Gizarte zintziak LH 5 Santillana egokitzapena
1 www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blospot.com Irudiak: Internet eta ARASAAC (Jabetza: Gobierno de Aragón).
ESPAINIA
ERDI AROAN ZER DA HISTORIA?
Iraganeko pertsonak nola bizi ziren eta zer egiten zuten,
ikertzen eta azaltzen duen zientzia da.
7
ERDI AROA
476- Erromatar
inperioa
desagertu zen.
1.492 : Amerika aurkitu zuten
ARO
MODERNOA ANTZINAROA
Gizarte zintziak LH 5 Santillana egokitzapena
2 www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blospot.com Irudiak: Internet eta ARASAAC (Jabetza: Gobierno de Aragón).
Erromatar inperioa desagertu zenean, Iberiar
penintsulara bisogodoak etorri ziren.
Bisigodoak germaniarrak ziren.
Gizarte zintziak LH 5 Santillana egokitzapena
3 www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blospot.com Irudiak: Internet eta ARASAAC (Jabetza: Gobierno de Aragón).
Bisigodoak Europako
Iparraldetik etorri ziren.
Hispanian erresuna bat sorti
zuten.
Toledo hiriburu bihurtu zuten. Latina, lege erromatarrak eta
erlijio katolikoa onartu zituzten.
Galderak:
Nondik iritsi ziren bisigodoak Penintsulara?
Nortzuk zeuden bisigodoak iritsi baino lehen Penintsulan?
Zein izan zen Bisigodoen hiriburua?
Zein hizkuntz hiz egiten zuten bisigodoek?
BOROBILDU Toledo hiriburua:
Gizarte zintziak LH 5 Santillana egokitzapena
4 www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blospot.com Irudiak: Internet eta ARASAAC (Jabetza: Gobierno de Aragón).
711 urtean, Afrikatik, musulmanak iritsi ziren Penintsulara.
Erresuma bisigodoa inbaditu zuten eta Penintsula eta Balear Uharteak konkistatu zituzten musulmanek.
MUSULMANEN KONKISTA
Al Andalus jarri zioten
izena.
Kordoba hiriburu bihurtu
zuten.
Kordobako kalifa-herriak etengabeko borrokak izan
zituzten kristau erresumekin.
Gizarte zintziak LH 5 Santillana egokitzapena
5 www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blospot.com Irudiak: Internet eta ARASAAC (Jabetza: Gobierno de Aragón).
Nekazaritzan ere aritu ziren, hirien inguruan.
Labore berriak ekarri zituzten: orburuak, alberjiniak eta arroza.
Soroak ureztatzeko noriak eta ubideak eraiki zituzten.
Al Andaluseko biztanle gehienak landetan bizi ziren.
Al Andaluseko biztanle gehienak landetan bizi ziren.
Musulmanek labore berriak ekarri zituzten: alkatxofak, berenjenak eta arroza.
HIRIAK:
Hiriak hesituta zeuden; kale estuak eta irregularrak zituzten.
Hirietan artisau eta merkatari ugari bizi ziren.
Bere produktuak ZOKOAN saltzen zituzten.
Gizarte zintziak LH 5 Santillana egokitzapena
6 www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blospot.com Irudiak: Internet eta ARASAAC (Jabetza: Gobierno de Aragón).
Soroak ureztatzeko, noriak eta ubideak eraiaki zituzten.
ERLIJIO ETA KULTURA
Islama musulmanen erlijioa da. Musulmanen liburu sakratua,
KORANA da.
AL Andalusen, hainbat erlijiotako pertsonak bizi ziren: musulmanak,
muladiak, mozarabiarrak, juduak…
Gizarte zintziak LH 5 Santillana egokitzapena
7 www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blospot.com Irudiak: Internet eta ARASAAC (Jabetza: Gobierno de Aragón).
Mediku, poeta, astronomo, filosofo eta musikari bikainak bizi ziren
Al Andalusen. Adibidez: Averroes
Hitz asko, jatorri arabiarra dute. Adibidez: alkandora, alkate... eta leku-izenak, hala nola Azagra eta Tafalla.
Eraikinak:
KORDOBAKO MESKITA
GRANADAKO ALHAMBRA
Gaur egun erabiltzen dugun zenbakiak, arabiarrek ekarri zituzten.
Haiei esker ZERO zenbakia dugu.
Gizarte zintziak LH 5 Santillana egokitzapena
8 www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blospot.com Irudiak: Internet eta ARASAAC (Jabetza: Gobierno de Aragón).
JARDUERAK:
Nondik iritsi ziren musulmanak Penintsulara?
Ze izen jarri zioten konkistatutako lurraldei?
Zein izan zen hiriburua? Borobildu mapan.
Zer dira zokoak?
Aipatu Al-Andaluseko hiri batzuen izenak:
Nolakoak ziren hiriak?
Merkatariek non egiten zuten lan?
Gizarte zintziak LH 5 Santillana egokitzapena
9 www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blospot.com Irudiak: Internet eta ARASAAC (Jabetza: Gobierno de Aragón).
Nekazariek non egiten zuten lan?
Zer eraiki zuten ureztatzeko soroak?
Zein labore berri ekarri zuten musulmanek?
OSATU ISLAMARI BURUZKO FITXA:
Non bizi ziren Al Andaluseko biztanleriaren gehiengoa?
Aipatu eraikin garrantzitsuenen izenak:
JAINKOA:
PROFETA:
LIBURU SAKRATUA:
OTOITZERAKO EREMUA:
Gizarte zintziak LH 5 Santillana egokitzapena
10 www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blospot.com Irudiak: Internet eta ARASAAC (Jabetza: Gobierno de Aragón).
Penintsularen Iparraldean kristauak bizi ziren eta musulmanei aurre egin zieten.
Erresumetan eta konderritan antolatu ziren: Asturiasko Erresuma,
Leongo Erresuma, Gaztelako Erresuma, Nafarroako Erresuma, Kataluniako konderriak, Aragoiko Erresuma.
Urte askoz borroketan ibili ziren baina merkataritza-
harremanak ere izan zituzten.
XV. Mendearen bukaeran, kristau-
erresumek ia Iberiar penintsula osoa konkistatu zuten.
Errege-erregina Katolikoek 1492an
Granadako Erresuma, azken lurralde musulmana,
konkistatu zuten.
KRISTAU - ERRESUMAK
Gizarte zintziak LH 5 Santillana egokitzapena
11 www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blospot.com Irudiak: Internet eta ARASAAC (Jabetza: Gobierno de Aragón).
GIZARTEA:
BIRPOPULAKETA:
Kristauek konkistutako lurraldeetan pertsonak eraman
zituzten lur horiek landu eta defendatzeko. Okupazio horri
BIRPOPULAKETA esaten zaio.
Gizarte zintziak LH 5 Santillana egokitzapena
12 www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blospot.com Irudiak: Internet eta ARASAAC (Jabetza: Gobierno de Aragón).
HIRIAK
Harresiz inguratuta
zeuden. Auzotan banatuta
zeuden. Kale estuak eta zurezko etxeak .
Plaza handi bat zegoen bertan
merkatariek produktuak
saltzeko.
Hirietan, merkatariak eta
artisauak bizi ziren.
Merkataritza-feriak
antolatzen zituzten.
Lanbide berekoek kale berean izaten zituzten
lantegiak.
Gizarte zintziak LH 5 Santillana egokitzapena
13 www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blospot.com Irudiak: Internet eta ARASAAC (Jabetza: Gobierno de Aragón).
Hiri nagusietan unibertsitateak sortu ziren: Salamancan adibidez.
Nekazariak, herrixketan bizi ziren, gaztelutik gertu. Etxe
txikiak eraiki zituzten, zura edo buztina erabiliz. Gela bakarra
zuten, eta hor jaten eta lo egiten zuten.
Gizarte zintziak LH 5 Santillana egokitzapena
14 www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blospot.com Irudiak: Internet eta ARASAAC (Jabetza: Gobierno de Aragón).
Erdi Aroan, bi estilotako eraikin handiak zeuden: ERROMANIKOA ETA GOTIKOA.
ARTE ERROMANIKOA
Harrizko horma lodiak zituzten.
Lehio gutxi eta txikiak zituzten.
Oso ilunak ziren.
Ateek eta lehioek erdi-puntako arkua izaten zuten.
ARTEA KRISTAU-ERRESUMETAN
ARKUAK
:
HORMAK
:
LEHIOAK
ESTIBALIZKO ANDRE MARIAREN SANTUTEGIA(ARABAN)
ARMENTIAKO SAN PRUDENTZIO BASILIKA
Gizarte zintziak LH 5 Santillana egokitzapena
15 www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blospot.com Irudiak: Internet eta ARASAAC (Jabetza: Gobierno de Aragón).
ARTE GOTIKOA
Eraikinak, erromanikoak baino handiagoak ziren.
Hormak meheagoak ziren.
Arku zorrotzak.
Lehio handiak zituzten. Argitsuagoak. Koloretako beiratez apainduta zeuden.
ARKUAK LEHIOAK
:
Gizarte zintziak LH 5 Santillana egokitzapena
16 www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blospot.com Irudiak: Internet eta ARASAAC (Jabetza: Gobierno de Aragón).
GASTEIZKO KATEDRALA
BILBOKO KATEDRALA
LEKEITIOKO ANDRE MARIA
Gizarte zintziak LH 5 Santillana egokitzapena
17 www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blospot.com Irudiak: Internet eta ARASAAC (Jabetza: Gobierno de Aragón).
EUSKADI ERDI AROAN
Baskoien eta errege bisigodoen artean borrokak izan ziren.
Bisigodoek ez zuten lortu baskoien lurraldea menderatzea.
Musulmanak ez ziren kokatu gaur egundo Euskadiko
lurraldean.
Kristautzearen lehen seinaleak Euskadiko hegoaldean agertu ziren lehendabizi. Bizkaian eta Gipuzkoan beranduago.
Euskadin ere eraikin erromanikoak eta gotikoak ditugu.
Gizarte zintziak LH 5 Santillana egokitzapena
18 www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blospot.com Irudiak: Internet eta ARASAAC (Jabetza: Gobierno de Aragón).
JARDUERAK
Nolakoak ziren Erdi Aroko hiriak?
Non bizi ziren merkatariak eta artisauak? Non saltzen zituzten bere produktuak ?
Nortzuk osatzen zuten Erdi-Aroko gizartea ?
Non bizi ziren nekazariak ?
Nola babesten zuten hiria ?
Gizarte zintziak LH 5 Santillana egokitzapena
19 www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blospot.com Irudiak: Internet eta ARASAAC (Jabetza: Gobierno de Aragón).
Izenak bere lekuan kokatu : harresia, defentsa-dorrea eta lubanarro.
Eliza hau gotikoa ala erromanikoa da? Zergatik?
HORMAK
ARKUAK
LEHIOAK
TAMAINA
Gizarte zintziak LH 5 Santillana egokitzapena
20 www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blospot.com Irudiak: Internet eta ARASAAC (Jabetza: Gobierno de Aragón).
TAULA OSATU:
ARTE ERROMANIKOA
ARTE GOTIKOA
EZAUGARRIAK
ADIBIDEAK
Irudia aztertu:
Zer ikusten duzu irudi honetan?
Non uste duzu dagoela kokatuta, landan ala hirian?
Gizarte zintziak LH 5 Santillana egokitzapena
21 www.margarigela.blogspot.com www.laguntza3ziklo.blospot.com Irudiak: Internet eta ARASAAC (Jabetza: Gobierno de Aragón).
Al Andalusen lurraldean ala kristau-erresumen
lurraldean?
Hiriaren zer zati dela esango zenuke?
Zer beste eraikuntza bat egon daitezke gertu?