SISTEMA ENDOKRINOA
ANIMALIENGAN
ESTIMULUA
N-SISTEMA
L-SISTEMA edo erantzun motorea (mugimenduak)
S-ENDOKRINOA edo erantzun hormonala (h. jariapena)
Hormonak konposatu kimikoak dira. (1) Guruinek sortzen dituzte, (2) odolean (edo izerdien edo airearen) zehar transmititzen dira eta (3) organo xedeetan dute eragina.
Erantzun azkarra Er. geldoagoaBorondatezkoa OharkabekoaUne batekoa Iraunkorragoa
HORMONAK JARIAPENAREN ARABERA:
HORMONEK KONTROLATZEN DITUZTEN PROZESUAK:
• HAZKUNTZA ETA GARAPENA• UGALKETA• SEXU EZAUGARRIAK• ENERGIAREN ERABILERA ETA
BILKETA• URA, GLUKOSA, GATZA ...MAILAK
ODOLEAN• ORGANOEN AKTIBITATE OROKORRA
SISTEMA ENDOKRINOAREN EBOLUZIOA
• ORNOGABEAK: zelula neurojariatzaileak gehien bat. Intsektuak kasu berezia dira: ekdisona eta gazte
hormona
• ORNODUNAK: guruinak garatuta dituzte: tiroideak, gonadak, adibidez
Garapenaren bilakaera
Gazte hormona
Gorputz alatuak
Garunaren zelula neurojariatzaileak
Gorputz kardiakoakOrgano neurohemal
Guruin protorazikoa
Ekdisona
MUDA
Intsektuak:
GAZTE-HORMONA eta EKDISONA
MUDA
1 978
ORNODUNAK:• Arrainak
• Anfibioak
• Narraztiak
• hegaztiak
• Hipotalamoak hipofisia erregulatzen du. Honek neurohormonen bidez sexu organoak kontrolatzen ditu.
• Muinaren atal batek ere neurohormonak jariatzen ditu osmoerregulazioa gauzatzeko.
• Hipotalamoa, hipofisia eta sexu guruinak• tiroidea• paratiroidea• Adrenalak
• Aurrekoaz gain are zelulak intsulina jariatzeko
• Aurrekoak ere bai.• Epifisia, edo guruin pineala: argiari erantzuten du• Hipotalamoa: migrazioak, lumen aldaketa eta ugal prozedurak kontrolatzen du
HORMONA TIROIDEOA
LUMAJEA BERRITZEA
GURUIN MOTAK jariapenaren arabera: kanpo eta barnejariokoak.
HORMONEN EKINTZA IZAERA KIMIKOAREN ARABERA:
Hormona proteikoen ekintza-mekanismoa
Hormona esteroideen ekintza-mekanismoa
GIZA SISTEMA ENDOKRINOA
Giza guruin endokrino nagusiak
HIPOFISIA
TIROIDEA eta PARATIROIDEAK
GILTZURRUN GAINEKO GURUINAK
AREA
OBULUTEGIAK
TESTIKULUAK
Hipotalamo-hipofisia
ENTZEFALOA
HIPOTALAMOA
ADENOHIPOFISIA
GURUIN ZURIAK
EHUN DIANA
HORMONAK
OXITOZINABASOPRESINA
HORMONA TROFIKOAK
HORMONEN ERREGULAZIOA
Faktore askatzaileak
ADENOHIPOFISIA edo AURREKO H.
NEUROHIPOFISIA edo ATZEKO H.NERBIO-SISTEMA
Aulki turkiarra
NEUROHIPOFISIA: -ADH -OXITOZINA
ADENOHIPOFISIA
TIROIDEA/PARATIROIDEA
TIROIDEA
-Tiroxina
- Kaltzitonina
Paratiroidea:
Paratohormona
Kaltzemiaren erregulazioa:
areaHormonak: intsulina glukagona
LANGERHANS-EN IRLEN LANGERHANS-EN IRLEN ZELULAKZELULAK
A ZELULA EDO ALFA
B ZELULA EDO BETA
D ZELULA
JARIATZEN DU
JARIATZEN DU
JARIATZEN DU
INTSULINAINTSULINA
GLUKAGONAGLUKAGONA
SOMATOSTATINASOMATOSTATINA
Arearen zelulak: intsulinaren ekoizpena:
GLUKAGONAGLUKAGONA
gibelagibela
area
zirkulazioa
porta
Glukagonaren bizitza plasman 10 minutukoa da
Copyright © 2004 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings
Pancreatic Hormones, Insulin & Glucagon Regulate MetabolismPancreatic Hormones, Insulin & Glucagon Regulate Metabolism
Figure 22-7 b: The endocrine pancreas
Copyright © 2004 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings
Pancreatic Hormones, Insulin & Glucagon Regulate MetabolismPancreatic Hormones, Insulin & Glucagon Regulate Metabolism
Figure 22-8: Metabolism is controlled by insulin and glucagon
Gluzemiaren kontrola:
Urdail-heste hormonakUrdail-heste hormonak
GLUCOSA
AMINOA-
ZIDOAK
SEKRETINA
GASTRINA
PACREOZIMINA
AREAAREA
INTSULINA
Giltzurrun gaineko guruinak: muina eta azala
- bi zati edo bi guruin:
- AZALA. Hiru hormona esteroide mota jariatzen ditu: - Glukokortikoideak. - Mineralokortikoideak. - sexu hormonak - aldosterona
- MUINA: - Adrenalina. - Noradrenalina.
Giltzurrun gaineko guruinak
Giltzurrun gainekoak:
GONADAKESTROGENOAKANDROGENOAK
PLAZENTAprogesterona
Tenperaturaren kontrola hormonen laguntzarekin:
zenbait gaixotasun endokrino :
• Hipertiroidismoa: tiroidearen hiperfuntzioa• Hipotiroidismoa: tiroidearen hipofuntzioa• Bozioa: tiroidearen hiper/hipo funtzioa• Diabetesa: intsulinaren eza• Hirsutismoa: androgeno gehiegi• Nanismoa: TSH edo GH gutxi• Osteoporosia: kaltzitonina edota estrogeno gutxi
Hipertiroidismoa:
•Hipofisi erraldoitasuna•Akromegalia•Bozioa
akromegalia
DIABETESADIABETESA
• DIABETES I MOTA:DIABETES I MOTA:
Intsulinaren menpekotasun osoa, (intsulinaren falta), pertsona hauek intsulina askatzeko estimulu aurrean ez dute erantzuten.
• DIABETES II MOTA :DIABETES II MOTA :
Intsulinaren maila normala edo altua da baina ehunen erantzuna intsulinari txikia da.
Gluzemiaren kontrola