc nunapa warminlla cashqa caqcuna,alli rurenincunarecur reqishqa caqcuna,wamrancunata alli ejemplashqa caqcuna,wayinman posadacoqcunata manaajayashpa chasqueq caqcuna, Diosmancreyicoqcunata qollmi shonquncunawansirwishqa caqcuna, sufrimientucunachojipacoqcunata yanapashqa caqcuna ywaquin imapis alli rurecuna cumpleqcaqcunapa jutinlla.
11Peru apuntiquiman ama churëtsushipashlla biudacunapa jutintaqa. Capas
1 4 5
392
c 5.12 Biblia estudiaqcunam atscaq queno niyan: “Capasmi que biudacunaqa Teyta Diostaänishqa cayarqan yape manana casacuyänanpaq, sinoqa inglisiacho yanapacoqcayänanllapaqna. d 5.18 Dt 25.4. e 5.18 Le 19.13.
quiquincunapa munenin acusaptin,*Jesucristullata sirwiyänanpaqäniyanqanta qonqaquicurnin, yapeqowäquita munayanqa. 12Tsenamänicuyashqantac mana cumplirnin,culpayoq ticrariyanqa. 13Manam tsepistsellatsu. Wayin wayin puricoqmicayanqa, y ni ima ruraquitapis manammunayanqatsu. Tsewanpis manamconformayantsu; sinoqa wasa rimamtumacuriyanqa, imecamanpis mana
neqcunata parlar. 14Tsemi munäshipashlla biudacunaqa yapecasacuyänanta, wamrancunacayäpunanta, wayincunacho alli mamäcayänanta. Tseno cayaptenqa,
qanatsu. 15Porqui waquin shipashllabiudacunaqa Diosnintsicman mananamarcäcurmi, diablu munashqannonacawaquicayan.
16Diosnintsicman creyicoqcunaqaquiquincunam yanapanan castancho caqbiudacunata. Tsenopam Diosman
tsu tse biudacunapaq. Antis manapiyoqpis biudacunallapaqnamyarpacachäyanqa. 17
coqcuna alli mandacoq cayaptenqa,allapa respetarnin paguecuyë.
. 18Tsenocananpaqmi Diosnintsicpa palabranpisqueno escribirëcan: “Eracho trigu jaloqtorupa shiminman ama churayëtsujäquimata.”d Jina quenopis nicanmi:“Uryapucoqcunatapis pagayänanconbieninmi”e nishpa.
19
cunapaq llutanta niyaptin, mana ishcaq
o quimaq testigu pecunapa contranparlayaptenqa.
20Jutsata rurar sigueqcunataqa llapancreyicoqcuna janancho piñapequï,wiyaq caqcuna penqacurmantsacuyänanpaq.
21Diospa,qan *anjelcunapa jutinchomi qamtamandaq, mana pimanpis qaqärishpa, ni
nata ruranequipaq. 22Ama pimanpis
cananpaq bendisirnin,pensarishpaqa, tse mandacoqcunapa
paq. Limpiu shonqu queta tïrë.23Pacha nanellacho canqequirecur y
qeshyapäconqequirecur, yacullataqaama upïtsu; sinoqa cananpita witsepaupï binutapis ichicllataqa.
24 , ama apuradoqapitapis acrëtsu mandacoq cayänanpaq,
naqa tse öram musyacärin, pecunamanaraq jusgashqa cayaptin. Peruwaquin nunacunapa jutsancunaqamusyacärin tsepitaran. 25Tsenollam jinawaquin nunacunapa alli rurenincunapismusyacärin tse öra, peru mana
naqa musyacärin tsepitaran.
6 1Pipis *Jesucristuman marcäcoqesclabu carnenqa, patronnincunata
allapa respetuwan imachopiscäsuyätsun. Tsenopam Diosnintsicpa yyachatsiquinincunapa contran nunacunamanana parlayanqanatsu. 2Sitsunmeqan esclabupa patronninpis TeytaJesusman marcäcoq canqa, ama tsepatronninpita burlacutsuntsu “¡Quepatronnïqa Diosman creyicoq
1 5 6
393
mayïllataq!” nir. Antis Diosman
recur, mas allipa sirwiyätsun.
Ricu queqa Diosnintsicwan alli cawaquimi
Que willapanqaqcunata shumaqyachatsicunqui. 3-4Sitsun meqan nunapisDios munashqanno cawacunapaq caqtaTeyta Jesucristupa yachatsiquinintajuclayapa yachatsiconqa,coqqa orgullosu imapis mana musyaqmi.Tse shimincunarecurmi bullaquillacho yliryaquillacho cacuyan.qancunaqa imeca qeshyanomi apamun,chiquinaquita, liryaquita, ashanaquita,descon anaquita. 5Tse mana alliyachatsicoqcunaqa mana cäyinacoqpura carmi,quininta qonqecur, imepis liryaquillachocacuyan.paq yachatsiquicunatapis, negosiutaruracuyänanllapaqmi munayan.nunacunawanqa ama juntacuyëtsu.6Noqantsicqa musyantsicmi Dios
paq canqanta,
wan. 7Manam que bidaman shamurimatapis apamorqantsictsu; wanucurpismanam ni imata apashuntsu. 8Tsemimicunantsicpaq y yacacunantsicpaqcapamashqaqa, cushi cushi cawacushun.9
naqa rasllam ishquiriyan diablupamuneninman y quiquincunapa mana allimunenincunaman. Tseno carmi,quiquincunatä malnincuna ashiyan, yalmancunata in ernuman pushaquicayan. 10Porqui allapa qelle cuyepitamllapan mana alli rurecuna yurin. Ywaquin nunacunam qellepaq codisiosucar,yashqa. Tsenopam quiquincunatällutepa sufrimientuncuna ashiyashqa.
Marcäquiniquicho allipa tsaraqui11Peru qamqa, Diospa nunan
pita witicuriquï. Mas bien tïrë alli ruraqqueta, Dios sirweq queta, cuyaquiyoqqueta, marcäquiniquicho tsaracoq quetay ancupäcoq queta. 12
pis, marcäquiniquicho,quicho alli tsaracunqui. Porqui wiñe
qequi. Diosman marcäcunequipaqcaqtaqa, quiquiquim willacorqequiatscaq nunacunapa nopancho quecar.13-14Timoteu, imecapis cawatseq Diospajutinchomi y *Poncio Pilatupanopancho alli ruraq queninta ricatsicoqJesucristupa jutinchomi mandaq: Quecartacho nenqaqcunata manaqonqashpa cumplinqui mana rimashqacanequipaq,qanyaq. 15Teyta Jesucristum cutimonqaDios dispunishqan tiempu chäramuptin,porqui pellam benditu imecachopispuedeq Diosqa, mandacoqcunapa yautoridacunapa mandacoqninpis.16Diosllam imepitapis y imeyaqpiscawaqqa, y yachan mana witiquipaqnoactsichomi. Petaqa manam ni meqannunapis ricashqatsu, y manam riquetapuedintsu. ¡Peta alabecushun, y puedeqquenin imecamayaqpis quecutsun!Tseno catsun.
17Que patsacho ricucunata willapëquï,mana orgullosu cayänanpaq, ni imapiscayäpoqnincunallaman manamarcäcuyänanpaq; sinoqamarcäcuyätsun Diosman. Capoqyoqqueqa ushacäreqllam. Pemi qomantsic
paq. 18Willapë allicunallata rurar nunamayincunata imecachopisyanapayänanpaq.tsu; sinoqa alli shonquncunawan nunamayincunata yanapecuyätsun. 19Tseno
1 6
394
rurarqa, Diosnintsiccho rasonpa caqfortunatam quiquincunapaq ashicayan,y wiñe cawetam tariyanqa.
Cartapa ushanan20Cuyë Timoteu,
nata ¡Ama yö qonqecunquitsu! Ama
pis sirweq llutan yachatsicoqcunata.Pecunaqa allapa yachaq tucurpis,
tsu. 21Tseno yachaq tucurmi,naqa raquicacuriyashqa Diosmanmarcäquinincunapita. Teyta Diosnintsicallapa alli queninwan qamcunatayanapecuyäshï.
1 6
395
Pablu Timoteuta saludanqan
1 1-2Tsurï cuenta, cuyë Timoteu, noqaapostol Pablum, qamman que
cartata cartacamü. *Jesucristumancreyicurlla, wiñe caweta tarinantsicpaqänicoq Teyta Diosmi acramashqawillacunäpaq. *Dios Yayatam y TeytaJesucristutam mañaquicä alli quenintamusyatsir, y ancupäshurniqui, shumaqpasaquicho canequipaqyanapecushunequipaq.
Jesucristupaq manamantsacushpa willacushun
3Teyta Diostam alli consensiawan
lla; y petam paqasta junaqta cadamañacur, qamta yarparniqui agradesicü.4
quita. Tsemi yape cutiramita munecätoparishqa cushicurinäpaq.5Yarparëcämi Diosman qam rasonpamarcäqonqequita. Nopatam awilequiLoida y mamequi Eunice tseno allapa
marcäcuyarqan. Qampis pecunanollammarcäcoq quecanqui.
Ama alli willaquirecur penqacushuntsu
6Yarpë mañacur maquïta qammanchuramonqa öra, Diospa Espiritunpitayacheta chasquinqequita. Tsemi jicutetse yacheta inishita. 7Manam pitapis
tsicqa *tsic; sinoqa mana mantsacushpa alli
paqmi, pi metapis cuyanantsicpaqmi, yalli pensecur imatapis ruranantsicpaqmi.8Tsemi tseno Santu Espirituyoqquecarnenqa,tsic Jesucristupaq willaquita, nipepaqrecur noqa presu quecanqätawillaquitapis. Antis Diosnintsic callpataqoshonqequiwan listu quequë alliwillaquipaqrecorqa,paq captinpis. 9Diosmi salbamarnintsic,
tsicpaq, manam imatapis allita
2 TIMOTEUPablupa ishque caq cartan Timoteupaq
Apostol Pablum *Roma carselcho quecar que ishque caq cartata escriberqanTimoteuman apatsinanpaq. Timoteoqa Efeso marcachomi tse witsan *Jesucristupaalli willaquininta yachatsiquicarqan creyicoqcunata. Pablutaqa Jesucristupawillaquininta willacur purenqanpitam autoridacuna wanutsiyänanpaqnaquecayarqan. Manaraq wanutsiyaptinmi, Timoteuman cartacorqan imepis TeytaDios munanqanno cawacur siguinanpaq. Jina nerqanmi jiparninpis, creyicoqcunatashumaq ricananpaq, y alli willaquita willacur siguinanpaq.
396
recurmi. Tseno salbamänantsicpaqmialli queninrecur manaraq que patsatapiscamarnin,qan. 10
nintsic Jesucristu shamushqa captinmi,musyarerqontsic tse ancupäquininta.Pemi wanita benserqan,ninmi musyatsimantsic wiñe caweyoqcanqantsicta.
11
nin yachatsicoq car,nunacunata alli willaquinintawillapänäpaq. 12Tsemi tse willaquinintawillapäconqäpita carselcho quecä, perutseno sufrirpis, manam penqacütsu.Musyämi piman marcäconqäta, y pemipuedeq queninwan imecapitapiscuidamanqa asta Teyta Jesucristu quepatsaman cutimonqanyaq.
13Timoteu, alli yachatsiquicunatayachatsenqaqta yarparanqui, paqtamqonqecunquiman. Y Teyta Jesusman allimarcäcur, pe cuyamanqantsicnolla nunamayintsiccunatapis cuyanqui. 14SantuEspiritoqa imepis noqantsicwanmiquecan.shunqequita imepis shumaqcumplinequipaq.
15Capas musyarerqonquina Asiamarcapeq llapan qatimaq nunacunajaqirayämashqanta, jina Figelupis yHermogenispis jaqirayämashqam. 16Peru
ropa familianta, porqui pellam atsca cuticallpata qomashqa,
pis. 17*Roma marcaman chëcamur öramtapuquicuryan Onesiforo ashimashqamana utirishpa asta tariramanqanyaq.18Noqapitapis masmi qam musyanquiEfeso marcacho tse Onesiforo allapayanapamanqantsicta. Tse ruranqanpitaTeyta Dios yanapecutsun y ancupëcutsunjuisiu junaqcho.
*Jesucristupa juc alli soldadun
2 1Cuyë Timoteu, qamqa tsurïcuentam canqui. Callpata tsarï
paq caqta marcäcur. 2
tsiccuna nopancho yachatsenqaqta,
nata ninqui pecunapis waquincunatayachatsiyänanpaq.
3Teyta Jesuspa alli sirweqnincarnenqa, juc soldadu cuenta, imasufrimientucunata pasarpis tsaraquï.4Manam meqan soldadu serbisiuchoquecar juc rurecunaman meticunnatsu;
nam ruran. 5Tsenollam corir gananacoqnunapis, llapan reglamentucunata manacumplerqa premiuta chasquintsu.6Tsenollam jina chacareru nunapistrabajuta pasarraq chacranpa puntawawanta micurenqa. 7Que llapannirenqaqta yarpar pensacachë, Timoteu.Diosnintsicmi llapanta cäyitsishunqui.
8Timoteu,mushqanta, y rey *Davidpa castanpitayuricushqanta yarpë.tam noqapis willaquicä. 9Tserecurmisufrimientucunata pasecä cadenawancadenashqa, imeca asesinunopis; peruTeyta Diospa willaquinintaqa manampuediyantsu cadenawan cadeneta;meman tsemanpis chärishqanam.10Tsenomi ichicllapis mana ajayarishpallapantapis sufricä Teyta Diospaacrashqancunata cuyanqarecur,pis Jesucristurecur salbacur gloriachowiñepa cawayänanpaq.
11Que nenqaqcunaqa rasonpa caqmi:Sitsun Teyta Jesucristumancreyiquicar wanushun;
cawarircamurmi, pewannaimecamayaqpis cawacushun.
12
cur pasashun;
2 1 2
397
a 2.19 Nm 16.5.
pewan juntum mandacushun.Sitsun “Petaqa manam reqïtsu”nishun;
pepis “Manam reqiyaqtsu”nimäshunmi.
13Nishqantsiccunata manacumplishqapis,
Pëqa juc parlacoqllam,y manam imepis ulicuntsu.
Diospa alli uryaqnin cananpaq Pablu Timoteuta willapan
14Que willapanqaqcunata llapancreyicoq mayintsiccunata siempriyarpätsinqui, y Teyta Diospa jutinchoninqui: Ama liryacuyätsuntsu llutayachatsiquicuna asuntu. Tsenoliryacorqa,yanqa; mas peormi wiyacoqcunatapisdesanimatsiyanqa. 15Antis imecanopapis
quita. Tseno yachatsicorqa manam pepanopancho penqacunquitsu; tsemi pepisalli uryaqtano chasquishunqui. 16Manacombieneq melanepaq disparaticunataama qamqa parlëtsu; porqui tsenoparlaq nunacunaqa waran waranmiDiospita raquicar, mana allimaneuquicayan. 17Yachatsiquinincunanäqamiracäquican imeca qarantsiccholunada euquicaqnomi. Quemi pasacunHimeneuwan y Filetuwan. 18Pecunam
quicunapita “Nunacunacawariyämunanqa carishqanam”nishpam, yachatsicuyan. Tsenopam
tapis pantatsiyan. 19Peru waquincunataengañayaptinpis, Teyta *Diospapalabranchoqa quenomi escribirëcan:
taqa, reqïmi”a nir. Tsenollam jina nican:
wan creyicamoqcunaqa mana allirurecunata jaqiriyanqam” nir. Tseescribirëcaqcunaqa imeca wayi mana
nomi noqantsicpaq quecan. Tsenocaptenqa, tse nishqancunata yachacurshumaq cawacushun.
20Juc ricu nunapa wayinchoqaimancunapis manam orullapitatsu niqellellapitatsu; sinoqa canmi qerupitapisy mitupitapis. Tse orupita y qellepitacaqcunatam presisaqllacho inishin; yqerupita y mitupita caqcunatanamimachopis seguidu inishicun. 21Tsemitse orupita y qellepita cosasnocanantsicpaq mana imatapis llutantarurashwannatsu. Tsenopam listunaquecashun imatapis allicunallatanaTeyta Diospaq ruranantsicpaq.
22Jobincunapa lluta rurenincunataama rurëtsu. Antis qamqa allicunallatarurar, Diosman marcäcur, nunamayintsiccunawan shumaq cuyanacurcawaquï,wan marcäcoq nunacunano. 23Ama
cur upa cuenta liryacuyashqanta.Musyanqequinopis, tsecunata cäsucorqa
pis. 24Diosnintsicpa sirweqnin carqa,pipis manam liryacur cacunmantsu.Antis cuyacurmi y pasensiacurmi,
paq listu quecanan. 25Tseno carqaqollmi shonqiquiwanmi shumaqyacharatsinqui acse lisu nunacunatapis.Tsenopa quisas rasonpa caqta cäyicurjuclaya nunana ticrarir, Teyta Diosmunashqannona cawacuyanqa. 26Tsemitse acse nunacuna, Dios yanapaptincarselcho llawirëcaq cuenta diablupamunenincho quecayanqanta cuentataqocurir, safecuyanqa.
2 2
398
Mana alli yachatsicoq shamoqcunapita cuidacuyë
3 1Timoteu,quim: Teyta *Jesucristu que
patsaman cutimunanpaq ichicllanapishicaptinmi, allapa sasa cawaquitiempucuna chämonqa. 2Nunacunamqueno ticracuriyanqa: codisiosu,qellellapaq locuyäcoq, orgullosu,musyaq tucoq, Teyta Diospa contranparlaq, papänintapis mamantapis manacäsoq, agradesiquita mana yachaq,Teyta Diospa yachatsiquininta manacäsoq, 3mana ancupäcoq, perdonaquimana yachaqcuna, cuentusteru, llutanrurecunata mana teqñaq, allapa manabaleq, alli rurecuna mana gustaq,4amiguncunata lebantar ranticoq, allapalisu, yachaq tucoq,qanta mana cäsushpa quiquincunapamunenincunallata ruracoq. 5Allaparelijiosu tucurmi, Diostapis ardellasirweq tucuyanqa;wanqa Diosnintsicta juc cuchumanmichurariyan.Tseno nunacunawanqa ama
juntaquïtsu. 6Porqui tseno nunacunamwayin wayin purirnin, imallatapiscreyiquicaq,qanllata llutan ruraq warmicunata
yan. 7Tse warmicunaqa waran waranmiimallatapis yachacurëcayan, perumanam rasonpa caqtaqa imepiscäyicuyanqatsu. 8Une tiempum Janes yJambres jutiyoq majiquerucuna, TeytaDios mandashqanta Moises ruraptincontran cayarqan. Tsenomi tse mana alliyachatsicoqcunapis Diospa rasonpa caqwillaquininpa contran quecayan; yjuisiuncuna mana captinmi, Diosmanpismarcäcuyannatsu. 9Peru tse mana alliyachatsicoqcunaqa fracasayanqam.Imanomi majiqueru Janes y Jambres
upa cuenta cayanqanta, llapannunacuna cuentata qocuriyarqan.Tsenomi pasaconqa tse mana alliyachatsicoqcunawan.
Timoteupaq ultimuencargun Pablupita
10Peru qamqa allimmusyanqui: alliyachatsicoq canqäta, alli cawacoq canqäta,Diosman imanirmarcäcoq canqäta,pasensiacoq canqäta, cuyacoq canqäta yimeca equeca pasamaptinpis awantacoqcanqäta. Tsecunatam qamnoqapitayachacushqanqui. 11Qam llapantam allipamusyanqui Antioquiacho, Iconiucho y Listramarcacunacho chiquir qaticachäyämarsufritsiyämashqanta, peru Teyta Diosmitsecunapita salbamashqa. 12Änirpis,rasonpamTeyta Jesusmunanqanno cawemunaqcunataqamaltratar qaticachäyanqa.13
cunaranmas peormana allimanqaishquiyanqa, quiquincunapis engañaducarnin, nunacunata engañayanqanpita.
14
cho alli rmi tsaracunqui. Musyanquimyachaconqequicunaqa rasonpacashqanta.
coqmi cayarqan. 15Yarpë wamracanqequipita patsa *Diospa palabrantayachaconqequita. Tse Diospa
man marcäcurlla salbacunequipaq caqta.16Porqui Teyta Diospa palabranqaquiquinpitam shamun,cunantsicpaq, mana allita rurayaptinwillapänantsicpaq, piñapänantsicpaq yallicunallatana ruranantsicpaqpis. 17Tsepalabrata wiyacurmi, Teyta Diospawamrancunaqa listuna quecayanqaallicunallatana rurayänanpaq.
4 1Teyta Jesusmi que patsamanmandacunanpaq cutimur, cuentata
2 3 4
399
cunata. Tsemi pepa y Diospa nopanchomandaq: 2ime öra eque örapis, allitiempucho y mana alli tiempuchopis,shumaq pasensiequiwan *Diospapalabranta willapäcunequipaq, manaalli yachatsiquicunata jaqiyänanpaqnunacunata cäyitsinequipaq, manaallicunata rurayaptin piñapänequipaq, yJesusman alli marcäcur quecayänanpaqyanapanequipaq. 3Porqui chämonqam
nata nunacuna wiyeta mananamunayänanpaq. Masbienmi atscaq
paqnollata yachatsicuyaptin; 4y Diospaqrasonpa yachatsiquicunataqa manamwiyetapis munayanqatsu; sinoqa, une
tam wiyaquita munayanqa. 5Peruqamqa imepis alcabu mäcoq mäcoq quë.Imeca sufrimientucunatapis manaajayashpa pasë, y salbasionpaq alliwillaquicunata willaquï. Cumplï llapanruranequipaq caqcunata.
6
nata pishtarir, Diosta qaraqnorurarayämänanpaq; y wanunä örachäramunnam. 7Imecano equecanopis,imeca coreq y pelyaq gananacoqnomi
rerqö Teyta Diosman marcäcur.8
nam. Tsechomi allita rurarcawashqäpita premiuta chasquishaq.Tse premiutaqa qomanqa alli justisiataruraq Diosmi; y manam noqallatatsuqomanqa,nanta cushicur shuyacoqcunatawanmi.
Pablu Timoteuta willapan9Timoteu, imecanopapis ajalla
shamïquï watucaramänequipaq.10Crescenteqa ewarqon Galaciapam yTitunam ewarqan Dalmaciapa. Peru
Demasmi que patsacho caqcunatacuyacurcur, dejaramar eucushqaTesalonica marcata. 11WauqintsicLucasllam noqawan quecan. AshimïMarcosta y pushamï, porqui pemi alli
paq. 12Tiquicutaqa Efeso marcamanmicacharqö. 13Shamurnin, apacamunquicapotïta Troade marcachomidejaramushqa cä. Wauqintsic Carpupawayinchomi umparëcan.tapis apacallämunqui. Pergashchoescribishqa librücunatanäqa paqtamqonqecamunquiman.
14Fieru wiloq Alejandroqa allapamana allim noqawan portacushqa; perushuyaritsun Diosmi jusganqa llapanmana alli rurashqanta. 15Tsemi qamcuidacunequi pepita, porquiwillapäconqantsicpa contranmiticracurishqa.
16
bes defendicur parlacuptï, manam nipilla noqalläpa fabornï cashqatsu;llapancunam jaqirayämarnï eucuyarqan.Diosnintsic perdonecutsun tsejaqirayämaqcunata. 17Peru TeytaDiosqa manam jaqimantsu. Antiscallpata qomarnïmi yanapecaman.Tsemi que autoridacunapa nopanchopisDiosta mana marcäcoq nunacunasalbacuyänanpaq alli willaquitawillapäquicä, y quechowanutsiyämänan quecaptinpis,tsicmi tsapecamashqawanutsiyämänanpita. 18Tsenollam manaallicunapita tsapamarni, cuidamanqa
yaqmi. ¡Diosnintsic alabashqa catsunwiñepa wiñenin! Tseno quecullätsun.
Cartapa ushanan saluduscuna19Saludequï Priscata y qowan
Aquilata. Onesiforotapis saludequïcastancunatawan. 20
2 4
400
mushqa Corinto marcachomi; yTro motaqa qeshyaptinmi, jaqiramorqäMiletu marcacho. 21Imecata jaqirirpis,shamiquï manaraq tamya tiempuchämuptin. Quepitapis Eubulom,Pudentim, Linum, Claudiam y llapan
wauqintsiccuna y panintsiccunamsaludayäshunqui.
22Teyta *Jesucristu qamcunawanquecutsun, y Teyta Diosnintsic alliqueninwan imecachopis llapequitayanapeculläyäshï.
2 4
401
Pablu Tituta saludanqan
1 1-2Noqa Pablum Diospa sirweqnin y*Jesucristupa apostolnin cä. Pemi
cachamashqa Teyta Dios acrashqannunacunata willapänäpaq. Tsenopamrasonpa caq willaquininta musyarir,pellamanna marcäcuyanqa, y sieluchowiñe caweta taririyänanpaq caqtamarcäcur shuyacuyanqa. Tse wiñecaweta qomänantsicpaq caqtaqarasonpa caqllata parlacoq Teyta Diosmiänimarqantsic manaraq que patsatapiscamar. 3Y canannam dispunishqan
tsic que alli willaquininta. Y quiquinSalbadornintsic Diosmi marcäcamarcachamarqon que willaquinintawillacunäpaq. 4Titu, Jesucristumannoqano marcäcurmi, qamqa wamräcuenta canqui. *Dios Yayantsic y
wan imecachopis yanapecushï allipasaquicho canequipaq.
Mandacoqcunata acrananpaq willapäquicuna
5Titu, Creta *islachoqa jaqimorqaqtsecho ruranäpaq caqcunata rurarushanequipaqmi,cho Jesusman creyicoqcunapurwacäyashqancho nenqaqnollamandacoqcunata churanequipaqmi.6Mandacoq cananpaq acranqequinunaqa mana penqapashqa alli portacoqcatsun; y juc warmiyoqlla catsun; ytsurincunapis Jesucristuman creyicoqcayätsun;recur nunacunapita penqapashqaquecayätsuntsu. 7
napa mandacoqnin quecarqa, allisirwicoq y mana penqapashqa alliportacoq catsun. Manam wäpu tucoqtsu,ni machacoqtsu, ni maqacoqtsu, nisacyadortsu canan. 8Antis, wayinmanchaqcunata posadatsicoqmi canan. Allirurellapaq yarpacachaqmi, y cabalnunam canan. Jina alli yarpeninwan
TITUPablu cartacun Tituman
Titoqa apostol Pablu yachatsiconqanta wiyacurmi, creyicorqan *Jesucristuman.Tsemi Pabluwan purerqan Jesucristupa alli willaquininta willacur. TsepitanamCreta *islacho Jesucristupa willaquininta yachatsicur Titu quecarqan. Tse islachojaqirirmi, Pablu eucorqan queno nirnin: “Jesucristuman creyicoqcuna cayanqanmarcacunacho noqa nenqaqno yachatsicoqcunata churanqui” nir. Tsemiyachatsicoqcunata alli cäyipëcur acrananpaq que cartata Pablu escriberqan. JinaCretaman mana alli yachatsicoqcuna chäyaptinpis, mana cäsupäyänanpaqmicäyitserqan. Tsenollam jina cäyitserqan creyicoqcuna imano cawacuyänanpaqpis.
402
llata ruraqmi canan.9Teyta *Diospa palabrantanäqa
nan. Tsenopam wiyaqnincunapisrasonpa caq yachatsiquiman allimarcäcur cawacuyanqa, y llutanyachatsicoqcunatapis rasonpa caqtacäyitsenqa.
Mana alli yachatsicoqcunapita cuidacuyänanpaq
10Porqui Diosta mana cäsucoq unetiempu costumbrincunallata yachatsicoqatscaq *israel nunacunam manacaqcunata parlar engañacur puricayan.11Creyicoq mayintsiccunatam llapancastancunatawan llutancunata yachatsirengañayashqa. Qellepaqrecurmi
wan engañacuyan. Tseno nunacunataqaimecanopapis upällätsinequim.
12Tseno captinchi, Creta marcacho*profeta tucoqnincunaqa pecunapaqqueno nerqan:naqa allapa ulim, qelam y ashnunopispachallapaqmi cacuyan” nir. 13Tsetaqarasonpa caqllatam nïcorqan. Tsemi
cunequi, Jesucristuman creyicurmarcäquinincunacho shumaqcawacuyänanpaq. 14
tsu tse une tiempu costumbrincunallatamandacur pureq israel nunacunata.Porqui pecunaqa yachatsicuyanquiquincuna yarpäyashqanmannollam.Tseno mandacurmi, Diospa rasonpa caqyachatsiquinintaqa juc cuchumanchurariyan. 15
yoq nunacunaqa Jesucristuman manacreyicurmi, melanepaqcunallatallapantapis ruracuyan, peru limpiushonquyoq nunaqa llapantapisallillatam rurayan. 16Tse mana alliyachatsicoqcuna “Dioswanmi quecä”
niyanmi; peru rurenincunawanmimusyatsicuyan Dioswan mana rasonpacayashqanta. Pecunaqa chiqui y allapaacsemi cayan. “Allita rurashaq” nirpis,manam churapucäyantsu.
Pablu Tituta noti can allitayachatsicunanpaq
2 1Qamqa yachatsicurpis, rasonpacaqllata parlaquï. 2
tsiccunata willapë cabal nunacayänanpaq, alli rurenincunarecurrespetashqa cayänanpaq, alli yarpeyoqcayänanpaq, llapan shonquncunawanTeyta Diosman creyicuyänanpaq, pitametapis cuyayänanpaq. Jina yachatsï
pis, pasensiacoq cayänanpaq. 3Tsenollachacwan caqcunatapis willapë TeytaDios munashqanno cawacuyänanpaq,mana wasa rima cayänanpaq, manamachacoq cayänanpaq. Masbienimecachopis alli rurenincunawan jucejempluno cayätsun. 4Y yachatsiyätsunshipashllaraq warmicunata,nata y wawancunata shumaqcuyayänanpaq. 5Jina yachatsiyätsun allicäyïcuryan imatapis ruracoq queta,juclaya shonquyoq queta,cho imapis shumaq ruraquita,ancupäcoq queta, qowancunapamandaduncho queta. Tsenopam manani pipis Teyta *Diospa palabranpacontran imatapis parlayanqanatsu.
6Tsenolla jina yashqa cholucunatapiswillapë shumaq tantiyecur imatapisparlayänanpaq y rurayänanpaq. 7Jinaqampis, Titu, imatapis allita rurë,
napis qamnolla allita rurayänanpaq, yyachatsiquï shumaq respetiquiwan. 8Alli
conqequipa contran pipis llutata manaparlananpaq. Tsenopam contrantsicparlaqcunapis penqacuriyanqa, imapis
1 2
403
mana allicunata noqantsiccho manatarir.
9Tsenolla willapë esclabucunatapatronnincunata imecachopiscäsuyänanpaq, y imata mandayaptinpismana ajayashpa shumaqllarurayänanpaq. 10Jina ama patronninpaimantapis suwapäyätsuntsu; antisshumaq onradu cayätsun. Tsenocawacoqta ricarninmi, nunacunamusyayanqa salbamaqnintsic Diospayachatsiquinin imano shumaqcashqanta.
11
marqontsic tsurin *Jesucristuwan llapannunacunata salbamänantsicpaqcashqanta. 12Diosnintsicpa alli queninmi
tsiccunallata manana ruranapaq; y que
cur imatapis ruranapaq, cabal nunacanapaq, y Teyta Diosta cäsucurcawacunantsicpaq. 13Tseno cawacurmicushishqa shuyaquicantsic Diosänimashqantsicta.tsicqa cumplirenqa puedeq Diosnintsic ySalbadornintsic Jesucristu allapashumaq que patsaman cutimuptinmi.14Pemi wanorqan llapan mana allirurenintsicpita libramänapaq, y juclayashonquyoqtana paqweticratsimänantsicpaq; tsenopa pepawamrancunana car imecanopapisallillata rurarna cawacunapaq.
15Titu, que yachatsiquicunatamyachatsicunequi, pecunata mas callpataqornin. Tseno yachatsicunequipaqqaderechiquim can, y llapancunarespetayäshï.
Diosman creyicoqcuna imanopis cawacuyänanpaq willapäquicuna
3 1
nata willapë nasioncho mandacoqtay marcancunacho autoridacunata
cäsucur cawacuyänanpaq, y manaqelanashpa imatapis ganas ganaslla allirurayänanpaq. 2Ama ni pipa wasanrimayätsuntsu,cuyätsuntsu; sinoqa piwan mewanpisqollmi shonquncunawan shumaqcawayätsun.
3Porqui noqantsicpis uneqa Diosta
qantsic, imeca oqracashqa cuenta. Yshonquntsic munashqanllata ruracoqmicarqantsic. Tsemi tse bisiucunapaesclabun cacorqantsic mana allicunataruracurnin, embidiosu mana allicunatayarpar jucwan jucwan chiquinacurllacawacorqantsic. 4
qam Salbamaqnintsic Dios, llapantsic
nintsic, 5salbamarqantsic; y manam allirurenintsiccunarecurtsu, sinoqaancupämarnintsicmi. Y jutsantsictalimpiaramuptinmi, yape yuricureq cuentaticrarerqontsic, y *Santu Espiritum
paq. 6Jesucristu SalbadornintsicrecurmiDiosnintsic *
camänantsicpaq. 7Teyta Diosnintsicmi alliqueninrecur permitïcorqon pepanopancho allina quecanapaq. Tsemicananqa shuyaquicantsic wiñepa pewancawacunantsicpaq änimashqantsicta.
8Que yachatsenqaqcunaqa rasonpacaqmi. Tsemi tse nenqaqcunataimecanopapis yachatsicunequi TeytaDiosman creyicoqcuna allicuna ruretayachacuyänanpaq.napa bienninmi. 9Peru yachatsicurninama ni piwan awiluntsiccunapamirenincunarecur, ni *qan leynincunarecur liryacunquitsu.Tseno caqueqa manam imapaqsirwintsu, ni pita yanapantsu.
10
wan raquicatseqcunata juc cuti o ishque
2 3
404
cuti piñapar willapë, peru manacäsushuptiquina qarquriquï. 11Porqui
pis, lluta portacurmi caquicayan. Ytseno canqanpitam quiquillancondenaconqa.
Pablu chunca chunca noti carnin,Titupita despidicun
12
tam qam caqman cachamushaq.Chärayämonqan öra imecanopapis
maqnï; porqui pensarqö tsecho tamyatiempu pasanqanyaq quedaquitam.
13Abogadu Zenasta y Apolutayanapequï, willapäcur, puriyaptin manaimancunapis pishinanpaq. 14Tsenoyanapacoqta ricayäshurniquim, tsechocreyicoq mayintsiccuna yachacuyanqapishipaqcunata yanapeta. Tsenopamshumaq yanapanacur cawacuyanqa.
15Quecho noqawan quecaq wauqintsicpanintsiccunam saludusniquicunaapatsicamun. Y partilläpita saludequïtse marcacho Jesusman marcäcurcuyamaqnintsiccunata.tsic alli queninwan imecachopisllapequita yanapeculläyäshï. Tsenoquecullätsun.
3
405
Pablu Filemonta saludan1*Jesucristuta sirweq mayi cuyë
wauqi Filemon, noqa Pablum que
wan, Teyta Jesucristupa willaquinintawillacushqäpita carselcho llawirëcarnin.2Que cartaqa panintsic Apiapaqmi,willapäcoq mayintsic Arquipupaqmi yDiosnintsicman creyicur wayiquimanjuntacaqcunapaqmi. 3*Dios Yayantsic,Teyta Jesucristuntsic alli queninwanyanapecuyäshï shumaq pasaquichocawacuyänequipaq.
Pablu Filemonta rogan esclabun Onesimota chasquinanpaq
4Filemon, Diosta cada mañaconqäöram imepis qampaq peta agradesicü.5Tsenoqa agradesicü, Teyta Jesucristutacuyarnin,quita musyarirmi, y Diosnintsicman
creyicoqcunata cuyanqequitamusyarirmi. 6Diosnintsicmanmimañaquecamü marcäquiniquicho allipatsacashqa carnin, Jesucristutacuyarnin, allicunata ruranantsicpaqcaqta cuentata qoquicunequipaq.7Cuyaquiniquim allapa cushishqata ymas callpayoqta ruraramashqa. ¡Grasiaswauqi, Dios cuyaq wauqintsiccunataallapa cuyar shoqeconqequipita!
8-9Tsemi, wauqi Filemon, Jesucristupaapostolnin canqärecur mandanaqpaqderechü quecaptinpis, mandaqtsu, antisque auquinyënïcho Jesucristupaqrecur,carselcho quecarmi cuyaquinïwan10mañecoq Onesimota shumaqchasquïcunequipaq. Pëqa que carselchowillapanqäta wiyacurmi, cananqa TeytaJesucristuman creyicurishqa. Tsemipëqa tsurï cuenta ticrarishqa.
11Nopataqa esclabiqui carpis, manamshumaqtsu yanapashorqequi, cananmi
FILEMONFilemonman apostol Pablu cartacun
Apostol Pablum que cartata escribin creyicoq mayin Filemonman. Pëqa tärarqanColosas marcachomi. Tse witsanqa ricu nunacuna rantiyaq nunacunataesclabuncunapaqmi. Costumbrincunamannomi Filemonpis ranterqan esclabunpaqOnesimo jutiyoq nunata. Tse nunam patronnin Filemonpita escapar eucorqan. Tseeucushqanchomi topacurcorqan carselcho quecaq apostol Pabluwan. Tsenamapostol Pablu *Jesucristupa willaquininta willapaptin, Jesucristuman Onesimocreyicorqan. Tsepitanam Onesimota Pablu shumaq yachellapa queno nerqan:“Escapamonqequipita patronniqui Filemon shumaq allipa chasquishunequipaqmique cartata aparcur cutinqui” nir. Tseno nishpam Onesimota patronninFilemonman cutitserqan.
406
si, qamtapis noqatapis shumaqnayanapamäshun. 12Pëqa shonqüpa watuncuentam, y patronnin captiquimcutitsimü. 13Quecho noqawan pequedacunanta allapam munarqä, alliwillaquita willaconqäpita, que carselchollawirëcaptï rantiqui yanapamänanpaq.14Peru manam wätacümantsu qamwanmanaraq parlarqa; qamranyanapamänanpaq o manayanapamänanpaqpis dispuninequi.15Itsapis Onesimoqa bienniquipaqqeshpimorqon manana mas nopequipitayarqunanpaq. 16Tsemi cananqaricanequi esclabiquitanonatsu; sinoqa
curmi mas shumaq ricanequi. Noqaqapeta allapam cuyecü. Qamnäqa masrancuyanequi qamwan juntu canqanrecur yJesusman creyicoq canqanrecur.
17Tsemi Diosman marcäcoq mayïcaptiqui mañecoq,
quipaq. 18Onesimo imatapis manaallita rurashqa captenqa o jaqequicaptenqa,paq. 19Ama yarpacachëtsu “Manapispagamanqachi” nir, porqui quiquïmique cartata escribicamü. Claru
pita jaqä cuentam quecanqui.20Quetaqa rasonpa caqtam neq yo,wauqi, Teyta Jesusman marcäcoq mayïcaptiquim mañecoq, ama acseqaquequïtsu.tiqueqa, shonqüchomi allapa cushicurJesucristuta “Grasias” nicushaqqampaq.
21Tsemi que cartata qammanapatsimü ruranequipaq caqta allapamarcäcur, y musyämi mañanqaqpitapismasta rurecunequipaq caqta. 22
pita yarqamunäpaq mañacuyashqequitaDiosnintsic wiyecuyäshuptiqueqa,yarqaramurmi watucayaqniquicunashamita munä. Tsepaq ashirëcayëposadä tsecho quedacurinäpaq.
Saluduscuna23
mun. Pemi Jesucristurecur noqanollawirëcan. 24
cuna apatsicamun Marcos, Aristarcu,Demas y Lucaspis. Pecunam imachopisyanapecayäman.
25Teyta Jesucristupa alli queninqamcunacho quecatsun. ¡Tsenoquecullätsun!
FILEMON
407
Tsurintawan Dios parlapätsimantsic
1 1Une tiempuchomi Diosnintsic*
nata atsca cuti y tuquinopa parlaparqan;2peru canannam tsurintawannaparlapätsimarqontsic. Petam Dioschurarqan imecachopis mandacoqcananpaq, pewan que mundutacamashqa carnin. 3Diospa tsurin*tsicmi, y pëchomi ricantsic Diospa
allapa puedeq queninta. Pemi llapancamanqancunata poderninwantsararëcan mana ushacänanpaq. Yjutsantsiccunata limpiaramarnintsicmi,sieluman cuticushqa. Cananqa Diospaderechu caq ladunchomi tëcan pewanjuntu mandacur.
Jesucristoqa *anjelcunapitapismas puedeqmi
4-5Tsemi Jesucristoqa anjelcunapitapismas puedeq, porqui manam ni meqananjeltapis Jesucristutanoqa podernin
HEBREUSJesucristuman creyicoq israel nunacunapaq carta
Manam musyetsu que libruta ni pi escribishqan. Waquin nunacunam niyanBernabe escribenqanta (Hechos 4.36; 13.1—4). Waquincunanam niyan Apoluescribenqanta (Hechos 18.24; 1 Corintios 1.12; 3.4—6.22). Peru manam rasoncaqllataqa musyantsictsu pi que cartata escribishqantapis, que carta ruraqpa jutinmana captin.Tse witsan atscaqmi israel nunacuna Jesucristuman creyicuyarqan; peru
creyiquicarpis, *Moisespa leynincunapaq siempri yarparäcuyaptin manam allitsucarqan. Tsemi que cartata queno nishpa escriberqan: “Moisespa leyninllatacumplita tïraqcunaqa Dioswan alli quedeta manam puediyanqatsu.Jesucristullaman marcäcurllam, Dioswanqa alli cashun, y pe munashqannocawacushun. Pëqa quiquinmi wanushqa noqantsicpa rantintsic jutsantsiccunarecur.Tsemi cananqa pellana quecan *Dios Yayawan amishtatsimaqnintsic. TsemiJesucristu ruranqan *Moisespa leyninpitapis mas alli quecan.”Jina que libruchomi cäyitsimantsic Jesucristu allapa puedeq canqanta. Pëqa
*anjelcunapitapis (1.5—2.18), Profeta Moisespitapis (3.1—4.13), y mandacoq*saserdoticunapitapis (4.14—5.10; y capitulo 7), mas puedeqmi quecan.Tsenomi musyatsimantsic Jesucristuman naqana marcäcorqa, mana qonqetana
marcäcunantsicpaq (5.11—6.20; 10.39). Jina cäyitsimanntsic imecata jiparpis,Jesucristullamanna marcäcunantsicpaqmi (11.1—12.29).
408
a 1.4-5 Sal 2.7. b 1.4-5 2 Sam 7.14. c 1.6 Dt 32.43; Sal 97.7. d 1.7 Sal 104.4.e 1.9 Sal 45.6-7. f 1.10-12 Sal 102.25-27. g 1.13 Sal 110.1.
qoshqatsu, ni manam meqan anjeltapisnerqantsu:
“Qamqa tsurïmi canqui,y noqam papäniqui cä”a nir.
paqnoqa nerqantsu:“Pepa papäninmi cashaqy pemi tsurï canqa”b
6Tsenollam wamaqshu tsurinta quepatsaman cachamurninpis, quenonerqan:
“Llapan anjelnïcuna petaadorayätsun”c nir.
7Anjelcunapaqqa palabranchoquenollam nican:
“Sirwimaq anjelnïcunaqabientunollam
y rupecaq ninanollam cayan”d nir.8Tsurin Jesucristupaqmi siqa quenoescribirëcan:
“Qamqa Dios carmi, wiñepawiñenin mandacur
imecatapis muneniquicho catsinqui;y mandacurpis, llapan nunapaqiwalmi canqui.
9 Qamqa alli rurecunatamcuyarqonqui,
y mana alli rurecunataqa manam.Tserecurmi Dios acrashorqonquiwaquin yanaqiquicunapitapis mascushitsishunequipaq”e nir.
10Jina quenopis nicanmi:“Qammi Teytallä, shumaqpatsacätsir,
camarqequi que patsata y sielutapis.11 Tsecunapis llapanmi ushacärenqa.Que patsapis sielupis ropanomimacwayärenqa;
peru qamqa wiñepa wiñeninmiquecanqui.
12 ¡Imeca ropata piturcoqnomi janaqpatsatapis
y que patsatapis piturinquiy imeca ropata trocareqnomijuclayaman tumaratsinqui!
Tseno captinpis, qamqa canqanllamquecanqui”f nir.
13
pis nerqantsu:“Que ladüman täcamïmandacunantsicpaq,
asta llapan chiquishoqniquicunatanopequiman churamonqäyaq”g nir.
14Porqui llapan anjelcunapis jäninollamcayan. Pecunataqa Diosmi cachamushqa,salbasionta erensiatano chasquiyänanpaqcaq nunacunata yanapananpaq.
Salbasionpaq willapäqueqarasonpa caqmi
2 1Tsemi wiyaconqantsic alliwillaquita cäyicur cäsucushun,
paq. 2Anjelnincunatawan Diosnintsic une
tuncunatam allapa mantsacushpacumpliyaq, y pipis mana cumpleqcunammeresiyanqanmanno feyupa castigashqacayaq. 3Tseno quecaptin ¿manatsuraqDiosnintsic castiguecamashwan quiquinTeyta *Jesucristuntsic, y peta qatiraq
tsicta mana cäsucushqa! 4Tsepis manamtsellatsu, tse salbasionnintsicpaq willaquirasonpa canqanta musyanapaqqa quiquinDiosmi apostolnincunatawan espantepaqseñalcunata y atsca milagrucunata rurarcäyitsimarqantsic.nomi *Santu Espirituwan tuquilayayachenintsic qomashqantsic.
Jesucristoqa wauqintsicmi5Diosqa manam *anjelcunatatsu
nerqan, “Que patsata mushoqman
1 2
409
h 2.8 Sal 8.4-6. i 2.12 Sal 22.22. j 2.13 Is 8.17-18.
ticratsiptï qamcunam mandacoqcayanqui” nir. 6Tsemi *chopis juc nuna queno escriberqan:
“¿Ima presisaqtaq nunacunaqa pepaqallapa yarpacachänequipaq?
Y ¿imanirtaq allapa presisaqpaqchurecorqonqui nunacunapatsurinlla quecaptin?
7 Ichic ratullataq anjelcunapitapismas menusman nunacunatachurarerqonqui;
peru tsepitaqa respetashqa puedeqcayänanpaqtaq churarerqonqui.
8 Llapan imecatapis pecunapa
qui”h nir.Tsemi llapan imecapis pecunapamunenincho quecan, y Diosnintsicmanam imatapis jaqerqantsu pecunapamuneninman mana churashpaqa. Tsenocaptinpis,craqtsu pecunapa munenincho llapanimecapis quecayanqanta. 9
tsicmi Jesusta, anjelcunapitapis masmenusman ichic ratulla churarir,*cruscho wanonqanrecur puedeq ypresisaq cananpaq Dios churarenqanta.Diosmi alli queninrecur permiterqannoqantsiccunarecur tseno wanunanpaq.
10Imecapis Diospa muneninchommiquecan, quiquin camashqa captin. Pemimunan llapan wamrancuna gloriamanchäyänanta. Tsemi munarqan llapantacumplir Jesucristu allapa jiparwanunanta, y tsenopa pecunatasalbananpaq. 11Pellapaqna canantsicpaqticratsicoq Jesucristoqa, y pellapaqnaticrashqa caqcunaqa juc Teytallanamcayan. Tsemi Diospa tsurin Jesucristupispeman creyicoqcunapita penqacuntsu“Wauqïcunam, panïcunam cayanqui”nita. 12Tseno nenqanmi Diospapalabranchopis queno escribirëcan:
“Qampaqmi willapäshaqwauqïcunata
y panïcunata y pecunawan juntuquecarmi qotsupäriyashqequi”i
nir.13Jina quenopis nicanmi:
“Noqaqa pellamanmi marcäcü” nir.Tsepitanam queno yaparin:
“Quecho quecä qomashqan Diospatsuricunawanmi”j nir.
14Jesucristoqa noqantsicno nunamque patsacho yuricorqan,yaptin cawarimurmi, wanutsicoqdiablupa poderninta ushacäratserqan.15Tsenopam diablupa esclabunno imepiswanita mantsacur caquicashqa, TeytaJesucristu salbamarqontsic. 16Pëqa
nanpaqtsu, sinoqa *Abrahampamirenincunata yanapananpaqmi.17-18Noqantsicno que patsachoyuricushqa captinmi, petapis diablujutsaman ishquitsita munarqan. Tsenocaptinpis, shonquncho allapa sufrirmitentasioncunata benserqan. Tsenojutsata mana rurashpa cawashqa carmi,noqantsictapis yanapecamantsic jutsarureman mana ishquinantsicpaq. Tsemicananqa cumplidu ancupäcoq masmandacoq *saserdotintsic quecan. Tsenoancupäcoq carmi, pëqa cruschowanushqa nunacunata jutsancunapitaDios perdonecunanpaq.
Jesusqa Moisespitapismas presisaqmi
3 1Wauqicuna y panicuna,
qanqui pellapaqna cayänequipaq. Tsemishumaq cäyicuyë Jesuspaq. Petam Dioscachamushqa pepaq mas shumaqmusyatsimänantsicpaq. Jina pemiquecan mas mandacoq *saserdotintsic
2 3
410
k 3.11 Sal 95.7-11. l 3.15 Sal 95.7-8.
cuenta. 2Jesustaqa Diosmi churamushqatseno cananpaq.llam llapanta cäsucur rurarqan, imecaMoises mayural cuenta juc wayichoDiospa wamrancunata cuidaqno.3¿Manacu juc wayi ruraqta maspresisaqpaq churantsic wayipitapis mas!Tsenomi Jesusqa Moisespitapis maspresisaq quecan. 4Llapan wayicunatapisnunacunam rurayan, peru Diosmi
natapis. 5Moisesqa imeca juc wayichocumplidu sirwicoqnollam Diospa
qan shamoq tiempucuna Dioswillapäcunanpaq caqcunata. 6Peru*Jesucristoqa Diospa Tsurin carninmi,wayicho mandacoq cuenta Diospawamrancunata mandecan. Tse Diospawamrancunaqa noqantsicmi cantsic,
qantsicta cushi cushi shuyacorqa.
Paqtataq mana wiyacoq cayanquiman
7-8Tsemi *Santu Espiritupis quenonimantsic:
“Nunacuna, ama rumi shonquticracuriyëtsu.
Canantä Dios niyäshunqequicunatashumaq wiyacuyë.
Ama tsunyaq jircacho *israelnunacuna Diosta piñatsir manacäsucoqcunanoqa cayëtsu.
9 Tsechomi une israel nunacuna chuscuchunca (40)nata ruranqäta riquecarpis,
probamaq cuenta piñatsiyämarqan.10 Tseno piñatsiyämaptinnam, nerqä:‘Que nunacunaqa oqracashqacuentam shonquncunacho manaalli yarpenincunawanpuriquicayan.
Tseno cacurmi, manaqatiräyämantsu.’
11 Tsemi piñaquinïcho shonqüta allitapïcur nerqä:
‘Pecunaqa änenqä jamaquimarcäman manam chäyanqatsu’knir.”
12Tsemi, wauqicuna y panicuna,cuentata qocuyë;napis lluta pensaq shonqiquicunawanDiosman mana creyicurnin, cawecaqDiosnintsicpita raquicacuriyanquiman.13Antis jutsaman ishquir rumi shonqu
tin, imepis willaquininta shumaqtantiyatsinacur cawacuyë. 14
tsicqa Jesucristumannam creyicurirmi,llapan shonquntsicwan pellamannamarcäcorqantsic.
qanno cawacur Diospa nopanmanchäshun. 15
tenqa, ama qonqashuntsu *Diospapalabran queno nenqanta:
cuyänequipa rantinDios niyäshunqequicunata canantäwiyacur cäsucuyë.
Ama cayëtsu une nunacunaDiosta mana cäsucoqcunanoqa.”l
16¿Picunataq Dios nishqancunatawiyecarninpis,naqa cayan: Moises Egiptu marcapitajorqamunqan nunacunam! 17Tseno ¿pinunacunawantaq chuscu chunca (40)watanpin Dios piñashqa carqan: Jutsaruraq Israel nunacunawanmi! Tsenunacunaqa tsunyaq jircacunachomiwanur ushacäyarqan. 18Y ¿tataq Dios nerqan änenqan jamaquimarcaman mana yecuyänanpaq: Manacäsucoq caq israel nunacunatam tsenonerqan! 19Tse nunacunaqa Diosta mana
3
411
m 4.3 Sal 95.11. n 4.4 Gn 2.2. o 4.5 Sal 95.11. p 4.7 Sal 95.7-8.
cäsucuyanqanpitam änenqan marcamanyecuyarqantsu.
Diosman marcäcoqcunajamaquita tariyan
4 1
pis änimashqantsic jamaquinintatarinantsicpaq. Tsemi tsecunata allicuentata qocushun,tsic tarishwantsu tse jamaquita.2Pecunatam Dios willarqan tsemarcaman yecurir jamacuriyänanpaq;peru wiyecarpis, mana marcäcurmiyecuyarqantsu. Pecunatanollam
marqontsic jamaquininta tarinantsicpaq.3Tse jamaquitaqa tarishun creyicoqcaqcunallam. *Diospa palabranchopisquenomi nican:
“Piñarcatsiyämaptinmi, shonqütaalli tapïcur nerqä:
‘Manam juc paqwepa yecuyanqatsum nir.
Tsetaqa nerqan que munducho llapancaqcunata camar ushashqana quecarmi.4Palabranchomi qanchis junaqchopasaconqanta queno nir willaquican:
“Diosmi que patsata camar usharir,qanchis junaqcho jamacurerqan”n
nir.5Jina nicantaq:
“Manam juc paqwepa yecuyanqatsujamaqui marcäman”o nir.
6Tse une *israel nunacunam Diospa alliwillaquininta wiyecarpis,nincunarecur jamaqui marcamanyecuyarqantsu.cuna tse jamaquita tariyanqam. 7Tsemi
cho wiyacoq caqqa, tse jamaquitatariyänanpaq. Tseno cananpaqmiDiospa palabrancho cäyitsimantsic*David queno nenqanwan:
“Sitsun cananqa wiyacuyanquiDiosnintsic niyäshonqequita amachucru shonqu cayënatsu”p nir.
8Manam une tiempu Josue “Caanan”nishqan Marcaman israel nunacunatayecatsir jamatsenqanpaqtsu Dios tsenonerqan,paqmi. 9
paqqa quecanraq rasonpa caq jamaqui.10Dios que patsata camar usharir,jamanqannomi noqantsicpis quenacaquicunapita pasarir alli cawechojamacurishun. 11
pis tïrashun tse jamaquita tarita.
nano mana alliman jeqecashwan.12Diospa palabranqa cawatsicoq
palabra carmi, allapa poderyoq. Yishcan ladupa cösa a lashqa *ran yarpenintsicmanpis,manpis charcun imano canqantsictapismusyatsimänantsicpaq. 13Llapancamashqancunapis riqueninchocaptinmi, llapan rurenintsictapisriquecan. Pepaqqa ima rurenintsicpismanam pacaranqatsu.tsictapis parlanqantsictapisjusgamäshunmi.
*Jesucristoqa mayor *saserdotim14
coq saserdotintsic Teyta Jesucristu,Diospa Tsurin, imepis yanapecamäshun.Tserecur pellamanna imepis marcäcurtsaracushun. 15
tinmi, mas mandacoq saserdotintsic
cho jipatsir diablu tenteta munarqan.Tseno quecaptinpis, pëqa manamjutsaman ishquerqantsu. Tsemi debilquenintsicta musyar, ancupäcoq car,yanapamantsic jutsaman manaishquinapaq. 16Tseno quecaptenqa,
3 4
412
q 5.5 Sal 2.7. r 5.6 Riquë He 7.1 s 5.6 Sal 110.4.
ancupäcoq Diosllantsicta cada junaqmana mantsashpa mañacushun. Petamañacushqaqa ancupämarnintsicmi, alliqueninwan yanapecamäshun llapannesidanintsiccunacho.
5 1Une tiempu mas mandacoqsaserdoteqa llapan *
napita acrashqam carqan. Tsemi tsesaserdoteqa israel nunacunapaq imecaqaretano sacri siuta rurarnin, Diospapuntanman churarqan jutsancunapitaperdonashqa cayänanpaq. 2
teqa jutsaman ishquita puedinmi. Tsemiwaquin caqcuna oqracashqano jutsarureman ishquiyaptinpis ancupan.3Tsemi tseno cayanqanpita Diospaqanimalcunata pishtarir, cayarqanquiquinpa jutsanta y nunacunapajutsanta Dios perdonananpaq. 4Tsenorespetashqa *saserdoti cananpaqqamanam quiquinpa muneninllapitatsupipis churacan.taqa mana presisaq quecayaptinpis,presisaq cayänanpaq acran, imecasaserdoti Aaronta acranqanno. 5
llam *Jesucristupis quiquinllapitatsumas mandacoq saserdoti cananpaqchuracashqa. Sinoqa quiquin Diosmipresisaqpaq churarqan.chopis queno escribirëcan:
“Qamqa tsurïmi canqui.Noqam canan papäniqui ticrarï”q
nishpa.6Jina juc partichopis quenomiescribirëcan:
“Qampa saserdoti queniqueqawiñepa, wiñeninmi canqa,
y Melquisedecr saserdotinomicanquipis”s nishpa.
7Jesucristum que patsacho cawecarnin
qan poderninwan wanïpita libracoqDiosman. Y cäsucoq canqanrecurmi
Dios wiyecorqan mañaquinincunata.8Tsenomi Cristoqa Diospa Tsurinquecarninpis, sufrimientucunatapasarnin, yachacorqan obedienti queta.9Tseno carmi, jutsannaq canqantaricatsicorqan. Tsemi pe Salbadornintsicticrarishqa carnin, cäsucoqcunataparasiempri salbanqa. 10Tsemi petaqaDios churarerqan Melquisedeclaya masmandacoq saserdotintsic cananpaq.
Rasonpa creyicoqcunapaq willaquicuna
11Teyta Jesucristu saserdotintsiccanqanta willapäriyänaqpaqqa atscarancan. Chucru shonqu cayaptiquim, niimanopa cäyitsiyeniquita puediyätsu.12Qamcunaqa unepita creyicoqcunanamcayanqui, y waquincunatapis antisyachecatsiyanquimannam. *Diospa
yan willapäquicayänaqtamshuyaräquicayanqui. Qamcunaqachucru miquicuna micoq cuentanamcreyiquiniquicunacho quecayänequitamimeca lichillataraq llullu wamrachichicoq cuenta caquicayanqui. 13Pipislichillataraq chichiquicaq wamra cuentacaquicarnenqa, ¿imanopammusyayanqa alli cawaquita! 14Allicawacoqcunaqa cayan imeca chucrumiquicunata micoq auquis wamracuentam. Tsemi ime örapis musyayanna,allita o mana allita rurecayanqantapis.
6 1Ama *Jesucristuman tseraqcreyicurir,
choqa caquicayëtsu. Antis yashqanunacunanona yachaquita tirayë.
tsicpa alli rurenintsicrecur manasalbaquita puedenqantsicta, sinoqaDiosman marcäcushqalla perdontatarenqantsicta. 2Yachacorqontsicnam
4–6
413
t 6.14 Gn 22.16-17.
bautismupaq yachatsiquicunata.Yachacorqontsicnam creyicoqcunamanmaquita churecur Diosman mañaquita,wanushqacuna cawariyämunanpaqcaqta, y rurenintsicmanno juc junaq
paq caqta. 3Dios permitiptenqa,pis mascunataran yachacushun.
4Porqui sitsun juc nuna Jesucristumancreyicushqana quecar, Diospa alliqueninta musyecar, *Santu Espirituwanjucnolla quecar, 5
ninta wiyacushqana quecar y warewaratin imapis pasacunanpaq caqtamusyecar, 6Diosta negariptenqa, manampuedishwannatsu Diosman yapecutitsita. Porqui tse nunacunaqa Diospacontran carmi, Tsurin Jesucristuta yapecrusi caq cuenta caquicayan. Tsenamwaquin nunacunapis Jesucristupitaburlacuyan. 7Tamyaptenqa, chacraqacösa ushmashqa carmi, alli cosechatamuroqninta qoyconqa, y Diospis tsechacrataqa bendisiconqam. 8Peru sitsuntse chacracho patsanqa mana sirweqqoracunalla,pis sirwintsu, Diospis maldisionqam, yninawanmi cayeconqa.
9Cuyashqa wauqicuna y panicuna,tseta nirnin manam qamcunapaqtsutseno yarpacachäyä.
nona cawacur salbacuyänequipaqcaqtam. 10Teyta Diosqa alli carmi,
cur creyicoq pura ancupänacuryanapanaquicayanqequita. 11Puntata
qequinolla imepis siguiyë. Tseno
quim. 12Manam munayätsu qelaticraquicuyänequita. Tsenocayänequipa rantenqa Teyta Diosman
marcäcoqcuna cawayanqannollaqamcunapis peman marcäcur imepiscawacuyë. Dionintsicman marcäcur
qantsiccunata chasquishunmi.
Teyta Diosqaänicushqanta cumplinmi
13Diosmi jurecur *Abrahamtaänerqam yanapananpaq, y manampipis pepita mas puedeq carqantsu tseänicushqanta testigacunanpaq. 14Tseänirninmi queno nerqan:qequim, y mireniquicunapis astcamcanqa”t nir. 15
wan Abraham shuyararmi,rerqan Dios änishqanta. 16
pis autoridacunachomi imatapisänicurnin, cumpliyänanpaq jurayan.Tseno jurashqa cayaptinmi, mana imaliryaquicunapis cannatsu. 17TsemiDiospis äniquininta shuyacoqcunacuentata qocuyänanpaq juramentutarurar änicorqan. Y manam “¿lenqatsuraq o manatsuraq?” nir,caquicanantsictsu. 18Diosqa manamulicuntsu.tsicta cumplenqam. Tsemi peta asheqcaqcunaqa y salbasionnintachasquishqa caqcunaqa, cushishqa
paq caqta. 19
tsic alli rmi tsararämantsic, imecajuc estaca barcuta watäyaptintsararaq cuenta. Tsemi cananqayecurishun Diospa nopanmanpis ymananam tsapaq cortinapis cannatsu.20Tsemanmi Teyta Jesucristuntsicpuntar yecurishqana mas mandacoq*saserdotintsic cananpaq. Y
mun. Tse saserdoti quenenqa wiñepa
6
414
u 7.1-4 Gn 14.17-20. v 7.17 Sal 110.4.
wiñeninmi canqa Melquisedeclayapitacaptin.
Jesusqa *saserdotiMelquisedecnomi
7 1Melquisedecqa Salem marcapareyninmi carqan, y sielucho Diospa
sirweqnin saserdotim carqan. Jucpinmicontran reycunata *Abraham guerachoganarir cuticamuptin, Melquisedecewarqan Abrahamta taripaq; ytaripärirnam, bendisicorqan 2TsenamAbrahampis Melquisedecta qoycorqan
qanpita chunca caq partinta.dec ninanqa “Alli justisia ruraq rey”ninanmi, y Salem marcapa reynincashqa captinnam, “Alli pasaquichocawatsicoq rey” ninan. 3Manam pimusyantsu Melquisedecpa papäninmamänin ni awiluncuna cashqanta, nimanam musyetsu yuricushqan niwanucushqan. Tseno carmi, DiospaTsurinno wiñepa wiñenin saserdotiquenin iwalarin.
4
dec imano presisaq cashqanta. Petamawiluntsic Abrahampis guerachoqochipaconqancunapita *diesmutaqorqan.u 5*Ley nishqanmannomiobligadu llapan *israel nunacuna Levicastapita saserdoticunapaq apayaqdiesmuta; y Abrahampa castan carpis,mana diesmuta qoshpaqa manamquedayaqtsu. 6Peru Melquisedecqamanam Levipa mirenintsu carqan, yasimi Abraham diesmuta qoptinchasquïcurcur, bendisïcorqan, aunquiDiosnintsic Abrahamta yanapananpaqänishqana quecaptinpis. 7
tsicmi bendision qoq caq, bendisionchasqueq caqpitapis mas presisaqcashqanta. 8Diesmuta chasqueq
Levitacunaqa wanucoq nunallam cayan;peru *diesmu chasqueq Melquisedecqaclaru parlaquichoqa cawecanmi.9-10Levitacunaqa manaran awiluncunaAbraham Melquisedecwan topayanqantiempu cayarqanraqtsu; Levitacunalladiesmuta chasquinanpaq derechuncunaquecaptinpis, awiluncuna AbrahamMelquisedecta diesmariptinmi,Abrahampa mirenin carnin, petadiesmaq cuenta ticrariyarqan.
Teyta *Jesucristoqa une Melquisedecnomi
11Sitsun Levipa castan saserdoticunaleynincunawan Diospa nopanmannunacunata allitano chätsiyanmancarqan, ¿
qan! Antis tsepa rantenqa ¿manacu
nata salbananpaq jorqaramunmancarqan! 12
tsic captinmi, leyninpis juclayana. 13Tsesaserdoteqa Teyta Jesucristum. Pëqa juccastapitam. Y tse castapitaqa manamsaserdoticuna cayashqatsu. 14
tsicmi Teyta Jesucristoqa Juda castapitacashqanta, y Juda castacunapaqqamanam Moisespis leynincho saserdoticayänanpaq parlacushqatsu.
15
tsic cashqanta. 16
mannotsu Levita castapita saserdoticananpaq Jesucristoqa yecushqa. Pëqapuedeq queninwan wiñepa wiñenincawaq carninmi, saserdotintsicyecurishqa. 17Tsemi *pis pepaq queno escribirëcan:
“Qamqa wiñepa wiñenin saserdotimcanqui
Melquisedeclayapita car”v nir.
6 7
415
w 7.21 Sal 110.4. x 8.5 Ex 25.40.
18Tsenopam tse punta leyqa manasirweq carnin, juc cuchumanchuracärishqa. 19Porqui tse leycunaqamanam ni pita yanaparqantsu Diosmunashqanno cawacuyänanpaq; perucananmi si mas alli caqmanmarcäquinintsic yanaparqamantsicDiospa nopanman chänäpaq.
Jesucristoqa mas allin caq saserdotintsicmi
20Tseno saserdotintsic cananpaqqa
pam.ticunataqa churarqan juramentuta manarurashllapam. 21Jesucristu saserdotintsiccananpaqmi siqa Diosnintsic jurecurpalabrancho queno änicorqan:
tuta rurarqueno nin:‘Qammi wiñepa wiñenin saserdoti
w nir.22Tseno juramentuwan Diosnintsicänimarnintsicmi punta *contratuleycunapitapis Jesucristutanachuramushqa mas yanapamänantsicpaq.23Une caq contratuchoqa saserdotiwanuriptin juctanam churariyaqwanoqpa rantin yecunanpaq. 24PeruJesustaqa mana wanucoqna captinmi, nipi saserdoti queninta trocayanqanatsu.25Tsemi Jesusqa, peman creyeqcunatapaqwe salbecur Diosman chätsenqa.Porqui pëqa wiñepa wiñeninmi cawantse creyicoqcunapaq Diostamañacapunanpaq.
26
coq saserdoti carmi,tsicunacho yanapamantsic. Pëqajutsannaq carmi,taqa ni imepis rurantsu, y sieluchomimas presisaq cananpaq churacärishqa.
27Que patsacho mayor saserdoticunamwaran waran Diospaq animalcunatapishtarir cayäyan;napa jutsancunapita,napa jutsancunapita; peru Jesusqamanam pecunanotsu. Pëqa quiquinpawanïninwanmi juc cutillana Diospaqsacri cäquicorqan quiquinpa bidantaqoycur. 28Leyta cäsucurnin,
napis jutsaman ishquiyaqmi; peruleycuna qepanta Dios juramentupachuramonqan mayor saserdotintsictsurin Jesucristoqa manam imepisjutsaman ishquintsu.
Mushoq *contratupita caq mas mandacoq *saserdotintsic
8 1Que nicayancaqcunata allicuentata qocuyë.
coq saserdotintsicqa Dioswan juntummandacur sielucho tëcan. 2Tse sieluchoquecaq carpapita *templuchomi pëqaquecan noqantsicpa biennintsic Diostamañacur. Tse templutaqa quiquinDiosmi rurashqa, y manam nunatsu.
3Mas mandacoq saserdoticunataqanombrayaq Diospaq qarecunataapayänanpaqmi. Tsemi *Jesucristupisima qarellatapis presisarqan Diospaqapanan. 4Sitsun pe que patsachoquecanman carqan,pis canmantsu carqan, porqui quepatsachoqa saserdoticuna cayannam*ley nishqanmanno Diospaq qarecunataapayänanpaq. 5
cuna sirwicur quecayanqan carpapitatemploqa sielucho *templupa retratuncuentallam. Tseno retratun cuentallacanqantaqa musyantsic, Dios wayintarurananpaq Moisesta queno nishqacaptinmi “Jircacho ricatsenqaqtanollawayïta ruranqui”x nir. 6Peru cananqa
7 8
416
y 8.8-12 Jer 31.31-34.
pis mas allin caq mas mandacoqsaserdotintsic. Pëqa tse punta contratu
paqmi willacamun. Tse contratoqa
chomi patsacashqa quecan.
Mushoq contratum mas alleqa7Sitsun punta contratu nunacunapaq
llapancho alli canman carqan, manammushoq contratu ruracanmannatsucarqan. 8Une awiluntsiccunatam manacäsucoq cayaptin, Dios queno nerqan:
“Cäyiyämë, ichicllanam pishin*israel nunacunawan
y Juda nunacunawan mushoqcontratuta ruranapaq.
9 Que contratoqa manam uneawiliquicunawan ruranqänotsu
canqa. Ejiptu marcapitajorqatsimuptïpis
manam cäsuyashqatsu pecunawancontratu rurashqäta.
Tsemi pecunata jaqirerqä” ninmiDios.
10 “Tse israel nunacunawan mushoqcontratu
ruranqäqa quenomi canqa: Imecarpis,
tse nunacunapa peqanmanmimandaquinïta
churashaq y shonquncunamannamescribishaq.
Noqam cashaq Diosnincuna,y pecunam cayanqa wamräcuna.
11 Mananam pipis nuna mayincunatani castancunata yachatsenqanatsu,‘¡Diostam reqiyänequi!’ nishpa;porqui llapanmi reqiyämanqa,ichicpis jatunpis.
12 Llapan mana alli rurenincunatamperdonecushaq,
y mananam jutsancunatayarpäshaqnatsu”y ninmi Dios.
13Tsemi Teyta Diosnintsic canan caqcontratuta “Mushoqmi” nir, unecaqcontratutaqa juc cuchumannachurarishqa, y ichicllanam pishin jucpaqwe ushacärinanpaq.
Teyta Diosta imano adoranapaq
9 1Canannam willariyashqequi une*contratu mandacushqanmanno
Diosta imano adorayashqanta, y quepatsacho carpapita *templu imanocashqanta. 2Quenomi tse Teyta Diostaadorayänan carpata rurayashqacayarqan: Ishque cuartum ruricho carqan.Yecurina caq cuartutam niyaq “LugarSantu” nir. Tse cuartuchomi carqancandelabro y juc mesa. Tse mesachomichuraraq “Diospaq” niyanqan tantacuna.3Mas ruri caq cuartunam carqan“Santisimu” niyanqan cuartu. Tsecuartutaqa tsaparaq cortinam. 4Tsechomicarqan qoripita rurashqa *altar.Tsechomi qoyatsiyaq *insiensiuta. Jinatsechomi carqan punta contratuwinaräcunan ichicllan babul. Tsebabulqa qoripita enchapashqam carqan.Tsechomi wardararqan qoripita rurashqaichicllallan wichi. Tse wichichoqawinaraq “*Manä” nishqan miquimi. Jinatse babulchomi winararqan Aaronpatseqllicaq tucrun. Jina winararqanmiDiospa mandamientun escribiraq paltashrumicunapis. 5Tse babulpa täpantam“Diospa ancupäquinin” niyarqan. Tsetam“Puedeq querubin” niyanqan ishque*anjelcunapa *imajinnincuna,nawan tsaparäyarqan. Peru quecunatamanachi llapantaqawillaquicayaqmantsu.
6Tseno patsatsipacurirnam, tseyecurinalla caq cuartuman cada junaq
8 9
417
*saserdoticuna yecurir Diosta sirwiyaq.7Peru mas ruri caq cuartumanqa masmandacoq caq saserdotillam yecoq juccutilla watacho. Tseman yecurnenqa,apaq animalcunapa yawarnintam,quiquinpa jutsanpita y nunacuna manamusyar jutsacunata rurayashqanpitaDios perdonecunanpaq. 8Tse carpapitarurashqa templucho Dios quecanan“Santisimu” niyanqan cuartumanqa
tsu. Tseno captinmi, *Santu Espiritucäyitsimantsic une caq contratullasiguiptenqa, noqantsicpis Diospanopanman mana chänantsicpaq caqta.9Jina tsecunam cäyitsimantsic Diostaadoraq nunacuna ima qareta aparpis,consensiancunachoqa jutsasaparaqsienticuyanqanta. 10Tse nunacunamniyaq: “¡Quetaqa ama micushuntsu;quetaqa ama upushuntsu; y quenäqabendisipaqran!” nir.
paqmi, y alli carqan asta mushoqcontratu qallanqanyaqllam.
Juc cutilla Teyta Jesussacri siuta rurecun
11Peru canan tiempunam Teyta*Jesucristuna bendisionta qomarnintsicpuedeq mas mandacoq saserdotintsicticrarishqa. Pëqa sielucho quecaqtempluman yecurirmi, biennintsicDiosta mañaquecamun. Y manam nunaruranqan templumantsu yecushqa,
manmi. 12Y sielu templumanqa manamchiwapa ni wishipa yawarninta cadaratu aparcurtsu yecuquican; sinoqa juccutillam *cruscho wanurir, quiquinpayawarninta ramarir yecushqa“Santisimu” niyanqan cuartuman;tsenopa llapan nunacuna wiñepawiñenin salbasionta tariyänanpaq.13Punta caq saserdoticunam torucunapa
y chiwacunapa yawarnincunawan, y
yaq Diosllapaqna cayänanpaq. Tsenorurayaptinmi, Diospa nopanchocuerpuncuna limpiu carqan. 14Sitsun tsecosascunata rurar jutsannaq quetapensayarqan, Jesucristupa yawarninranmas puedin jutsantsiccunapita rasonpalimpiamenintsicta.tsicpa wiñepa wiñenin cawaq SantuEspiritun yanapaptinmi, cruschowanorqa; tsenopam quiquinpajutsannaq cuerpunta Diospaq qarecuentata qoycorqan. Yawarnintaramanqannam consensiantsiccho
pita manana castigashqa canapaq, ycawaq Diosnintsicllatanasirwicunantsicpaq.
Mushoq caq contratu balinanpaq Jesucristu wanonqan
15Tsemi Jesucristoqa Diosmanpushamänantsicpaq wanurnin, mushoqcontratuta rurarerqan. Y punta
camarqontsic. Tsenopam Dios acrashqancaqcunata yanapecun Dios änicushqanmana ushacäcoq erensiatachasquiyänanpaq. 16-17
tunomi. Testamentucoq nuna manaraqwanuptenqa, tse testamentuconqanmanaran balinraqtsu. Wanuriptinmi,siqa tse testamentuconqan balin.18Punta caq contratu balinanpaqpisanimalcunataran Moises pishtarqanyawarninta ramananpaq. 19Tsenorurananpaqqa llapan nunacunataran
mientucunata y *leycunata.
nata pishtarir, yawarninta yacuwan
9
418
z 9.20 Ex 24.6-8.
ajurcur isopu montipa rapranta pucamillwawan juc shucshuman watarcur,tse yacullantin yawarman tullpurtullpur tsaqtsorqan qaracho escribishqaleycunata y nunacunata. 20Tsepitanamqueno nerqan:yapteqmi,wan contratu rurashqan alli canqanta”z
nishpa. 21Jina tse yawarwanmi Moisestsaqtsorqan carpapita rurashqatempluta, y Diosta sirwiyänanpaq imecacaqcunatapis. 22Ley nishqanmannollapanpis Dioswan alli cayänanpaqqayawarwan tsaqtsushqaran cayänancarqan;tenqa,qatsu caq. 23Tsenomi tse templuchocaqcunaqa, sielucho quecaqpa retratuncuentalla quecarpis, presisarqanyawarwan tsactsur limpiashqacayänanpaq.ran mas allin caq yawartaqa limpiucananpaq nesitan.
Cristupa wanïninllawanmi jutsacunaqa perdonacan
24Jesucristoqa manam que patsachonunacunalla rurayashqan retratucuentalla quecaq templumantsuyecurishqa; sinoqa sielucho quecaqquiquin Diospa nopanmanmi yecushqabiennintsic Diosta mañacamunanpaq.25Pëqa juc cutillam Diospaq qarenoyecurishqa; y manam que patsacho masmandacoq saserdoticunanotsu jucpayawarninllawan “Santisimu” cuartumancada wata yecuquican. 26Tsenocaptenqa, que munduta camanqanpitapatsachi yapecuryan wanuquicanmancarqan. Antis canan que munduushacänan tiempuchoran Jesucristushamorqan juc cutilla llapan nunapajutsan perdonashqa cananpaq
yawarninta ramar wanunanpaq.27Musyantsicmi nuna juc cutillawanunan cashqanta. Tsepitaqa Diostacuentata qonanllapaqnam almanshuyaquican. 28Tse cuentam TeytaJesucristupis juc cutilla parasiempriwanorqan atscaq nunacunapa jutsantaperdonananpaq. Tsepita yapeqacutimonqa,napa jutsancunarecur yape wanoqnatsu;
nata salbar apacunanpaqnam.
*Jesucristoqa juc cutillam wanushqa perdonecamänantsicpaq
10 1*Moises escribishqan leycunaqacarqan que patsaman biennintsic
naqana yequecamonqanta cuentataqocunallapaqmi. Tsemi tse leycunaqaaunqui wata wata cashqan qarellataDiospaq rurayaptinpis, nunacunata mana
tsu. 2Sitsun tse *leycuna jutsancunatalimpiashqana canman carqan,chi consensiancunacho jutsayoqllaraqcayanqanta pensar wata wata Diospaqqareta apaquicayanmantsu carqan.3Antis animalcunata pishtarir, wata wataDiosta qarayanqanmi jutsasapacayanqanta yarpätsiyaq 4Tsemipensayänantsu chiwacunapa torucunapayawarnincunarecurlla jutsäcunapitaperdonashqa cayanqanta.
Jesucristoqa qare cuentam5Tsemi Jesucristu que patsaman
shamurnin, Diosta queno nerqan:“Qamqa manam munanquitsuimapis qarecunata nisacri siucunata.
Antis munarqonqui almäwan ycuerpüwan qamllatanasirwinaqtam.
9 10
419
a 10.7 Sal 40.6-8. b 10.16-17 Jer 31.33-34.
6 Qamtaqa manam gustashunquitsujutsancunarecur
nunacuna imatapisqarayäshunqequi,
y animalcunata pishtarircayayämonqan.
7 Tsemi nerqä: ‘Caq quechomi quecäDiosllä.
Palabrequi nenqanmannoa
nir.8
tsic ley nenqanmanno jutsancunaperdonashqa cananpaq qarecunataapayaptinpis, y animalcunata pishtarircayayaptinpis, Diosta managustanqanta. 9Tsepitam Jesucristuyapena Diosta queno nerqan:“Quechomi quecä boluntaniquitaruranäpaq” nir. Tseno Jesucristunenqanmi cäyitsimantsic punta *tupa rantin, mushoq contratutanapatsäratsenqanta. 10Tsemi JesucristuDiospa boluntaninta rurar juc cutillanawanur quiquinpa cuerpunta qarecuentata Diosta qoycorqan, tsenopaDiosnintsicllapaqna canantsicpaq.
11Israel *saserdoticunaqa waranwaranmi Diosta sirwirnin,cunawan caquicayan; peru tsenorurarpis, manam marcäcuyaqtsujutsancunapita perdonashqa queta.12Peru Jesucristum siqa juc cutillaparasiempri wanushqa jutsantsiccunataperdonecamänantsicpaq. TsepitanamDiospa ladunman ewashqa pewannajuntu mandacuyänanpaq. 13Tsechomiquecan,
yaq. 14Pepa caqcunataqa wanininllamjuclaya nunatana parasiempriticraratsishqa. 15*Santu Espiritupistsepaqqa quenomi cäyitsimantsic:
16 “Tse tiempum pecunawanmushog contratuta rurashaq” ninmiDios.
“Tse contratuta rurarmi leynïcunatashonquncunaman
escribishaq yarparäyämänanpaq.17 Y perdonecurmi llapan jutsarurayanqancunata qonqecushaq”b
nir.18Tsemi jutsantsiccunapita Diosnintsic
qaqa, presisannatsu jutsantsiccunapitaanimalcunata pishtarir, Diostaqaranantsicpaq.
Creyiquinintsiccho allipatsacashqa cashun
19-20Tsemi wauqicuna panicuna,Jesucristu yawarninta ramanqanrecurcananqa puedintsic Dios quecanqanmanmana mantsacushpa yequita. Porqui
qan cuartu tsaparaq cortina rachirerqan.Tsecunam musyatsimantsic mushoqcawaquiyoq carnin, Diospa nopanmanlibrina cananqa yecurenqantsicta.21
tum Diospa nopancho saserdotintsic.22Tsemi llapan shonquntsicwan, y alli
shun; y amana consensiantsiccho“Jutsasapam cä” nir, quecashuntsu;
qanona Diosman witiquicushun.23Musyantsicmi Diosnintsic llapanänimanqantsicta cumplinanpaq caqta.Tserecur marcäquinintsiccho alli rmitsaracushun, y ama “¿Cumplenqatsuraqo manatsuraq?” nir, caquicashuntsu. 24Yjucnintsic jucnintsic yanapanacurcuyanacur alli rureta tïrashun. 25Diostaalabanantsic wayicho imepis ellucashunama waquincunanoqa mana ewashpa
10
420
c 10.30 Dt 32.35-36. d 10.38 Hab 2.3-4.
quecashuntsu. Antis jucnintsic jucnintsiccallpata qonacur quecashun, TeytantsicJesucristu prontuna cutimunanpaqcaqta yarpäcurcur.
Diosmi manacäsucoqcunata castiganqa
26Sitsun jutsantsiccunataperdonamänantsicpaq Jesucristu
cur siguiquicashun; mananam ni imaqareta Diospaq aparpis, perdontatarishunnatsu. 27Antis Diospa contrancaqcunataqa dia del juisiucho cuentataqoriyaptinmi rupecaq in ernullanashuyarëcan. 28Moises escribishqan leytapipis mana cäsucuyaptenqa, ishcaq oquimaq testigucuna shimpiriyaptinmi,mana ancupashpa wanuratsiyaq.29Tsepenqa ¡imano castigunaraqqueconqa yawarninta ramar jutsannaqtaticratsimanqantsic Diospa TsurinJesucristuta burlacoqcunapaqnäqa, yDiospa alli queninpita cäyitsimaqnintsic
napaqnäqa! Porqui tse yawarninwanmimushoq contratu patsacärishqa, yDiospana canapaq ticraratsimantsic.30Musyantsicmi Diosnintsic quenonenqanta: “Quiquïmi nunacunataqarurenincunamanno jusgashaq” nir. Jinaquenopis ninmi: “Diosllam pepacaqcunataqa jusganqa”c nir. 31Tsenocaptinmi, ¡imano mantsepaq cawaqDiospa maquinman ishquireqa!
Yarpäshun Jesucristumancreyicur sufrenqantsicta
32Tseno quecaptenqa, yarpäyë TeytaJesucristuman creyicuriyanqequi witsanimano sufriyanqequitapis. Tse witsanimecata ñacarpis, manam ichicllapisqelanäriyarqequitsu. 33Waquinniquitam
plasa publicu ashayäshurniquimaqayäshorqequi. Waquincunatasufritsiyaptinpis, tse sufreqcunawanjuntum sufricayarqequi. 34Tsenollamcarselcho quecaq creyicoqcunapaqpisancupar yarparëcayarqequi. Ychiquiyäshoqniquicuna imequicunataqochiyäshuptiquipis, jaqiriyarqequim.Tsenoqa jaqiriyarqequi sielucho mas allicaq,pis cananta musyarmi. 35
tuman marcäquiniquicunacho alli rmiquecayë; porqui Diosmi qoyäshunquijuc allapa shumaq premiuta. 36Tserecursufrirninpis, mana qepaman cutirishpape munashqanllata rurar cawacuyë.Tseno cawacuyaptiqueqa,quitam chasquiyanqui. 37Porqui *Diospapalabranpis quenomi escribirëcan:
“Naqanan örayäramunna Salbadorchämunanqa,
y manam allapa illacämonqanatsu.38 Allicunata ruraq nunäqa
marcäquininrecurmi salbaconqa,peru qepaman cuticoqcunapitaqapiñacushaqmi”d nir.
39Noqantsicqa manam qepaman cuticurin ernuman euquicaqcunanotsu cantsic.
curmi salbacushqana quecantsic.
Une tiempu nunacunapa marcäquinincuna
11 1Marcäquiyoq queqa imatapisrasonpa chasquinantsicpaq
caqta seguracur shuyaquimi, y imamana ricanqantsiccunatapis rasonparicarim. 2Une awiluntsiccunammarcäquinincunarecur Diospita alliricashqa cayarqan.
3Marcäquinintsicrecurmi musyantsicparleninllawan Diosnintsic quemunduta camashqanta. Tsenopam
10 11
421
e 11.5 Gn 5.21-24.
musyantsic canan ricashqantsiccunatamana caqpita camashqanta.
4Marcäcoq carninmi, Abel wauqinCainpitapis mas allin caq qaretaDiospaq aparqan. Tseno marcäcoqcaptinmi, Diospis allipa riquecorqan, yqarenintapis cushishqa chasquerqan.Tseno marcäcoq quenintam wanushqaquecaptinpis, Abelpaqqa canan imepisyarpärintsic.
5Marcäcoq canqanrecurmi Enoctapiscawecaqllata Dios ellucurcorqan, yashirpis manam tariyarqantsu Diosellucurcushqa captin. Y *Diospapalabranmi cäyitsimantsic manaraqDios apacuptin Dios munashqannocawaconqanta.e 6Diosman manamarcäcurqa, manam imanopapispuedishuntsu pe munanqannocawaquita. Tsemi pipis peman ewetamunarqa, marcäcunan Dios rasonpacawashqanta, y llapan shonquncunawanasheqnin caqcunataqa yanapashqanta.
7Marcäcoq carninmi, Noepis manaimepis ricanqan *apäqui tamyacananpaq caqta Dios willecuptin,mantsacar, Diosta cäsucur, barcutarurar qallaquicorqan,tsir castancunata salbananpaq. Tsenomarcäcurninmi,natapis condenecorqan. Tsenomarcäcuptinmi, Noeta Dios allitanochasquerqan.
8*Abrahampis marcäcoq carninmi,Dios pushaptin peta cäsucur eucorqanerensia cuentata Dios qonanpaqänenqan marcaman. Eucurnin, manammellamanpis chärinanta musyarqantsu.9Y Diospa äniquininman marcäcurmi,
runolla carpallapita wayin rurecurtäcorqan. Tsenollam tsurin Isaacpis yIsaacpa tsurin Jacobpis carpallacho
täcuyarqan tse äniquiman marcäcur.10Abrahamqa tsecunallacho täcorqanquiquin Dios sielucho yacheninwanruranqan mana ushacaq marcamanewananpaq caqta marcäcurmi.
11
tinmi, y Abrahamtapis auquinnaquecaptinmi,nanpaq caqta marcäcuptinlla, Diosyanapecurqan wamrancuna cananpaq.12Tsemi Abraham wanucunanpaq
cuna quecorqan;cunanoraq,noraq, yupetapis mana puedipaq.
13
qan. Tse nunacunaqa marcäcoqcarninmi, carupita ricayarqan allapacushicur, y cuentatam qocuyarqan quebidachoqa forasterunolla cayanqanta.14Tseno forasterunolla Diosmanmarcäcur, cawacoq nunacunaqacäyitsimantsic sielucho quecaq rasonpacaq marcaman ewayänanpaq caqtashuyaquicayanqantam. 15Pecunaqa
yanqan marcaman cutitaqa.
manmi carqan. 16Mas bienmi pecunaqa
cunapitapis sielucho marca mas allicanqanta, y tseman chëta. TserecurmiDios allapa cushicun tse marcäcoqnunacunapita, y pecunapaqmi jucmarcata rurashqa.
17-18Diosmi “Tsuriqui Isaacpitam atscamireniquicuna canqa” nishpa,Abrahamta änishqa carqan. Tsenonirirpis, probaq cuentam “Tsuriquitawanicatsir qarecamë” nerqan. YAbrahamqa Diosman allapa marcäcoqcarmi, jucllella tsurin Isaacta cäsillapa
11
422
f 11.17-18 Gn 21.12. g 11.21 Gn 47.31-48.20.
Diospaq wanïcatserqan.f 19Abrahamqamusyarqanmi Diosnintsic poderyoq carcawaritsicoq cashqanta. Tsemi Isaactawanushqanpita cawarishqa cuentatanaAbraham chasquerqan.
20Tsenollam Isaacpis Diosmanmarcäcur tsurin Jacobta y Esautabendisir willarqan Diosnintsic warewarätin yanapananpaq caqta.
21Tsenollam Jacobpis wanucunan öra,
yan bendisicorqan. Tsepitanamtucrunllaman tanupuquicur,tsicta adorecorqan.g
22Tsenollam Diosman marcäcurJosepis wanucunan öra, *nata queno nerqan “Imecarpis quemarcapita eucuyanquim; y eucurnin,tullulläcunatapis apacuyanqui” nir.
23Moisestapis yuricuriptin papänin ymamänin Diosman marcäcoq carninmi,paquecuyarqan quima quilla rurin.Allapa shumaqllan wamra captinmi,tseno rurayarqan.yarqantsu llapan llullu wamracunatawanutsiyänanpaq rey mandacushqaquecaptinpis.
24Diosman marcäcoq carninmi,pis poqushqana quecar, rey *faraonpawarmi tsurinpa wawan nishqa quetamunarqantsu. 25Antis pëqa munarqanDiospa israel nunancunawan juntuallqutsashqa jipar cawaquitam, y manammunarqantsu reypa willcanno, etsanpamuneninta rurar juc ratu que patsachogosacuritaqa. 26Munarqan *cur imecata sufrirpis, cawaquitam ymanam munarqantsu atsca qelleyoqcushishqa Egiptu marcacho cawaquitaqa.Pëqa mas marcäcorqan Diospitapremiuta chasquinanpaq caqtam.
27Diosman marcäcoq carninmi,Moises eucorqan Egiptu marcapita, y
manam ima qocorqantsu rey piñanancaptinpis. Y Diosta mana riquecarninpis,marcäcurmi rurananpaq caqtaseguracorqan. 28Diosman marcäcurmi,Moisesqa israel nunacunata nerqan*Pascua estata rurar puncuncunatayawarwan llushiyänanpaq. Tsenoruratserqan wanutsicoq *anjel yawartariquecur tse wayicho yachaq wamaqshuwamracunata mana wanutsinanpaqmi.
29Diosman marcäcurmi, israel
qan imeca tsaqui patsapanolla; peruEgiptu nunacunaqa, pecunano tsimpetamunecarpis, shenqaquepamwanuyarqan.
30Diosman marcäcurmi, israelnunacunapis Jerico marcapa perqanwaqtanpa jirurupar marchayarqan, yqanchis junaq marchayanqanchomi tseperqa quiquinlla juchurerqan.31Marcäquininrecurmi Rahab jutiyoqchuchumecapis musyapacoq ewaq israelnunacunata yanapecorqan. Tsenopam
wan juntu wanutsiyänanpitaqeshperqan.
32Masran can willayänaqpaq.chi pishinman Gedeonpaq, Baracpaq,Sansonpaq, Jeftepaq, *Davidpaq,Samuelpaq y llapan *profetacunapaqwillayapteqnäqa. 33Tse nunacunamDiosman marcäcur gueracunachopisbensir nasioncunatapis qochiyarqan, allijustisiata rurayarqan,natapis chasquiyarqan, y leoncunapispecunataqa manam imanayarqantsu.34Burururllana nina rupaquicaqpismanam rupayarqantsu; *espadawanwanuratsiyänan quecaptinpis,qeshpiyarqanmi, callpannaqnaquecarpis, callpasapam ticracuriyarqan.
11
423
h 12.5-6 Pr 3.11-12.
rir, enemiguncuna tropatapis bensirqarquriyarqan. 35WarmicunapisDiosman marcäcurmi, wanushqacastancunata cawarimoqta ricayarqan.Waquincunanam tselaya nacatsillapa
maqaquicayaptinpis, cachariyänantaqamunayarqantsu. Antis munayarqan
pis, cawarircamur wiñepa cawaquitam.36Waquincunatam jeqchicachacurtoryapäyarqan, astayarqan y cadenarcurcarselman llawiyarqan, 37
tanam rumiwan tsampir wanutsiyarqan.Waquintanam pullanpita serruchepawanuratsiyarqan.wan tucsipa wanutsiyarqan.natanam maltratar, allqutsarqaticachäyarqan. Pecunaqa üshacunapa,
qam marcan marcan puriculläyarqan, yallapa wactsa mana ni imannaqancupëpaqmi cawaculläyarqan. 38Tsenunacunaqa alli ruraq quecarpis, manacaqpaq churashqam cayarqan. Tsemi
cunapa, jircacunapa machecunachopunuriryan puriculläyarqan.
39Tse nunacuna marcäquiyoqcayaptinmi, Diosnintsic allipa ricarqan.Peru tseno quecaptinpis, Dios manaran
nata. 40
tsic allapa allitam noqantsicpaqrurecushqa. Porqui pëqa munarqonnoqantsicpis pecunawan iwaläniquininta chasquinantsictam.
Cuyanqantaqa bienninpaqmi*Dios Yaya castigan
12 1Tsemi tse atsca nunacunaDiosman marcäcuyanqannolla
noqantsicpis Diosman alli marcäcushun.Imanomi corir llallinacoq nunacunapis
imapis mana atajäyänanpaq jinellacoriyan; tse cuenta noqantsicpisjutsantsiccunata tapsicuricur, manaqelanashpa Dios munanqannocawaquita tïrashun. 2Teyta *Jesucristuimano cawanqantapis cäyicushun. Pemiyanapecamäshun alli marcäquiyoqcanantsicpaqqa.qantsu *cruscho jipar wanitapis. Porquimusyarqanmi tsecuna pasacuriptin,allapa cushiqui chäramunanpaq caqta.Tsemi cananqa Diospa derechuladuncho pewan juntu mandacur tëcan.
3
nacho imata ecata sufrirpis, amallaquinäyëtsu; antis yarpäcurcuyëJesucristupis tse jutsasapa nunacunasufritsiyaptin Diosman marcäcurpasensiaquiconqanta. 4Tse lluta ruraq
pis,quiraqtsu. 5-6Yarpäyë Diosnintsicpalabrancho wamrancunata callpataqoyäshurniqui, queno niyäshonqequita:
“Wamralläcuna, ama delicadu tucurichicllapaq quecayëtsucastigayapteq,
ni quejacuyëtsu quiquiquicunapaqpiñapäyapteq.
taqa astapämi,
cuna carmi piñapäriyaq”h
nenqanta.7Alli papäqa tsurincunata cuyarninmiastapan. Tse cuentam Diosnintsicpiswamrancuna cayaptiqui, piñaparcuryanyachatsiyäshunqui shumaqcawacuyänequipaq. 8Diosqa llapanwamrancunatam astapan, sitsun manaastapäyäshunquimantsu; tsepenqamanam lejitimu wamrancunatsucayanquiman. 9Piwan mewanpis
11 12
424
i 12.13 Pr 4.26. j 12.16 Gn 27.1-40 k 12.20 Ex 19.12-13 l 12.21 Dt 9.19.
tapis wamra cashqa papänintsiccunaastaparcuryan yachatsimarqantsic.Tseno astamashqapis quejacunantsicparantinmi wiyacur yachacorqantsic allitaruranantsicpaq. Tseno quecaptenqa,¿imanirtaq wiyacushwantsu almantsiccamaq sielucho quecaq Dios Yaya
tsimashqa! 10Tëtantsicpa, mamantsicpamaquincho pocu tiempu quecashqam,alli canantsicta munar astaparcuryanyachatsimarqantsic. Tseno quecaptin¿manatsuraq Teyta Diosnintsicta mascäsucushwan biennintsic penojutsannaqna canantsicpaq corijimashqa!11Anirpis, sipichaqa astamanqantsic öranananmi y waqaripaqmi; tseno castigutachasquir cäsucoq caqqa yachaconqa allicabal nuna quetam, y alli pasaquitam.
12Tsemi ama ni meqequi TeytaJesusman creyiquiniquicunapitautinaquicuyëtsu ni qelanäquicuyëtsu.13Antis alli nänipa ewaqno shumaqportacuyë.napis ricayäshurniqui, mas callpatatsarir, creyiquinincunacho rmicayanqa.i
Marcäquinintsicpita mana qepaman cutinapaq willapäquicuna
14
cho cawaquita tirayë, y jutsacunataamana rurayëtsu; porqui jutsa ruraqcaqqa manam ricanqatsu Diosta.15Tsemi imecanopapis tïrecuyë TeytaDiospa alli quenincho cawaquita, manapiñacoq ticrayänequipaq. Piñacorqa,
pis cayanqui; y mana allimanmijitarpuyanqui. 16Ama lluta pulicoqcayëtsu; ni Esauno Diosta mana cäsucoqcayëtsu. Esaumi mayor que derechunta
pachanrecur juc mati miquillawantroquecorqan.j 17Musyayanqequinomitseno llutata rurarirnin, bendisionnintamañaptin papänin munarqantsu. Tsemiwaqaptin llaquiptinpis, mananaremediu carqantsu mayor quenintarescatananpaq.
18Dios Sinai jircacho parlaptin,wapulyarcuryan nina rupecaqta, yshucuqui bunrurur cacorqoqta, y pasepapaqasyäcureqta *israel nunacunanopancunallacho ricayanqantanoqamanam noqantsic ricashqatsu cantsic.19Ni manam trompeta waqaqta, ni Diosfuerti parlaqta wiyashqatsu cantsic.Imano captinraq, wiyaq caqcunapis
paq. 20Tsenoqa rogacuyarqan mandacurDios queno niptinmi: “Que jircamanwiteq caqtaqa nunatapis, y animaltapisqompepa o tucsipa wanuratsiyë”k nir.21Allapa mantsacäquipaqmi tse jircachotsepin cacorqan.pis queno nerqan:wanmi carcaryäquica”l nir.
22
pana “Sion” nishqan jircamanichicllapa, ichicllapa witishqantsic. TseSionqa cawecaq Diosnintsic quecanqanJerusalen sielu marcam. Tsenollam jinawitishqantsic waranqa waranqa*yanqanmanpis. 23Diosman puntata
paqmi witishqantsic. Pecunapashutincunaqa sieluchomi apuntarëcan.
manno jusgacoq Diosmanmi; tsechojutsannaq nunacunapa almancunawanjuntu cawacoq. 24Tsenollam jinawitishqantsic mushoq *contratunenqanmanno yawarninrecur Dioswanamishtatsicoq Jesuspa nopanmanpis.
12
425
m 12.26 Hag 2.6. n 13.5 Dt 31.6-8. o 13.6 Sal 56.3-4; 118.6.
Pepa yawarnenqa, jutsapita limpiacoqyawar carmi Abelpa yawarninpitapismas alli.
25
tsicta cäsucushun. Une awiluntsiccunam
qantsu.corqan. Tsenomi noqantsicpis sielupitashamushqa Jesucristuta mana cäsorqa,Diospa castigunpita escapashuntsu.26Une tiempum Diosnintsic parlaptinque patsa cuyurerqan. Cananpispalabrancho jurar quenomi nimantsic:“Yapemi patsata cuyuratsishaq, y
shaq, sinoqa sielutawanmi”m nir.27Tseno “Yapemi cuyuratsishaq”nimarnintsicqa,tsic cuyoq caq camashqancunataqaushacäratsinanpaq caqtam, peru gloriamarcaqa wiñepa wiñenin ncaquecananpaq caqtam. 28Tsemi Diospaglorianpitaqa pipis cuyutsimäshunnatsu.Tseno quecaptenqa, Diosnintsicllataalabashun llapan shonquntsicwan. Peta“Grasias” nicur mantsacur cäsucunatampëqa munan. 29Diosqa nina rupecaqnocarmi, ushacaq caqcunataqa usharenqa.
Diosnintsic munashqanno cawacunapaq yachatsiquicuna
13 1Wauqicuna y panicuna,*Jesucristuman creyicoq pura
jucniqui jucniqui shumaq cuyanacurcawacuyë. 2
naman chämuptin, posadaquecatsiyë.
cunapis “Nunallachi” nirnin, mä*anjelcunatapis posadaquecatsiyänaq.
3Jesucristuman creyicoq mayiquicunacarselcho llawiräyaptin, watucayanquiquiquiquicunapis llawirëcayanqequitacuentaman churarir. Maltratayaptinpis,
qamcunacho nanaq cuentananatsicuyanqui.
4
quitsu.nata respetar llutanta mana rurashpapellapaq cacuyanqui, porqui manamajäcushpa jucwan jucwan cacoqtaqa,y casadu quecar majanta racchataqtaqaTeyta Diosmi cuentata mañanqa.
5Qellepaq ama locuyäyëtsu.macuyë cayäpushonqequicunallawan,porqui Diosnintsicpis quenomi nishqa:
quitsu”n nir. 6Tsemi peman marcäcurninqueno ninantsic:
“Diosmi yanapamany manam mantsacushaqtsu.Tseno quecaptin ¡manam nunani imata ruramanqatsu!”o nir.
7*Diospa palabranta yachatsirpushayäshoqniquicunata amaqonqayëtsu. Pecuna Diosman marcäcurimano cawacuyanqantapis cuentataqocuyë, qamcunapis pecunano Diosmanmarcäcoq cayänequipaq.
8¡Jesucristoqa pellam quecancananpis, warepis y imecamayaqpis yo!9Tsemi ama chasquipäyëtsu juclaya
nata. Antis Dios ancupämarnintsic,yanapamanqantsicman marcäcurpatsacashqa cayë.cunamanno “Queta wacta micurmi,alleqa cayanqui” neqta, cäsucurtsualleqa cantsic.
10Noqantsicqa Diospa *altarninmande frenti yecurirmi, bendisiontachasquirintsic, peru carpapita rurashqa*templupa *saserdotincunapaqa manamderechun cantsu tse bendisiontachasquiyänanpaq. 11
coq saserdotim Diosta qarayanqananimalcunapa yawarninta aparcur,
12 13
426
*napa jutsanta Dios perdonecunanpaq;peru etsantaqa jaqman jorqurirmicayecoq. 12Tsenomi Jesustapis Jerusalen
yarqan.wanmi permiterqan imanacaq nunapisDiospana cananpaq. 13
pis que patsapaq mana yarpacachashpa,Jesucristu nacanqanno nacanantsiccaptinpis, o peta penqapäyanqannopenqapashqa canantsic captinpis,pellaman imepis marcäcur cawacushun.14Que patsachoqa forasterullam cantsic,sieluchomi siqa wiñepa wiñenincawashun. Tsemanmi noqantsicqaeuquicantsic. 15Tsemi Jesucristurecurllapan shonquntsicwan alabecushunDiosnintsicta. Peta alabemi allapa allicaq qareqa. Tsenolla pitapis metapiswillashun Jesucristu puedeq canqanta.16Tsenolla jina ama qonqayëtsu allicunarureta, y cayäpushonqequicunawanjucniqui jucniquipis yanapanaquicuyë;porqui tseno rurayanqequim Diospaqallapa alli qareqa.
17Yachatsir pushayäshoniquicunatacäsucuyanqui. Diosta cuentataqoyänanpaq caqta musyarmi, pecunaqaimepis shumaq ricayäshurniquiyachecatsiyäshunqui. Cäsucuyaptiqueqapecunapis ganas ganasllamyachatsiyäshunqui;queqa, pecunapaq allapa sasam canqa; yyachatsiyäshunqequipis manam imapaqsirwiyäshunquitsu.
18Noqacunapaq Diosnintsicman
cayämänanpaq.siacunacho allillata rurecayanqäta, ymunayä ime equepis alli portacurcawaquitam. 19Allapam roguecuyaq
quita pe munaptin yape qamcunamanprontu cutiramunäpaq.
Bendisioncuna y saluduscuna20-21Alli pasaquicho catsimaqnintsic
Dios imepis yanapecuyäshï jutsata manarurashpa pe munanqannollacawacuyänequipaq. DiosnintsicmiJesucristuta cawaritsimushqa allimitseqnintsic cananpaq; y pepayawarninwanmi mana ushacaq *tuta patsacatsishqa. Jina perecurnoqallantsicwanpis munashqantarurecutsun. ¡Tseno canqanpita wiñepawiñenin alabashqa quecullätsun! ¡Tsenocatsun!
22Wawqicuna panicuna, callpataqoyarniquim,nata qamcunaman escribiramü.Rogayaqmi chasquiricur cushicushilla leyiriyänequipaq. 23
teoqa carselpita yarqurishqanam.Tsetam willariyaq. Sitsun manaraqshamuptï, noqaman yurircamonqa;pewanmi watucayaqniquijeqarayämushaq.
24Saluduslläta willecuyë Diosmanpushayäshoqniquicunata y llapancreyicoq mayintsiccunata. Que Italiamarcacho creyicoqcunapis tsenollamsaludecuyäshunqui.
25Teyta Diosnintsic qamcunata alliqueninwan yanapecuyäshï.
13
427
Santiagupa saludaquinin
1 1Noqa Santiagum, *Dios Yayapa yTeyta *Jesucristupa sirweqnin car,
man chunca ishque (12) casta Israelmarca mayicuna.
Desgrasiacuna pasamashqa, ama llaquicushuntsu
2Wauqicuna panicuna, tuquilayadesgrasiacuna pasayäshuptiqui,qamcuna allapa cushicuyë. 3Porqui
musyayanquim marcäquiniquicunawandesgrasiacunata pasarnin, pasensiaquitamas yachacuyanqequita; 4peru tsepasensiequicuna manana ushacäcoqcatsun, qamcuna imecacunachopis cabaly rmi nuna cayanqequiyaq. Tsenopamjuclaya nunana cayanqui.
5
quicuna pishenqa, Dios Yayamanmañaquicuyë. Pëqa llapan nunatamatsca yachenin qoyconqa, manaajayashpa; 6peru mañacuyanqequitarasonpa rurananta marcäcushpa, DiosYayaman mañacuyë. Y ama niyëtsu:
SANTIAGUApostol Santiagu escribenqan carta
Que cartacho yachatsiquicunataqa Santiagum escriberqan mecho tsechopis Teyta*Jesucristuman creyicoq mayincunapaq. Pëqa carqan Jerusalen marcachocreyicoqcunapa yachatseqnincunam. Manam apostol caq Santiagutsu carqan,sinoqa Jesucristupa wauqinmi carqan (Marcos 6.3; Galatas 1.19). Teyta Jesucristuwanonqanpita manaraq cawarimuptenqa, manam pepis creyerqanraqtsu *DiosYaya cachamushqan salbacoq Jesucristu canqanta (Juan 7.5). Cawariramuptinrancreyerqan.Tsepitaran Santiagoqa apostol Juanwan y apostol Pedruwan israel mayincunata
Jesucristupa alli willaquininta willaparqan (Galatas 2.9). Que yachatsiquicunataSantiagu apatserqan Dios Yaya munashqanno cawacuyänanpaqmi. Tsenollamwillaparqan Jesucristuman creyicuyanqanrecur sufrimientucunata pasarpis, DiosYayaman imepis marcäcur cawacuyänanpaq (1.2-18). Jina yachatserqanwactsacunata mana ancupaqcunaqa jusgashqa cayänanpaqmi (2.1-13). Jinayachatserqan Dios Yayaman marcäcurnin, allicunata rurayänanpaqmi (2.14-26).Jina yachatserqan imatapis llutancunata mana parlayänanpaqmi (3.1-12), y DiosYayaman imepis mañacuyänanpaqmi (5.13-18). Peru mas presisaqpaqqa nerqan:“Sitsun rasonpa marcäcunqui Teyta Diosman; tseno carqa, rureniquiwanmiricatsicunqui rasonpa marcäquiniquita” nir.
428
“¿Ruranqatsuraq o manatsuraq?”nishpa. Tseno mañacoq nunaqa imecalamarpa olan wacman quemanbientuwan laqcheqsäquicaqwanmiiwalarin. 7Tseno nunaqa amayarparätsuntsu mañacushqanta DiosYayapita chasquinanta. 8Porqui tsenunaqa jucta wacta rureta munarninmi,ni imatapis rurananpaq churapucantsu.
9Qamcuna, umildi wactsa wauqicunay panicuna, Dios Yayapaq presisaqcayanqequita cushicuyë; 10y ricuwauqicuna y panicuna, riquesequicunamanam balintsu. Tsemi imequicunatapisoqrarnin cushicuyë. Ricu queqaushacaqllam wetanopis shushureqllam.11Imanomi inti achachämuptinqoracuna tsaquirin,napis shicwar, limpu ushacäriyan; tseweta cuentanomi, juc ricu nunanegosiunpaq yarpacachäquicarushacärenqa.
Desgrasiacuna y tentasioncuna12Desgrasiacunapita pasensiacoq
nunacunaqa cushishqam cayanqa.Tsemi Dios allipa ricarnin, juc wiñecawe coronan qareconqa. Tsenocananpaqmi pe änicorqan llapancuyaqnin nunacunata. 13Pipis manaallita rureta munarnenqa, amanitsuntsu: “Dios Yayam que mana allitaruranäpaq tentameta munan” nishpa.Porqui Dios Yayaqa manam ni imepismana allita rurantsu, y nunacunatamanam tentantsu mana allitarurayänanpaq; 14sinoqa quiquin nunammana alli muneninta ichicllapayanmunapäquican. 15
nam, juclla jutsaman jeqarcun. Yjutsallacho cawacorqa, in ernumanmiewanqa.
16Cuyashqa wauqicuna y panicuna,ama tsenoqa llutata pensayëtsu.17Llapan imecapis qomanqantsic
caqcunaqa allapa allim. Tseqa llapanactsicuna camaq Dios Yayapitamshamun. Y pepa shonqunqa manamtumacantsu noqantsicpita. 18Tsemiquiquinpa muneninwan mushoqcawenintsic qomarqontsic, shumaqwillaquininta wiyar cäsucushqa.Tsenopam llapan rurashqancunapitapisimeca cosechacho punta caq miquinocuyashqa cashun.
Teyta Jesusta wiyacur, cäsucushun19Tsemi cuyashqa wauqicuna y
panicuna, alliraq wiyacuyë; amamanaraq alli cäyir, imatapis apurepaparlayëtsu ni piñacuyëtsu. 20Tsenopiñacoq nunaqa manam Dios Yayapamuneninta rurantsu. 21Tsemiqamcunaqa llapan raccha mana allirureniquicunata y llapan bisyiquicunatajaqiricuyë.can. Qollmi shonqu nunana ticraricur,
nin cäsucuyë. Tsenopam salbadunacayanqui.
22Ama alli willaquinintawiyaräcoqllaqa cayëtsu; sinoqa wiyacur,rasonpa caqta ruraqcuna cayë. Manatseno rurarqa, quiquiquicunamengañaquicayanqui. 23Sitsun alliwillaquininta juc nuna wiyecar manacäsucurnin, cumplenqatsu; tse nunaqaespejucho qaqllanta ricacoq cuentamquecan. 24Tse nunam espejuchoricapäcurir eucurnin, imanopiscashqanta paqwepa qonqarin. 25Peru
ninta alcabu wiyar mana qonqashpacäsucuptenqa, ima rurenincunachopisDiosmi bendisiconqa.
26Sitsun meqan nunapis relijiosutuconqa, peru llutata parlar shimintamana sujetaconqatsu, quiquinllamengañaquican. Y tse relijiosu queninmanam imapaqpis balintsu. 27Dios Yaya
1
429
a 2.8 Lv 19.18. b 2.11 Ex 20.13-14; Dt 5.17-18.
munashqanno rasonpa alli caqrelijionqa quenomi: Werfanucunata ybiudacunata wactsa quenincunachoimallawanpis yanapemi; y jutsasapanunacuna rurayashqantano manaruremi.
Ricutapis wactsatapisiwallla cuyashun
2 1Cuyashqa wauqicuna y panicuna,puedeq Teytantsic *Jesucristuman
creyicoq quecarnin,nata jucninta presisaqpaq churar y
tsu. 2Sitsun ellucayanqequimanchämonqa juc nuna oru sortijashqa, allimushoq ropashqa; y qepantanayecaramutsun juc wactsa nuna racchapüru ratas roparishqa. 3Y si tse alli ropanyacacushqa nunata allapa presisaqpaqchurarnin, queno niyanqui: “Wiraqtsa,que alli caqllaman täcaramï” nishpa; ywactsa nunatana queno niyanqui:“Qamqa, taqellacho shäcamï, o quepatsallacho täcamï” nishpa. 4Tsenonirninmi,quicunawan allitatsu rurecayanqui.
5Cuyashqa wauqicuna y panicuna,canan cäyiyämë: Wactsa nunacunatam*pita mas marcäcuyänanpaq. Tsemi
nincho erederuna cayänanpaq, petacuyayanqanrecur. 6Tseno quecaptinpis,
yecayanqui. ¿Manacu qamcunata
man demandecayäshunqui? 7¿Manacujina pecuna Teyta Jesuspa respetanajutinpa contran parlayan,cuna quecayaptiqui?
8Dios Yaya mandacushqan mas baleq*leymi queno escribirëcan: “Quiquiquita
cuyaconqequinolla nuna mayiquitapiscuyë”a nishpa.nenqa, allitam rurecayanqui; 9peru jucnunallaman qaqarqa, jutsatamrurecayanqui. Tseno rurarninmi, Diosmandacushqanta mana cäsucurnin,culpayoq cayanqui. 10Sitsun meqannunapis Moises mandacushqanleycunata llapanta cumplicarnin,jucllellatana mana cumplenqatsu; tsenunaqa llapan mandacushqanta manacumpleq cuentanomi. Culpayoq quecan.11Dios Yayam mandacorqan quenonishpa: “Casadu quecarnin, ama jucwanjucwan pununacuyanquitsu” nishpa.Jina pellam mandacorqan queno nishpa:“Ama nuna mayiquita wanutsiyëtsu”,bnishpa. Si qamcunatsun jucwan jucwanmana pununacurninpis, nuna mayiquitawanutsiyanqui, Dios mandacushqantallapanta mana cäsoq cuentanomi.Culpayoq quecayanqui.
12Tseta yarpäcurcur, allicunallataparlayë y rurayë.tsicpa mandaquinin nenqanmannomijusgashqa cashun. 13Tsemi nunamayinta mana ancupaq nunataqa DiosYayapis mana ancupashpa jusganqa;peru nuna mayinta ancupaq nunataqaDiospis ancupashllapam jusganqa.Tsemi tse nuna cushiconqa.
Marcäquinintsicwan allita rurashun14Cuyashqa wauqicuna y panicuna,
¿imapaqtaq balin juc nuna, allicunatamana rurashpa, “Noqaqa Diosmanmimarcäcü” nenqan! Tseno caquicar,¿salbaconqatsuraq! 15Sitsun juc wauqi ojuc pani mana iman captin, ratasquecanqa o mallaqecanqa; 16
pis queno nishpa niyanqui: “¡Shumaqllaeuquï, wauqisitu! Qoñulla shumaqpitucur, abrigacunqui; y pachequi junta,
1 2
430
c 2.23 Gn 15.6.
micunqui” nishpa, mana imallatapisqarecuyänequirecur, tseno qamcunaniyanqequi, ¿imapaqtaq sirwenqa?17Tsenomi meqan nunapis Diosmanmarcäquicar, allicunata manaruraptenqa, tse marcäconqan wanushqacuentano quecan.
18Capaschi juc nuna meqequitapisqueno nircuyäshunquiman: “Qammimarcäcunquilla;tam rurecä.” Mä, qam ricatsimë
quita; y noqa alli rurenicunawanmiricatsishqequi marcäquinïta. 19Qammicreyinqui jucllella Dios Yaya cashqanta.Tseqa allapa allim. Tsenollam*supëcunapis jucllella Dios cashqantacreyir mantsacashqa carcaryäyan. 20Ä,upa nuna, ¿munanquicu quetacäyitsinaqta?queqa, manam imapaq balintsumarcäconqequipis. 21Diosta uneawilituntsic *Abraham cäsucurninmi,*altarcho sacri siuta rurar, tsurinIsaacta casi wanïcatserqan. Tsenocäsucuptinmi, Abrahamta Dios Yayachasquerqan allitano. 22
tsic marcäquininwan Abrahamallicunata ruranqanta;wanmi musyatsimantsic marcäquininpisrasonpa canqanta. 23Tsenomicumplicärerqan *Diospa palabran quenoescribirëcanqan: “Dios YayamanAbraham creyiconqanrecurmi, pechasquerqan alli nunatano.”c YAbrahampaqmi Dios Yaya nerqan:“Abrahamqa noqapa amigümi” nir.
24Cäyiyanqequinollam marcäcoqnunataqa Dios allitano chasquenqaallicunata ruranqanrecur, manammarcäconqanrecurllatsu. 25TsenomiRahab jutiyoq cuerpun ranticoqwarmipis marcanman cacha ewaq
ishcaq *israel nunacunata wayinmanposadacaratsir,pita safatsirnin, juc ladu nänipadespachecorqan.curmi, tse warmita Dios Yaya ricarqanallitano. 26
tin alman yarqurenqa, y ayanna niimapaqpis sirwinnatsu; tse cuentanomimeqan nunapis allicunata manaruraptenqa, Dios Yayamanmarcäconqan ni imapaq sirwintsu,wanushqa cuentano carnin.
Nunapa qallun llutata parlatsin
3 1Cuyashqa wauqicuna y panicuna,qamcunapita waquinniquilla
yachatsicoq cayë. Musyecayanquim
pis mas *Dios Yaya jusgayämänancanqanta. 2Llapantsicmi imanopapismana allicunata rurecantsic. Sitsunmeqan nunapis lluta parlecunapitashiminta sujetaconqa, tse nunaqaimachopis alli cabal carninmi,quiquinpa personantapis tsaräcun manaallicunata manana rurananpaq. 3Sitsun
tsic cäsumänantsicpaq,pam puritsishun. 4Jina musyantsicmilamarcho jatusaq barcucunapis feyupabientu apaptin, llutanpa eucuyanqanta.
llata chofer tumatsir ticratsirninmi,munanqanpa puritsin. 5Tsenollam jinanunapa cuerpuncho qallun uchucllanlla;peru uchucllallan quecarpis, imecatamgalacur parlan.nata ichiclla nina rupar usharin,6qallupis tse ichiclla nina cuentam
llata parlatsicun; y nunacunapa bidantaimapis ismushqatano tumaratsin.Tsecunataqa diablum parlatsicun, nina
2 3
431
rupaq cuenta nunapa caweninta pasepaperdiratsinanpaq. 7Tunacho chucaruanimalcunata, pishqucunata,
tapis tsarir, manshuyätsishwanmi. 8Peruni meqan nunapis ichicllanlla qalluntamanam sujeteta puedintsu. Shiminllutallana parlacoq captinmi,coq benenu cuentano nuna mayincunatamana alliman qarpurin. 9
wanmi Dios Yayantsicta alabantsic. Jinatse shimintsicllawanmi pe camashqanquiquin niraq nuna mayintsiccunapatuquilaya wasan rimantsic. 10Jina tseshimintsicllam agradesicur allicunataparlan, y lluta mana allicunatapisparlecan. Wauqicuna y panicuna, amatsenoqa cashuntsu; 11porqui manam jucpucyullapita mishqueq y asqaq yacuyarqamunmantsu. 12Cuyashqawauqicuna y panicuna, iguspa yuranmanam asetunastatsu wayun; ni ubaspayuran igustatsu wayun. Tsenollam juc
tenqa; mananam mishqueq yacuyarqamunnatsu.
Rasonpa caq yache13Meqequicunapis alli yachaq y
musyaq nunacuna carnenqa, rasonpayacheniquicuna canqanta ricatsicuyë,shumaq qollmi nuna queniquicunawanallicunata rurarnin. 14Peru qamcunatsunnuna mayiquicunata chiquir,cunacho allapa ambisiosu quecayanqui;ama yachaq queniquicunataalabacuyëtsu, quiquiquicunapis rasonpacaqta ulipëcarnin. 15Tseno mana alliyacheniquicunaqa manam Diospitatsushamun; sinoqa que munducho nunapa
pitam shamun. 16Porqui meqan nunapisnuna mayincunata chiquir ambisiosucaquicarnenqa, imepis pletucurninmimana allicunallata ruraquican. 17Peru
Diospita shamoq alli yacheqa quenomi:tsuya yacuno limpiu quemi, nunamayintsicwan mana liryaquimi, qollmishonqu quemi, wiyacoq quemi,ancupäcoq quemi, allicunata ruremi,llapanpaqpis iwal quemi y rasonpacaqllata parlaquimi. 18Tseno allicawaquicho quecaq nunaqa allicawaquillatam apecan murucoqnomemanpis. Tsenopam nunacuna allicawaquillacho cayanqa.
¿Cuyanacushwancu, opelyashwancu?
4 1¿cuna pura pletucur pelyacuyanqui?
quicunata cäsurninmi, pletucurcacuyanqui. 2Qamcunaqa codisiosucarmi, muneniquicunata mana tarirnin,nuna mayiquicunata wanutsiyanqui. Yembidiosu carmi, munayanqequicunatamana tarirnin, pelyacur pletucuyanqui.*Dios Yayaman mana mañacurninmi,munayanqequicunatapis tariyanquitsu.3Mañacuyaptiquipis, Dios Yaya manamqoycuyäshunquitsu,quicunapaq captin. Porquiqoycuyäshuptiquipis, mana allicunachogastarmi ushariyanquiman.
4Casadu nuna jucwan jucwanyachacoq cuentam qamcuna cayanquiDiospaq. ¿Manacu musyayanqui quemunducho imapis mana alli caqcunatamas cuyarnin,qequita?nallata cuyarnenqa, Dios Yayapachiqueqninmi ticrarin. 5Manabaleqpaqqa ama churayëtsu *Diospapalabran queno escribirëcanqanta:
qanmi, Diosllatana cuyayänantamunan.” 6Dios Yayam alli queninwanyanapamantsic. Y tseno cananpaqmiDiospa palabran queno escribirëcan:
3 4
432
d 4.6 Pr 3.34.
“Orgullosu nunacunapitaqa DiosYaya piñanmi;
peru qollmi shonqu nunacunataqaDios Yayam alli queninwanyanapan.”d
7Dios Yayata cäsucuyë. Diablutachiquirnin, munanqantaqa amarurayëtsu. Tseno chiquiyaptiquimdiablu euconqa. 8Dios Yayata mascuyayänequipaq yarpacachäyë. Tsemiqamcunatapis pe ancupëcuyäshunqui.Jucta wacta yarpacachaq jutsaruraqcuna, mana alli rureniquicunatajaqirïcurnin, shonqiquicuna mana alliyarpacachashqanta ama rurayënatsu.9Tseta yarpäcurcur llaquicur pesacurninwaqacuyë. Asicachäyanqequicunapitawaqayë, y cushi cushi queniquicunallaquiquiman ticratsun. 10Dios Yayapanopancho qollmi shonqu nuna cayë.Tseno cayaptiquim, pe presisaqpaqchurayäshunqui.
11Wauqicuna y panicuna, nunamayiquicunapaq ama contrancunarimayëtsu. Tseno pipis nuna mayinpaqcontran parlarnenqa, o imanopiscawaconqanta rimar parlarnenqa, DiosYayapa *leynincunatam mana allipaqchurecan. Y tse leypaq contranparlarninmi, mana cäsucur yachaqtucushqa quecan. 12Quiquin Dios Yayamleycunata mandacorqan nunacunacumpliyänanpaq.wan nunacunata salbeconqa,conqa. Tseno quecaptin, qamqa, ¿pitaqcanqui nuna mayiqui imanopiscawaconqanta aberwanequipaq!
Manam pipis musyantsuni ima pasananta
13Canan cäyiyämë queparlapäyanqaqta. Qamcunam quenoniyanqui: “Ware warätin ewacushun
munanqantsic caru marcapa. Tsechomijuc wata carir, negosiuta rurarnin, atscaqelleta ganarishun” nishpa. 14Peruqamcuna manam musyayanquitsu warewarätin ima pasayäshunequitapis.Imanomi pucute yuririrnin juc ratuushacärin; tsenomi qamcunapis quepatsacho ushacäreqlla cayanqui.15Tseno parlayanqequinoqa antisquenomi niyanquiman: “*Dios Yayamunaptinmi, cawashun;tsiccunatapis rurashun” nishpa. 16Peruqamcunaqa orgullosu tucushpam,
qui; tseno parlayanqequim allitsu.17Tsemi meqan nunapis allicunatarurananpaq musyecarnin, mana rurarqa,jutsata rurecan.
Ricu nunacuna, cuidadu,queno sufriyanquiman
5 1Ricu nunacuna, mä cananparlapäyanqaqta cäyirayämë.
Allapa sufriyänequipaq canqantayarpäcurcur, qaparipa qayaripawaqacurnin cacuyë. 2Llapan allicayäpushonqequicunam limpu ismurushacanqa; y alli ropequicunatam puyulimpu uchcur ushacäratsenqa. 3
cunam qelleniquicunam limpuocsidashqa quecan. Tse ocsidashqaqelleniquicunam mana alli nuna
qui, nina cuentano rupayäshunqui. Que
nam,qui. 4¡Quetapis cäyirayämë! Qamcunamchacrequicunacho cosechar, uryamoq
quitsu. Tsemi pecuna jornalnintallaquir, reclamacuyanqanta llapanimeca caqpapis mandacoq puedeq *DiosYaya wiyashqa. 5Qamcunam imatapis
4 5
433
munayanqequita rurar, llapanyoq car,
yanqui. Tsemi animalcuna camalcho
qui. 6Qamcunam mana jutsayoqnunacunata mana caqta tumpar, manani imanopapis defendicuyaptin,wanutsiyarqequi.
Teyta Jesus cutimonqanyaq shumaq pasensiacushun
7Wauqicuna y panicuna, Teyta Jesuscutimonqanyaq shumaq pasensiacuyë.Imanomi juc murucoq nuna mushoqtamyata y qepashqa tamyata shuyarnin,pasensiacun chacrancho murushqanpitaalli cosechacunata ellunanpaq; 8Tsecuentanolla qamcunapis shumaqpasensiacurnin, mana ni ichicllapisqelanashpa, tsaracuyë.nam pishin Teyta Jesus cutimunanpaq.
9Wauqicuna y panicuna, ama jucniquijucniquicunapa contrequicunaparlayëtsu, tse parlayanqequipitacastiguta mana chasquiyänequipaq.Musyayë: Ichicllanam pishin shamur,Dios Yaya juesno jusgamänantsicpaq.10Wauqicuna y panicuna, Diospaq*yarqan; y pecunano qamcunapispasensiacuyë. 11Musyantsicmi llapansufrimientu pasensiacoq nunacunatacushicoqcunapaq churanqantsicta.Wiyayashqanquim Job jutiyoq nunallapan sufrimientucunata pasensiacurpasaptinraq, Dios Yaya yanapashqanta.
wan nunacunata ancupan.12Imano captinpis, wauqicuna y
panicuna, imatapis änicurnin, amajurayanquitsu sielucho ni patsachocaqpaq,quicunapaq churarnin. Sinoqa imataänicurpis, parlacuyë: “Aumi,
rurashaqmi” o “Manam rurashaqtsu”nishpa. Tseno parlacuyaptiqueqa, DiosYaya manam jusgayäshunquitsu.
Dios Yayaman mañacuyë13Meqequipis nacaquicunacho
llaquishqa carnenqa, Dios Yayamanmañaquicuyë. Meqequipis cushi cushicarnenqa, qotsucur Dios Yayataalabecuyë. 14Qamcunapita meqequipisqeshyarnenqa,nata qayatsiyë. Pecunanam qeshyaqnunata Teyta Jesuspa jutinchoaseitiwan llushirnin, Dios Yayamanmañacuyanqa. 15Dios Yayamanmarcäcur mañacuyaptinmi, tse qeshyaqcachacärenqa. Teyta Jesusmicachacätsir sharcaratsenqa; jutsacunatarurashqa captinpis, perdoneconqam.16
pita jucniqui jucniqui willapänacurperdonanacurnin, Dios Yayamanmañacuyë cachacashqa cayänequipaq.Dios munashqanno cawacoq nunapamañaquinenqa allapa poderyoqmi.17Profeta Eliasmi noqantsicno nunallaquecar, llapan shonqunwan Dios
paq. Tsemi quima wata y joqta quillarurin,tsu. 18Tsepitanam Elias yape DiosYayaman mañacuriptin, tamyarqallecorqan. Tsenam chacracunachocosechacunapis alli carqan.
19Wauqicuna y panicuna,pitatsun jucniquicuna rasonpa caqtawiyecar,conqa, y peta alli rureman juc wauqicutitsiptenqa, 20queta musyayë: Mana
cunapis cutitsiyaptiquim, in ernumaneuquicanqanpita salbeconqa, y llapanjutsanpita perdonashqata ticraratsenqa.
.
5
434
Pedrupa saludaquinin
1 1Cuyë wauqicuna y panicuna, noqaPedrum, *Jesucristupa apostolnin
car, que cartata qamcunaman escribimü:Pontu, Galacia, Capadocia, Asia, yBitinia marcacunacho forasterunoramacashqa quecayanqequiman.2Unepita dispunishqannomi *Dios Yayaqamcunata acrayäshorqequi, *SantuEspiritupa poderninwan pellapaqna car,Jesucristu mandacushqancunatacäsucuyänequipaq; y pepa yawarninwanchipyepa jutsequicuna paqashqacananpaq. Diospa allapa alli queninwanshumaq pasaquicho cawacuyë.
Diosnintsicman marcäcurmi,cushishqa cawacuntsic
3¡Alabashun Teyta JesucristupaPapänin Dios Yayata! Pemi
ancupämarnintsic, mushoq caweyoqtaticraratsimarqontsic, peman llapanshonquntsicwan marcäcur cushishqacawacunantsicpaq. Tsepaqmi TeytaJesucristuta wanushqanpita Diosnintsiccawaritsimushqa. 4Y sieluchomi wiñecawe erensiantsic quecatsin noqantsicchasquinantsicpaq. Tseqa manamcosascunanotsu ushacanqa, ni mapayarismonqa. 5
qam poderninwan pe wardecamäshunque patsapa ushenin junaq salbasiontaqomanqantsicyaq.
6Tseno captinmi, qamcuna cushishqaquecayanqui. Capasmi que bidachoimapis nacaquicunata pasayanqui, perutsecunaqa rasllam pasarenqa. 7Porqui
naqa quenomi: orutam caldiyatsirtsullutsiyan oru nu cashqantamusyayänanpaq.
1 PEDRUApostol Pedrupa punta caq cartan
*Romacho quecarmi, apostol Pedru que cartata cartacorqan Jesusman creyicurmarcäcoqcunaman. Pecunaqa me tse marcacunachopis quecayarqan, Jesusmancreyicuyanqanrecur tuquilaya sufrimientucunata pasarmi. Tsemi apostol Pedrutsecunata musyarir allapa llaquirnin, pecunata callpata qornin queno nishpacartacorqan: “Qamcunataqa Teyta Dios allapam cuyayäshunqui. Tserecur amallaquiyëtsu “¿Imanirraq queno sufrï?” nir. Pocu tiempullanam jipariyanqui.Tsepitaqa *Jesucristuta Dios shoqashqannomi qamcunapis shoqashqa cayanqui.Tsemi cawacuyë Jesucristu munashqanno peta cäsucurnin, y cuyanacurnin” nir.Pedrupaq masta musyayänequipaq leyiyanqui: Jn 1.40-44; Lc 5.1-11; Mc 8.27-33;
9.2-8; Mt 14.22-33; Mc 14.66-72; Jn 21.15-19; Hch 2-5; 8.14-25; 10.1-11.18;12.1-19; 1Co 9.5; Ga 2.6-16.
435
a 1.16 Lv 11.45; 19.2.
tucunata noqantsicpis pasarnin, Diosmanmas rmi marcäcunantsic. Oroqa quepatsacho ushacaqllam. Peru orupitapismasmi qamcunapa marcäquiniquicunabalin. Tseno marcäcuyanqequipitamDios allapa cushicurnin, alabayäshunquiTeyta Jesucristu que patsamancutimuptin.
8
quim, mana ricashqa quecarpis.Cananpis peta mana riquecarmarcäcurmi, allapa cushicuyanqui.Tseno cushicuyanqequipitaqa manam ni
quitsu. 9Que cushiqueqa:man marcäcur almantsicpa salbasionnintarishqantsicpitam.
10Diospa une *profetancunam allapaaberwar musyapäcuyarqan Teyta Diosimanopa salbamänantsicpaq caqta.Tseno musyapäcurirmi, willacuyarqan
paq caqta. 11Tseno musyeta munar“¿Piraq canqa? ¿Imeraq canqa?” nishpa,caquicayaptinmi, Jesucristupa Espiritunpecunata musyatserqan *qan sufrinanpaq cashqanta,qanpita cawarircamur,wan espantepaqcuna pasacunanpaqcaqta. 12Diosmi tse willacoqcunatamusyatserqan que alli willaquicunaqaquiquincunapaq mana cashqanta, sinoqanoqantsiccunapaq cashqanta. Que alliwillaquitam canan willacoqcunapis
qan Santu Espiritupa poderninwan. Quewillaquipaqmi asta *anjelcunapisshumaq cäyita munecayan.
Diosnintsicmi qayamantsic jutsannaq canantsicpaq
13Tseno quecaptenqa, cabal nunanacashun; imatapis alli tantiyecuryan
rurashun.tsicwanmi Diosnintsicpa boluntanintashuyacunantsic. Pemi Teyta Jesucristuque patsaman cutimuptin, allapa alliqueninta ricatsimäshun. 14NopatamDiosnintsicta mana reqir, manaallicunata rurarqantsic; cananqaobedienti wamracunanona allicunatarurashun. 15Acramaqnintsic Diosqajutsannaqmi. Tsenollam noqantsicpisjutsannaq canantsic, allicunata rurarnin;16porqui *Diospa palabranmi quenoescribirëcan, “Jutsannaq cayë, noqajutsannaq cashqäno”,a nir.
17Llapan nunacunatam imatapisrurayashqanmanno mana pimanpisqaqärishpa Diosnintsicqa jusganqa.Tsemi peta “Teytallä” nicarqa, que
yaq peta mantsacurnin cawacushun.18Une awiluntsiccunapa mana baleqcostumbrincunata salbaquita munar
qantsic. Tseno cawacushqantsicpitaqamanam qellewantsu ni oruwantsurantimarqantsic. 19Sinoqa Jesucristupayawarninwanmi rantimarqantsic, imecawatayoqllaraq sanu carnishta nunacunajutsancunapita perdonashqacayänanpaq wanutsiyashqanno.20Tsepaqmi Jesucristuta Diosnintsicacrarqan, que munduta manaraq camar;peru que tiempuchoran shamushqanoqantsicpa biennintsicpaq. 21Diosmi
morqan sielucho allapa puedeqcananpaq. Tsemi Diosnintsicmanmarcäcur, peta shuyaquicantsic.
22Rasonpa caq alli willaquinintacäsucurninmi, limpiu shonquyoqquecantsic. Tsemi Diosman marcäcoqmayintsiccunata cuyanantsic. Y llapanshonquntsicwan y callpantsicwanmi
1 1
436
b 1.25 Is 40.6-8. c 2.6 Is 28.16. d 2.7 Sal 118.22. e 2.8 Is 8.14. f 2.9 Is 43.20-21;Ex 19.6.
jucnintsic jucnintsic cuyanacunantsic.23Porqui alli cawacorqa,qanonam quecantsic. Tseqa manam
notsu,ninta chasquïcushqantsicpitam. Tse
tsu. 24Porqui Diospa palabranmi quenoescribirëcan:
“Llapan nunacunapis qoranollamquecayan,
y shumaq quenincunapiswetanollam.
Qora tsaquiriptenqa, wetancunapisshushurinmi;
25 peru Diosnintsicpa willaquinenqaimepis manam ushacanqatsu”,bnishpa.
Que alli willaquitam noqantsicmanwillacayämorqan.
2 1Tsemi jaqiriyë uliquicunata, manaalli quecar alli tuquicunata,
naquicunata, wasa rimecunata y waquinmana alli rurecunatapis. 2Antis lichipaqllullu wamra locuyaqno, qamcunapis
ninta ashiyë, tseta wiyacurnin, masyachacur salbacuyänequipaq. 3Porquiqamcunaqa Diospa alli quenintamusyayarqonquinam.
*Jesucristoqa simientupaqmaestra ruminomi
4Cuyë wauqicuna panicuna, cananqaTeytantsic Jesucristuwan jucnollacashun. Petam wayipa simientunpaqallapa baleq mayestra rumino cananpaqDiosnintsic acrarqan. Peru waquinnunacunanam mana alli rumitanojitariyarqan. 5Qamcunapis baleq rumicuentam cayanqui. Tsemi Diosnintsicmana ricacoq *templuta qamcunapita
ruranqa. Tsenopa *saserdotincuna car,Diospaq qareta apaqno peman alma ycuerpu entregaquicuyë. Tsetaqa TeytaDios cushicurmi, chasquiyäshunquiTeyta Jesucristurecur. 6Porqui *Diospapalabranmi Jesucristupaq quenoescribirëcan:
“Noqa Diosmi Sion nishqanjircaman
allapa baleq acrashqa mayestrarumita churä.
Pipis peman marcäcoqcunaqamanam imepis penqacushqatsucayanqa”c
7Noqantsic creyicoqcunapaqqa allapabaleq ruminomi Jesucristu quecan; perumana creyicoqcunapaqqa Diosnintsicpapalabranmi queno nican:
“Wayi perqaqcuna ‘Manam allitsuque
rumeqa’ nir, jitariyanqanmi,cananqa
mayestra rumino churacärishqaquecan”d nir.
8Y quenopis nicanmi:“Tse rumichomi trompisayanqa”e
nishpa.
Tsemi palabranta mana cäsucoqcunaqajutsaman ishquiyanqa. Tsenopasayänanpaqmi suertincuna ydestinuncuna carqan.
9Peru noqantsictaqa Diosnintsicacramarqantsic pe mandacoqtasirwinantsicpaqmi, y pellapaqnacanantsicpaqmi. Tsemi Diosnintsic allirurashqancunata willacunantsic. Pemi
qantsicpita,tsicpaq.f 10Nopataqa manam Diospatsucarqantsic;tsic. Nopataqa Diosnintsic manam
1 1 2
437
g 2.22 Is 53.9.
ancupämarqantsictsu; peru cananqaancupämantsicnam.
Dios mandacushqanno cawacushun11Cuyë wauqicuna panicuna, que
patsacho forasterunolla cayaptiquim,
quicunata manana rurayänequipaq.Porqui tsecunaqa almantsicpa contranmiquecan. 12
napa nopanchonäqa alli cawacushun.
napaqno noqantsicpaq parlecarpis, allirurashqantsiccunata ricarnin,tsicta alabayanqa pe shamunan junaq.
Autoridacunata cäsucushun13-14Teyta Diosnintsicrecur llapan
autoridacunata cäsucushun;tsiccho mandacoqtanäqa mayor autoridacanqanrecur, respetashun. Tsenollapecuna churashqan autoridacunatapis.Porqui pecunam mana alli ruraqcunatacastigayanqa, y alli ruraqcunatanamshumaq ricayanqa. 15
tsicqa munan allillata ruranantsictam.
natapis upällätsishun, manananoqantsicpaq imatapis parlayänanpaq.
16
nano. Peru ama “librinam cä” nir,llutancunata rurayëtsu.tsicpa sirweqnincunano cawacuyë.17Llapan nunacunata respetacuyë.
natapis. Diosnintsicta mantsacurcawacuyë. Tsenolla mantsacuyënasionnintsiccho mandacoqcunatapis.
Sirwipacoqcuna patronnincunata cäsucuyänanpaq
18Sirwipacoqcuna, patronniquicunatarespetacuyë, alli captin o mana alli
captinpis. 19Diosnintsicpa muneninchocawayashqequirecur,napita sufritsiyäshuptiquipis, amaajayayëtsu. Porqui mana ajayashpasufrimientucunata pasarqa Diospaqallim quecayanqui. 20Sitsun jutsata
qui, ¿ima allitataq rurayanqui? Peru jucnuna allita ruranqanpita castigutapasensiacur chasquerqa, allapa allimDiosnintsicpaq quecan. 21Tseno
qantsic. Jesucristu noqantsicrecursufrishqa captinmi, musyantsic penosufrinantsicpaq cashqanta. 22Pëqa niima jutsatapis manam rurarqantsu, nipitapis uliparqantsu.g 23Nunacunaashayaptinpis,tsu. Maqayaptinpis, manam manaallipaqa contistacorqantsu. SinoqaDiosnintsicmanmi marcäcorqanmeresiyashqanmanno jusgananpaq.24*Cruscho wanurmi, jutsantsiccunataquiquin apacorqan. Manam jutsata rurarcawanantsicpaqtsu jiparqan, sinoqaallillata rurarna cawanantsicpaqmi.Pepa eridanrecurmi Diosnintsic juclayanunatana ticratsimarqantsic. 25
tsic; peru cananqa Jesucristuwannamquecantsic. Pemi alli cawacunantsicpaqcuidamantsic üshacunata mitseq cuenta.
Casaducuna alli cawacuyë
3 1-2Tsenolla, casadu warmicuna,Diosnintsicpa alli willaquininman
qowequicuna mana creyiyaptinpis,pecunapa mandaduncho cawacuyë.
quita ricarnin,tsicmanna paqwepa creyicuyanqa,Diosnintsicpaq mana parlapëcaptiquipis.3Ama yarpacachäyëtsu aqtsequicunata
1 2 3
438
h 3.12 Sal 34.12-16.
tuquilayaman nactsaquita, ni orupitaareticunata, wallqacunata, sortijacunatachuraquita, ni alli caq ropacunapaq.4Antis shonqiquicunacho yarpacachäyëshumaq alli cawaquipaq. Tsenocawacurnenqa, Diospa riqueninchopisallapa baleqmi quecayanqui. 5Tsenoshicuyellapaq cayänaq Diosnintsicmanmarcäcoq une warmicunapis. Pecunashqowancunapa mandadunchocawayänaq. 6Tsenollash Sarapiscäsucurnin, shumaq respetunwan“Señornïmi canqui” ninaq qowan*Abrahamta. Y qamcunapis allicunatarurarnenqa,cushpa cawarnenqa, Sarapa wawancuentam cayanqui.
7Tsenolla, casadu nunacunapis,shumaq tratayë warmiquicunata. Porquipecunaqa allpa tasano delicadum cayan.Diosmi alli queninwan ishquequita wiñecaweta qoyäshorqonqui.tenqa, warmiquicunata shumaqcuyashpa wätayë.tiqueqa,qui manam wiyayäshunquitsu.
Quecunatam rurayänequi alli cayänequipaq
8
lla. Juc castanolla cuyanacur,ancupänacur y umildi nunacuna cayë.9Pipis mana allita rurayäshuptiqui,qamcunaqa ama cutitsiyanquitsu manaallipaqa. Ni ashayäshuptiquipis, amaashayanquitsu. Tsepa rantenqa,tsicta mañacuyanqui pecunatapisbendisionta qoycunanpaq. Tseno
qantsic,qam cashun. 10Porqui *Diospapalabranmi queno escribirëcan:
“Pipis alli cawaquita munarqa,
y cushi cushi caweta munarqa,ama mana allicunata parlatsuntsu niulicutsuntsu.
11 Mana alli rurecunapita witicur,allillatana ruratsun.
Pi mewanpis alli cawaquita tïratsun.12 Alli ruraqcunataqa Diosnintsic
ricarëcanmi.Y llapan mañacushqancunatapiswiyanmi;
peru mana alli ruraqcunataqa,manam riquetapis munantsu”,hnishpa.
13¿Piraq qamcunata mana allitarurayäshunquiman, alli rurecunapaqsiempri yarpacachëcayaptiqui! 14Perusitsun allicunata rurecayaptiquipissufritsiyäshunqui, Diosnintsicmicushiquita qoyäshunqui. Tsemi pitapisni imatapis mantsayanquitsu. 15Masbien llapan shonqiquicunawan Teyta*Jesucristuta respetayë. Y pemanimarecur creyicuyanqequita pipistapuyäshuptiqui, shumaqcäyitsiyänequipaq listu quecayë. 16Peruqollmi shonqiquicunawan,siequicunawan respetacurnin contistayë.Tsemi wasequicuna rimaq nunacunapispenqacuyanqa, Jesucristurecur shumaqcawacoqta ricayäshurniqui.
17Diosnintsic permitiptin, allicunatarurayanqequipita sufrirnenqa allitamrurecayanqui. Peru mana allicunatarurayanqequipita sufrirnenqa, manamni ima allitatsu rurecayanqui. 18TsenomiJesucristu jutsannaq quecarpis, juccutilla wanorqan jutsantsiccunarecur,Diosnintsicman pushamänantsicpaq.Nuna queninwanmi wanorqan, peru*Santu Espiritunmi cawaritsimorqan.19In ernucho presu quecaq almacunamanpis ewarqan willapäcunanpaqmi.20
1 3
439
napa almancunam. Diosnintsicqa allapapasensiacurmi, tse mana alli ruraqnunacuna jutsancunata jaqiyänanpaqshuyararqan. Tseyaqnam Noe barcutanoarcata rurarqan.llam tse arcaman yecur, salbacuyarqanyacucho wanuyänan quecaptin. 21Tse
nomi. Tsemi bautisacurnenqa,salbacushqa cantsic, Teyta Jesucristuwanur cawarimonqanrecur. Bautismoqa
nantsicpaqtsu,tsicwan Diosnintsicta sirwinapaqäninantsicpaqmi. 22Pemi sielumaneucur, Dioswan juntu quecan, *
papis mas mandacoqnin.
YachenintsicmannoDiosta sirwishun
4 1*Jesucristu sufrishqa quecaptenqa,
pis sufriyänequipaq. Pipis tseno carqa,yachaconqa manana jutsata rurarcananpaqmi. 2Tsenam mana allimunapäyanqancunatapis mananarurayanqanatsu.cushqancunatanam rurayanqa quepatsacho cawayanqanyaq. 3AmanaDiosta mana cäsucoq nunacunanoqatuquilaya bisiucunata rurayënatsu:Puntatam mana alli bisyïquicunatamunapar, machacur,yaq micur, upur, estan estan puricur,*imajincunata Diostano adorar, Diostamana cäsucoq nunacunawanjuntacashqa puricuyarqequi. 4Cananqatse nunacuna mana alli rurenincunamanmanana juntacuyaptiquim, tsenunacuna mana cäyicurnin, qamcunapacontrequicuna parlayan. 5Peru tsenunacunaqa imecarpis Diostam cuentataqoyanqa. Tsepaqmi pëqa quecan
cawaqcunapa y wanushqacunapajusgacoqnin Dios. 6Tseno captinmi,wanushqa quecaq nunacunamanpis alliwillaquininta willacorqan, cuerpuncunawanunanpaq jusgashqa captinpis,almancunaqa Diosnintsicwan imeyaqpiscawayänanpaq.
Jucnintsic jucnintsic yanapanacushun
7Que patsacho llapan caqcunapaushaquenin chëcamunnam. Tsemiqamcuna cabal nunacuna car shumaqcawacur, mana qonqellata Diosnintsictamañacuyë. 8Llapanpita mas alleqajucniqui jucniquicuna ancupänacurcuyanacuyänequim. Tseno cuyanacurmi,jutsequicunapitaqa perdonanacuyanqui.9Wayiquicunaman nuna mayiquicunachämuptinpis,nacuyë. 10Diosnintsic qoyäshonqequi
nata yanapayë. Tseno carqa, alli
tsic munashqanno. 11Pipiswillapäcurnenqa, willapäcutsun *Diospapalabran nenqannolla. Y pitapisyanaparqa,lla yanapecutsun. Tseno rurayanquiJesucristurecur, Dios alabashqacananpaqmi. ¡Pemi imeyaqpis puedeqcanqa, y alabashqa canqa! ¡Tsenocatsun!
Sufrirninpis, cushishqa cawacuyë12Cuyashqa wauqicuna y panicuna,
que junaqcuna imatapis sufrirnin, amallaquicur mantsacäyëtsu “¿Imanirraqqueno sufrï?” nishpa. 13Mas bienJesucristurecur sufriyanqequitacushicuyë. Tsepitam poderninwanchipapäquicar, cutimunan junaq allapacushishqa cayanqui. 14Jesucristuman
tiqui cushicuyë. Porqui Diosnintsicpa
1 3 4
440
i 4.18 Pr 11.31. j 5.5 Pr 3.34.
puedeq Espiritunmi qamcunachoqaquecanqa. 15
pita, wanutsiquipita, suwaquipita, ni
pita. Tsecunaqa penqaquipaqmi. 16PeruTeyta Jesusman creyicuyanqequirecursufrirnenqa, ama penqacuyëtsu. Antistserecur Teyta Diosta alabecuyë.
17
nam.tenqa, ¿imanoraq calläyanqa Diospa alliwillaquininman mana creyicoqcuna?18Si Diosnintsic munashqanno alli
nata pasarninraq, ¿ima suertiraqcalläyanqa llutan ruraq jutsasapacuna?i
19
pis, allicunata rurayë, y bidequicunata
man. Pëqa manam qonqacuntsu.
Mandacoqcunapaq willapäquicuna
5 1Cuyashqa mandacoq wauqicuna,noqapis qamcunano mandacoq
wauqim cä. *taqa quiquïmi ricarqä. Noqapisqamcunanomi Jesucristuwan gloriachocashaq. Tsemi qamcunata willapäyaq.2Üsha mitseq üshancunata cuidaqnoqamcunapis Diosman creyicoqcunatacuidayë.nawan ricayë. Peru ama pipismandayäshuptiquillaqa, tseno rurayëtsu;sinoqa Diosnintsic munashqanno ganasganaslla rurayë, qellepaq manaerayashpa. 3Y ama patronnoqacuentequicunacho quecaq wauqicunataallqutsayëtsu; antis alli ruraq cayëpecunapaq. 4
nintsic Jesucristu cutimur, qamcunatajuc premiutano qoycuyäshunqui
gloriancho wiñepa wiñenincawayänequipaq.
5Tsenolla qamcunapis jobincuna yshipashcuna, mandayäshoqniquicunatacäsucuyë.
nacuyë. Porqui *Diospa palabranpisquenomi escribirëcan:
“Diosnintsicqa manam yanapantsumusyaq tucoqcunata;
peru qollmi shonquyoqcunataqa alliqueninwanmi yanapan”j nir.
6Tseno captin umillaquicuyë puedeqDiosman, dispunishqan öra chämuptinqamcunata mas baleqmanchurayäshunequipaq. 7Imapisyarpacachëniquicunata Diosnintsicpamuneninman jaqiriyë. Pëqacuyecamantsicmi.
8Alli penseniquicunawan cabal nunanacar, mäcoq mäcoq cayë. ¡Paqtaraq, manaalliman ishquiyanquiman! Porquichiquiyäshoqniquicuna diabloqa, imecamallaqashqa leonnomi qaparir qayarir,purican qamcunapa marcäquiniquicunataushacäratsinanpaq. 9
man mas marcäcur tsaracuyë, diablutamana cäsurnin. Musyayanquim mechotsechopis qamcuna sufriyanqequinollawauqintsiccuna sufricayanqanta. 10Peru
quipitam Diosnintsic jutsannaqtanaticratsiyäshurniqui, alli rmi tsaracoqta ycallpayoqta catsiyäshunqui. Y quiquinDiosmi alli queninwan acrayäshorqequi,Teyta Jesucristuwan gloriancho wiñepawiñenin cayänequipaq. 11¡Puedeqqueninrecur pe imeyaqpis alabashqacatsun! ¡Amen! ¡Tseno catsun!
Cartapa ushanan12Diosnintsicman alli marcäcoq
wauqintsic Silvanutawanmi que cartata
1 4 5
441
k 5.13 Tse tiempu creyicoqcuna *Roma marcapaq Babilonia niyarqan.
escribitsimü. Tsemi willapäyaq Diospaallapa alli queninta cäyitsiyarniqui. Yque niyanqaqqa rasonpa caqllam. Quewillapäyanqaqcunata cäsucurnintsaracuyë.
13Babiloniak nishqan marcachowauqintsiccunam saludusniquicunaapatsicayämun.
tanomi Diosnintsic acrashqa.Tsenollam Marcospis, wamrä cuentacar, saludayäshunqui. 14Jucniquijucniquicuna waqupänacursaludanaquicuyë.Teyta Jesusman creyicurnin, llapequi
shumaq pasaquicho cawacuyë.catsun. Amen.
1 5
442
Pedru saludacun
1 1Noqa, Simon Pedrum, Teyta*
nin car, qamcunaman que cartataescribimü.nintsic alli canqanrecurmi, noqacunamarcäcuyanqänolla qamcunapisDiosnintsicman marcäquicayanqui.2Diospaq y Teytantsic Jesuspaq cada besmas cäyiyanqequirecur, alli queninwanshumaq pasaquicho quecatsiyäshï.
Creyicoqcuna imanopis cayänanpaq willaquicuna
3Jesucristuwan jucnolla cashqam,tsic puedeq queninwanmusyatsimarqontsicpemunashqanno imatapis rurarnin, wiñecaweyoq canantsicpaq.tsic allapa alli queninwan pemunashqannocawanantsicpaq. 4Tserecurmi allapa shumaqy cushiquipaq änimashqantsiccunataqomarqontsic. Tsecunata cäsucurnin, quepatsachomana alli rurepaq yarpacachëtajaqirir, alli ruraqna cashunDiosnintsic alliruraq cashqanno. 5Tsemi Diosnintsicmanmarcäcur, allita rurar, noqantsic queno
cawanantsic: yachacushqantsiccunata cadabesmas cäyicur, 6cuerpuntsiccunapamanaalli munenincunatamanana rurar, allitsaracur, Diosmunashqanno cawar,7jucnintsic jucnintsic cuyanacur, tsenollallapan nunatapis cuyar.
8Tsecunata rurar cawacushqaqa,manam embanutsu canqa TeytantsicJesucristuman marcäcushqantsic. 9Perumeqan nunapis que llapan niyanqaqtamana rurarqa, wiscu cuentam quecan.
qanta qonqaquicushqa carmi. 10Tsemiwauqicuna panicuna,wan shumaq yarpacachar alli cawacushun.Tsenopammusyashun Diosnintsic
pis. Tseno alli cawacurnenqa, mananamjutsa rureman ishquishunnatsu. 11Tsenocashqaqa,tupis cushishqam chasquimäshun pepamandaquinincho imecamayaqpis canapaq.
Yachatsiquicunata imepis yarpäshun
12Tsemi imepis quecunata escribimur,yarpëcatsiyashqequi musyayaptiquipis y
2 PEDRUApostol Pedrupa ishque caq cartan
Apostol Pedrum auquinna quecar, jina que cartata escriberqan. Que cartachomiyarpätsin *Dios Yayapaq yachacuyashqancunata llapan shonquncunawan marcäcur,mana qonqashpa cäsucuyänanpaq. Tsenollam cäyitsin llutan yachatsicoqcunatamana cäsuyänanpaq. Jina tsenollam pecunata yarpätsin mäcoq, mäcoq *Jesucristucutimunanta shuyaquicayänanpaq.
443
rasonpa caqta shumaq yachacushqarmi quecayaptiquipis. 13-14TeytantsicJesucristu musyatsimashqanamwanucunäpaq cashqanta. Tseminoqapaqqa alli canqa que patsachocawashqäyaqqa qamcunata quecunatayarpätsiyarniqui siempriwillapëcayänaq. 15Tsemi imecanopapiswillapëcayaq, wanucuptï qamcuna queniyashqaqcunata mana qonqellatayarparäyänequipaq.
Diosnintsicpa willaquinenqa rasonpa caqmi
16Teytantsic Jesucristu poderninwan
qaqqa, manam juc falsu cuentutsu.Sinoqa quiquïcunam ricayarqä puedeqcashqanta. 17Porqui petam *DiosYayantsic respetashqa puedeq cananpaqchurarqan, glorianpita queno nimur:“Pëqa cuyë Tsurïmi. Pepitam noqacushishqa quecä” nishpa. 18Sielupitatseno parlapämushqantaqa quiquïcunamjucpin wiyayarqä, Jesucristuwansagradu jircacho quecar.
19Tsenopam musyantsic Diosnintsicpaune *profetancuna escribiyashqanrasonpa cashqanta.cunaqa actsi paqascho actsicoqcuentam. Tsemi tse escribishqancunatacäsucorqa, allita rurecanantsicJesucristu cutimonqanyaq. Tse junaqmillapantapis cäyitsimäshun. 20-21Peruquetam si cäyicuyänequi: Diosnintsicpaune profetancuna escribiyashqanqamanam quiquincunapa yarpeninllatsucarqan; sinoqa Diosnintsicpaqwillacurmi, escribiyarqan *SantuEspiritu cäyitsishqannolla.
Llutan yachatsicoqcuna
2 1Israel nasionchomi uli *cuna cayarqan. Qamcunachopis
tseno willapäcoqcunam cayanqa.
Yachatsiyäshurniquim, mana allimanjitarpuyäshunqui. Tseno yachatsicurmi,Salbamaqnintsic *Jesucristupa contrancayanqa. Tsemi Diosnintsic pecunataqaallapa feyupa castiganqa. 2Pecuna llutan
qannomi atscaq nunacuna tsenollacawayanqa. Tseno cawarmi, rasonpayachatsiquipita waquin nunacunallutanta parlayanqa. 3Qellellapaqlocuyarmi,nata yachatsiyäshurniqui, qamcunataulipäyäshunqui. Tsemi prontu pecunacastigashqa cayanqa. Tseno cananpaqmiDiosnintsic unepita patsa dispunerqan.
4Jutsa ruraq *tsic manash perdonanaqtsu; antisin ernumanshi jitarpunaq, juisiujunaqyaq paqascho presuräyänanpaq.5
nata. Masbienshi *apäqui tamyawanushacätsinaq. Noellatash qanchisnunacunatawan salbanaq.nata willapänaq allicunata rurarcawayänanpaq. 6Tsenollash Sodoma yGomorra marcacunatapis Diosnintsiccondenar ninawan rupatsir ushacätsinaquchpayanqanyaq. Tseno ruranaqDiosnintsic castigacoq cashqanta qepayuricoq jutsasapacuna cuentataqocuyänanpaqshi. 7Peru tse marcachoLot jutiyoq nunallatash Diosnintsiclibranaq. Peshi alli nuna car, allapallaquicunaq tse mana alli nunacunapenqaquipaq cawayashqanta ricar. 8Tsealli nunash pecunapa marcancunachotärarnin, waran waran mana allirurayashqancunata ricar, shonqunchonanatsicur allapa llaquicunaq.
9Tseno captinmi, musyantsic pemanmarcäcoqcunataqa llapan mana
paq cashqanta, y juisiu junaqcho jutsaruraqcunata castigananpaq cashqanta.
2 1 2
444
a 2.15 Nm 22.5; 24.3, 15. b 2.22 Pr 26.11.
10Tsemi mana alli munenincunataruracur cawacoqcunatanäqa, y
tanäqa Diosnintsic castiganqa. Tse lisununacunaqa musyaq tucurmi, puedeq*supëcunatapis mana mantsacushpamaldisiuyan. 11
napis pecunapita mas puedeq mandacoqquecarpis, y Diospa nopancho quecarpismanash tse supëcunata maldisiuyantsu.
12Tse mana alli yachatsicoqcunaqaanimalcunanomi: Yarpeninnaqquecayan; manam cäyiyantsu yachaqtucushqa parlayashqantapis;natano wanutsiyänanllapaqmiyuricuyashqapis.nallachomi ushacäyanqa. 13Waquinnunacunata sufritsiyashqanpitampecunapis sufriyanqa. Junaq patsapamelanepaq mana allicunata rurarirmi,tse nunacuna ä cushiquipaq canqantachurayan. Pecunam engañashqa car,penqaquipaq mana allicunata rurayan.Y tseno quecarmi,cho miquicayan.
14Warmicunata ricarpismunapäriyanmi. Manam teqñayantsujutsa rureta. Manaraq alli patsacashqacreyicoqcunatam engañayan. Ycodisiosu quetaqa allapam yachayan.Tseno cayashqanpitam maldisiushqacayanqa. 15Allicuna rureta jaqirirmi,oqracashqano puriquicayan. Beorjutiyoq nunapa tsurina *Balaam qelletacuyar llutanta rurashqannomi,pis llutanta rurayan. 16Tse Balaamtaqaashnunshi mana parlecarpis, jutsanrecurparlapar piñaparnin, michänaq uliprofeta car llutanta rurananpaqewecaptin.
17Tse llutan yachatsicoqcunaqatsaquishqa pucyunomi. Y pucute
nomi cayan. ¡Tsemi pecunapaqqa listuquecan allapa paqascho imeyaqpisjipayänanpaq! 18
qanta galacuyan, mana caqcunataparlecarpis. Tsemi engañayan jutsapitatseraq raquicashqa nunacunatapis,puntatanolla quiquincunapa mana allimunenincunata yape ruracuyänanpaq.19Tseno engañacurmi, “Librim cantsic”nishpa, yachatsicuyan. Tseno nicarpis,esclabu cuentam diabluta sirwicayan.Porqui meqan nunapis mana alli rureninbensiptenqa, jutsapa esclabunmiquecan.
20Salbamaqnintsic Teyta Jesucristualli cashqanta cäyicurninmi,tsic que patsacho melanepaq rurecunata.Peru pipis mana alli rurecunaman yapecutiquicorqa, tse bisiucuna bensiptinmi,une cashqanpitapis mas peor canqa.21Tse nunacunaqa Diosnintsicwan allicawaquita musyecarpis, yapemi manaalli rurecunaman cutiquicuyashqa.Tseno caquita munecarqa, mas allim
yanmantsu carqan. 22Tseno ruraqnunacunapaqqa rasonpa caqllatamqueno nican: “Allqoqa gomitashqantayapemi cutipärin; y limpiu cananpaqbañatsishqapis cucheqa yapemileqitacho armacurin.”b
Teytantsic *Jesucristupa cutiminin
3 1Cuyashqa wauqicuna panicuna,que cartawanqa ishque cutinam
qamcunaman escribimü. Ishcanchopismunarqä willapäyanqaqta yarpar allicäyicuyänequitam. 2
tsicpa *nata,tupa mandamientuncunata. Pepaapostolnin carmi, quecunata qamcunatayachatsiyaq.
2 2 3
445
3Que niyashqaqta shumaq cäyicuyë.Que patsa ushacänan junaqcunamquiquinpa munenincunallata ruraqnunacuna burlacurnin, yuriyämonqa,queno nishpa: 4“¿Imanirtaq Cristoqa‘Cutimushaqmi’ nishpa, änicamarnintsicmanaraq cutimunraqtsu?
yashqa. Y que patsa qallananpitacashqannollam llapanpis caquican” nir.5Tseno nirninmi,tsu Diosnintsic sieluta camashqanta, niyacullacho que patsata muneninwancamashqanta. 6
tsu Diosnintsic une tiempu que patsachocawaqcunata *apäqui tamyawanushacätsishqanta. 7Peru que patsata ysieluta Diosnintsic muneninwancamashqannollam shuyarëcatsinninawan ushacäratsinanpaq. Tseqacanqa juisiu junaqmi; y mana alli ruraqnunacunam tsecho jipayanqa.
8Tsemi, cuyashqa wauqicunapanicuna, queta ama qonqayëtsu:Diosnintsicpaqqa juc junaqllamwaranqa (1,000) watano; waranqawatanam juc junaqnolla quecan. 9Tsenocaptin, ama waquin nunacunapensayashqannoqa pensashuntsu
qanta. Porqui pëqa manam munantsupipis condenacunanta; antis shuyarëcannunacuna jutsancunata jaqiriyänantam.
10Peru Teytantsicqa cutimonqaderepentita suwa shamoqnomi. Pecutimuptinmi, sielupis mantsaquepaqbunrururnin ushacanqa. Ninawanmillapan imecapis ushacanqa. Y quepatsapis rupecarllam, limpu ushacanqa.
11Tseno llapan imecapis ushacänanquecaptenqa, ¡noqantsicpis Diosnintsicmunashqanno jutsata manana rurashpashumaq cawacushun! 12Tseno alli
cawacur shuyaquicashun TeytantsicJesucristu cutimunanta ganas ganaslla.Tse junaqmi sielupis ninawanushacanqa, y llapan imecapis tsullurushacanqa. 13Peru noqantsicqashuyaquicantsic mushoq sielutam ymushoq patsatam. Tseno cananpaqmiDiosnintsic änimarqantsic. Tse mushoqpatsachoqa allicunata rurarllanam,nunacuna cawayanqa.
14Tsemi cuyashqa wauqicunapanicuna, quecunata shuyaquicarqa,llutacunata mana rurashpanajutsannaqna cawacushun, alli cawechoquecaqta Diosnintsic tarimänantsicpaq.15
cuyëtsu Teytantsic Jesucristoqapasensiacurnin, llapan nunacunasalbacuyänanpaq shuyarëcanqanta. Quesalbasionpaqmi wauqintsic Pablupis
tsic yachenin qoshqanwan. 16Llapancartancunachomi tseno cananpaqyachatsiyäshorqequi.choqa canmi waquin sasa caqcunacäyinantsicpaq. Que sasa caqcunatamyachaq tucoqcuna y Diosnintsicmanjanan shonqulla marcäcoqcuna llutantayachatsicuyan. Tsenollam jina *Diospapalabrancho mas escribishqacunatapisllutanpa yachatsicuyan.curmi, in ernuman euquicayan.
17Tsemi, cuyashqa wauqicunapanicuna, quecunata alli musyecar,¡paqtaraq creyiyanquiman jutsasapanunacuna llutanta yachatsiyäshuptiqui!
man. 18
tsic Teyta Jesucristupa alli quenintashumaq yachacur yachacur cäyicushun.¡Pe alabashqa catsun imecamayaqpis!Tseno catsun. Amen.
2 3
446
Jesusqa Diospa willaquininno cawatsicoqmi
1 1Jesusqa manaraq imapis captinmicarqanna; petam que patsaman
shamuptin, quiquïcuna ricayarqä,parlashqanta wiyayarqä,wanpis yatayarqä. Pepaqmi qamcunatawillayaq: Pëqa Diospa willaquininnocawatsicoqmi. 2Y nunacuna
qan. Noqacuna ricashqa carninmi,testigun cayä. Y pellacho wiñe cawaquicanqantam willayaq. Pemi *DiosYayawan quecar,qan. 3Tse ricayanqäta y wiyayanqätamwillayaq, qamcunawan jucllellanollapantsic canapaq. Y rasonpanam DiosYayawan y Tsurin *Jesucristuwanjucllellano quecantsic. 4Y llapantsic mascushishqana canantsicpaqmi que cartataapatsiyämü.
Diosnintsicqa actsinomi5Quemi Jesus yachatsiconqanta
wiyayanqä. Y tsetam qamcunatawillayaq: Diosnintsicqa actsinomi.Manam pëchoqa ni imepis paqasnoqacantsu. 6Sitsun noqantsic paqaschonomana allicunata rurecar nishun: “TeytaDioswanmi jucllellano quecä” nishpa;tseno nerqa uliquicantsicmi, y manamallitatsu rurecantsic. 7Peru actsichonoallicunata rurarnenqa, Dios actsichoquecanqannomi, juc shonqullanallapantsic quecantsic. Y llapanjutsantsicpitam Dios perdonecamantsic,Tsurin Jesucristupa yawarninwanlimpiamarnintsic.
8Sitsun nishun “Noqaqa manamjutsayoqtsu cä” nishpa; tseno nirnenqa,quiquintsicllam ulipäquicantsic, ymanam rasonpa caqtaqa cäsucuntsictsu.9Peru Diosta jutsantsiccunata willarqa,
1 JUANApostol Juanpa punta caq cartan
Apostol Juan que cartacho *Jesucristuman creyicoqcunatam cäyitsin mana alliyachatsicoqcunata mana cäsupäyänanpaq. Tse llutan yachatsicoqcunaqayachatsicuyaq queno nirmi: “Dios camashqancunaqa cuerpuntsiccunapis y llapanricashqantsicpis manam allitsu. Almantsicllam alleqa” nirmi. Jina yachatsiyaq,“Jutsata rurarpis ama yarpacachäshuntsu” nirmi. Jina niyaq, “Jesucristoqa manamrasonpa nunanotsu carqan, Dios carnin” nirmi.Peru apostol Juanqa cäyitsicun Jesucristoqa rasonpa Dios y nuna canqantam.
Tsenollam cäyitsimantsic rasonpa Teyta Diosman creyicorqa jutsata manaruranantsicpaq. Tsenollam yachatserqan rasonpa Diosman creyicoqcunaqajucnintapis jucnintapis cuyayänanpaq.
447
marcäcuntsicmi pëqa imepis allapa alliruraq car,camänantsicta. Y llapan mana alliruranqantsicpitam limpiamäshun.10Sitsun nishun “Noqaqa manam jutsaruraqtsu cä” nir; tseno nirnenqa,Diosnintsictam ulicoqtano churecantsic,palabranta pasepa mana cäsucurnin.
2 1Cuyë wamralläcuna, mana jutsatarurar cayänequipaqmi que cartacho
niyaq.queqa, capamantsic juc alli ruraqabogadu *Jesucristum *Dios Yayapanopancho noqantsicpaq parlacamoq. 2Yjutsantsiccunapita Diosperdonamänantsicpaqmi, Jesucristuwanorqan.paqtsu, sinoqa jinantin marcacunachonunacunapaqwanmi. 3
cushqancunata cäsucurnenqa,tsic peta reqenqantsicta. 4Pipis “Noqareqïmi Jesusta” nirnin, mandacushqantamana rurarqa, uliquicanmi; y rasonpacaqtaqa manam cäsucuntsu. 5Peru pipis*Diospa palabranta cäsucurnenqa,rasonpam llapan shonqunwan Diostacuyecan. Tsenopam musyantsicjucllellano pewan quecanqantsicta. 6Ysitsun pipis nenqa “Pewanmi jucnollaquecä” nir; tseno ninanpaqqa Jesucristucawanqannomi cawanman.
Jesus mandaconqanno cuyanacushun
7Cuyë wauqicuna y panicuna, manamjuc mushoq mandaquitatsu escribimü,
qanllatam yarpäratsiyaq. Tseqa unepitawiyayanqequillam. 8Peru imano carpis,mushoq mandamientutanomiescribicamü.tutam Jesus yachatsicur cumplerqan. Ypenomi qamcunapis cumplicayanqui.Tseno rurarqa, paqaspita actsimanyarqureq cuentam cayanqui.
9Y pipis “Actsichonomi quecä” nishpa,nuna mayinta chiquerqa,nollaran caquican. 10Pim nuna mayintarasonpa cuyanqa; actsichonomi quecanqa.Tseno cuyacuptenqa, mananam imapiscantsu jutsaman ishquitsinanpaq. 11Perununa mayinta chiquirnenqa,nomi cawecanqa y puriquicanqa. Ynawinta jutsa wiscuyätseqno captinmi,musyanqatsu ni mepa ewanqantapis.
12Cuyë wamralläcuna, JesucristurecurDiosnintsic jutsequicunapita
paqmi, que cartata escribimü. 13Tëtacuna,reqiyashqanquinam Jesusta unepita patsacanqanta; tsemi qamcunaman escribimü.Jobincuna,nam. Tsemi qamcunamanpis escribimü.
14Cuyë wamralläcuna,quinam Dios Yayata.man escribimorqä. Tëtacuna,qanquinam petaqa unepita patsacanqanta; tsemi qamcunamanpisescribimorqä. Jobincuna, allipamtsaracuyanqui, Diosnintsicpa palabrantashonqiquicunaman chasquishqa carnin.Y diablutapis bensiyashqanquinam.Tsemi qamcunamanpis cartacamorqä.
15Ama que munducho imapis mana allicaqcunata cuyayëtsu. Sitsun pipis quemunducho caqcunallata cuyanqa, manamDios Yayataqa cuyantsu. 16Quecunam quemunducho mana allicuna: etsantsicpamana alli munenincuna, nawintsicricanqanta codisyar munape, y imantsicpiscapamanqantsicta galapäqui. Quecunaqamanam Dios Yayapitatsu, sinoqa quemundullapitam. 17Que mundoqa llapanmana alli munenincunawanushacäreqllam; peru Diospa munenintaruraq nunaqa wiñepam cawanqa.
Jesucristupa contran nunacuna18Wamralläcuna,
qanam, y wiyayashqanam cayanqui
1 1 2
448
Jesucristupa contran nunacunashayämunanpaq canqanta. Y atscaqnamtseno nunacuna canan puricayan. Tsemimusyantsic que patsa ushacänan öranacanqanta. 19Noqantsicpitam pecunaraquicacuriyarqan, noqantsicwan manajuc shonqulla car.chi imepis quecayanman carqan. Tsenoraquicacuriyaptinmi, musyantsicnoqantsicwan jucllellano manacayanqanta.
20Peru qamcunataqa Jesucristumacrayäshurniqui, *Santu Espirituntaqoyäshorqonqui. Tsemi musyayanquillapequi rasonpa caqta. 21Manamniyaqtsu “Qamcunaqa rasonpa caqtamanam musyayanquitsu” nir; sinoqa“Reqiyanquinam rasonpa caqta.” Ymusyayanquim rasonpa caqchoqamanam cantsu ni ima uliquipis. Tsemiqamcunaman escribimü. 22¿Pitaq tseulicoqqa: “Jesusqa manam *DiosAcrashqantsu!” neq caqmi. Tseno neqqaJesucristupa contranmi. Pëqa neganmiDios Yayata y Tsurin Jesustapis.23Llapanpis Jesus Diospa Tsurincanqanta negaqcunaqa manam DiosYayata reqiyantsu; peru Jesucristupaqbiennin willacoqcunaqa DiosYayawanmi quecayan.
24Qamcunaqa ama qonqayëtsu
qequita. Sitsun mana qonqashpacayanqui, Dios Yayawan y TsurinJesuswanpis jucllellanomi quecayanqui.25Quetaqa Jesusmi änimarqantsic:Dioswan wiñepa cawanantsicpaq.
26Que cartatam qamcunamanapatsimü engañayäshuptiqui, manacreyiyänequipaq. 27Jesucristupitachasquiyanqequi Santu Espirituqamcunacho quecaptenqa, manam
quita. Tse Santu Espiritumyachatsiyäshunqui rason caqllata,
manam uliquitatsu. Tsemi juc shonqullaJesucristuwan cacuyë, Santu Espirituyachatsiyäshonqequinolla.
28Wamralläcuna,llana Jesucristucho cacuyë,tin mana mantsacushpa ni mana
paq. 29Sitsun qamcuna musyayanquiJesus alli ruraq canqanta; tsenollammusyayanqui llapan alli ruraqcunapisDiospa wamrancuna cayanqanta.
3 1Canan cäyicushun: Imalayapacuyamarnintsicmi *Dios Yaya
“Noqapa tsurïcunam cayanqui”nimantsic. Y nimanqantsicnollamtsurincuna cantsic. Peru waquinnunacunaqa peman mana rasonpacreyicurninmi,tsu. 2Cuyashqa wauqicuna y panicuna,cananqa Diospa tsurincunanam cantsic.Y manaran musyatsimantsicraqtsutsepitaqa imano canantsicpaqpis. Perumusyantsicmeqa que patsaman TeytaJesus cutimuptin, peta ricarir, penollaticrarinantsicta. 3Tsemi Jesustashuyacoqcunaqa shuyacuyanqanwanjuclaya nunana ticrecayan, Jesusnolimpiu shonquna cayänanpaq.
4Llapanpis jutsa ruraqcunaqa Diosmandacushqanta manam cäsucuyantsu.
nata mana cäsuquimi. 5MusyayanquimJesus que patsaman shamur llapanjutsacunata perdonamarnintsicwanonqanta. Y pëchoqa manam ni imajutsapis cantsu. 6Pipis Jesuswanjucllellano quecaqcunaqa manamjutsacunata rurayannatsu; peru jutsaruraqcunaqa mananam Jesuspaqmäcuyantsu ni reqiyantsu.7Wamralläcuna, ama pipisengañayäshïtsu: Allicunata ruraqnunaqa alli nunam, *Jesucristuno allicar. 8Pipis jutsata rurarnenqa, diablupanunanmi; porqui qallananpitam
1 2 3
449
diabloqa jutsata ruraq carqan. TsemiJesucristu Diospa Tsurin shamorqandiablupa rureninta ushacäratsinanpaq.
9Y Diosman rasonpa creyicoqcunaqapepita yuricoqnonam cayan. Tsemijutsata mana rurayannatsu. Diospacawenin pecunacho captinmi,natsu cawayan, tsurincuna carnin.10Rurenincunachomi Diospa tsurincunacayanqanta, y diablupa tsurincunacayanqantapis reqitucuyan. Manaallicunata ruraqcunaqa, y nuna mayintamana cuyaqcunaqa manam Diospatsurincunatsu cayan.
Cuyanacushun llapantsic11Quemi qallanqanpita willaqui
wiyayanqequi: jucnintsic jucnintsiccuyanacunantsicpaq. 12Adanpa tsurinCainnoqa ama cashuntsu. Cainqadiablupa carmi, wauqin Abeltawanutserqan. ¿Imanirtan wauqintawanutserqan? Cainpa rureninmi manaallicunalla carqan; y wauqin Abelpanamallilla carqan.
13Wauqicuna y panicuna, amamantsacur yarpacachäyëtsu, Diosmanmana creyicoqcuna chiquiyäshuptiqui.14Y nuna mayintsicta cuyarnenqa,musyantsicmi mana alli rurenintsicchowanushqano quecanqantsicpitacawaqnona ticrarenqantsicta. Peru nunamayinta mana cuyaqqa wanushqanomiquecan. 15Pipis nuna mayinta chiqueqqawanutsicoq cuentam cayan. Ymusyayanquim tse wanutsicoq nunaqaDiosnintsicwan mana wiñepacawananta. 16Noqantsicpaqrecur Jesuswanushqa captinmi, musyantsicnoqantsicta allapa cuyamashqantsicta.Tsenollam noqantsicpis nunamayintsicta cuyar ancuparnenqawanurishwanpis. 17Sitsun meqannunapis capoqyoq quecar, nuna mayintawactsata riquecar, imallawanpis
ancupar yanapeconqatsu; ¿imanopataqtse nunapa shonquncho Diosnintsicpacuyaquinin canqa! 18Wamralläcuna,ama shimillapaqqa “Cuyaqmi,ancupaqmi” ninacushuntsu; sinoqarasonpa rurenintsicwan imachopisyanapanacushun.
Diosllaman marcäcushun19Tseno cuyanacur ancupänacurninmi,
musyashun Diosnintsic munanqannorasonpa caqcho cawecanqantsicta.Tsenam pepa nopanchopis shonquntsicalli captin, mana mantsacushpanaquecashun. 20Sitsun shonquntsic mana
tsic, shonquntsicpitapis mas puedeqmiDiosnintsicqa. Pëqa llapantammusyecan. 21Cuyashqa wauqicuna ypanicuna, sitsun shonquntsicyarpacachätsimantsicnatsu manaallicunapeq, tseno carqa,tsicwanmi Diospa nopancho quecantsic.22Diosnintsic mandacushqancunatacumplirnenqa, y cushicunanpaqno
qantsiccunatapis pepeq chasquishunmi.23Quemi Diospa mandaquinin: TsurinJesucristuman creyicunantsicpaq, y
paq, pe yachatsimanqantsicnolla.24Meqanpis pe mandacushqancunatacäsucur cawarqa, Dioswanmi quecan, yDiosmi pewan quecan. Y *Santu Espirituchasquenqantsicmi musyatsimantsicshonquntsiccho Dios quecanqanta.
Mana alli yachatsicoqcunapita cuidayë
4 1Cuyashqa wauqicuna y panicuna,ama llapan yachatsicoqmanqa
creyicuyëtsu. Atscaqmi jinantinpa uli*profetacuna puricayan. Tsemi puntata
pis; mä ¿
1 3 4
450
cuyan? ¿o manacush? 2Sitsun meqanpisTeyta *Jesucristupaq willaconqa
qanta, tseno willacoqqa Diospam. Tsenocaptinmi, reqintsic Diospa Espiritunwanrasonpa caqta yachatsicuyanqanta; 3perullapanpis Jesucristupaq rasonpa caqtamana parlaqqa, manam Diospatsu. PëqaJesucristupa contranmi. Tseno pecuna
nam. Cananqa jinantinchonam quecayan.4Cuyë wamralläcuna, qamcunaqa
Diospam cayanqui; Jesuspa contran
nam. Porqui qamcunacho quecaq *Santu
pis mas puedeq. 5Tse nunacunaqa manaalli munenincunallachomi cacuyan.Tseno carninmi, que munducho manaallicunallapaq parlayan. Y mana allinunacunam pecunata wiyarnin, cäsuyan.6Peru noqantsicqa Diospanam cantsic. Y
tsicmi, cäsumantsic y Diosnintsictachiqueq nunacunaqa wiyamarnintsicpis,manam cäsucuyantsu. Tsechomi
tsicwan cayanqanta, y meqancuna ulicoqdiabluwan cayanqantapis.
Cuyaqueqa Diosnintsicpam7Cuyashqa wauqicuna y panicuna,
shun. Cuyaqueqa Diosnintsicpam; llapancuyacoqcunaqa Diospa tsurincunamcayan, y peta reqiyanmi. 8Pipis nunamayinta mana cuyaqqa, manamreqintsu Diosta, porqui Diosqa allapacuyacoqmi. 9
qantsicta musyatsimarqantsic: jucllellaTsurin Jesustam que patsamancachamorqan, Jesusrecur noqantsic allicawanantsicpaq. 10
tsic Dios allapa cuyamanqantsicta:manam noqantsic cuyanqantsicrecurtsu,
sinoqa pe cuyamarnintsicmi. TsurinJesusta cachamorqan, *cruscho wanurllapan jutsa rurashqantsicpita Diosperdonamänantsicpaq.
11Cuyashqa wauqicuna y panicuna,sitsun Dios tseno allapa cuyamarqantsic,tsenolla noqantsicpis jucnintsic jucnintsiccuyanacushun. 12Manam pipis nuncaDiosta ricashqatsu; peru jucnintsicjucnintsic cuyanacushqaqa,chomi pëqa quecan. Y tsemi cuyaquininnoqantsiccho mas alli mirecan. 13Y SantuEspiritunta noqantsicman Dioscachamushqa captinmi, musyantsicDioswan quecanqantsicta,wan quecanqantapis. 14NoqacunamJesusta ricayarqä, y tsemi willayaqjinantincho nunacunata salbananpaq*Dios Yaya tsurinta cachamushqanta.15Sitsun pipis Jesucristupaq DiospaTsurin canqanta willaconqa, tsenunawanqa Diosmi quecan, y Dioswanmipe quecan. 16Tsemi noqantsicqa tsetamusyarnin,tsicta. Diosqa allapa cuyacoqmi. Tsemipipis nuna mayinta cuyar cawaqqaDioswan quecan, y Diosmi pewanquecan. 17Noqantsicmi que munduchocantsic Jesucristu canqanno. TsenopamDiospa cuyaquinin noqantsiccho mas allimirecan, juisiu junaqchopis manamantsacushpana canantsicpaq.18Rasonpa cuyanacushqaqa, manammantsaqui cantsu. Pipis Diosta y nunamayinta rasonpa cuyarnenqa,tapis juc ladumanmi churarin; perumeqanpis mana nuna mayinta cuyaqqacastigullatanam shuyarëcan.
19Puntata Dios cuyamashqantsiccaptinmi, noqantsicpis peta cuyantsic.20Sitsun pipis nenqa “Noqa Diostamcuyä” nishpa, nuna mayinta chiquicar,tseqa uliquicanmi. Si nuna mayintariquecar mana cuyanqatsu, ¿raq Diosta mana riquecar cuyanqa?
1 4
451
21Diosnintsicmi que mandamientutaqomashqantsic: peta cuyarnenqa, nunamayintsictapis cuyanapaq.
5 1Llapanpis Jesus *Dios Acrashqancanqanta creyicoqqa Diospa
tsurincunanam cayan. Y pipis Diostacuyarqa, tse tsurincunatapis cuyanqam.2Diosta cuyarnin y mandacushqancunatacäsucurninmi, musyantsic Diospatsurincuna carnin cuyanaconqantsicta.3
nenqa, Diosta cuyantsic.qancunaqa manam allapa sasatsu.4Llapanpis Diospa tsurincunanacarnenqa, que patsacho llapan mana allirurecunata manam rurannatsu. Ymarcäquinintsicwanmi bensirerqontsicllapan tentasioncunata. 5¿Pitan bensenqaque munducho tentasioncunata: DiospaTsurin Jesus canqanta creyicoqcunallam!
6*nin, yacuwan bautisacorqan, y *cruschowanur yawarninta ramarqan. Jesus tsenocashqantam *tsic. Y Santu Espiritoqa rasonpa caqtammusyatsicun. 7Quimam Jesucristupaqtestiguno cäyitsicoq cayan: 8SantuEspiritum, yacucho bautisaconqanmi, ycruscho wanurnin, yawarnintaramanqanmi. Que quimanmi Jesuspaqcäyitsicuyan jucllellano. 9Nunacunawillaconqanta chasquintsicmi. Peruquiquin Dios willaconqanmi masbaleqqa. Tsetam cäsucushwanqa. Pëqawillacun Tsurin Jesuspaqmi. 10Meqannunapis Jesusman marcäcurnenqa,shonqunchomi musyecan Jesus DiospaTsurin cashqanta. Dios willaconqanmanmana marcäcoq nunaqa, Diostamulicoqpaq churecan, porqui manamcreyintsu Tsurin Jesuspaq willaconqanta.11Quemi Diospa willaquinin: Pemiqomashqantsic wiñe caweta. Tse caweqaTsurin Jesusllachomi. 12Pipis DiospaTsurinwan juc shonqunolla carnenqa,
wiñe caweyoqmi; peru pewan tsenomana caqqa, manam tse caweyoqtsu.
Dioscho cawayanqequitam musyayanqui
13Qamcuna Diospa Tsurinmancreyicoqcunamanmi que cartataescribimü wiñe caweyoq cayanqequitamusyayänequipaq. 14Quemi noqantsicpamarcäquinintsic: Sitsun pe munashqannoimatapis mañacushun, wiyamäshunmi.15
qantsicta Dios wiyamanqantsicta,musyecantsicnam mañaconqantsicmaquintsiccho cuentana quecanqanta.
16Sitsun noqantsic ricashun Jesusmancreyicoq wauqintsicta mana wanipaqnojutsa rurecaqta, Diosman pepaqmañacushun. Mana wanipaqno jutsatarurashqa captenqa, pemi alli cawaquitaqoyconqa.paq jutsa rureqa canmi. “Manam tsejutsa ruraqcunapaq Diosmanmañacuyë” niyaqtsu. 17Llapan mana allirurecunaqa jutsam. Peru canmi jutsamana wanipaqno.
18Musyantsicmi *Dios Yayapatsurincunana carnin, manana jutsatarurar siguenqantsicta. Y noqantsictaDiospa Tsurin Jesus cuidamashqam,diablupis imanamäshuntsu. 19
tsicmi Diospana canqantsicta. Peru quemunducho Diospa mana caqcunaqadiablupa muneninchomi caquicayan.20Caq quetapis musyantsicmi DiospaTsurin Jesucristum que patsamanshamurnin, cäyitsimarqantsic rasonpacaq Diosta reqinapaq. Y noqantsicqarasonpa caq Dioswanmi y TsurinJesucristuwanmi juc shonqunollaquecantsic. Quemi rasonpa caq Diosqa,y quemi wiñe cawaqueqa.21Wamralläcuna, ¡paqtataq imatapisDiostano adorayanquiman!catsun,
1 4 5
452
Juanpa saludaquinin1Noqa mandacoq Juanmi Diospa
man que cartata apatsimü.tam llapan shonqüwan cuyayaq; ymanam noqallatsu, sinoqa llapanrasonpa caqta musyaqcunapiscuyayäshunquim. 2Tse rasonpa caqshonquntsiccho canqanrecurmi cuyayaq.Y noqantsicchomi imecamayaqpisquecanqa. 3*Dios Yayapa y Tsurin*Jesucristupa alli quenin qamcunachocatsun, y alli pasaquicho imachopiscuyayäshurniqui ancuparnin catsiyäshï.
4Allapam cushicorqä,quicuna Dios Yayapa mandamientunchasquenqantsicnolla rasonpa caqchoquecayanqanta musyarirnin. 5Ycananmi neq, cuyë warmi: Manam juc
monqä, sinoqa qallananpita Jesus
yaq. Tsemi roguecoq jucnintsicjucnintsiccuna cuyanacunapaq. 6Y¿imanotaq cuyanacushonqa?shun pepa mandaquininta cäsucur.
¿Imataq tse mandaquinenqa? Pepamandaquinenqa cuyanacurcawacuyänequim qallanqanpitawiyayanqequinolla.
Jesucristupa contran engañacur pureqcuna
7Atscaqmi ulicur engañacoqcuna quepatsacho puricayan. Pecunaqa manamcreyiyantsu Jesucristu noqantsicnonuna que patsaman shamonqanta.Pecunam Jesucristupa contran car,uliquicayan. 8Tsemi quiquiquicunacuidacuyänequi, llapan alli rureyachacuyanqequita manaqonqayänequipaq.nenqa, chasquiyanqui Diospitam juc allipremiuta. 9Pipis allapa yachaq tucushqa
ninta mana siguerqa,tsu quecan; peru Teyta Jesuspayachatsiquininta rasonpa yachatsicoqqaDios Yayawanpis y Tsurinwanpisquecanmi. 10Y pipis qamcunamanshamicur, Teyta Jesucristupa rasonpayachatsiquininta juclayapayachatsiyäshiniquita munaptenqa, ama
2 JUANApostol Juanpa ishque caq cartan
Que cartataqa ichicllatam auquin apostol Juan escriberqan. Que cartaqachoqanoti can *Jesucristu munashqanno cuyanacur cawacuyänanpaqmi. Tsenollamwillapan mana alli yachatsicoqcunapa yachatsiquinincunata manachasquiyänanpaq. Tsenollam noti can mana alli yachatsicoqcunata wayincunamanmana posadacatsiyänanpaq.
453
wayiquicunamanpis chasquiyëtsu; nisaludayëpistsu. 11Peru saludaqnin ywayinman chasqueq caqqa peno manaalli nunam ticrarin. 12Mas atscaran canque cartacho niyänaqpaq; peru manachipapelllachoqa llapanta nïcuyaqmantsu.
Masbienmi qamcunaman shamitamunecä, cara cara toparir, shumaqparlapäriyänaqpaq, tsenopa llapantsiccushicurinapaq. 13Dios acrashqan
qui.
2 JUAN
454
Gayuta Juan saludan1Noqa mandacoq Juanmi, cuyë amigu
Gayu, saludarniqui cartacamü. Qamtamllapan shonqüwan cuyaq. 2Cuyë amigu,Diosnintsictam mañacü qampa almequialli canqannolla salorniquipis allillacananpaq, y tsenolla imecachopis allicanequipaq. 3Allapam cushicorqäwaquin wauqintsiccuna quemanshamurnin, qam creyiquiniquichoshumaq y rmi canqequitawillacayämuptin; y tseno carqa, rasonpacaqchomi puricanqui. 4WamräcunaDiosnintsicta cäsucur quecayanqantawiyarir, cushiconqänoqa manam imepiscushicushqatsu cä.
5Cuyashqa wauqi, allapa allicunatamsiempri rurecanqui wauqintsiccunapaq.Forasteru cayaptinnäqa, mas allishquecunqui. 6Pecunam willacuyashqallapan creyicoqcuna ellucayashqanchoallapa cuyaquiniqui canqanta. Y allimcanman pecuna biajincunatasiguiyänanpaq yanapecunequi,tsic munanqanno cananpaq. 7Pecunamyarqayämushqa Teyta *Jesucristupaq
yachatsicurnin. Y manam ni ima
tsicman mana marcäcoqcunapita.8Tsemi pecunata allipa chasquishwan
tin yanapacoq canapaq.
Ama Diotrefesnoqa rurëtsu; antis Demetriuno rurë
9
man; peru Diotrefes nishqan nunam,pella mandaquita munar,qaqta chasquita munantsu. 10Tsemiqamcunaman shamicur, llapanparlanqanta yarpätsishaq manaallicunata,paq wasantsic rimanqanta. Tsewanpismanash gustutsu quecan;natapis chäyaptin, manash chasquintsu.Y waquin wauqicuna chasquitamunayaptinpis, manash permitintsu. Ytse chasqui munaq wauqicunatapisinglisiapitash qarqurin. 11Cuyë wauqïGayu, ama tseno mana allicunataqaqamqa rurëtsu; sinoqa allillata rurë.Pipis alli ruraqqa Diosnintsicwanmiquecan; peru mana alli ruraqcunaqa
3 JUANApostol Juanpa quima caq cartan
Que quima caq cartataqa auquin apostol Juanmi escribin cuyashqan Gayupaq.Gayoqa carqan creyicoqcunapa allapa alli pastornincunam. Juanqa Gayuta willanalli ruraq cashqanpita nunacuna alabayashqantam. Tsenollam cäyitsicun Diotrefesnunapa mana alli portaquininta. Juan cachashqan yachatsicoqcunata manachasquishqanta, y quiquin Juanpaq wasan rimashqanta.
455
manam reqiyantsu Diosnintsicta.12Llapan nunacunam Demetriu allicanqantaqa parlayan.nam rasonpa musyatsimantsic alli nunacanqanta. Y noqacunapis tsenollamwillacuyä pe alli canqanta.quim rasonpa caqta willacuyanqäta.13Mas atscaran can que cartacho
willapänaqpaq,choqa llapanta nïcoqmantsu. 14Masbienmi prontu qamman shamitamunecä, cara cara toparir, shumaqwillapärinaqpaq. 15Alli pasaquichocawaquï. Quecho caq amiguiquicunamsaludayäshunqui. Y tsecho llapanamigucunata saludequï jutinpayan.
3 JUAN
456
*Judaspa saludaquinin1Dios cuyashqan wauqicuna y
panicuna, Santiagupa wauqin, noqaJudasmi, *Jesucristupa sirweqnin car,que cartata qamcunaman escribimü.Qamcunataqa *Dios Yayam
cuyäshunequipaq. 2Diosnintsic
cuyäshï cuyanacur shumaqcawacuyänequipaq.
Llutan yachatsicoqcunapa destinullancuna
3Cuyashqa wauqicuna y panicuna,
tsicta willayarniqui cartacamita. Peru
qui, presisan que cartächo rasonpa caqmarcäquiniquicunata imecanopapisdefendicuyänequipaq niyänaq. 4
tam qocurerqö qamcunaman uli llutanyachatsicoqcuna shamuryacacärayämushqanta. Tse nunacunaqa“Diosqa ancupäcoqmi” nirmi, llutan
camanta ruracur cawacuyan. Pecunaqajapallan mandacoq Yayantsicta y TeytaJesucristutapis negayanmi.paqqa unepita patsanam Diosnintsicpapalabranchopis escribirëcan condenäducayänanpaq.
5Musyayanqequinopis *nata Egiptu nasionpita jorqacamurpis,mana cäsucoqcunataqa Diosnintsicushacätserqam. 6Tsenollam waquin caq*anjelcunatapis mana cäsucur llutantarurecuyaptin, allapa tsunyaq paqasmanparasiempri cadenarcur Dios
yaq. 7Tsenollam Sodoma y Gomorra
cho täraq nunacunatapis, warmi pura,
cur,cur,qan. Tsenollam mana cäsucoqcunataqapitapis metapis Dios condenanqa.
8Tseno cananpaq caqta musyecarpis,tse llutan yachatsicoqcunaqa manamllutan rurenincunata jaqiyantsu. Tsenocarmi, pecunaqa punicar nuspaq cuenta
SAN JUDASJesucristuman creyicoqcunapaq San Judas cartacun
Que cartataqa escribin Santiagupa wauqin *Judasmi, manam Jesucristutaranticoq Judas Iscariotitsu. Tse witsancunam mana alli yachatsicoqcuna puriyarqanqueno nishpa: “Jutsa rurecunata mana jaqishqapis *Dios Yayaqaperdonamäshunmi” nir. Tseno llutanta yachatsicur puriyaptinmi, Judasqa allapayarpacacharqan Jesucristuman creyicoq mayincunapaq. Tsemi que cartataescriberqan tse llutan yachatsicoqcunata mana cäsuyänanpaq.
457
a 9 Arcanjel ninanqa Anjelcunapa mandacoqnin ninanmi. b 11 Cain nuna imano wauqintawanutsenqanta musyanequipaq leyiyë Gn 4.3-9. c 11 Balaam imata ruranqantamusyanequipaq leyiyë Nm 22.4-35. d 11 Core imata ushacanqanta musyanequipaq leyiyëNm 16.1-35.
llutata ruracur cacuyan. Sielucho y quepatsacho mandacoqcunatapis manacashqan cuentapaqmi churariyan. Yanjelcunapaqpis *supëcunapaqpisshimincuna chanqantam llutallanaparlacuyan. 9Arcanjela MiguelpisMoisespa ayanta diabluwan qochinacur,
tsu; sinoqa, “¡Qamtaqa Diosmipiñapäshunqui!” nerqanllam. 10Peru tsellutan yachatsicoqcunaqa imatapismana musyashpam llutan camantaparlayan; y animalcunapanollayarpenincunapis,lla llutancunata ruracur caquicayan.
11¡Allau,raq calläyanqa! Pecunaqa Cainnomibcaquicayan. Jina *Balaamnomicqellepaqrecur jutsaman ishquiquicayan.Y Corenomidcur ushacäyanqa.
12Tse nunacunaqa, llapequicunacuyanacur juntacar micupäqui estarurayanqequichopis penqaquipaqmi
tsu.nallam ashiyan. Pecunaqa yacunnaqpucute cuentam wacmanpis quemanpispuriquicayan. Tsenollam tiempunchomana frutacoq monti cuenta cayan, ysipintin qora llupirishqa tsaquishqanocarmi ninacho ushacäyanqa. 13Y lamarlaqcheqsar pushoqaqnomi mana allirurenincunanäqa. Jina pecunaqa imeca
yan. Tseno cayanqanpitam tsunyaqpaqas castigucho parasiemprijipayanqa.
14Adanpa tatara nietun *profetaEnocmi Dios ricashqanta tse llutan
yachatsicoqcunapaq queno willacorqan:“Riquecorqö Teyta Dios waranqawaranqa santu anjelnincunawan15llapan nunacunata rurenincunamannocuentata mañananpaq shamïcaqtam.
qanpita. Y peta piñatsir, contran parlaqjutsasapa nunacunata castiganqa” nir.16
naqa cayan wasa rimam, y manampecunapaq ni ima allitsu.napa munenincunallata ashirllampuriquicayan. Pecunaqa allapa yachaqtucurninmi, shumaq shimincunallawannunacunata parlapäyan, pecunataimatapis jorqapäriyänanrecur.
Jesusman alli marcäcur cawacunapaq willapäquicuna
17Peru qamcunaqa, cuyashqawauqicuna y panicuna,tupa apostolnincuna niyäshonqequitayarpäyë. 18
qui: “Que patsapa ushaquenin tiempuchämuptinmi, cayanqa Diospawillapäquininpita burlacoqcuna.
llata ruracurmi cawacuyan” nir. 19Tsenunacunam Diospa *Santu Espiritunpecunacho mana captin, Jesucristuman
tsiyan; tseno carmi quiquincunashonquncunacho yarpäyashqanllatamana allicunata ruracur cacuyan.
20Peru qamcunaqa, cuyashqawauqicuna ypanicuna,nacho alli rmi tsaraquicuyë. Y SantuEspiritumunashqannoDiosmanmañacuyë. 21Dioscuyecamashqaqa imepis pemunanqannocawacuyë. Tsenolla Teyta Jesucristu
SAN JUDAS
458
cutimunanpaq caqta shuyecayë. Pemiancupämarnintsicwiñe cawenintsicqoycamäshun.
22Creyiquinincunacho “¿Rasontsuraq omanatsuraq?” nir,quicunawan tratayë. 23Tsenolla in ernumanjipacoqmana ewayänanpaqwaquincunatasalbecuyë,quicunawanwillapëcuyë; peru cuidacuyëlluta rurenincunapita. ¡Paqtam tse llutarurenincunamuyecuyäshunquiman!
Dios alabashqa catsun24-25Japallan Dios Salbadornintsicqa
allapa puedeq carmi, cuidayäshunquijutsaman mana ishquiyänequipaq.Tsenopam jutsannaqta Teyta Diospashumaq nopanman cushishqatachäratsiyäshunqui. Jesucristurecurimecamayaqpis pellapaq catsunalabenin,nin. Tseno catsun.
SAN JUDAS
459
Juan willacun Jesucristu ricatsishqancunata
1 1*Jesucristutam Dios rebelarqanprontu imapis pasacunanpaq
nanpaq. Tsemi Jesucristu *anjelnintanoqa sirweqnin Juanman cachamorqanmusyatsimänanpaq. 2Y noqam rasonpacaqllata ricanqäcunata y wiyanqäcunataDiospaq y Jesucristupaq musyatsiyaq.3Cushicuyë que escribishqächo imapispasacunanpaq caqta leyeqcuna. Jina
cuna. Porqui imapis pasacunanpaqtiempoqa janequicunachonam.
Juan escribin qanchis marcacunacho quecaq
creyicoqcunaman4
siacho qanchis marcacunacho Jesusman
creyicoqcunaman. Unepita quecaq,canan quecaq y shamunanpaq quecaqDios alli queninwan yanapecuyäshïshumaq pasaquicho cawacuyänequipaq.Jina tsenolla Diospa nopancho quecaqqanchis yacheyoq *Santu Espiritupiscuyayäshurniqui, bendisicuyäshïshumaq cawaquicho cacuyänequipaq.5Tsenolla Jesucristupis yanapecuyashï.Pëqa rason caqta willacoqmi. Pellampuntata cawarimushqa, y que patsachoreycunapis pepa muneninchomiquecayan.nintsicmi, yawarninta ramarninjutsantsicpita salbamarqontsic. 6Y
quinincho *saserdoti cuenta papänin*Dios Yayata sirwinapaq. Pepapodernenqa wiñepa wiñemi. Tserecuralabecushun. Tseno catsun. 7¡toqa pucute rurinchomi shamonqa! Yllapan nunacunam ricayanqa.
APOCALIPSISTeyta Dios apostol Juanta ricatsenqancuna
*Jesucristupa apostolnin Juanmi que “Apocalipsis” nenqan libruta escriberqan.Apocalipsisqa “rebelasion” ninanmi. Manaraq que Apocalipsis libruta escribirmi, apostolJuan escriberqan “San Juan” nishqan libruta, y quima mas librucunata: 1, 2, y 3 Juan.Juan que Apocalipsis libruta escribinanpaqqa, *Dios Yaya cachamushqan *anjelmi
sueñinincho ricatserqan que patsacho y sielucho ima pasacunanpaq caqcunata. Tsericanqancunatam escriberqan allapa jipaquicuna chämuptin, Jesucristuman llapanshonquncunawan creyicoqcunaqa pellaman marcäcur cawacuyänanpaq.Que librummusyatsimantsic Jesucristu cutimunanpaq caqta. Tsenomi musyatsimantsic
llapan nunacuna cawariyämuptin Jesucristu jusgananpaq caqta. Jina musyatsimantsicmipeta cäsucoqcuna wiñepa wiñenin nopancho cawayänanpaq caqtapis.
460
a 1.13 Dn 7.13. b 1.20 Bibliata musyaqcunam waquincuna niyan que anjelcunapaqpastorcuna cayanqanta.
Wanutseqcunanäqa ricayanqam, y quepatsacho llapan nunacunam waqayanqapeta riquecurnin. Y tsenomi canqa¡Tseno catsun! 8“Noqam qallanan yushanan ca” ninmi allapa puedeq TeytaDios. Pëqa manaraq que patsatacamarpis, quecarqannam, y imecamayaqpis quecanqam.
Juan riquecun quiquin *DiospitaShamushqa Nunata
9Creyicoq mayiquicuna carmi,nano noqapis sufricä, y Diospanopanmanmi tsecunata awantarqachäshun.
llam noqatapis Jesucristumancreyiconqäpita chiquiyäman.tupa willaquininta willaconqäpitamPatmos *islaman apecayämarjaqirayämarqan. 10Tse islachoquecarninmi, jucpin domingu junaqpaSantu Espirituyoq ticrarirnin,chi ricacurerqä. Tseno quecarnam,imeca trompetapanoraq qepapä quenonicamaqta wiyecorqä: 11“Que llapanricanqequita juc librucho escribï yapatsï que qanchis inglisiacunaman:Efesoman, Esmirnaman, Pergamoman,Tiatiraman, Sardisman Filadel aman yLaodiceaman” nir.
12Tseno nimaptinnam, “¿Pitaqparlapäman?” nir, tumecorqä.Riquecunäpaqnam quecanaq orupitaqanchis candelerucuna. 13Tse qanchiscandelerucuna chopinchonam defrentiriquecorqä Diospita Shamushqa Nunata.Tse nunam chaqui puntanyaq bistishqaquecarqan, y orupita rurashqa anchusintatam pechuncho quecarqan.a14Aqtsannäqa quecorqan imeca yulaqmillwanoran y rajunoran, y nawinnäqa
carqan imeca nina rupecaqnoran.15Chaquinnam imeca jornuchocaldiyashqa bronsino chipapäcorqan.Parlaquininnäqa carqan imeca atscayacu ewar qapareqnomi. 16Derechu caq
cuna. Shiminpitanam yarqamorqanimeca ishcan waqtapa a lashqa puntash*espadano. Y qaqllannäqa intiwanpistsarinacurran chipapäcorqan.
17Tseta riquecurmi, mantsaquewanimeca wanushqano pepa chaquinmanishquirerqä.wan yatecamarnïmi nimarqan: “Amamantsaquëtsu; noqaqa imepitapis yimeyaqpis cawaqmi cä. 18
tsiyämaptinpis, cawarimorqö wiñepacawanäpaqmi, y maquïchomi quecanwanïpa y *sepulturapa llabin. 19Llapan
qequita escribï. Jina tsenolla escribinquimas qepata llapan ricanqequicunatapis.20Qoripita qanchis candelerucunaricanqequeqa qanchis marcachocreyicoqcunam cayan. Y derechumaquincho qoyllurcuna ricanqequinamtse inglisiacunacho creyicoqcunatacuidaq anjelcunab cayan” nir.
Efeso marcacho creyicoqcunapaq willapäquicuna
2 1Tsepitanam queno nimarqan:“Efeso marcacho creyicoqcunapa
cuidaqnincunaman escribï queno: ‘Tse
cho tsararaqmi, y orupita qanchiscandelerucuna chopincho puricaqmiqueno niyaq: 2
pis rurecayanqequita, y imecanopapisnoqapaq willapäcur uryecayanqequita y
yanqequita. Jina musyämi nunacunapa
1 2
461
mana alli rurenincunata manachasquipäyanqequita. Tsenollam musyäapostol tucoqcunata probecayanqequita,
quita. 3Allapam sufriyarqonquinoqaman creyicayamonqequirecur; perupasensiequicunawanmi noqatacuyamarnï, imano ecano carpissirwiyämarqonqui mana qelanärishpa.4Peru tseno quecaptinpis,qequim gustamantsu: Mananataqpuntatanonatsu cuyayämanqui.5Cananqa ¿imanaquicuyarqonquitaq!
qui. Tsenolla mana alli rureniquicunatajaqiricur cananpis cuyacoq cayë. Sitsuntse cuyaquiniquicunawan allicunatamana rurayanquitsu, prontumshamushaq candeleriquicunataqochiyänaqpaq. 6Peru imano captinpis,juctaqa allitam rurecayanqui: Tsenicolaita sectacuna rurayashqantaqamelanayanquim, y tsetaqa noqapismelanämi. 7Rinriyoq caqqa wiyacuyë,*Santu Espiritu creyicoqcunata quenonenqanta: Noqaman marcäcur imecamana allita benseq caqtaqa, wiñepa
shaq. Tse monteqa quecan Diospa“paraiso” nishqan huertanchomi.
Esmirna marcacho creyicoqcunapaq willapäquicuna
8Tsepitam queno nimarqan: “Esmirna
man escribï queno: ‘Tse imepitapis y
pita cawarimoqmi queno niyaq:9Musyämi imecatapis sufriyanqequita ywactsa cayanqequita. ¡Peru noqapaqqaricu cuentam quecayanqui! Jinamusyämi *israel nunacuna wasequirimecayanqanta.napis cayanman. Tseqa diablupanunanchi cayan. 10Ama mantsayëtsu
sufriyänequipaq caqta,niquicunatam carselman diablullawitsiyäshunqui marcäquiniquicunataprobananpaq. Maltratashqapis chuncajunaqllam cayanqui. Wanuyanqequiyaqtsaracuyaptiqueqa,quicunam qoycuyashqequi. 11Rinriyoqcaqqa wiyacuyë, Santu Espiritoqacreyicoqcunata quenomi nin: Noqamanmarcäcur imeca mana allita benseqcaqtaqa, manam juc paqwe ushacänain ernucho jipayanqatsu.
Pergamo marcacho creyicoqcunapaq willapäquicuna
12Tsepitanam jina nimarqan Pergamo
man queno escribinäpaq: “Ishcanladupa a lashqa *espadayoqmi quenoniyaq: 13
quita. Peru tseno quecaptinpis,naqa noqaman allipa marcäcurmiquecayanqui. Tse diablupa marcancho
yashqa quecaptinpis noqamanmarcäcurmi quecayanqui. 14Tsenoquecayaptiquipis, mana allicunata
quim gustamantsu. Tsecho nunacunam*Balaampa yachatsiquininmannocawaquicayan. Balaammi rey Balactayachatserqan, israel nunacunatajutsaman ishquitsinanpaq.ninmi nerqan: Imecanopapis israelnunacunata micutsï *imajincunataqarayashqan miquita, y lluta pulicoqcayänanpaq yachatsï, nir. 15Tsenollamjina consientiquicayanqui nicolaitasecta yachatsicuyanqantaruracuyänanpaq. 16Tsemi ama tse manaalli ruraqcunata consientiyëtsu.Siguiyaptiqueqa, shamicurmi pecunataushacäratsishaq shimïpita yarqicaqespadawan.
2
462
c 2.27 Sal 2.8-9. d 2.28 Tse ninan *Jesucristupaq. Riquë 2 Pe 1.19. e 3.1 *Grieguidiomacho nin espiritu y tse ninan yache.
17“Rinriyoq caqqa wiyacuyë SantuEspiritu creyicoqcunata nishqanta.Noqaman marcäcur imeca mana allitabenseq caqtaqa qoshaq pacarëcaq‘*Manä’ nishqan miquitam micunanpaq.Tsenollam qoshaq juc tacshallan yulaqrumita. Tse rumichomi mushoq jutiescribirëcanqa.qatsu pipa jutin canqanta, sinoqa rumitachasqueqllam.”
Tiatira marcacho creyicoqcunapaq willapäquicuna
18Tsepitanam nimarqan Tiatirachocreyicoqcunapa cuidaqnincunamanqueno escribinäpaq: “Diospa Tsurinnina nirëcaq nawiyoqmi, ychipapäquicaq bronsi nirëcaqchaquiyoqmi queno niyaq: 19Noqamusyämi llapan rurayashqequita.Musyämi cuyaquiniquicunata,marcäquiniquicunata y imecata
quita.
qequita. 20Peru tseno quecarpis, juctammana allita rurecayanqui: Diospa*
qui. Tse warmim sirwimaqcunata llutapulicuyänanpaq, y imajincunataqarayashqan miquicunatamicuyänanpaq engañar yachatsiquican.21Unenam shuyarqö tse warmi mana allirureninta jaqinanpaq; peru manamjaqerqontsu tse lluta cawaquininta.22-23
wan,tsu. Tse warmi rurashqanta mana
nataqa limpum ushacätsishaq.Tsenopam noqaman creyicoqcuna
cuentata qocuyanqa shonquncunachoimatapis pensayashqanta noqamusyanqäta, y llapequicunatarureniquicunamanno castiganäpaqcaqta. 24Peru waquinniqueqa manam
conqanta qatiyarqonquitsu. Y manamishquiyarqonquitsu ‘¡Diablupa allapaespantepaq!’ niyanqan yachatsiquiman.Tsemi qamcunataqa manana ‘Quetaranwactaran ruranequi’ niyaqtsu. 25Peru sillapan alli yachacuyashqequicunatashonqiquicunacho yarparar,cutimonqäyaq shumaq cawaquicayë.26Noqaman marcäcur imeca manaallitapis benseq caqtaqa,yaq munashqäta ruraqcunataqa,churashaq llapan nasioncunapamandacoqnin cananpaqmi. 27ImanomiPapänï qomashqa podertamandacunäpaq, tsenomi noqapiserupita rurashqa barrequicuna qoyashqequi, tsewan mandacuyänequipaq.Tsemi mana alli ruraq nunacunata
yanqui.c 28Tsenollam jina qoycushaqqoya waraq qoyllurnincunapis.d 29
yoq caqqa wiyacuyë Santu Espiritucreyicoqcunata que willaquitawillashqanta.”
Sardis marcacho creyicoqcunapaq willapäquicuna
3 1Tsenollam jina nimarqan Sardis
ninman queno nishpa escribinäpaq:“Diospa qanchis yachenintae tsararaqmiy qanchis qoyllurcuna tsararaqmi quenoniyaq: Noqaqa musyämi imatarurecayanqequitapis, y musyämi ‘PëqaDiosman allim marcäcun’ nir,alabecayäshonqequitapis, peru
2 3
463
noqapaqqa wanushqa cuentamquecayanqui. 2¡Riyacuyë! ¡quicunacho callpata tsariyë!
tin; porqui noqa musyämi rurayanqequiDiospaq pishipëcanqanta. 3Yarpäyëllapan yachacuyashqequicunata ytsemanno cawacur,cuyë. Manatsun riyacuyanqui, suwacuentam mana mäcuyanqequi öraqamcunaman shamicushaq. 4Peruimano captinpis, tse marcacho ichiccayanran jutsawan ropancunata manaracchatashqacuna. Tsemi pecunaqameresiyan yulaq ropancuna yacashqanoqawan juntu puriyänanpaq. 5Imecatanacarpis, marcäquinincho tsaracoqcaqqa yulaq ropatam yacaconqa; y wiñecawacoqcunapa jutincuna apuntaränamlibrupitapis manam jutincunataborashaqtsu. Antis Papänïpa y*anjelnincunapa nopanchomi pecunanoqapa canqanta reqishaq. 6Rinriyoqcaqqa wiyacuyë, *Santu Espiritu
qanta” nir.
Filadel a marcachocreyicoqcunapaq willapäquicuna
7Tsenollam jina queno nimarqan:“Filadel a marcacho creyicoqcunapacuidaqninman queno escribï nir: ‘Imapisnishqanta cumpleq jutsannaq nunam, yrey *Davidpa llabin tsaraqmi y sielupuncu quichaqmi, y tse puncuwichqashqanta pipis quichananta manaconsienteqmi queno niyaq: 8Noqamusyämi llapan rurashqequicunata.Pishipäriryanpis, palabräta cäsuquitam
quitsu. Tserecurmi qamcunapaqqapuncuta quicharëcaq cuentata dejarï, ymanam ni pipis wichqapäyäshunquitsu.9Diablupa muneninta ruraquicaqnunacunam y ulicurcur noqata cuyamaq
tucoq *israel nunacunatam,naman qonquricatsimushaq. Tsenopamcuentata qocuyanqa qamcunata noqacuyayanqaqta. 10Qamcunaqa palabratacäsucurmi, tsaracuyarqonqui.Tserecurmi que patsacho llapannunacuna jipayanqan öra qamcunataqatsapecuyashqequi. 11
shaq. Tserecur marcäquiniquicunachotsaracuyë. Mana tseno cayaptiqueqa,jucmi premiyiquicunatapis chasquenqa.12Noqaman marcäcur imeca mana allitabenseq caqtaqa, noqam churashaqDiosnïpa *templuncho nca columnacananpaq, y pecunachomi Diosnïpajutintapis escribishaq. TsenollamDiosnïpa sielupita shamoq mushoqJerusalen marcanpa jutintapisescribishaq. Tsenollam jina mushoqjutïtapis pecunacho escribishaq. 13
yoq caqqa wiyacuyë Santu Espiritu
.
Laodicea marcacho creyicoqcunapaq willapäquicuna
14Tsenollam jina nimarqan Laodiceamarcacho creyicoqcunapa cuidaqnintawillarnin, queno escribinäpaq: “Diospallapan äniquininta cumpleqmi, Diospaqrasonpa caqllata willacoqmi, y imatapisDioswan camaqmi queno nin: 15Noqamusyämi llapan rurayashqequicunata.Jina musyämi mana alalaq y manaachachaq cayanqequita. Juc paqwecacuyanquiman, alalaq car, o achachaqcarpis. 16Tsemi mana achachaq ni alalaqcar, qoñoqlla cayanqequirecurshonqüpita jitarayämushqequi.17Qamcunam niyanqui ‘¡Ricum cayä, ymanam imäcuna pishintsu!’ nir; perumanam cuentata qocuyanquitsuancupëpaq, mana imayoq llimushneru,qalapachu,quitaqa. 18Rasonpa ricuno queta
3
464
f 4.5 Ricariquï 3.1.
munarqa, noqapita rantiyë tseraqninawan tsullushqa oru püruta.chuno penqaquipaq queta manamunarqa, noqapita rantiyë yulaq ropata.Wiscuno queta mana munarqa, noqapitarantiyë jampita nawiquicunamanshututsiyänequipaq. 19Porqui noqaqallapan cuyashqäcunatam alli cösapiñaparcuryan willapä. Tsemi noqamancutimorqa, llutan rureniquicunatajaqiriyänequi. 20Noqaqa puncutatsaqtacoq cuentam qayaquecamü. Tsemipipis wiyamar ‘Pasacamï’ nimaptenqa
man yecurishaq. Tsenam pecunawanjuntu micoq cuenta quecashaq. 21Noqamarcäcur imeca mana allita benseqcaptïmi, mandacuyänäpaq Papänïnopanman tärätsimarqan. Tsenominoqaman marcäcur imeca mana allitabenseq caqtaqa, mandacuyänanpaqnopäman täratsishaq. 22Rinriyoq caqqawiyacuyë Santu Espiritu creyicoqcunataque willaquita willashqanta” nir.
Diosta sielucho alabayanqantaJuan riquecun
4 1Tsepitanam raraman ñuquircur,riquecorqä sielucho juc puncu
quicharëcaqta. Tsechonam wiyecorqä
nolla yape queno nïcamaqta: “Queman
riptin mas imapis pasacunanpaq caqtaricatsinaqpaq” nir. 2Tse örammäcurerqä *cho caquicanqäta. Y riquecorqä sieluchojuc *tronu quecaqtam, y tse tronuchojuc wiraqtsa tëcaqtam. 3Tse tëcaqqachipapäquicarqan imeca jaspi y rubinishqan shumaq ruminomi. Tsetronutaqa arcurëcarqan juc tormanyemi.Tse tormanyeqa chipapäquicarqan
allapa shumaq esmeralda ruminomi.4Jina tse tronu jiruroqmi quecarqanishque chunca chuscu (24) mas*tronucuna. Tsecunachomi tëcayarqanishque chunca chuscu (24)cuna. Pecunapa ropancunam carqanyulaq püru y coronancunanam carqanorupita. 5
nam llutepa cacorqan. Bullanäqanunacuna parlaqnoran cacorqan. Jinatse tronupa puntanchonam qanchislamparincuna rupaquicarqan. Tseqacarqan Diospa qanchis yachenincunam.f6Jina tse tronupa nopanchomiriquecorqä jatun lamarta. Tse lamarqacristalyäquicarqanmi. Tse chopichoquecaq tronupa nopanchonam jiruroqquecayarqan qepanpapis nopanpapisatsca nawiyoq chuscu *anjelcuna. 7Juccaq anjelmi carqan leon ricoq, juccaqnam carqan toru ricoq, juc caqnamcarqan nuna ricoq y juc caqnam carqanbolaquicaq aguilano. 8Tse chuscunanjelcunapam cada unupa cayäporqanjoqta alasnincuna. Tse alascunachomijananpapis rurinpapis limpu nawillanacacorqan.
yarqan: “Santum, Santum, Santumcanqui, puedeq Dios. Qammi une caq,canan caq, y shamunanpaq caq Dioscanqui” nir. 9Y tronucho tëcaq wiñepawiñenin cawaq Diosta, puedeq yrespetashqa queninpita grasiasta qor,tse anjelcuna alabayanqan öranam, 10tseishque chunca chuscu (24)cunapis wiñepa wiñenin cawaq Diospanopanman coronancunatapis churecur,qonquriquicur, queno nishpaadorayarqan:
11 “Dios, qamllam puedeq canqui.Llapan imecatapis qammicamashqanqui.
3 4
465
Cawenincuna qoshqa captiquim,llapanpis cawecayan.
Tsemi qamtaqa llapanpisrespetayäshurniqui,qui” nir.
*Jesucristu rolluta quicharin
5 1Tsenollam riquecorqä tse*tronucho Dios tëcaqta. Pëqa
tëcarqan derechu caq maquincho rollunaptashqam. Tse rolloqa jananpapisrurinpapis escribishqam carqan, yqanchis cuti alli buenu segurashqamcarqan. 2Tsepitanam jina riquecorqä jucpuedeq *anjel allapa fuertipa quenotapucoqta: “¿Pitaq meresin tse buenusegurashqa rolluta quicharamunanpaq?”nir. 3Peru manam ni pilla carqantsu, nisielucho, ni patsacho,pis tse alli buenu segurashqa rollutaquicharir leyiramunanpaq. 4Tsenam tserolluta quicharir leyiramunanpaq manapillapis mereseq captin, noqa allapawaqaquicorqä. 5Peru waqaquicaptïnam,tse mandacoqcunapita jucnin caq quenonimarqan: “Ama waqëtsu; shumaqcäyimë. Judapa mireninpitam canleonno juc allapa puedeq. Pëqa*Davidpa mireninmi, y pellam llapantabensishqa. Pellam puedin tse qanchiscuti alli buenu segurashqa rollutaquicharamita.”
6Tseno nicamaptinnam, riquecorqäDiospa tronunpa puntancho juc Achcasquecaqta. Tse Achcasqa quecarqantsecho quecaq chuscu anjelcunapa yishque chunca chuscu (24)cunapa chopincunachomi. Tse Achcasqasacri siupaq wanutsiyanqan Achcasmiquecarqan. Qanchis waqrayoq y qanchisnawiyoqmi carqan. Tse qanchisnawincunaqa jinantin patsaman Dioscachamonqan qanchis yachenincunamcarqan. 7Tsenam tse Achcasqa ewar,tsarircorqan tse tronucho tëcaq
wiraqtsapa derechu maquincho quecaqrolluta. 8Tse rolluta tsarirconqan öram,tse chuscu anjelcuna y ishque chuncachuscu (24) mandacoqcuna Achcaspanopanman qonquriquicuyarqan.cunapam cayäporqan arpancuna yorupita copancuna.chomi apayarqan pucutaq insiensuta.
cunapa mañaquinincunam. 9Pecunamqueno nir juc mushoq cantutacantacuriyarqan:
“Qamllam meresinqui tse alli buenuseguraraq rollutaquicharinequipaq.
Porqui qamllam allapa jiparwanorqonqui,
y yawarniquiwan rescatarqonquijinantin marcacho
imana caq nunatapis, y ima idiomaparlaqtapis
Diospa wamrancuna cayänäpaq.10
niquicho cayänanpaq,tsenopa *tsicta sirwiyänanpaq
y patsacho nunacunatamandayänanpaq” nir.
11Tsepitanam riquecorqä y wiyecorqätse chuscun anjelcunata,nata y tronuta chopïcur llutepaanjelcuna cantaquicayaqta.naqa waranqa waranqam cayarqan.12Tse atsca anjelcunam qaparipa quenocantayarqan:
“¡Alabashqa catsun sacri caduwanushqa Achcas.
Pellapam puedeq quenin, baleqquenin,
yachaq quenin, callpayoq quenin,respetashqa quenin, shumaq quenin;y alabashqa quetaqa pellammeresin!” nir.
13Tsepitanam wiyarerqä sieluchopis,patsachopis, lamar rurinchopis y patsa
4 5
466
g 6.2 Riquë Ef 6.16.
rurinchopis Dios llapan camashqancaqcuna queno cantayaqta:
“¡Tronucho tëcaqllata y Achcasta,puedeq queninrecur
allapa respetuwan imeyaqpisalabashun y adorashun!” nir.
14Tseno cantayaptinnam tsechoquecaq chuscun anjelcunapis “Tsenocatsun” niyarqan. Y tse ishque chuncachuscu (24)quicurmi, Diosta adorayarqan.
Qanchis cuti segurashqa rolluta Achcas quicharin
6 1Tsepitanam ricarerqä tse qanchiscuti segurashqa rollupa punta caq
segurunta tse Achcas quichareqta, ywiyecorqä tse chuscun *anjelcunapita
raq “Shamï” neqta. 2Tseno niptinnam,
moqta. Tse cawalluta montaraqqatsararëcarqan echacunang arcutam.
rerqan, y listum quecarqan yapepiscontrancunata bensirinanpaq.
3
ninta Achcas quichariptinnam,wiyecorqä tse chuscun anjelcunapitajucnin caqna “Shamï” neqta. 4Tsenoniptinnam, riquecorqä nina nirëcaqpuca cawallu yarqaramoqta. Tsecawallu montaraqnam chasquirerqanpoderta, y juc jatun *espadata que
paq; y quiquincuna purata pelyatsirwanutsinacuyänanpaq.
5Rollupa quima caq segurunta Achcasquicharamuptinnam, wiyecorqä tsechuscun anjelpita jucnin caqna “Shamï”neqta. Tsenam riquecorqä juc yanacawalluta. Tse cawallu montaraqnamtsararëcarqan juc balansata. 6
nam wiyecorqä tse chuscu anjelcunapachopinpita queno nimoqta: “Juc quilutrigullatam rantiyanqa juc junaqjornalnincunawan, y quima quilusebadallatam rantiyanqa juc junaqganayanqanwan. ¡Peru aseitiwan binoqacanqanllam quecanqa!” neqta.
7Rollupa chuscu caq segurunta Achcasquicharamuptinnam, wiyecorqä tsechuscun anjelcunapita jucnin caqna“Shamï” neqta. 8Tseno niptinnam,riquecorqä amarrillu cawalluta, y tsecawallu montarëcaqpanam jutin carqan“Asesinu.” Tsepa qepantanamriquecorqä “In ernu” jutiyoq yarqaramoqta. Pecunatam podernin qorqan que
pita pullanin caqta qeshyawan,wan, guerawan,wan wanutsinanpaq.
9
riptinnam, riquecorqä *Diospapalabranta willacuyanqanrecur, y alli
cur wanutsiyanqan nunacunapaalmancuna *altarpa chaquinchoquecayaqta. 10
cunawan qaparir queno niyarqan:“Imecachopis puedeq santu japallanDioslläcuna, ¿Imeraqtaq jusganquipatsacho nunacunata? ¿Imeraqtaqnoqacunata wanutsiyämanqanollapecunatapis wanutsinqui?” nir 11Tsenoniyaptinnam, tse almacunata yulaqropancuna yacaratsir Dios quenonerqan: “Ichicllana shuyariyë.nata wanutsiyäshonqequinollam,waquin caqcunatapis noqamanmarcäcuyanqanrecur wanutsiyanqaraq”nir.
12Tsepitanam rollupa joqta caqseguruntana Achcas quicharerqan.
5 6
467
reqta; intina yana püru lutu ratashnoticrareqta, y quillapis yawarno pucapüru ticrareqta. 13Qoyllurcunapispatsamanmi jeqayämorqan imeca igusmontipa frutan feyupa bientuwanpatsaman ishquimoqnoraq. 14Sielupisimeca qaranomi ellucacurcorqan.Jircacunapis y lamarcho *islacunapisjuc laducho quecarmi mäcarayämorqan.15Tse öram ricarqä que patsachomandacoqcuna,cuna, ricucuna y llapan nunacuna,esclabucuna y mana esclabucunapismantsacarnin,man y machecunaman “Ucush wayille”nir, ratacur coricachaqta. 16Pecunamjircacunata y qaqacunata quenoniyarqan: “¡Janacunaman jeqamurtsapacarcallayämë, *tronucho tëcaqDiospa y Achcaspa piñaquininpita,17porqui mantsepaq castigu örataqchäcarallämushqa,conqa!” nir.
Juan rican *israel nunacuna señalashqa cayanqanta
7 1Tsepitanam ricarqä chuscu*anjelcuna que patsapa chuscun
esquinancunacho shëcayaqta. Tseanjelcunam bientuta tsaparëcayarqanpatsamanpis lamarmanpis manabientunanpaq. Anjelcuna tsenotsaparäyaptin manam ni monticunaparaprancunallapis cuyuyarqantsu.2
nanpa juc anjel yarqaramoqta. Tseanjelqa yarqaramorqan cawaq Diospasellun tsarashqam. Y que patsacho ylamarcho llapan cawaqcunataushacätsinanpaq, poderyoq chuscunanjelcunatam fuertipa queno nerqan:3“Amaraq patsacho, ni lamarchocawaqcunata, ni monticunatapisimanayëraqtsu asta Diosnintsicpa
qantsicyaq” nir. 4Tsepitanammusyarerqä pachac chuscu chuncachuscu waranqa (144,000) nunacunaseñalacushqana quecayanqanta. Mä tseseñalacushqacunaqa cayänaq israelnunacunapa mirenincunam. 5Judapamireninpitam, Rubenpa mireninpitam,Gadpa mireninpitam, 6
pitam, Neftalipa mireninpitam,Manasespa mireninpitam, 7Simeonpamireninpitam, Levipa mireninpitam,Isacarpa mireninpitam, 8Zabulonpamireninpitam, Josepa mireninpitam yBenjaminpa mireninpitam, cada unupatse señalacushqacuna cayarqan chuncaishque waranqa (12,000) nunacuna.
Juan rican yulaq besticushqa atscaq nunacunata
9
pis puedipaq, mantsaquepaq alli shuyninunacunata. Pecunam jinantinnasionpita tuquilaya nunacuna y tuquiidioma parlaq cayarqan. Pecunamshëcayarqan *tronucho tëcaq Diospa yAchcaspa nopancho, y yulaq pürubistishqam cayarqan. Palmerancunatsarashqa tsarashqam cayarqanpis.Pecunam Diosta alabarnin, 10fuertipaqueno niyarqan:
“¡Tronucho tëcaq Diosta y Achcastaalabashun,
porqui pellam salbamashqantsicjutsantsicpita!” nir.
11Tsechomi llapan anjelcuna, tronuta,
nata jiruroq chopirëcayarqan. Pecunamtronupa nopanman qonquriquicur,urcuncunapis patsaman chanqanyaqpuctïcur, Diosta adorar, quenoniyarqan:
12 “¡Qapaq Diosllantsicta, alliqueninpita,
yachaq queninpita, puedeqqueninpita!
6 7
468
¡Llapantsic respetarnin, grasiastaqor,
wiñepa wiñenin alabecushun!¡Tseno callätsun!” nir.
13Tsenam Diospa nopancho quecaqmandacoqcunapita jucnin caq auquinqueno tapumarqan: “¿Picunataq taqeyulaq ropan yacashqa nunacuna cayan?¿Mepitataq shayämushqa?” nir. 14Tsenonimaptinmi, peta nerqä: “Qammimusyanqui, tëte” nir.Tsenam tse auquin nimarqan:
tapis pasashqa caqcunam. Achcasyawarninta ramar wanininwanjutsancunapita perdonashqanacaptinmi, ropancunapis yulaq pürunaquecan.
15 Tsemi pecunaqa Diospa tronunpanopancho quecayan
paqasta junaqta *templuncho, petasirwirnin.
Tse tronucho tëcaqmi pecunatacarpapita wayinman chasquenqa.
16 Tsemi mana mallaqayanqanatsu,ni yacunäyanqatsu,yanqatsu, ni intipisrupayanqanatsu;
17 porqui tronu chopincho quecaqAchcasmi üshacunata cuidaqcuenta pecunata mitsenqa.
Tsenollam cawatsicoq yacumanpushanqa mana yacunäyänanpaq.
nincunapita weqincunatashupiratsenqa” nir.
Rollupa qanchis caq segurunta Achcas quicharin
8 1Rollupa qanchis caq seguruntaAchcas quichariptinnam; sielu
pullan örano chulluc quedarerqan.2Tsepitanam ricarerqä qanchis*anjelcuna Diospa nopanchoshëcayaqta.
cuna cada unu chasquiriyarqan.3Tsepitanam juc anjelna shamorqanorupita rurashqa somacunanwan, y*altarpa nopanmanmi shäcurerqan. Tseanjeltam atsca *insiensiun qoriyarqan,creyicoqcunapa mañaquinincunatawantacurcur, orupita rurashqa altarchoDiospaq qoshtätsinanpaq. Tse altarqaquecarqan Diospa *tronunpanopanchomi. 4Tse insiensiupa
ninwan tacurcur anjelpa maquinpitaqoyenoraq ewarnin, chärerqan Diosman.5Tsepitanam anjelqa tse insiensiurupatsicunanman altarpita ninashanshata winarerqan. Tsetanamjitarcamorqan que patsaman. Tse öramqallaquicorqan relampagucuna yrayucuna. Bullanäqa nunacunaparlaqnoran cacorqan, y patsapisfeyupam cuyucurerqan. 6Tsepitanam tseqanchis anjelcuna trompetancunataalistarcuyarqan tocayänanpaq.
Cada trompetata tocayaptin castigucuna
7
tinmi, yawarnintin nina runtu quepatsaman jeqacarcamorqan. Tse ninam
wan y qorancunatawan ruparusharerqan.
8Ishque caq anjel trompetantatoquecuptinnam, imeca juc jircarupaquicaqno lamarman jeqacurcorqan.Y lamarpa casi pullannintam yawarmanticraratserqan 9Tsemi tse lamarchollapan cawaq animalcunapita casipullanno wanur ushacäyarqan.Tsenollam llapan barcucunapis casipullanno limpu tsoqacar ushacäyarqan.
10-11Quima caq anjel trompetantatoquecuptinnam, juc jatun qoyllur
qan. Tse qoyllurpa jutinmi carqan
7 8
469
h 9.11 Tse shuticunaqa Ushacätsicoq ninanmi.
“Asqaq”. Tsemi que patsacho llapanmayucuna y pucyucuna casi pullannoasqaq ticracurerqan. Tsemi tse yacutaupur llutepa nunacuna wanuyarqan.
12Chuscu caq anjel trompetantatoquecuptinnam, intipis quillapis casipullanno wanurerqan, y qoyllurcunapiscasi pullannomi upirerqan. Tsemijunaqpapis chuscu öra paqas püruticracurerqan, y paqaspis chuscuöranpim mas paqasyäcurerqan. 13
tanam riquecorqä rara sielucho jucaguilano bolaquicaqta. Pemi fuertipaqueno nerqan: “¡Ä, wawallanï wawä,patsacho cawaqcuna! ¡taq trompetancunata tocayänanpaqpishin! Pecuna toquecuyaptinraqchi,¿Imachoraq ricacurilläyanqa!” nir.
Pitsqa caq anjel trompetanta tocan
9 1Tsepitanam pitsqa caq *anjeltrompetanta toquecuptin,
riquecorqä sielupita patsaman jucqoyllur jeqacarcamoqta. Tse qoyllurmichasquirerqan *supëcunawichqaräyänan wanwanyarëcaquchcupa llabinta. 2Tsenam tse qoyllurqatse uchcupa puncunta quicharamorqan.Quicharamuptinnam, tse posupita qoyeyarqaramorqan imeca jornupitanoraq.Tse qoyemi intitapis y que patsatapispaqasyätsirnin tsapacurcorqan. 3Y tseqoyepitanam pinteq curucuna yarqamurenteru patsaman juntariyarqan. Tsecurucunatam Dios poderta qoycorqanatoq curucunano canicuyänanpaq. 4Peruqoracunataqa,nataqa mana imanayänanpaqmi Diosnoti carqan. Antis mandarqan Diospasellunwan urcuncunacho manaseñalashqa caq nunacunallatacaniyänanpaqmi. 5Peru wanoqpaqyan
qantsu,tin dolorta sufriyänanllapaqmi. Tsecurucunapa caniquinincunaqa allapamnanecorqan, imeca atoq curucunacanimashqa nanecoqnoraq. 6Tsejunaqcunam allapa sufrirnin, nunacunawanita imanopapis ashiyarqan, perumanam wanitapis tariyarqantsu.
7Tse curucunaqa cayarqan imecagueraman ewayänanpaq alistashqacawallucunanomi,tam churacuyarqanpis. Qaqllancunapiscarqan imeca nunacunapa qaqllannomi.8
pano, y quiruncunanam carqan imecaleonpa quiruncunano. 9Fieru ricoqmichalecuncunanäqa carqan.tinnäqa, alasnincunapis waqecoq imecacärucunata gueraman cawallucunaqarachaptin patatar ewaqnoran.10Chupancunapis atoq curupanoaujashqam carqan. Tse aujancunawanpitsqa quillanpin nunacunata canirsufritsiyänanpaqmi podernincunacarqan. 11
nenqa carqan tse wanwanyarëcaquchcucho yachaq diablum. Pepa jutinmi*hebreu idiomacho “Abadon” y *grieguidiomachonam “Apolion”.h
12¡Ä wawallanï wawä! Quesufrimientu pasariptinpis, ishquesufrimientucunaraq shamunanpaqpishin.
Joqta caq anjeltrompetanta toquecun
13Joqta caq anjel trompetantatoquecuptinnam, wiyecorqä Diospapuntancho quecaq orupita rurashqa*napita queno parlamoqta: 14“Eufratesmayu cuchuncho watarëcaq chuscuanjelcunata cacharayämï” nir. Tsenoqa
8 9
470
mandarqan tse trompetata tocamoqanjeltam. 15Tsenam tse watarëcaqchuscun anjelcunata cacharamorqan.Pecunanam wanuratsiyarqan quepatsacho nunacunata casi pullanninta.Tsecunata tse junaq y tse örarurariyänanpaqmi mä pecunaqa listuquecayänaq. 16
naqa cawalluncuna montashqamontashqam cayarqan y “Ishque pachacmillonmi (200,000,000) cayan” neqtamwiyarqä.
17
cunata sueñicaqno ricanqäqa quenomicayarqan.nam carqan nina nirëcaq puca, ampeqasul y asufri ricoq qallwash.napa peqancunanam carqan leonparicoq.morqan qoyäquicaq nina asufrita. 18Tsenina, qoye y asufri cawallucunapashimincunapita yarqamoqwanmi, quepatsacho nunacunapita casi pullanninwanuyarqan. 19Tse cawallucunapapodernenqa carqan shimincunachomi ychupancunachomi. Chupancunaqacarqan imeca culebrano peqayoqmi.Tsewanmi nunacunata wanutsirushayarqan. 20Tse castigupita qeshpeqnunacunaqa manam tseta riquecarpis,
qantsu. Siemprim siguicuyarqan, supëpamunenincho cawacurnin. Jina manamjaqiyarqantsu orupita, qellepita,bronsipita, rumipita y qerupita rurashqamana ricaq, mana wiyaq y mana pureq*imajincunata adoracurnin. 21Ni manamjaqiyarqantsu wanutsinacur,cur, lluta pununacur y suwacurcawaquinincunatapis.
Juc anjel tacsha rollunwan
10 1Tsepitanam riquecorqä jucpuedeq *anjelta sielupita pucute
rurincho urecamoqta. Peqanchomi
tormanye quecarqan. Qaqllanpisintinomi chipapäcorqan,nanam imeca nina llama shärircuryanrupaqno quecarqan. 2Maquinchonamtsararëcarqan quicharëcaq tacshallanrolluta. Derechu caq chaquinmijalurëcarqan lamarta y itsoq caqchaquinnam jalurëcarqan patsata.3Tsepitanam tse anjelqa leonnoraqfuertipa qaparicorqan.tinmi, rayucunana qanchis cutibunrururnin yachapärerqan. 4Tseqanchis cuti rayucuna janraranqantawiyanqäta “Apuntashaq” nicaptïnam,sielupita queno nïcamarqan. “Tsewiyashqequitaqa ama apuntëtsu;quiquiqui musyashqequilla catsun” nir.5Lamarcho jucnin chaquin y patsachojucnin chaquin shëcaq anjelnamderechu caq maquinta sielumanpallarcorqan. 6-7Tsepitanam sielutapis,que patsatapis, lamartapis y tsechollapan imecatapis camaq y imeyaqpiscawaq Diospa jutincho queno nirjurarqan: “¡Cananqa sirweq *cunata willanqanta cumplinanpaq Diosmanam shuyaranqanatsu! Qanchis caqanjel trompetanta toquecuptinmi,¡llapanpis cumplicärenqa!” nir.
8Tsepitanam sielupita parlapämaqyape queno nimarqan: “Ewë lamarcho ypatsacho shëcaq anjelpa maquinpitachasquinqui rollu quicharëcaqta” nir.9Tseno nimaptinnam, anjel caqmanewarqä tse rolluta mañanäpaq.Chäriptïnam, anjel queno nimarqan:“Que rolluta miquï. Micuptiqui,shimiquichoqa abejapa mishquinnoranmishquenqa. Peru ñoqtariptiqueqapachequichomi pochqurenqa” nir.10
cur micucurcorqä, y nimanqannomiabejapa mishquinnoraq mishquicorqan;peru ñoqtariptïnam,qan. 11Tsepitanam queno nimarqan:
9 10
471
i 11.4 Zac 4.3, 11-14.
“Jinantin marcacho mandacoqcunatarany tuqui nicachaq llapan nunacunataranimeca idioma parlaqtapis llapan imapispasacunanpaq caqcunata yapewillapänequi” nir.
Willacoq ishcaq testigucuna
11 1Tsepitanam qoramarqan juclargu shoqushta imeca
medicuna bäratano, y quenominiyämarqan: “Ewë medimunqui Diospa*templunta y *altarta. Tsepitana tsechoDiosta adorecaqcunatapis yupamunqui.2Peru ama medinquitsu templupa waqtapatiuntaqa. Tse patiutaqa jaqirerqöDiosman mana creyicoqcunapaqmi.Pecunam tse santu marcata quima watapullan jalucuyanqa. 3
yaptinmi,nata millwa costalpita ropancunayacarcatsir. Pecunam quima watapullan imapis pasacunanpaq caqcunatawillapäcuyanqa” nir.
4Pecunaqa cayan tse ishcan olibusmonticunam, y que patsa camaqpa
nam.i 5Sitsun pipis tse testigucunataimatapis mana allita rureta munayanqa,shimincunapa ninata püquecurmi, tsechiqueqnincunata ushacäratsiyanqa.Tsenomi wanuyanqa pecunawanchuracoq caqqa. 6Diospaq
pis tamyatsiyanqatsu. Y podernincunamcanqa llapan yacucunatapis yawarmanticraratsiyänanpaq, y munayanqan öranunacunatapis ima castigucunawanpisnacatsiyänanpaq.
7Peru tse testigucuna willapäcurushariyaptinnam,yarëcaq uchcupeq yarqamur, tse
cur, wanuratsenqa. 8Ayancunanam
quedariyanqa tse jatun marcapacallincunacho jitarpecar. Tse marcamSodoma, y Egiptu marca cuenta quecan
.tsic *Jesucristutapis crusi cayarqan.9Jinantin marcapeq tuqui nicachaqnunacunam y tuquilaya idioma parlaqnunacunam, quima junaq y pullanayancunatapis ricaräcuyanqa, y manampampecuyänantapis munayanqatsu.10Tseno wanushqata riquecurmi, quepatsacho llapan nunacuna allapacushicuyanqa. Porqui tse *naqa tse nunacunapaq cayarqanmartiriuncunam. Tsemi cushiquitaimecata equecatapis jucnin jucninqaranacur selebrayanqa. 11Tsepitaquima junaq y pullantanam Dios jänintacutitsir cawaritsimonqa.moqta riquecurmi, tsecho nunacunaallapa mantsacäcuyanqa. 12Tsenam tsecawareq testigucunaqa wiyecuyanqasielupita fuertipa queno nimoqta:“Queman lloqacarcayämï” nir. Tsenampucute rurincho jeqariyanqa llapanchiqueqnincuna ricarëcayaptin. 13Y tseöram feyupa patsa cuyucurenqa. Tsemitse marcacho cada chunca wayicunapitajuc caq juchonqa. Y qanchis waranqa(7,000) nunacunam wanuyanqa. Cawaq
pis limpu carcaryarraq, sielucho quecaq*Dios Yayata alabayanqa.
14¡Ä wawallanï wawä! Que ishquejipaquicuna pasarillaptinpis, juc masjipaquiraqtaq pishin.
Qanchis caq *anjeltrompetanta toquecun
15Qanchis caq anjel trompetantatoquecuptinnam, wiyecorqä sieluchofuertipa queno niyaqta:
10 11
472
“Por n Diosllapana y Pe *
coqcuna ticrariyan.
yaqpis mandacuyanqa” nir.16Tsenam Diospa nopancho tëcaq ishquechunca chuscu (24) mandacoqcunanaurcuncunapis patsaman chanqanyaqqonquriquicur Diosta adorar, 17quenoniyarqan:
“Grasias niculläyaqmi puedeqDioslläcuna.
Qamllam unepis, cananpis y.
Tsemi tse puedeq queniquiwancananqa qallecorqonquimandacur.
18 Jinantin nasioncho nunacunamwaputucurcäsuyashushqanquitsu,
peru chäramushqanam piñaquiniquitiempu.
Jina chäramushqam tiempuwanushqacunata jusganequipaq.
Sirwishoqniqui profetequicunatamqamman creyicamoqcunatam,
y respetayäshoqniquicunatam
manno premiun qoycunqui.Y que patsacho llutan ruraqcunatamushacätsinqui” nir.
19Tsepitanam riquecorqä sieluchoDiospa *templun quichacäreqta. Tserurinchonam riquecorqä Diospa *tun wardaraq babulta.cunam y rayucunam llutepa cacorqan.Bullanäqa nunacuna parlaqnorancacorqan. Patsapis feyupam cuyurerqany espantepaq runtum cacorqan.
Juc warmi y qanchispeqayoq jatun culebra
12 1Tsepitanam sielucho riquecorqäjuc espantepaq señalta. Tseqa
carqan juc warmim. Tse warmipam
ropanpis intinoraq chipapäquicarqan.Pemi quillata jalurëcarqan y juc coronancoronacushqam quecarqan. Tsecoronachomi quecarqan chunca ishque(12) qoyllurcuna. 2Tse warmimyumpellana caquicarqan, y qeshpicunaöranchona carmi, wache dolorwanqaparir qayarir caquicarqan. 3
nam jina juc espantepaq señalta sieluchoriquecorqä. Tseqa carqan nina nirëcaqpuca jatutsican culebram. Tse culebraqacarqan qanchis peqayoqmi y chuncawaqrayoqmi. Cada peqam coronashqacoronashqa carqan. 4Tse culebramsielucho quecaq llapan qoyllurcunapitacasi pullanta patsaman jeqamoqpaqchupanwan pitsalamorqan. Y tse wachedolorwan caquicaq warmipanopanmanmi churacärerqan,renqan öra llullunta micucurcunanpaq.5Tse warmim qeshpicurerqan juc ollquwamrata. Y Diosmi juclla safatsicorqanmandacur tëcanqan nopanman. Tse
nacho nunacunata mandar sitiunmanchuranqa. 6Tse llullu wachacurishqawarminam qeshpir,man. Tsecho quima wata pullanatiendiyänanpaqmi Dios dispunishqacarqan.
7Tsepitanam rara sieluchona maqanaquiqallaquicorqan. Miguelmi *wan tse culebrata maqayarqan. Tsenollamjina tse culebrapis anjelnincunawanticrapuyarqan Miguelta. 8Peru ticrapurpis,manam bensitaqa puediyarqantsu.
tsu. 9Antis tse culebrataqa que patsamanmiweqaparcayämorqan. Tse culebraqaunepitam cashqa, y jinantin marcachonunacunatam engañaquican. Tseqadiablum.natawan sielupita weqaparcayämorqan.
10Tsepitanam wiyecorqä sielupitafuertipa queno nimoqta:
11 12
473
“Diosman creyicoqcunata paqastajunaqta shimpipaq diablutacananqa weqaparcuyashqanam.
nan öra y nunacunata salbananöra chäramushqana.
Cananpitaqa *Dios Acrashqanpamandaquininllachonam llapanpiscayanqa.
11 Creyicoqcunammarcäquinincunarecur
y Achcas cuenta *cruscho wanoq*Jesucristupa yawarninrecurbensiyashqa diabluta.
Y wanitapis mana mantsarishpam,creyiquinincunacho tsaracuyashqa.
12 Tsemi ¡Cushicuyë sieluchonaquecaqcuna!
¡Peru allau patsacho y lamarchoquecaqcuna,
cayämushqa captin,y pocu tiempullana engañacurcarinanta musyarnin,
qamcunapa contrequicuna allapapiñashqa quecan!” nir.
13Tse mantsanepaq culebranampatsaman wecaparcayämushqantacuentata qocuicur tse ollqu wamrataqeshpicushqa warmita chiquirqaticachäquicarqan. 14Peru warmitanamqoycuyarqan aguilapa ishque jatusaqalasninta, tse mantsanepaq culebrapitaqeshpir tsunyaqman bolar eucunanpaq.Tse tsunyaqchomi warmita quima watapullan pachan qarar atiendiyarqan.15
qan atsca yacuta, juc mayu ruracarninwarmita qaracharcur apacunanpaq.16Peru patsanam quichacarnin, tselansamonqan mayuta ñoqtacurcorqan.Tsenopam tse warmi libracurerqan.17Tse warmita mana lobrecurnamculebraqa mas peor piñacurcorqan.
Tsemi jeqacurerqan warmipa waquincaq wamrancunata ushacätsinanpaq.
man marcäquinincunacho alli rmitsaracur, Diospa mandamientuncunatacäsucoqcunam cayan. 18Tsepitanam
cuchunman churacäreqta.
Juan riquecun lamarpeq achachi yarqacaramoqta
13 1Tsepitanam riquecorqä
moqta. Tse achacheqa carqan qanchispeqayoqmi y chunca wacrayoqmi. Cadawaqrancunachomi caporqan juccoronan, y peqancunachomi escribishqacarqan Diospa contran mana allicuna.2Tse mantsepaq achachi ricanqäqacarqan imeca puma ricoqmi.nam carqan osupano. Shiminnamcarqan leonpano. Tse culebranam tsemantsanepaq achachita churarerqanyanapaqnin cananpaq. Y *tronunmantäratsirnam, podernin qorerqan. 3Tsemantsanepaq achachipa jucninpeqanchomi wanurinanpaqnona eridacaquicarqan. Tseno quecarpiscachacärerqanmi. Tsemi jinantinmunducho nunacuna tse cachacäreqtariquecur,yarqan. 4Tsepitanam tse jatutsicanculebratapis jina adorayarqan tseachachita poderta qoycuptin quenonishpa: “Manam pipis cantsu queachachinoqa. ¿Piparaq balornin canmanpewan pelyananpaq?” nishpa. 5
nam Diosnintsic permiticorqan tseachachi alabacur qallaquicunanpaq, yllutan camanta Diospa contranparlananpaq; y quima wata pullanmandacunanpaqmi podernin qorerqan.6Tsenam Diospa contran, santisimu*altarpa contran,napa contran tuquita parlarqan. 7
12 13
474
llam jina permiterqan Diosman creyicoqnunacunata asta bensenqanyaqmaqananpaq. Jina permiterqanmi tuquiidioma parlaq nunacunata, y jinantinnasion nunacunata dominacunanpaqpis.8
napa jutincuna apuntaränan libruchomana apuntaraqcuna adoracuyarqan.
cur wanoq *Jesucristupa wiñe cawaquilibrunmi, y manaraq que mundutacamarninmi, tseta Teyta Diosdispunerqan.
9 Rinriyoq caqqa queta shumaqwiyacuyë.
10 “Jesusman marcäconqanpita
naqa, llawiräyanqam.Tsenollam marcäconqanpita
naqa, wanutsishqa cayanqa.
man creyicoqcuna mana utinashpamarcäcuyanqan.”
Patsapeq achachi ullucaramoqta Juan riquecun
11Tsepitanam riquecorqä patsapita jucachachi ullucaramoqta. Tse achacheqacarqan carneruno ishque waqrayoqmi, yparlarqannam mantsanepaq culebrano.12Y lamarpita yarqamoq punta caqachachipanollam poderninpis carqan. Ytse lamarpita yarqamoq wanunanpaqnoeridan cachacashqa achachita nunacunaadorayänanpaqmi mandacorqan. 13Tseachachipis espantepaq milagrucunatamrurarqan;tinmi, nina rupecaqta sielupitapatsaman ishquitsimorqan. 14Tsenomilagrucunata tse lamarpita yarqamoqachachipa nopancho rurarninminunacunata engañar usharqan. Tsemiasta mandacorqan tse lamarpitayarqamoq achachipa *imajinninta
rurecur adorayänanpaq; porqui tselamarpita yarqamoq achacheqa wallurushashqa quecarpis cawecarqanmi. 15Ypatsapita yarqoq caq achachimi tselamarpita yarqoq achachipa imajinintapodernin qorerqan cawananpaq yparlananpaq. Tsemi parlecorqan:“¡Mana adoramaq caqtaqa wanutsiyë!”nir. 16Tsepitanam mandacurerqanimana caq nunapis ichicpis, jatunpis,ricupis, wactsapis, patroncunapis ysirwipäcoqcunapis,nacho o urcuncunacho señalashqacayänanpaq. 17Tsemi pipis tseachachipa jutinwan o numerunwan
tsu imatapis rantita ni rantiquita.18Tsemi cäyicoq caqqa cäyicuyë: tsenumeru pi nunapa numerun cashqanta,y pi nuna tse achachi cashqanta. Tsenumeroqa joqta pachaq, joqta chunca,joqtam (666).
Dios acrashqan nunacunapa qotsuquinin
14 1Tsepitanam yape ñuquircurriquecorqä “Sion” nishqan jirca
janancho Achcas shëcaqta. Pewanjuntum quecayarqan juc pachac chuscuchunca chuscu waranqa (144,000)nunacuna.chomi Achcaspa y Papänin *DiosYayapa jutincuna escribirëcarqan.2Tsepitanam wiyecorqä sielucho tsenunacuna sellama lindu cantaquicaqta.Tse cantayanqanqa wiyaquecamorqanimeca rayu waqaqnoran, atsca yacupaqtsar waqaqnoran y imeca atscaarpata tocayaptin waqaqnoran. 3
yarqan juc mushoq qotsutam Diospa*tronunpa nopancho, chuscu *napa nopancho y mandacoqcunapanopancho. Manam ni pi nunapis tseqotsuta “Qotsushaq” nirpis, qotsitapuediyarqantsu. Sinoqa tse juc pachaq
13 14
475
chuscu chunca chuscu waranqa(144,000) salbacushqa nunacunallamtse qotsita yachayarqan. 4
caqcunaqa manam warmicunawanllutancunata ruraqtsu cayarqan, sinoqalimpiu shonquyoqmi cayarqan.Pecunaqa mecho tsechopis Achcastamqatiyarqan. Puntatam salbasiontapischasquiriyashqa cayarqan. Tsemi imecamurucushqantsicpa punta wawancuenta Diospaq y Achcaspaq cayarqan.5
qantsu. Tsemi Diospa nopanchopismana pipis penqapashqa quecayarqan.
Quima anjelcuna6Tsepitanam riquecorqä juc anjelta
sielupa chopincho bolaquicaqta. Tseanjelmi que patsacho täraq nunacunatawillapänanpaq apecamorqan mananunca ushacaq alli willaquita. Tse alliwillaquitaqa apecamorqan jinantin
nata, y tuqui idioma parlaq nunacunatawillapänanpaqmi. 7Tse anjelmi fuertipaqueno nimorqan: “Puedeq Diostaadorecuyë y alabecuyë, porquichäramushqanam llapan nunacunatacuentata mañanan öra. Pemi camashqasieluta, que patsata, lamarta,nata y pucyucunatapis” nir. 8Tse
morqan. Pemi jina queno nerqan:“¡Por n ushacärin jatun Babiloniamarca! Tse marcam jinantin nasionchonunacunata penqaquipaq llutancunataruratsicushqa imeca binu nunacunatamacharcatsir locuyäratseqnopis” nir.9-10Tsepitanam quima caq anjelnayurircamorqan. Tse anjelmi fuertipaqueno nïcorqan: “Pipis Lamarpitayarqoq achachita y *imajinninta adoraqcaqtaqa, Diosmi shonquncho colerantatashpureq cuenta feyupa castigueconqa.Tsenollam tse achachipa sellunwan
urcuncunacho o maquincunachoseñalacushqa caqcunatapis, jina santuanjelcuna ricarëcaptin, y Achcasricarëcaptin ninallantin asufriwanfeyupa rupatsenqa. 11Tsemi tseachachita o imajinninta adoraqcunaqa osellunwan señalacushqa caqcunaqapaqasta junaqta wiñepa wiñeninninacho jipacur qoshtäquicayanqa” nir.12¡Tseta yarpäcurcur Diosmanmarcäcoqcuna y mandamientuncunatacäsucoqcuna *Jesucristucho imecatasufrirpis, alli tsaraquicuyë! 13
nam sielupita queno nimorqan:
wan jucnolla wanoqcuna” nir.nam nimarqan: “Wiyanqequita apuntë”nir.*Santu Espiritunam queno nerqan:
“Aumi pecunaqa uryayanqancunapitajamariyanqanam. Y alli rurenincunapisparabienchomi canqa” nir.
Juan riquecun jutsasapacunapa sufrimientuncunata
14Tsepitanam riquecorqä yulaqpucutetana. Tse pucute jananchonamtëcarqan *Diospita Shamushqa Nunaricoq. Pëqa carqan orupita coronancoronashqam y nu osin tsararishqam.15*nam, tse pucutecho tëcaqta fuertipaqueno nerqan: “Miquicuna chacrachopoqurishqanam. Cananqa tse osiquiwansegariquïna” nir. 16
cho tëcaq, osinta tsarircur, que patsachoquecaqcunata segaramorqan.
17
qan sielucho quecaq *templupita. Pepisjina carqan nu osin tsarashqam.18
morqan. Tse anjelqa que patsataninawan ushacäratsinanpaqmi poderyoqcarqan. Tse anjelmi tse nu osin
14
476
j 15.3 Ex 15.1-18.
qan:nam. Tsemi tse nu osiquiwan sartepasartepayan segacacharquï” nir 19Tsenamanjelqa patsaman urärämur, yuranpita
corqan. Tsepitanam binupaq jaluyänanposuman ellicorqan. Tse ubastajaloqnomi Dios allapa piñaquininwancastiguecorqan. 20Tse posoqa carqan tsemarcapa jaqninchomi. Tse posupitanammayunoraq yawar yarqaquecamorqan,jondininpis carqan cawallucunapacuncancamam. Tse yawarqa ewarqanquima pachaq (300)quilometrucunatanomi.
Anjelcuna qanchis ultimu caq castigucunawan
15 1Tsepitanam sielucho yapenariquecorqä qanchis *anjelcunata.
Tseqa carqan allapa espantaquipaqmi.Pecunam listu quecayarqan ultimu caqqanchis allapa feyupa castiguwanraqnunacunata jipatsiyänanpaq. Tsecastiguta cachecamurllanam, Dios allapafeyupa piñaquininpita shonqunpascacärerqan. 2Tsepitanam riquecorqä,öra espejuno, öra ninano, lamarchipapäquicaqta. Tsechomi quecayarqanachachita mana cäsoqcuna, y tseachachipa *imajinninta mana adoraqcaqcuna y numerunwan manaseñalacushqa caqcuna. Pecunaqa Diosqoshqan arpancunawanmi quecayarqan.3Y cantaquicayarqan Diospa sirweqninMoises cantanqan cantucunatamj yAchcas cantaconqan cantucunatam.Queno nishpam cantaquicayarqan:
“Allapa puedeq Teyta Dioslläcuna,allapa espantaquipaqmi llapancamashqequicunapis.
Qamqa alli caqllatam imepisruranqui,
ninmi canqui.4 Qamllatam Teytallä pipis mepis
respetayäshunqui yalabayäshunqui.
Qamllam canqui jutsannaqqa.Y llapan alli rureniquicunataricarirmi,
imanacaq nunapis adorayäshunqui”nir.
5Tsepitanam riquecorqä sieluchoDiospa *templun rurincho cuartuquichacäreqta. 6Tse templupitam qanchisanjelcuna yarqarayämorqan, y cadaunum apayämorqan juc castiguta quepatsacho nunacunata castigayänanpaq.Pecunam linupita yulaq püru shumaqnu chipapäquicaq ropata yacaräyarqan.Jina qasquncunachomi orupita rurashqawachucuta wachucuräyarqan. 7Diospa
nam jucnin caq tse qanchis anjelcunatacada unuta qorerqan orupita copancuna.Tse copacunachoqa winararqan wiñepawiñenin cawaq Diospa piñaquininpitashamoq castigucunam. 8Tse templutanamnitirerqan Diospa puedeq queninpitashamoq qoye, y mananam pipisyecorqantsu asta Diospita shamoqqanchis castigucunawan tse qanchisanjelcuna nunacunata manaraqjipatsiyaptenqa.
Copacho castigucuna
16 1Tsepitanam wiyecorqä sieluchoquecaq *templu rurinpita tse
qanchis *anjelcunata fuertipa quenomandaqta: “Ewar juclla patsamanjicharcuyë tse qanchis copacho quecaqDiospa feyupa piñaquinin winarëcaqcastiguta” neqta.
2Tsenam punta caq anjel ewarpatsaman jicharcorqan tsararëcanqan
14–16
477
copacho castiguta. Tsenam achachipaseñalninwan señalacushqa caqcunachoy *corqan allapa nanaq y mana cachacäcoqmelanepaq qericuna.
3Tsepitanam ishque caq anjelna jinatsararëcanqan copacho castigutajicharcorqan lamarman. Tsenam lamarticrarerqan yawar püru,raq pishtecuyanman tseno. Tsemilamarcho llapan animalcunapiswanuriyarqan.
4Tsepitanam quima caq anjelna jinatsarecanqan copacho castiguta
naman. Tsemi jina tsecho yacucunayawarman ticrariyarqan. 5Tsepitanamyacucuna mandaq anjeltana quenoneqta wiyecorqä:
“¡Tseno jusgartaq, alli caqtarurecorqonqui!
yaqpis cawaq santu Dios canqui.6 Porqui pecunam qamman rasonpa
marcäcamoqcunata
ninta ramar wanutsiyarqan.Tseno wanutsiyashqanpitam
man ticraratsir, upuratserqonqui.¡Tsetam pecunaqa munayarqon!”neqta.
7Tseno niptinnam, *altarpitana quenonïcamotqa wiyecorqä: “¡Aumi, puedeqDios! Rason caqtam que anjel nirin.
chomi nunacunata jusganqui” neqta.8Tsepitanam chuscu caq anjelna
tsararëcanqan copacho quecaq castigutaintiman jichecorqan. Tsenam inteqafeyupa achachacurcur, nunacunatalimpu ruparerqan. 9Tsemi llapannunacuna mantsaquepaq pushllurushashqa quedariyarqan. Tsenoquecarninpis, manam wanacuyarqantsu,
y manam Diosta cäsuyarqantsu nialabayarqantsu. Sinoqa jutsancunapitacastigaq Diospa contranmi parlarqallaquicuyarqan. 10Tsepitanam pitsqacaq anjelna tsararëcanqan copachoquecaq castiguta achachi tëcanqan*tronuman jicharcorqan. Tsenam tse
rerqan paqascho. Nunacunanamnanatsiquiwan qalluncunatapis cachurushayarqan. 11Peru tseno quecarninpis,manam wanacuyarqantsu mana alliruraq quenincunapita.nata riquecurmi, y nanatsiquiwanmimas peor sielucho quecaq Diospacontran tuquita parlar qallaquicuyarqan.12Tsepitanam joqta caq anjelnatsararëcanqan copacho castiguta Efratesjatun mayuman jichecorqan. Tsenam tsemayu tsaquirerqan, inti ullumunanladupita ewaq mandacoqcunapasariyänanpaq. 13Tsepitanamriquecorqä mantsanepaq culebrapashiminpita, achachipa shiminpita y tseuli *profetapa shiminpita rachac ricoq
cuna yarqacaramoqta. 14Mä tsecunaqacanman canaq *supëcunam. Tsesupëcunam espantepaq milagrucunatarurayarqan. Jina tse supëcunam jinantinnasioncunacho reycunata elluramorqandia del juisiucho puedeq Diospa contranpelyayänanpaq. 15Teyta Jesusmi quenonimantsic: “Mäcoq mäcoq quecayë,porqui noqaqa shamushaq derepentitamimeca suwanopis. ¡Cushicuyätsun allitarurar mäcoq mäcoq shuyecayamaqcuna!Pecunataqa ropashqa quecaqtamtarimushaq, y manam penqaquipaqqalapachu caquicaqtatsu.” 16Tsepitanamtse quima mana alli espiritucunaqa jucpampaman jinantin nasionpitareycunata elluramorqan. Tse pampapamjutin *don”. 17Tsepitanam qanchis caq anjelna
16
478
k 17.1 Tse warmeqa Babilonia marcam.
tsararëcanqan copacho castigutabientuman laqchiricorqan. Tsetarurecuptinnam, sielucho quecaq templu
qan:qanam” nir. 18Dios tseno nïcuptinnam,qallaquicorqan relampagucunatillapyäcur y rayucunapis bunrurücur.Temlorwanmi patsapis cuyucorqan, ymanam tse temlortanoqa imepisnunacuna ricayarqantsu. 19Patsa tsenoallapa cuyuptinmi, tse jatun Babiloniamarcapis quimaman qatsacärerqan.Jinantin munducho marcacunam juchurushacäyarqan.wanmi Dios Babilonia marcata feyupacastiguecorqan, tsecho täraq nunacunajutsata ruracuyashqanta yarparcurcur.20Tse marcacho jircacunapis, y lamarchopincho *islacunapis limpumushacäyarqan 21
corqan jatusaq runtucuna.naqa lasarqan chuscu aroba masyanmi.Tseno castiguecuptinmi, tsechonunacuna mas peor Diospa contrantuquita parlaquicuyarqan.
Babilonia marca lluta pulicoq warmiwan iwalanqan
17 1Tsepitanam tse qanchis copatsaraq *anjelcunapita jucnin caq
anjel shamur queno nimarqan: “Acu,atsca yacu janancho tëcaq lluta pulicoqwarmipak castigunta ricatsinaqpaq” nir.2Tse warmiwanmi reycuna llutallanaoqllanacur cacuyashqa. Tseta ricarmi,que patsacho llapan nunacunapispenqaquipaq machashqano jucwanjucwan pununacur cacuyashqa.3Tsepitanam *Santu Espiritu sueñinïchoricatsimarqan tse anjel tsunyaqmanpushacamanqanta. Tsechomi riquecorqä
nin montacushqa quecaqta. Tseachacheqa carqan qanchis peqayoqmi ychunca waqrayoqmi. Tse achachipaenteru cuerpunchomi Diospa contrantuquilaya mana alli parlacunaescribiräcorqan. 4Tse warmipa ropanqacarqan puca granatim y cuyellapaqshumaq rumicunawan, perlascunawan yoruwan adornashqam carqan.Tsararëcarqan orupita copatam. Tsecopachonam junta winarëcarqanmelanepaq lluta raccha jutsancuna.5Urcunchonam mana cäyipaq letraqueno escribirëcarqan:
“Queqa jatungare Babiloniamarcam,
y jucwan jucwan pununacoq warmicuentam,
napa maman cuentam” nishpa.6Tsepitanam cuentata qoquicorqä tse
warmi machashqa quecanqanta.Creyicoqcunata y *Jesucristupaqwillapäcoqcunata wanuratsiryawarninta uponqanwanmi machashqaquecarqan. Tseta riquecurmi, allapamantsaquecorqä. 7Tsenam tse anjelqueno nimarqan: “¿canqui? Cananmi willashqequi tseachachi montaraq warmi pi canqanta, ytse qanchis peqayoq y chuncawaqrayoq achachi pi cashqanta. 8Tsemantsanepaq achachi ricashqequeqaune cawarqam, y cananqa mananamcawannatsu; peru cawarimurmi,
monqa. Tsepitaran paqwepaushacashqa canqa.camoqta ricarmi, nunacuna espantacurchasquiyanqa. Tse chasqueqcunapajutincunaqa Dios que mundutacamacashqanpita patsa librunchomanam apuntarantsu. 9Alli yacheyoq
16 17
479
l 17.9 Meparesi queqa *Romapaqmi nican, porqui Roma marcaqaqa quecan qanchisjircacunapa chopinchomi.
carqa, queta cäyicuyë: Tse achachipa
nam. Tse jircacunatam tse warminitirëcan, y tse jircacunanam qanchisreycuna cuenta quecayan.l 10Tseqanchis reycunapitam pitsqaqnamandacuriyashqa.wanqa joqtaqnam mandacuriyan, y juccaqllanam pishin mandacurinanpaq;peru pepa mandaquinenqa pocutiempullam durarenqa. 11Tse nopatacawaq y cananna wanushqa quecaqachacheqa cawarimurmi, tse qanchisreycuna mandacur ushariyaptin pepismandacurenqa; y puwaq caq reymicarenqa. Tsepitam si wiñepanain ernucho rupacoq euconqa. 12Tseachachipa chunca waqrancunaricashqequeqa jina chunca reycunamcayan. Pecunaqa manaran mandacurqallayanraqtsu, y tse achachiwan juntujuc ratullana mandacuriyänanpaqminombrado cariyanqa. 13Tse chuncareycunaqa juc yarpellam llapanpiscayanqa. Tsemi puedeq quenincunata ymandaquinincunata achachitaqoycuyanqa. 14Tsemi tse reycunaqa tseachachiwan juntacarcur Achcasta
yanqa;pis mas puedeq carmi y reycunapitapismas puedeq carmi bensenqa, ysalbacuyänanpaq *Dios Acrashqanmarcäcoq caqcunawanmi quecayanqa.”15Jina tse anjel quenomi nimarqan:“Lluta pulicoq warmi jawancho yacoqajinantin marcacunam y tuquilayaidioma parlaq nunacunam. 16Y tseachachimi y chunca waqracunaricashqequim compinchacarcur, tse
cuyanqa. Tsemi püru wactsata dejarir,
qalapachecur etsanta micucurcuyanqa,y ninawanmi cayecuyanqa. 17Diosmipermitenqa tse achachiwan llapanreycuna jucnolla ticrarir, Diosdispunishqanno llapantapisrurayänanpaq. Tsenomi llapanpispasaconqa asta *Diospa palabrancumplirenqanyaq. 18Y tse warmiricashqequeqa jinantin munduchollapan reycunatapis dominaq jatunmarcam” nir.
Babilonia marcata cayecuyan
18 1Que llapanta ricarirnam, juc*anjeltana ricarerqä sielupita
urecamoqta. Tse anjel allapa puedeqqueninwan que patsaman shamuptinmi,patsapis limpu chipapäcorqan. 2Y allapafuertipam queno qayarïcorqan:
“Ushacärin,nia marca.
Tse marcaqa diablucunapa y*supëcunapa wayinmi,
ninmi ticrarin.3 Tse marcachoqa llapan nunacunam
machashqa cuentamunayashqanta ruracurllacacuyashqa.
Tseta ricarmi, jinantin munduchoreycunapis
peno lluta ruracoq ticracuriyashqa.
pita ewecurmi,mana combieneq negosiucunatarurar ricuyäcuyashqa” nir.
4Tsepitanam wiyecorqä sielupitaqueno nimoqta:
“Noqata cäsumaq caqcunaqa tsemarcacho
nunacuna jutsa rurayashqanta manarurayänequipaq
17 18
480
tse marcapita yarqucuriyë;porqui manam munätsu tsenunacuna sufriyashqanno,sufriyänequita.
5 Tse nunacunam jutsancunawanlimpu munduta poquratsiyashqa,y Diosqa manam tse jutsancunataqonqarishqatsu.
6 Imanollam waquin nunacunatasufritserqon,
pita ishque cuti mas sufriyätsun.Tse nunacunam waquin nunacunataallapa sufritsiyarqon.
Tserecur ishque cuti mas castigutachasquiyätsun.
7 Imanollam galacur cushiquillachocacorqan.
Tsenolla feyupa waqachacursufritsun.
Porqui shonqunchomi queno nishqa‘Noqaqa llapan marcacunatamdominä,
y imepis manam japallallatsuquecashaq
ni llaquishaqtsu ni waqashaqtsu’ nir.8 Tsemi juc junaqllacho tuqui
sufrimientuta pasanqa,llaquiquita, mallaqeta, y wanita.Tsepitanam sendïcuyanqa; porquitse marcata
castigaq Diosqa, allapa poderyoqmi”nir.
9Babilonia marcapita qoye sharcoqtaricarmi, pewan lluta jutsacunataruracoq reycuna llaquicur waqayanqa.Tse reycunaqa Diospa contranmi mana
qan. 10Castiguta mantsarninmi quenonishpa carullapita ricarëcayanqa:
“¡Wawallanï, wawä!Tselaya jatun puedeq Babiloniamarca ushacärillan.
¿raq carillarqan!” nir.
11Tsenollam jina negosianticunapismaläyasta pesacur waqayanqa. Porqui
cunata tse marcacho rantinanpaq. 12Tse
yarqan oruta, qelleta, shumaq piñirumicunata, perlascunata, linupita nutelacunata, seda telacunata, grosella ypuca chipapaq satincunata, shumaqpucutaq qerucunata, mar lpita,bronsipita, erupita, marmolpita ytablacunapita rurecushqa imecataequecatapis. 13Tsenollam ranticuyarqancanelacunata, shumaq pucutaqqoracunata,nata, *insiensiucunata, binucunata,micuna aseiticunata, norti jarinacunata,trigucunata, ashnucunata, üshacunata,cawallucunata, qarachepa pureqcärucunata. Y asta esclabu cayänanpaqmi
yarqan. 14Tse negosianticunam tsemarcata llaquir queno niyanqa:
“¡Ä marcallanï marca, cananqa
paq frutequicunapis niriquesequicunapis!
¡
quicunata y riquesequicunata!” nir.15Tse marcacho negosiacur
ricuyäcushqa nunacunam tse marcatarupaquicaqta riquecur, carullapitamantsacashqa qaparillapa qayarillapawaqacur, queno nir qawarëcayanqa:
16 “¡Wawallanï wawä! ¡Allau!Babilonia marca ushacärin.
Qamqa allapa shumaq ropacunawanbistishqataq carqequi;
orutaq, perlastaq y allapa shumaqpiñi rumicunataq alajequicunapiscarqan.
17 Cananqa tselaya riquesequicunawanjuc ratullataq ushacärillanqui”nir.
18
481
Lamarllacho uryapucur, bidancunatapasacoq nunacunapis, barcucunapacapitannincunapis, pasajerucunapiscarullapitam mantsacashqaqawarëcayanqa. 18Tse marca rupaptinqoyeta ricarninmi, “Cananqa mananachitaqe marcatano taririlläshuntsu” nir,qaparillapa qayarillapa waqayanqa.19Tseno nirmi, pesacur waqacurnin,peqancunamanpis allpata maqtsiyanqa.Tseno rurarmi, qaparillapa qayarillapaqueno waqayanqa:
“¡Ä wawallane wawa, cuyellapaqjatun marca!
napis negosiacur ricuyäcuyarqan.Canannataq juc rätulla limpuushacärillan” nir.
20Tse öram sielupita queno nimoqtawiyarqä:
“Sielucho caqcuna, que Babiloniamarca ushacashqanpita cushicuyë;
Diospa acrashqan wamrancunapis,*Jesucristupa apostolnincunapis,Diospa *profetancunapis, jinacushicuyë.
qequirecurmi, Dios pecunatapiscastiguecun” nir.
21Tsepitanam juc puedeq anjel jatun
qan. Tsepitanam queno nerqan:“Que rumita lamarman jitarpuptï,yacu illacäratseqnomi,
qamtapis Dios jatun Babiloniamarca illacäratsishunqui, ymananam masricayäshunquinatsu.
22 Mananam calliquicunacho nuncawiyayanqanatsu arpata, autatani trompetacuna waqaqta.
Mananam o siuyoq nunacunapiscayanqatsu.
Y mananam wiyayanqanatsu rumimulinu waqaqtapis.
23 Mananam tse marcacho actsipischipapanqanatsu.
Mananam casaqui estachobullaquicunatapiswiyayanqanatsu;
nam jinantin munduchonegosianticunapitapis masmillonariu cayashqa,
y jinantin marcacho nunacunatambrujeriancunawanpisengañashqa” nir.
24Profetacunata,nata y jinantin munducho nunacunatawanutsiyashqanpa culpantam tsechotariyashqa.
19 1Tsepitanam wiyecorqä sieluchoatscaq nunacuna qaparipa
queno niyaqta:“¡Aleluya! ¡Alabashqa catsun Dios!Pëqa allapa alli y puedeq Diosmi.Pellam salbamashqantsic.
2 Pëqa pimanpis mana qaqärishpam,rurenincunamanno nunacunatapisjusgan.
Tsemi tse lluta pulicoq warmicuenta Babilonia marcatapis
jinantin marca nunacunatajutsaman jitanqanrecur,
ushacäratsishqa. Tsenoqarurecurqon,
yashqanpitam” nir.3 Tseno nirirnam jina yape queno
niyarqan: “¡Aleluya!¡Alabashqa catsun Dios! Babiloniamarca rupanqan qoye
wiñepa wiñeninmi qoyäquicanqa”nir.
4Tse öram Diospa nopancho quecaqishque chunca chuscu (24)cunapis, y chuscu *anjelcunapis Diostëcanqan *tronunpa nopanmanurcuncunapis patsaman chanqanyaqqonquriquicur, queno niyarqan:
18 19
482
“¡Aleluya! ¡Teyta Dios alabashqaquecullätsun! ¡Tseno catsun!” nir.5Tseno niriyaptinnam, *tronupitanaqueno nimoqta wiyarqä:
“Diosta sirweq caqqa y mantsacoqcaqqa,
ichicpis jatunpis alabecuyätsun”nishpa.
Sielucho jatun esta6
raq atscaq nunacuna bullar quenoneqta:
“¡Aleluya! ¡Alabecushun Diosta!Porqui cananqa pemi puedeqqueninwan
mandamarnintsic qallarcun.7 ¡Allapa cushiquiwan alabecushun
Diosta!Porqui chäramushqanam Achcaspacasaquinin öra;
y nobianpis alistacushqanamshuyarëcan.
8 Tse nobiapaqmi linupita yulaq püruchipapäquicaq alli ropatayacacunanpaq
Teyta Dios alistashqa.Tse nu telapita rurashga alliropaqa Dios
Yayaman creyicoqcuna allillatarurayanqanmi.”
9Tsepitanam noqawan quecaq anjelqueno nimarqan: “Que nenqäta escribï:
. Jinaquenomi nimarqan:naqa Dios nenqancunallam llapanpis”nir.
10Tsenam anjelpa nopanmanadoranäpaq qonquriquicorqä; perumanam munarqantsu. Antis quenominimarqan: “Ama noqataqa adoramëtsu;adoreqa Diosllata, porqui noqapis
nollam Diospa sirweqnin cä. Porquipipis *Jesucristupaq parlaqqa *SantuEspiritu yanapaptinllam parlan” nir.
Yulaq cawallunmontashqa wiraqtsa
11Tsepitanam riquecorqä sieluquicharëcaqta. Tsechomi quecarqanyulaq cawallun montashqa juc wiraqtsa.
qanmanno llapantapis Cumpleq”, porquipëqa mana pimanpis qaqärishpamnunacunata jusganqa,nata ushacätsenqa. 12Nawinpis ninarupecaqnomi chipapäcorqan,nam yacararqan atsca coronacunata yjutinpis escribirëcarqanmi; peru tse
qan ima ninan canqantapis. 13
nam yacarëcarqan yawarwan tiñishqata.Jutinmi carqan “Diospa Palabran”.14Sielupitam qatiyämorqan yulaqcawalluncuna montashqa atscaqnunacuna. Ropancunanäqa linu nupitarurashqam carqan, y yulaq pürumchipapäquicarqan. 15Tse cawallun
nam juc *espada ishcan ladupaa lashqa yarqamorqan, jinantinnasioncho nunacunata manaancupashpa castigananpaq. Pëqapuedeq mandacoq carmi, jinantinnasioncho nunacunata mantsacätsipamandanqa erupita barranwan.Quiquinmi imeca ubaspa yacuntaqaptseq cuenta mana alli ruraqcunatacastiganqa. Tsenoqa rureconqa allapa
ninrecurmi. 16
chomi queno escribirëcarqan:NAPA REYNIN Y DIOSCUNAPADIOSNIN” nishpa.
17Tsepitanam riquecorqä juc anjeltaintipa janancho shëcaqta. Tse anjelmibolepa pureq llapan pichaqcunata
19
483
qaparipa queno nishpa qayarqan:“Llapequi ellucayämï, Dios alistashqanbanquetita micuyänequipaq. 18¡yanqui reycunapa etsancunatam,soldaducunapa mandaqnincunapatam ylisu nunacunapa etsancunatam,cunapata y montaraqnin nunacunapaetsancunatam! Tsenollam micuyanquiimana caqlaya nunacunapa etsancunata,sirwicoq esclabucunapata o manasirwipacoqcunapatapis, jatunpatapisichicpatapis” nir.
19Tsepitanam ricarerqä llutepasoldaduncunawan patsacho llapanreycuna achachiwan juntu shëcayaqta.Pecunam listu quecayarqan tse yulaqcawallun montashqawan, y peta qatirshamicaqcunawan pelyayänanpaq.20Peru tse achachitaqa uli *wanmi presu tsaririyarqan. Tseprofetanmi achachipa nopanchoseñacunata y milagrucunata rurashqacarqan. Tse milagrucunawanmi y
wan señalacushqa caqcunata, yachachipa *nata engañashqa carqan. Tsemi tseachachita y tse engañacoq profetantacawecaqta jitarpuyarqan asufriwanrupaquicaq qochaman. 21Tse achachipasoldaduncunatanam shiminpita yarqoqespadawan, tse cawallun montacushqawiraqtsaqa juclla wanuratserqan y
cuna limpu teqñayanqanyaqmicucuyarqan.
Diablu sentensiacärin waranqa (1,000) watapaq
20 1Tsepitanam riquecorqä juc*anjel sielupita urecamoqta. Tse
anjelmi tsararëcarqan wanwanyarëcaqin ernu puncupa llabinta y jatuncadenata. 2Tse anjelmi mantsanepaqculebrata tsarircamorqan. Tse culebraqa
unepita engañacoq Diablum y*Satanasmi. Petam tse anjel waranqa(1,000)corqan. 3Tseno cadenarcurmi,yarëcaq in ernuman jitarcur llawirerqan;corqan, asta waranqa watayaq jinantinnasioncho nunacunata mananaengañananpaq. Tsepita waranqa watatincuriptinnam, pocu tiempulla ichiclibri carinanpaq cacharamorqan.
4Tsepitanam ricarerqä atsca *nata. Tse tronucunachomi tëcayarqannunacunata jusgayänanpaq podertachasquishqacuna. Tsenollam ricarerqä
napa almacunata.yarqan Dios munashqanno y Teyta*yaptinmi.nepaq achachita ni *imajinnintaadorayarqantsu,qantsu urcuncunacho,cho tse achachipa señalninwanseñalaquitapis. Pecunamcawariyämorqan Jesucristuwanwaranqa wata mandacuyänanpaq.5Waquin nunacunaqa manarancawariyämorqanraqtsu waranqa watamanaraq cumpliptin. Jesucristuwanmandacuyänanpaq caqcunacawariyämushqanqa, punta caqcawarimimi carqan. 6Tsemi Diospa
cho cawarimoqcuna ¡Allapacushicuyätsun! Mananam pecunaqapaqwe ushacäyanqanatsu. Mas bienmi*saserdoticuna cuentana Diosta yJesucristuta sirwiyanqa, y waranqawatam Jesucristuwan juntumandacuyanqa.
7Waranqa (1,000)nam, cadenarëcaq culebra ricoqdiabluta cacharayämonqa. 8Tsenamdiabloqa libri ticrarirnin, ewanqa
19 20
484
mepapis tsepapis jinantin munduchonunacunata engañaq. Tsenollam Gog yMagog marcacho soldaducunatapiselliconqa imeca lamar aqushatanoraq,Diospa wamrancunawanpelyayänanpaq.
9Tse soldaducunam jinantin ladupaewarnin,
qan marcata. Y tsenollam jirurüriyanqaDios cuyanqan marcatapisushacätsiyänanpaq. Peru Diosmi
mur, limpu ushacäratsenqa. 10Yengañacoq diablutanam,nam y uli *profetatanam asufriwanrupaquicaq qochaman jitarconqa,paqasta junaqta wiñepa wiñenin tsechorupacuyänanpaq.
Nunacunata cuentata Dios mañan11Tsepitanam riquecorqä yulaq püru
chipapäquicaq tronuta. Tse tronuchomitëcarqan Dios. Tse öram que patsapis ysielupis limpu illacärerqan, y manammas ricacorqannatsu. 12Jina riquecorqä
qacuna Diospa nopancho shëcayaqtam.Jina ricarerqämi librucunaquichacäreqtapis. Tse librucunachorurenincuna shimpenqanmannominunacuna jusgashqa cayarqan. Jucnin
napa jutincuna apuntaränan libru. 13Tseöram lamarpis, wanïpis,yarëcaq *sepulturapis pecunachowanushqacunata entregayarqan, yllapancunam jusgashqa cayarqanrurenincunamanno. 14Tsepitanamwanwanyarëcaq sepulturapis y wanïpisin ernu qochaman jitashqa cayarqan.Tse in ernu qochaqa juc paqweushacätsicoqmi. 15Tsemanmi jitashqacayarqan, wiñe cawe librucho jutincunamana apuntaraqcunapis.
Juan riquecun sielutapis, quepatsatapis mushoqtana
21 1Tsepitanam riquecorqä patsatay sieluta mushoqtana. Punta
caq sieloqa y punta caq patsaqaushacashqanam carqan y mananamlamarpis carqannatsu.
2Peru si, riquecorqäqa mushoq santuJerusalen marcatam, quiquin Diospanopanpita uräquecamoqta. Tse marcamallapa cuyellapaq carqan. Imecacasacunanpaq shumaq bistishqa shipashnobiunta shuyarëcaqno. 3Tsepitanamwiyecorqä *tronupita fuertipa quenonimoqta: “Cananpitaqa Diospawayincho wamrancuna juntunampewan cawacuyanqa. Pellatam llapannunacuna sirwiyanqa,cunapis canqa. 4Cananqa mananamwaqayanqanatsu ni llaquiyanqanatsu,mananam imancunapis nananqanatsu,ni wanuyanqanatsu. Porqui tsesufrimientucunaqa ushacärishqanam”nir.
5Tsepitanam tëcanqan tronupita Diosqueno nimorqan: “Cananqa llapantapismushoqmannam tumaratserqö” nir.Tsepitanam queno nimarqan: “Quellapanta escribï. Que nenqäcunataqallapantam cumplishaq; porqui noqaqamanam ulicütsu” nir.
6Tsepitanam jina queno nimarqan:“Llapanpis cumplicärishqanam.Noqallam imepitapis y ime camayaqpisDiosqa cä. Tsemi yacunëpano ashimaqcaqcunataqa wiñepa cawatsicoqpucyupita yacun debaldilla qoycushaq.7Marcäquinincho alli tsaracoq caqllamtse cawetaqa chasquiyanqa. PecunapaDiosninmi noqa cashaq. Y pecunaqanoqapa wamräcunam cayanqa. 8Perunoqarecur sufrita mantsaqcunataqa,noqaman mana creyicamoqcunataqa,chiquicunataqa, wanutsicoqcunataqa,
20 21
485
lluta pulicoqcunataqa, brujucunataqa,*imajincunata adoraqcunataqa yulicoqcunataqa asufrillantin rupaquicaqin ernu qochamanmi jitarcatsishaq,tsecho juc paqwepa ushacäyänanpaq”nir.
Juan riquecun mushoqJerusalen marcata
9Tsepitanam qanchis copacunachoultimu castigucuna tsararaq qanchis*anjelcunapita jucnin caq noqamanshamicur queno nimarqan: “Shamï,ricatsishqequi Achcaspa nobianta” nir.10Tsepitanam sueñïchono *Santu Espirituricatsimanqancho juc anjel apacamarqanjatun jircapa puntanman. Tsechomiricatsimarqan mushoq Jerusalen santumarcata. Tse marcaqa Diospa gloriansielupitam uräquecamorqan. 11Tsemarcaqa Diospa chipapëninwanmi imeca
qan. Y imeca espejupanoran imecapisricacorqan. 12Tse marcaqa altu perqawany anchu murallawan murallashqamcarqan. Puncuncunapis juc chuncaishquemi (12) carqan, y cadapuncuchomi juc anjel quecarqan.Tsenollam cada puncucho juc jutiescribirëcarqan. Tse juticunaqa carqanIsraelpa chunca ishque (12) castacunapajutincunam. 13Quima puncucunamcarqan inti yarqamunan caq laduperqapa. Jina quima puncum carqan intijeqanan ladu caq perqapapis. Tsenollamjina derechu ladu caq perqapapis y itsoq
yan carqan. 14Tse marcapa murallanqachunca ishque (12) jatusaq sementurumicunapa janancho patsacashqamquecarqan. Tse rumicunachomi Achcaspachunca ishque (12) apostolnincunapajutincuna escribirëcarqan.
15Tse parlapämaq anjelqa
tam. Tse shoqushqa carqan tse marcata,
paqmi. 16Tsenam anjelqa tsararëcanqanshoqushwan medir qallecorqan. Tsemitse marca mederqan ishque waranqaishque pachac (2,200) quilometrucuna.Anchunpis, largunpis y altunpis tsemedidallam carqan. Porqui tse marcaqacarqan cuadradum. 17Tsepitanammederqan muralla perqatana, y joqtachunca pitsqa (65) metrum tse perqapaanchinin mederqan. Tse anjelqa tseno
rin medidatam inisherqan.18Tse muralla perqaqa carqan “jaspi”
nishqan chipapäquicaq rumiwanperqashqam. Y ruri marcanam carqanoru püru. Chipapäquicarqannäqa imecaespejunomi. 19Tse murallapasimientonqa, shumaq chipapäquicaqchunca ishque (12) rumicunawanadornashqam carqan. Juc caqmi carqanjaspi rumipita, juc caqnam carqan sa rurumipita, juc caqnam agata rumipita,jucninnam esmeralda rumipita 20Juccaqnam onice rumipita, juc caqnam rubirumipita, juc caqnam crisolitu rumipita,juc caqnam berilio rumipita, juccaqnam topasiu rumipita, juc caqnamcrisopraso rumipita, juc caqnam jacinturumipita, y ultimu caqnam amatistarumipita carqan. 21Tse murallapachunca ishque (12) puncuncunaqacarqan, chunca ishque (12)nam; cada puncum rurashqa carqan jucperlasllapita. Tse marcapa jatun caqcallinnäqa carqan püru orupitam yespejunoran chipapäcorqanpis.
22Tse marcachoqa mananam *tapis ricarqänatsu; antis quiquin puedeqDiostam y Achcastam aleru riquecorqä.Porqui pecunanam templu cuentaquecayarqan. 23Tse marcaqa mananamnesitarqannatsu ni intita ni quillata,porqui quiquin Diosmi y Achcasmi
21
486
chipapëninwam actsiquicarqan. 24Tseactsillam jinantin nasionchosalbacushqa nunacunata actsenqa. Tsemarcata adornayänanpaqmi llapanreycunapis cuyellapaq riquesancunataapayanqa. 25Tse marcapa sawan
qanatsu.tsu. 26Mepitapis, tsepitapis llapannunacuna apayanqa tse marcamanriquesancunata. 27Tse marcamanqa
cuna, melanepaq llutanta ruraqcuna, niulicoqcunapis. Tsemanqa yecuyanqaAchcaspa libruncho jutincunaapuntashqa caqcunallam.
22 1Tsepitanam tse *tsimarqan wiñepa cawatsicoq
cristalyäquicaq mayuta. Tse mayoqayarqaquecamorqan Dios y Achcastëcayashqan *tronupitam. 2Tse marcapapresisaq caq callinpa chopinpam tsemayu pasarqan.nachomi wiñepa cawatsicoq monticunacarqan. Tse monticunapitam watachochunca ishque (12) cuti frutantacosechayaq. Raprannäqa jinantin nasionnunacunapa qeshyenintam cachacätseq.3Tse marcacho jutsa rure mananacaptinmi, mana pipis castigumanyecuyanqanatsu.wan tse marcachoqa nunancunawanimeyaqpis quecanqa. Y llapancunamTeyta Diosta adorayanqa. 4Tsechomillapan nunacuna Diosta cara cararicayanqa y llapan nunacunapa
ranqa. 5Tsechoqa patsapis mananapaqasyaptinmi, wanayanqanatsu intipaactsinta, ni ima actsita. Quiquin TeytaDiospa chipapëninllam actsenqanunacunata. Tsechomi wiñepa wiñeninmandacuyanqa.
6Tsepitanam tse *anjel quenonimarqan: “Que willacushqäcunaqa
rasonpa caqmi y marcäquipaqmi.Profetancunata cäyitseq Teyta Diosmi
paq caqcunata sirweqnincunatamusyatsinäpaq” nir.
7Anjel Tseno nicamaptinnam, quiquin*Jesucristuna queno nïcamarqan:“¡Cutimunäpaq ichicllanam pishin!¡paq caqcunata musyar cäsucoqcunacushicuyätsun!” nir.
8
qaqta wiyarqä y ricarqä. Tsemi llapantaricatsimaq y willamaq anjelpanopanman qonquriquicorqäadoranäpaq. 9Peru anjelnam quenonimarqan: “Ama noqataqa adoramëtsu,Porqui noqapis qamno y creyicoqmayiquicunanollam y Diospa *cunanollam Diospa sirweqninmi cä.
nata cäsucoqcunanolla jina cä. TsemiDiosnintsicllata adoreqa” nishpa.
10Jina quenopis nimarqam: “Quelibrucho imapis pasacunanpaq caqcunaescribirëcaqcunata ama amuräquïtsu;porqui llapanpis cumplicänanpaqnamquecan. 11Mana alli ruraqcunataqajaqiriquï mana allicunata rurarcacuyänanpaq; y llutancunata mana jaqimunaqcunaqa; tseno llutancunallachocawacurëcayätsun. Peru allillata ruremunaqcunaqa; allicunallata ruracurcarëcayätsun, y Diosllapaq queta
paq cawaquita tïrayätsun” nir.12Anjel tseno nicamaptinnam,
Jesucristuna jina yape queno nimarqan:“¡Rasonpam prontu cutimü! Shamurmi,
shaq rurayashqanmanno qonäpaq.13Noqaqa manaraq que patsatacamarpis quecarqänam,pis quecashaqmi. Tsemi noqaqaimepitapis y imeyaqpis cawaq cä” nir.
21 22
487
m 22.17 Is 55.1.
14Cushicuyätsun raccha ropancunatataqshacoq cuenta portacoqcuna. Tsemipecunaqa yecuriyanqa puncupa tsemushoq Jerusalen marcaman, ymicuyanqa wiñepa cawatsicoq montipafrutantam. 15
naqa, brujucunaqa, jucwan jucwanoqllanacoqcunaqa, asesinucunaqa,*imajincunata adoraqcunaqa y nunamayinta ulipar engañaqcunaqa manamtse marcaman yecuyanqatsu.
16Jesucristum queno nin: “Noqam
moqcunata imapis pasacunanpaqcaqcunata musyatsinäpaq. Noqaqa*Davidpa castanpita mireninmi cä. Yqoya waraq qoyllurnomi chipapäquicä”nir.
17*Santu Espiritum y Achcaspa nobiancuenta shuyaquicaqcunam niyan:“Cuticamïna, Teyta” nir. Y quetawiyaqcuna jina niyätsun “CuticamïnaTeyta” nir. Y pipis yacunaqcunaqashayämutsun, mana pagashpam
cawatsicoq yacuta debaldillaupuyanqa.m
18Que librucho imapis pasacunanpaqcaqcunata wiyacoqcunatam alli buenunoti cayaq:qacunaman imallatapis yaparconqa,Diosmi que librucho willaquicaqcastigucunapita mas castigun tsenunapaq yaparcaponqa. 19Jina sitsun
paq escribirëcaq willaquicunataimanllatapis jorqarenqa; Diosmi petapisjorqarenqa que librucho willaquicaqJerusalen santu marcaman yecurir,wiñe cawe montipa frutanta micurinanquecaptin.
20
maq Jesucristum queno nin: “Aumi,shamunäpaqnam quecä” nir.Noqantsicna nishun “¡Tseno callätsun!¡Eucallämïna, Teyta Jesus!” nir.
21Teytantsic Jesucristu llapequita alliqueninwan yanapecuyäshï shumaqcawaquicho cacuyänequipaq.
22
488APOCALIPSIS
489
AbrahamUne tiempu Abraham jutiyoq
nunam Teyta Diosman marcäcoqcarqan. Warmin Sara qolloq captinwamrancuna manam carqantsu.Ishcanpis tsatsayäcushqanamcayarqan: Abraham pachaq (100)watayoq y Sarana ishqon chunca (90)watayoq. Tseno quecayaptinmi,Abrahamta Teyta Dios queno nerqan:“Qampita yureqpitam yupetapis manapuedipaq mirayanqa” nir. Abrahamqaauquinna quecarpis, Teyta Diosänenqanman marcäcurmi creyerqanpepita yureqpita atsca nasionmanmirayänanpaq caqta. Teyta Diosänenqannollam Abrahampa tsurinIsaac yurerqan warmin Saracho.Tsenopam Abrahampita miraqcunaticrayarqan juc nasionman.pita miraqcunapa jutinmi israelnunacuna.Abrahamta tseno änirmi Teyta Dios
quenopis nerqan:napitam metse marcacho nunacunapisbendisionta chasquiyanqa” nir.Gn 12-25
AgripaAgripaqa apostol Santiaguta
wanutseq caq Herodispa tsurinmi
carqan.tinnam, petana Roma cesar Claudiochurarqan Israelpa “Calcis” nishqan
coq cananpaq. Judea probinsiachoPorcio-Festo mandacoq quemanyecuptinmi, Agripa felisitaq ewarqan.Tsechomi Agripata mas waquinautoridacunatawan Pablu willarqanimanopa Jesucristuman creyicoqticranqanta.
dis” nir escribishqata.Hch 25.13-26.32
AltarUne israel nunacuna altarcunata
rumicunawan perqarmi rurayarqan.Tse altarcunachomi saserdoticunaanimalcunata pishtarir cayayaqnunacunapa jutsancunata Teyta Diosperdonananpaq. Tsenollam qerupitatacsha altarcunatapis rurayarqaninsiensiuta qoyatsiyänanpaq.
siu” y “Saserdoti” nir,escribishqacunata.
AnjelAnjel ninanqa griegu idiomacho
“willacoq” ninanmi. Anjelnincunatam
GLOSARIOMushoq Testamentucho sasapalabracunata cäyitsiquicuna
490
man willaquininta willacatseq. TeytaDiosmi anjelcunatapis camarqan petasirwir imeyaqpis cawayänanpaq.Manam imepis wanuyantsu. Pecunamimepis Teyta Diosta sirwir alabecäyannopancho.
nallam mana alliman ticrar, Satanaspasirweqnin supëcunapis cayan. Leyinquique pajinacunacho “Satanas” y“Supëcuna” nir, escribishqacunata.Mc 1.13; Hch 5.19; He 1.14
Apäqui tamyaUne tiempum Noe jutiyoq nunalla
Teyta Diosta cäsucoq carqan. Waquinnunacunaqa manam Teyta Diostacäsucuyarqantsu. Llapan nunacunatapisNoetawanmi Teyta Dios willacatserqanjutsa rurenincunata mana dejarqa,apäqui tamyawan ushacayänanpaqcaqta. Tseno willacuptinpis nunacunamanam cäsuyarqantsu. Tseno captinmi,Teyta Dios, Noeta nerqan jatun garebarcutano arcata rurananpaq, tsewanNoepa castancunata y imecalayaanimalcunata salbananpaq.Barcuman yecuriyaptinnam,
qallaquïcorqan tamya chuscu chunca(40) junaq paqasta y junaqta manapäreta. Tsechomi yacupis mayunoatsca yarqamorqan patsa rurinpita.Barcunam cascar qallecorqan yacuenteru munducho atscayar juntaptin.Tse witsancunaqa yacu tsapärerqanmillapan jatusaq jircacunatapis. Tseminunacuna y animalcuna yacuchoshenqacar ushacäyarqan, peru tse
yarqan. Tse jircacunata tsapäreqyacupa jutinmi carqan apäqui tamya.Gn 9.9-17; He 11.7; 1 Pe 3.20;Mt 24.38-39
BalaamBalaamqa carqan Diospaq uli
willacoq tucoqmi. Petam Moab
marcapa mandacoqnin pagarqanisrael nunacunata maldisyïcunanpaq,tsenopa gueracho ganananpaq; perumanam munarqantsu.pis, qellepaqrecurmi ewarqan israelnunacunata maldisyoq, ashnuntamontacurcur. Peru Teyta Dios manamjaqerqantsu maldisyunanta.Jud 11; 2 Pe 2.15
Camellu animalCamelloqa allapa jatun animalmi.
Lasaq cargacunatam puritsin carubiajicunapa. Millwanpis cerdanoallapa chucrum. Tse millwanpitaawashqam bautisacoq Juanpa ropancarqan. Riquë Mc 10.25 dibujuta.Mc 1.6; Lc 18.25
“Canaan” nenqan marcacunaCanaan marcacunaqa carqan
Mediterraneo lamarpa cuchunchomi,inti yarqacamunan caq ladupa.Tamañunqa carqan Ancashdepartamentuntsicnollam.“Canaan” marcacunachoqa imeca
muruquicunapis shumaqmi patsaq;peru tsecho nunacunam allapa manaalli cawaquicho cayarqan. Tsemi uneAbrahamta Teyta Dios änerqan pepawillcancunapita miraqcunata tsemarcacunata entregananpaq caqta.Tse änenqannollam Teyta Diosentregarqan. Tse marcacunatanamjutitsiyarqan “Israel” nishpana, tsechoIsraelpa mirenincuna tarayaptin.Leyinqui que pajinacunacho “Israelnunacuna” nir, escribishqata.
CesarCesarqa manam juntintsu carqan,
sinoqa “mas mandacoq” ninanmicarqan.cho mas puedeq mandacoqmi.Cesarmi metse nasioncunatapismandaduncho catserqan. Jesusyurinan witsanqa quecarqan cesarAugusto jutiyoqmi, y wanutsiyänan
Cäyitsiquicuna
491
witsannam “Tiberiu” niyanqannacesar quecarqan. Pablu Romamanchanqan witsannam Claudiuna cesarquecarqan.Jn 19.12
Contratu, Une caq y Mushoq caqIsrael nunacunataqa Teyta Dios
acrarqan wamrancuna cayänanpaqmi.Tseno acrarmi pecunawan contratutarurarqan imepis yanapananpaq. Israelnunacunaqa tse contratutachasquirmi, äniyarqan Teyta Diosmandaconqancunata imepiscäsuyänanpaq (Dt 5.27). Tsetamnintsic “Une Caq Contratu” nir.Tsecunam willacun “AntiguoTestamento” nenqantsiccho. Pecunatse Une Caq Contratuta manacumpliyaptinmi, Teyta Diosdejarïcorqan munayanqanta rurarcawayänanpaq.qan. Tseno cawayänanpaq dejarishqacarpis, ancupäcoq queninwanmiMushoq Contratutana rurashqa
paq. Tsecunatam willacun “MushoqTestamento” nenqantsiccho.crecur wanunan captinmi,nintsic Jesucristu queno nerqan:“Noqa yawarnïta jichar wanuptïmiTeyta Dios nunacunawan MushoqContratutamoq caqcunata jutsancunapitaperdonananpaq” nir (Mt 26.28).Dt 6.1-25; Dt 27-28; He 8.9
CrusRoma autoridacunam crusman
clabar wanutsiyaq jutsayoq jallanunacunata y Roma nasionpa contransharcoqcunata. Cruscho waneqacarqan allapa nacaquimi. Oraqa atscajunaq cruscho clabarecar manamwanuyaqtsu. Y manam munayaqtsujipirir pampayänantapis manaraqwanuyaptenqa. Jesusmi siqa cruscho
clabarecar ras wanurerqan, y allinunacunam mandacoq Pilatuta ayantamañarirnin ras pampariyarqan.Mc 15
DavidDavidqa carqan Belen marcapita
israel nunam. Petam Teyta Diosacrarqan Israel nasioncho reycananpaq. Davidpa castanpitasalbacoq Cristu yurinanpaqmi uneprofetacuna escribiyarqan. Yniyanqannollam Davidpa castanpitaJesus yurerqan Belen marcacho.2 Sa 7.12-16; Is 9.6-7; Jr 23.5-6
DiaconuDiaconu nintsicqa inglisiacho
sirwicoq nunacunatam. Tsenosirwicoq cayänanpaqmi apostolcunaacrayarqan qanchis nunacunataJerusalen inglisiacho.1 Ti 3.8-10; Hch 6.1-6
DiesmuTeyta Diosmi israel nunacunata
mandarqan chunca qellepita jucqelleta qoyänanpaq, jina chuncaanimalnincunapita jucta qoyänanpaqy chunca arobapita juc arobataqoyänanpaq. Tsepam jutin diesmu.Lc 18.12
Dios o Diospa AcrashqanIsrael nunacunaqa shuyayarqan juc
cunapita salbayänantam. Diospapalabranta leyirmi pensayarqan Israelmarcaman Dios Yaya juc nunata reychurecuptin jinantin nasioncunatamandananpaq caqtam. Pepaqminiyarqan ‘Dios Acrashqanmi canqa’nir. Tsemi Jesucristupaq pensayarqanpe cashqanta, y pensayarqan‘Cananqa pechi rey yecurirpelyamonqa, y libraramäshun Romanasionpita, pellana mandacoqnintsiccananpaq’ nir.nam Israelcho mandacoqcuna
Cäyitsiquicuna
492
qan. Peru Dios Yayaqa Jesucristutacachamorqan mas puedeq caqenemiguntsicta ushacatsinanpaqmi.Tseqa jutsallatsicoq Diablum. Cruschowanurmi jutsata ruranqantsicpitasalbecamarqontsic.rerqan profetacuna ‘Dios Acrashqannunam, israel nunacunaman ewanqa’nir, escribiyashqan. Jesucristum
llachona cayänanpaq permitïcushqa.Dios Yaya
Dios Yayaqa jucllellam. Pemillapanta camarqan. Pemi imepitapisimeyaqpis cawaq, llapantapis musyaq,alli ruraq, y cuyacoq. Allapa alliqueninwanmi nunacunata camarqanpeta cäsucur cushishqa cawayänanpaq.Nunacuna jutsancunapita in ernumanewayänan quecaptinmi, ancupäcoqqueninwan jucllella cuyë tsurinJesucristu salbacoqta que patsaman,cachamorqan. Teyta Diosnintsicjucllella captinpis pepa palabrantaleyirmi musyantsic Dios Yaya, tsurinJesucristu, y Santu Espiritu,tsic canqanta.nacho “ Santu Espiritu”, “Jesucristu”nir, escribishqacunata.Jn 1.1,2; 14.16
Diospa palabran escribiranqancunaTeyta Diospa profetacunam, y
apostolcunam Diospa willaquinintaune tiempo escribiyarqan SantuEspiritu cäyitsiyaptin. Tsetam “Diospapalabran ”, o “Biblia” nintsic.2 Pe 1.21
Diospita Shamushqa nuna“Diospita Shamushqa nuna” nerqan
Jesucristu quiquinpaqmi. Tseno nirmidisimuladulla nicarqan “Noqam, DiosAcrashqan cä” nir.paq leyinqui que pajinacunacho “DiosAcrashqan” neqta.
DisipuluJesus que patsacho cawanqan
tiempum waquin nunacuna yachaqmayestruncunawan puriyarqan pepitayachacuyänanpaq. Tseno puriryachacoqcunatam “disipulu” niyaq.Tsenomi Jesuswanpis disipuluncunapuriyarqan yachatsenqancunatayachacuyänanpaq.
yoq cayarqan. Que pajinacunacholeyinqui ‘Apostol’ neq palabrata.Jn 1.37
Ellucayänan wayiMetse marcacunachopis israel
nam cayäporqan. Tsechomijuntacäyaq Teyta Diosmanmañacuyänanpaq y Diospa palabrantayachacuyänanpaq. Tse wayillachomiimeca sesioncunatapis rurayaqautoridanincunawan; y tsellam carqanescuelancunapis.Mc 1.21; Hch 15.21
EspadaRoma soldaducunapa espadanqa
carqan jatun puñal cutsillunollam, yishcan ladupa a lashqam carqan.Jn 18.10; Ef 6.13; He 4.12
FaraonFaraonqa manam jutitsu carqan,
coq” ninanmi carqan. Tsenomi ari
cuna. Imanomi Romacho carqancesar, y une Perunintsicchona carqaninca; tseno Egiptu marcacho quimawaranqa (3,000)cuna mandacuyarqan.Une caq testamentuta leyirmi
Egiptu nasionpa faraonnincunatatarintsic. Israel nunacuna Egiptunasioncho esclabu quecayänanwitsanpis, faraoncunammandaquicayarqan.
Cäyitsiquicuna
493
FariseucunaJesus que patsacho quecanqan
witsanmi, israel nunacunacho
cuna cayarqan. Pecunam Moisesescribenqan leycunata llapantacumplita tïrayaq.cuna cawariyämunanpaq caqtam yanjelcunapis cayanqantam. Tsenoquecarpis, pecunapita atscaqmi jananshonqulla alli tucoq cayaq. TsemiJesucristu tse fariseucunata fuertipapiñaparqan.cho “Saduceo” nir, escribishqata.Mc 7.1-13; Lc 11.37-54
FelixFelixqa Roma nasionpitam carqan.
Romacho cesar Claudium peta Israelnasioncho Judea probinsiaman masmandacoq cananpaq churarqan.Felixpa warmenqa carqan Agripapapanin Drusilam. Apostol Pablu presuquecaptin jutsannaq canqantacuentata qoquicarpis, llawirätserqan
rinanta munarmi.Hch 24
Griegu idiomaApostol Pablupa tiempun witsanmi
chopis parlayaq. Tseno captinmiMushoq Testamentuta escribiyarqangriegu idiomacho. Leyinqui quepajinacunacho “Hebreu idioma” nir,escribishqata.Hch 6.1
Hebreu idioma
napa idiomanmi carqan. Jesucristumanaraq yuriptinmi tse idiomachoUne caq Testamentuta escribiyarqan.Jesucristu que patsacho quecänanwitsanqa parlayarqan griegu idiomatay arameu idiomatam.
llam. Leyinqui que pajinacunacho“Griegu idioma” nir, escribishqata.Hch 21.40
HerodisHerodisqa shutin carqan, y tse
castallapitam mandacoq atscaHerodiscuna cayarqan. Jesus yurinan
nacho mandaquicäyarqan. (Lc 1.5)
qan ‘Herodis el grande’ niyanqan caqHerodis.tar munar, atsca llullucunatawanutserqan. Pe wanuriptinmi chuscucaq tsurincuna mandacuyarqan.Leyinqui que pajinacunacho “Agripa”nir, escribishqata.Hch 12.1-3; Mt 14.10; Lc. 23.7
ImajinImajincunaqa orupita, qellepita,
rumipita, y qerupita rurashqamcarqan. Waquinmi cayarqan nunapa
pano. Teyta Diosman mañacuyänanpa
tsic’ nir. Mañacuyanqancunata imaginwiyananta pensarmi altarninchoanimalcunata pishtayaq.tanam micuyaq imaginpa jutinchoestata rurar.
Hch 7.39-41Impuestuta cobracoq
Jesus que patsacho quecänan
cho cayarqan israel nunacuna.Waquin israel nunacunatam Romaautoridacuna contratashqa cayarqanmarca mayincunata impuestutaRomapaq cobrayänanpaq. Impuestutapagueta mana munayaptenqa Roma
yaq. Asta tse impuestu cobraqcunaqa
wanmi cobrayaq. Tsemi israel marca
Cäyitsiquicuna
494
mayincuna chiquir melanäyaq. Asta“Jutsasapacuna” nirmi, jamuräyaq.Jesucristupa disipulun Mateopispuntataqa impuestu cobracoqmicarqan.Mt 9.9-13
InsiensiuInsiensioqa shumaq pucutaq montipa
weqinmi. Tsetam Israel sacerdoticunaTeyta Diospa altarnincho rupatsirqoshnïtsiyaq. Qoshnïtsiyanqanyaqnamwaqta patiucho waquincuna TeytaDiosman mañacuyaq. Tse insiensiupaqoshnin pucutar witsepa ewaqnomañaquinincuna Teyta Diosmanchanqantam pensayaq.Ap 8.3,4
IslaIsla niyanqa lamar chopincunacho
tishqu patsacunatam. Tse islacunaqawaquin caqcuna allapa jatunmi.Tsecunachomi marcacunapis can. Tseislacunamanmi apostol Pablubarcuwan purirnin chaq.Hch 21.1
Israel nunacuna, y mana israel nunacuna
Israel nunacunaqa cayarqan unetiempu Abrahampa mirenincunam juccastapita miraqcunam. AbrahamtamTeyta Dios nerqan:
qanyaqmi” nir. Tse nenqannollam pepitamirayarqan juc nasion ruracanqanyaq.Abrahampa willcan Jacobpa juc caq
jutinmi carqan Israel. Tse jutitam“Israel nasion” nir, churayarqan tsemiraqcunapa nasionninta. Tsetamcananyaq “israel nunacuna” niyan.
tuncunata entregarqan. Y SeñorJesuspis israel nunam carqan.Leyinqui que pajinacunacho “Canaannenqan marcacuna” nir, escribishqata.Jn 4.22; Hch 10.28
Jamaqui o jamacuyänan junaqIsrael nunacunatam Teyta Dios
mandarqan sabadu junaqcho manaimatapis rurayänanpaq. Tse junaqqaallapa consagradum carqan. Joqtajunaqchomi Teyta Dios que patsatacamar usharir qanchis junaqchojamacurerqan. Tsemi tse junaqtayarpäyänanpaq mandacorqan.Ex. 20.8-11; Mc 2.23-28; Jn 5.9,10
JesucristuJesucristu juteqa ishque palabrapita
juntacashqam, Jesus y Cristu. Jesusninanqa “salbacoq” ninanmi. Cristuninanqa “Dios Acrashqan” ninanmi.Que pajinacunacho rique “DiosAcrashqan” neqta.Jn 7.31
JudasIsrael marcacho Judas shuticuna
carqan comunmi, y shumaq shutimcarqan. Manam Jesusta ranticoqapostolpapis ashanantsu carqan Judas.Sinoqa shutinmi Judas Iscariote carqan.
Lebadurannaq tantaLebadurannaq tantaqa carqan israel
nunacuna pascua estancunachosemananpi micuyänan tantam. Tsetantata micurmi yarpäyaq Egiptunasionpita yarqacayämonqanta.Leyinqui que pajinacunacho “Pascuaesta” nir, escribishqata.
Mt 26.17; Mc 14.12Lepra
paqmi. Qaram limpu lititir eucun.Tseno lititirmi pasepa qeri mirarnunapa cuerpunta ushacatsin. Tsenocaptinmi, juc ladu nasioncunachoqaleprawan qeshyaq nunacunataqachusyaqpa qarquriyan waquinnunacunata mana muyayänanpaq.Jina lepra qeshyapaqqa niyaq Diospacastigun canqanta.Lc 17.11-19
Cäyitsiquicuna
495
LeyRicanqui que pajinacunacho ‘Moises
escribishqan leycuna’ neq palabrata.“Manä” nenqan miqui
“Manäqa” carqan qajapu niraqyuraq miquimi. Tse miquitaqachusyaq jircacunacho quecäyaptinmi,israel nunacuna micuyänanpaq TeytaDios ramarecaqta warätsimorqanEgiptu nasionpita eucayämuptin.Israel nunacunaqa chuscu chunca (40)watam tse miquita micuyarqan.Ex 16; Nu 11.4-9; Jn 6.31-32
Mirra
pita rurashqa perfumim, y allapamcuestarqan. Binuwan tajurcuyaptenqaanestesianomi nunapa cuerpuntaosuncäratseq. Tseta upurcorqa nanetamanam mäcuyaqtsu. Y olibu montipaaseitinwan tajurcuyaptinqa allapashumaq pucutaq perjumim ticrareq.Tsewanmi Jesuspa mortajantapis,Josewan Nicodemu pasatsiyarqanpampayänanpaq.Mc 15.23; Jn 19.39
Moises escribishqan leycuna,
cho esclabu caquicäyaptin MoiseswanDios Yaya jorqamorqan. Tsepitachusyaqcho quecayaptinnam Moisesta
nata “Sinai” nenqan jircacho.Tsenollam mas atsca leycunatapisMoises escriberqan Teyta Dioscäyitsiptin. Tse escribenqancunatatarintsic Bibliachomi punta caq pitsqalibrucunacho, Genesis, Exodo,Levitico, Numeros y Deuteronomio.Ex 20.1-17; Dt 5.1-21; Mt 19.16-30
Pascua estaUne tiempum Teyta Dios israel
nunacunata esclabu caquïcayaptinEgiptupita jorqorqan. Tse jorqonqanta
mana qonqayänanpaqmi Teyta Diosqueno nerqan. “Queta yarpar imepiswata-wata pascua estata selebrayanqui” nir. Tse esta qallecunan junaqqaisrael nunacuna mallwa üshatampishtar micuyaq y levadurannaqtantatam micuyaq semananpi. Jesusque patsachö quecaptinpis tsecostumbrita rurecayarqanmi.Ex 12.1-28
PentecostesCosecha sega qallecuptinmi
yupayaq chuscu chunca isqon junaqta(49). Y pitsqa chunca (50) junaqcaqchonam rataramoq ‘Pentecostes’niyanqan esta. Tse estataqarurayaq Teyta Diosta cosechanpitanagradesicurnin.Dt. 16.9; Hch 2.1-41
Pilatu, Ponciu-PilatuPonciu-Pilatoqa Roma nasionpitam
carqan. Y llapan israel nunacunatammandarqan. Tsemi Jesustawanutsiyänanpaqpis Pilatutaraqmañacuyarqan autorisasionta.Lc 23.1-25
ProfetaUne tiempucunam nunacunata
Teyta Dios acrarqan profetancunacayänanpaq.qan, y imapis pasacunanpaqcaqcunata musyatsicuyarqan. Tsewillacoq nunacunatam “Diospawillacoqnin profeta” niyaq.nam cayarqan, Isaias, Jeremias, Joel,Jonas y mascuna.Hch 3.24
Roma nasion, roma nunacunaRoma nasionqa Jesus que patsacho
quecanqan witsan jinantin nasiontammandarqan. Roma mas mandacoqmunenincho catsirmi soldaduncunatametse nasionman cachaq. TsenomiIsrael nasiontapis mandadunchotsarararqan. Tseno captinmi Roma
Cäyitsiquicuna
496
nunacunata israel nunacuna allapachiquiyarqan.nacho “Cesar” nir, escribishqata.Hch 22.25
SaduceoJesus que patsacho quecaptinmi,
israel nunacunacho ‘Saduceo’ nishqangrupupita cayarqan. Pecunam
lla Teyta Diospa yachatsiquinincanqanta.qantsu wanushqacunacawariyämunanpaq caqta. Tsenollamcreyiyarqantsu anjelcuna canqantapis.Saduceucunaqa cayarqan mas ricu caqnunacunam.cho “Fariseo” nir, escribishqata.Mc 12.18-27
Samaria nunacuna
cho probinsiam carqan. Samarianunacunam Judiu nunacunawanallapa chiquinacuyaq.2 Re 17.24-41; Lc 10.30-37; Jn 4.9
Sanhedrin
napa corti supremanmi. Tsechominunacunata Moisespa leyninta manacumpliyaptenqa jusgayaq. Tsecortimanmi Jesustapis, Pablutapis, ywaquin apostolcunatapis apayarqanjusgayänanpaq.Hch 5.21
Santisimu cuartuTemplupa chopinchomi carqan juc
jatun wayi. Tse wayipa rurinchomicarqan “Santisimu” niyanqan cuartu.
llam qarepa yawarninta aparcur,yecoq watacho juc cutilla nunacunapajutsancunapita Teyta Diosperdonananpaq.
Santu EspirituSantu Espiritoqa Diosmi. Manaraq
sieluman eucurmi Jesuspis nerqan
“Cachamushaq Santu Espiritutamyanapayäshunequipaq” nir. Santu
natapis yanapan Dios munanqannoshumaq cawacuyänanpaq. Jutsarurecho cawaqcunatapis SantuEspiritum cäyitsin salbasiontaashiyänanpaq.
yarqan Teyta Diospa palabrancunata.Hch 1.4; Jn 14.16-17
SaserdotiIsrael saserdoticunaqa templucho
Teyta Diosta sirweqcunam cayarqan.
paq. Teyta Diosman mañacurjutsancunapita perdonashqacayänanpaqmi, tseno sacerdoticunarurayaq. Tsenollam insiensiuta templururincho rupatsir Teyta Diostamañacuyaq. Israel sacerdoticunaqaLevi castallapitam cayarqan.He 5.1-4
SatanasSatanasqa allapa mana alli
espiritum. Tsetam ‘Beelzebu’ niyan.
llan anjelmi carqan. Y Diosnintsicnoqueta munaptinmi, Diosnintsicweqaparcamorqan sielupita. PemiDiospa contran car nunacunata jutsataruratsin. Peru Diosnintsicmi juc junaqin ernumanna weqaparconqa tsechowiñepaq sufrinanpaq.Lc 10.18; I Pe 5.8-10
SelotiIsrael nasionchomi carqan juc grupu
‘Cananista’ niyashqan.tam ‘Seloti’ niyaq. Pecunam luchayaqisrael nunacuna Romanucunapapoderninpita libri cayänanpaq.Jesuspa jucnin caq disipulun Simonpiscarqan tse grupupitam.Mt 10.4
Cäyitsiquicuna
497
Señalaqui (Cuerpucho señalaqui)
qanpita puwaq junaq cumpliriptin jutintachurayaq; y compañonninpa puntanpaqaranninta roqutsirmi señalayaq. Tse
nana cayashqan compromisum.Gn 17.10-14; Lv 12.3; Hch 7.8
SepulturaUne israel nunacuna ayancunata
pampayänanpaq sepulturata rurayaqqaqacunacho machetano uchquïcurmi.Tse uchcutam tsapayaq jatun paltarumiwan. Qaqacho tseraquchcutsishqa sepulturamanmi TeytaJesucristutapis pampayarqan.Mc 15.46; Jn 11.38
SupëcunaSupëcunaqa mana alliman ticrashqa
anjelcunam cayan. Pecunam Diospacontran Satanaspa mandunta rurarminunacunata munenincho tsaräyan.Tseno carmi waquin nunacunata,locuyätsin, chiquinacatsin,tsin, wanutsinacatsin, mana allicunatayarpätsin, y imeca llutancunataruratsin. Leyinqui que pajinacunacho“Satanas” nir, escribishqacunata.Mc 5.1-20
TempluTemploqa carqan Teyta Diosta
adorayänan jatun sitium. Tse
temploqa carqan perqawancoralashqam. Rurinchomi carqanjatun patiu. Tseyaqllam yecuyaqmana israel caq nunacunam. Masrurichonam carqan juc patiu.
cuna. Jina mas rurichonam carqanjuc tacsha patiu. Tseyaqllamyecuyaq llapan israel nunacuna.Mas rurichonam carqan juc jatunwayi. Tse wayichomi carqan ishquecuartucuna. Juc caqmi carqanyecurinallacho. Tsetam ‘Lugar santu’niyaq.cuna yecuyaq. Juc caqnam carqanmas ruricho. Tsetam ‘Santisimucuartu’ niyaq. Tsemanqa masmandacoq saserdotillam yecoq juccutilla watacho.1 Re 6
TronuTronu niyanqa mandacoq reypa
shumaq täcunantam. Tronumantecurmi reycuna mandaduncunachotsararanqan caq nasioncunatamandayaq. Rey tronunmantäriptenqa puedeq captinminunacuna mantsar allapa respetarcäsuyaq.pis puedeq reynintsic captinmiMushoq Testamentucho nicancielucho quecaq tronunchotecanqanta.
Cäyitsiquicuna