8/20/2019 Ud.5.2.a Arte Barroca en Europa
1/14
2. A ARTE BARROCA.
O Barroco foi un período na historia cultural de Occidente que abrangueu o século XVII e
boa parte do XVIII. Non foi só un movemento artístico, senón que abrangue moitos ámbitos da
vida e da cultura (música, literatura, teatro .... Nesta !poca brillaron todas as ramas da cultura.
"oubo unha e#traordinaria produción artística, en que destacaron artistas como Velázquez,
Rubens e Rebrandt. $ literatura alcan%ou unha !poca de esplendor, con autores como
!"a#espeare, $ol%&re e Cer'antes. & a música tam!n viviu un momento e#traordinario, con
compositores como V%'ald%, (aendel e Bac".
O )RBA*I!$O.
O urban%so tivo un grande impulso no Barroco. Os gobernantes e os papas decidiron
embelecer as cidades para convertelas nunha manifestación do seu poder. 'oitas cidades
europeas, con oma á cabe%a, foron remodeladas seguindo unha coidada planificación.
O Barroco naceu en Roa. &n plena aplicación da )ontrarreforma, os papas decidiron
reestruturar a cidade para refor%ar o seu papel como centro da cristiandade. O *apa +i#to
encargou, en -/, ao arquitecto +o%no -ontana a cone#ión dos principais edificios reli#iosos
mediante randes a'en%das nas que se destacaban puntos de referencia mediante a presen%a
de grandes cúpulas e prazas con esculturas (e obeliscos. $ idea estendeuse por &uropa e
adaptouse ás características de cada país. $s cidades articuláronse arredor dunha serie de
pra%as e amplas avenidas que unían os principais edificios. 0am!n se desenvolveu o gusto polosard/ns, concibidos como unha prolongación da nature%a que reslataba a bele%a dos edificios.
&ntre os e#emplos máis sobresaíntes atópanse os das 0ullerías en *arís e os do palacio de
ersalles.
8/20/2019 Ud.5.2.a Arte Barroca en Europa
2/14
)*(A ARTE AO !ERVICIO +O 0O+ER. ARTE E 0RO0A1A*+A REIXIO!A
$ 1gre#a católica, tras o Conc%l%o de Trento, encontrou nos art%stas barrocos eficaces
propaand%stas do novo espírito da Contrarre3ora. $ representación de milagres, e#tásis
místicos, martirios ... debían suscitar a piedade nos fieis. $s igre#as, fastosas na súa decoración,
representaban a antesala do ceo. 0odo o divino se rodeaba de grande%a e esplendor.
O Barroco tam!n ! a !poca das onarqu/as absolutas. Os pintores e escultores
representaron a magnificencia dos monarcas absolutos (2rancia, 1talia, &spa3a .... Os arquitectos
dese3aron suntuosas mansións que eran o refle#o do poder real.
8/20/2019 Ud.5.2.a Arte Barroca en Europa
3/14
Na Europa protestante e buruesa (*aíses Bai#os e $lema3a, a est!tica e os temas
foron moi diferentes. $ burues/a comerciante afian%ara o seu poder económico e encargaba
obras de arte. Os clientes burgueses pedían obras máis intimistas, que reflectían a vida cotiá
(retratos, temas dom!sticos, paisa#es ....
)*(A *OVA E!T4TICA. TRA5O! XERAI!.
2ronte ao racionalismo e o clasicismo (equilibrio e simetría renacentistas, o Barroco
propu#o no'os 'alores estét%cos4
• O predominio do o'eento e a cople%dade coa utili%ación de 3oras cur'as,
c6nca'as e con'eas que outorgan dinamismo e contrastes de luces e sombras.
• +esequ%l%br%o, as%etr/a.
• 0ro3us%6n decorat%'a.
• Copos%c%6ns abertas (diagonais, en aspa.
• $ luz e a cor, máis que o debu#o, para crear formas.
• Claroscuro, violentos contrastes de luces e sobras.
• O real%so nas representac%6ns, non ao #eito ideal dos renacentistas, senón para e#altar
os sentimentos e emocionar ou sorprender o espectador.
•
5ramatismo, fantasía, busca da sorpresa e da teatral%dade. 'oitas veces, a obra de artepres!ntase como un decorado teatral que pretende introducir o observador no mundo dos
sentimentos e das sensacións.
8/20/2019 Ud.5.2.a Arte Barroca en Europa
4/14
AR7)ITECT)RA.
• $ característica esencial do novo estilo barroco era o interese por dotar ao edificio de
o'eento. *ara iso recorreuse ao uso de l%8as cur'as (as corni#as curváronse, os
frontóns partíronse creando curvas e contracurvas, ....
• $ planta dos edificios tam!n incorporaba 3oras el/pt%cas (e#. San Andres do Quirinal, de
Bernini ou o'a%s.
• &ste dinamismo acentouse co uso de colunas en esp%ral, chamadas colunas
salo6n%cas, que dan a sensación de mobilidade.
• $ creación de e3ectos de luz e sobra por medio de entrantes e sa/ntes, frontóns rotos
(por algún dos seus ángulos ou lados non está pechado.
• Euberanc%a decorat%'a.
• O uso de ater%a%s r%cos e rec"aantes, como mármores de cores, para dar a
sensación de rique%a.
Os principais arquitectos barrocos foron 1%an orenzo Bern%n% e -rancesco Borro%n%
en oma. 1%an orenzo Bern%n% foi o arquitecto eli#ido polos papas para reali%ar os seus
pro#ectos máis importantes. 5ese3ou a praza de San Pedro coa súa gran columnata e o
baldaqu%no interior da basílica. -rancesco Borro%n%, entre outros edificios, reali%ou a igre#a deSan Carlo alle Quattro Fontane, galería Spada ou San Ivo alla Sapienza.
8/20/2019 Ud.5.2.a Arte Barroca en Europa
5/14
8/20/2019 Ud.5.2.a Arte Barroca en Europa
6/14
8/20/2019 Ud.5.2.a Arte Barroca en Europa
7/14
8/20/2019 Ud.5.2.a Arte Barroca en Europa
8/14
E!C)T)RA.
$ escultura barroca ten as seguintes características4
• 1mpú#ose o real%so.
• Os persona#es representábanse con sent%entos o% %ntensos, esa#erando os seus
#estos. Nos países católicos, os temas pretendían conomover aos fieis e estender os
principios da )ontrarreforma.
• eali%áronse principalmente teas rel%%osos, pero tam!n retratos e escenas
%tol6%cas.
• O árore e o bronce foron os principais materiais utili%ados. &n &spa3a, a madeira
policromada.
• )reáronse e3ectos lu%nosos coas dobras da roupa e cos #estos das figuras.
• $ representación do o'eento. $s li3as curvas pretendían dar impresión de equ%l%br%o
%nestable, coma se os persona#es fosen capturados nun oento 3uaz da acc%6n. $s
roupa#es con numerosas dobras contribuían a dar maior dinamismo.
• $s copos%c%6ns representan movemento, ener#ía e vitalidade. +on abertas, con
predominio das l%8as d%aona%s ou en aspa.
8/20/2019 Ud.5.2.a Arte Barroca en Europa
9/14
$demais de arquitecto, Bern%n% foi o principal escultor barroco. $ súa obra está moi influída
pola e#presividade das figuras de 'iguel $n#o e polas esculturas helenísticas que
formaban a colección do aticano. &ntre as súas obras destacan Apolo e Dafne, a Éxtase
de Santa Tareixa, o David, a tu!a de "r!ano #III, o retrato de $uís %I# e a C&tedra
de San Pedro. &n 2rancia sobresae 1%rardon.
8/20/2019 Ud.5.2.a Arte Barroca en Europa
10/14
8/20/2019 Ud.5.2.a Arte Barroca en Europa
11/14
0I*T)RA.
A p%ntura barroca ten as seu%ntes caracter/st%cas9
• 0riunfou o real%so. $s persoas retratábanse tal como eran, cos seus defectos físicos e
sen ideali%ar.
• $s escenas mostraban o'eento e 3orza. *ara iso representáronse persoas con #estos
bruscos, li3as onduladas e persona#es en movemento.
• )omposicións disim!tricas, con predominio da l%8a d%aonal e ondulada. 6usto tam!n
polas posicións for%adas en escorzo.
• Os persona#es reflectían os seus sent%entos nos #estos e nos rostros. Os persona#es
manifestan forte tens%6n draát%ca, transmiten sentimentos moi intensos, tanto nos temas
reli#iosos (escenas de martirio ou de dor e sufrimento como nos profanos.
• )onquista da terceira dimensión gra%as ao do%n%o da pespect%'a.
• 0redo%n%o da cor sobre o debuo, de modo que as manchas de cor crear as formas
sen a necesidade de perfilar con li3a as figuras.
• $ preocupac%6n pola luz. 7ogo de luces e sombras (claroscuro.
8/20/2019 Ud.5.2.a Arte Barroca en Europa
12/14
• Os teas foron moi 'ar%ados4 reli#iosos, mitoló#icos, momentos da vida cotiá, retratos,
paisa#es, bodegóns8
A! E!COA! 0ICT:RICA!
&n &uropa desenvolv!ronse diferentes escolas pictóricas4
• Na escola %tal%ana destacou Cara'a%o. 2oi o mestre do claroscuro4 empregou unha
t!cnica chamada tenebr%so, que se caracteri%ou polo contraste violento entre os fondos
escuros e os focos de lu%. $sí lograba centrar a mirada do espectador sobre as %onas do
cadro que quería destacar. 5este autor destacan obras como ' Santo (nterro, a
#o)a)i*n de San +ateo, udit- e olofernes, etc.
• A escola 3rancesa. $utores como e *a%n desenvolveron unha pintura naturalista na que
predominan persona#es populares (e#., familias campesi3as, outros como 1eores a
Tour desenvolveron os #ogos de lu% e sombra.
8/20/2019 Ud.5.2.a Arte Barroca en Europa
13/14
• Na escola "olandesa, o pintor máis importante foi Rebrandt. eali%ou numerosas
composicións reli#iosas e escenas cotiás ( A /olda de noite, A le))i*n de anatoía do
profesor Tulp, así como autorretratos. Outro pintor destacado foi Vereer.
• Na escola 3laena, no sur dos *aíses Bai#os, o artista máis sobresaínte foi Rubens,
que pintou cadros de rico colorido. *redominio da cor sobre o debu#o, o dinamismo e a
sensualidade nas composicións. As tres 0razas, ' xuízo de París.
8/20/2019 Ud.5.2.a Arte Barroca en Europa
14/14
0RE1)*TA!4
- 9ue cronolo#ía ten o Barroco: $demais da arquitectura, escultura e pintura, que outras
manifestacións artísticas sobresaen:
; &n que consistiu a reforma urbanística de oma nesta nova etapa:
)aracterísticas da escultura e obras do Barroco italiano.
? )ompara obras renacentistas e barrocas.
/ )aracterísticas da pintura barroca.
@ plicar que ! o tenebrismo e relacionalo coa obra de )aravaggio.
-A $utores e obras de cada escola pictórica.