Construción, instalacións e equipamento dunha biblioteca
Santiago, 7, 8, 9 de setembro do 2009
Isabel Blanco
OBXECTIVOS
Difundir o modelo de instalación de biblioteca pública que ten éxito segundo a miña experiencia Proporcionar claves, de concepto e de recursos, para o desenvolvemento dun bo proxecto dunha instalación de biblioteca Convencer da necesidade de que a Administración debe aplicar unha metodoloxía de programación na creación de equipamentos
PRESENTACIÓN
PRESENTACIÓN
PRESENTACIÓN: Os tópicos I
Aos políticos non lles importa as bibliotecas, nunca están nas súas
prioridades
PRESENTACIÓN: Os tópicos II
Aos arquitectos só impórtalles a estética
Ás bibliotecarias non hai que facelles caso
porque non saben nada de arquitectura
PRESENTACIÓN: Os tópicos III
Eu non teño responsabilidade no proxecto arquitectónico da biblioteca. Iso é cousa dos
arquitectos
PRESENTACIÓN: Os tópicos III
O mal funcionamento dos
equipamentos públicos non é
culpa dos arquitectos é da Administración
porque esta non define os
programas
PRESENTACIÓN: Sociedade actual
SOCIEDADE DA INFORMACIÓN
DIVERSIDADE COMPLEXIDADE
TRANSVERSALIDADE, DIÁLOGO ,VALORES
EQUIPOS MULTIDISCIPLINARES
PLANIFICACIÓN E PROGRAMACIÓN
PLANIFICACIÓN E PROGRAMACIÓN
1. A PLANIFICACIÓN E A PROGRAMACIÓN
PLANIFICACIÓN E PROGRAMACIÓN: Introdución I
Bo proxecto arquitectónico
Mal proxecto arquitectónico
FracasoÉxito
PLANIFICACIÓN E PROGRAMACIÓN: Introdución II
Como aseguraremos, entón, que imos a alcanzar os obxectivos marcados cos recursos asignados?
Planificación Programación
PLANIFICACIÓN E PROGRAMACIÓN: planificación
A planificación consiste en concibir un futuro desexable, neste caso en imaxinar a biblioteca que queremos e en definir as medidas e os recursos necesarios para alcanzalos
Os plans
PLANIFICACIÓN E PROGRAMACIÓN: programación
A programación é a disciplina que, ante unha demanda, identifica as necesidades, determina as solucións e define os obxectivos, as esixencias e os condicionantes que ha de rexer a redacción e a xestión do proxecto.
Os Programas
PLANIFICACIÓN E PROGRAMACIÓN: metodoloxía dunha programación
Constitución dun equipo de traballo
Redacción dun estudo de viabilidade
Elaboración dun programa
PLANIFICACIÓN E PROGRAMACIÓN: metodoloxía dunha programación: constitución dun equipo de traballo
Motivación
Compoñentes do equipo de traballo
• Dunha biblioteca nun edificio novo
• Dunha biblioteca nun edificio xa en funcionamento
PLANIFICACIÓN E PROGRAMACIÓN: metodoloxía dunha programación: redacción dun estudo de viabilidade
Situación de partida
Análise do contexto local
Obxectivos básicos
Elección do emplazamento
Primeiras aproximacións
PLANIFICACIÓN E PROGRAMACIÓN: metodoloxía dunha programación: redacción dun programa Situación de partida
Datos básicos da comunidade á que ten que servir
Obxectivos do equipamento: tipoloxía , concepto , funcións, servizos, etc.
Características do emprazamento
Programa funcional da biblioteca: circulación, áreas, diagrama
Requerimientos técnicos
Previsión de custes e periodización
PLANIFICACIÓN E PROGRAMACIÓN: metodoloxía dunha programación: redacción dun programa: estándares custos
DIPUTACIÓN DE BARCELONA
FEMP
Obra civil 902 €/m2 1.076 €/m2
Mobiliario 210 €/m2 230 €/m2
Equipamiento 28 €/ m2
Equipos informáticos 30 €/ m2
ColecciónFondos bibliográficosFondos bibliográficos
18 € x doc. 16 € x doc(10 doc/ m2)
16,23 € x doc.
21,04 € x doc
Mantenimiento anual instalación
30 €/ m2 30 €/ m2
PLANIFICACIÓN E PROGRAMACIÓN: metodoloxía dunha programación: exemplos de programas
Os programas cataláns: Biblioteca de Masquefá
O programa da Biblioteca dos Rosais/Mesoiro da Coruña
Outros
PLANIFICACIÓN E PROGRAMACIÓN: normativa/estándares
Decreto 24/1995 polo que se regulan os Centros Bibliotecarios Fixos
•100 m2 bibliotecas
• 40 m2 axencias de lectura
Pautas para bibliotecas públicas/sistemas urbanos de bibliotecas. Mº de Cultura
Estándares FEMP
Estándares Deputación de Barcelona
Estándares IFLA/UNESCO (Dep. Barcelona).2001
PLANIFICACIÓN E PROGRAMACIÓN: dous conceptos
Superficies
Ratios
PLANIFICACIÓN E PROGRAMACIÓN: dous conceptos : superficies
Superficie de programa: superficie neta e aproveitable de cada área de actividade
Superficie útil: superficie de programa máis os espazos destinados a circulacións, sanitarios, limpeza, instalacións, ocos, patios, etc.
Superficie construída: superficie útil máis espazo ocupado polos elementos construtivos
PLANIFICACIÓN E PROGRAMACIÓN: dous conceptos : ratios
Ratio: é o cociente de dous números, o en xeral, de dous cantidades comparables entre si. A partir do nº de habitantes, hai ratios que dan a información seguinte: nº de usuarios, de documentos e de consulta, nº de postos de traballo e a superficie unitaria que ocupa cada elemento.
As ratios bibliotecarias permiten identificar as necesidades dunha biblioteca nunha superficie.
PLANIFICACIÓN E PROGRAMACIÓN: dous conceptos : ratios: exemplos
Fuente: La arquitectura de la biblioteca de Santi Romero
OS ESPAZOS E OS SERVIZOS
2. OS ESPAZOS E OS SERVIZOS. DESCRICIÓN DAS ÁREAS DE ACTIVIDADE
OS ESPAZOS E OS SERVIZOS: presentación
Programa : documento que recolle a información referida á organización do edificio: usuarios, fondos, traballadores, mobiliario, construción, actividades, etc.
Diagrama: representación gráfica das relacións entre as distintas áreas, entendendo que cada área e o conxunto de espazos con carácter propio que están relacionados coas funcións da biblioteca. Pódese dicir que é a ferramenta que permite expresar gráficamente as relacións entre as diferentes actividades e cal é o orde lóxico dos movementos que se producen ao redor delas.
OS ESPAZOS E OS SERVIZOS: diagramas
Diagrama funcional: é un gráfico no que se propoñen as relacións entre as áreas para entender os circuítos de público, do persoal e dos accesos.
Diagrama de áreas: desenvolve o contido de cada área, especificando de forma máis concreta os espazos básicos dos que consta e, tamén, as relacións que se establecen entre eles.
OS ESPAZOS E OS SERVIZOS: diagrama funcional : nomeclatura
OS ESPAZOS E OS SERVIZOS: exemplo diagrama funcional
OS ESPAZOS E OS SERVIZOS: exemplo diagrama de áreas
OS ESPAZOS E OS SERVIZOS: a circulación
Circulación: son os fluxos da biblioteca e a súa distribución é o elemento máis importante para o funcionamento óptimo da mesma. A súa análise permite distinguir tres tipos de circuítos ligados entre si: público, persoal e documentos.
• A circulación dos usuarios non debe ser interrompida pola do persoal e a dos documentos• Débese potenciar a fluidez no acceso aos documentos e á información• O usuario debe orientarse con facilidade• A organización dos recorridos debe ser unha sucesión coherente de etapas.
OS ESPAZOS E OS SERVIZOS: tipos de circulación
Circulación interna: son os movementos que se producen dende os puntos de lectura, dende as andeis e desde o mostrador ou mesa de recepción Circulación externa: son as relacións cos espazos exteriores que deben ser fluídas.
OS ESPAZOS E OS SERVIZOS: as áreas de actividade:deputación Barcelona (Santi Romero)
Acollida e promoción
Xeral Infantil Traballo interno
Zonas loxísticas
•Vestíbulo-acceso•Espazos de promoción e animación
•Información e referencia•Fondo xeral•F.especializados•Revistas/prensa•Música e cine•Espazos de soporte
•Coñecementos•Imaxinación•Pequenos lectores•Espazos de soporte
•Traballo interno•Almacéns•Espazo dedescanso persoal
•Almacén•Limpeza•Instala/cións•Aparca/doiro e carga e descarga
OS ESPAZOS E OS SERVIZOS: as áreas de actividade:deputación Barcelona
OS ESPAZOS E OS SERVIZOS: as áreas de actividade: bibliotecas municipais da Coruña
Xeral Infantil Traballo interno
Zonas loxísticas
•Vestíbulo-acceso•Acollida e promoción•Información e referencia•Fondo xeral•F.especializados•Revistas/prensa•Cómic•Música e cine
•Vestíbulo-acceso•Acollida e promoción•Información e referencia•Coñecementos•Imaxinación•Música e cine•Pequenos lectores
•Traballo interno•Almacén•Espazo dedescanso persoal
•Limpeza•Instala/cións
OS ESPAZOS E OS SERVIZOS: as áreas de actividade: bibliotecas municipais da Coruña
VestíbuloRecepción/ informaciónPréstamo
Espacio polivalente
Almacén
Revistasprensa
AInfantilPrelectores
AInfantilDe 7 a 9
AInfantilDe 9 a 12
Espacio soporte
Sanitarios Adultos
Zona de trabajoOfficeSanitarioAlmacén
S. niños
Area generalreferencia
AgeneralFondos generales
Espacio soporte
Infor/mática
Ajuvenillectura child out
Despacho
OS ESPAZOS E OS SERVIZOS: as áreas de actividade: biblioteca pequena
Servizo Público Traballo interno•Vestíbulo de acceso
15 a 20 m2
•Despachos 10-12 m2
•Zona de adultos 85 a 150 m2
•Zona Infantil 50 a 80 m2
•Zona de revistas e prensa
20 a 25 m2
•Zona de audiovisuais
0 15 m2
•Sanitarios, Circulación Climatización
15 a 30 m2
•Almacéns 18-20 m2
TOTAL 200 A 350 m2
OS ESPAZOS E OS SERVIZOS: as áreas de actividade: biblioteca pequena
RevistasPrensa
VestibuloRecepciónEmpréstito F.
XeralOrd
Lectura informalInfantil
CT.
Inter.
O PROXECTO ARQUITECTÓNICO
3. O PROXECTO ARQUITECTÓNICO. O ESPAZO
PROXECTO ARQUITECTÓNICO: introducción
O espazo da biblioteca, a súa situación, as características das súas instalacións, as relacións das áreas e dos servizos deben responder a criterios funcionais e facilitar o cumprimento das súas funcións e dos seus obxectivos.
Será difícil acadar os obxectivos sen unha definición previa á construción, ou á instalación da infraestrutura, da misión, funcións e necesidades. Os programas
PROXECTO ARQUITECTÓNICO: criterios básicos: mandamentos de Faulkner-Brown
AccesibleCompactoConfortableConstanteCorrelativoExtensibleFlexible
IndicativoEconómicoSeguroVariado Sostible
PROXECTO ARQUITECTÓNICO: criterios básicos: a ubicación. Criterios de localización
As funcións da biblioteca pública requiren dunha localización baseada na centralidade, xa sexa dun municipio, dunha cidade ou dun barrio.
Catro son os criterios de localización características urbanas, accesibilidade, actractividade e requerimentos do solar.
PROXECTO ARQUITECTÓNICO: criterios básicos: materiais
Durabilidade Fácil mantemento Custo en relación coa calidade Estandarización : como garantía de uso e de reposición Sostibilidade: calidade que indica que pode aguantar no tempo cos recursos programados e co compromiso co a redución do uso de recursos esgotables
PROXECTO ARQUITECTÓNICO: criterios básicos: sistemas construtivos
Alicerces: é necesario dimensionalos ben para que soporten a suma de niveis en caso de que se quera ampliar o edificio. Estrutura o forxado: estrutura cunha sobrecarga de 500 kg/m2 pero se se elixe andeis compactos é necesario 1000/1500 kg/m2 Cerramentos exteriores: as aberturas deben permitir ver dende el interior o exterior e viceversa. Se está debaixo da cuberta introducir elementos que compensen o ruído dos elementos naturais Divisións interiores: estruturas desmontables Acabados interiores: pavimentos lixeiros, revestimentos verticais e de teitos.
PROXECTO ARQUITECTÓNICO: acondicionamento dos espazos: introdución
Unha boa elección das instalacións incidirá positivamente no posterior uso da biblioteca Recomendacións: • Deberán ser limpas, atractivas, espazosas e seguras• Definir as instalacións na primeira etapa do proxecto• Respectar a normativa vixente• Consultar aos especialistas os recrementos necesarios• Definición previa do moblaxe• Posibilidade de independizar algúns sectores• Sistemas con criterios de sostibilidade e mantemento
PROXECTO ARQUITECTÓNICO: acondicionamento dos espazos: instalacións para o confort
Ventilación e temperatura Iluminación Acústica Ambientación /Decoración
PROXECTO ARQUITECTÓNICO: acondicionamento dos espazos: instalacións para a seguridade
Sistema de seguridade: plans de evacuación e seguridade Sistema de protección contra incendios Instalacións alimentadas por un sistema de cableado:
• Electricidade • Voz e datos• Audiovisuais• Antifurto
• Sistema conta persoas
• Sistema TV
• Sistema da sala polivalente
• Sistema fío musical e megafonía
A ORGANIZACIÓN INTERNA
4. A ORGANIZACIÓN INTERNA
A ORGANIZACIÓN INTERNA: introdución
A organización interna é a estrutura básica onde se acomodará a colección e se acollerá aos usuarios. É a etapa en donde mais pode intervir o/a bibliotecario/a
As instalacións deberán ter o confort necesario, tanto espacial, ambiental como funcional, y estar en harmonía co ambiente. Os elementos que o proporcionan son: a organización espacial, o moblaxe, os equipos, a ambientación, a sinalización e o persoal.
A ORGANIZACIÓN INTERNA: a organización espacial
A organización espacial, tamén chamada deseño interior, comprende a distribución e cuantificación do moblaxe e dos equipos nas diferentes áreas colocándollos de maneira que permita a utilización adecuada dos espazos e evitando a saturación.
O proxecto de equipamento e moblaxe comprende a realización dos planos de distribución do moblaxe, dos equipos e instalacións así como da sinalización e da ambientación. Inclúe os orzamentos.
A ORGANIZACIÓN INTERNA: O moblaxe: a distribución
Control visual da sala Circulación cómoda Localización fácil dos
materiais Diversidade ambiental Capacidade do fondo e dos
puntos de consulta Facilidade de traballo Flexibilidade para crecer e
para cambiar Organización Accesibilidade
A ORGANIZACIÓN INTERNA: O moblaxe: criterios
Necesidade Ergonomía Calidade Durabilidade Funcionalidad
e Mobilidade Estética
Custo razoable
Comodidade
Accesibilidade
Seguridade
Autonomía
Diversidade
A ORGANIZACIÓN INTERNA: O moblaxe: elementos
Andeis Compactos Mostradores Mobles
contetores Mesas
ecabinas Cadeiras e
butacas Carriños Mobles
expositores
Caixóns de contos e cómics
Moblaxe feito a medida
Taquillas; buzóns
Expositores
Elementos complementarios
Outros
A ORGANIZACIÓN INTERNA: O equipos: elementos
Reloxo; alarma Aparatos de
autoempréstito e devolución de fondos; buzón
Equipos audiovisuais
Fotocopiadora/ Láser Teléfono
Equipos de megafonía e son
Equipos informáticos
Encanutilladora
Plastificadora
Puntos de información
Outros
A ORGANIZACIÓN INTERNA: a decoración
Acción ou efecto de proporcionar un ambiente adecuado, mediante luces, colores, obxectos A través do color lógrase unha maior calidade e calidez. Cores neutros. A estética contribúe a sentirse mellor acollido O ambiente e os espazos transmiten menxases simbólicos sobre as intencións e valores da Comunidade. Personalización da biblioteca
A ORGANIZACIÓN INTERNA: a sinalización
A sinalización é o conxunto de sinales que orientan visualmente ao usuario cara o servizo reducendo a incertidume e facendo máis eficiente o servizo, logo as diferentes áreas e, unha vez nelas, proporciona unha idea da súa organización interna
A súa forma e contido debe ser estruturada como un sistema
A ORGANIZACIÓN INTERNA: a sinalización: tipos
Externas UrbanasEdificación
Internas IdentificaciónDireccionaisRegulamentariasInformativasAndeis
• Materiais duradeiros, de fácil mobilidade, lavables e colocadas nos sitios máis visibles.
DIRECIÓN DE CONTACTO
ISABEL BLANCO PARDO
Máis: consultoría
Anxo Senra, 25 oficinas, local 3
15670 O Burgo-Culleredo
i.blanco@maisconsultoría.es
Tel. 881 892988
PLANIFICACIÓN E PROGRAMACIÓN: metodoloxía dunha programación: redación dun estudo de viabilidade; análise do contexto
DAFO
Nº de poboación
Características da poboación: estudos, idades, datos socioeconómicos, etc.
Particularidades da poboación: presencia de inmigrantes, discapacitados, grupos étnicos o relixiosos particulares, etc.
Presenza doutros equipamentos educativos ou culturais.
Outros
PLANIFICACIÓN E PROGRAMACIÓN: metodoloxía dunha programación: redacción dun estudo de viabilidade; obxectivos básicos Definición da misión e das funcións da biblioteca
Necesidades que a biblioteca ten que atender
Ámbito de influenza: barrio, proximidade, cidade, etc.
PROXECTO ARQUITECTÓNICO: acondicionamento dos espazos: instalacións para o confort: ventilación
Ventilación e temperatura: Todos os ambientes, especialmente os espazos de lectura, deben ser confortables
• entre 19º e 24º, • humidade relativa entre 45 e 65% e • unha renovación do aire de 30 m3 por persoa e
hora de aire novo exterior• Ventilación natural as aberturas ou as xanelas
deben localizarse de xeito que se estableza a ventilación cruzada e así lograr a circulación do aire
PROXECTO ARQUITECTÓNICO: acondicionamento dos espazos: instalacións para o confort: iluminación
Unha boa iluminación ven determinada pola• Configuración dos vanos externos• Localización da biblioteca: debe estar situada na
fachada do edificio cuxa orientación sexa máis favorable a incidencia do sol (en Galicia o norte)
• Iluminación artificial pois son estes os elementos que permitirán ter o confort lumínico necesario. Iluminación indirecta
• En función das actividades que se realizan en cada espacio
PROXECTO ARQUITECTÓNICO: acondicionamento dos espazos: instalacións para o confort: acústica
O silenzo necesario para poder traballar ou ler con tranquilidade dependerá da capacidade del edificio para illarse do ruído exterior e para controlar o ruído interior
• Limiar de audición en 0dB e de dor a partir de 120 dB
• Os niveis de confort condicionan as maneiras de construír: sistemas de illamento acústico e sistemas de absorción acústica