BIGARRENHEZKUNTZA
Arduraz jokatzeko ingurumenerako heziketa2012/2013 jarduerak
Mancoeduca:eskaeren kudeaketa arina eta erosoaUnean uneko jarduera-eskaintza ezagutzea. Mancoeduca webgunearen bidez zure mailari egokitutako jardueren eskaintza ezagut dezakezu, baita beste gauza asko egin ere: jarduera bakoitzaren baldintzak eta bideoak ikusi, beren informazioa eta material didaktikoak deskargatu, online jolastu...
Jarduerak modu errazean eskatzea. Jarduera bakoitzean formulario bat aurkituko duzu, eskaera egiteko zenbait aukera eskaintzen duena zentroaren identifikazioa erabilita.
Bi sarbide-kontu zentro bakoitzarentzat. Eskaerak egiteko, eskatu zuzendaritza-taldeari aurreko ikasturtean irakasleentzat sortu zuen sarbide-kontua. Kontuak soilik alda edo berritu daitezke zuzendaritza-taldeak hala eskatzen badu.
Uneoro jakitea zer eskatu den eta dena behar bezala ote dagoen. Erabili “sarbide pribatua” eta zentroak irakasleentzat egindako kontua aise ikusteko zentroaren eskaera guztiak eta horiek zer egoeratan dauden, edota aurreko ikasturteetako historiala ikusteko ere.
Informazioa jasotzea norberaren helbide elektronikoaren bidez. Jarduera bat eskatzean edozein hel-bide elektroniko jar dezakezu jardue-rari buruzko informazioa jasotzeko. Bisitaren data ere oroitaraziko dizute horren bidez egin baino lehenago.
Argibideak: 948 203 444Mancoeduca: www.mcp.es
Kodea Jarduera
Maila Ikasle kopurua Gazt. / Eusk. Nahiago den data Ordua
Taldeko arduradunaren izen-abizenak E-posta baieztapena eta informazioa jasotzeko
Kodea Jarduera
Maila Ikasle kopurua Gazt. / Eusk. Nahiago den data Ordua
Taldeko arduradunaren izen-abizenak E-posta baieztapena eta informazioa jasotzeko
Ikastetxea
Telefonoa Faxa Posta elektronikoa
Eskaerak bidaltzea. Eskaera-orria fotokopiatu eta bidali faxez edo posta elektronikoz:- Fax bidez: 948 423 230 (Ingurumen-heziketarako programarentzat)- [email protected]
Eskaerak jasotzeko azken eguna. 2012ko urriaren 31 baino lehen.Baieztapena. Astebeteko epean zure eskaera aintzat hartu dugun esango dizugu telefonoz.Informazioa. Tel. 948 203 444.
Oharra. 2012. urtea azkena izanen da paperezko izen-emateak egiteko. Onlineko izen-emateak Mancoeduca webgunean: www.mcp.es
Heziketako behar espezifikoak, ordutegi murriztapenak eta abar dituzten ikasleei buruzko oharrak:
Kodea Jarduera
Maila Ikasle kopurua Gazt. / Eusk. Nahiago den data Ordua
Taldeko arduradunaren izen-abizenak E-posta baieztapena eta informazioa jasotzeko
Jardueren laburpena ikusteko, joan 20. orrialdera
Arduraz jokatzeko ingurumenerako heziketaJARDUERAK ESKATZEKO FITXA 2012/2013 BIGARREN HEZKUNTZA
Pedro Moret k.
Armada etorb.Yan
gu
as y Miran
da k.
Nafarroa Beherek
o etorb.
Pio
XII.a
eto
rb
Alde zaharra
Ziudadela
Baluarte
Chi
nchi
lla je
nera
la k
.
Navas de Tolosa k.
Iruñerriko Mankomunitatea
Chinchilla jenerala kalea, 7 (atzealdea) 31002 IruñaTel.: 948 423 285/194Faxa: 948 423 230Mancoeduca webgunea: www.mcp.es
Eskaerak kudeatzekoTel.: 948 203 444E-posta: [email protected]
diseinua: www.rosetayoihana.com
Paper birziklatuanimprimatua
1
Arduraz jokatzeko ingurumenerako heziketaEskolako Ingurumen-heziketarako Programa Iruñerriko ikastetxe, guraso-elkarte, kolektibo eta partikularrei zuzendutako heziketa-eskaintza da. Xedea Urari, Hondakinei, Garraioari eta Iruñerriko ibai-parkeari lotutako jardueretan, kanpainetan eta prestakuntza prozesuetan parte hartzea da.
12. or. Ura: hornidura eta saneamen-dua
- Bisita: Arteta, kokaleku geo-logiko berezia
- Bisita: Ura: erabilpena, kutsa-dura eta arazketa
- Bisita: Eugi eta natura-balia-bideen aprobetxamendua
- Bisita: Artetako iturburua + IIHZ Lur azpiko urak
- Bisita: Artetako iturburua + IIHZ + Egillorko edateko uren araztegia eta Uraren teknolo-gia eraginkorra erakusketa
- Bisita: Mendillorriko uren etxea eta autogidek lagundu-tako paseoa
- Bisita: Arazuriko araztegia + Nik ez dut ura kutsatzen jarduera
- Bisita: Eugiko urtegia + Urtasungo edateko uren araztegia + Mendillorriko ur-biltegiak
- Bisita: Arazuriko araztegia + Saneamendua eta arazketa erakusketa (NIZ)
16. or. Hiri-garraioa eta mugikorta-sun iraunkorra
- Hitzaldi-tailerra: Mugikor-tasun iraunkorra bizikletaz
- Erakusketa-tailerra: Bi-zikleta zaintzea
- Jarduera: Joan-etorriak eskualdeko hiri garraioan
- Hitzaldi-tailerra: Iraunkorra da garraioa?
20. or.Jardueren laburpena
8. or. Iruñerriko ibai-parkea
- Tailerra: Sormen-idazketa: Gure bizitza ibaiak dira
- Bisita: San Andres errota hidraulikoa
- Bisita: Atarrabiako pilategia + antzinako paper-errota
- Bisita: Atarrabiako pilategia + ibilaldi gidatua bizikletaz
- Jarduera: Biodibertsitatea eta ibaiaren kalitatea
- Jarduera: Aztertu ibaiaren ura
1
4. or. Kontsumoa, hondakinak eta birziklapena
- Hitzaldi-tailerra: Kontsumitzen gaituen zaborra
- Tailerra ikasgelan: Nola egin paper birziklatua
- Tailerra ikasgelan: Energiaz beteriko konpost-ontzia
- Bisita: Gongorako HHTZ + Tximeleta efektua erakusketa
- Bisita: Gongorako HHTZ + ingurumen-ikasgela
INGELESEZ ERE BAI
2
Zer helburu du?Hezkuntza komunitateak ingurumenari buruzko kontzientzia eta horren inguruko interesa hartzea, baita egun dauden arazoetarako konponbideak bilatzeko zein etorkizunean agertu daitezkeenak saihesteko beharrezko ezagutzak, jarrerak, jokabideak, motibazioa eta nahia banaka zein taldeka eskuratzea ere. (Ingurumen-heziketaren xedea, Belgradeko Gutuna, 1975).
Ingurumen esperientzia eta programak egin daitezela sustatzea, Iruñerritik hurbileko ingurunean ezagutza eta analisi kritiko eta sormenezkoa helburu izanen dutenak.
Baliabide materialak eta aholkularitza tekniko eta didaktikoa erraztea, irakasleek zein ikasleek aipatu programak gauzatu eta euren informazio premiak bete ditzaten.
Zer zerbitzu eskaintzen ditu? Dokumentazio zentroa Kontsulta eta mailegua
Aholkularitza tekniko eta didaktikoa Irakasle eta ikasleei zuzenduta
Material didaktikoen diseinua, koordinazioa eta edizioa
Sentikortasun-kanpainak eskola-esparruan
Ikastetxean hondakinak kudeatzeko baliabideak
- Ontziak, papera eta pilak biltzeko edukiontziak eta zakuak- Ikasgeletan papera birziklatu eta berrerabiltzeko
paperontzi eta erretiluak. - Pilak biltzeko edukiontziak- Materia organikorako konpost-ontzia, etab.- Horma-irudiak, gaikako bilketaren eranskailuak,
etab.
Jarduera-programaMankomunitateak kudeatutako instalazio eta espazioak bisitatzea. Ibilbide gidatuak, instalazioak, eremuak eta sentikortasun-zentroak ezagutzeko helburu zehatza dutenak: burutzen diren prozesuak, funtzionamendua eta kudeaketa, ingurumenaren aldeko jarrera eta jokabideei buruzko hausnarketa ahalbidetzen duten jarduera osagarriekin batera.
Tailerrak ikasgelan. Lan proposamen dinamiko eta parte-hartzaileak, programa bakoitzeko eduki nagusiei buruzkoak, norberaren ardura eta erantzukizuna sustatzeko zein ingurumenaren aldeko jokabideak bereganatzeko. Tailerren iraupena eskola-saio batera edo bitara doituko da jardueraren arabera.
Jardunaldiak. Goizeko saioak, instalazio batera edo ibai-parkera egindako bisitatik garatzen direnak; helburua eduki zehatzetan sakontzea da, sentikortasuna azpimarratuz eta jokabide eta ohitura arduratsuak sortuz.
Ingelesezko jarduerak. I+G programa baten barnean kokatuta, Haur Hezkuntzarako jarduera bat gehitzen zaie ikasturte honetan Bigarren Hezkuntzarako prestatutako ingelesezko bisita gidatuei.
3
Zer eduki lantzen dira?- Uraren Ziklo Integrala / Hornidura eta
Saneamendua- Kontsumoa, Hondakinak, Konposta, Birziklapena eta Berreskuratzea- Garraioa eta Mugikortasun Iraunkorra- Iruñerriko ibai-parkea- Ingurumen-heziketa- Naturako eta Hiriko Ingurumena
Parte-hartzearen datuak 2011-2012. Iruñerriko zentroak
HAUR HEZKUNTZA
gUZTiRA
Hondakinak 1.232 8.759 4.783 14.774
Ibai-parkea 1.259 4.388 2.903 8.550
Ura 2.368 6.037 3.608 12.013
Garraioa 1.380 1.241 2.621
Guztira 4.859 20.564 12.535 37.958
Kontsumoa, hondakinak eta birziklapena
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
Hitzaldi-tailerra: Kontsumitzen gaituen zaborra
Tailerra ikasgelan: Nola egin paper birziklatua
Tailerra ikasgelan: Energiaz beteriko konpost-ontzia
Bisita. Gongorako HHTZ + Tximeleta efektua erakusketa
Bisita: Gongorako HHTZ + ingurumen ikasgela
Kontsumitzen gaituen zaborra
Mailak 1. 2. 3. 4. BATX Besterik
Kodea 46 Ordutegi librea Ikasturte osoaIraupena ordu 1
Hitzaldi-Tailerra
DESKRIPZIOA Zaborra gizartearekin batera garatzen da, baita
horren tratamendua eta kudeaketa ere. Baina zaborrak sortutako arazo batzuek jarraitu egiten dute, euren jatorria ondasunen ekoizpen eta kontsumoan baitago.
PARTE-HARTZAILE KOPURUA, GEHIENEZ- Talde/Hitzaldi bat (50 ikasle, gehienez)- Ondoz ondoko bi hitzaldi HELBURUA- Hondakinen arazoa konplexua dela eta
birziklatzetik haragoko irtenbideak behar direla ohartaraztea
EDUKIAK- Hondakinak sortzeak dakartzan arazoak- 3R estrategia BALIABIDEAK- Power-point bidezko aurkezpena- Gaikako bilketen jarduera osagarria
BETEBEKIZUNAK- Irakasle bat talde/ikasgela bakoitzeko
4
ONLINEKO IZEN-EMATEA MANCOEDUCAN!Jardueretan izena eman daiteke gure webgunearen bidez: www.mcp.es
Parte hartzailea:
Nola egin paper birziklatua
Energiaz beteriko konpost-ontzia
5
Tailerra ikasgelan
Kodea 43 Iraupena 2 ordu Ordutegi librea Ikasturte osoa
DESKRiPZiOA Kontsumo arduratsuak eta paperaren
berreskurapenak eta birziklapenak mesede handia egiten diote ingurumenari.
PARTE-HARTZAiLE KOPURUA, gEHiENEZ- Talde/gela bat tailer bakoitzean- Ondoz ondoko bi tailer HELBURUA- Gaikako bilketaren eta paperaren
birziklapenaren onurak ezagutzea
EDUKiAK- Basoen balioa- Paperaren 3 Rak
BALiABiDEAK- Power-point bidezko aurkezpena- Birziklatutako papera eskuz egitea
PARTE HARTZEKO BETEKiZUNAK Zentroak eguneratua izan behar du paper-
bilketan parte hartzeko konpromisoa (ikusi 7. orrialdea)
Mailak 1. 2. 3. 4.BATX Besterik Mailak 1. 2. 3. 4.BATX BesterikTailerra ikasgelan
DESKRiPZiOA Teknika erraza eta ekologikoa da konposta
egitea, baratzean, lorategian edo jantokian sortutako hondar organikoak baliatzen dituena elikagaietan aberatsa den ongarria sortzeko. Elikagai horiek lurrarentzat onuragarriak dira.
PARTE-HARTZAiLE KOPURUA, gEHiENEZ- Talde/ikasgela bat tailer bakoitzeko- Ondoz ondoko bi tailer
HELBURUA- Materia organikoaren bidez konposta nola egin
eta eskolako konpost-ontzia nola zaindu behar den ezagutzea
Kodea 42 Iraupena 2 ordu Ordutegi librea Ikasturte osoa
EDUKiAK- Konposta zer den eta nola egiten den- Ingurumenarekiko onurak
BALiABiDEAK- Power-point bidezko aurkezpena- Jarduera ludiko eta didaktikoa- Bisita ikastetxeko konpost-ontzira
BETEKiZUNAK- Konpost-ontzi bat izatea
Bisita
Gongorako HHTZ + Tximeleta efektua erakusketa
Kodea 49
6
DESKRiPZiOA Gongorako HHTZk eta Tximeleta efektua
erakusketak aukera ematen dute Iruñerrian hondakinak nola kudeatzen diren jakiteko eta arduraz kontsumitzeko ohiturak garatzeko.
PARTE-HARTZAiLE KOPURUA, gEHiENEZ- Bi talde/txanda (60 ikasle)
HELBURUAK- Gongorako HHTZn egiten den tratamendua
ezagutzea- Arduraz eta erantzukizunez egin beharreko
kontsumoa bultzatzea
EDUKiAK- Gure kontsumoaren ondorio hurbilak eta
urrunak- Gaikako bilketak eta hondakin mota
desberdinen tratamendua
BALiABiDEAK- Gaiak bereizteko planta eta zabortegi
kontrolatua bisitatzea- Tximeleta efektua erakusketa iraunkorra- Maketak- Gaikako bilketei buruzko jarduera
Ordutegi libreaIraupena 2 ordu Ikasturte osoa
Mailak 1. 2. 3. 4. BATX Besterik
INGELESEZERE BAI
HiZKUNTZAK Gaztelaniaz, euskaraz eta ingelesez
A
Jarduerei laguntzeko baliabideak
Gongorako HHTZ + ingurumen-ikasgela
7
Bisita-gidaHiri-hondakinen tratamendua Iruñerrian
Laguntza-gida bisita hauetarako:
- Gongorako HHTZ + Tximeleta efektua erakusketa
- Gongorako HHTZ + Ingurumen-ikasgela
Dokumentazioa, jarduerak eta ordenagailuko joko interaktiboa ditu
Ikastetxe osoarentzako baliabidea.
Antolaketa eta gogoeta elementuak ekartzen dituen esku liburuxka da. Horren xedea ikastetxea ingurumenera moldatzea da.
GidaBaliabideen eta jarduera egokien gidaliburua
Bisita
Kodea 45 Iraupena 3 ordu Ordutegi librea Ikasturte osoa
DESKRiPZiOA Hezkuntza baliabide ezberdinak dituen
Hondakinen Ingurumen-ikasgela ondokoen gaineko hausnarketa egiteko gunea da: hondakinak, hondakinen ekoizpena eta horien kudeaketa.
Murriztea, berrerabiltzea, birziklapena
eta gaikako bilketa bezalako kontzeptuek egunerokoan gauzatzeko moduko dimentsio praktikoa hartu dute.
PARTE-HARTZAiLE KOPURUA, gEHiENEZ- Bi talde/ikasgela bisita bakoitzeko (60 ikasle)
HELBURUAK- Gongorako HHTZn egiten den tratamendua
ezagutzea
- Arduraz eta erantzukizunez egin beharreko kontsumoa bultzatzea
EDUKiAK- Gure kontsumoaren ondorio hurbilak eta
urrunak- Gaikako bilketak eta hondakin mota
desberdinen tratamendua
BALiABiDEAK- Gaiak bereizteko planta eta zabortegi
kontrolatua bisitatzea- Tximeleta efektua erakusketa iraunkorra- Maketak- Ontziak bereizteko zinta bat erreproduzituko da- Jarduera: erosketa arduratsua eta gaikako
bilketa
Mailak 1. 2. 3. 4. BATX Besterik
Programan parte hartzeko eta laguntza-baliabideak eskatzeko, ikastetxeek urtero berritu eta bidali behar dute Parte hartzeko Konpromisoa izeneko formularioa.
Eskaera Mancoeduca webgunean egiten da –www.mcp.es– , 2012ko urriaren 31 baino lehen.
BaliabideakGaikako bilketetan parte hartzeko konpromisoa
8
Sormen-idazketa: Gure bizitza ibaiak dira
Iruñerriko ibai-parkea
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
Tailerra: Sormen-idazketa: Gure bizitza ibaiak dira
Bisita: San Andres errota hidraulikoa
Bisita: Atarrabiako pilategia + antzinako paper-errota
Bisita: Atarrabiako pilategia + ibilaldi gidatua bizikletaz
Jarduera: Biodibertsitatea eta ibaiaren kalitatea
Jarduera: Aztertu ibaiaren ura
Mailak 1. 2. 3. 4. BATX BesterikTailerra ikasgelan
Kodea 59 Iraupena 1.30 ordu Ordutegi librea Ikasturte osoa
DESKRiPZiOA Idazle batek zuzentzen du ikasgelan narrazioak
sortzeko tailer bat, eta gero ikasleei laguntzen die ibai-parkera egindako sormen-irteera batean, ibaien inguruko bizitzari buruzko informazioa bildu eta horri lotutako jarduerak egiteko.
PARTE-HARTZAiLE KOPURUA, gEHiENEZ- Talde/gela bat tailer bakoitzeko- Ondoz ondoko bi tailer HELBURUAK- Ibai eta ingurunearekiko hurbiltze afektiboa,
testuak idaztearen bidez- Ikasleak Iruñerriko ibai-parkera ikuspegi pertsonal
eta sormenezko batetik hurbil daitezen erraztea; horretarako, ibaia ageri den narrazio bat eginen da
EDUKiAK- Narrazio bat egiteko jarraibideak
BALiABiDEAK- Narrazioei buruzko tailer-saio bat, idazle batek
emana- Informazioa biltzeko saioa. Bisita ibaira- Tailerreko lanean laguntzeko aldez aurretiko
materiala BETEKiZUNAK- Irteera ibai-parkera- Narrazioak egitea
HiZKUNTZA- Gaztelaniaz
Ibaira egiten den irteerak, gutxi gorabehera, ordu eta erdiko iraupena du.
ONLINEKO IZEN-EMATEA MANCOEDUCAN!Jardueretan izena eman daiteke gure webgunearen bidez: www.mcp.es
San Andres errota hidraulikoa
Mailak 1. 2. 3. 4. BATX Besterik
Ikasturte osoaKodea 61 Ordutegi libreaIraupena 2,30 ordu
Bisita
9
DESKRiPZiOA San Andres errotako multzo hidraulikoak,
Atarrabian, Arga ibaiaren uraren energia baliatzen du elektrizitatea sortzeko; garai batean garia ehotzeko erabiltzen zuen, irina ekoizten baitzen bertan.
EgiTEKO LEKUAK- San Andres uhartearen ingurua, Atarrabian- San Andres errota
PARTE-HARTZAiLE KOPURUA, gEHiENEZ- Bi talde/ikasgela bisita bakoitzeko
HELBURUA- Uraren energia baliatzeko mekanismo eta
erabilera tradizionalak ezagutzea EDUKiAK- Ingurua eta multzo hidraulikoa interpretatzea:
presa, ubidea eta errota- Ura energia-iturri gisa baliatzeko erabilitako
makinak: zentral hidroelektrikoa eta irin-errota
BALiABiDEAK- Paseoa ingurua interpretatzeko- San Andres errota: Zentral hidroelektrikoa eta
irin-errota- Tresna hidrauliko erraz bat muntatuko da
Atarrabiako pilategia + antzinako paper-errota
Atarrabiako pilategia + ibilaldi gidatua bizikletaz
10
Bisita
Kodea 63 Iraupena 1.30 ordu Ordutegi librea Ikasturte osoa
Bisita
Kodea 64 Iraupena 3 ordu Ordutegi librea Ikasturte osoa
EgiTEKO LEKUA Atarrabiako pilategia PARTE-HARTZAiLE KOPURUA, gEHiENEZ- Bi talde/ikasgela bisita bakoitzeko HELBURUAK- Ibaiaren erabilera tradizionalak ezagutzea,
pilategiaren historiaren eskutik- Ibai-parkea zaindu beharreko natur eta historia
ondarea dela ohartaraztea
EDUKiAK- Ibaiaren antzinako erabilerak: ehunak pilatzeko
makina baten erreplika, XVI. mendeko ehungailua eta landare-papera fabrikatzeko makina bat
- Iruñerriko ibai-parkea ezagutzen hastea- Jarduera osagarria: Antzinako paper-errota- Birziklatutako papera eskuz egitea
JARDUERA OSAgARRiAK Antzinako paper-errota- Birziklatutako papera eskuz egitea
Ibilaldi gidatua bizikletaz- Paisaia eta ibaiaren eta gizakiaren arteko
erlazioak interpretatzeko bidea- Bidea pilategitik Orikainera- Betekizunak: Irakasle bat 15 parte-hartzaileko
kopuru bakoitzeko
Mailak 1. 2. 3. 4. BATX Besterik Mailak 1. 2. 3. 4. BATX Besterik
Jarduerei laguntzeko baliabideak
11
Biodibertsitatea eta ibaiaren kalitatea
Bisita-gidaIruñerriko ibai-parkea
Laguntza-gida bisita hauetarako:
- Atarrabiako pilategia + antzinako paper-errota
- Atarrabiako pilategia + ibilaldi gidatua bizikletaz
Barne ditu dokumentazioa eta
jarduerak.
Aztertu ibaiaren ura
Jarduera
Kodea 65 Iraupena 3 ordu Ordutegi librea
EgiTEKO LEKUAK Atarrabiako jolas-eremua (Donapeko zaldaina /
San Andrés errotaren uhartea)
PARTE-HARTZAiLE KOPURUA, gEHiENEZ- Bi talde/ikasgela jarduera bakoitzeko
HELBURUAK- Biodibertsitatea eta erlazioak aurkitzea ibai-
ekosisteman- Azterketa prozedurak erabiltzea ibaiaren
egoera ezagutzeko, uraren eta landarediaren kalitatearen bidez
EDUKiAK- Ibai-ekosistema: flora eta fauna- Uraren parametro fisikokimikoak- Makro-ornogabe urtarrak aztertuko dira
BALiABiDEAK- Parkeko interpretazio panelak- Analisiak egiteko kita eta ADECAGUAren beste
baliabide batzuk: www.dmcca.es
BETEKiZUNAK- 15 parte-hartzaileko taldeentzat gomendatzen da
1. eta 3. hiruhil.
Mailak 1. 2. 3. 4. BATX Besterik Mailak 1. 2. 3. 4. BATX BesterikJarduera
EgiTEKO LEKUAK Zehaztu gabe PARTE-HARTZAiLE KOPURUA, gEHiENEZ- Talde/txanda bat (30 ikasle)- Ondoz ondoko bi txanda
HELBURUAK- Azterketa-prozedurak erabiltzea ibaiaren
egoera ezagutzeko, uraren eta landarediaren kalitatearen bidez
EDUKiAK- Ibaiari eta ibaiertzeko landarediari behatzea- Uraren parametro fisikokimikoak (tenperatura,
pH, disolbatutako oxigenoa, disolbatutako nitratoak eta gogortasuna...)
- Makro-ornogabe urtarrak aztertuko dira
BALiABiDEAK- Analisiak egiteko kita eta ADECAGUAren beste
baliabide batzuk: www.dmcca.es
BETEKiZUNAK- 15 parte-hartzaileko taldeentzat gomendatzen da
Kodea 60 Iraupena 2 ordu Ordutegi librea 1. eta 3. hiruhil.
Arteta, kokaleku geologiko berezia
Mailak 1. 2. 3. 4. BATX BesterikBisita
Ordutegi libreaKodea 76 Iraupena 3 ordu 3. hiruhilekoa
12
Ura: hornidura eta saneamendua
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
Bisita: Arteta, kokaleku geo-logiko berezia
Bisita: Ura: erabilpena, kutsa-dura eta arazketa
Bisita: Eugi eta natura-baliabideen aprobetxamendua
Bisita: Artetako iturburua + IIHZ Lur azpiko urak
Bisita: Artetako iturburua + IIHZ + Egillorko edateko uren araztegia eta Uraren teknolo-gia eraginkorra erakusketa
Bisita: Mendillorriko uren etxea eta autogidek lagundu-tako paseoa
Bisita: Arazuriko araztegia + Nik ez dut ura kutsatzen jarduera
Bisita: Eugiko urtegia + Ur-tasungo edateko uren arazte-gia + Mendillorriko ur-biltegiak
Bisita: Arazuriko araztegia + Saneamendua eta arazketa erakusketa (NIZ)
12
DESKRiPZiOA Bertan ibiliz eta bertako baliabideak ezagutuz
mendiaren kanpoaldeko zein barnealdeko paisaiaren jatorri geologikoa ezagutuko da, baita iturburua nola sortu zen eta gatzagen itsaso-jatorria ere.
EgiTEKO LEKUA- Artetako iturburua
PARTE-HARTZAiLE KOPURUA, gEHiENEZ- Bi talde/ikasgela bisita bakoitzeko
HELBURUAK- Artetako akuiferoaren eta gatzagaren sorrera
ezagutzea- Uraren, ingurunearen eta tradizioen balioaz
sentikortzea
EDUKiAK- Paisaia interpretatzea- Gatza lortzeko prozesua, erabilera eta Ollarango
geologia- Lur azpiko urak
BALiABiDEAK- Artetako iturburua- IIHZ Lur azpiko urak- Ibilbide gidatua eta bisita Artetako gatzagara- Gatzaren propietateei eta erabilerari buruzko
jarduera
OHARRA: Bisitak soilik hirugarren hiruhilekoan egiten dira;
eguzkia eta beroa ezinbesteko baldintza dira gatza eratzeko.
ONLINEKO IZEN-EMATEA MANCOEDUCAN!Jardueretan izena eman daiteke gure webgunearen bidez: www.mcp.es
Eugi eta natura-baliabideen aprobetxamendua
Mailak 1. 2. 3. 4. BATX BesterikBisita
Kodea 77 Iraupena 3 ordu Ordutegi librea Ikasturte osoa
Ura: erabilpena, kutsadura eta arazketa
13
EgiTEKO LEKUA- Arazuriko araztegia
PARTE-HARTZAiLE KOPURUA, gEHiENEZ- Bi talde/ikasgela bisita bakoitzeko HELBURUAK- Hondakin urak araztea beharrezkoa eta
garrantzitsua dela ulertzea- Uraren kutsaduran eragina duten jarrera
pertsonalei buruzko hausnarketa egitea
BALiABiDEAK- Arazuriko araztegia bisitatzea- Erakusketa: Saneamendua eta arazketa- Jarduera: Ibai kutsatua- Kontsumo arduratsuko ohiturei buruzko
jarduera- Jardueraren osagarri moduan, hala nahi duten
ikastetxeek interpretazio-ibilaldi bat egiten ahal dute Arga ibaian (30 minutuko iraupena).
PARTE HARTZEKO BETEKiZUNAK- Irakasle bat talde/ikasgela bakoitzeko
DESKRiPZiOA Eugi, Arga ibaiaren burualdean, bertako natura-
baliabideen aprobetxamendu tradizionalaren adibidea da: ura, basoa eta meatzaritza.
EgiTEKO LEKUA- Ibilbidea eta Olondo zentroa Eugin- Edateko uren araztegia, Urtasunen
HELBURUAK- Natura-baliabideak ezagutzeko moduak
ezagutzea- Edateko uraren tratamendua eta kontrola
esperimentatzea
EDUKiAK- Eugiko ingurua interpretatzea- Ur-hornidura Iruñerrian: kalitateko uraren
erabilgarritasuna eta bermea.
BALiABiDEAK- Erreferentzia historikoari buruzko Eugiko
zentroa- Oinezkoendako ibilbidea urtegiaren ertzetik- Urtasungo araztegia eta laborategiko jarduera- Uraren propietateak analizatzeko jarduera
Mailak 1. 2. 3. 4. BATX BesterikBisita
Kodea 74 Iraupena 3 ordu Ordutegi librea Ikasturte osoa
Instalazioak ezagutzeko bisitak
Kodea 81
Bisita
Kodea 72
Bisita
14
Eugiko urtegia + Urtasungo edateko uren araztegia + Mendillorriko ur-biltegiak
Kodea 71 Iraupena 3 ordu Ordutegi librea Ikasturte osoa
Bisita Mailak 1. 2. 3. 4. BATX Besterik
PARTE-HARTZAiLE KOPURUA, gEHiENEZ- Bi talde/ikasgela bisita bakoitzeko (60 ikasle)- Bisita bat edo bi eguneko, iraupenaren arabera
HELBURUAK- Instalazioaren funtzionamendua ezagutzea- Uraren erabilera eta kontsumo arduratsua
sustatzea
EDUKiAK- Ur hornidura eta kontsumoa- Hondakin uren saneamendua eta arazketa- Kontsumo arduratsuari buruzko ohiturak
BALiABiDEAK- Bideoa edo diaporama- Maketak- Bisita instalaziora- Bisita batzuek barne dute ohiturei, uraren
erabilera eraginkorrei edo saneamenduari buruzko jarduera osagarri bat
PARTE HARTZEKO BETEKiZUNAK- Irakasle bat talde/ikasgela bakoitzeko
OHARRA- Arazuriko araztegira egindako bisitaren
osagarri moduan, hala nahi duten ikastetxeek interpretazio-ibilaldi bat egiten ahal dute Arga ibaian (30 minutuko iraupena)
Mendillorriko uren etxea eta autogidek lagundutako paseoa
Iraupena 2 ordu Ordutegi librea 3. hiruhilekoa
Artetako iturburua + IIHZ Lur azpiko urak
Artetako iturburua + IIHZ + Egillorko edateko uren araztegia eta Uraren teknologia eraginkorra erakusketa
Iraupena 3 ordu Ordutegi librea Ikasturte osoa
Kodea 79
Bisita
Iraupena 1.30 ordu Ordutegi librea Ikasturte osoa
Mailak 1. 2. 3. 4. BATX Besterik
Mailak 1. 2. 3. 4. BATX Besterik
Mailak 1. 2. 3. 4. BATX Besterik
15
Arazuriko araztegira egin beharreko bisitak Arga
ibairako paseo batekin osatu daitezke. Ibai-ingurumena interpretatuko da Arazuriko Erdi Aroko zubitik hurbil.
Ibai ondoko paseo horrek 30 minutuko iraupena du, gutxi gorabehera.
Arazuriko araztegia + Nik ez dut ura kutsatzen jarduera
Kodea 83 Iraupena 2 ordu Ordutegi librea Ikasturte osoa
Bisita Mailak 1. 2. 3. 4. BATX Besterik
Arazuriko araztegira egin beharreko bisitak Arga ibairako paseo batekin osatu daitezke. Ibai-ingurumena interpretatuko da Arazuriko Erdi Aroko zubitik hurbil.
Ibai ondoko paseo horrek 30 minutuko iraupena du, gutxi gorabehera.
Arazuriko araztegia + Saneamendua eta arazketa erakusketa (NIZ)
Kodea 85 Iraupena 2.15 ordu Ordutegi librea Ikasturte osoa
Bisita Mailak 1. 2. 3. 4. BATX Besterik
Bisita-gidaSaneamendua eta arazketa Iruñerrian
Laguntza-gida Arazuriko araztegia bisitatzeko
Barne ditu dokumentazioa eta jarduerak.
Bisita-gidaUr-hornidura Iruñerrian:Arteta - Egillor
Laguntza-gida Artetako iturburua eta Egillorko araztegia bisitatzeko
Barne ditu dokumentazioa eta jarduerak.
Jarduerei laguntzeko baliabideak
Bisita-gidaUr-hornidura Iruñerrian:Eugi - Urtasun
Laguntza-gida bisita hauetarako:
- Eugiko urtegia + Urtasungo edateko uren araztegia + Mendillorriko ur-biltegiak
- Eugi eta natura-baliabideen aprobetxamendua.
Barne ditu dokumentazioa eta jarduerak.
16
Hiri-garraioa eta mugikortasun iraunkorra
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
Hitzaldi-tailerra: Mugikortasun iraunkorra bizikletaz
Erakusketa-tailerra:Bizikleta zaintzea
Jarduera: Joan-etorriak eskualdeko hiri garraioan
Hitzaldi-tailerra: Iraunkorra da garraioa?
Mugikortasun iraunkorra bizikletaz
DESKRiPZiOA Hirian barna ibiltzeko garraiobide osasungarri
eta iraunkorra da bizikleta, ikasleek erabili ohi dutena.
PARTE-HARTZAiLE KOPURUA, gEHiENEZ- Talde/hitzaldi bat (50 ikasle)- Ondoz ondoko bi hitzaldi gehienez
HELBURUAK- Hiriko mugikortasunari buruzko hausnarketa
egitea- Bizikleta hirian barna ibiltzeko garraiobide
osasungarri eta iraunkor gisa balioestea
EDUKiAK- Bizikleta, mugikortasun aukera osasungarri eta
iraunkorra- Mugikortasunaren eta bizikleta garraiobide gisa
erabiltzearen egungo egoera- Bizikletak eta segurtasuna
BALiABiDEAK- Power-point bidezko aurkezpena
BETEKiZUNAK- Gutxienez 15 pertsona- Irakasle bat talde/ikasgela bakoitzeko
Kodea 88 Ordutegi libreaIraupena ordu 1
Hitzaldi-tailerra
Ikasturte osoa
Mailak 1. 2. 3. 4. BATX Besterik
ONLINEKO IZEN-EMATEA MANCOEDUCAN!Jardueretan izena eman daiteke gure webgunearen bidez: www.mcp.es
17
Bizikleta zaintzea
Mailak 1. 2. 3. 4. BATX BesterikTailerra
Kodea 89 Iraupena ordu 1 Ordutegi librea Ikasturte osoa
DESKRiPZiOA Tailerrean, bizikleta nola zaindu ikasiko du
ikasleak, ibilgailua doitzeko eta ahalik eta luzeen irauteko.
PARTE-HARTZAiLE KOPURUA, gEHiENEZ- Talde bat /tailer (30 ikasle)- Gehienez, ondoz ondoko bi tailer
HELBURUAK: Bizikleta behar bezala zaintzea garrantzitsua
dela joan-etorriak seguruak izan daitezen ulertzea
EDUKiAK- Bizikleta oro har zaintzea eta aztertzea- Zulatzeak konpontzea, galgak doitzea, atzeko
zein aurreko aldagailuak doitzea...- Segurtasun aktiboa zein pasiboa
BALiABiDEAK- Taldeak bitan banatzeko behar den
ekipamendua
BETEKiZUNAK- Mugikortasun iraunkorra bizikletaz hitzaldian
parte hartzea- Irakasle bat talde/ikasgela bakoitzeko- 15 pertsona tailer bakoitzeko, gutxienez
18
Joan-etorriak eskualdeko hiri garraioan
Mailak 1. 2. 3. 4. BATX BesterikJarduera
Kodea 87 Iraupena 35’ Ordutegi librea Ostirala 1. hiruhilekoa
DESKRiPZiOA Pantomima-jarduera hiri garraioko autobus
batean egindako ibilbidean
PARTE-HARTZAiLE KOPURUA, gEHiENEZ- Talde/gela bat saio bakoitzean- Ondoz ondoko zenbait saio
HELBURUA- Bizikidetzarako arau batzuk modu ludikoan
barneratzea- Garraio kolektiboaren erabilera arduratsua
errazten duten arauak ezagutzea
EDUKiAK- Garraioa eta mugikortasun iraunkorra- Eskualdeko Hiri Garraioa- Eskualdeko Hiri Garraioaren erabiltzaile gisa
izan behar diren jardunbide egokiak
BALiABiDEAK- Aktoreek prestatutako antzezlana- Txartel-zorroen banaketa BETEKiZUNAK- Iraunkorra da garraioa? tailerrean parte hartzea
19
Jarduerei laguntzeko baliabideakBaliabideaGarraio-maleta
Unitate didaktikoan proposatutako lan-irteera osatzeko baliabidea. Ondokoak aztertzeko tresnak eta baliabideak biltzen ditu:
- Garraioaren azterketa espaziala- Garraioaren eragina: kutsadura,
zarata- Mugikortasuna eta garraiobideak
Baliabideak- Airea aztertzeko ekipoa- Sonometroa, termometroa,
eskalimetroa- Iruñerriko eta eskualdeko hiri
garraioaren horma-irudiak
Eskaera Maleta maileguz uzten da,
astebetez
Unitate didaktikoaMugikortasun iraunkorra. Hiri garraioa Iruñerrian
Unitate didaktikoak ondokoa biltzen du:
- Lan-koadernoa- Lan-irteera- Irakasleendako gidaliburua- Dokumentazio-txostena- Hotsak eta soinuak biltzen dituen CDa
Iraunkorra da garraioa?
Hitzaldi-Tailerra
Kodea 90 Iraupena ordu 1 Ordutegi librea Ikasturte osoa
DESKRiPZiOA Garraioak sortutako arazoetara hurbilduko gara,
proiekzio baten bidez
PARTE-HARTZAiLE KOPURUA, gEHiENEZ- Talde/ikasgela bat tailer bakoitzeko- Ondoz ondoko bi tailer egun bakoitzeko
HELBURUAK:- Mugikortasunaren fenomenoa aztertzea- Garraioaren eraginak ezagutzea- Eskualdeko Hiri Garraioa bultzatzea
EDUKiA- Mugikortasuna- Garraioaren eraginak- Eskualdeko Hiri Garraioa
BALiABiDEAK- Power-point bidezko aurkezpena
BETEKiZUNAK- Irakasle bat talde/ikasgela bakoitzeko
Eskualdeko Hiri Garraioaren webgune berria: www.infotuc.es 19
Mailak 1. 2. 3. 4. BATX Besterik
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
46
43
42
49
45
Hitzaldi-tailerra: Kontsumitzen gaituen zaborra
Tailerra ikasgelan: Nola egin paper birziklatua
Tailerra ikasgelan: Energiaz beteriko konpost-ontzia
Bisita: Gongorako HHTZ + Tximeleta efektua erakusketa
Bisita: Gongorako HHTZ + ingurumen-ikasgela
JardueraKod.
Librea
Librea
Librea
Librea
Librea
Ordutegia
Ikasturteosoa
Ikasturteosoa
Ikasturteosoa
Ikasturteosoa
Ikasturteosoa
Erabilgarri
ordu 1
2 ordu
2 ordu
2 ordu
3 ordu
Iraupena
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
Mailak
Kontsumoa, hondakinak eta birziklapena
Iruñerrikoibai-parkea
59
61
63
64
65
60
Tailerra: Sormen-idazketa: gure bizitza ibaiak dira
Bisita: San Andres errota hidraulikoa
Bisita: Atarrabiako pilategia + antzinako paper-errota
Bisita: Atarrabiako pilategia + ibilaldi gidatua bizikletaz
Jarduera: Biodibertsitatea eta ibaiaren kalitatea
Jarduera: Aztertu ibaiaren ura
Kod. Jarduera
Librea
Librea
Librea
Librea
Librea
Librea
Ordutegia
Ikasturteosoa
Ikasturteosoa
Ikasturteosoa
Ikasturteosoa
1. eta 3. hiruhil.
1. eta 3. hiruhil.
Erabilgarri
1.30ordu
2.30ordu
1.30ordu
3 ordu
3 ordu
2 ordu
Iraupena Mailak
INGELESEZERE BAI
20
Bisita: Arteta, kokaleku geologiko berezia
Bisita Arazurira: Ura: erabilpena, kutsadura eta arazketa
Bisita: Eugi eta natura-baliabi-deen aprobetxamendua
Bisita: Artetako iturburua + IIHZ Lur azpiko urak
Bisita: Artetako iturburua + IIHZ + Egillorko edateko uren arazte-gia + Uraren teknologia eraginko-rra erakusketa
Bisita: Mendillorriko uren etxea eta paseoa autogidekin
Bisita: Arazuriko araztegia + Nik ez dut ura kutsatzen jarduera
Bisita: Eugiko urtegia + Urta-sungo edateko uren araztegia + Mendillorriko ur-biltegiak
Bisita: Arazuriko araztegia + Saneamendua eta arazketa erakusketa (NIZ)
76
77
74
79
72
81
71
83
85
Librea
Librea
Librea
Librea
Librea
Librea
Librea
Librea
Librea
Ordutegia
3. hiruhil.
Ikasturteosoa
Ikasturteosoa
Ikasturteosoa
Ikasturteosoa
3. hiruhil.
Ikasturteosoa
Ikasturteosoa
Ikasturteosoa
Erabilgarri
3 ordu
3 ordu
3 ordu
1.30ordu
3 ordu
2 ordu
3 ordu
2 ordu
2.15ordu
Iraupena
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
MailakJardueraKod.
Hiri-garraioa eta mugikortasun iraunkorra
Hitzaldi-tailerra: Mugikortasun iraunkorra bizikletaz
Erakusketa-tailerra: Bizikleta zaintzea
Jarduera: Joan-etorriak eskualdeko hiri garraioan
Hitzaldi-tailerra: Iraunkorra da garraioa?
Jarduera
Librea
Librea
Librea
Librea
Ordutegia
Ikasturteosoa
Ikasturteosoa
Ostirala1. hiruhil.
Ikasturteosoa
Erabilgarri
Ordu 1
Ordu 1
35’
Ordu 1
Iraupena
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
1. 2. 3. 4. BATX Besterik
Mailak
88
89
87
90
Kod.
Ura: hornidura eta saneamendua
21
22
Mancoeduca:eskaeren kudeaketa arina eta erosoa
Unean uneko jarduera-eskaintza ezagutzea. Mancoeduca webgunearen bidez zure mailari egokitutako jardueren eskaintza ezagut dezakezu, baita beste gauza asko egin ere: jarduera bakoitzaren baldintzak eta bideoak ikusi, beren informazioa eta material didaktikoak deskargatu, online jolastu...
Jarduerak modu errazean eskatzea. Jarduera bakoitzean formulario bat aurkituko duzu, eskaera egiteko zenbait aukera eskaintzen duena zentroaren identifikazioa erabilita.
Bi sarbide-kontu zentro bakoitzarentzat. Eskaerak egiteko, eskatu zuzendaritza-taldeari aurreko ikasturtean irakasleentzat sortu zuen sarbide-kontua. Kontuak soilik alda edo berritu daitezke zuzendaritza-taldeak hala eskatzen badu.
Uneoro jakitea zer eskatu den eta dena behar bezala ote dagoen. Erabili “sarbide pribatua” eta zentroak irakasleentzat egindako kontua aise ikusteko zentroaren eskaera guztiak eta horiek zer egoeratan dauden, edota aurreko ikasturteetako historiala ikusteko ere.
Informazioa jasotzea norberaren helbide elektronikoaren bidez. Jarduera bat eskatzean edozein helbide elektroniko jar dezakezu jarduerari buruzko informazioa jasotzeko. Bisitaren data ere oroitaraziko dizute horren bidez egin baino lehenago.
Argibideak: 948 203 444
Mancoeduca: www.mcp.es
Oharra. 2012. urtea azkena izanen da paperezko izen-emateak egiteko. Onlineko izen-emateak Mancoeduca webgunean: www.mcp.es