2
AURKIBIDEA
1. SARRERA ......................................................................................................................................... 5
1.1. AURREKARIAK .............................................................................................................................. 5
1.2. JUSTIFIKAZIOA.............................................................................................................................. 6
2. LEGEZKO ESPARRUA ....................................................................................................................... 8
3. EMAKUMEZKOEN ETA GIZONEZKOEN ARTEKO BERDINTASUNARI BURUZKO DIAGNOSTIKO
PARTE-HARTZAILEAREN METODOLOGIA........................................................................................ 9
3.1. DIAGNOSTIKOAREN EREMUAK .................................................................................................... 9
3.2. PROZESU DIAGNOSTIKOAREN FASEAK ...................................................................................... 11
3.2.1. ABIAPUNTUA ...................................................................................................................... 11
3.2.2. II. PLANA EBALUATZEA ....................................................................................................... 12
3.2.3. DOKUMENTAZIOA ETA INFORMAZIOA BILTZEA................................................................. 12
3.2.4. INFORMAZIOAREN ALDERATZE PARTE-HARTZAILEA.......................................................... 13
3.2.5 LANTEGI PARTE-HARTZAILEAK HERRITARREKIN.................................................................. 13
3.2.6. II. BERDINTASUN PLANAREN EBALUAZIO ETA BERDINTASUN DIAGNOSTIKOARI BURUZKO
TXOSTENA EGITEA ........................................................................................................................ 13
4. SESTAOKO EMAKUMEZKOEN ETA GIZONEZKOEN BERDINTASUNERAKO II. BERDINTASUN
PLANA EBALUATZEA ..................................................................................................................... 14
4.1. METODOLOGIA .......................................................................................................................... 14
4.2. PROGRAMATUTAKO EKINTZEN INPLEMENTAZIO-MAILA BALIOZTATZEA ................................. 15
4.2.1. BERDINTASUNERAKO GOBERNAMENDUA ......................................................................... 15
4.2.2. EKINTZA BEREZIAK .............................................................................................................. 16
4.3. II. BERDINTASUN-PLANARI BURUZ LANGILEEN EZAGUTZA-MAILA ........................................... 17
5. EMAKUMEZKOEN ETA GIZONEZKOEN ARTEKO BERDINTASUNA SESTAOKO UDALEAN .............. 19
5.1. UDALBATZA POLITIKOA.............................................................................................................. 19
5.2. SESTAOKO UDALAREN LANGILEAK ............................................................................................ 20
5.3. EMAKUMEZKOEN ETA GIZONEZKOEN ARTEKO BERDINTASUNAREN INGURUAN LANGILEEN
SENTIBERATASUNA ETA UDALEAN HORREN INTEGRAZIO-MAILA.................................................... 27
5.3.1. GALDEKETAK ERANTZUN DITUZTEN PERTSONEN PROFILA................................................ 27
5.3.2. BERDINTASUNAREN SENTIBERATASUN- ETA INTEGRAZIO-MAILA..................................... 30
5.3.3. BERDINTASUNARI BURUZKO UDAL-ARAUDIAREN ESPARRUA EZAGUTZEA....................... 31
5.3.4. PRESTAKUNTZA BERDINTASUNAREN ARLOAN................................................................... 33
5.3.5. PERTSONEI DAGOKIENEZ PERTSONAREN, FAMILIAREN ETA LANAREN
BIZIA BATERATZEA........................................................................................................................ 35
5.3.6. UDALAK GARATUTAKO EKINTZETAN BERDINTASUNA BULTZATZEA.................................. 39
5.3.7. EMAKUMEZKOEN ETA GIZONEZKOEN ARTEKO BERDINTASUN-POLITIKAN
AURRERAPENA.............................................................................................................................. 42
5.3.8. BERDINTASUNAREN ARLOAN LANGILEEK LEHENTASUNEZKOTZAT JO DITUZTEN
EREMUAK...................................................................................................................................... 44
6. BERDINTASUNERAKO GOBERNAMENDUA BULTZATZEA.............................................................. 46
6.1. DIAGNOSTIKOAREN ONDORIOAK (AMIA).................................................................................. 46
6.2. HOBEKUNTZA-PROPOSAMENAK................................................................................................ 48
3
7. SESTAON EMAKUMEZKOEN ETA GIZONEZKOEN BERDINTASUNAREN EGOERARI
BURUZKO DIAGNOSTIKOA............................................................................................................ 49
7.1. BIZTANLERIAREN DESKRIBAPENA .............................................................................................. 49
7. 2. EMAKUMEZKOEN AUTONOMIAREKIN ZERIKUSIA DUEN EREMUAN ANTZEMANDAKO
EMAITZAK.......................................................................................................................................... 51
7.2.1. OSASUNA, GORPUTZA ETA SEXUALITATEA ........................................................................ 51
7.2.2. HEZKUNTZA, LANGINTZA ETA BALIABIDEAK LORTZEA ....................................................... 53
7.3. ORDEZKARITZA ETA PARTAIDETZA SOZIOPOLITIKOAREN EREMUAN ANTZEMAN DIREN
EMAITZAK.......................................................................................................................................... 56
7.4. ERANTZUKIZUN BATERATUAREN GIZARTE-ANTOLAKETAREKIN ZERIKUSIA DUEN EREMUAN
IKUSI DIREN EMAITZAK ..................................................................................................................... 58
7.5. INGURUNE IRAUNKOR ETA BARNERATZAILEAREKIN ZERIKUSIA DUEN EREMUAN ANTZEMAN
DIREN EMAITZAK............................................................................................................................... 59
7.6. INDARKERIA MATXISTAREN EREMUAN IKUSITAKO EMAITZAK ................................................. 61
8. DIAGNOSTIKOA EGITEKO PARTE-HARTZE PROZESUAREN BALORAZIOA...................................... 63
8.1. PROZESUAREN HELBURUEN BALORAZIOA................................................................................. 63
8.2. JARDUTEKO EREMU NAGUSIAK ................................................................................................. 64
4
GRAFIKOAK 1. grafikoa grafikoa. Udalbatza politikoaren konposizioa sexuaren arabera (2015-2019) ................... 19
2. grafikoa. Gobernu-taldearen, alkatetzaren eta zinegotzitzoen konposizioa sexuaren arabera (2015-
2019)...................................................................................................................................................... 20
3. grafikoa. Langileak sailen arabera sexuari jarraiki ............................................................................ 21
4. grafikoa. Langileak lanpostu-motaren arabera, sexuari jarraiki ....................................................... 22
5. grafikoa. Langileak kategoriaren arabera sexuari jarraiki ................................................................. 23
6. grafikoa. Sexu bakoitzaren banaketa kategorietan........................................................................... 23
7. grafikoa. Langileak lan-harremaren arabera sexuari jarraiki ............................................................ 25
8. grafikoa. Sexu bakoitzaren banaketa lan-harremanetan.................................................................. 25
9. grafikoa. Langile subrogatuen kontratu nagusiak sexuaren arabera................................................ 25
10. grafikoa. Banaketa sexuaren arabera.............................................................................................. 27
11. grafikoa. Banaketa adinaren arabera.............................................................................................. 28
12. grafikoa. Banaketa antzinatasunaren arabera ................................................................................ 28
13. grafikoa. Banaketa kategoriaren arabera........................................................................................ 28
14. grafikoa. Sexuarengatik lan-ingurunean diskriminazioaren sentimendua...................................... 30
15. grafikoa. Iruzkin matxista edota homofobo/lesbofoboengatik deserosotasuna............................ 31
16. grafikoa. II. berdintasun plana ezagutzea sexuaren arabera .......................................................... 32
17. grafikoa. Jarduera-protokoloaren ezagutza .................................................................................... 33
18. grafikoa. Berdintasunaren arloan prestakuntza sexuaren arabera ................................................ 34
19. grafikoa. Berdintasunean prestakuntza ez jasotzeko arrazoiak...................................................... 34
20. grafikoa. Enplegua eta beste pertsona batzuen zaintza bateratzeko zaintasun-maila .................. 36
21. grafikoa. Enplegua eta bizi pertsonala bateratzeko zailtasun-maila .............................................. 37
22. grafikoa. Langileek bateratzea ........................................................................................................ 38
23. grafikoa. Pertsonak dituzten langileak bateratzea ......................................................................... 38
24. grafikoa. Herritarrentzako ekintzetan berdintasuna bultzatzea ..................................................... 39
25. grafikoa. Ekintzetan sexu-aniztasunaren ikuspegia integratzea ..................................................... 40
26. grafikoa. Ekintzetan aniztasun funtzionalaren ikuspegia integratzea ............................................ 41
27. grafikoa. Ekintzetan jatorrizko aniztasunaren ikuspegia integratzea ............................................. 41
28. grafikoa. III. Berdintasun Plana inplementatzearekin adostasuna.................................................. 43
29. grafikoa. Sestaoko biztanleriaren piramidea (2015) ....................................................................... 49
TAULAK
1. taula. Batez besteko ordainsaria kategoriaren eta sexuaren arabera ............................................. 24
2. taula. Galdeketak erantzun dituzten langileak................................................................................. 29
3. taula. Biztanleriaren banaketa udal-barrutien arabera sexuari jarraiki ........................................... 49
4. taula. Biztanleria migratuaren banaketa jatorrizko arearen arabera (2015) ................................... 50
5
1. SARRERA
1.1. AURREKARIAK
Sestaok 2010. urtearen amaieran II. Emakumezkoen eta Gizonezkoen Berdintasunerako Plana onartu
zuen eta harrezkero gaur arte inplementatu da. 2012. urtera arte irautea aurrez ikusia zegoen, baina
berandu onartu zenez, 2010. urtean, alegia, eta hurrengo urtean Sailak teknikari aditurik ez zuelako
izan, inplementazioa gaurdaino luzatu da.
II. Plana inplementatzen urte hauek igaro ostean, Udalean berdintasunari buruzko politiken egoera
aldatu da. Politika hauen aldeko apustu politiko handiagoari esker eta maila teknikoan aldaketa
izateagatik, Berdintasun Sailak geroz eta zeregin garrantzitsuagoa hartu du Udalean, bai barneko
funtzionamenduarekin zerikusia duen horretan, bai herritarrentzat inplementatzen diren politikei
dagokienez. Gainera, teknikari adituak izanik, tokian berdintasunari buruzko politiken gutxieneko
oinarriak egituratu ahal izan dira eta hori abiapuntutzat hartuta, hiru urtetan Udala Berdin Sarean
sartu da eta indarkeria sexistaren arloan zorroztasunez lan egiteari ekin dio. Ildo horri eutsiz, Beldur
Barik programarekin prebentzioan lanean dihardu eta koordinatu nahiz arreta eskaintzen du. Sestaon
indarkeria matxistaren egoerari buruzko diagnostikoa eta indarkeria sexistaren aurrean erakundeen
arteko jarduera eta koordinazioari buruzko tokiko protokoloa ere burutu ditu. Halaber,
berdintasunaren arloan ordenantza egiteko lanean aritu da. Gaur egun bukatuta dago eta
izapidetzearen zain. Eta, noski, sentsibilizaziorako kanpainek, programek eta jarduerek,
emakumezkoen burujabetzarako bultzadak, indarkeria matxistaren prebentzioak, berdintasunaren
eremuan jarduerak gauzatzeko diru-laguntzek eta abarrek jarraitzen dute.
Horrengatik guztiarengatik, egoera berri honi erantzuteko, azterlan hau planteatu da. Izan ere,
udalerrian II. Berdintasun Plana ebaluatu eta emakumezkoen eta gizonezkoen berdintasun-egoerari
buruzko diagnostiko parte-hartzailea gauzatu nahi dira. Modu horretan, aurrerago arloan plangintza
berria egin ahal izango da, udalerriaren egungo errealitateari moldatua, alegia, aldaketak eta
aurrerapenak nabarmenak izan baitira.
II. Sestaoko Berdintasun Planaren ebaluazioa eta diagnostiko parte-hartzailea VI. EAEko
Emakumezkoen eta Gizonezkoen Berdintasunerako Planean xedatzen diren gidalerroetan kokatzen
dira. Plan hau esparru gidari bezala konfiguratzen da eta berdintasuna bultzatu nahiz lortzeari begira
aurreratzeko lehentasunezko ardatzak adierazten ditu. Bide batez, 4/2005 Legea, otsailaren 18koa,
emakumezkoen eta gizonezkoen berdintasunerako, eraginkor bihurtzen du.
Aipatu Plana Sestaoko errealitateari zabaldu eta moldatzeko, Udalaren aurreko berdintasun planean
egindakoa aztertu eta ebaluatu zen eta, gainera, emakumezkoen eta gizonezkoen arteko
berdintasun-egoerari buruzko diagnostikoa bultzatu zen. Gainera, erakunde desberdinek
inplementatzen dituzten berdintasunaren jarduera eta politika guztiak gidatzeko koordinazioa eta
kooperazioa beharrezkoak dira. Horiek guztiak ezinbesteko aldez aurretiko urratsak dira etorkizunean
Udalerriko Berdintasun Plana behar bezala diseinatzeko.
VI. Berdintasunerako Planak erronkak planteatzen ditu, bai administrazioaren barnekoan antolaketa
edota funtzionamendua aldatzeko, bai gizartearen mailan baloreen aldaketa, emakumezkoen
burujabetza, erantzukizun bateratuko gizarte-antolaketa sustatzeko eta emakumezkoaren kontrako
indarkeria errotik ateratzeko. Horregatik, egindakoaren azterketatik abiatuta, Sestaoko Udalak Plana
udalerriko errealitateari egokitzeko urratsak eman nahi ditu.
6
II. Sestaoko Berdintasun Planaren ebaluazioak, 2010. urtetik indarrean dagoenak, Udalean bertan eta
udal-erakundearen funtzionamenduan gobernamenduaren eta berdintasunaren printzipioa
eraginkortasunez integratzearen esparruan lorpenak eta zailtasunak identifikatzea ahalbidetu du.
Bestetik, diagnostiko parte-hartzailea gauzatu da eta, horretarako, udalerrian berdintasunari buruzko
politikak bultzatzen garrantzitsuak diren eragileak nahastu dira. Gaur egungo errealitatea ezagutu da
eta horrek esku hartzeko ardatz esparruetatik abiatuta, etorkizuneko jarduerak edota programak
zehazteko orduan aurrera egiten utziko du.
1.2. JUSTIFIKAZIOA
Sestaok oso ezaugarri sozioekonomiko eta soziodemografiko zehatzak ditu. Krisiaren azkeneko
urteetan zenbait alderdi ekonomiko larri neurri handiagoan eragin dio biztanleriari. Ildo horri jarraiki,
Sestaok Bizkaiko langabezia-tasarik altuena du, familia asko dago pobrezia ekonomikoaren egoeran,
biztanleria adindua du (pertsona adindu kopuru handiagoarekin) eta urtez urte populazioaren
bolumena gutxituz doa (biztanleria gaztea udalerritik joaten da).
Errealitate horrek emakumezkoei eta gizonezkoei modu desberdinean eragiten die eta horiei
egokitzen zaizkien berdintasun-politikak garatzeko aztertu behar da. Aldi berean, sail ezberdinek
bultzatzen dituzten udal-politika guztiek bereizita antzemango dituzte emakumezkoaren eta
gizonezkoaren egoera eta generoaren ikuspegia behar bezala inplementatu ahal izango dute beren
ekintza, programa eta politiketan.
Arestian azaldu den bezala, azkeneko urteetan Sestaon berdintasunari buruzko politiken garapena
garrantzitsua izan da eta prozesu horiek guztiek, udalerriaren errealitatea aldatzeaz gain,
udalerriaren barruan eragile desberdinen artean lan-prozesuak eta lankidetza-bitartekoak finkatzea
ahalbidetu dute.
Adibidez, emakumezkoentzat burujabetzaren ikastaroen bitartez egin den lanari eta
Berdintasunerako Sestaoko Emakumezkoen Eztabaida-gunea bultzatzeari esker, lanerako eta
lankidetzarako modu berriak zehaztu dira. Zeregin horren ondorioz, diskriminazio-egoera anitz
dituzten emakumezkoen erakundeetan berdintasuna bereziki lantzen hasi dira eta elkarteen nahiz
erakundeen barruan burujabetzeari buruzko ekintzak bultzatu dituzte, hala nola emakumezko ijitoen,
minusbaliotasun fisikoa duten emakumezkoen edo emakumezko migratuen kasuetan. Positibotzat
jotzen den horrek, aldi berean, emakumezko horien errealitateei buruz ezjakintasun handia dagoela
erakusten du. Diagnostiko honetan zuzenean jaso eta ezagutu behar dira beren pertzepzioa eta
errealitatea, bizimoduak, egoerak eta ezaugarriak, udal-politiketan integratu ahal izateko.
Era berean, jende gaztearekin Beldur Barik programaren bitartez lana bultzatu da, bai ikastetxeetan,
baita erakunde eta espazio informaletan ere eta irakasle nahiz ikasleentzat prestakuntza-ekintzak
zehaztu dira. Horrez gain, Sailak ikastetxeei aholkularitza eskaintzen die heziketa bateratuaren eta
indarkeria sexista prebenitzearen eremuetan. Tokiko politikak beti Sestaoko gazteriari ez zaizkiola
iristen ondorioztatu da. Horregatik, neska-mutil gazteen errealitateari hurbiltzea eta hori ezagutzea
beharrezkoa da, eraginkortasunez integratu ahal izateko.
Berdintasun Sailak jardueren eta programen sorta zabaldu duen neurrian, eragile desberdinekin lan-
eta lankidetza-harreman berriak sortu dira. Gainera, emakumezkoen aniztasunetik abiatuta,
udalerriaren barruan errealitate asko emakumekoen behar berezi bezala kontuan ez direla hartzen
ari antzeman da, horregatik, zuzenean emakumezkoen eta gizonezkoen egoera eta gaiari buruzko
herritarren pertzepzioa jaso behar dira, Sestaoko gizartearen, ekonomiaren eta kulturaren
errealitatearekin bat datorren plangintza gauzatzeko.
7
Azterlan hau prozesu parte-hartzailearen irizpidepean diseinatu eta gauzatu da. Hala,
emakumezkoen aniztasun handiena (adinari, jatorriari, gaitasunari eta maila sozioekonomikoari
dagokionez) eta udalerriko beste eragile batzuk (gizarte-sarea osatzen duten erakundeak eta
funtsezko erakundeak, hala nola ikastetxeak eta gizarte-zerbitzuen eremuko erakundeak)
berdintasunari buruz sentsibilizatu nahi dira, arloari hurbildu nahi zaie eta modu batean edo bestean
berdintasuna beren jarduera-eremuetan integratzen hasi behar dute; nolanahi ere, eragile aliatu
bihurtu behar dute, udalerrian balore horiek bultzatzen jarraitzeko.
Prozesu parte-hartzailea honako helburuak kontuan hartuz planteatu da:
• Udalerrian emakumezkoen eta gizonezkoen artean dauden desberdintasun nagusien
inguruan biztanleak sentsibilizatu eta mugiaraztea, aniztasunen (funtzionala, jatorrizkoa,
etnia eta adina) berezitasuna kontuan hartuta.
• Sexuaren, generoaren, sexu-orientabidearen edo sexu-nortasunaren arabera baldintzatua ez
dagoen bizia bizitzeari dagokionez sentsibilizatzea.
• Emakumezkoen baldintza eta posizioa hobetzeko estrategikotzat jotzen diren eremu
zehatzak identifikatu eta antzematea, baita berdintasunaren aldeko borrokan gizonezkoa
sartzea ere.
• Udalaren sail desberdinetan generoaren ikuspegiari eta sexu-aniztasunari dagokion
zeharkakotasuna bultzatzea.
• III. Berdintasun Planean ardatz bezala hautatu diren eremuetan taldean arazoak identifikatu
eta horiei lehentasuna ematea.
• III. Berdintasun Planerako taldean izan daitezkeen ekintza-estrategiak identifikatzea.
• Berdintasun Sailarekin batera berdintasunerako plan berriaren esparruan estrategia erkideak
garatu nahi dituzten gizarte-eragileak identifikatzea.
• Prozesuan udalerriko gizarte-eragile desberdinen inplikazioa erraztea.
Diagnostikoa planteatu denean, helburu horiek kontuan hartzeaz gain, informazioa bildu eta
aztertzeko orduan, aurreko diagnostikoekin eta ondorengo berdintasun-planekin erkatuz gero, modu
desberdinean egituratu direla aipatu nahi dugu.
Lehenengo bi planetan helburuen eta ekintzen programazioa udal-sailen inguruan antolatzen da,
baina III. Berdintasun Planaren kasu zehatzean beste irizpide batzuekin antolatu nahiz egituratu nahi
dira eta koherentzia eman nahi zaie: emakumezkoen burujabetza eta indarkeria matxistarik gabeko
biziaren iraunkortasuna. Halaber, irizpide bezala kontuan hartu da eguneroko zereginean
berdintasunaren zeharkakotasuna finkatzearen eta baloreak aldatzerantz aurrera egitearen aldeko
Sestaoko Udalaren apustua.
8
2. LEGEZKO ESPARRUA
Europako Batasunak Emakumezkoen eta Gizonezkoen artean Berdintasun eta Tratu Planak abian
jartzearen beharra berresten jarraitzen du. Gainera, generoaren ikuspegia sartu behar da herri-
politika guztietan, 2010-2015 denboraldirako Emakumezkoen eta Gizonezkoen Berdintasunerako
Estrategia Europarrean jasotzen den bezala.
Modu berean, nazioarteko eremuan erreferentziazko araudi-esparrua NBEk onartutako aitorpen eta
hitzarmenetan oinarritzen da. Horiek guztiak Estatuko gobernuak berretsi ditu. Besteak beste,
hurrengoak aipatuko ditugu:
• Emakumezkoaren eskubide politikoei buruzko konbentzioa.
• Emakumezkoen kontrako diskriminazio-modu guztiak deuseztatzeari buruzko konbentzioa.
• Emakumezkoaren kontrako indarkeria deuseztatzeari buruzko aitorpena.
• Beijingeko aitorpena eta IV. Hitzaldiaren Ekintzarako Plataforma
• Nazio Batuetako emakumezkoei buruzko mundukoa.
Estatuaren eremuan, 3/2007 Lege Organikoak, martxoaren 22koak, emakumezkoen eta gizonezkoen
egiazko berdintasunerako denak, berdintasunaren arloan lege-esparrua aurrez ikusten du eta herri-
politika guztiei eragiten die, bai estatukoei, baita erkidegokoei eta tokikoei ere eta sektore pribatuko
enpresak ere kontuan hartzen ditu.
Gure Autonomia Erkidegoaren esparruan, 4/2005 Legeak, otsailaren 18koak, emakumezkoen eta
gizonezkoen berdintasunerako denak, berariaz aipatzen ditu tokiko administrazioari emakumezkoen
eta gizonezkoen berdintasunaren arloan dagozkion aginpideak. Zehatz-mehatz esanda, Legearen I.
Tituluko I. Kapituluaren 7. (aginpideak eta funtzioak) artikuluak tokiko administrazioari dagozkion
funtzioak definitzen ditu.
Era berean, II. Tituluko 15. artikuluan (emakumezkoen eta gizonezkoen berdintasunerako
planak) Eusko Jaurlaritzako Plangintza Orokorrean xedatutako esku-hartze lerroekin eta
gidalerroekin bat, berdintasunerako planak eta programak onartu behar direla
azpimarratzen da.
Esparru honetan, VI. EAEko Emakumezko eta Gizonezkoen Berdintasunerako Planak esku hartzeko
lerroak eta gidalerroak jasotzen ditu eta legealdi honetarako jarduera bideratzen dute. Lerro
estrategikoak ondorengoak dira: emakumezkoen eta gizonezkoen berdintasunerako
gobernamendua, baloreak aldatzea eta emakumezkoen burujabetza, erantzukizun bateratua duen
gizarte-antolaketa eta emakumezkoaren kontrako indarkeria errotik ateratzea.
Bestalde, Tokiko Araubidearen Oinarriei buruzko Legeak jada argi eta garbi adierazten du udal-
aginpidea, batetik, beste herri-administrazio batzuekiko jarduera osagarri mota guztiak sustatzeko
eta, bestetik, erkidegoaren beharrak eta nahiak asetzen laguntzen duten herri-zerbitzuak
eskaintzeko. Jarduera horien artean daude hezkuntzari, kulturari, etxebizitzari, osasunari,
ingurumena babesteari eta emakumezkoak sustatzeari buruzkoak.
9
3. EMAKUMEZKOEN ETA GIZONEZKOEN ARTEKO BERDINTASUNARI
BURUZKO DIAGNOSTIKO PARTE-HARTZAILEAREN METODOLOGIA
Diagnostikoa burutzeko, metodologiak Udalaren barneko diagnostikoa eta kanpokoa, herritarrena,
egitea eskatzen zuen.
• Batetik, emakumezkoen eta gizonezkoen berdintasunaren egoera Udalaren barneko
eremuan balioztatu behar da, II. Berdintasun Planean lortze-mailak ebaluatzearekin batera,
berdintasunaren inplementazioaren maila eta Udalaren funtzionamenduan garrantzia
balioztatzeko orduan informazio garrantzitsua baita.
• Bestetik, Sestaoko emakumezkoen egoerari buruzko errealitatea ezagutu behar da, bertako
aniztasuna kontuan hartuta. Analisi-eremu nagusiak gizartea pertsonen eta bizi-
iraunkortasunaren inguruan antolatzeko lehentasunezkotzat jotzen ditugunekin zerikusia
dutenak izango dira.
3.1. DIAGNOSTIKOAREN EREMUAK
Lehenengo eremua, gobernamenduari dagokiona, generoaren ikuspegiaren zeharkakotasuna
finkatzearen aldeko apustu politikoarekin zerikusia du. Nahi hori aurrera eramateko bitarteko
ekonomikoak eta giza baliabideak behar dira eta langileei beharrezko gaitasunak eskuratu behar
zaizkie.
GOBERNAMENDUA
• Zeharkakotasuna bermatzeko egiturak izatea.
• Prestakuntza bereziak eta aurrekontua izatea.
• Mintzaira ez-sexista eta ez-baztertzailea erabiltzea.
Irudi ez-sexistak eta aniztasuna azaltzen dutenak
erabiltzea.
• Udalak antolatutako jaietan edota ekitaldietan
ordezkaritza-egituretan gizonezkoen eta
emakumezkoen presentzia orekatua izatea.
• Udalak antolatutako ekitaldietan aniztasun
funtzionalarekiko moldapen-maila.
Besteetan aldez aurretiko diagnostikoa eta berdintasun-plana udal-sail desberdinei eskainitako
blokeetan egituratu dira, baina, oraingoan, diagnostikoa egiteko orduan, irizpide bezala pertsonen
biziari, hau da, biziaren iraunkortasunari balioa eman eta oinarri izateko eremu estrategikoak direla
kontuan hartuta hautatu dira horiek:
• Emakumezkoen autonomia: ongizatea, hezkuntza, ekonomia eta baliabideetara iristea.
• Ordezkaritza eta partaidetza soziopolitikoa
• Ardura bateratua duen gizarte-antolaketa.
• Ingurune iraunkor eta barneratzailea.
• Indarkeria matxistarik gabeko biziak.
10
EMAKUMEZKOEN
AUTONOMIA
• Emakumezkoak berak zaintzeko maila eta osasun-arazo nagusiak.
• Osasun-arretan sexuaren, generoaren, sexu-orientabidearen, aniztasun
funtzionalaren eta jatorriaren arabera diskriminazio-maila.
• Edertasunaren eredu hegemonikoen barneratze-maila.
• Kirolean desberdintasunaren tartea eta kirol-jardueretan rol nahiz
estereotipo sexistek iraunkor mantentzeko maila.
• Aniztasun funtzionala duten emakumezkoen irisgarritasuna eta zaintza-
jarduerak egiten dituzten pertsonen mugikortasuna errazten duten
espazioak izatea.
• Emakumezkoen lan-okupazioa eta emakumezkoen enpleguaren eta
ekintzailetzaren ezaugarriak.
• Emakumezkoen ezegonkortasun- eta baztertze-maila eta dauden
bitarteko ekonomikoak lortzeko maila.
• Gizarte-arretan rol eta estereotipo sexisten betikotze-maila.
PARTAIDETZA
SOZIOPOLITIKOA
• Emakumezkoek parte hartzen dituzten eremuak eta horientzako
bitarteko eskuragarriak identifikatzea.
• Eske eta aldarrikapen feministen onarpen- eta solasaldi-maila.
• Emakumezkoek parte hartzeko oztopoak eta beren partaidetza
soziopolitikoa sendotzeko estrategiak identifikatzea.
ARDURA
BATERATURAKO
GIZARTE-ANTOLAKETA
• Adingabeak eta mendekotasunak dituzten pertsonak zaintzea: udal-
baliabide eskuragarriak adingabeak eta mendekotasunak dituzten
pertsonak zaintzeko.
• Oraingo zaintza-estrategiak identifikatzea.
• Zaintzan rol eta estereotipo sexisten betikotze-maila.
• Erantzukizun bateraturako beste gizarte-antolaketa modu batzuk
identifikatzea.
• Eremu desberdinetako jarduerak (pertsonala, ugaltzekoa eta
produktiboa) egiten uzten dituzten ohiko erabilerako espazioen
(harremanetarako espazioa, merkataritza, garraioa, ekipamendua)
hurbiltasun-maila balioztatzea.
INGURUNE IRAUNKOR
ETA BARNERATZAILEA
• Sexuaren, aniztasun funtzionalaren, adinaren, jatorriaren eta gizarte-
baldintzaren arabera pertsonen behar desberdinei jarraiki espazio
publikoek eta ekipamenduek erabilera ezberdinak ahalbidetzen al
dituzten balioztatzea.
• Balio sinbolikoa duten hiri-elementuetan emakumezkoen onartze-maila.
• Kultur aisialdi iraunkor eta barneratzailearen presentzia eta beren
eskaintzetan rol eta estereotipo sexisten betikotze-maila.
• Kontsumo kritiko eta arduratsuaren nahiz elikadura-subiranotasunaren
irizpideak kontuan hartuta, tokiko kontsumo-sarearen sendotze-maila
balioztatzea.
11
INDARKERIA
MATXISTARIK GABEKO
BIZIAK
• Herri-espazioa segurua al den, konfiantzarik sortzen al duen eta erabilera nahiz
aske gozatzea ahalbidetzen al duen balioztatzea.
• Astialdirako zonak eta jai-espazioak espazio seguruak al diren balioztatzea.
Aske gozatu ahal izango dira, sexu, genero, sexu-orientabide, jatorri eta
aniztasun funtzionalarengatik diskriminaziorik edota erasorik gabe.
• Lehenengo mailako arretaren eta Berdintasun Sailaren artean lan-estrategia
bateratuak identifikatzea.
• Indarkeria sexista prebenitzeko orduan, gazteekin lan egiten duten
erakundeen eta ikastetxeen inplikazio-maila balioztatzea eta Berdintasun
Sailarekin lan-estrategia bateratua identifikatzea.
• Gazteen artean rol eta estereotipo sexisten betikotze-maila.
• Indarkeria sexista prebenitzeko udal-mailan inplementatu den estrategiari
buruzko ezagutza- eta pertzepzio-maila.
• Indarkeria sexistari buruz tokiko komunikabideek egiten duten tratamendua
balioztatzea.
3.2. PROZESU DIAGNOSTIKOAREN FASEAK
3.2.1. ABIAPUNTUA
Fase hau prozesuaren talde eragilean sortutako hausnarketari dagokio. Horretan prozesuaren
helburuak, analisiaren eremu nagusiak eta erabili beharreko metodologia diseinatu ziren
diagnostikoa egiteko, bai Udalaren barnean, bai herritarrentzat. Gainera, udalerrian oinarrizko
eragileak eta prozesuan parte hartzeko bitartekoak identifikatu ziren, egin beharreko jarduerak
programatzeaz gain.
Diagnostikoa dinamizatzeko bi egitura zehaztu ziren: talde eragilea, zinegotzigoek, berdintasunerako
teknikariak eta azterlana egiteko kontratatu den kanpoko erakundeak osatutakoa, eta jarraipen-
batzordea, Udaleko langileek eta gizarte-eragileen ordezkariek eratutakoa.
Talde eragileak honako funtzioak izan ditu: prozesua koordinatu, dinamizatu eta horri buruzko
erabakiak hartzea, bildutako informazioa aztertzea eta emaitzak nahiz proposamenak gizarteratzea.
Jarraipen-batzordearen eginkizunak diagnostikoa egiteko informazioa erraztu eta alderatzea izan
behar zuten, baita proposamen desberdinak egitea ere, baina, azkenean ezin izan zen egitura hori
eratu eta talde eragilean erabaki zen funtzio horiek eztabaida-talde desberdinek gauzatzea. Izan ere,
aipatu taldeak azterlanean informazio kualitatiboa izateko antolatu ziren. Modu horretan, eztabaida-
guneetan bildutako informazioa aztertu eta proposamenak egin dira.
12
3.2.2. II. PLANA EBALUATZEA
II. Sestaoko Emakumezkoen eta Gizonezkoen Berdintasunerako Planaren lorpen-maila balioztatzeko,
honako alderdiak kontuan hartu dira:
• Sail desberdinetan zehaztutako ekintzen inplementazio-maila eta horretarako berariazko
aurrekontua izatea.
• II. Berdintasun Planari buruz langileen ezagutza-maila.
• Sailen lanean generoaren ikuspegiaren integrazio-maila.
Informazioa jasotzeko diseinatu diren tresnei dagokionez, hurrengoak daude:
• Excel formatuan tresna, sail bakoitzean programatutako ekintzekin, horien lorpen-mailarekin
eta bideratutako aurrekontuarekin.
Tresna hori sail guztietako burutzei banatu zitzaien, baina bakarrik Gizarte Ekintza Sailak erantzun
zion tresna betetzearen eskakizunari. Alderdi hori kontuan hartu behar da, tauletan jasotako
informazioa berdintasun-teknikariak eskuratu baitu. Nolanahi ere, bera arduratu da tresna
osatzez.
• Saileko pertsona arduradunekin elkarrizketa sakonak.
Ondorengo sailetako burutzei elkarrizketak egitea aurrez ikusia zegoen: Gizarte Ekintza, Kultura,
Hezkuntza, Gazteria, Kirola eta Euskara, Hirigintza eta Enplegua. Azkeneko biak ez ziren egin,
horretarako harremanetan jarri arren.
• Langileen artean banatutako galdeketa.
3.2.3. DOKUMENTAZIOA ETA INFORMAZIOA BILTZEA
Informazio aipagarria lortu nahi zen, batetik, Sestaon berdintasunaren errealitatea ezagutzeko eta,
bestetik, azterketarako oinarriak eta kontuan hartu beharreko alderdi garrantzitsuak zehazteko.
Beraz, fase honetan Udaleko sail desberdinek (Gizarte Ekintza, Kultura, Euskara, Kirola, Gazteria,
Berdintasuna eta Enplegua) eskainitako dokumentuak eta datuak jaso ziren. Halaber, generoaren
ikuspegitik hirigintzarekin zerikusia zuten beste azterlan batzuk eta Berdintasun Sailean eskura
zeuden emakumezkoen kontrako indarkeriari buruzko azterlanak bildu ziren. Datuak lortzeko
kanpoko beste iturri batzuk ere (besteak beste, EUSTAT eta LANBIDE) kontuan hartu ziren.
Langileen konfigurazioa ezagutzeko, langileen deskribapen-informazioa jaso zen eta sexuaren
arabera banatu zen. Sail eta lanpostuei, kontratu-motari, kategoriari eta ordainsariari erreparatu
zitzaien. Berdintasunaren integrazio-maila balioztatzeko, ordea, galdeketa bat egin zen eta langile
guztiei banatu zitzaien. Sestaoko Udalean berdintasunaren inplementazio-mailari buruz beren
pertzepzioa eta iritzia ezagutu nahi ziren.
Elkarrizketa sakonen bitartez informazio kualitatibo oso interesgarria bildu zen, bai barneko azterlana
garatzeko, baita herritarrena egiteko ere.
Diagnostikorako funtsezko eragiletzat jotzen zirenez, hurrengo pertsonak izan ziren elkarrizketatuak:
Gizarte Ekintza, Kultura, Gazteria, Kirol eta Euskara Sailetako arduradunak, adinduen zentrokoa,
Gaztelekukoa, Gazteen Informazio Bulegokoa eta Osakidetzakoa. Hirigintzaren eta Enpleguaren
13
eremuetako arduradunei elkarrizketak egitea aurrez ikusia zegoen, baina ezin ziren gauzatu, nahiz
eta harremanetan jarri.
3.2.4. INFORMAZIOAREN ALDERATZE PARTE-HARTZAILEA
Arestian aipatu den bezala, jarraipen-batzordea ezin izan zenez egituratu, funtzioak eztabaida-taldeei
atxiki zitzaizkien, horiek hasieran informazio kualitatiboa lortu eta ekintza-estrategiak identifikatu
nahiz lehentasunak zehazteko planteatuak egon arren. Ildo horri jarraiki, lau eztabaida-talde antolatu
ziren, bildutako informazioaren analisia alderatu ahal izateko eta, gainera, pertzepzioak, iritziak nahiz
proposamenak kontuan hartzeko.
• 1. taldea. Udaleko gobernu-taldeak osatutakoa.
• 2. taldea. Gizarte Ekintzako eta eremu horretako gizarte-erakundeetako (Caritas, Ijitoen
Idazkaritza, Integrando fundazioa eta AFISES) teknikariek eratutakoa.
• 3. taldea. Sestaoko Berdintasunerako Eztabaida-guneak eta elkartean ez zeuden beste
emakumezko batzuek, Berdintasun Sailak bultzatutako ekintzetan partaide zirenek,
sortutakoa.
• 4. taldea. Sestaoko ikastetxeek, helduentzako hezkuntza-zentroak eta Berritzeguneak
eratutakoa.
3.2.5 LANTEGI PARTE-HARTZAILEAK HERRITARREKIN
Prozesu hau parte-hartzailea zenez, Sestaoko gizarte-sarea osatzen duten erakundeak eta
emakumezkoen behar nahiz eske nagusiei buruz eztabaidatzeko interesa zuten pertsonak nahasi
behar ziren. Horregatik, lantegi parte-hartzaile irekiak antolatu zitzaizkien herritarrei udalerriko
auzo bakoitzean, diagnostikorako beren iritzia ezagutu eta eremu batzuetan lehentasunak
eztabaidatu eta identifikatzeko xedez.
Auzoka eztabaidak antolatzearen erabakiak, nagusiki, bi arrazoiri erantzuten dio. Batetik,
eztabaida auzoetara hurbilduz bertan zeuden pertsonei eta erakundeei partaidetza errazten
zitzaiela uste genuen, beren erkidegoaren eta ingurune hurbilaren errealitate bereziarekin
hurbiltasun handiagoa sentitzeagatik. Eta, bestetik, emakumezkoen aniztasunaren
errealitatearekin azterlana aberasten zen, Sestaoko auzo bakoitzaren gizarte-testuinguruari
zegokion berezitasuna kontuan hartzean. Azken finean, elkarren artean desberdinak dira.
Auzo bakoitzean (Markonzaga-Albiz, Txabarri, Hirigunea eta Kueto-Rebonza) bi orduko lau lantegi
antolatu ziren.
Saio parte-hartzaileak auzoan zeuden gizarte-erakunde desberdinei udal-bandoa eta gutunak
banatuz nahiz mailinga eginez zabaldu ziren. Batzuekin zuzeneko harremana izan zen. Lantegiak
aditzera emateko ahalegina egin arren, bakarrik bi egin ahal izan ziren, Txabarrin eta hirigunean.
Beste bi kasuetan pertsona bakarra agertu zen eta bertan behera utzi ziren.
3.2.6. II. BERDINTASUN PLANAREN EBALUAZIO ETA BERDINTASUN DIAGNOSTIKOARI BURUZKO
TXOSTENA EGITEA
Sestaoko emakumezkoen eta gizonezkoen arteko berdintasunaren II. planaren ebaluazio eta
diagnostikoari buruzko txostena onartu ondoren, Udaleko sail desberdinei jakinaraziko zaie eta
eztabaida-taldeetan nahiz lantegietan parte hartu duten pertsona nahiz erakundeak kontuan hartuko
dira, III. Sestaoko Berdintasun Plana egiten denean lehentasun nagusiak zehazteko orduan.
14
4. SESTAOKO EMAKUMEZKOEN ETA GIZONEZKOEN BERDINTASUNERAKO
II. BERDINTASUN PLANA EBALUATZEA
II. Sestaoko Emakumezkoen eta Gizonezkoen Berdintasunerako Plana (2010-2012), gero 2014. urtera
arte zabaldutakoa, berdintasunari dagokionez indarraldian egon den urteetan neurriak eta ekintzak
planifikatzeko tresna izan da.
II. Planak esparru bezala EAEko Berdintasunari buruzko Plana, EMAKUNDEk egindakoa, du. 9 ekintza
orokor ditu eta Udaleko zinegotzigo guztietarako erkideak dira. Zinegotzigo bakoitzerako bereziki 58
ekintza daude. Guztiak berdintasunaren arloan lehentasunezko gaiak definitzen dituzten lau ardatz
estrategikoen arabera (burujabetza, ardura bateratuko gizarte-antolaketa, emakumezkoen kontrako
indarkeria eta berdintasunerako gobernamendua) egituratuak daude, zinegotzigo bakoitzean ardatz
estrategikoak zehazten dituzten jarduera-eremuei eta -programei jarraiki. Halaber, ekintza
bakoitzerako lortu nahi ziren helburuak zeuden.
4.1. METODOLOGIA
II. Plana Sestaon emakumezkoen eta gizonezkoen arteko berdintasunari buruzko ebaluazio eta
diagnostiko parte-hartzailea egitearen prozesuaren esparruan ebaluatu da eta ondorengo alderdiak
hartu dira kontuan:
• Sailen lanean generoaren ikuspegiaren integrazio-maila.
• Sail desberdinetan zehaztutako ekintzen inplementazio-maila eta horretarako berariazko
aurrekontua izatea.
• II. Berdintasun Planari buruz langileen ezagutza-maila.
Informazioa jasotzeko diseinatu diren tresnei dagokionez, hurrengoak daude:
• Excel formatuan tresna, sail bakoitzean programatutako ekintza orokor eta bereziekin,
horien lorpen-mailarekin eta bideratutako aurrekontuarekin.
Tresna hori sail guztietako burutzei banatu zitzaien, baina bakarrik Gizarte Ekintza Sailak erantzun
zion tresna betetzearen eskakizunari. Alderdi hori kontuan hartu behar da, tauletan jasotako
informazioa berdintasun-teknikariak eskuratu baitu. Nolanahi ere, bera arduratu da tresna
osatzez.
• Saileko pertsona arduradunekin elkarrizketa sakonak.
Ondorengo sailetako burutzei elkarrizketak egitea aurrez ikusia zegoen: Gizarte Ekintza, Kultura,
Hezkuntza, Gazteria, Kirola eta Euskara, Hirigintza eta Enplegua. Azkeneko biak ez ziren egin,
horretarako harremanetan jarri arren.
• Langileen artean banatutako galdeketa.
15
4.2. PROGRAMATUTAKO EKINTZEN INPLEMENTAZIO-MAILA BALIOZTATZEA
Excel tresnak eskuratutako informazioaren bitartez ekintzen lorpen-maila ebalua daiteke. Ildo horri
eutsiz, II. Planaren lorpen nagusia Berdintasun Saila erakundearen barruan sartzearena izan da.
Udalerrian berdintasun-politiketan udal-erreferentzia bihurtu da, bereziki, 2012. urteaz gero,
hurrengo lau urteetarako langileen kontratazioa egonkortu baitzen. II. Planaren indarraldian abian
jarri diren neurriak nagusiki Berdintasun Sailak garatu ditu.
4.2.1. BERDINTASUNERAKO GOBERNAMENDUA
Berdintasun-politikak gobernatu eta zeharkatzea sailek eta zinegotzigoek garatu behar dituzten
ekintza orokorretan deskribatuak daude eta lorpen-maila nahiko desberdina izan da eta, oro har,
urria.
Ekintza bakoitzera bideratutako aurrekontuak ezin izan dira ebaluatu, ez ekintza orokorretarako
zirenak, ezta berezietarako horiek ere, ezin izan baita informazio sistematizatua lortu.
Ekintza orokorrei dagokienez, hurrengoak azpimarra daitezke:
• II. Sestaoko emakumezkoen eta gizonezkoen berdintasunerako planaren (2010-2012)
konpromisoa eta jarduerak Udaleko langileen eta herritarren artean hedatzea.
Plana Udalaren web orrian hedatu zen, baita Intranetean ere. Hori lan-kontratuko langile
guztientzat irisgarria da eta indarraldi guztian zehar kontsultatzeko eskura egon da.
• Berdintasun-planaren iraunkortasuna ziurtatzeko maila politikoan eta teknikoan
berdintasunari buruzko egiturak mantendu eta sortzea.
2012-2015 legealdian “Berdintasuna, Immigrazioa eta Ez Diskriminazioa” izeneko batzordea
eratu zen, baina aurrez ikusten ziren urteko bi saioak ez dira egin.
Talde teknikoa sortu eta bultzatzeari dagokionez, 2012. urtean eratu arren, ez da abian jarri,
osatu behar zuten pertsonak ez baitira izendatu.
• Mintzaira eta irudi ez-sexisten erabilera berraztertu, moldatu eta sistematizatzea.
Ekintza orokor hau sail gehienetan modu ez-sistematikoan burutu da, nahiz eta II. Planaren
garapenean arreta eta jarraipen handienetarikoa izan.
• Zinegotzigo bakoitzaren jardueretan sexuaren aldagaia bildu eta tratatzea.
Aztertu diren datu eta dokumentu desberdinetatik, neurri honen lortze-maila oraindik txikia dela
ondoriozta daiteke, Udaleko sail eta zerbitzu askok oraindik sexuaren arabera banatutako
informazioa jasotzen baitute eta horretarako ez dago tresnarik.
• Udalak zehaztu ondoren, berdintasunaren arloan prestakuntza-lantegietan eta ikastaroetan
parte hartzea.
Prestakuntza-ekintzetan teknikarien nahiz udalbatzako politikarien partaidetza erraztu da.
Aipatutako batzuk Udalean bertan 2012. urtean garatu ziren. Beste batzuk, berriz, bestelako
erakundeek (GIZONDUZ, etab.) bultzatutako ekintza puntualak izan dira.
Gainera, Berdintasun Sailak ezagutzen dituenean berdintasunari buruzko prestakuntza-
proposamenak jakinarazten dizkie bai Langileen Sailari, baita nahasiak dauden gainerako sailei
ere.
16
• Berdintasun Sailaren gai berezietan edo zinegotzigoak, alkatetzak eskatuta ala zinegotzigoaren
proposamenez inguruneko erakundeekin (BFA, Udalak…) berdintasunaren arloan praktika onei
buruzko urteko trukaketetan parte hartzea.
2012. urtean Sestaoko Udala EUDELen Berdinsarea izenekoan sartu zen eta gaur egun oraindik
eraginkortasunez parte hartzen jarraitzen du. Era berean, berdintasun-politikak sustatzen
dituzten eta praktika onei buruzko hausnarketa egiten duten beste espazio edota sare batzuetan
parte hartzea bultzatu da.
• Zinegotzigoaren langileak indarkeria matxistaren kontra Udalak egindako kontzentrazioetan
parte hartzea.
II. Plana onartu zenetik indarkeria sexistaren aurrean 2014ko azaroan erakundeen arteko
jarduera- eta koordinazio-protokoloa onartu arte, Udalbatza politikoa Osoko Bilkurak egin baino
lehen hileko kontzentrazio guztietara bertaratu da, Planean aurrez ikusiak baitzeuden. Ondoren,
2015. urtean zehar protokoloa abian jarri da eta dagozkion deialdietan parte hartu ere bai.
• Partaidetza paritarioa sustatzea.
Berdintasun Sailaren jardueratan gehien bat emakumezkoek parte hartzen dute. Beste sail
batzuetan jardueren partaidetza paritarioa sustatzeari dagokionez, ez da neurri berezirik hartu.
• Zinegotzigo desberdinek garatzen dituzten tokiko araudietan (aginduak, dekretuak,
kontratuak, hitzarmenak, diru-laguntzak, etab.) generoaren ikuspegia erantsi eta jarraitzea.
Agindu eta diru-laguntza batzuetan hainbat neurri erantsi da, baina Udaleko sail guztiek ez dute
sistematikoki egin.
4.2.2. EKINTZA BEREZIAK
Ekintza bereziei dagokienez, II. Planak 58 neurri zehatz deskribatzen ditu sail eta zinegotzigo
bakoitzerako, ondoren laburbiltzen den zerrendaren arabera:
Ekintzen
kopurua
Alkatetza 2
Emakumezko, Berdintasun eta Garapenerako Kooperazioaren Zinegotzigoa: 16
Gizarte Ekintza Zinegotzigoa: 8
Kultura, Hezkuntza eta Euskara Zinegotzigoa: 7
Herritarren Segurtasun, Herrizaingo, Kirol, Gazteria eta Langileen
Zinegotzigoa: 12
Hirigintza, Etxebizitza eta Industria Zinegotzigoa: 1
Obra eta Zerbitzu, Ingurumen eta Zaharberritze Planen Zinegotzigoa: 3
Merkataritza, Osasun eta Garraioaren Zinegotzigoa: 2
Ogasun, Ondare, Prestakuntza eta Enpleguaren Zinegotzigoa: 8
Sailek informazio gutxi eskuratu dutenez, ezin daiteke neurrien lortze-mailari buruzko balioztapen
zehatza egin. Ildo horri jarraiki, Berdintasun Sailak ekintza bereziei buruz balioztapen orokorra egin
du, berak garatu baititu II. Planean proposatzen ziren ekintza nagusiak eta ondoren aipatzen dira:
• Berdintasunerako Eztabaida-guneak berdintasun-planaren inplementazioa jarraitu du. 2012.
urtean garapen-mailari buruzko behin-behineko ebaluazioa egin zen eta lortutako
informazioarekin txostena burutu zen.
17
• Berdintasun Sailak sail desberdinei lagundu die eta aholkuak eman dizkie ikuspegi hau
inplementatu eta zeharka sartzeko orduan batzuetan. Honako sailekin jardun du: Kirolak, Gizarte
Ekintza, Alkatetza eta Euskara.
• Emakumezkoen burujabetza bultzatu eta baloreak aldatzeari dagokionez, 4 urte hauetan zehar
prestakuntza-jarduerak, hitzaldiak, mahai-inguruak eta salaketa- nahiz sentsibilizazio-jarduerak
sustatu dira eta talde desberdinentzat izan dira. Jarduerak sistematikoki antolatu dira, baita data
esangarrien inguruan ere, adibidez, martxoaren 8a edo azaroaren 25a.
• Berdintasun Saila, Berdintasunerako Eztabaida-gunea osatzen duten erakundeekin batera, modu
koordinatuan aritu da, hori bultzatu eta mantentzeko. Aurrekoaren harira, aldizka bilerak egin
dituzte eta Udalean berdintasunari buruzko politikak planifikatu eta ebaluatzeko orduan
partaidetza sustatu da.
• Emakumezkoen elkarteetarako diru-laguntzen lerro berezia mantendu da. Urtero udalerriko 6
edo 8 erakunderi diru-laguntzen partida eman zaio jarduerak garatzeko.
• Berdintasun Sailak modu koordinatuan lankidetzan dihardu Sestaon diskriminazio anitza
(emakumezko ijitoak, emakumezko migratuak, minusbaliotasun fisikoa duten emakumezkoak,
baztertuak dauden emakumezkoak) jasaten duten emakumezkoekin lan egiten duten
erakundeekin. Hala eta guztiz ere, deialdiaren bitartez diruz lagundutakoetatik urrunago ez da
programa berezirik egin.
• 2012. urtean generoaren indarkeriari buruzko diagnostikoa gauzatu da, Eusko Jaurlaritzako
GIBAZren diru-laguntzarekin. Prozesu honi esker indarkeria sexistaren aurrean erakundeen
arteko tokiko jarduera- eta koordinazio-protokoloa egin eta 2014. urtean onartu da.
4.3. II. BERDINTASUN-PLANARI BURUZ LANGILEEN EZAGUTZA-MAILA
Langileen artean banatutako galdeketen1 bitartez, oro har, langileek II. Plana gehiegi ez dutela
ezagutzen ikusi ahal izan da. Langileen ehuneko garrantzitsuak (guztira % 75ek, sexuen artean
bereizketarik izan gabe) dio ez duela ezagutzen. Horrez gain, edukiaren ezagutza-maila adierazteko
orduan puntu gutxi eman dira.
Plana zerbait ezagutzen dutela adierazten duten langileak Gizarte Ekintza eta Berdintasun,
Hezkuntza, Kultura, Euskara eta Kirol, Alkatetza, Udaltzaingo eta Langileen Sailetan daude.
Ildo horri eutsiz, lau urte hauetan zehar indarrean egon den II. Berdintasun Plana Udaleko langileen
artean ez dela eraginkortasunez bultzatu, ezta aditzera eman ere egiazta daiteke. Berdintasunaren
eremua zerbitzu guztietan kontuan hartu behar den zeharkako lerroa izanik, lehentasunezkoa izan
beharko luke hurrengo plana, Sestaon berdintasunaren politika publikoa zehaztuko duena, hedatu,
bultzatu eta jarraitzea.
1 Dokumentu honen hurrengo atalean galdeketaren analisitik lortutako grafikoak eta emaitzak azaltzen dira.
4,9 5
18
Halaber, informazio kualitatiboari esker, sailetako zuzendaritzek Berdintasun Plana ezagutu arren,
horretan planteatzen diren ekintzak sailaren programazio zehatzean ez direla kontuan hartzen ikusi
da. Batzuk egiten dira, baina zenbaitetan sailaren programazio-ohiturari berari erantzuten dio. Ez dira
aplikatzen Berdintasun Planean zehaztuak daudelako eta, beraz, desberdintasuna deuseztatzen
laguntzen duten berdintasunaren irizpideak kontuan hartuta, jarraipena egitea zaila suertatzen da.
Berdintasun-politikei buruzko zeharkakotasunean eta sexuaren arabera banatutako datuak bildu eta
tratatzeko, baita jarraitu eta ebaluatzeko ere tresnetan lanean jarraitzea ezinbestekoa da.
Neurriak eta jarduerak behar bezala lantzeko, teknikarien eta politikarien prestakuntzan azpimarratu
behar da. Horiek generoaren ikuspegia kontuan hartu eta emakumezkoen nahiz gizonezkoen arteko
berdintasuna bultzatu beharko lituzkete.
19
5. EMAKUMEZKOEN ETA GIZONEZKOEN ARTEKO BERDINTASUNA
SESTAOKO UDALEAN
Atal honetan Udaleko barne prozesuei buruzko azterlana aipatzen da, hau da, berdintasunaren herri-
politiken inplementazio-maila balioztatzen duen barneko diagnostikoa.
Udalaren barruko iturriak aztertu ondoren, emaitzak aurkezten dira, hala nola langile-multzoaren eta
udalbatza politikoaren konfigurazioa. Modu berean, datu kuantitatiboak (Udaleko langileen
galdeketak) eta kualitatiboak (elkarrizketak eta Udaleko gobernu-taldearen eztabaida taldea)
aztertzen dira.
5.1. UDALBATZA POLITIKOA
Aldarrikapen feminista nagusietako bat herri-espazioetan eta erabakiak hartzeari dagokion eremuan
(besteak beste, politikan) emakumezkoen partaidetza da. Berdintasunaren arloan legeek ekintza-
neurri positiboak zehazten dituzte, hauteskundeetarako zerrendetan emakumezkoen gutxieneko
ehunekoaren ordezkaritza ziurtatzeko. Berdintasuna % 40ko eta % 60ko tartean definituta dago.
Bitarte horretan egon behar dute nahitaez bi sexuek ordezkatuak, 4/2005 Legeak ordezkaritza
orekatuaren printzipioan biltzen duen bezala, kasu honetan zerrendatara aplikatuta.
Ildo horri jarraiki, 2015-2019 legealdirako Sestaoko Udalaren konposizio politikoa paritarioa dela ikus
daiteke: % 57 gizonezkoak eta % 43 emakumezkoak dira. Aurreko legealdiarekin alderatuz,
emakumezkoen partaidetza-ehunekoa arinki gehitu da.
Horrez gain, alderdi politiko desberdinen barruan ere sexuen araberako banaketa berdintzeko joera
dago.
grafikoa. Udalbatza politikoaren konposizioa sexuaren arabera (2015-2019)
7 21 1
1
6 11 1
0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%
100%
EAJ/PN
V
PSE/E
E-PSO
E
BAI ALD
A DU
GU/S
I ..
BILDU PP
Gizonezkoak Emakumezkoak
20
Halaber, gobernu-taldearen egitura paritarioa azpimarra daiteke. Guztira 13 pertsona dira, 6
emakumezko (sailetako arduradunak) eta 7 gizonezko (alkatea, sailetako bost zinegotzi arduradun
eta bat sailik atxikia ez duena).
2. grafikoa. Gobernu-taldearen (alkatetza eta zinegotzigoak) konposizioa sexuaren arabera (2015-
2019)
Alkatetza
5 zinegotzigo
Kultura, Euskara eta Kirola
Teknologia Berriak, Mugikortasuna eta
Aparkalekuak
Gazteria eta Herritarren Partaidetza
Barne Araubidea
Hezkuntza
9 zinegotzigo
Ekonomia Sustapena
Ogasuna eta Ondarea
Herritarren Segurtasuna eta Gizabidea
Giza Baliabideak
Gizarte Ekintza eta Pertsona Adinduak
Osasuna eta Kontsumoa
Hirigintza, Etxebizitza, Gizarte Zerbitzuak eta
Ingurumena
Berdintasuna
Obrak eta Bideen Mantentze-lanak
21
5.2. SESTAOKO UDALAREN LANGILEAK
Atal honetan langileen konfigurazioa Langileen Sailak eskuratutako datuen arabera azaltzen da. Sail
desberdinetan, lanpostuetan, kategorian, lan-harremanetan eta ordainsarian sexuaren baitako
konposizioari erreparatzen zaio.
3. grafikoa. Sailei jarraiki langileak, sexuaren arabera
8
61
5
2
1 4
2
4
4
5
24 3 3
33
3
21
3
6
8
4
5
1210 27
3
2
10
3
7 1 1
5
2
4
4
36
1
0%
20%
40%
60%
80%
100%
Alkat
etza
Udal
tzain
goa
Langile
ak
Herrizai
ngoa/K
ontrata
zioa
Udal G
arbik
eta Z
erbitz
ua
Giza
rte E
kin. e
ta B
erdin
tasu
na
Udal E
goitza
Hezk, K
ult, E
uskara
eta
Kiro
la
Udal
Lib
urute
gia
Musik
a Es
kola
Udal E
uskal
tegia
Kirold
egiak
Hiri
g, E
txeb, I
ndust e
ta M
erkat.
Obra
k, Z
erb, I
nguru
mena
Hiri
g, O
bra e
ta Z
erb A
dm U
nitate
a
Obra
Brig
ada
Kontu-h
artza
iletz
a
Diruza
intz
a
Ogasu
na eta
Ondare
a
Behargin
tza
LHIK
Gizonezkoak Emakumezkoak
Sestaoko Udalak 292 langile ditu eta bere konposizioa paritarioa da: % 57,5 gizonezko eta % 42,5
emakumezko.
Sail desberdinak kontuan hartuta, sexuaren araberako konposizioan, ordea, gehienek ez dute
konposizio paritarioa. Bakarrik lau sailetan dago bi sexuen ordezkaritza ordezkatua % 40 eta % 60
tartean: Alkatetza, Langileak, Hezkuntza, Kultura, Euskara nahiz Kirolak eta Kontu-hartzailetza.
Bereziki lau sailetan gizonezkoak nagusi dira: Obra Brigada (ia bakarrik gizonezkoak daude),
Udaltzaingoa, Obrak eta Zerbitzuak eta kiroldegiak (azkeneko bietan gizonezkoen ehunekoa 75etik
gorakoa da).
Emakumezko gehiago dagoen sailei dagokienez, sei dira: Garbiketaren Zerbitzuak, Hirigintza, Obra
eta Zerbitzuen Administrazio Unitatea, Ogasuna eta Ondarea, Gizarte Ekintza eta Berdintasuna, Udal
Egoitza eta Behargintza.
Ildo horri jarraiki, sail zehatzetan sexuaren araberako bereizketa dago eta, ondorioz, jarduera
jakinetan banaketa horizontala ematen da eta usadioz emakumezkoei eta gizonezkoei atxikitako
estereotipoekin zerikusia du. Indarra, eskuzko lana, babesa, ariketa fisikoa eskatzen duten
22
zereginetan gizonezko gehiago agertzen da. Eta, bestetik, garbiketarekin eta zaintzarekin zerikusia
duten jardueretan emakumezko gehiago kontzentratzen da.
4. grafikoa. Langileak lanpostu-motari jarraiki, sexuaren arabera
56
9
18
36
9
118
10
5
5
7
46
25 14
89
11
3
11
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Agente
ak
Admin
istr
azio
-langi
leak/
Lagu
ntzaile
ak
Burutz
ak/Zuze
ndaritza
k
Langile
a, peoia
, ate
zain
a
Langile
tekn
ikoa
Monito
reak
Iraka
sleak
Garb
iketa
-langi
leak
Bestela
koak
Ardura
dunak/La
ngile-b
uruak
Gid
aria
, man
dataria
Gizonezkoak Emakumezkoak
Lanpostu-mota desberdinek sexuen arabera duten konposizioa kontuan hartuta, banaketa bertikalik
ez egotea (erantzukizunezko postuetan emakumezkoen eta gizonezkoen kontzentrazio desberdina)
positiboa da, burutza eta zuzendaritzaren postuan konposizioa paritarioa baita. Hala, % 58
emakumezkoak dira.
Hurrengo postuetan antzematen da berdintasunik handiena: langile teknikoak (% 61
emakumezkoak), irakasleak (% 53 emakumezkoak) eta monitoreak (% 42 emakumezkoak).
Aurreko grafikoan, aldi berean, postu batzuetan sexuen arteko desoreka dago eta generoaren
estereotipoekin zerikusia duen banaketa horizontala areagotzen da. Ildo horri eutsiz, garbiketa eta
administrazioa bezalako postuetan emakumezko asko dago; segurtasun-agenteak, peoiak, langileak,
atezainak eta gidariak, ordea, gehien bat gizonez betetako lanpostuak dira.
Kategoriak edo taldeak herri-administrazioan lanpostu bakoitza lortzeko titulazio akademikoa
adierazten du. Sestaoko Udalean hiru talde handi daude eta bi azpitaldeetan banatuta daude.
Horietarako guztietarako honako titulazioa behar da:
A1 taldea: goi-mailako unibertsitate-ikasketak
A2 taldea: unibertsitate-ikasketa ertainak
C1 taldea: batxilergoa eta II. LH
C2 taldea: eskola-graduatua eta I. LH
E taldea: ez da titulurik behar
23
5. grafikoa. Langileak kategoriari jarraiki sexuaren
arabera 6. grafikoa. Sexu bakoitzaren banaketa kategoriatan
8
16
58
48
38
8
29
33
39
1516
45
91
87
53
A1 A2 C1 C2 E
Gizonezkoak Emakumezkoak
5%6%
10%
23%
35%
27%
31%
23%
12%
29%
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
40%
45%
50%
Gizonezkoak Emakumezkoak
A1 A2 C1
A kategorian langileen % 21a kokatzen da eta emakumezko gehiago daude, batez ere, A2 kategorian:
%64 emakumezkoak dira eta % 36 gizonezkoak. Kategoriarik altuenean sexuen artean berdintasuna
agertzen da.
Langileen ikasketa-mailari buruzko daturik ez dugu, beraz, titulazio akademikoaren maila kontuan
hartuta, behe-mailagoko lan-kategoria betetzearekin zerikusia duen diskriminaziorik ezin daiteke
identifika.
Egoera hori ordainsariaren diskriminazioaren arrazoi bat da, batez ere, hezkuntza-mailarik altuenak
dituzten emakumezkoen kasuan, hortaz, atxikitako kategoria eta langilearen ikasketa-mailaren
arteko analisian sakondu beharko litzateke, izan daitezkeen diskriminazioak identifikatzeko.
Sestaoko Udalean gehienak, langileen % 61, C kategorian daude. Bi azpitaldeetan (C1 eta C2)
gizonezkoak emakumezkoak baino ugariagoak dira, C1 kategoriaren kasuan proportzioz diferentzia
handiagoa izan arren. Izan ere, bertan aurkitzen da gizonezkoen ehunekorik altuena, langileen % 35,
hain zuzen ere. Emakumezkoak kontuan hartuta, langileen ehunekorik altuena (%31) C1 kategorian
dago.
E kategorian langileen % 18a kontzentratzen da eta hemen aurki dezakegu sexu bakoitzaren
ehunekoaren artean ezberdintasunik handiena, % 72 gizonezko eta % 28 emakumezko baitaude.
Ordainsaririk baxuenak kategoria honetan aurkitzen dira (CD 10 dutenak) eta garbiketa-zerbitzuko
langileekin bat datoz. Guztiak emakumezkoak dira. Bestetik, kategoria berdinaren barruan, CD 12
dutenak eta, beraz, ordainsari handiagoa jasotzen dutenak gizonezkoak dira. Gertaera hori ez da
ustekabekoa, bereizketa horizontalarekin zerikusia du, horren ondorio bat baita ohiz emakumezkoen
lanak diren ordainsariak murriztea.
24
Emakumezkoen eta gizonezkoen arteko ordainsariaren ezberdintasunari dagokionez, batzuen eta
besteen arteko batez besteko ordainsarien desberdintasuna ez da esangarria (% 2). Hala eta guztiz
ere, batez beste gizonezkoen ordainsaria emakumezkoena baino altuagoa da.
Hurrengo taulan kategoriaren arabera batez besteko ordainsaria ikus daiteke eta hemen C
kategoriaren mailen artean, nagusiki, C1 kategorian ordainsari-ezberdintasuna azpimarra daiteke.
Hemen dago gizonezkoen kontzentraziorik handiena eta, batez ere, udaltzainak dira. Titulazioak
zehazten duen kategoria profesionala baztertuta, lanpostuen balioztapenetan funtzioak,
erantzukizunak eta gainerako aldagaiak kontuan hartzen dira eta horiek zehazten dituzte neurri
handian lanpostuetan ordainsariak. Balioztapenak lanpostu bakoitzerako egiten dira eta kasu
honetan, lehen adierazi den bezala, bereizte horizontala dago eta ordainsari-ezberdintasun
garrantzitsuetan du isla, gizonezkoen postuek emakumezkoenek baino ordainsari handiagoa jasotzen
baitute.
1. taula. Batez besteko ordainsaria kategoriaren eta sexuaren arabera
Kategoria
Batez besteko
ordainsaria
Emakumezkoak
Batez
besteko
ordainsaria
Gizonezkoak
Ezberdintasuna
(%)
A1 57.801,6 € 56.665,2 € % 2
A2 36.661,9 € 35.605,8 € % 3
C1 30.638,2 € 34.987,7 € -% 12
C2 27.468,0 € 29.764,8 € -% 8
E 24.388,3 € 24.632,9 € -% 1
Langileen arteko ordainsari-desberdintasunari buruzko beste datu bat kategoriarik altuenaren
eta baxuenaren ordainsariaren arteko tartea da. A1 eta E kategoriako emakumeei erreparatuz,
ezberdintasuna % 58koa da eta % 57koa gizonezkoen kasuan, beraz, generoa kontuan hartua ez
dago desberdintasunik, baina, bai, eta oso altua, gainera, kategorien arabera.
Ordainsariaren ezberdintasunari dagokionez, harrigarria da A1 eta A2 kategorien arteko aldea (%
36,5 emakumezkoen kasuan eta % 37,1 gizonezkoen kasuan). Generoaren desberdintasunik ez
dago, baina elkarren artean gainerako kategoriekiko nabarmena da. Gainerakoetan ez da hain
azpimarragarria eta antzeko ehunekoak dituzte. Arrazoietan sakondu gabe, lanpostu-mailako
osagarrian atxikitako mailen esleipenak zerikusia du. A1 kategoriako postuek, beren kategoriako
maila-sorten barruan, oso maila altuak dituzte, A2 kategoriakoekin erkatuz. Azkenekoek
lanpostu-mailako osagarrian beren kategoriari dagozkien mailarik txikienak atxikiak dituzte.
25
7. grafikoa. Langileak lan-harremanari jarraiki sexuaren
arabera 8. grafikoa. Lan-harremanetan sexu bakoitzaren
banaketa
128
35
5
84
30
10
212
65
15
Karrerako
funtzionarioa
Bitarteko
funtzionarioa
Lan-kontratuko
langilea
Gizonezkoa Emakumezkoa
76%
68%
3%8%
21%24%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Gizonezkoak Emakumezkoak
K. funtzionarioak Bit. funtzionarioak Lan-kontratuko langileak
Langile gehienak (% 73) karrerako funtzionarioen lan-harremana dute, % 22 bitarteko funtzionarioak
dira eta % 5ek lan-kontratua du.
Emakumezkoen % 40 langile funtzionarioa, % 46 bitarteko funtzionarioa eta % 67 lan-kontratukoak
dira. Ildo horri jarraiki, emakumezkoen ehuneko handienak du lanpostuan egonkortasun urriagoa.
9. grafikoa. Langile subrogatuen kontratu nagusiak sexuaren arabera
11 53
3
2
311
3 2
31 326
64 3
1
0%
20%40%
60%80%
100%
Lore
zain
tza
Kaleko
garb
iketa
Barnea
garb
itzea
Isunak
izapid
etzea
Etxean
lagu
ntza
Soro
spenak
Kirol-j
arduera
k
Gizart
ean e
ta h
...
Gazte
leku
a eta
...
Gizonezkoak Emakumezkoak
Udalean ibilbide zabala duten zerbitzu-kontratu nagusiak aztertu dira, beraz, ez dira kontratu guztiak
kontuan hartu, esangarrienak baizik, bai kontratatuko pertsonen kopuruarengatik, bai duela urte
asko eskaintzen dituzten zerbitzuengatik. Ildo horri eutsiz, guztira 171 pertsona daude kontratazio
26
subrogatuarekin, % 51 gizonezkoak dira eta % 48 emakumezkoak. Kasu honetan ere sexuen
araberako bereizketa argia da. Emakumezkoak barneko garbiketa-zerbitzuetan eta etxeko laguntzan
kontzentratuak daude; bien bitartean, gizonezkoak kaleko lanpostuetan aurki daitezke, besteak
beste, lorezaintzan eta kaleko garbiketan.
Berriz ere, generoaren estereotipoetatik abiatuta, emakumezkoei eta gizonezkoei zeregin
desberdinak atxikitzearekin zerikusia duen banaketa horizontala agertzen da.
27
5.3. EMAKUMEZKOEN ETA GIZONEZKOEN ARTEKO BERDINTASUNAREN INGURUAN
LANGILEEN SENTIBERATASUNA ETA UDALEAN HORREN INTEGRAZIO-MAILA
Atal honek Sestaoko Udalean berdintasunaren integrazio-maila adierazten du. Modu berean,
emakumezkoen eta gizonezkoen arteko berdintasunarekin zerikusia duten gaiei buruz langileen
pertzepzioak eta sinesmenak lantzen ditu.
Horretarako, langile guztiei banatutako galdeketak aztertu dira. Horietan langileei gai desberdinak
galdetzen zitzaizkien: berdintasunaren inguruan sentikortasun-maila, diskriminazioak sexuarengatik
edota sexu-aniztasunarengatik nahiz aniztasun funtzionalarengatik, pertsona-, familia- eta lan-bizia
bateratzea, prestakuntza-maila, tokiko araudi-esparrua ezagutzea eta berdintasuna bultzatzea, bai
langileei zuzendutako ekintzetan, baita herritarrentzako jardueretan ere.
Berdintasunaren integrazio-maila balioztatzeko, aldi berean, informazio kualitatiboa kontuan hartu
da. Xede horrez, Udaleko teknikariei eta gobernu-taldeko eztabaida-taldeari egin zaizkien
elkarrizketak aztertu dira.
5.3.1. GALDEKETAK ERANTZUN DITUZTEN PERTSONEN PROFILA
Udaleko langile guztien % 96ri banatu zitzaion galdeketa (guztira 290 galdeketa) eta % 48k erantzun
zuen (guztira 145), beraz, informazioa ez da langileen % 50era iristen eta Udaleko langileen % 46an
gelditu da.
145 galdeketetatik 78 emakumezkoenak dira eta 64 gizonezkoenak. Bi pertsonak ez du sexua adierazi
eta batek “bestelakoa” aukera hautatu du. Galdeketaren sexuari buruzko aldagaian hirugarren
aukera hau kontuan hartu da, sexu-aniztasunaz ohartarazi eta gizonezkoen edo emakumezkoen
kategorian sartzen ez denari aukera emateko. Galdeketak aztertu eta sexuaren arabera informazio
bereizia emateko orduan, berriz, “bestelakoa" aukera baztertu da, pertsona bakarrak aukeratu baitu.
10. grafikoa. Sexuaren araberako banaketa
0,7%
53,8%44,1%
1,4%
Emakumezkoa Gizonezkoa Bestelakoa
Aniztasun funtzionalari dagokionez, pertsonen %3,4k minusbaliotasun-motarik ba duela adierazten
du.
28
Ia pertsonen erdia 45 eta 54 urteen adin-tartean kokatzen da; erdiak baino gehiagok (% 61,4)
Udalean 10 urte baino gehiago daramatza lanean eta ehuneko handiena C1 kategorian kokatzen da.
11. grafikoa. Banaketa adinaren arabera
2,1%7,6%
25,5%
45,5%
19,3%25etik 34ra
35etik 44ra
45etik 54ra
55etik gorakoa
Ed/Ee
12. grafikoa. Banaketa antzinatasunaren arabera
7,6%16,6%
13,1%
61,4%
1,4%
3 urtera arte 4tik 6 urtera 7tik 9 urtera 10 urtetik gora Ed/Ee
13. grafikoa. Banaketa kategoriaren arabera
39%
16%
14%9%
15%
8%
A1 A2 C1 C2 E Ed/Ee
29
Hurrengo taulan sail desberdinen arabera jaso diren galdeketen datuak adierazten dira.
2. taula. Galdeketak erantzun dituzten langileak
Saila Langile-
kopurua
Bildutako
galdeketen
kopurua
G E G E B Ed/Ee
Alkatetza 8 6 2 3
Langileak 5 4 2 4
Hirigintza, Etxebizitza, Industria eta
Merkatar. 2 2 - 3
Diruzaintza 2 2 - 1
Gizarte Ekintza eta Berdintasuna 2 10 1 6
Udal Liburutegia 4 2 2
Udal Euskaltegia 5 3 4 3
Udaltzaingoa 61 8 19 3 1 2
Udal-kiroldegiak 24 7 12 5
Obra-brigada 33 1 4 1
Garbiketako udal-zerbitzuak 0 12 0 7
Udal-egoitza 4 27 3 18
Behargintza 1 3 - 1
Hezkuntza, Kultura, Euskara eta Kirolak* 1 3 7 7
Obrak eta Zerbitzuak 3 1 - -
Kontu-hartzailetza 3 2 - -
Ogasuna eta Ondarea 0 4 - -
Musika Eskola 4 10 - -
LHIK 3 6 - -
Herrizaingoa/Kontratazioa 2 5 - -
Hirig., Obra, Zerb. Adm. Unitatea 0 5 - -
Bestelakoak 5 5
Erantzunik gabe** 3 11
64 78 1 2 Bildutako galdeketak GUZTIRA
145
Langile titularren lanaldia osatzeko lanaldi partziala duten langileak eta ABE luzeengatik langile ordezkoak
sartzen dira.
(*) Bildutako galdeketen kopurua entregatutakoena baino handiagoa da, bildu zirenean sail guztitik
(Kultura, Gazteria, Euskara eta Kirolak) zetozenak nahastuak baitzeuden eta sail zehatza adierazten ez
denez, sailean kokatu dira, arloak zehaztu gabe.
(**) Saila adierazten ez duten galdeketak eta jatorria ezezaguna da.
30
5.3.2. BERDINTASUNAREN SENTIBERATASUN- ETA INTEGRAZIO-MAILA
Oro har, bai emakumezkoek, baita gizonezkoek ere, lan-ingurunean berdintasunaren maila modu
positiboan balioztatzen dute. Dena den, gizonezkoek emakumezkoek baino asetze-maila altuagoa
dute. Batez beste gizonezkoen balioa 8,3koa da eta emakumezkoena 7koa.
Puntuazioaren ezberdintasunari erantzuteko, lan-ingurunean berdintasunaren inplementazioari
dagokionez asetzearen gehieneko nota eman duen gizonezkoen proportzioa nabarmenki altuagoa
da.
Hurrengo grafikoan lan-ingurunean sexuarengatik diskriminazioa sentitzen duen langileen ehunekoa
azaltzen da sexuaren arabera. Pertsona gehienen esanetan, ez dago diskriminaziorik, baina
emakumezkoaren % 18a (guztira 14) diskriminatua sentitzen da. Gizonezkoen kasuan, ehunekoa
askoz txikiagoa da, diskriminazioa bakarrik bi gizonek aipatzen dute.
14. grafikoa. Lan-ingurunean diskriminazioaren sentimendua sexuarengatik
3%
18%
11%
95%
77%
85%
5%
4%
2%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Gizonezkoak
Emakumezkoak
GuztiraBai Ez
Ed/Ee
Emakumezko horiek sexuarengatik diskriminazioa nola antzematen duten adierazi dute eta
erantzunen artean hurrengo egoerak daude: tratu desberdina eta balioztapen profesional ezberdina
jasotzea, emakumezkoek betetzen dituztelako postuak gutxiago balioztatzea (batez ere,
emakumezkoak gehiengoa diren horietan), emakumezkoa izateagatik lanerako gaitasuna zalantzan
jartzea, iruzkin sexistak, baita aipatu da ere irainak jaso eta baztertuak sentitzea.
Diskriminatuak sentitzen diren gizonezkoen kasuan, erantzunean zeregin zehatzak garatzeko orduan
aurreiritzi sexistak daude.
Halaber, galdeketan sexu-orientabidearengatik edo minusbaliotasunarengatik diskriminazio-mailari
buruz galdetzen zen eta bai kasu batean, baita bestean ere, baiezko bakarra izan da eta
emakumezkoarena izan da.
Erantzunen ia %100ak jakinarazitakoaren arabera, ez du sexu-jazarpenik2 pairatu eta lan-inguruan ez
dute inor ezagutzen egoera hori jasan duenik. Bi emakumezkok eta gizonezko batek sexu-jazarpena
pairatu dutela aipatu dute eta datu berdinak (bi emakumezko eta gizonezko bat) agertzen dira jasan
duen beste pertsona bat ezagutzen dutela.
2 Pertsona baten kontrako jokabideak edo portaerak bakarrik sexuala.
7 8,6
31
Sexuarengatik jazarpenaren kasuan3, bi gizonezkok eta emakumezko batek azaldu dute pairatu
dutela eta lau gizonezkok nahiz bi emakumezkok adierazitakoaren arabera, jasan duen beste
pertsona bat ezagutzen dute. Hala eta guztiz ere, Udalak sexuarengatik jazarpena ala sexu-jazarpena
ez du bereziki landu, beraz, baliteke sexu-jazarpentzat edo sexuarengatik jazarpen bezala jo diren
jokabideak ez identifikatu izana, baina egon daitezke.
15. grafikoa. Iruzkin matxistengatik edota homofoboengatik/lesbofoboengatik enbarazua
20%
28%
24%
78%
69%
74%
2%
3%
2%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Gizonezkoak
Emakumezkoak
Guztira
Bai
Ez
Ed/Ee
Langileen ehuneko batek enbarazua sentitzen du iruzkin edo txiste matxistengatik edota sexu-
orientabide anitza duten pertsonak izen-belzten dituztelako, nahiz eta ehuneko hori oso altua ez
izan, aurreko kasuan baino pixka bat gorago kokatu da (guztira 22 emakumezko eta 13 gizonezko) eta
portaera matxista leunen aurrean erantzun sendoagoak izateko kontuan hartu behar da, horiek
sexismoa eta diskriminazioa betikotzen baitituzte.
5.3.3. BERDINTASUNARI BURUZKO UDAL-ARAUDIAREN ESPARRUA EZAGUTZEA
Langileei Udaleko II. Berdintasun Plana ezagutzen al duten galdetzean, ezagutza ez da handia,
ezagutzen ez duen langile-kopuruari eta edukiaren ezagutza-maila azaltzeko emandako puntuazio
baxuari erreparatuz.
3 Zure pertsonaren kontrako jokabideak edo portaerak emakumezkoa, gizonezkoa edo bestelakoa izateagatik.
32
16. grafikoa. II. Berdintasun Plana ezagutzea, sexuaren
arabera
19%
19%
19%
75%
74%
75%
6%
7%
6%
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Gizonezkoa
Emakumezkoa
Guztira
Bai Ez Ed/Ee
II. Berdintasun Plana ezagutzearen mailari
buruzko batez besteko puntuazioa
II. Berdintasun Plana ezagutzen duten pertsonen zerbitzuak honakoak dira: Gizarte Ekintza eta
Berdintasuna, Hezkuntza, Kultura, Euskara eta Kirolak, Alkatetza, Udaltzaingoa eta Langileak.
A1 eta A2 taldeetan ematen dira ehuneko handienak (emakumezkoen eta gizonezkoen % 40 eta % 50
artean) II. Berdintasun Plana ezagutzeari dagokionez, A2 taldean izan ezik. Horretan, gizonezkoen
ehunekoa pixka bat txikiagoa da. C1 eta C2 kategoriatan langileen % 20ra ez da iristen, sexuen arteko
ezberdintasunik gabe, eta E kategorian II. Plana ezagutzen duen pertsonarik ez dago.
II. Planari dagozkion ekintzetan parte hartzeari buruz, ehunekoak beherantz egiten du
emakumezkoen % 10era eta gizonezkoen % 9ra. Horiek dira, izan ere, ekintzaren batean parte hartu
dutenak. Aipatutako ekintzen artean prestakuntza-jarduerak, hitzaldiak eta kontzentrazioak daude
eta Berdintasun Sailak antolatzen ditu martxoaren 8a edo azaroaren 25a errebindikatzeko, adibidez.
Azkeneko kasuan, emakumezkoek parte hartzen dute.
Ildo horri eutsiz, lau urte hauetan zehar indarrean egon den II. Berdintasun Plana Udaleko langileen
artean ez dela eraginkortasunez bultzatu, ezta aditzera eman ere egiazta daiteke. Berdintasunaren
eremua zerbitzu guztietan kontuan hartu behar den zeharkako lerroa izanik, lehentasunezkoa izan
beharko luke hurrengo plana, Sestaon berdintasunaren politika publikoa zehaztuko duena, hedatu,
bultzatu eta jarraitzea.
Aurreko atalean (II. Berdintasunerako Plana ebaluatzea) jada aipatu da, zinegotzigo guztietarako
erkideak izanik, gobernamenduari buruz programatutako neurrien lorpen-maila txikia izan dela.
Gauza bera gertatu da sail bakoitzerako ekintza bereziekin. Gainera, Gizarte Ekintzak izan ezik, sail
desberdinek informazio urria eskuratu dutenez, Planaren ekintzen lorpen-mailari dagokionez, ezin
izan da balioztapen doituagoa egin.
Halaber, informazio kualitatiboari esker, sailetako zuzendaritzek Berdintasun Plana ezagutu arren,
horretan planteatzen diren ekintzak sailaren programazio zehatzean ez direla kontuan hartzen ikusi
da. Batzuk egiten dira, baina zenbaitetan sailaren programazio-ohiturari berari erantzuten dio. Ez dira
4,9 5
33
aplikatzen Berdintasun Planean zehaztuak daudelako eta, beraz, desberdintasuna deuseztatzen
laguntzen duten berdintasunaren irizpideak kontuan hartuta, jarraipena egitea zaila suertatzen da.
17. grafikoa. Indarkeria sexistaren aurrean jarduera-protokoloa ezagutzea sexuaren arabera
16%
14%
15%
80%
82%
81%
4%
4%
4%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Gizonezkoak
Emakumezkoak
Guztira
Bai Ez Ed/Ee
Sestaoko Udalak Osoko Bilkuran aho batez 2014ko azaroaren 25ean indarkeria sexistaren aurrean
erakundeen arteko jarduera- eta koordinazio-protokoloa onartu zuen. Aipatu dokumentuak
indarkeria sexistaren kasuen aurrean udal-eragile desberdinen jarduera koordinatzen du. Nolanahi
ere, gero, dokumentu hori gainerako erakunde partaideek sinatu dute. Kasu honetan, ezagutza-maila
txikia da ere, gutxi gorabehera langile guztien % 15ak ezagutzen du.
Protokoloa Gizarte Ekintza eta Berdintasun Saileko emakumezkoek nahiz Alkatetzak ezagutzen dute
eta, neurri txikiagoan, Langileen eta Udaltzaingoaren zerbitzuek. Gizonezkoen kasuan, zerbitzuak
Udaltzaingoa, Obra Brigada, Gizarte Ekintza eta Berdintasuna, Hezkuntza, Kultura, Euskara eta Kirolak
dira.
Kategorien arabera protokoloa ezagutzeari dagokionez, C2 eta E kategorietako gizonek ez dute
protokoloa ezagutzen eta beste hiru kategoriatan, langileen % 70ak baino gehiagok ez du ezagutzen.
Emakumezkoen kasuan, A2 kategorian kokatua dagoen ia % 60ak, ordea, ezagutzen du, baina A1
kategorian ehunekoa % 22ra murrizten da. C2 taldean ez da % 18ra iristen eta C1ean % 4 da. Azkenik
E kategorian ez du emakumezkorik protokoloa ezagutzen.
Beraz, protokoloa egiten eraginkortasunez parte hartu duten sailetan (Gizarte Ekintza eta
Berdintasuna, Udaltzaingoa eta Alkatetza) ezagunagoa da.
5.3.4. PRESTAKUNTZA BERDINTASUNAREN ARLOAN
Galdeketak aztertu ostean, Udaleko langileen artean berdintasunaren arloan prestakuntzaren maila
baxua dela ikusten da. Bakarrik emakumezkoen % 14ak eta gizonezkoen % 11k eremu honetan
gaitasuna duela adierazi du. Gizarte Ekintza eta Berdintasuna, Udaltzaingoa, Hezkuntza, Kultura,
Euskara eta Kirolak eta, neurri txikiagoan, Alkatetzak eta Langileen Sailak dituzte pertsona gaituak
berdintasunean.
34
18. grafikoa. Prestakuntza berdintasunaren arloan sexuaren arabera
11%
14%
12%
85%
80%
82%
4%
6%
6%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Gizonezkoak
Emakumezkoak
Guztira
Bai Ez Ed/Ee
A1 eta A1 taldeetan gutxi gorabehera emakumezkoen % 45ek aipatutakoaren arabera, prestakuntza
jaso du. Kategoria berdinetan gizonezkoen kasuan, berriz, ehunekoa erdira jaisten da. C1 kategorian
gizonezkoen kasuan proportzioa % 15 da eta emakumezkoena % 4 besterik ez. Beheko kategorietako
pertsonek ez dute prestakuntza-motarik jaso berdintasunean.
Jaso diren gaitasunei buruzko eduki zehatzak ondorengoak dira: GIZONDUZ ikastaroa, eta genero
indarkeriaren biktimei arreta eskaintzeko ikastaroa. Modu berean, galdeketan beste ikastaro batzuk
aipatzen dira, baina ez da edukia zehazten. Hala ere, tresna kualitatiboen bitartez ikastaroen edukia
emakumezkoen eta gizonezkoen arteko berdintasunari buruzko kontzeptu orokorretan oinarritzen
zela identifikatu ahal izan da.
Prestakuntzarik jaso ez duten pertsona gehienak azaldutakoari jarraiki, eskaintza urria da eta hori da,
hain zuzen ere, ez egitearen arrazoi nagusia. Aipatzen diren beste arrazoi batzuk dibulgaziorik eza eta
horietara joateko denborarik ez izatea dira.
19. grafikoa. Berdintasunean prestakuntza ez jasotzeko arrazoiak
64%
3%
3%
5%
25%
62%
5%
3%
5%
25%
5%
25%
63%
4%
3%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%Ez didate prestakuntzarik eskainiEz da nire beharretara egokitzen
Ez da bidezkoa
Bestelako arrazoiak
Ed/Ee
Gizonezkoak Emakumezkoak Guztira
35
Berdintasunean prestakuntzari dagokionez, informazio kualitatiboaren analisian honako gaiak
identifikatu ahal izan dira:
• Berdintasunarekin zerikusia duten prestakuntzetan parte hartzeko oztopo nagusia
denborarik eza da. Gainera, ikuspegia integratzearen garrantziari buruz kontzientzia gutxi
dago eta horrek generoaren ikuspegia saileko jardueraren zati bezala ikusi eta onartzea
zailtzen du.
• Berdintasunaren arloan sentsibilizazioa da lehenengo urratsa saileko zuzendaritzei eta
langileei kontzientziatu ahal izateko eta, bidez batez, horiek zerbitzu bakoitzean integratu eta
inplementatzeko.
• Eduki praktikoarekin gaitasunak irakasteko eskea dago. Helburua sail bakoitzean, lanean
diharduten eremu zehatzean, generoaren pitzadura nagusiak aurkitzea litzateke eta, hala,
helburu eta ekintza zehatzak programazioan eta esku-hartzeetan kontuan hartuko lirateke,
generoaren berezitasunetik abiatuta. Modu horretan, pixkana desberdintasunaren tartea
desagertuko litzateke. Bestela, politika publiko neutroak egitean betikotzen dira. Ildo horri
jarraiki, lehenengo urratsa eta beharrezkoa da sexuaren arabera banatutako datuak biltzea,
sail guztietan ez baitira kontuan hartzen.
5.3.5. PERTSONEI DAGOKIENEZ PERTSONAREN, FAMILIAREN ETA LANAREN BIZIA BATERATZEA
Pertsonaren, familiaren eta lanaren bizia bateratzeari dagokionez, langileek bateratzeko neurriak
ezagutzen al dituzten identifikatzera bideratutako galderak egin ziren. Halaber, lan-bizia eta bizi
familiarra nahiz pertsonala bateratzeko zailtasun-maila eta bateratze-neurriei atxikitze-maila ezagutu
nahi izan ziren. Azkenik, baliabide hori lortzeko oztoporik ba al dagoen jakitea zen xedea.
Udalean dauden bateratze-neurriei buruz langileen ezagutza-maila (zaintzaren ardurarekin edo
ardurarik gabe) kontuan hartzen badugu, maila txikia dela ondorioztatu da. Ezagutza-mailaren batez
besteko balioztapena ez da 5era iristen eta sexuen arteko desberdintasunei dagokienez, ia ez da
nabaritzen.
Ondoren, adinarekin eta seme-alaben nahiz mendekoen aniztasun funtzionalarekin zerikusia duten
datuak aipatuko dira, langileei eragiten badizkiete. Horretarako, galdeketan zaintzaren ardurak
dituztela adierazi dute. Nahiz eta seme-alabak dituzten emakumezkoen eta gizonezkoen ehunekoa
antzekoa izan, mendekotasunak dituzten pertsonak zaintzeko orduan desberdintasunak antzematen
dira. Ildo horri eutsiz, emakumezkoak zaintzaren zereginez gehiago arduratzen dira.
4,6 4,4
36
Emakumezkoen % 66k eta gizonezkoen % 68k seme-alabak dituzte.
Taula. Seme-alabak dituzten langileen banaketa
adin-tartearen arabera
(ehunekoa)
3 urtetik
beherakoak
3tik 12
urtera
bitartekoak
13tik 17
urtera
bitartekoak
18 urtetik
gorakoak
Emakumezkoak % 8 % 31 % 21 % 40
Gizonezkoak % 7 % 37 % 32 % 23
Emakumezkoen % 19k eta gizonezkoen %9k behar bereziak dituzten pertsonak zaintzearen gainean
erantzukizunak dituzte.
Taula. Bere kargura pertsonak dituzten langileen banaketa
minusbaliotasunaren mailaren arabera
(ehunekoa)
Bere kargura duen mendeko pertsonaren
minusbaliotasun-mota
Fisiko-
sentsoriala Adimenezkoa Psikikoa
Beste bat (*)
Emakumezkoa % 11 % 1 % 1 % 6
Gizonezkoa % 6 % 1 % 1
(*) Mendeko pertsona gehienak adinduak dira.
20. grafikoa. Enplegua eta beste pertsona batzuen zaintza bateratzeko zailtasun-maila
26%
28%
27%
64%
67%
66%
10%
5%
7%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Gizonezkoa
Emakumezkoa
Guztira
Bai Ez Ed/Ee
Langileei enplegua eta beste pertsona batzuen (adingabeak edo mendekotasun-egoeran daudenak)
zaintzaren erantzukizunak bateratzeko zailtasunik ba al duten galdetzen zaienean, ez dira % 30era
iristen egiteko zailtasunak dituztenak eta grafikoan ikus daitekeen bezala, sexuen arteko
ezberdintasuna ez da esangarria.
Dena den, enplegua eta zaintzaren erantzukizunak bateratzeko orduan zailtasun-mailari buruzko
ehunekoa seme-alabak dituzten pertsonen kasuan areagotzen da. Gizonezkoetan emakumezkoetan
37
baino pixka bat handiagoa da eragozpenak dituztenen ehunekoa (gizonezkoen % 37 eta
emakumezkoen % 35).
Mendeko pertsonak (zaintza-behar bereziekin) bere kargura dituzten Udaleko langileei dagokienez, %
50ek, sexuaren arteko bereizketarik gabe, azaldutakoaren arabera, enplegua eta zaintzaren
erantzukizunak bateratzeko zailtasunak ditu.
Pertsonak zaintzeko helburuz bateratze-neurriak onartzeko orduan, berriz, desberdintasuna dago
gizonezkoen eta emakumezkoen artean. Nolanahi ere, emakumezkoek gizonezkoek baino gehiago
eskatzen dituzte, gizonezkoek ere lan-bizia eta zaintza-erantzukizunak bateratzeko zailtasunak
dituztela aipatu arren. Hala, bateratzea oraindik emakumezko langileei bideratutako eremua dela
baiezta daiteke.
Galdeketetan izendatutako bateratze-neurrien artean honakoak agertzen dira: orduak eskatzea,
dagozkien jaiegunak erabiliz ordutegia malgutzea, soldatarik gabeko baimena, lanaldi erdia eta lan-
utzialdia (bakarrik emakumezko batek aipatu du).
Enplegua eta zaintza-erantzukizunak bateratzeko zailtasuna balioztatzean bi sexuen ehunekoa
antzekoa den neurrian, lan-bizia eta bizi pertsonala bateratzeko zailtasunei buruz galdetzen zaienean
(aisialdia, prestakuntza, elkartean parte hartzea, etab.) eragozpenak dituzten gizonezkoen ehunekoa
emakumezkoena baino askoz altuagoa da.
21. grafikoa. Enplegua eta bizi pertsonala bateratzeko zailtasun-maila
42%
28%
34%
53%
67%
61%
5%
5%
5%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Gizonezkoak
Emakumezkoak
Guztira
Bai Ez Ed/Ed
Iritziaren aldeari erreparatuz, zaintzeko bateratzea, bereziki, emakumezkoei kezkatzen die.
Zaindariaren rola emakumezkoak onartzen du eta garapen pertsonala edota profesionala sustatzera
bideratutako beste jarduera batzuetan parte hartzeko eta hautemateko orduan eragiten du.
Aurrekoaren harira, eremu honi zaintzaren eremuei bezainbeste garrantzi ez dio ematen.
Halaber, enplegua eta prestakuntza-motaren bat bateratzeko neurriak gehiago eskatzen dituzte
gizonezkoek. Kasu honetan, neurri bezala, bakarrik azterketara joateko baimena adierazi da.
14% 8%
38
Zaintzeko edo prestakuntzarako bateratze-neurriak eskatu ostean Udalak ukatzeari dagokionez, bi
sexuetan eskaerak ehuneko berdinean baztertu dira.
Zaintzaren ardurak dituzten langileetan pertsonaren, familiaren eta lanaren bizia bateratzeari
buruzko gaiarekin amaitzeko, hurrengo tauletan zenbait datu dago:
22. grafikoa. Seme-alabak dituzten langileen bateratzea sexuaren arabera
37%
35%
7%
15%
47%
35%
21%
21%
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Gizonezkoa
Emakumezkoa
Enplegua eta zaintza bateratzeko zailtasunak Bateratze-neurriak eskatzea Bateratze-neurriak ukatzea
23. grafikoa. Mendeko pertsonak beren kargura dituzten langileen bateratzea sexuaren
arabera
50%
50%
6%
33%
31%
67%17%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Gizonezkoa
Emakumezkoa
Enplegua eta zaintza bateratzeko zailtasunak Bateratze-neurriak onartzea Bateratze-neurriak ukatzea
Ildo horri jarraiki, xehetasun handiagoaz ikus daiteke bateratzeko zailtasunak handiagoak direla
seme-alabak badaude eta, batez ere, mendekotasunak dituzten pertsona adinduen gainean
1,3% 3,1%
18% 18%
39
erantzukizuna badago. Kasu zehatz honetan, seme-alabak dituzten langileen ehunekoa bi sexuetan
antzekoa den bezala (emakumezkoen % 66 eta gizonezkoen % 68), emakumezkoek gehiago zaintzen
dituzte mendekotasunak dituzten pertsonak (emakumezkoen % 19 eta gizonezkoen % 9).
Bateratzeak oraindik emakumezko langileekin zerikusia du. Beraiek gizonezkoek baino gehiago
hartzen dituzte bateratze-neurriak zaintzeko eta behar bereziak dituzten pertsonak zaintzearen
kasuan, sexuen arteko tartean urrunagoa da.
Zaindari emakumezkoaren rola betikotuko da, zaintzan erantzukizun bateratua sustatzera eta
baloreak aldatzera bideratutako ekintzak zehazten ez badira. Helburua usadioz emakumezkoei atxiki
zaizkien rolak, besteak beste, zaintzaren eremua gainditzea da.
5.3.6. UDALAK GARATUTAKO EKINTZETAN BERDINTASUNA BULTZATZEA
Galdeketetan lan-ingurunearen barruan berdintasunaren inplementazio-mailari buruz galdetzeaz
gain, herritarrentzat garatutako ekintzetan gaia bultzatzeko Udalaren konpromisoaren inguruko
galderak zeuden.
24. grafikoa. Herritarrei begira ekintzetan berdintasunaren bultzada
41%
31%
35%
20%
33%
28%
39%
36%
37%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Gizonezkoak
Emakumezkoak
Guztira
Bai Ez Ed/Ed
Ildo horri jarraiki, erantzunak aztertu ondoren, emakumezkoetan generoaren alborapena ikus
daiteke, gizonezkoek baino neurri handiagoan, balioztatzeko orduan kritikoagoak dira eta ekintzetan
berdintasuna integratzearen aldeko konpromisoarekin alde dagoela aipatzen dutenen ehunekoa
jaisten da. Gauza bera gertatzen da integrazio-mailari emandako batez besteko balioztapenarekin.
Gizonezkoen ehuneko nabarmenarentzat, ordea, berdintasuna lehentasunezkoa da udalerako, baina
batez besteko balioztapena, emakumezkoena baino handiagoa izan arren, ez da oso altua.
5,5 6,6
40
Halaber, langileen proportzio esangarriak ez du galdera erantzun eta ez du zenbakizko balioztapenik
egin. Baliteke berdintasuna herritarrentzako jardueratan integratzea zer den ez jakitea.
Informazio kualitatiboari esker, ikusi ahal izan da, oro har, sailek garatutako ekintzak nori zuzentzen
zaizkion ez dela ezagutzen, oraindik kasu askotan sexuen arabera bereizitako daturik ez baita biltzen
eta berdintasunaren irizpideak ez dira kontuan hartzen herritarren partaide-egiturak antolatzeko
orduan.
Emakumezkoen eta gizonezkoen arteko berdintasuna bultzatzeko garrantzitsua da diskriminazioa
eta, beraz, gizarte-desberdintasuna areagotzen laguntzen duten beste aldagai batzuei erreparatzea.
Kasu zehatz honetan, hiru kategoria kontuan hartu dira: sexu-aniztasuna, aniztasun funtzionala eta
jatorrizko herrialde edota kulturari dagokiona. Galdeketen analisiak adierazitakoarekin bat, oro har,
aldagai horiek baztertzen dira aniztasun eta berezitasun horiek integratzeko ekintzak inplementatzen
direnean. Gainera, langileen ehuneko altuak ez du erantzun eta aldagai horiek integratzearen
garrantzirantz ezagutzaren urritasuna edota sentsibilizaziorik eza ondorioztatzen da.
25. grafikoa. Ekintzetan sexu-aniztasunaren ikuspegia integratzea
22%
14%
17%
30%
31%
30%
48%
55%
53%
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Gizonezkoak
Emakumezkoak
Guztira
Bai Ez Ed/Ed
Sexu-aniztasunaren integrazio-mailaren batez besteko balioztapena
6,8 6,8
41
26. grafikoa. Ekintzetan aniztasun funtzionalaren ikuspegia
integratzea
22%
22%
21%
27%
28%
28%
51%
50%
51%
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Gizonezkoak
Emakumezkoak
Guztira
Bai Ez Ed/Ee
Aniztasun funtzionalaren integrazio-mailaren batez besteko balioztapena
27. grafikoa. Ekintzetan jatorrizko aniztasunaren ikuspegia
integratzea
13%
12%
13%
33%
31%
31%
57%
56%
54%
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Hombres
Mujeres
Tota l
Sí
No
Ns/Nc
Jatorrizko aniztasunaren integrazio-mailaren batez besteko balioztapena
Herritarrentzako ekintzetan berdintasunaren eranste-maila ebaluatzeko orduan kontuan hartu behar
den beste elementu bat diru-laguntzak emateari buruzko udal-araudia da. Ildo horri jarraiki,
positiboki balioztatzen da proiektuetan generoaren eta jatorrizko aniztasunaren zeharkatze-maila
balioestea ahalbidetzen duten irizpideak zehaztea. Era berean, positiboa da Kultura Sailaren diru-
laguntzak arautzen dituen dekretuan erakunde eskatzailearen egitura parte-hartzailea eta bidezkoa
izatea. Sexu-aniztasuna errespetatzea duten irizpideak, ordea, ez dira aipatzen.
6,3 6,9
6,2 6
42
Kirol-jarduerak egiteko diru-laguntzak arautzen dituen dekretuan, berriz, generoaren, sexu-
aniztasunaren edo aniztasun funtzionalaren zeharkakotasun-irizpiderik ez da zehazten.
Herritarrentzako berdintasunaren bultzada balioztatzeko orduan, beste datu bat ere hartu da
kontuan, hain zuzen ere, Udalak Berdintasun Sailari eskaintzen dion aurrekontuaren ehunekoa urtero
eskura duen aurrekontu guztiaren gainean. Dena den, berdintasun-ekintzetara bideratutako
zenbatekoa ezin daiteke zehatz-mehatz zehaztu, Udalak programen arabera egindako aurrekontu
zehatzean Saileko langileen aurrekontua sartu baitu.
Hala eta guztiz ere, Berdintasun Sailaren Udalaren aurrekontu guztiaren % 0,41eko aurrekontua
bideratu zaio (teknikarientzako aurrekontua barne). Zenbatekoa bizi-iraunkortasunarekin zerikusia
duten eremu guztietan herritarrentzat etengabeko estrategiak gauzatzeko ez da nahikoa. 2014.
urtean Sail honetan jarduerak eta programak egiteko aurrekontu eskuragarria 70.000 eurokoa izan
zen, beraz, oso aurrekontu urria da Sestaoko biztanlerian eta berdintasun-politikek zeharkakoak izan
behar dutela pentsatuta.
5.3.7. EMAKUMEZKOEN ETA GIZONEZKOEN ARTEKO BERDINTASUN-POLITIKAN AURRERAPENA
Emakumezkoen eta gizonezkoen arteko berdintasunaren aldeko tokiko herri-politikak diseinatu eta
inplementatzean aurrera egitea funtsezko faktorea da sexuen artean dagoen desberdintasunaren
tartea murrizteko.
Politikariek osatutako eztabaida-taldeak azkeneko urteetan izandako lorpen batzuk azpimarratu
zituen, hala nola, batetik, udal-protokoloa inplementatzearekin eta, bestetik, Sestaon “Beldur Barik”
gazteentzat indarkeria sexista prebenitzeko programa bultzatzearekin, genero-indarkeriaren
eremuan aurrera egitea. Beldur Barik programan udalerriak eraginkortasunez parte hartzen du eta
epe ertainean nahiz luzean gazteek indarkeria sexistaren kontra borroka dezaten kontzientziatu eta
mugiarazteko prozesua sortzen ari da.
Partaidetzaren eremuan Sestaoko Berdintasunaren Eztabaida-gunea sendotzeko ahalegina egin da.
Horretan emakumezkoen elkarteek eta mistoek parte hartzen dute, beren helburuen artean
berdintasuna bultzatzea badago.
Azkenik, Berdintasun Sailak garatutako ekintzak pixkana-pixkana herritarrengan sartzen ari direla
balioztatu behar da eta geroz eta ikusgaiagoak dira. Aurrekoaren lekuko, zerbitzu honek
programatzen dituen lantegi eta ikastaroetan emakumezkoen kopurua gehitu da.
Erronken artean herritarrei begira eremuan aurrera egitearen zain daude lehentasunezko bi eremu
eta, beraz, lanean jarraitzea beharrezkoa da: batetik, indarkeria matxista eta, bestetik,
emakumezkoen burujabetza.
Barnean erronkatzat jotzen da sailen artean koordinazioa hobetzea ekintzak inplementatu eta
jarraipena emateko nahiz bakoitzaren lanean generoaren ikuspegiaren zeharkakotasuna sustatzeko.
Halaber, langileei kontzientziatzen jarraitu behar zaie berdintasuna integratzearen garrantziari buruz,
emakumezkoen eta gizonezkoen arteko diskriminazio-tartea ezabatu nahi bada.
Ildo horri eutsiz, grafikoan ikus daitekeen bezala, langile gehienak emakumezkoen eta gizonezkoen
berdintasunaren aldeko herri-politikak inplementatzen jarraitzearekin bat daude.
43
28. grafikoa. III. Berdintasun Plana inplementatzearekin adostasuna
72%
69%
70%
2%
4%
3%
26%
27%
27%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Gizonezkoak
Emakumezkoak
Guztira
Bai Ez Ed/Ee
Langileen ehuneko azpimarragarriak ez dio galderari erantzun. Baliteke berdintasun-plana zer den
eta dituen ondorioak ez jakitea, aurreko atalean ikusi dugunaren antzera. Ezjakintasunarengatik
langileek interesa gal dezakete gaian nahasteko orduan.
Elkarrizketak aztertu ostean, modu mailakatuan mintzaira eta irudi ez-sexistak sartzea lorpentzat jo
da. Dena den, Udaleko sailen arabera, modu ezberdinean sartu dira eta, gainera, ahozko hizkuntzan
oraindik ez da barneratu. Generoaren zeharkakotasuna integratzeko oztopo bezala identifikatu da
zerbitzu zehatzetarako edota herri-ekitaldiak antolatzeko enpresak edota elkarteak azpikontratatzea,
kasu gehienetan erakunde hauei ez baitzaie eskatzen sexuarengatik, sexu-orientabidearengatik,
aniztasun funtzionalarengatik edo jatorrizko aniztasunarengatik diskriminazioa deuseztatzen
laguntzeko irizpide bereziak sartzea.
44
5.3.8. BERDINTASUNAREN ARLOAN LANGILEEK LEHENTASUNEZKOTZAT JO DITUZTEN EREMUAK
Udaleko langileek hurrengo berdintasun-plana egiteko kontuan hartu behar diren ekarpenak burutu
dituzte. Hala, emakumezkoek eta gizonezkoek hurrengo alderdiak aipatu dituzte:
Emakumezkoek aipatutako alderdiak:
• Mintzaira barneratzailea eta ez-sexista erabiltzen aurrera egitea (2)
• Lan- eta familia-bizia bateratzeko erraztasunak (5).
• Sail guztietan prestakuntza (3)
• Berdintasunaren arloan emakumezkoak eta gizonezkoak sentsibilizatzea (3)
• Berdintasun-plana hedatzea: ekintzak eta zergatik egiten diren adierazten duten
arrazoiak aditzera ematea.
• Usadioz emakumezkoenak eta gizonezkoak diren zeregin zehatzak egitean rolak eta
estereotipoak deuseztatzeko aurrera egitea.
• Emakumezkoen burujabetzan aurrera egitea.
• Gizonezkoek burujabetza neurri batean galtzeko sentsibilizatzea (aginte-espazioak
galtzea).
• Beste jarduera edo postu batzuetara iristeko aukera-berdintasuna.
• Adierazpen eta portaera sexistak deuseztatzea.
• Jokabide sexistak zigortzea.
• Langileen barruan emakumezkoentzako lanpostuak sustatzea.
• Emakumezkoen eta gizonezkoen berdintasunerako lanpostu tekniko egoki eta duina
sortzea eta Sail honetako planen, programen eta jardueren hedapena areagotzea.
• Haurrak eta gazteak berdintasunaren balioetan heztea.
• Herritarrentzako, erakundeetarako edota enpresetarako ekintzak bultzatzea.
Gizonezkoek aipatutako alderdiak:
• Sentsibilizazioa eta prestakuntza berdintasunean (3).
• Erantzukizunen banaketa orekatua.
• Berdintasunaren arloan langileen inplikazioa sustatzea.
• Sail guztietan emakumezkoentzako lanpostuak sortzea.
• Emakumezkoen enplegua sustatzea.
• Ordainsarietan tartea deuseztatzea.
• Indarkeria sexistaren kontrako protokoloa hedatzea eta jendeari begira lanean
diharduten pertsonentzat prestakuntza berezia.
45
Ekintza zehatzen bitartez politikak inplementatzen aurrera egiteaz gain, balore, arau eta jarrera
sexistak aldatzen joatearen garrantziari buruz sentsibilizatu behar da eta garrantzi horretaz jakitun
izan behar dute. Kasu batzuetan oso leunak dira eta ia ezin daitezke modu horretan identifika.
Egunerokoan egin behar da eta ez bakarrik lan-ingurunean, baita norberaren familiaren eta
gizartearen eremuan ere. Orduan alda daitezke errotuak dauden balore horiek, desberdintasuna
betikotzen dutenak, alegia.
Horregatik, galdeketetan nola bakoitzak ekarpena egin dezakeen berdintasunaren baloreak bizi
pertsonalean bultzatzeko galdetzen zen. Hona hemen adibide batzuk:
Emakumezkoek aipatutako alderdiak
• Seme-alabak familian heztea, baita eskolan eta astialdiko erakundeetan ere (6).
• Familia-ingurunean erantzukizun bateratua (2).
• Beste portaera-mota batzuk ikusteko balore horiei buruz sentsibilizatu eta beraiekin
jardutea.
• Estereotipoak deuseztatzea, batez ere, haurtzaroan.
• Mintzailera barneratzailea erabiltzea.
• Berdintasun-neurriek errebindikazio feministak kontuan hartu behar dituzte.
• Portaera sexistak identifikatu eta deuseztatzen joatea.
• Ekintza feminista desberdinetan parte hartzea.
• Biziko zeharkako balore bezala berdintasuna eranstea.
• Emakumezkoen artean laguntzea.
Gizonezkoek aipatutako alderdiak
• Seme-alabak familian heztea.
• Ingurune hurbilak, familia eta adiskideak sentsibilizatzea.
• Harreman pertsonaletan (familia eta adiskideak) zaintza kontuan hartzea.
• Erantzukizun bateratua familia-ingurunean.
• Pertsona gazteenak kontzientziatzea.
• Portaera sexistak identifikatu eta deuseztatzea.
46
6. BERDINTASUNERAKO GOBERNAMENDUA BULTZATZEA
Azkeneko bi atal hauen (II. emakumezkoen eta gizonezkoen berdintasunerako plana ebaluatzea eta
Sestaoko Udalean berdintasuna integratzea) ondorio modura, AMIA matrizea aurkezten da eta II.
planaren ebaluazioaren nahiz diagnostikoaren ondorio nagusiak jasotzen dira. Emaitza hobekuntza-
proposamenak bideratzeko eta, ondorioz, berdintasunerako gobernamenduan aurrera egiteko erabili
da. Dena den, horiek aurrerago aipatzen dira.
6.1. DIAGNOSTIKOAREN ONDORIOAK (AMIA)
AHULEZIAK INDARRAK
Sail gehienetan ez dago bi sexuen ordezkaritza
orekatua.
Usadioz emakumezkoei eta gizonezkoei atxikitako
estereotipoekin jarduten duten sail zehatzetan
bereizte horizontala dago.
Emakumezkoek lanpostuetan egonkortasun
txikiagoa dute.
Berdintasun-plana ez da ezagutzen eta sailetan
inplementazio-maila baxua da.
Berdintasunaren eremuan langileen gaitasun-
maila baxua da.
Diru-laguntzak arautzen dituzten dekretu guztiek
ez dituzte genero-berdintasunaren eta aniztasun
funtzionalaren irizpideak sartzen eta inork ez du
sexu-aniztasuna kontuan hartzen.
Langileek familiaren, pertsonaren eta lanaren bizia
bateratzeko neurriak ez dituzte gehiegi ezagutzen.
Langileekiko berdintasunaren arloan sentsibilizazio
urria.
Udaleko langileen artean erantzukizun
bateratuaren bultzada txikia.
Sail guztietan sexuaren arabera bereizitako datuak
ez dira biltzen.
Sexuen arteko berdintasun-irizpidea ez da kontuan
hartzen, ezta aniztasun funtzionala edo jatorrizkoa
ere, herritarrekin partaidetza-egiturak
antolatzean.
Kirol-jardueretarako eta gizarte-ekintzetarako
diru-laguntzak emateko udal-araudiak ez ditu
berdintasunaren, sexu-aniztasunaren eta
aniztasun funtzionalaren irizpideak kontuan
hartzen. Baina beheko kategoriatan neskak eta
gazteak parte hartzeko irizpidea kontuan hartzen
Azkeneko urteetan udalbatza politikoaren
konposizioan sexuen artean berdintasunerako
joera dago.
Halaber, langileen konposizioa paritarioa da,
gizonezkoen kopurua handiagoa izan arren.
Berdintasunaren programa berdintasunean aditua
den teknikari batekin arduradun bezala.
Langileen artean ez da bereizketa bertikalik
antzematen.
Oro har, langileen iritziz sexuarengatik ez dago
diskriminaziorik eta lan-ingurunean ematen den
berdintasun-mailarekin pozik daude.
Langile gehienek familiaren, pertsonaren eta
lanaren bizia bateratzeko ez dute zailtasunik.
Kultura Sailak diru-laguntzak arautzeko egiten
duen dekretuan berdintasunaren eta jatorrizko
aniztasunaren irizpideak xedatzen ditu horiek
balioztatzeko.
Indarkeria sexistaren emakumezko biktimei arreta
eskaintzen zaienean, udal-koordinazioaren
eremuan aurrerapenak izan dira, udal-
erakundearen protokoloa egin baita.
Emakumezkoen eta gizonezkoen arteko
berdintasunaren politika publikoetan aurrera
egiten jarraitzeko borondate politikoa dago.
Langileek ere ildo beretik neurriak inplementatzen
jarraitzeko interesa dute.
47
du.
Berdintasun Sailari aurrekontuaren ehuneko txikia
eskaintzen zaio.
Batetik, ekintzak inplementatu eta jarraitzeko eta,
bestetik, generoaren ikuspegiaren eta sexu-
aniztasunaren zeharkakotasuna sustatzeko sailen
artean koordinazioa errazten duen egiturarik ez
dago.
MEHATXUAK AUKERAK
Bitarteko urriak.
Diskriminazioekin bukatzeko estrategia modura
emakumezkoen eta gizonezkoen arteko
berdintasunaren garrantziari buruz kontzientziarik
eza.
Iruzkinetan edo txisteetan antzematen den
matxismo leuna, emakumezkoak eta sexu-
orientabide desberdina duten pertsonak iraintzen
dituena.
Bateratze-politikan generoaren rolak eta
estereotipoak mantentzea.
Berdintasun Sailak diru-laguntzen lerroa duenez, ildo horretatik jada ekintzak egiten direla uste da eta, beraz, diru-laguntza jasotzeko aurkezten diren proiektuek generoaren zehaztasuna kontuan hartzea ez da balioztatzen.
Kiroletarako diru-laguntzen dekretuak kategoria
mistoak egotea balioztatzen du, baina bakarrik
kirolarietan, ez entrenatzaileetan edo
zuzendaritza-batzarretan. Halaber, kategoria misto
horiek denboran mantentzeari ez dio
erreparatzen, beraz, nagusiki, neskek kirola utz
dezakete.
Udalerrian herri-espazio moldaturik ez dagoenez, aniztasun funtzionala integratzen duten irizpideak kontuan hartzea ez da bultzatzen.
Ekintza zehatzak egiteko azpikontratazioak
berdintasunaren eta aniztasun funtzionalaren,
jatorrizkoaren eta sexualaren integrazioa oztopa
dezake.
Berdintasun Sailarekin ekintza bateratuak egiteak
eremu honetan sail horien sentsibilizazioa eta
inplikazioa errazten du.
48
6.2. HOBEKUNTZA-PROPOSAMENAK
� Udalaren konposizio politikoan berdintasuna ziurtatzea.
� Zuzendaritza-lanpostuetan berdintasuna mantentzea.
� Sail batzuetan bereizte horizontala murrizten joateko neurri bereziak zehaztea.
� Langileei atxikitako kategoria eta ikasketen maila erlazionatzen dituen azterketan sakontzea,
ordainsarien diskriminazioak identifikatzeko.
� Emakumezko langileen lan-egonkortasuna hobetzeko neurriak zehaztea.
� Langile guztien artean familiaren, biziaren eta lanaren bizia bateratzeko neurriak aditzera
ematea.
� Langileen bateratze-arloan beharrak ezagutzea, bateratze-politika egokitu ahal izateko.
Langileei dagokienez, gainkargaren eta estresaren sentimendua sortzen duten egoerak
deuseztatzen laguntzeko eske bereziei erreparatzea da helburua, horiek zaintzaren
erantzukizunak badituzte, batez ere, zaintza-behar bereziak dituzten mendeko pertsonei
arreta eskaini behar badiete.
� Zaintza emakumezkoari atxikitako zeregin bezala lotzen duten genero-estereotipoak
gainditzea kontuan hartzen duen bateratze-politika zehaztea. Horrez gain, zaintzan
erantzukizun bateratuaren baloreak sustatuko ditu.
� Sexu-jazarpenaren eta sexuarengatik jazarpenaren aurrean barneko jarduera-protokoloa
gauzatzea.
� Sestaon berdintasunari buruzko herri-politika burutzeko, baita sail guztietan zeharkako lerro
bezala ezartzeko ere hurrengo berdintasun-plana zabaldu, bultzatu eta jarraitzea.
� Udalean Berdintasunaren Saila sendotu eta egonkortasuna eskaintzea; modu berean,
berdintasunean teknikari adituen presentzia mantentzea.
� Sailen artean koordinazio teknikorako egitura sortzea, batetik, ekintzak inplementatu eta
jarraitzeko eta, bestetik, bakoitzaren lanean generoaren ikuspegiaren zeharkakotasuna
sustatzeko.
� Emakumezkoen eta gizonezkoen arteko berdintasunaren arloan langileak sentsibilizatzea,
diskriminazio-egoerak desager daitezen eremu honen garrantziaz jakitun izateko eta
portaera matxista leunenak identifikatzen laguntzeko eta, bide batez, sendoago erantzuteko.
� Eduki praktikoarekin berdintasunaren eremuan gaitzea, sail bakoitzean, lanean diharduten
eremu zehatzean, generoaren pitzadura nagusiak aurkitzeko eta, hala, helburu eta ekintza
zehatzak programazioan eta esku-hartzeetan kontuan hartzeko, generoaren berezitasunetik
abiatuta. Modu horretan, pixkana desberdintasunaren tartea desagertuko litzateke. Bestela,
politika publiko neutroak egitean betikotzen dira. Ildo horri jarraiki, lehenengo urratsa eta
beharrezkoa da sexuaren arabera banatutako datuak biltzea, sail guztietan ez baitira kontuan
hartzen.
� Generoaren ikuspegia, sexu-aniztasuna, aniztasun funtzionala eta kulturala edo jatorrizkoa
kontuan hartzen dituzten ekintzak bultzatzeko diru-laguntzen deialdi publikoetan irizpideak
integratzea.
49
7. SESTAON EMAKUMEZKOEN ETA GIZONEZKOEN BERDINTASUNAREN
EGOERARI BURUZKO DIAGNOSTIKOA
7.1. BIZTANLERIAREN DESKRIBAPENA
Sestao 25.000 biztanletik gorako udalerria da; zehatz-mehatz esanda, azterlana egin zenean
(2015eko maiatzean) bildutako datuen arabera, Sestaok 28.175 biztanle zituen. Biztanleriaren erdia
baino pixka bat gehiago, zehazki, % 51,5 emakumezkoak ziren.
Lau errolda-barrutitan banatzen da eta bakoitzean batez beste 7.017 biztanle daude. .
3. taula. Udal-barrutiei jarraiki biztanleriaren banaketa sexuaren arabera
Barrutia Guztira Gizonezkoak
Emakumez
koak Guztira (%)
Gizonezkoa
k (%)
Emakumez
koak (%)
1 9.535 4.537 4.998 % 34 % 48 % 52
2 6.142 3.035 3.107 % 22 % 49 % 51
3 5.654 3.308 2.346 % 20 % 59 % 41
4 6.738 2.753 3.985 % 24 % 41 % 59
Biztanle guztien % 24,7 dira Sestaon 65 urtetik gorakoak, hau da, Bizkaian baino ehuneko handiagoa
(% 21,6), EUSTATen arabera. Adinduen datua emakumezkoen artean esangarriagoa da, udalerriko
emakumezko guztien % 28ak 65 urtetik gora baititu. Gizonezkoen kasuan, berriz, ehunekoa askoz
txikiagoa da: % 21.
Bestetik, 25 urtetik gorakoak biztanle guztien % 19,4 dira (% 21 gizonezkoen kasuan eta % 18
emakumezkoetan).
29. grafikoa. Sestaoko biztanleriaren piramidea (2015)
5 4 3 2 1 0 1 2 3 4 5
0tik 4ra5etik 9ra
10etik 14ra15etik 19ra
20tik 24ra25etik 29ra30etik 34ra35etik 39ra
40tik 44ra45etik 49ra50etik 54ra55etik 59ra
60tik 64ra65etik 69ra70etik 74ra75etik 79ra
80tik 84ra85etik gora
Emakumezkoak (%)
Gizonezkoak (%)
50
Biztanle atzerritarrak Sestaoko populazio guztiaren ia % 6 dira. 1.672 pertsona daude, ia % 53
gizonezkoak eta %47 emakumezkoak. Hurrengo taulan ikus daitekeen bezala, migratutako pertsonen
ia erdia Latinoamerikako herrialdeetatik dator eta Afrikatik ere ehuneko garrantzitsua etorri da.
4. taula. Migratutako biztanleen banaketa jatorrizko arearen arabera (2015)
Jatorrizko area
Migratutako
biztanleria
(%)
Europa % 17,6
Afrika % 29,1
Latinoamerika % 49,4
Asia % 3,9
Migratutako biztanleriaren kasuan, udalerrian dagoena baino profil gazteagoa du. Ildo horri jarraiki,
25 urtetik beherako emakumezkoen kasuan, guztizko datuak populazioaren % 18an kokatzen badu,
biztanle migratuen kasuan, 25 urtetik beherako emakumezkoak guztien % 30 dira. 65 urtetik gorako
migratutako emakumezkoak, berriz, % 2,4 besterik ez dira.
51
7. 2. EMAKUMEZKOEN AUTONOMIAREKIN ZERIKUSIA DUEN EREMUAN ANTZEMANDAKO
EMAITZAK
7.2.1. OSASUNA, GORPUTZA ETA SEXUALITATEA
� Osasunari buruz Sestaoko emakumezkoek gizonezkoek baino pertzepzio okerragoa dute.
Berdintasunaren Eztabaida-guneko emakumezkoek adierazitakoarekin bat, norberak bere
burua zaintzea ahaztutako praktika da. Ez diote lehentasunik ematen, batez ere, beste
pertsona batzuk zaintzen dituzten horiek. Gainera, behar bezala identifikatzen dute bizi-
zikloaren etapa desberdinetan (nerabezaroa, haurdunaldia, menopausia) norberak bere
burua zaintzeko emakumezkoak prestatzea.
� Buru-hiltzeagatik heriotza-tasa Bizkaiko lurralde guztiko altuena da, nahiz eta kasu honetan
sexuaren arabera datu bereizia ez izan.
� 15-20 urteko gazteen artean amatasun-tasa altuenetarikoa da, haurdunaldia borondatez
eteteari buruzkoa bezala eta bakarrik Bilboko OEIk4 gainditzen du.
� Sestaok bi osasun-zentro (Markonzaga eta Kueto) eta kontsultategi mediko bat (Tres
Consejos) ditu. Espezialitate medikoak Markonzagan daude, baina ez guztiak eta zerbitzu
batzuk Barakaldora bideratzen dira. Markonzagako osasun-zentrora auzo guztietatik ez da
modu berean iristen. Nagusiki, Txabarri auzoan bizi diren emakumezkoen kasuan, beren
esanetan, bertarainoko joan-etorrietan denbora galtzen dute, batez ere, haur txikiak,
adinduak edo mendekotasun-egoeran daudenak laguntzen dituztenean, ibilbideari atxikitako
hesi arkitektonikoen zailtasuna gainditu behar baitute. Nolanahi ere, jada berez zaila dago,
joan-etorrietan aldapak aurkitzen dituztelako.
� Udalerriko emakumezkoen artean hurrengo gaixotasunak nagusi dira: gizentasuna,
tabakismoa, minbizia (kolona-ondoestea, birika eta bularrekoa), kardiopatia iskemikoa eta
hipertentsioa. Ildo horri jarraiki, Barakaldo-Sestaoko OEIk gazteen artean eta, oro har,
herritarrentzat tabakismoa prebenitzeko programak (kerik gabeko ikasgelak) inplementatzen
ditu.
Ikasleen artean tabakoaren eta alkoholaren kontsumoa ere ikastetxeek adierazitako kezka
izan da.
� Ikastetxeek elikadura-ohitura txarrak identifikatzen dituzte eta ikasleen osasuna kaltetzeaz
gain, inoiz errendimendu akademikoan eragiten dute. Elikadura-ohitura onak sustatzeko
zentroetan programak egin arren, Lehenengo Hezkuntzan garatzen dira. Bigarren
Hezkuntzan, ordea, ez dira gauzatzen. Gazteek elikagaien kalitateari ez diote garrantzirik
ematen eta janari erraz eta azkarra da nagusi. Pentsamolde horretatik abiatuta sortzen da
kezka.
� Lehen mailako arretan osasun-sanitarioa dago eta prebentzioa nahiz osasuna sustatzea du
helburu. Dena den, sexu-aniztasuna, aniztasun funtzionala, jatorrizkoa sistematikoki kontuan
hartzen dituzten irizpideak ez ditu, hau da, elkarrizketan sartu edo ez sartzea adituaren
abileziaren araberakoa da. Hala, emakumezko batzuk diskriminatuak senti daitezke.
� Halaber, irizpide zehatzei (adina, jatorria, gaitasuna, etab.) jarraiki emakumezkoen gaixotze-
tasaren datua ezagutzea zaila da, estatistikarik ez baitago, oso azterlan zehatzetarako izan
ezik.
4 Osasun Erakunde Integratua
52
� Gizarte-zerbitzuek baztertzeko arriskua duen edo baztertuta dagoen emakumezkoen profila
identifikatzen dute, nagusiki, 35 eta 50 urte bitartean, karga familiarrekin eta zama
emozional handia jasaten dutenak. Muturreko egoeretaraino iristen dira eta askotan osasun
mentala asaldatzen zaie. Era berean, alkoholismoaren arazoak dituzten emakumezkoak
identifikatu dira, nahiz eta gizonezkoetan bezainbeste ez antzeman.
� Aztertu diren eremu guztietan sexu-aniztasuna ez da ikusten, gaiari buruz sentsibilizatzeko
hurbileko erreferentziak behar dira eta, ondorioz, hezkuntzaren eremuan funtsezko
bihurtzen da. Hala eta guztiz ere, gazteen esanetan, sexu-orientabide desberdinak dituzten
pertsona hurbilak ezagutzen dituzte.
� Neskek sexu-orientabide desberdina azaltzeko orduan oztopo gehiago izan ditzakete, baina
transexualitatearen kasuan, gizonezkoek jaso dezakete gizarte-zigor handiagoa.
� Ikastetxeek ikasleekin gai horiek, batez ere, transexualitatea lantzeko tresnak eskatzen
dituzte. Eremu horretan haurrak eta gazteak laguntzeko oinarrizko eragileak direlakoan
daude. Horrez gain, ikastetxeetan kultura- eta genero-aniztasunaren irizpideak sartzeko
beharra dago.
� Edertasun-eredu hegemonikoek neskei mutilei baino gehiago eragiten dizkiete. Lehen
Hezkuntzako azkeneko urteetan hautematen hasten da, baina, batez ere, Bigarren
Hezkuntzako nesken artean. Dena den, ikastetxeen esanetan, printzesaren eredua nesketan
asko nabaritzen da eta txikienentzat presio estetikoaren modu bat besterik ez da. Hala izanik,
ikasgeletan eta familietan ez da bereziki lantzen.
� Kirolean Sestaoko biztanleriaren partaidetza ez da altua, guztiaren % 36,1ek kirol jardueraren
bat egiten du. Izan ere, ehuneko hori Estatuko batez bestekoaren azpian gelditzen da eta, oro
har, kiroldegiak erabiltzearen datuari erreparatzen badiogu, emakumezkoek kirol gutxiago
egiten dute.
Aurrekoari eutsiz, adin-tarteen arabera ere ezberdintasuna dago. Kiroldegia emakumezko
gehiagok erabiltzen du 40 urtetik gora eta 60 urtetik gorakoek bere astialdiaren barruan
kirol-jarduera egiten jarraitzen dute. Hori ez da gertatzen gizonezko adinduen kasuan.
Bestetik, 30 urtetik beherako emakumezko gazteak gutxiengoa dira kiroldegien erabiltzaile
bezala. Ulergarria da eskola-kirola egiten badute edo kluben batean sartuak badaude, baina
hori ere ez da errealitatea. Emakumezkoek kirola egiteari uzten diote oraindik neska gazteak
direnean. Hori zenbait kiroletan, besteak beste, taekwondoan ikus daiteke.
Kiroldegien tasa ordaintzean errenta ez da kontuan hartzen, bakarrik langabetuen, familia
ugariaren eta pentsiodunen kasuetan, beraz, bitarteko gutxiago dituzten emakumezkoak
sartzeko oztopoa izan daiteke. Guraso bakarreko familiak dira edota lan-kolokatasunaren
egoeran daude. Hala eta guztiz ere, aipatu beharra dago kirol-jardueretarako diru-laguntzen
dekretuak balioztapen-irizpide bezala duela baztertzeko arriskuan dauden sektoreetan kirola
errazteko programen garapena.
� Eskola-kirola egiten duen emakumezkoen ehunekoa ez da % 30era iristen eta gizonezkoen
kasuan % 50ekoa da.
� Neska gehienek kiroldegian haurrentzat programatzen diren ikastaroetan parte hartzen dute;
kirol-eskolak eta kirolaren elkarteak nahiz klubak, nagusiki, gizonezkoen eremuak dira. Hala,
neskek espazio horietara iristeko zailtasunak izan ditzaketela ondorioz daiteke
� Kirola egitean generoaren estereotipoak mantentzen dira, hau da, neska-mutilek kirol
desberdinak egiten dituzte, bai kirol-eskoletan eta eskola-kirolean, bai kiroletarako klub eta
elkarteetan.
Pilotaren kasuan, neskak kiroldegiak eskaintzen duen eskolara joaten dira; pilota-klubetan
eta eskola-kirolean, ordea, ia ez dago neskarik. Antzeko egoera ematen da gizonezkoentzat
53
diren beste kirol batzuetan, hala nola arraunketan. Neskak arraunketaren eskola-kirolean
parte hartzen ari dira, baina ez kirol-eskolan. Bi kirol horiek garrantzitsuak dira Sestaoko
udalerrian.
Beraz, neskek gizonezkoek gehiago jarduten duten kiroletan interesa izan arren, oraindik
oztopoak aurkitzen dituzte horietara iristeko, batez ere, kluben eta kirol-eskolaren kasuetan.
Ikastetxeetan kirol-jarduera barneratzaileagoa bultzatzeko ekintza batzuk egiten dira, baina
kirol zehatzei dagokienez, jardun eta estereotipoak puskatu behar direla azpimarratzeko
tresnak behar dituzte.
Kiroldegietako kirol-eskaintza zabala da eta, gainera, emakumezkoak gizonezkoak baino
zaletuagoak dira kirol-jarduera zabaltzera, kirol-jarduera mota guztiak egiteko prestutasun
handiagoa dute. Gauza bera antzematen da emakumezko gazteen artean, hortaz,
gizonezkoentzat kirol-jarduera anizteko orduan, estereotipoak haustea zailagoa da.
� Sestaon futbola kirol erregea da eta kirolaren jardunari aniztasuna kentzen dio, baita eskola-
kirolaren barruan ere.
Ikastetxeen iritziz, futbolaren protagonismoak mutila izatearen eredu zehatza zehazten du
eta bi kategoriatan banatzen ditu: onak edo txarrak. Gehien bat gizonezkoak aritzen diren
kirola izateari uztean, emakumezkoen futbola sustatzeak dinamika hori puskatuko luke,
mutilen arteko lehiakortasunari eragiten baitio. Jolasgaraian ere futbolak hainbeste
protagonismo ez izateko ekintzak gauzatzen dira eta, horretarako, patioak erabilera
desberdina eta anitza izatea bultzatzen da.
7.2.2. HEZKUNTZA, LANGINTZA ETA BALIABIDEAK LORTZEA
� Udalerria ikastetxeen mailan ondo hornituta dago. Lehen Hezkuntzako zortzi ikastetxe
daude; horietatik sei publikoak dira eta bi hitzartuak. Gainera, bi institutu, Lanbide
Heziketako bi zentro, bi euskaltegi, musika-eskola bat eta pertsona helduentzako hezkuntza-
zentroa aurki daitezke. Sestaoko biztanleen eta, bereziki, langabetuen prestakuntza-maila,
ordea, EAEko batez bestekoan dagoena baino nabarmenki txikiagoa da. Enplegua eskatzen
duten emakumezkoen % 60ren prestakuntza-maila derrigorrezko ikasketena da.
� Ikastetxeak kezkati daude eskolara ez agertzeagatik eta egoera konpon dadin modu
koordinatuan neurriak zehazteko Udalak borondaterik ez duelako.
� Bizikidetasun-unitateetan bizi izanik, gizarte-baliabideak dituzten nerabeek
prestakuntza akademikoarengatik ez dute interesik eta ikasketak oso-osorik edo zati
batean uztean eragin dezake (lanerako lanbide-prestakuntzaren zentroetara joaten
dira graduatua ateratzeko).
� Nerabe ijito emakumezkoek oraindik arazoak dituzte eskola-graduatua ateratzeko,
nahiz eta gaur egun, biztanle ijitoekin egiten den sentsibilizazio-lanari esker, gurasoek
seme-alabek ikasten jarraitzea nahi izan.
� Langabezia-tasa (% 23,5) altua da eta gizonezkoetan emakumezkoetan baino gehiago (% 54
gizonezko eta % 46 emakumezko). Gainera, udalerriko enplegagarritasunaren indizea baxua
da, hau da, enpresa-ehunak langabetuen egungo bolumena ezin dezake xurga.
Langabetu gehienek, sexuen arteko bereizketarik gabe, 44 urtetik gora dituzte. Adin-tarte
guztietan, 25 urtetik beherakoetan izan ezik, emakumezko langabetuen ehunekoa
gizonezkoena baino txikiagoa da eta arrazoia honakoa izan daiteke: adin horretan,
normalean, emakumezkoen ez dutela zaintza-erantzukizunik izaten.
54
� Gizonezkoen langabezia-tasa handiagoa izan arren, emakumezkoek enpleguan kolokatasun
nabarmenagoa dute, enplegu-eskeetan aurretik enplegurik ez zuen eta, ondorioz iraupen
luzeko langabeziarik ezaren emakumezkoen ehunekoa gizonezkoetan baino altuagoa baita.
Ondorengo ogibideetan kontzentratzen da langabetuen proportziorik handiena: ogibide
teknikoak eta administratiboak (% 26), merkataritza eta ostalaritza (% 20), eraikuntza (% 15)
eta industria (% 11). Lehenengo bietan emakumezko gehiago izan da tradizioz eta
emakumezko-kopuru handiagoa kontzentratzen da lanpostu horien eske.
Enplegu eskatzaileen artean, emakumezko unibertsitarioen edo Lanbide Heziketa dutenen
ehunekoa handiagoa da. Emakumezkoek gizonezkoek baino prestakuntza akademiko
altuagoa izanik, lan-aukera gutxiago dituzte.
Emakumezkoen langabezia Sestaon ez da ikusten, gizarteak gizonezkoekin erlazionatzen
duen arazoa da, enpleguaren ezaugarri historikoengatik, batez ere, industrian eta udalerrian
bertara gizonezkoak joaten ziren.
� Seme-alaben eta mendekotasunak dituzten pertsonen zaintza oztopo bezala identifikatu da
emakumezkoen kasuan enplegua lortzeko, nagusiki, emakumezko etorkinei edota gizarte-
sarea ez duten horiei dagokienez.
� Aniztasun funtzionala duten emakumezkoek gainerako emakumezkoek baino enplegua
lortzeko aukera gutxiago dituzte eta, noski, gauza bera gertatzen da lehenengoak aniztasun
funtzionala duten gizonezkoekin erkatzen badira.
� BEHARGINTZAk sustatutako programetan askotan gehien bat emakumezkoek parte hartzen
dute. Orokorrean prestakuntza-programetan dihardute, gizonezkoak, berriz, zuzeneko
kontratazio-programen (LANBIDE, BFAko Enplegu Plana) onuradun nagusiak dira.
Azkenekoek ere egiten dituzte LANBIDE enplegu-zentroan kontsultak. Izan ere, arreta
eskainitako pertsonen % 85 gizonezkoa da.
� BEHARGINTZAk eskainitako prestakuntza-programek eta enplegu-planek (LANBIDE eta BFA)
askotan banaketa horizontala mantentzen dute, hau da, tradizioz emakumezko gehiago aritu
den sektoreetan emakumezkoen kontzentrazioa handiagoa da usadioz haiei atxikitako
rolekin zerikusia baitute (zerbitzuaren sektorea, ostalaritza, administrazioa, zaintzaren
zerbitzuak). Gizonezkoen sektoreak, berriz, zaintza eta segurtasuna nahiz eraikuntza dira.
Hala islatzen dute partaidetzaren datuek eta kontratazioaren programek.
� Sestaon ekintzailetzak gutxi gorabehera emakumezkoen eta gizonezkoen proportzio
paritarioa du, baina ezaugarriei eta emakumezkoei buruzko informazio gehiago eskaintzen
duen daturik ezin izan da lortu: adina, ikasketak, enpresa-mota, sektorea, enpresa
mantentzea, etab.
� Sestaok oso pobrezia-indize altuak ditu. Batez besteko familiaren errenta EAEkoa baino % 22
txikiagoa da. Emakumezkoen kasu zehatzean, EAEko batez bestekoarekin alderatuz,
desberdintasuna oraindik gehiago areagotzen da: % 31 gutxiago. Horrez gain, pobrezia
emakumezkoetan handiagoa da, emakumezkoen batez besteko errenta gizonezkoenaren
erdia baita.
� Diru-sarrerak bermatzeko errentaren pertsona onuradunen % 55 emakumezkoa da eta 65
urtetik gorakoak neurri handienean errenta hori jasotzen dutenak.
� Luzaroan langabezian dirauten familiak daude eta gizarte-baliabide mota guztiak erabiltzen
dituzte. Beren motibazioa oso baxua da eta baztertze-egoeratik irtetea zailtzen da.
� Udalak GLLaren eskaera guztiei arreta eskaintzen die, laguntzak emateko orduan murrizketa
egin arren eske guztiei erantzun ahal izateko. Horrek kasu batzuetan larrialdiko egoera
zehatza ez ebaztea eragiten du. Halaber, ordenantza bat dago aldizkakoak ez diren gizarte-
55
laguntza ekonomikoak arautzeko. Gizarte-zerbitzuen euskal sistemak estaltzen ez dituen
behar-egoeretara bideratuta daude eta, nagusiki, aldi batean ostatatzeko eta alokairua
lortzean lehenengo gastuak estaltzeko dira.
� Pertsonen beharrak moldatu behar zaizkie erakundeek eskaintzen dizkieten baliabideei. Dena
den, eskeei modu bereziagoan erreparatzeko alderantziz izan beharko luke, hau da,
baliabideak beharrei moldatzea.
Alderdi horrek emakumezko askotan eragiten du beren biziari buruz erabakiak hartzean,
besteak beste, banantzea, bizi-aldaketak egitea, etab. batzuetan hutsera jauzten baita eta
bere egoera oraindik kolokatuagoa gelditzen baita.
� Udaleko gizarte-zerbitzuetara, batez ere, seme-alabak dituzten emakumezkoak (guraso
bakarrekoak) hurbiltzen dira. Ohiz enplegu irregularra (lan murgildua) eta kolokakoa izaten
dute, ordainsariari eta baldintzei dagokienez.
� Emakumezko etorkinak neurri txikiagoan iristen dira gizarte-baliabideetara eta enplegua
lortzeko zailtasun handiagoak dituzte, seme-alabak zaintzeko gizarte-sarea ez baitute.
Normalean, etxeen sektorean dihardute, lan murgilduetan, alegia.
Zehatz-mehatz esanda, emakumezko afrikarrek enplegura iristeko zailtasun handiagoak
dituzte eta, gainera, ezin dituzte baliabideak lortu, ohiz gizarte-zerbitzuek eskain
diezaieketen baliabidea errealitatearekin bat ez baitator. Era berean, beste emakumezko
batzuekin partekatzeko eta etxearen ingurunetik irteteko espazioak eskatzen dituzte.
� Ijitoen biztanleriak kolokatasun ekonomikoaren egoeran bizitzen jarraitzen du eta, ildo horri
eutsiz, adin desberdinen artean ez da ezberdintasunik antzematen. Hala eta guztiz ere,
emakumezko ijito adinduenak, batez ere 30 urtetik gorakoak, autonomiaren bila enplegua
lortzeko edo beste jarduera batzuetan aritu ahal izateko etxetik irten nahi izaten dute.
Gazteenetan hori ez da gertatzen.
� Gizarte-sektoreko erakunde batzuek emakumezkoaren profil berria identifikatzen dute.
Beraiei hurbiltzen hasten zaizkie, kasu batzuetan beharrezkoa izan arren, gizarte-
zerbitzuetara ez baitira gerturatzen, bai baztertuen profila ez dutelako, baita lor ditzaketen
baliabideak ez dituztelako ezagutzen ere. Emakumezko hauek (35etik 50 urtera bitartekoak),
oro har, prestakuntza dute, langabezian daude, batzuetan luzaroan, nahiz eta aurretik lana
egina izan.
� Berdintasun Sailak ere emakumezkoen populazio-taldea identifikatu du. Hauek ere adin
ertaina dute eta garapen pertsonalerako nahiz emozionalerako eta burujabetze-prozesuei
ekiteko espazioak eskatzen dituzte.
� Erakundeen gizarte-baliabideak horiekiko mendekotasuna mantentzeko diseinatuak daude
eta emakumezkoen burujabetza errazteko espazio eta baliabide bereziak beharrezkoak dira.
Helburua baliabideen eta gizarte-zerbitzuen zirkuituetatik atera ahal izatea da.
� Sexu-aniztasuna ez da ikusten eta gizarte-zerbitzuetako erabiltzaileen irudimenean ideiarik
zabalduena honakoa da: emakumezkoaren bizia bikote heterosexualaren harremanarekin
osatzen dela.
� Gizarte-erakundeek sexu-aniztasunaren aldeko ekintzak ez dituzte egiten eta gizarte-
zerbitzuetan ez da bereziki lantzen eta ez dago ikuspegi integraturik. Gaiaren inguruan
liskarra sortzen bada, familiarekin edo pertsona erabiltzailearekin landu eta lan egiten da.
56
7.3. ORDEZKARITZA ETA PARTAIDETZA SOZIOPOLITIKOAREN EREMUAN ANTZEMAN DIREN
EMAITZAK
� Sestaok gizarte-sare aberatsa du eta emakumezkoek eraginkortasunez parte hartzen dute;
gizarte-erakundeen ordezkaritza-zereginean, ordea, batez ere gizonezkoak daude.
Erakundeen % 60ak zuzendaritza-batzarrean esklusiboki edo gehiengoz gizonezkoak ditu;
emakumezkoen gehiengoa, berriz, % 36ra iristen da.
� Une honetan Udala partaidetza bultzatzearen aldeko apustua egiten ari da eta Herritarrek
Parte Hartzeko Udal Kontseiluaren sortze-prozesuan murgilduta dago.
� Udalarekin solasean jarduteko espazio modura Berdintasunerako Eztabaida-gunea existitzen
da. Emakumezkoen elkarteek nahiz elkarte mistoek osatzen dute eta aldizka biltzen dira.
Berdintasun-politiken plangintzan nahiz ebaluazioan eta jarduerak nahiz ekintzak bultzatzen
parte hartzen du.
� Jaietan herri-epaimahaiek, baita Jai eta Euskara Batzordeek ere ordezkaritza paritarioa dute.
Are gehiago, batzuetan gehienak emakumezkoak dira eta aniztasun funtzionala duten
emakumezkoak ordezkatuak daude (herri-epaimahaiaren kasuan). Dena den, ustekabeko
egoera da, praktikan berdintasun-irizpiderik ez baitago eta aniztasun funtzionala eta
jatorrizkoa ez baitira kontuan hartzen egitura horiek antolatzeko orduan. Hala, generoaren,
adinaren, funtzioaren eta jatorriaren aniztasuna galtzeko arriskua dago, pertsona zehatzak ez
daudenean.
� Jarduera soziokulturaletarako diru-laguntzen dekretuan generoaren eta jatorrizko
aniztasunaren irizpideak zehazten dira eta, era berean, erakunde eskatzailearen egitura
parte-hartzailea eta bidezkoa izatea eskatzen da. Hala eta guztiz ere, ez dira kontuan hartzen,
diru-laguntzen bidetik baliabide gehienak jasotzen dituzten elkarteen % 75ean buruak
gizonezkoak baitira eta zuzendaritza-batzordeetan gehienak gizonezkoak baitira.
� Bestetik, erakunderen bat interes berezikoa da (batez ere, eskualdeetako zentroak) eta ez
dituzte laguntza publikoak diru-laguntzen deialdiaren bitartez lortzen, Udalarekin hitzarmena
baitute eta horri esker zuzeneko diru-laguntza jasotzen baitute. Kasu honetan, zuzendaritza-
batzorde guztiak, emakumezkoek bakarrik osatzen dutena izan ezik, gizonezkoenak dira
nagusiki.
� Haurrei, gazteei eta, oro har, biztanleei zuzendutako jarduera publikoetan, elkarteek
antolatutakoetan, generoaren estereotipoak sendo daitezke, erakunde horiek antolatzen
dituzten jardueretan generoaren ikuspegia kontuan hartzen ez bada. Gainera,
emakumezkoek bultzatutako jarduerek jada berdintasunaren ikuspegia erantsia dutela uste
da, emakumezkoak izateagatik besterik gabe, baina generoaren ikuspegia integratua ez
badute, zaila da helburu hori lortzea.
� Gaztelekua dago, gazteen partaidetza urriarekin eta ohiko adin-tartea 11tik 15 urtera
bitartekoa da. Espazio honekin batera, Gazteen Informazio Zentroa (GIZ) dugu eta bere
jarduera nagusia astialdiaren, prestakuntzaren, enpleguaren eta abarren hautabideei buruz
informazioa eskaintzea da. 16 urtetik gorako gazteentzat prestakuntza-ikastaroak eskaintzen
dituzte eta aholkularitza sexologikoaren zerbitzua dute. Ez da jende asko hurbiltzen, baina,
batez ere, neskek eskatzen dute.
GIZk eskainitako ikastaroetan emakumezko gutxik parte hartzen du, prestakuntza
gizonezkoek gehiago parte hartzen duten jardueretarantz bideratzen baita, beraz, baliteke
erakundeak generoaren estereotipoak sendotzea. Gainera, ikastaroen eskaintza eta
gainerako jarduerak diseinatzen direnean, generoaren, sexu-aniztasunaren, aniztasun
funtzionalaren eta jatorrizkoaren irizpideak ez dira kontuan hartzen eta sexuen arabera
57
banatutako eskeak eta beharrak ez dira jasotzen. Neskentzat jarduera puntualak antolatzen
dira, besteak beste, norbera defendatzeko lantegia, baina berdintasuna ez da integratzen
gainerako programazioan.
� Gazteentzat astialdiko eskaintza gehiegirik ez dago eta hedatzeko orduan ez zaie biztanle
guztiei iristen. Era berean, behar bezala identifikatzen da euskaraz aisialdia bultzatzea, baita
gazteentzako programetan sormen handiagoa izatea ere.
Berdintasun Sailak neska gazteak burujabetzeko programa sustatzen du eta esklusiboki
gazteentzat Beldur Barik programa, indarkeria sexista prebenitzeko, ere bai.
� Emakumezko helduek ere ez dute astialdiko eskaintza gehiegirik, horregatik, elkarte
soziokultural desberdinek bultzatutako lantegiak arrakastatsuak dira eta plazak berehala
betetzen dira. Gainera, jarduera horiei esker, 35etik 65 urtera bitarteko emakumezkoen
artean belaunaldi-trukaketa dago.
Dena den, lantegi horiek emakumezkoen profil jakinaren eskea (nagusiki, 45 urtetik
gorakoak, helduentzako astialdiari, kulturari eta prestakuntzari buruzko jardueretan gehien
parte hartzen dutenak baitira) estaltzen dute eta ez dute emakumezko gazteek, ezta beste
herrialde batzuetakoek ere parte hartzen. Gainera, kasu batzuetan, lantegiak elkartearen
ingurutik hurbil dauden emakumezkoei eskaintzen zaizkie eta parte hartzeko aukerak
kentzen zaizkie beste emakumezko batzuei, eskaintza ez dutelako ezagutzen edo elkarte
bakoitzaren lokal eta espazioetan egiten direnez, elkarteekin harremanik ez duten
emakumeentzat espazio ezezagunak baitira.
Lantegi hauetan egiten den jarduera-motari erreparatuz, kasu gehienetan, generoaren
estereotipoak sendotzen jarraitzen dira eta emakumezkoen burujabetzarantz eta baloreak
aldatzerantz aurrera egiteko aukera galtzen da, helburu hori kontuan ez delako hartzen,
nahiz eta aisialdiko jarduerak izan. Nolanahi ere, beste tresna bat izan daitezke berdintasuna
bultzatzeko.
58
7.4. ERANTZUKIZUN BATERATUAREN GIZARTE-ANTOLAKETAREKIN ZERIKUSIA DUEN
EREMUAN IKUSI DIREN EMAITZAK
� Hirugarren adinerako egoitza-zentroetan batez besteko plazak kontuan hartuta, EAEn,
Bizkaian eta eskualdean baino kopuru txikiagoa da. Udal-egoitza bat eta BFAko beste bat
dago.
Biztanleen % 13 75 urtetik gorakoa da eta, batez ere, 80 urtetik aurrera emakumezko
adinduen ehuneko garrantzitsua bakarrik bizi eta gutxi ateratzen da kalera.
� Pertsona adinduentzako bi eguneko zentroek astialdiko jarduerak eta topaketarako nahiz
atsedenerako gunea eskaintzen dituzte bikotea zaintzez arduratzen diren pertsona
adinduentzat.
Zentroak zaindariak laguntzen dituzten ikastaroak eskaintzen ditu, baina partaiderik ez
izateagatik ez dira gauzatu. Zaindariek halako jarduera-mota egiteko ez dute denborarik,
nahiz eta bere onurarako izan eta bere burua zaintzeari ez diote lehentasunik ematen.
� Haur Hezkuntzako (0tik 2 urtera) zentroen eskuragarritasuna EAEn, Bizkaian eta eskualdean
baino txikiagoa da.
Udan neska-mutilentzat ludoteka-zerbitzua dago eta aurkeztutako eskaera guztiei arreta
eskaintzen die.
� Emakumezkoak dira adingabeak eta pertsona adinduak zaintzez arduratzen direnak eta
egoera hori enplegua lortu edo prestakuntza gauzatzeko, baita banan-banako garapen
pertsonalerako jarduerak egiteko ere oztopoa dela identifikatu da. Emakumezkoak
helduentzako prestakuntza-ikastaroetara ez dira joaten zaintzaren erantzukizunak
dituztelako.
Egoera hori korapilatzen da hurrengo kasuetan: gizarte-sarerik ez duten emakumezko
migratuetan, guraso bakarreko familietan eta emakumezko ijitoetan. Jarduera batera joateko
laguntza puntualak izan ditzakete, baina ezin dute etengabe egin, beraz, autonomia
sustatzen duten prozesuetan ezin dute parte hartu.
� Gizonezkoak zaintzaren zereginetan nahasten joan arren, oraindik emakumezkoak (amak eta
amonak) nagusi dira erantzukizun hori bere gain hartzeko orduan. Gizonezkoen kasuan
zaintzaren eta etxearen zereginen erantzukizun bateratua ez da sustatzen.
� Erantzukizun bateratua bultzatzeko eta zaintzaren beharrak estaltzeko (adibidez,
emakumezkoak lantegietara joan daitezen) udal-bitartekorik ez da bideratzen.
Enplegu-planetan bateratzeko eta erantzukizun bateraturako neurriak ez dira zehazten.
� Bateratzea eta zaintzaren zereginak errazteari begira identifikatu den zaintza-estrategia bat
da harrera-ikasgela, ikastetxeetan eskolaz kanpoko jarduera bezala.
� Emakumezkoen aldetik zaintzen erantzukizuna emakumezkoek beren gain hartzen duten
errealitatea da, historikoki eurei atxikitako zaintza-rolarengatik. Sinesmen hori irmoki
barneratuta dago, bai emakumezkoetan, bai gizonezkoetan, eta askotan emakumezkoen
autonomiarako oztopoa izan arren, ondorioak minimizatzen dira. Gizonezkoen kasuan,
berdintasunarekin eta beste gai-mota batzuekin zerikusia duten jardueretan parte hartzeko
erresistentzia identifikatu da, bereziki garapen profesionalari lotuak ez badaude.
59
7.5. INGURUNE IRAUNKOR ETA BARNERATZAILEAREKIN ZERIKUSIA DUEN EREMUAN
ANTZEMAN DIREN EMAITZAK
� Sestaoko kale-izendegian emakumezkoen gorespen sinbolikoaren maila baxua da, bakarrik
zortzi kalek omentzen dituzte emakumezkoak, nahiz eta aipatu beharra dago kale gehienek
politikaren eta eskubideen errebindikazioaren eremuan borrokatu duten emakumezkoak
goresten dituztela. Beste batzuek, berriz, udalerriari bere lanarekin ekarpena egin diote.
� Sestaok irisgarritasun zaila du, batetik, orografiarengatik eta, bestetik, etxebizitzen
antzinatasuna dela-eta igogailurik ez izateagatik. Horrek pertsona adinduen eta aniztasun
funtzionala dutenen mugikortasuna zailtzen du. Jada arestian aipatu da emakumezko asko
bakarrik bizi dela eta etxetik ez dela irteten. Gainera, udal-espazio egokituen eskea dago.
Sestaon AFISES elkartearen jarduerak aniztasun funtzionala duten pertsonek ekitaldi
publikoetan parte har dezaten espazioak eraldatzeko ekintzak bultzatu eta horretan
sentsibilizatzen du. Dena den, ildo horretatik urratsak eman arren, oraindik aniztasun
funtzionalaren integrazioa ziurtatzen duten neurriak ez dira barneratu, ezta protokolo baten
bitartez zehaztu ere. Udalaren lokal, eraikin eta zerbitzu batzuk ez dira irisgarriak eta denda
gutxik betetzen dituzte irisgarritasunaren irizpideak.
� Kultur jarduerak garatzeko espazio publiko egokitu eskuragarriak urriak dira. Horrez gain, ez
daude auzoetatik hurbil. Bakarrik hiru (liburutegiko areto nagusia, musika-eskolako areto
nagusia eta erakusketen aretoa) daude eta elkarteek bultza ditzaketen jarduera
ezberdinetarako ez dira nahikoak. Erakunde askok lokalak dituzte beren jarduerak garatzeko,
baina lokal asko ez dira irisgarriak. Beraz, lokaletan jarduerak egiten dituztenean, ez dira hain
ikusgaiak herritar guztiek ezagutu eta parte hartzeko.
� Urteko kultur programazioak emakumezkoek zuzendutako antzezlanetarako
(“Emakumezkoak agertokia”, hilabete batez) espazio berezia du eta Ostiral Kulturaletan
emakumezkoen eta gizonezkoen artean protagonistaren postuan oreka dagoela ikusi da.
Horregatik, programatzeko orduan, hartzaile gehienak emakumezkoak direla kontuan
hartzen da eta, ondorioz, ekintza berezia zehazten da, antzezlanen hilabetea emakumezkoek
zuzendutako lanekin. Baina ekintza hori besterik ez da zehazten, programazioaren diseinuan
generoaren ikuspegia ziurtatzeko eta sexu-aniztasuna, jatorrizkoa eta funtzionala
ikusarazteko irizpide gehiago sartzen ez baitira.
Erabiltzaile gehienak emakumezkoak dira, baina, nagusiki, adin-tarte zehatzean (45 urtetik
gorakoak) daude. Ildo horri jarraiki, adinari eta jatorriari dagokionez, ez da aniztasunik
hautematen.
Haurrentzako eta gazteentzako astialdiaren programazioak merkataritzaren (zinemaren
kasuan) eta partaidetzaren (eskatuena) irizpideak kontuan hartzen ditu eta rol nahiz
estereotipo tradizionalak puskatzea ahalbidetzen duten irizpideak ez dira sartzen. Ildo horri
eutsiz, 2014. urtean, haurrentzako zinemaren eskaintza kontuan hartuta, protagonista
nagusia emakumezkoa zen filmen proportzioa ez da % 30era iristen.
� Orain arte Gaztelekuak gazte-izaera kendu dio bere jarduerari eta, ondorioz, tarte
zehatzetara egokitzen ez den pertsonen (haurrak eta pertsona helduak) eskeei erreparatzen
die. Horrek gazteak hurbiltzeko eta parte hartzeko asmoa ken dezake.
60
Jatorrizko aniztasuna kontuan hartzen du eta berezitasunen arabera jarduerak moldatzen
ditu.
� Erakunde soziokulturalek bultzatutako lantegietan ez dute emakumezko gazteek parte
hartzen, ezta beste herrialde batzuetakoek ere.
� Lantegi parte-hartzaileetan eske bezala emakumezkoentzako bilera- eta topaketa-espazioak
identifikatu dira. Nahiz eta auzoek plazak izan, gizarteratzeko beste espazio batzuk eskatzen
dira, nolabait emakumezkoen aniztasunerako topaketa-espazio bereziak bultzatu behar
direla ikusten da eta halabeharrez ez zaizkie seme-alabei lotu behar, hori baita, hain zuzen
ere, plazek eta parkeek eskaintzen duten espazioa.
� Halaber, nerabeek eta gazteek bilera- eta topaketa-espazio urriak dituzte. Jende gaztea
lokaletan sartzen dela identifikatu da.
� Auzo desberdinek tokiko denak dituzte eta oinarrizko beharrak, batez ere, elikadurarekin eta
eguneroko erosketekin zerikusia dutenak asetzen dituzte.
� Kuetoko ikastetxean ikasleekin eta irakasleekin jarduerak egiten dira kontsumo kritikoa eta
arduratsua nahiz elikadura-subiranotasuna bultzatzeko. Sustatzailea Sestaon kokatuta
dagoen garapenerako kooperazioko erakundea da.
61
7.6. INDARKERIA MATXISTAREN EREMUAN IKUSITAKO EMAITZAK
� Sestaon emakumezko biktimen tasa altua da. Sestaoko emakumezkoak Bizkaiko
emakumezkoen biztanleriaren % 2,5 dira; udalerrian, berriz, probintziako genero-
indarkeriarengatik emakumezko biktima guztien % 4,1 dira, Ertzaintzan egindako salaketen
datuen arabera.
� 2012ko maiatzetik Sestaoko Udala Berdinsarean, berdintasunaren aldeko eta indarkeriaren
kontrako euskal udalerrien sarean, sartuta dago. Eudelek eta Emakundek sustatzen dute eta,
horretarako, etxeko tratu txarrak eta sexu-erasoak pairatu dituzten biktimei dagokienez,
prebentzioaren, arretaren eta babesaren arloan zenbait baldintza bete behar dira.
� 2014ko azaroaz gero indarkeria sexistaren aurrean erakundeen artean jardun eta
koordinatzeko tokiko protokoloa dago.
� Ikastetxeek nerabeetan estereotipoz betetako eredua identifikatu dute, afektiboki eta
sexualki harremanak izateko orduan eta amodio erromantikoaren eredua amodioaren
irudimenean kokatuta dago. Egiturarik gabeko bizikidetasun-unitateetan bizi diren neska
askok emakumezkoaren aldetik mendekotasunaren eta gizonezkoaren ikuspegitik
kontrolaren ereduak errepikatzen dituzte beren harreman guztietan.
� 30 urtetik beherako gazteak erreferentziatzat hartuta, Ertzaintzaren genero-indarkeriari
buruzko datuak kezkagarriak dira, Sestaoko biktima guztien % 36 baitago. Adin-tarteak, batez
ere, 21 eta 30 urteen bitartean kokatzen dira. Kasu gehienak 31 eta 40 urte bitarteko adin-
tartean daude. Erasotzaileen adinei buruz, % 26 30 urtetik beherakoa da eta % 29 31 eta 40
urteen artean dago.
� Berdintasun Sailak, Sestaoko Berritzeguneak eta ikastetxeek koordinatuta, Beldur Barik
programaren esparruan 12tik 26 urtera bitarteko gazteak indarkeria sexista prebenitzeari
buruz kontzientziatu eta dinamizatzeko tokiko prozesua garatzen du.
� NEBA-NEBA elkarteak5 emakumezkoei arreta psikologikoaren eta juridikoaren zerbitzua
eskaintzen die eta bere emakumezkoaren profilean (35etik 50 urtera) denboran bere
bikotearekin indarkeria eutsiaren eta psikologikoaren egoerak bizitzen ari dela identifikatzen
du. Horrez gain, ez dago autonomia ekonomikoez hornituta eta erabakitzeko gaitasuna
murriztua du. Estatistikoki gorantz doan profila da. Nolanahi ere, ez du baliabide
ekonomikorik, enpleguaren gabezia duelako eta bikotean bizi denez, ezin du DSBErik jaso.
Estatistikoki profil hori gehitzen ari da. Nolanahi ere, ez du baliabide ekonomikorik,
enpleguaren gabezia duelako eta bikotean bizi denez, ezin du DSBErik jaso.
� HGEHTak identifikatutako kasuen arabera, genero-indarkeria jasaten duen emakumezkoen
egoera areagotuta dago, banantze-prozesuetan seme-alaben gaia oso gatazkatsu bihurtzen
den horietan.
� Emakumezko ijitoetan aldaketa antzematen da, emakumezkoak adinduak izan arren,
indarkeriaren egoerak pairatzen jarraitzen baitituzte. Gazteek ez dute hori hainbeste jasaten
eta banantzea erabakitzen dute. Ez banantzeko oztopoa, kasu honetan ez da enplegua edo
etxebizitza lortzeko zailtasuna, seme-alabengatik familiaren presioa eta erkidegoaren presioa
baizik.
� -Indarkeriaren biktimak diren emakumezkoekin erabat esku hartzeko programak
inplementatu behar dira.
5 Sestaoko emakumezkoen elkartea
62
� Osakidetzak emakumezkoen ebaketa genitalari buruzko EMAKUNDEren azterlan batean
parte hartu du eta Sestaok praktika hori pairatzeko arriskuzko biztanleria (biztanleria
etorkinaren jatorrizko herrialdea kontuan hartuta) duela antzeman du. Modu berean,
Osakidetzako adituen esanetan, beste kultura batzuetatik datozen emakumezkoetara
hurbiltzeko zailtasunak daude, sexualitatea modu desberdinean bizitzen baitute eta sexu- eta
ugaltze-eskubideei dagokienez, gure mendebaldeko diskurtsoa moldatu behar dugu, bestela,
elkar ulertzerik ez baitago.
� Indarkeria matxista arazo bat da eta bere kontra borrokatu behar da, sentsibilizaziorik eza
izan arren. Gainera, Sestaon ageri da.
� Eztabaida-guneko erakundeek adierazitakoarekin bat, indarkeria matxista baztertzeko
deialdietara jende asko ez da joaten. Sestaoko biztanleek ez dute ikusgaia den arazo larritzat
jotzen.
� Jaietarako barrutietan eta herri-jaietan sexu-erasoak ez dira ikusarazten eta ez zaie biztanleei
sentsibilizatzen, indarkeria sexista ez da sistematikoki lantzen.
63
8. DIAGNOSTIKOA EGITEKO PARTE-HARTZE PROZESUAREN BALORAZIOA
Atal honetan Sestaon berdintasun arloaren diagnostikoa egiteko burututako parte-hartze prozesu
osoaren balorazioa jasoko da, eta azken ondorio gisa, ezberdintasun mailan arrailik handiena
detektatu diren eremu nagusienak, baita ere prozesu osoan zehar emakumeen eta gizonen arteko
berdintasun arloan aurrera egiteko mahai gaineratu diren kezka eta eskaririk nagusienak.
8.1. PROZESUAREN HELBURUEN BALORAZIOA
Parte-hartze prozesu honek 6 hilabeteko (2015eko ekainetik azarora) iraupena izan du, eta horretan
identifikatzea lortu dira jarduteko eremu estrategikoak, bai udaletxe barruko prozesuei dagokienean
eta baita ere emakumeen eta gizonen artean dauden ezberdintasun arrailik nagusienei dagokienez,
udalerri mailan emakumeen menderakuntza posizioa indartzen jarraitzen dutenak izanik. Eremu
horiek bideratuko dituzte III. Berdintasun Planaren ekintza-estrategiak, era koordinatuan burutuko
direnak Udalaren eta prozesu honetan era aktiboan parte hartu duten gizarte eragileen artean, Plan
honen bidez sustatuko diren ekintzetan parte hartzen jarraitzeko kezka erakutsi dutelarik.
Alde horretatik, adierazi egin behar da desoreka bat eman dela Udaleko sail eta zerbitzuen parte-
hartze mailan. Sail batzuek era aktiboan hartu dute parte prozesuaren zenbait ataletan, beste
batzuek dokumentazioa eta informazioa eskaini dute, eta beste batzuek, ordea, ez diete inolako
erantzunik eman berdintasun ataletik egindako eskariei.
Beste alde batetik, prozesu honetan era aktiboan parte hartu duten gizarte eragileen artean honako
hauek ditugu: emakumeen elkarteak, gizarte-bazterketarekin eta aniztasun funtzionalarekin lotutako
organizazioak, gizarte-kultur elkarteak eta ikastetxeak. Parte hartzeko interesa agertu dute ere
gazteei bideratutako udal zerbitzuak kudeatzen dituzten entitateek, Gazteleku kasurako, edo baita
ere Pertsona Adinduentzako Eguneko Zentroa.
Zenbait gizarte eragileren parte hartzea lortu bada ere, ez da lortu emakume migratuak eta ijitoak
eurek zuzenean parte hartzerik, eta horien eskaerak beraiekin lan egiten duten elkarte sozialen bidez
jaso dira. Emakume hauen parte hartzea erronka bat da eta halaxe agertuko zaigu Berdintasun Plan
berria diseinatzeko prozesua berriro irekitzean.
Beste gizarte eragile batzuen inplikazio eza ere ikusi da eta kontutan hartu beharko da Planaren
diseinu fasean, hala nola ikastetxeak edo/eta kirol elkarteak, eremu ez formalean haurrekin eta
gazteekin lan egiten duten elkarteak eta Ikastetxeetako Guraso Elkarteak.
Azkenik, aipatu egin behar da prozesuan zehar aurkitu dugun zailtasuna sexu-aniztasuna aintzat
hartu beharreko errealitate gisa ikustarazteko eta genero ikuspegiaren interpretazioa zabaltzeko,
genero-bikotasuna gaindituz, sexualitatea edo afektibitatea bizitzeko bestelako moduak daudela
ikustaraziz, heterosexualitatearen arau zapaltzailea auzitan jartzen dutenak.
Prozesuan zehar izandako lorpenak sendotzea, eta baita ere aurkitutako gabeziak eta oztopoak
gainditzea izango dira erronka berriak Sestaoko Emakumeen eta Gizonen arteko Berdintasun Plan
berria diseinatzerakoan aurrez aurre izango ditugunak.