LURZORUAIKASLEAREN GIDA
Baliabide mugatua da!Ez berriztagarria
Gure baliabide natural garrantzitsuena
2
LURZORUA ELIKAGAIAK SORTZEKO OINARRIA DA.
LURRAREN ERABILPENJASANGARRIA EGIN BEHAR DUGU
NEKAZARITZA EKOLOGIKOA lurraren emankortasuna eta, ekosistemen eta gizakien osasuna mantendu eta indartzen duen
elikagaiak ekoizteko eredua da.
3
Prozesu ekologikoetan,
biodibertsitatean eta lekuan lekuko
zikloetan oinarritzen da, kutsadura
erangingo luketen kanpo baliabideak
baztertuz.
Horregatik, nekazaritza ekologikoaren teknikak muzin egiten die ongarri kimiko, pestizida, genetikoki eraldaturiko organismo eta orokorrean, naturalak ez diren bestelako gai sintetikoei.E L N U E V O L O G O T I P O E C O L Ó G I C O D E L A U E
ES-ECO-026-VAS
GURE GIZARTEAREN ETORKIZUNA GURE LURREN OSASUNAREKIN LOTUTA DAGO
Gure lurzoruak arriskuan daude, arrazoi desberdinak tarteko: hiriguneen zabalkundea; deforestazioa; lurzoruen kudeaketa txarra; kutsadura;
gehiegizko larratzea; eta aldaketa klimatikoa
%12,5
%25%6,25
%6,25
%12
,5%
75
Lurzoru emankorra baliabide mugatua da baina gure
elikagaien %99 ematen digu.
La tierra fértil es un recurso limitado, pero nos aporta el 99% de nuestra comida
Nekazaritza ekologikoa lurraren Emankortasunaeta, ekosistemen eta Gizakien osasuna mantendu eta indartzen duen elikagaiak ekoizteko eredua da
La agricultura ecológica es un sistema de producción de alimentos, que mantiene
y mejora la salud y la fertilidad de la tierra, los ecosistemas
y las personas.
ES-ECO-026-VAS
ITSASOAK ETA OZEAN
OAK
MARES Y OCÉAN
OS
LURZORU EMANKORRA SUELO FÉRTIL
LUR
ZOR
U H
ARR
ITSU
, URR
I EDO
HEZE
A
SU
ELO
RO
COSO
, BAJ
O, P
OBRE
o H
ÚMED
O
LUR
LAUA
TIERR
A “L
LAN
A”LEHORRA
TIERRA FIRME
BASAMORTUAK, POLOAK EDO MENDIA
KDESIERTOS, POLOS o MONTA
ÑAS
4
Lurzoru emankorra baliabide mugatua da baina gure elikagaien %99 ematen digu.
Zaindu dezagun!!
LURZORUA NOLA SORTZEN DA
HUMUS
LURRAZALA
MANTUA
ERDIKO GERUZA
HARRI AMA
ORDENATU:Harri-zati txikiak
mantuarekin nahasten dira, eta lurzorua
sortzen dute.
Landareen sustraiek eta hainbat animaliek
harriak hausten dituzte zati txikiagoetan.
Hildako animalien eta landareen hondarrak
nahasten dira, eta mantua sortzen dute.
Haizeak, urak eta izozteek harria higatzen
eta hausten dute.
5Lurzoruaren zentimetro batek 1.000 urte behar ditu sortzeko
LURZORUA LURRAREN GAINAZAL EMANKORRA OSATZEN DUEN GERUZA DA
Gai mineralez, gai organikoz, ur disoluzioz, gasez eta izaki bizidunez osatuta dago.Lurzorua materia minerala edo inorganikoa eta materia organikoaren arteko
elkarrekintzaren emaitza da, klima eta izaki bizidunen eraginarekin.
Lurzorua landaretzaren euskarria da. Landareek bertatik hartzen dituzte behar dituzten ura, airea eta gatz mineralak.
Lurzorua ekosistemaren eta ziklo naturalen euskarria da. Landareen eta animalien hondakinak pilatu eta deskonposatu ondoren gai mineral edo
inorganiko bihurtzen dira izaki mikroskopiko deskonposatzaileei esker; horrela, materia-ren zikloa ixten da eta materia organikoaren birziklapena gertatzen da.
Babesten gaituen larruazala da. Ekosistema desberdinak babesten ditu. Gizakiak sortutako kutsadura filtratu eta izaki biziak eta ura babesten ditu.
Elikagaiak, zuntzak, erregaiak eta lehengaiak ekoizteko oinarria da.6
NEMATODOAK
LIZUNAKINTSEKTUAK
ONDDOAK
LARBAK
ZIZAREAK
SATORRAK
BAKTERIOAK
SUSTRAIAK
NITROGENOAFINKATZEN
DUTENBAKTERIOAK
Euskadiko zenbat baserritar daude inskribatuta? ..............................................Elikagai ekologikoek dituzten berezitasunak bilatu behar ditugu. Geziekin lotu:
Nekazaritza-ekoizpenak ekologiko, biologiko edo organiko izendapenarekin merkaturatu ahal izateko, lursailak eta
azpiegiturak Nekazaritza Ekologikoaren Kontseiluan (ENEEK) inskribatzen dira.
Kontseiluko langile adituek ustiategiak bisitatzen dituzte,
landaketak eta azpiegiturak ikuskatuz, eta beharrezkoa bada, analisiak
egiteko laginak jasotzen dituzte.
Guztia aztertzeko erraztasunakematen dira.
Kontseiluak uneoro daki zein plangintza duen baserritarrak.
LANDARE EKOIZPENAMarrazki bakoitzari
dagokion hitza azpian jarri
Baliabide naturalen erabilera arduratsua
Kalteen prebentzioa
Lurraren emankortasuna indartu
Bioaniztasuna (produktu aniztasun handia)
.............................................. ..............................................
............................................................................................
7
Jauregibarria-Nekazaritza Ekologikoaren Egoitza
Nekazaritza ekologikoan ari diren pertsona eta enpresek KONPROMISO MAILA
handia dute.
Honek bermatzen du sektorearen gardentasuna eta kontsumitzailearen
konfiantza
Aukeratu abeltzaintzaren ekoizpen ekologikoaren ezaugarriakizan daitezkenak eta zirkulo batean sartu.
Erantzunak bilatu:
- Ganaduaren janaritik zati handi bat aziendan bertan ekoiztua izan behar du.
- Soberan dagoen simaurra baserriko lursailetan banatzen da.
- Abereak eredu ekologikora atxikitzen diren baserritan jaio eta hazi behar dira.
- Ahal den neurrian bertako arrazei lehentasuna emango zaie.
- Baldintza atmosferikoek eta lurraren egoerak posible egiten badute, abereak aire librean daude.
- Ukuiluan dagoen abere kopurua ez dago mugatua. Dagoen azaleran ahal diren guztiak sartu daitezke.
- Pentsuak lehengai ekologikoez osatuak daude. Ez da onar-tzen pestizidek, kontserbagarriek edo transgenikoek eragin-dako kutsadurarik.
- Hazkuntza edo ekoizpena bizkortzeko sustantzien erabilera onartua dago.
• Ziurtapena duten elikagai ekologiko eraldatuen osaketan, lehengaien % zenbat baino gehiago izan behar dira ekologikoak?
%50 %25 %100
• Produktu ekologikoen eraldaketan gehigarrien erabilera ahalik eta gehien murrizten da?
BAI EZ
8
Jauregibarria-Nekazaritza Ekologikoaren Egoitza ABELTZAINTZA
ERALDATUTAKO PRODUKTUAK
• Eraldatutako elikagaiak ekoiztean, non batzen dira erabilitako lehengaiak, kopuruak eta prozesuaren gorabeherak? - Prozedura fitxatan - Koaderno berezi batean - Ez dira jaso behar
• Eraldatutako hiru produktu aipatu: 1.- ..................................... 2.- ..................................... 3.- .....................................
• Baserritarraren izena: ............................
• Aztertu behar dugun nekazal ekosistemaren lekua (herria eta auzoa):
...............................................................
• Negutegirik dago?: .......................... m2
• Momentu honetan dituen barazkiak izendatu
................................................................
.................................................................
................................................................
................................................................
................................................................
• Txandaketarik egiten du?.....................
• Ilargiaren egutegia kontutan du?...........
Ekoizpen ekologikoa. Datuak biltzen:
9
“Eskuak Zikinduz, Gure Nekazal Ekosistemaren Osasuna Aztertzen”
BASERRITAR BATENGANA JOANGO GARA ETA NEKAZAL SISTEMA BAT AZTERTZEN IKASIKO DUGU.
• Baratzaren marrazkia egin:
1 Ekoizpena1.1 Datuak hartzeko lekua aukeratu behar dugu
Zenbat landare daude metro koadro batetan? ........................................................
Zenbat pixatzen du produktu batek? .......................................................................
Zein familikoa da?. Zirkulu batekin bildu.
Neurtzen ari garen kultiboa osotasunean begiratuz osasuntsu dau-den landareen portzentaia estimatuko dugu. ..................%.
Produktua Pixua (gr)
Solanazeoak Liliazeoak Konposatuak Lekariak
TomateaPiperraPatata
TipulaPorrua
UrazaEkilorea
BabaIlarra
IndabaLeka
Azakiak Kurkubitazeoak Kenopodiazeoak Unbeliferoak
AzaBruselazaBrokoliaAzalorea
KuiaPepinoa
ZerbaEspinaka
Erremolatxa
AzenarioaApioa
Perrexila
Nota jartzeko irakaslearen gidan dagoen gida bereziaren koadroan begiratu.
Lortzen dugun uzta-kopuruak gure nekazal-ekosistemaren “indarra” adierazten du. Gizakioi gertatu ohi zaigun bezala, indar falta, sarri, osasun txarraren seinale da,
ekosisteman zerbait ongi ez doanaren seinale.
Zaintzen ez diren nekazal ekosistemek gaixotasunak pairatzeko erraztasun haundiagoa dute.
1.2 Izurriteak
10
Orain taulara pasatu
Orain taulara pasatu
1.1 Datuak hartzeko lekua aukeratu behar dugu
Kultiboak kaltetzen dituzten izurriteak identifikatzen laguntzeko gaixotasun arrunte-nak gida berezian begiratu ditzakezu. Hementxe intsektu batzuk ikus ditzazkezu:
Onddoak, bakterioak, birusak, nematodoak eta gasteropodoek ere kaltetzen dituzte kultiboak.
1.2 Izurriteak
ZURRUPATZAILEAK (gehiegizko ongarritzea edo/eta eguzki izpien falta adierazi lezakete)
ZULATZAILEAK (errotazio falta edo/eta gehiegizko materia organikoa adierazi lezakete)
DEFOLIAZIOA ERAGITEN DUTENAK (errotazio falta adierazi lezakete)
Landare-zorriak(Afidoak)
Euli zuria(Aleurodidoak)
Armiarma gorria(Tetranychus urticae)
Tomatearen sitsa edo tuta(Tuta absoluta)
Azaren beldarrak(Pieris sp., Plutella sp.)
Ipurtsardeak(dermapteroak)
Patatako kakalardoa(Leptinotarsadecemlineata)
Zulatzaileak Agriotes sp.
Trips-a(Tisanopteroa)
11
“Eskuak Zikinduz, Gure Nekazal Ekosistemaren Osasuna Aztertzen”
INTSEKTUAK
2 Biodibertsitatea2.1- Neurketa eremuan daukagun labore desberdinen kopurua zenbatuko dugu
2.2- Inguruko landareen dibertsitatea
2.3- Espezie inbaditzaileak
Txandakatzerik egiten du?........................................................................................
Urtean denera zenbat kultibo desberdin izaten ditu?...............................................
Begi bistaz neurketa eremuan espezie inbaditzailerik duzun identifikatu:
Neurketa eremuan 3, 2 edo 1 landaredi geruza
ditugun begiratu.
Buddleja davidii
Vespa velutina (asiar liztorra)
Cortaderia selloana (Panpa-belarra)
3 GERUZA – Zuhaitzak
2 GERUZA – Zuhaixkak1 GERUZA – Belarra
Laboreak, azaltzen duten nekazaritza-biodibertsitatearen baloreaz gain, izaki bizidun askoren
bizileku izan ohi dira. Maila aereo eta baita lur azpikoan ere, baratzeetan nitxo ekologiko desberdinak ematen dira, mota
guztietako organismoei ostatu ematen dietelarik
Laboreen inguruan dauden zuhaitz eta zuhaixkak organismoentzako aterpe dira. Organismo hauek biodibertsitatean eragiteaz gain uztarengan ere eragin onuragarriak dituzte
(polinizazioan lagunduz, izurriteak kontrolatuz, ....)
Duten indar kolonizatzailea dela eta, biodibertsitatean duten eragin kaltegarriaz gain, espezie inbaditzaileak nekazal-ekosistemetako oreka faltaren indikatzaileak izan ohi dira.
2.3 Oinarrizko indikatzailea: espezie inbaditzailerik ez egotea (espezie kopurua)
Begi bistaz, ikerketa eremuan animali edo landare espezie inbaditzailerik duzun identifikatu. Horretarako IHOBEren Animali eta Landare Inbaditzaileen Euskal Autonomi Erkidegoko katalogoak baliagarriak izango zaizkizu. Dokumentuak beraien web-orrialdean debalde deskargatu ditzakezu (http://www.ihobe.net, argitalpenak atalean). Erkatu itzazu lortutako emaitzak oinarrizko diagnostikoaren laburpen taulako datuekin (51. or.) eta ondoren zenbakitu 0tik 10era, hurrengo baloraziok kontuan hartuz.
- 0 espezie inbaditzaile = 8,5 puntu- Espezie inbaditzaile 1 = 5 puntu- 2 espezie inbaditzaile = 1,5 puntu- 3 espezie inbaditzaile edo gehiago = 0 puntu
Katalogo horiek begiratzeko aukerarik izan ezean, behean, EAEan espezie inbaditzaile ohikoenak direnen irudiak atxikitzen dizkizuegu (IHOBE, 2009).
Zergatik da garrantzitsua espezie inbaditzaile desberdinen kopurua jakitea? Duten indar kolonizatzailea dela eta biodibertsitatean duten eragin kaltegarriaz gain, espezie inbaditzaileak nekazal-ekosistemetako oreka faltaren indikatzaileak izan ohi dira. Cortaderia adibidez, maiz agertzen da lur mugimenduak direla eta edo herbiziden erabilera bortitza dela eta landarerik gabeko lurrak dauden guneetan.
Oinarrizko Diagnostikoa 2. Agroekosistema baten zerbitzua: biodibertsitatearen kontserbazioa
Cortaderia selloana (Panpa-lezka)
Buddleja davidii
Vespa velutina (asiar liztorra)
12
2.3 Oinarrizko indikatzailea: espezie inbaditzailerik ez egotea (espezie kopurua)
Begi bistaz, ikerketa eremuan animali edo landare espezie inbaditzailerik duzun identifikatu. Horretarako IHOBEren Animali eta Landare Inbaditzaileen Euskal Autonomi Erkidegoko katalogoak baliagarriak izango zaizkizu. Dokumentuak beraien web-orrialdean debalde deskargatu ditzakezu (http://www.ihobe.net, argitalpenak atalean). Erkatu itzazu lortutako emaitzak oinarrizko diagnostikoaren laburpen taulako datuekin (51. or.) eta ondoren zenbakitu 0tik 10era, hurrengo baloraziok kontuan hartuz.
- 0 espezie inbaditzaile = 8,5 puntu- Espezie inbaditzaile 1 = 5 puntu- 2 espezie inbaditzaile = 1,5 puntu- 3 espezie inbaditzaile edo gehiago = 0 puntu
Katalogo horiek begiratzeko aukerarik izan ezean, behean, EAEan espezie inbaditzaile ohikoenak direnen irudiak atxikitzen dizkizuegu (IHOBE, 2009).
Zergatik da garrantzitsua espezie inbaditzaile desberdinen kopurua jakitea? Duten indar kolonizatzailea dela eta biodibertsitatean duten eragin kaltegarriaz gain, espezie inbaditzaileak nekazal-ekosistemetako oreka faltaren indikatzaileak izan ohi dira. Cortaderia adibidez, maiz agertzen da lur mugimenduak direla eta edo herbiziden erabilera bortitza dela eta landarerik gabeko lurrak dauden guneetan.
Oinarrizko Diagnostikoa 2. Agroekosistema baten zerbitzua: biodibertsitatearen kontserbazioa
Cortaderia selloana (Panpa-lezka)
Buddleja davidii
Vespa velutina (asiar liztorra)
12
2.3 Oinarrizko indikatzailea: espezie inbaditzailerik ez egotea (espezie kopurua)
Begi bistaz, ikerketa eremuan animali edo landare espezie inbaditzailerik duzun identifikatu. Horretarako IHOBEren Animali eta Landare Inbaditzaileen Euskal Autonomi Erkidegoko katalogoak baliagarriak izango zaizkizu. Dokumentuak beraien web-orrialdean debalde deskargatu ditzakezu (http://www.ihobe.net, argitalpenak atalean). Erkatu itzazu lortutako emaitzak oinarrizko diagnostikoaren laburpen taulako datuekin (51. or.) eta ondoren zenbakitu 0tik 10era, hurrengo baloraziok kontuan hartuz.
- 0 espezie inbaditzaile = 8,5 puntu- Espezie inbaditzaile 1 = 5 puntu- 2 espezie inbaditzaile = 1,5 puntu- 3 espezie inbaditzaile edo gehiago = 0 puntu
Katalogo horiek begiratzeko aukerarik izan ezean, behean, EAEan espezie inbaditzaile ohikoenak direnen irudiak atxikitzen dizkizuegu (IHOBE, 2009).
Zergatik da garrantzitsua espezie inbaditzaile desberdinen kopurua jakitea? Duten indar kolonizatzailea dela eta biodibertsitatean duten eragin kaltegarriaz gain, espezie inbaditzaileak nekazal-ekosistemetako oreka faltaren indikatzaileak izan ohi dira. Cortaderia adibidez, maiz agertzen da lur mugimenduak direla eta edo herbiziden erabilera bortitza dela eta landarerik gabeko lurrak dauden guneetan.
Oinarrizko Diagnostikoa 2. Agroekosistema baten zerbitzua: biodibertsitatearen kontserbazioa
Cortaderia selloana (Panpa-lezka)
Buddleja davidii
Vespa velutina (asiar liztorra)
12
12
Orain taulara pasatu
Orain taulara pasatu
Orain taulara pasatu
2.5- Lurzoruko mesofauna dibertsitatea. Makrofauna (>1mm) eta mikrofaunaren (1mm)
Orain taulara pasatu
Orain taulara pasatu
3 Lurraren zaintzea3.1 Infiltrazioa
3.2 Trinkotzea
3.3 Lurzoruaren pH
Hodira botatzen den ur kopuruak ordu batez euri asko egitearen simulazioa egiten du. Lurzoruak ur hori ordu betean ezin badu
barneratu, poro gutxi eta estruktura desegokia duela esan nahi du. Horrek adieraziko luke euria ari duenean lurrak ezingo lukeela ur
hori infiltratu eta ondorioz, laboreek ez lukete eskuragarri izango. Arazo larriak ekarri
ditzake horrek, lurzoru biluzi edo aldapatsuetan, esaterako, higadura eraginez.
Gehiegi trinkotuta dauden lurretan sustraien hazkuntza oso zaila da. Ez dute behar besteko sakonera hartuko, elikagaien eta uraren xurgatzea zailduz.Ondorioz,
produkzioa nabarmenki urritu daiteke. Gainera, trinkotzeak ur eta airearen barneratzea zailtzen du, eta biak ezinbestekoak dira sustrai eta lurreko organismoentzat.
PROZEDURA- 8mm- ko diametroa eta 1m-ko luzera duen burni bat beharko dugu - Burnia hartu eta lurzoruan barneratu indar gehiegi egin gabe.- Begiratu zein sakonera arte barneratu den.
.............. zm.
PROZEDURA1.- 10 gr lurzoru lagina hartu2.- 25 ml ur gehitu3.- Irabiatu eta 10 minutu itxaron4.- pH-a neurtzeko banda sartu uretan5.- Hartzen duen kolorea begiratu
............... pH.
pH-ak mantenugaien eskuragarritasunean, mikroorganismoen aktibitatean eta mineralen disolbagarritasunean eragiten du. Labore gehienentzako tarte
egokiena 5,5 eta 7 arteko pH-a izan ohi da.
Lurzoruaren azidotasuna edo basikotasuna pH-ak determinatzen du.
Balioa 0-tik 14-ra artekoa da.
pH 7 balioak BASIKOAK dira
PROZEDURA1.- 10zm-ko diametroa eta 10 zm-ko luzera duen hodia sartu lurrean.2.- Pixkanaka 235 ml ur bota eta itxaron lurrak xurgatu arte3.- Errepikatu prozesua eta lurrak ura xurgatzeko behar duen denbora neurtu
.......... minutu.
14
Orain taulara pasatu
Orain taulara pasatu
Orain taulara pasatu
3.4 Materia organikoa
3.5 Pestizidak
Lurzoruaren osasunaren adierazle onenetarikoa.Lurrak materia organikoan duen aberastasuna neurtzeko:
PROZEDURA10 gramoko lagina hartu eta ur oxigenatu txorrostada bat bota.
1.- Erreakzioa begiratu. Zenbat eta burbuila gehiago, orduan eta m.o. gehiago. Ez Ahula Gogorra
2.- Kolorea begiratuZenbat eta ilunagoa, orduan eta m.o. gehiago. Argia Ertaina Iluna
Materia organikoa lurzoruko mantenugaien
biltegia da, mikroorganismoen eraginari esker, mineralak
laboreen sustraiek xurgatzeko moduan
jartzen dira. Landare eta lurzoruko organismoentzako
elikagaia izateaz gain, lurzoruaren ezaugarri fisiko,
kimiko eta biologikoak (adib. egitura, infiltrazioa,
azidotasuna/basikotasuna, mikroorganismoen aktibitatea)
hobetzen ditu. Lurzoruetan egoten den materia
organikoaren zati handiena “humus”-a da.
3.6 Egoera biologikoa
PROZEDURALurzorutik 25x25x30 zm-ko lur zatia atera.Zizare kopurua zenbatu.............................zizare
Zizare asko badaudeMateria organiko freskoa metatzen ari dela adierazi dezake, aktibitate mikrobiologikoa urria dela eta.
Zizare gutxi badaudeEstres kimiko (pestizidaren bat), estres fisiko (gehiegizko lur-lantzea), estres biologikoa (sator edo karraskarien gehiegizko populazioa) dagoela adierazi dezake.
Baserritarrari erabiltzen dituen galdetu:
Bai Ez
Erantzuna baiezkoa bada, zeintzuk eta zertarako, eta gida azkarrean kontsultatu:............................................................................................
Zirareak aurkitzea “berri ona” da.Lursailak emankorrak direla adierazten
dute eta lur lantze oso bortitzak ez direla egiten. Zizareek lurzoruaren kalitatearen
hobekuntzan laguntzen dute, sortzen dituzten kanalek sustrai, ur, aire eta
elikagaien barneratzean laguntzen baitute.
15
“Eskuak Zikinduz, Gure Nekazal Ekosistemaren Osasuna Aztertzen”
Orain taulara pasatu
Orain taulara pasatu
Orain taulara pasatu
4 Klima aldaketaZergaitik neurtzen da lurzoruko materia organikoaren kontzentrazioa, klima-aldaketarekin erlazionatuta?
Ez dugu CO2-aren emisio zehatza neurtuko, baina gutxi gora-beherako neurketa bat egin genezake erabiltzen dugun produkzio-sistema kontuan hartzen badugu. Lur-lantzea, ongarritzeko era, uzta-hondakinekin egiten duguna, eta gure bezeroen etxera arte dagoen distantzia kontuan izango ditugu. Baserritarrari galdetu eta ea zenbat puntu lortzen dituen.
............................. puntu.
CO2-ak berotze globalean parte hartzen du?
BAI EZ
Lurzoruan zenbat eta materia organiko gehiago hobe
BAI EZ
Lurzoruko materia organiko gehiena landare berdeek, algek eta bakterio batzuek atmosferatik “bahitu” duten karbonoaren ondorioz sortu da. Organismo hauek aireko
CO2-aren osagai den karbonoa ateratzen dute. Karbono organikoaren zati bat, lurzoruan geratuko da eta beste zati bat berriz ere CO2 erara igaroko da eta atmosferara
itzuliko da berotze globalean parte hartuz. Laburbilduz, aldaketa klimatikoaren ikuspuntutik lurzoruan barneratu eta bertan mantendu
dezakegun materia organiko kopurua zenbat eta handiago izan, orduan eta hobe.
PUNTUAKETA -1 (C GALDU) 0 +1 (C IRABAZI)
Lur-lantzea Sarri. Goldea edo errotokultibadoreaGutxitan (urtean 1-2 aldiz)
Txisel edo kultibadoreaLurra ez lantzea.
Zuzeneko ereinketa
Ongarritzea Minerala edo bat ere ez Purina edo lohia Simaurra edo konposta
Uzta-hondakinak Erretzea Dena jaso Lurzoruari gehitu
Lurzoru biluzia Urte osoan Urtearen zati batetan Sekula ez (landare estaldura)
Uztaren helmuga Beste herrialde bat Beste estatu bat Tokian tokiko kontsumoa
16
“Eskuak Zikinduz, Gure Nekazal Ekosistemaren Osasuna Aztertzen”
Orain taulara pasatu
GURE NEKAZAL EKOSISTEMAREN OSASUNA ZERBITZUA OINARRIZKOINDIKATZAILEAK
GAIZKI0...3
ERDIPURDI3...7
ONDO7...10
Indikatzaile Nota (0-10)
Zerbitzu Nota (0-10)
1EK
OIZP
ENA Ekoizpena 1.1.
(g/landareko) Gida azkarra kontsultatu
1.2. Izurriteak (landare osasuntsuen %) 0-45 45-85 85-100
2 BI
ODIB
ERTS
ITATE
A
2.1. Barazkien dibertsitatea (barazki kopurua) 0-3 3-7 7-10
2.2. Inguruko landare dibertsitatea (geruza kopurua)
1 2 3
2.3. Espezie inbaditzailerik ez egotea (espezie kopurua)
2 1 0
2.4. Lurzoruko makrofauna dibertsitatea (mota kopurua) 0-6 6-14 14-20
2.5. Lurzoruko mesofauna dibertsitatea (kalitate biologikoaren indizea)
0-30 30-70 70-100
3LU
RZOR
UA
3.1.Egoera fisikoa Infiltrazioa (min) 60-30 30-10 10-0
3.2. Egoera fisikoa Trinkotzea (zm) 0-10 10-20 20-40
3.3. Egoera kimikoa pH azidotasun/basikotasun maila
3-4,5>9
4,5-5,58-9
5,5-8
3.4. Egoera kimikoa Mat. Organikoa Kolore erreakzioa
EzArgia
AhulaErtaina
GogorraIluna
3.5. Egoera kimikoa kutsatzaileak/pestizidak (erabilera)
Gida azkarra kontsultatu
3.6.Egoera biologikoa zizareen ugaritasuna (kopurua)
0-3 edo>20
3-7 edo10-20 7-10
4KL
IMA
ALDA
KETA
4.1. Materia Organikoa (erreakzioa/kolorea)
EzArgia
AhulaErtaina
GogorraIluna
4.2. Ekoizpen sistema (Karbonoa irabazi edo galdu)
Galdu 0 Irabazi
OINARRIZKO EBALUAKETA - AZKEN NOTA
17
• Nolako emaitza lortu duzu?............................................................................• Hobetu daitekela uste duzu?..........................................................................• Nola?...............................................................................................................• Baserritarraren lurra lantzeko erak emaitzetan eragina izan duela uste duzu?............................................................................................................................
Nola hobetu gure emaitza txarra izan bada?ZERBITZUA OINARRIZKO INDIKATZAILEAGAIXOAK Zergatiak Konponbideak
1EK
OIZP
ENA
1.1.Ekoizpena Elikagai gutxiLurzoru konpaktatuapH-a oso baxua/altuaIzurriteak
Ongarritzea. Lur-lantze sakona eta ongarritzea. Azidoak (kareztatzea); basikoak (S eta amonioa). Ikus 1.2.
1.2. Izurriteak
XurgatzaileakLurzoruko onddo edo bakterioakNematodoakOnddo, birus edo intsektu aereoakGasteropodoak; karraskari eta satorrak
Ongarritzea gutxitu; ongarri helduak erabili. Putzuen sorrera saihestu; drenaia. Errotazioak; barietate erresistenteak. Kaltetutako zatiak kendu; fauna laguntzailea sustatu.
2 BI
ODIB
ERTS
ITATE
A
2.1. Barazkien dibertsitatea Monolaborantza Kultibo gehiago erabili. Errotazioa
2.2. Inguruko landare dibertsitatea Lursailen artean mugarik ez. Landatu gabeko ilarak mantendu
2.3. Espezie inbaditzaileak Lurzoru biluzia Landare-estaldura mantendu
2.4. Makrofauna dibertsitatea Habitat eskasia.Elikagai urritasuna.Lur-lantze intentsiboa.Pestizidak.
Babes guneak (heskaiak, habi kutxak)Materia organikoa gehituLur lantze minimoaPestizidarik ez erabili
2.5. Mesofauna dibertsitatea Elikagai urritasuna.Lur-lantze intentsiboa.Pestizidak.
Materia organikoa gehituLur lantze minimoaPestizidarik ez erabili
3LU
RZOR
UA
3.1.Egoera fisikoa ñ Infiltrazioa Lurrazalaren geruzen gogortzeaKonpaktazioa lurrazaleanMateria organikoa gehitu.Makinariaren gutxieneko erabilera.
3.2. Egoera fisikoa Trinkotzea Lurrazaleko trinkotzea Makinariaren gutxieneko erabilera. Lurpea lantzeko makina.
3.3. Egoera kimikoa Azidotasun/basikotasuna
Oso azidoaOso basikoa
Kareztatzea (errautsak)Materia organikoa eta sufrea.
3.4. Egoera kimikoa Materia Organikoa
Ongarritze minerala. Uzten soberakinen jasotzea edo erretzea.
Ongarritze organikoa (konposta, simaurra). Soberakinak lurzorura gehitu.
3.5. Egoera kimikoa Pestizidak Pestizida arriskutsuen erabilera. Prebentzio neurriak erabili.
3.6.Egoera BiologikoaZizareak
Estres fisikoak (lur lantzea).Estres kimikoak (pH, MO edo pestizidak)Estres biologikoa (sator edo karraskariak)
Errotokultiboaren erabilera murriztu.pHa kontrolatu; MO gehitu: pestizidarik ez.Izurriteen prebentzioa.
4KL
IMA
ALDA
KETA 4.1. Materia Organikoa (erreakzioa/kolorea)
Ongarritze minerala. Uzten soberakinen jasotzea edo erretzea.
Ongarritze organikoa (konposta, simaurra). Soberakinak lurzorura gehitu.
4.2. Produkzio sistema (Karbonoa irabazi edo galdu)
Lur lantze intensiboa.Ongarritze minerala.Soberakinen jasotze edo erretzea.Lurrazal biluzia.
Lur-lantze minimoa.Ongarritze organikoa (konposta, simaurra)Soberakinak lurzorura gehitu.Landare-estaldura.
18
IRTEERA ONDOREN EGIN DAITEZKEN JARDUERAK
Gaur egin dugun moduan gure eskolako baratzeko lurraren osasuna aztertu dezakegu.
Emaitzak guztiz onak ez badira nola hobetu aztertu beharko dugu.
Gelan honako gai honetaz eztabaida dezakezue:
Ekoizpen Ekologikoaren bidez lortutako produktuen kontsumoaren garrantzia gure ingurumenerako eta gure osasunerako.
Gure etxean kontsumitzen ditugun produktuen jatorria aztertu dezakegu. Etiketak aztertuko ditugu (gertuko ekoizleak diren edo ez, ekoizpen ekologikoa den, ...)
19
E L N U E V O L O G O T I P O E C O L Ó G I C O D E L A U E
ES-ECO-026-VAS
Material hau Neiker Tecnaliak egindako NEOT-en egokitzapen bat da
Lege Gordailua: BI-799-2017