2. Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako ZentroaSukarrietako
Eskola Saiakuntza Zentroa (SESZ) ingurumen hezkuntzako zentro bat
da eta honen inguruan,bere proiektu propioa du.Talde Pedagogikoak
txosten hau prestatu du, bai lan proiektu bat garatuko duten
ikasleen irakasleentzatbaita lan proiektu honen inguruan edo
SESZaren lanari buruz interesa duten guztientzat ere.SESZeko
proiektu honen marko teorikoa, bere oinarri pedagogikoak eta
garatzen den lan proiektuaren ildoaeta saioak zehazten dira
berton.AURKIBIDEAI ZATIA: SESZko
PROIEKTUASARRERA________________________________________________________________________________________3SESZ_______________________________________________________________________________________3KRISIA______________________________________________________________________________________4SESZko
PROIEKTUAREN LAN ESKEMA
OROKORRA___________________________________________________41.-
INGURUMEN
HEZKUNTZA________________________________________________________________________62.-
CURRICULUMA________________________________________________________________________________
73.-
KONPETENTZIAK_______________________________________________________________________________84.-
IKUSPEGU ERAIKITZAILEA
SESZ_________________________________________________
___________________95.- EBALUAZIOA
SESZn____________________________________________________________________________
106.- LAN PROIEKTUak
SESZ__________________________________________________________________________11LAN
PROIEKTUEN FASEAK
_____________________________________________________________________12II
ZATIA: ITSASADARRA LAN PROIEKTUA7.- ITSASADARRA LAN PROIEKTUAREN
GARAPENA_____________________________________________________ 157.1
LAN ILDOA
_____________________________________________________________________________157.2
HELBURU
OROKORRAK____________________________________________________________________
167.3 EDUKI SAREA
___________________________________________________________________________
177.4 SAIOEN AUKERAK
_______________________________________________________________________
177.5 PROGRAMAREN SAIOEN GARAPENA
_________________________________________________________ 187.5.1
LEHEN URRATSAK
____________________________________________________________________187.5.2
URDAIBAIKO
ITSASADARRA____________________________________________________________
197.5.3
PADURA____________________________________________________________________________207.5.4
KOSTALDEA_________________________________________________________________________217.5.5
URDAIBAIKO GIZA
JARDUERAK_________________________________________________________
227.5.6 GAUR ETA BIHARKO GIZARTEA
ERAIKITZEN________________________________________________257.5.7
ALTERNATIBAK ETA
KONPROMISOAK____________________________________________________
267.5.8 KOMUNIKAZIO
KANPAINA_____________________________________________________________
287.5.9 ASTEKO
BALORZAIOA_________________________________________________________________
298.- ARGITALPENAK eta
BIBLIOGRAFIA_______________________________________________________________
302
3. I ZATIASARRERANor ?Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako
Zentroa (SESZ) Bizkaiko ikastetxeen zerbitzura dagoenbaliabide bat
da. Bere helburuak, ingurumenaren aldeko sentsibilizazio,
kontzientziazio, ezagutza, jarreraaldaketa eta bere aldeko ekimen
indibidual eta sozialak garatzea dira batik bat. Ikasleek natura
etaingurumenaren aldeko ikerketak garatzmaterial berriak
sortzekoa.SESZ 1982. urtean jaio zen, Estatuko lehenetariko
ingurumen hezkuntzako ekipamendua da. Urte hauetanzehar aztarna
sakona utzi du bai ikasle eta irakasleengan,Zer?Gure programetan
jarduten duten ikastaldeak Bizkaiko ikastetxe askotatik datoz
(ikasturtero 3.200 ikasleinguru) eta Lehen Hezkuntzako 4. maila eta
DBHko 2. maila bitartekoak dira, biak barne. IkasleeIngurumen
Hezkuntzan (IH) kokatzen dute bere lana, Lan Proiektu (LP)
hauetatik bat garatuz: Ura,Itsasadarra, Lurra, Basoa edo Planeta
Berdea.Egonaldiak 24 orduko 5 egunetakoak dira. Ikastetxe eta
jatorri desberdinetako adin berekoelkarrekin daude lan
proiektuetan, tailerretan, denbora librean, jatorduetan eta aukera
paregabeasortzen da bizikidetzarako.Nola?SESZeko lan eremuak
saiakuntza eta ikerkuntza dira.hezkuntza-baliabidegaratzeko aukera
dute bertan, eta irakasleek esperientzia pedagogiko zein
Saiakuntzan, aipatutako IHko lan pdira. Ikerkuntza eremuan berriz,
jorratzen den praktika pedagogikoariburuz etengabeko hausnarketa
egiten da eta diseinatutako materialaketa estrategiak ikastaldeekin
probatzen dira.Guzti honen emaitzak hezkuntza komunitatearen esku
jartzen dira argitalpenen bidez, baiformakuntza, kongresu edota
bisitaldietan ere, hezkuntza interbentzio eredu hau ezagutzera
emanez.Ikerkuntza eta Saiakuntza garatzeko erreferentzi eta
dimentsio desberdinetako markoetan aritzen gara.Horrela, Euskal
Autonomi Erkidegoko CurriEta Ikuspegi Eraikitzailea, Lan Proiektuen
Metodologia eta Ebaluazioa (ikasteerregulatzaile gisa) dira
bide.Ikerkuntza etaSaiakuntza garatzekoerreferentzi
etadimentsiodesberdinetakomarkoetan aritzengara.Sukarrietako Eskola
Saiakuntzarako Zentroa3eta baita publikazio eta kongresuetan
ere.umen roiektuetan, n, proiektuak eta tailerrak
garatzenCurriculuma, Konpetentziak, eta Ingurumen
Hezkuntzraikitzailea, Horrela, EuskalAutonomi
Erkidegokocurriculuma,konpetentziak, etaingurumen hezkuntzadira
oinarriak.ikuspegi eraikitzailea,lan proiektuenetaeko kneska
mutilakta ponentzi,culuma, a dira oinarriak.ikaste-irakaste
prozesuarenEtametodologiaebaluazioadira bide
4. Izugarri handitu da kontsumoaren kargaIKUSTEN DA DITUGUN
ARAZO SOELKAR LOTURIK DAUDELA: pobrezia, baliabide banaketa
desorekatua, populaziohazkundea, migrazioa, elikadura eskasa,
osasuna eta hiesa, aldaketa klimatikoa, esuministroa, ekosistemak,
biodibertsitate biologikoa, ur baliabideak, elikadurasegurtasuna
eta ingurumenaren kalterako diren toxinakingurumenarentzako. GEROZ
ETA ARGIAGOSOZIAL, EKONOMIKO ETA INGURUMENEKOAKKRISI AIngurumenari
buruz dihardugu uneoro. Daramagun bizimodu eredu honek krisi
sistemiko eta konplexubatera eraman gaitu. Edozein krisi beste
hainbat krisiri lotua dago (ekologiko, sozial, kultural, politiko,
edotabaloreen krisia). Gizarte antropozentriko honen ondorioak
jasatkalte nabarmenak sortzen.Ingurumen arazo batzuk aitatze arren,
kutsadura (atmosferikoa, ura eta lurrarena, akustikoa,
luminikoa,magnetikoa), aniztasunaren galera (kulturala, espeziena),
lur emankorraren galera,ditzakegu.Ingurumen krisiari ekiteko,
beharrezkoak dira lehenbailehen hainbat eremu kontuan izango
dituengogoetak eta ikerketa egitea (baloreena, zientifikoa,
politikoa, ekonomikoa) beti erekontuan izanda.Asko dira honetan
ikertzen eta adierazpenak egiten ari diren adituak. Aspaldidanik
ari dira esaten norantzabiatu. Besteak beste, ikuspegi
biozentrikosoilik, beste edozein, txiki zein handi baten, balio
berarekin eta ez gehiagorekin. Ikuspegi hau barneratzenez dugun
heinean, orain arte bezala jarraituko dugu.Ikuspegi honetara
heltzeko, alde bafinitoa dela onartu. Biomimesia da beste aukera
bat;biomimesiz jokatuz.Eta beste hainbat aspektu ere hausnartzeko
eta pentsatzeko badago:ekologikoa onartu, gure aztarna
ekologikoasoilik bultzatu, justizian eta elkartasuneanbaita
berdintasuna.Badabil jendea guzti hau bultzatzeneta bere
egunerokotasunean aurreraeramaten ere. Honen eredu dirahemen berton
ikastetxeetan zeinnazioarte mailan garatzen ari direnEskola Agenda
21 (EA21), TokikoAgenda 21 (A21) bezalakoprogramatan murgilduta
dabiltzanpertsona guztiak, edota CONFITdelako konferentziak
burutzen aridiren gazte eta umeak. Ezin aipatugabe utzi ere
inguruko herrialde,eskualde eta herri askotan alorhonetan ari diren
talde sozialdesberdinen egiteak.Ea guztion artean eszenUnesco
(2005):DatorrenHamarkadarako, NBErenGarapen jasangarrirakoHezkuntza
planaSukarrietako Eskola Saiakuntzarako Zentroa4jasaten ari gara
gaur egun eta etorkizunerakora en biozentrikora jo behar dugu.
Gizakiok munduko elementu bat gehiago garabatetik planetak mugak
dituela onartu behar duguNaturak berak egiten duena kopiatu beharko
genuke,Kanpo zorraren ideia gainditu etagutxitu, garapen iraunkorra
eta ez hazkunde ekonomikoaoinarritu, ekitatea lortu, hori baita
berdintzen gaituena, horiuta eszenatoki berriak eraikitzea lortzen
dugun!gosea, gudak aipaikuspegi sistemikoadugu. Hau da,
PlanetazorIAL, nergia
5. Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako ZentroaSESZ ko PROI EKTU
AREN LAN ESKIngurumen krisialdia honen aurrean, SESZak bere
eginkizuna bi zehaztapen maila ezberdinen araberagaratzen du:KANPO
DIMENTSIOAKonpetentziakIngurumenCurriculuma hezkuntzaEMA
OROKORRAEgunero, lanean ari garenean, dimentsio bien arteanbatetik
bestera pasatzen da. Hau da, une berean ematen
daCurriculumaOndoren, dimentsio bakoitzaren ezaugarriak azalduko
dira.KANPO DIMENTSIOtik hasiko gara.5etengabeko feed-backa ematen
da. Momenturokonplexutasun
guztia.KonpetentziakIngurumenhezkuntzaKANPODIMENTSIOAKtestuinguru
orokorbateri egiten dioerreferentzia etakontuan izangoditu
Hezkuntza etaIngurumentestuinguruak
bereorokortasuneanBARNEDIMENTSIOAKiturriepistemologikoeieta
kanpodimentsioa aurreraeramateko egindiren aukeraketeiegiten
dieerreferentziaLan proiektuenme
odologiaEbaluazioaIkuspegieraikitzaileaBARNE DIMENTSIOAa Lan
proiektuenmetodologiaEbaluazioaIkuspegieraikitzailea
6. 1.- INGURUMEN HEZKUNTZAIngurumen krisiari ekiteko
beharrezkoak dira gogoeta zientifikoakudeaketa ereduei buruzkoa,
baita ereduoi eusten dieten baloreen gainekoa ere.Ingurumen
Hezkuntzako edozein programak honako hauek izan behar ditu kontuan:
Ingurumen Hezkuntzak soilik naturaren alderdi fisikogainditzea.
Xedea ez da zenbait elementu ezagutzea, baizik eta faktore
anitzetako problematikakonpontzeko bideak topatzea eta alternatibak
proposatzea:A) Etorkizunerako eta gaur egunerako alternatibak.B)
Planetako izaki bizidun guztiontzat iraunkortasuna lortzeko
alternatibak. Ingurumena bere osotasunean eta era konplexuan
ulertzea, kontutan izanik faktore ugarien eskuhartzea ematen dela
(kulturalak, ekonomikoak, sozioelementu bakoitza bere aldetik
ezagutzea, baizik eta faktore ezberdinen arteko
elkarreraginakaztertzea, ikuspegi sistemiko eta holistiko batetik
alegia. Ingurumen Hezkuntzak berariazkotzat duen etika maila
eransten da azken fasean. Horrek, jarrerahartzearen beharrizana
(indibidualki zein kolektiboki) eskatu eta jarrera aldaketa eta
ingurumenarazoen konponbidean parte hartzea ekarriko
ditu.Hezkuntza-estrategia honen azken xedea da gure bizimoduak
eragindako problematikaz kontzientziahartzea, eta ingurumena
errespetatzeko eta defendatzeko konpromisoa bilatzea. Testuinguru
horretan,hiru esparrutan multzokatu ditzakegu Ingurumen Hezkuntzako
xede nagusiak: Ingurumen-problematikaren aurrean sentsibilizatzea.
Ingurumena ulertzeko beharrezkoak diren ezaguerak eskuekonomiko,
politiko eta bestelakoak barne) eta haren problematikan denok
daukagun ardurareninguruko kontzientzia hartzea. Parte-hartze
jarrerak bultzatzea, ingurumenzein etorkizuneko eredu berrien
eraikuntzan denoi dagokigun betebeharra onartuz.Gure eginkizuna Lan
Proiektuetan garatzen da, eta hauetako bakoitzean egiten den
ingurumenarenikerketak hiru jarduera maila hauek hartzen ditu
kontutan:Ingurumenean bertanburututako ezagutza,aztertu nahi
deningurunearekin etaberarenproblematikarekinkontaktuan
dagoena.Horrela, funtsezkobaliabide bihurtzen
dirairtenaldiak.Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako Zentroa6eta
ikerketa, bai baliabide eta ondasunen-naturalak aztertzen dituen
kontzeptuaaki -politikoak...). Hortaz, helburua ez darizana ratzea
(alderdi zientifiko, sozial, kultural,ingurumen-problematikaren
konponbidean eta gaur eguneroiektuetan Ingurumenari
buruzkoezagutza, hau da,ingurune fisiko-naturala,politikoa,
kulturala etaabarrekoak kontrolatzenduten mekanismoakulertzeko
ezagueramultzoa.Ezaguerok, LHko etaDBHko lehen ziklokocurriculumean
duteberaien erreferentzia.Ingurumenaren
aldekoezagutza,ingurumenarekikoerrespetuzko jarrerakbereganatuz eta
arazoenaurrean alternatibakplanteatuz hiruzehaztapen mailatan:Zer
egin daitekekonpontzeko?Zer egin dezakeguZer egingo duguekimenera
pasatzeko,norberaren inplikazioabilatzeko.uralak
-egunerakoarazoaguk?dugu?,
7. Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako Zentroa2.-
CURRICULUMAHezkuntzan, curriculuma ikaskuntzamultzoa da.
Hezkuntzaren antolaketaren funtsa da.Kontzeptu konplexua da.
Besteak beste, gizartearekiko loturak, pedagogiahezkuntzaren
praktika eta bilakaera bera islatzen ditu. Batzuen iritziz,
curriculuma hezkuntzaguztiz zehaztu egiten duen agiria da (zer,
nola eta noiz irakatsi eta ebaluatu). Beste batzuen iritziz,
agiribaten guztiz zehaztuta ez badago ere (eskolak eskaintzen
dituen ikaskuntzaGaur eguneko curriculumak ikasleek izan beharreko
gaitasunak jasotzen ditu. Eta aurrez
adierazitakocurriculum-proposamenak aintzat hartuta,egiten ikastea,
elkarrekin bizitzen ikastea eta izatxostena,
1996).ikaskuntza-prozesu bat osatzen duten helburu, gaitasun,
metodo eta ebaluazioenIndarrean dagoen curriculumak,
OinarrizkoHezkuntzaren xedeetan, bere 5. Artikuluandio:Pertsonek
bizitza osorako eskuratuko dutenhezkuntzaren etapa komuna
etaderrigorrezkoa da Oinarrizko Hezkuntza, etahauek dira haren
xedeak, giza nortasunarengarapen osoa lortzeko:a) Ikasleak
prestatzea pertsona helduenbizitzari ekiteko; bizitza oso bat
izateko,gizabanako diren aldetik; gizarteko herritaraktibo izateko;
eta izadiaren zaintzarekikoeta garapen iraunkorrarekiko
konpromisoaduten pertsonak izateko.7-sistemaren ezaugacurriculum
ezkutua), modu orokorrago batez ulertuta, curriculuma-esperientzia
guztien multzoa da.hezkuntzaren lau zutabeak barneratzen ditu:
ezagutzen ikastea,ten ikastea (UNESCO erakundearentzat egindako
Delorsako ezaugarriak eta-prozesua),
8. Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako Zentroa3.-
KONPETENTZIAKKonpetentziak bizitzako edozein egoerari aurre egin
ahal izateko ikasleak dituen ahalmen multzoa dira,trebezia,
abilezia, jarrera eta balore multzoa, hain zuzen.Indarrean dagoen
curriculumak, pertsonen gaitasunak osorik garatu ahal izateko,
Oinarrizko Hezkuntzakoeredu bat ezartzen du. Printzipio
orokorrakkontuan hartzen ditu, norberaren garapena bermatzeko,
pizateko, eta enplegua lortzeko.Bi konpetentzi moten aurrean
kokatzen gara: Konpetentzia orokorrak:testuinguru guztietan ikasten
dira. Oinarrizko konpetentziak:balore multzo oso bat da,
testuinguru errealetan modu eraginkorrean aplikagarria.Arloek eta
ikasgaiek hezkuntza planteamendu osoago bati ekarpenak egitea eta
oinarrizkolortzea ahalbideratzen dute .Ingurumen hezkuntzak
curriculumaren elementuak (helburuak, edukiak, ebaluazioa) hartzen
ditu etabeste era batez antolatzen ditu ikasleek, bere mailan,
ingurumenaren krisiari erantzun bat emateko.Guzti hau kontuan
izanik eta marko honetan kokaturik, SESZ proiektuak curriculuma eta
konpetentziorokorrak eta oinarrizkoak garatu ahal izateko, aukerak
eta uneaproiektu guztietan.Orain, BARNE DIMENTSIOra joko du Lan
proiektuen metodologia Ikuspegi eraikitzailea Ebaluazioa
erregulazio tresna moduan8darrean eta pertsonek izan behar
dituztenertsonak gizarteratzeko, herritar aktiboakHezkuntza
integralerako ardatz nagusi erreferentzialak dira etaTestuinguruari
egokitutako ezagutza, trebezia eta abilezia, jarrera etak zabaltzen
ditu lantzen dituen ldugu:oinarrizko
gaitasunakkonpetentziaklan
9. Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako Zentroa4.- IKUSPEGI
ERAIKITZAILnGure lanari ekiterakoan, geure egiten ditugu ikuspegi
eraikitzailearen oinarrizko printzipioak, hainbatautorek eta
ikuspegik egin duten bezala.Horrela, ikuspegi eraikitzailetik
abiatuta, kontuan hartzen ditugu: Ikaste-prozesua ingurunearekin
elkarreraginean garatzea, buru Ikaslearen aurretiazko ideietatik
abiatzea, ezaguera berriak eraikitzeko etabetiere haren
garapen-eremu hurbilaren baitan. Eta, ikasitakoa esanguratsua eta
beste esparru batzuetan aplikagarria izatea.Eta geure egiten ditugu
printzipio hauek: Ikastea norbanako prozesua da Irakaste-ikaste
prozesuan, denikasten.gaitasunak garatzeko, Ikasleek dituzten
aurretiazko ideiek Ikaspenak autonomia bultzatu behar du (ikasten
ikast Ikaspenak esanguratsua izan behar du, eta horretarako zenbait
baldintza behar dira, materialakesangura logikoa edukitzea,
ikasgaiak esangura psikologikoa edukitzea, ikasten ari
direnpertsonengan jarrera positiboa izatea: burueta funtzionaltasun
kognitiboa. Ikaspena berdinen arteko hartu Irakasleok bitartekariak
gara ikasteGuzti hau lortzeko ezin bestekoa daeginez
hausnarraraztea beti ere garapen9EA SESZn-jarduera gogor baten
ondorioz.ingurunearekin elkarreraginean garatzen dena.den-dena ez
da era berean ikasten, eta ikasle guztiek ez dutehaiek ikas
dezaketena baldintzatzen dute.ikastea).buru-jarduera (gatazka
kognitiboa eta eskemahartu-emanetan sortzen da.ikaste-irakaste
prozesuan.harreman dialogikoaren bidez jokatzea. Hau da,
igarapen-eremu hurbilean kokatuz galderak eta hausnarketak.era
bereantiboa - aldaketa)ikasleei galderak
10. Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako Zentroa5.- EBALUAZIOA
SESZnZalantzarik gabe, ebaluazioa irakaste-ikaste prozesuen
ezinbesteko osagaia da, batez ere, prozesu horrengidari bihurtzen
bada, eta prozesu berrien sortzaile edo katalizatzaile. Dispositibo
horren zeregina heziketa-prozesuakemandako informazioa aztertzea
da, prozesuari osotasunean laguntzeko.Ebaluazioa egiten dugun lan
guztiaren ardatza da. Irakaste prozesuaren erregulatzailea da eta,
aldi beran,ikaste prozesuarena ere bai. Bigarren esparru horretan,
ikasten duenari beraren eraikitze prozesuakontrolatzea eta
erregulatzea ahalbideratzen dio. Hau da, ikaslearentzako ebaluazioa
elementuautoerregulatzaile bihurtzen da, ikasten ikastea ahal
bideratu beharko liokeena. Gure lana irakaste-ikasteprozesua
erregulazio (autoerregulazio-koerregulazio) mekanismoez blaitzea
da: Ikaslea autoerregulatzeko eta irakaslea bera ere
autoerregulatzeko Taldea koerregulatzen da eta irakaslea eta taldea
ere koerregulatzen dira Jardueretan txertatuta dago. Ez da aparteko
ekintza batIdeia hauek guztiak gauzatzeko, pauso hauek jarraitzen
ditugu:1. Ikastalde eta irakaslearengandik jasotzen dugun
informazioarekin hasierako ebaluazioa burutu2. Saioen helburuak
ikasleekin adostu eta bide batez, egin behar denaren irudikapen
mentala eraiki3. Ebaluazio irizpideak adostu eta jardueren
aitzinapena eta planifikazioa egin4. Adostutako helburuak ikasle
guztiek bereganatu dituzten egiaztatu5. Ikasleak bere aurrerapenez
eta berak eraikitako prozesuaz ohartarazi6. Irakasleak ikasleen
bilakaeraz jabetu7. Programatutako ikaste-irakaste prozesuan
egindako aurrerapenak ikasleekin konprobatuGaratzen dugun ereduan
ezaugarri hauek betetzea da gure helburua, ebaluazioa bultzatzaile
eta aldiberean, elementu laguntzaile izan dadin irakaste-ikaste
prozesuaren baitan: Ebaluazioak hiru fase behar ditu: hasierako
diagnostikoa, fase prozesuala eta fase batukaria edogehikorra. Gure
asmoa, hiru faseotan autoerregulazio elementuak sartzea da, eta
horrela ebaluaziohezitzailea lortzen saiatzen gara; labur
esatearren, ikasten ikastearen balioa bultzatzen dugu
ebaluazioakberak irakatsi dezan, hau da, ikasleak hezi ditzan.
Prozesuan zehar oso inportantea da ikasleen arteko zein ikasle eta
irakasleen arteko komunikazioa.Komunikazioa behar da, ikasleen eta
irakaslearen prozesuak erregulatzeko, bi prozesuen arteko
loturaizateko eta informazioa eman edo sortzeko.o Ikasleek beraien
irudikapen mentala komunikatu behar dute, eta kontutan izan behar
duguirudikapen horren eraikuntza dela inportanteena.o Garrantzi
handiko elementua da hitzez adieraztea (idatziz zein ahoz).o
Galdera-erantzun sorta gidatzaile baten bidez burutuko da, betiere
protagonismoa ikasleen10erantzunei emanez.
11. 6.- LAN PROIEKTUAK SESZZergatik lan proiektuen metodologia?
Lan pOndoren ikus daiteke bataren eta bestearen ezaugarriak eta
nola uztartzen diren biak.Ingurumen arazoak lantzeko beharrezkoada
arazo erreal batetik abiatzeaIHk inguru-menarenalde
egingodutenherritaraktiboakhezteabilatzen
du.Konprometi-tzendirenpertsonak,alternatibakburutzerapasatzendirenakLan
proiektu batjakin-min batetikabiatuko da. Horriarazo
batetikabiatzea eredeitzen zaioProiektuetanmurgiltzeakgizartean
parte-hartzekobeharrezkoak direnkonpetentziakgaratzea
eskaintzenduIkasleak alternatibakpentsatzea etaerabakiak
hartzeabultzatzen da,horrek burutzekoerantzule ere egingoFaktore
anitzetakoproblematikak konpontzekobideak eta alternatibaktopatzea
bilatzen daroiektuen metodologiak lotura zuzena dauka
ingurumenarekin.Ikaslea maila goreneanjartzea da helburua.IKASLEA
PROTAGONISTAPlanifikazioan,ekimenetan,hausnarketetan,erabakietan
partehartze zuzena izatea.Ikasleen
inplikazioa,konplizitatea,erantzukizuna lortzeaere badira
lanproiektuen helburuakbaituSukarrietako Eskola Saiakuntzarako
Zentroaizatea11nIHn, ezagutzakingurunean bertan,ingurumenari buruz
etaingurumenaren aldeegiten dira. Ingurumenabere
osotasuneanulertuta hau daholistikoki eta ikuspegisistemiko
batetikGizarte anitzaren ulermena. Justizian etaelkartasunean
oinarritutakoErrealitateaelementuesanguratsua daikasketarakoLan
proiektuenmetodologiakikasketadisziplinartekoabultzatzen du
etaaukerak zabaltzenditu ikuspegisistemiko
konplexuagaratzekoheuristikoan,garatzen
diraElkarlaneanaritzeak,interakzio etasozializaziogarapena
lantzendu. Ikasle guztienintegrazioaTalde lanabultzatzen da:talde
handia,ertaina eta txikiagizarteaIkasleareninguruerrealetikabiatu
etamundumailakoarazoetarazabaltzen
dahausnarketaModuikerkuntzakbultzatuzirtenaldiakIkasketa-egoerakulertzea
erraztendu ikaslearentzatesanguradutelako
12. Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako ZentroaLAN PROIE KTUEN
FASEA KAurreko guzti horretarako, lan proiektuetan hiru fase
planteatzen ditugu: Hasierako diagnostikoa: ikasleek dakitena
ikertzeko eta programa prestatzeko. Fase prosezuala: ekintzen
garapenari dagokiona, gatazka kognitiboa eragiteko eta
ikaste-prozesuakFASEPROZESUALA12bultzatzeko. Fase gehikorra:
ikasleek ikasi dutena komunikatzeko,
kontatzekoHASIERAKODIAGNOSTIKOAHASIERAKO
DIAGNOSTIKOA:HelburuakFASEGEHIKORRA-Hasierako programa diseinatu
ahal izateko, ikastetxetara bertara joan eta bisitaldia
eginez,ikasleen eta irakasleen inguruko informazioa jasotzea eta gu
geu eta SESZa bera ere,ikastaldeari aurkeztea.-Ikastaldearen
aurretiazko ideiak, talde dinamika eta irakasleak emandako
informazio kontuanizanda, diseinatzen den hasierako programa
beraien garapen-eremu hurbilean kokatzeaEkimenakIkastetxetara egin
beharreko bisitaldia burutu:-Norberaren eta SESZaren aurkezpena
egin (honela egonaldira datozenean pertsonabat, erreferentziazkoa,
ezaguna izango da)-Beraiek dituzten galderak eta kezkak
argitu-Aurretiazko ideiak jasobakarkakoak (diagnosia) etataldekoa
(prognosia )-Talde dinamika (jarrerak, harremanak)
aurreikusi-Irakasleen nahiak, interesak, ikasleenganako eta
ikastaldearenganako informazioa,EA21eko ikasturteko gaia, aurreko
ikasturteetan landutakoa eta abar jaso
13. Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako Zentroa13FASE
PROZESUALAHelburuak-Ikastaldeak lan proiektua garatzeko,
diseinatutako programa burutzea. Horretarako, behardiren
egokitzapenak eginez eta ondorengoak bultzatuz: Sentsibilizazioa:
Arazoa edota gaia aurkezterakoan sentsibilizaziorako
aukerazabaltzen da. Aukera hau, programaren garapenean, beste
momentu batzuetan ereematen da. Ezaguera: Ingurumena eta bere
arazoak ulertzeko beharrezkoak diren ezaguerakeskuratzea da hemen
helburua Ingurumenean bertan burututako ezagutza (funtsezko
baliabide dirairtenaldiak) Ingurumenari buruzko ezagutza (Ingurune
fisikoa, naturala, politiko,kulturala eta abar) Ingurumenaren
aldeko ezagutza (ingurumenaren aldeko errespetuzkojarrerak
bultzatzea eta arazoen aurrean alternatibak bilatzea,ondoren
ekimenera pasatzeko) Kontzientzia hartzea: Gaiaren aurkezpenean
sentsibilizatzen joaten badira ere, gureasmoa, ikasleek
kontzientzia hartzea ere bada. Hau da, ikasleek beraiek ere
arazoarenparte direla konturatzea eta horrela izanik, erantzukizuna
dutela konponbidean. Guztihau betiere esperimentazio bidez. Jarrera
aldaketa: Ezagututako arazoaren aurrean norbere jarreren aldaketa
izatea. Irtenbideak proposatzea: Alternatibak proposatzea. Arazoa
gutxitzeko edotakonponbideak aurkitzeko ideia berriak pentsatzea
eta planteatzea da nahia. Ekimenean parte hartzea: Ekimen
indibidual zein sozialak burutzea.Prozesu hau ez da orden jakin
batean ematen, ez da lineala.Adibidez: pertsona batek Zaborra
sailkatu eta dagokion edukiontzira bota ekimenaburutzen du baina ez
dago kontzientziatuta eta ez dauka horretaz ezagutzarik ere,
bainabere etxean beti egin izan da eta berak errepikatu egiten
du.Ekimenak-Lan proiektua burutzeko diseinatu den programazioan
jarritako saioak garatu.Saio guztiek une hauek dituzte:
Planifikazioa Ekimena Hausnarketa Erregulazioa-Programazioa aurrera
doan heinean, sortutako premien arabera behar diren
egokitzapenaktxertatu.Erregulazioak premiazkoak diren egokitzapenak
egiten lagunduko digu (ikasleenganemandako aldaketek, hausnarketek
hartu duten bidea, ildoak, erabilitako denborenkudeaketak,
eguraldiak).
14. Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako Zentroa14FASE
GEHIKORRAHelburuak- Programatutako irakaste-ikaste prozesuan
ikasleek egindako aurrerapenak, hau da emandakoikasketa berriak
konprobatzea Ikasleek nola bereganatu dituzten ezaguera berriak
Nola erlazionatu dituzten lehendik zeuzkatenekin Nola trebatu diren
prozedura berrietan Aurrera egin ote duten jarrera aldaketetanAzken
finean, ea prest dauden ekimenerako (talde zein norbere
ekimenetarako)EkimenakHorretarako erabiltzen dugun tresna
komunikazioa da:Proiektua aurrera eraman duen talde bakoitzak
astean zehar egindakoa, ikasitakoa etalortutako ondorioak azaldu
eta komunikatzen dizkie beste taldeei, garatutakoproiektuarekin bat
datozen ingurumenaren aldeko alternatibak praktikan
jartzeraanimatuz.Kontuan hartzekoa da, komunikazioa prestatzean,
ikastaldeak egiten dituen burujarduera sakonak: garrantzitsuena
azaltzeko ideiak zehaztu, sekuentziatu, antolatu, mezuedo esloganen
bidez adierazi, komunikabide ezberdinak erabili, lanaren banaketa
egin...honako egoeretan sortzen diren iskanbilatxoak gainditu
beharko direla ahaztu gabe.Komunikazioak, eginahal intelektual
handia suposatuaz gain, bai elkarkidetza baitaebaluazio kutsua ere
hartzen du.Asteko lanaren azken ekintza hau guztiz motibagarria eta
atsegina bilakatzen dataldearentzako.
15. Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako ZentroaII ZATIA7.-
ITSASADARRA LAN PROIEKTUARENGARAPENA7.1 LAN ILDOAGernika-Mundaka
itsasadarra Urdaibaiko Biosfera Erreserban dago (UNESCO
1984).Lurraldearen ardatz geografikoa eratzen duen itsasadar honek,
arroaren ibai eta errekek osatzen dutensareko urak jaso eta
Kantauri itsasoan isurtzen ditu.Bertan dauden padura, hareatza eta
itsaslabarrak, hainbat landare eta animalien bizileku
dira.Bioaniztasunaren gordelekua diren ekosistema natural hauetan
aitzinetik bizi izan da baita ere gizakia.Hasiera batean leize
zuloetan eta baserrietan gero, inguru naturaletik lortu izan ditu
gizakiak bere premiakasetzekoak (egurra, ehiza, eta arrantza
hasieran eta larre, belardi eta nekazal lurrak gerora)
ekosistemanaturalengan presioa eraginez.Gaur egun 45.000 biztanle
inguru bizi dira Urdaibain eta gizakion jardueraren eraginez
(nekazaritza,abeltzaintza, basogintza, arrantza, eraikuntza,
turismo, industria, ontzigintza,...), inguru naturaleaneraldaketak
areagotu egin dira, sarritan ekosistemengan itzulerarik gabeko
kalteak sortuz.Proiektu honen xedea, Gernika-Mundaka itsasadarreko
ekosistema naturalak ezagutu eta hauenberezitasuna, bioaniztasuna
eta aberastasuna baloratuz, beraien mantenuaren beharraz jabetzea
da etagiza jarduerek sortutako inpaktuen eraginez dauden
problematiken aurrean iraunkortasunerakoirtenbideak proposatzea eta
ekimen indibidualerako zein sozialerakoerako konpromisoak
hartzea.Ikasleen adina, aurretiazko ideiak, taldearekiko helburuak
kontutan izanik, gure bizitzeko eramantentzeagatik sortzen diren
arazoak sakontasun ezberdinez ukituko dira, inguru hurbiletik hasi
etaplanetara helduz.Astean zehar garatuko den programan, saio
desberdinetan eta beraien momentu desberdinetan,konpetentzia orokor
eta oinarrizko guztiei zabaltzen zaie garatzeko
aukera.15KONPETENTZIA OROKORRAKa) Arduraz eta autonomiaz
bizitzenikasteab) Ikasten eta pentsatzen ikasteac) Komunikatzen
ikastead) Elkarrekin bizitzen ikasteae) Pertsona gisa garatzen
ikasteaf) Egiten eta ekiten ikasteaOINARRIZKO KONPETENTZIAKa)
Zientzia, teknologia eta osasun kulturarakogaitasunab) Ikasten
ikasteko gaitasunac) Matematikarako gaitasunad)
Hizkuntza-komunikaziorako gaitasunae) Informazioa tratatzeko
teknologia digitalaerabiltzeko gaitasunaf) Gizarterako eta
herritartasunerako gaitasunag) Giza eta arte-kulturarako
gaitasunah) Norberaren autonomiarako eta ekimenerakogaitasuna
16. Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako Zentroa167.2 HELBU RU
OROKO RRAK- Itsasadarraren inguruko paisaiaren dibertsitatea eta
aberastasun naturala preziatu, paisaia behatuz etainterpretatuz,
gaur egungo egoeraz ohartarazteko.- Ikasleen jatorrizko
inguruarekin eta gaur egun degradatuta dauden beste inguru
batzuekin alderatu besteherrialdeetako egoerak ezagutuz,
herrialdeen arteko desberdintasunak nabarmenduz eta rol
ezberdinetanjarrita ikuspuntu ezberdinak ulertuz, itsasadarren
desagerpenak sortarazten duen problematikaren aurreankritika eta
hausnarketa aldeko jarrerak garatzeko.- Urdaibain garatzen diren
giza jarduera, erabilpen eta ustiapenek sortzen dituzten
problematikak ezagutu,sortutako inpaktuen aurrean sentsibilizatuz
eta jasangarritasunaren beharraz hausnartuz, giza-eraginen
etanaturaren artean oreka izatea behar-beharrezkoa dela
konturatzeko eta orain zein etorkizunerakoirtenbideak bilatzeko.-
Kostaldeko ekosistema eta hezeguneak babestu beharraren
kontzientzia hartu, bizidunen habitat,gordeleku, babesleku eta
gizakion errekurtsoen iturri, aisialdirako leku... bezala duten
garrantziazkonturatuz, beraien mantenuen garrantziaz jabetzeko eta
errespetuzko jarrerak eta ekimenak bultzatzeko.- Gizakiok naturaren
parte garela konturarazi, naturako elementuak eta gure arteko
erlazioak aztertuz,sortarazten ditugun arazoen aurrean kritikoak
izateko, hausnartzeko eta bere aldeko jarrerak eta
ekimenakgaratzeko.- Itsasadarreko ekosistema desberdinak
identifikatu eta hauen bilakaera aztertu, ekosistemako
elementudesberdinak osotasuneko zati bezala ulertu eta beraien
arteko erlazioak sakonago ezagutu,lekuan bertanikusiz, sentituz eta
aztertuz, elementu hauen balorea eta beraienganako errespetua
lantzeko.- Itsasadarreko arazoak aztertu ondoren, bere
konponbiderako zer egin daitekeen, zer egin dezakegun etanorberak
zer egin dezakeen pentsatu eta aurrera eramateko konpromisoak
burutu.
17. Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako Zentroa7.3 EDUKI
SAREAOndoko sarean islatzen dira lan proiektuaren oinarria eratzen
duten funtsezko edukiak eta beraien artekoloturak7.4 SAIOEN
AUKERAKSaioetan lantzen diren edukiak talde bakoitzarenganako
ditugun helburuen arabera aukeratzen dira.Helburu hauek irakasleak
adierazitako nahiak, ikasleen aurretiazko ideiak, taldearen
ezaugarriak eta lanproiektua kontutan izanik zehazten dira eta
ondorioz ondoko taulan agertzen den menuari jarraituz,
taldebakoitzarentzat ibilbide propio bat erabakitzen da.Programaren
azken konkrezioa egonaldiaren hasieran adosten da irakaslearekin
eta aldaketak izan ditzake,prozesuan zehar ager daitezkeen beharrei
erantzunez taldeari egokitzeko.17
18. Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako Zentroa7.5 PROGRAMAREN
SAIOE N GGARAPENA7.5.1 LEHEN URRATSAKLan proiektuarekin hasi
aurretik ikasleek egonaldirako dituzten aegokitasuna ziurtatuko da
eta beharrezkoa balitz beraien kudeaketa bultzatu. Astean zehar
asmo hauenjarraipena egiten da eta azken ebaluazioaren irizpide
nagusietako bat izaten daHonekin batera, eta kontutan izanik lana
taldean egiten dela, elkarrekin ondo jarduteko beharrezkoak
direnjokabideak, jarrerak eta arauak adosten dira.Ikasleak jadanik
egoera berrira kokatroiektuarekin asmoak adierazten dituzte, honela
asmoen18.smoak kokatzen ari direla bermatu ostean, lan proiektuari
roiektuari ekiten zaio.
19. Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako Zentroa7.5.2 URDAIBAIKO
ITSASADARRAAurretiazko ideiak aztertu ondoren eta kontextualizazio
egokia lortzeko itsasadarra eta Biosfera Erreserbakontzeptuak
argitzen dira eta jarraian paisaiaren behaketaren bidez
itsasadarrak giza jarduerenjasan duen bilakaera aztertzen
da.SAIOAREN MOMENTUAKSarrera- Gernika-Mundakaitsasadarra- Giza
eraginak uretan etaondorioak- Urdaibai
BiosferaErreserbaEkimenaIrtenaldia: Urdaibaiko paisajearen
behaketaSentsumenen bidezko pertzepzioa: ikusmen, entzumen,
usaimen...Gowin-en V"a erabiliz- Erreferentzia nagusien kokapena
(geografikoak, historikoak, kulturalak...)-Itsasadarra eratzen
duten elementuen bereizketa: Itsasoa, ibaia,
hareatzak,padurak...-Zonaldeen elementuen bereizketa: goi, erdi eta
behealdea.- Giza ekintzen aztarnak antzematea- Itsasadarrean izan
dezaketen eraginaren inguruko hipotesiakHausnarketa-Eduki sarea
eraiki: eginizandakoaren, eta ikasiizandakoaren
elkar-ezarpena,elementuenarteko erlazioak,ikertutakoaren
ondorioak...-Elkarren arteko ikasketa-Itsasadarreko elementuak,giza
eraginak-Ikertutakoaren ondorioak19rretiazko Hausnarketa-
Aurretiazko ideiakaurkeztu- Itsasadarrenezaugarriak,geomorfologia,
kokapenaBizkaian...- Giza inpaktuen aztarnak- Itsasadarraren
egoeraeta kutsaduraPlanifikazioaondorioz- "Gowinberaien
jakiminetikabiatuta eta galdera gakobaten inguruan egingo
da-Itsasadarrera hurbildu-Urdaibain kokatuBalorazioaTaldean
baloratu,planifikatutakoa zeinneurritan bete den,planifikatzeak
zertanlagundu digun...-Ikasitakoaz jabetu:Zer ikasi dut?-Ikasketa
prozesuarenkontzientzia hartu:Zelan ikasi dut?Erregulazioa- Saioko
momentuguztietan ematen daerregulazioa, hau da,autoerregulazio
etakoerregulazioa
20. 7.5.3 PADURASaio hau, itsasadarra reko ekosistema baten
inguberezia da eta ezezaguna gehienetan.berezitasunak, aberastasuna
ezagutukobertan sortzen diren arazoetara hurbiltzekoSAIOAREN
MOMENTUAKSarrerainguruan garatzen da, paduran alegia.Bere
elementuak eta beraien arteko erlazioak (ekosistema),a dira, guzti
honen garrantzia baloratuz eta-Paduren kokapena
Urdaibaikomapan-Giza eraginen ondorioak paduranEkimenaPadura
ekosistema osogiza jardueren eraginezIrtenaldia: paduraPaduratik
oinez joanez zonalde desberdinak zeharkatu: errekaren
bokala,hareatzak, muna eta lupetzak. Geldiuneak eginez puntu hauek
aztertu:- Zentzumenen bidezko lehen hurbilketa.- Paduraren sorrera-
Giza jardueren eraginez paduraren eremu murrizketa: Muna,
polderrak,trenbidea, kirol eta aisialdirako eraikuntzak...- Padura
ekosistema: elementu biotikoak, abiotikoak (bilaketa, behaketa
etaidentifikazioa) moldaerak eta haien arteko- Paduraren
garrantzia- Giza inpaktuak eta ondorioak: kutsadura, dragak,
mariskeoa, turismoa...Hausnarketa-Eduki sarea eraiki:
eginizandakoaren, eta ikasiizandakoaren
elkar-ezarpena,elementuenarteko
erlazioak,ikertutakoarenondorioak...-Elkarren
artekoikasketa-Padurako elementuak,beraien
artekoerlazioak,ekosistemarenzergaitia...Sukarrietako Eskola
Saiakuntzarako Zentroa20hurbiltzeko.Planifkazioa- "Gowin-en V"a
erabiliz egingo daberaien jakin-minetik abiatuta etagaldera gako
baten inguruan- Padurari buruzko aurretiazkoideiak, hipotesiak eta
aurreko saioanegindakoak kontutan izanik
egingodaharremanakBalorazioa-Taldean baloratu,planifikatutakoa
zeinneurritan bete den,planifikatzeak zertanlagundu
digun...-Ikasitakoaz jabetu:Zer ikasi dut?-Ikasketa
prozesuarenkontzientzia hartu:Zelan ikasi dut?Erregulazioa-Saiko
momentuguztietan daerregulazioa, hau da,autoerregulazioa
etakoerregulazioa
21. Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako ZentroaJARDUERA
OSAGARRIAKPADURAKO BIZIA: IPUINAPaduraren egoerak espezie
desberdinen ugalketan eta kumeen babesean daukan garrantziaz
ohartu. Eraberean paduraren galerak ekar dezaketen kalteez ohartu
eta sentsibilizatu. Bokart ipuinaren bitartezosatzen da ekintza
hau.GIZA JARDUEREN ERAGINA PADURAN: DIAPORAMAPaduraren egoera
irtenaldian ikusi ondoren, materiaren zikloaren ezagupenean
sakontzearen beharraikusten bada diaporamarekin sakontzen
jarraitzen da.Ekintza honekin, ekosistemaren mantenuan elementu
biotiko zein abiotikoek duten garrantziaz ohartzeanahi da, baita
giza jarduerek dituzten ondorioetaz ere.Diaporama baten bitartez,
ziklo honetan giza jarduerek dituzten eraginak aztertzen dira.
Emaitzakkomentatzen dira eta padura kontserbatzeko egin ahal diren
ekintzak ateratzen dira ikastaldean.BERAIEN HERRIKO
ITSASADARRAREKIN ALDERAKETABizkaiko beste itsasadar batzuen mapak
erabiliz (hobe ikasleen bizileku inguruan daudenak), bai
gaurkoakzein historikoak, alderatu eta hortaz hausnartu egiten da,
kasu bakoitzean emandako hedapenanabarmenduz.Ekintza honen
helburua, aldaketa horiek eragin dituzten zergatien hausnarketa
kritiko bat egitea da.Honekin batera, ekosistema naturalak
gizakiaren gozamena eta ustiapena ziurtatzen dituzten
iraunkortasunirizpideak jarraitzeko beharraz ohartzea ere
bai.ESPEZIE INBADITZAILEAKUrdaibaiko padurako espezie
inbaditzaileen behaketaren, identifikazioaren (baccharis
halimifolia, panpakobelarra,...) jatorriaren, zabalkuntzaren eta
ekosistemetan eragiten dituzten arazoen azterketaren
bitartez,ekosistema naturalen hauskortasunaz jabetu eta giza
jarduera batzuk izan ditzaketen zeharkako
ondorioezkonturatu.Ekintza honen helburua espezie inbaditzaileak
sortzen dituzten kalteez konturatzea, ekosistemakeraldatzeak
dakartzan arriskuez jabetzea (kontrola gizakion eskuz kanpo joan
ahal dala) eta guzti honetangizakiok daukagun arduraz ohartzea da;
azken batean, espezie bakoitzak bere ekosistema propioa
duelabaloratzeko eta horren aldeko giza jokabideak
bultzatzeko.URDAIBAIKO URAREN KALITATEA: BAINUA ETA MARISKEOAUraren
kalitatearen arabera, zonaldeak sailkatzen dituen mapa baten
interpretaziotik abiatuz (bainurakozein mariskeorako), giza
jarduera batzuen ondorioek beste batzuen garapena galarazten dutela
konturatzeada asmoa.Ekintza honen helburua, ekosistemaren iraupena
zein gizakiaren gozamena eta ustiapena bermatzeko,iraunkortasunaren
premia azalaraztea da, bereziki biosferako erreserba baten gaudela
jakinik.BIZKAIKO HONDARTZEN EGOERABizkaiko hondartzen egoeraren
azterketan oinarrituz, kostaldeko uraren kalitatearen inguruko
arazoetansakonduz, agerian gelditzen da ondorioak gizakiongana
itzultzen direlaMapan ikusten da kutsadura gehien duten hondartzak
itsasadarren bokaletan daudela, eta baieztatzen dairtenbide
iraunkorren beharra, epe ertain eta luzerako etorkizunean
hondartzez goza dezagun.21
22. Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako ZentroaDILEMA
JOLASAEkintza honen helburua, ikasleak errealitatearen
konplexutasunaz ohartaraztea eta entzumenaren,argudiatzearen,
elkarrizketaren, adostasunaren, sormenaren... bidez, arazoen
irtenbiderako parte hartzeantrebatzea da.Ikastaldea errealitatean
gerta daiteken moduko egoera hipotetiko baten aurrean jartzen da.
Egoerahorretan proposatuko den ekintza gizakion gozamenerako izango
da baina aldi berean padurareneraldaketa eta suntsipena dakar.
Batzuk egitearen alde eta beste batzuk kontra agertuko dira.Bi
proposamen daude eta horietako bat erabaki beharko da. Talde
batekoek proposamen baten aldekoarrazoiak aurkitu eta defendatuko
dituzte, bestekoek aldiz, beste proposamenekoak. Denbora bat
ematenda elkarren arteko eztabaidak, kontrasteak edota akordioak
agerrarazteko eta hurbiltze jarrerak lantzeko.22
23. 7.5.4 KOSTALDEASaio honetan kostaldeko ekosistema ezagutuko
da.giza inpaktu zuzen eta zeharkakoen eragina aztertuko
dairtenbideak bilatuko dira ikasleekin .SAIOARENMOMENTUAKldeko
Bioaniztasunagatik berezia den ekosistema
honetan-KostaldearenkokapenaUrdaibaikomapan-
Gizaeraginenondorioakkostaldeanharkakoen eta beraien ondorioz
sortzen diren ara- "Gowin-en V"a erabiliz egingo da beraien
jakinjakin-minetikabiatuta eta galdera gako baten inguruan-
Kostaldeari buruzko aurretiazko ideiak,hipotesiak etaaurreko
saioetan egindako behaketak kontutan izango diraJARDUERA OSAGARRIA
KLABORATEGIKO BEHAKETAEkintza honen bitartez, ikasitako
ekosistemaren dinamikarekin erlazionatutako ezagueratan sakondu
nahida , gauza txikien behaketaren bidez, hurbilketa afektiboa
bultzatuz. Lupa binokularrak eta mikroskopioakerabiliz kostaldeko
elementu txikiak ikusi eta aztertuko diraekosistemaren barnean
duten ezinbestekotasunaz jabetzeko eta sentsibilizatzeko.Kostaldeko
ekosistema ikertzean gauza txikiak duten garrantziazikuspegi hori
indartuz, taldea sentsibilizatzea nahi daBIZKAIKO HONDARTZEN
EGOERABizkaiko hondartzen egoeraren azterketan oinarrituz,
ksakonduz, agerian gelditzen da ondorioakMapan ikusten da,
kutsadura gehien duten hondartzak itsasadairtenbide iraunkorren
beharra, epe ertain eta luzerako etorkizunean hondartzez goza
dezagun.SarreraPlanifikazioaEkimenaIrtenaldia:
kostaldea-Zentzumenen bidezko lehen hurbilketa.-Kostaldeko
hondartzaren sorrera eta dinamika. Ibai eta itsasoko
ekarpenak.-Kostaldeko ekosistema: Elementu biotiko eta abiotikoak
(bilaketa,eta identifikazioa), moldaerak eta haien arteko
erlazioak.-Bioadierazleak. Kutsadura maila-Zuzen eta zeharkako giza
inpaktuak: arazoakHausnarketa-Eduki sarea eraiki: eginizandakoaren,
eta ikasiizandakoaren elkar-ezarpena,elementuenarteko
erlazioak,ikertutakoarenondorioak...-Elkarren arteko
ikasketaSukarrietako Eskola Saiakuntzarako Zentroabehaketaikiak
morfologia eta funtzioetan ohartuz kostaldeko23jabetzen joaten da,
da.oeraren kostaldeko uraren kalitatearen inguruko
arazoetangizakiongana itzultzen direlaitsasadarren bokaletan
daudelaBalorazioa-Taldean baloratu,planifikatutakoa zeinneurritan
bete den,planifikatzeak zertanlagundu digun...-Ikasitakoaz jabetu:
Zerikasi dut?-Ikasketa prozesuarenkontzientzia hartu: Zelanikasi
dut?Erregulazioa-Saiko momentuguztietan daerregulazioa, hau
da,autoerregulazioa etakoerregulazioaarazoeneta ekintza
honekin,ostaldeko rren eta baieztatzen da
24. 7.5.5 URDAIBAIKO GIZA JARDUEUrdaibai bertoko eta beraien
inguru hurbileontzigintza, arrantza...) duten eragina
ezagutusuntsipena, turismorako infraestrukturahartzearekin batera
irtenbideak bilatzeakontuan izanik.SAIOAREN MOMENTUAKiza rekurtsoen
ustiapena, ekosistema naturalen-Herrien kokapena Urdaibaiko mapan
etabakoitzean garatzen den giza jardueranagusiaren dedukzioa-
Aurreko saioetan burututako ikerketetanaztertutakoa kontutan
izanik, gizajarduera bakoitzak sortarazten dituenarazoak
aztertzeraohartu eta jarreraeti aJARDUERA
OSAGARRIAARRANTZAUrdaibaiko giza jardueren inguruko power point
batetan oinarrituta, arrantza landuko da. Arrantzatzekotresnak eta
teknikak ikusiko dira, gehiegizko ustiapenarekin lotutako
problematika landuko da,biodibertsitatean eta ingurumenean sortzen
den kalteazbezala duen garrantziaz ohartu bere iraunkortasuna
ahalbideratzeko.SarreraEkimenaIrtenaldia: Bermeo- Artigas ibaiaren
bokalearen behaketa portuan: kutsadura eta kanalizazioa- Bermeoko
arrantzale museora edo Aita Guria Baleontzira bisitaldia,
alderdihauen inguruan informazioa jasotzeko
aukerarekin:-Arrantzaren egoera-Bertoko arrantza-Arrantzatzeko
tresnak eta teknikak-Errekurtso, lanpostu, tradizio... iturri
bezala duen garrantziaz ohartu bereiraunkortasuna
ahalbideratzeko-Gehiegizko ustiapenarekin lotutako
problematika-Biodibertsitatean eta ingurumenean sortzen ditugun
kalteak...- Portuko ibilbidea:-Itsasontzi motak eta funtzioak:
aisialdi, arrantza, merkataritza-Eraikuntzen identifikazio eta
funtzioak: kofradia, izotz lantegia, lonja...Hausnarketa-Eduki
sarea eraiki: eginizandakoaren, eta ikasiizandakoaren
elkar-ezarpena,elementuenarteko
erlazioak,ikertutakoarenondorioak...-Elkarren
artekoikasketaSukarrietako Eskola Saiakuntzarako
Zentroa24JARDUERAKko giza jarduerek (industria, nekazaritza,
zerbitzuak, turismoa,(errekurtsoen gehiegizko
ustiapenainfraestrukturak), naturan sortzen ditu zten arazoetazeta
burutzea da helburua. Beti ere, ikuspegi global eta sistemikojabetu
eta errekurtso, lanpostu , tradizio iturriurreko Planifikazioa-
"Gowin-en V"a erabiliz egingoda beraien jakiminetik abiatutaeta
galdera gako bateninguruanegoera-Plataforma
kontinentalaarrantza-Munduko arrantza leku nagusiak- Balearen
ehizaBalorazioa-Taldean baloratu,planifikatutakoa zeinneurritan
bete den,planifikatzeak zertanlagundu digun...-Ikasitakoaz jabetu:
Zerikasi dut?-Ikasketa prozesuarenkontzientzia hartu:Zelan ikasi
dut?Erregulazioa- Saiko momentuguztietan daerregulazioa, hau
da,autoerregulazioa etakoerregulazioa
25. Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako Zentroa7.5.6 GAUR ETA
BIHARKO GIZItsasadarrean eraikiko den proiektu erraldoi batek
sortuko duen problematika baten inguruaneztabaidatuko da, gizarteko
eszenatoki desberdinak irudikatuz, iritziak elkartrukatuz,
defendatuz,kontrastatuz parte hartze aktibo eta kritikoa garatzeko,
problematikaren eta bere konponbidearenkonplexutasunaz jabetzeko
eta konponbiderakoeraikitzeko.SAIOAREN MOMENTUAKSarrera-Inguru
errealean sordaitekeen egoerahipotetiko batetanoinarritutako
simulaziojolas bat proposatuko daHausnarketa etaBalorazioaGIZARTEA
ERAIKITZENGaldera ezberdinen aurrean norberaren hausnarketak
talderatzen dira:-Zer gustatu zaizu gehien?-Zer kostatu zaizu
gehien?-Zertarako balioko dizula uste duzu bizitzan?-Zelan sentitu
zara?-Zertaz konturatu zara, zer ikasi duzu?-...-Simulazio
jolasaren amaieran agertutako jarrerak, argudioen
egokitasuna,betetako paperean nola sentitu diren...komentatzen da
eta irtenbiderikateratzeko gai izan diren baloratzen
da25ztabaidatuko proposamenak sortzeko, gaur eta etorkizuneko
gizarteaPlanifikazioa-Itsasadarrean emangoden problematika
bataurkeztuko da-Ikasleak giza-taldedesberdinetan
antolatukodira-Talde bakoitzaridagokion informazioaematen zaio eta
arazobaten aurrean beraienrolean kokatzeko etainteresak
defendatzekodenbora ematen zaieEkimena-Simulazio jolasa-Taldeen
aurkezpenakegin, eta gero ezatabaidazabaltzen da.-Jolasean zehar
tarteakzabaltzen dirabehatzaileeninterbentziorako, hau da,jolasaren
erregulaziorako
26. Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako Zentroa7.5.7
ALTERNATIBAK ETA KONPROMISOAKSaio desberdinetan zehar, gure
bizimoduak sortzen dituen arazoak aztertu eta horren
ingurukohausnarketak egin izan dira. Horren erantzukizuna gutariko
baGuzti horretatik abiatuta, zer nolako gizartea nahi dugun eta
hori lortzeko alternatibzabaltzen da: iritzi ezberdinak entzun,
hausnartu, eztabaidatu, loturak egiingurumenaren aldeko jarrerak
eta ideiak pentsatuko dira.Azkenik, ingurumenaren hobekuntzarako
eta gizarte aldaketarako, indibidualki zein kolektiboki
burutzekoekimenetan parte hartzeko konprometitzera joko da.SAIOAREN
MOMENTUAKSarrera-Ikuspegi holistiko etasistemikotik astean
zeharegindako lana berrikusi,osotasuneko prespektiba
izanez,aldaketa sozialerako alternatibaketa konpromisoak
bilatzekoEkimenakoitzarena da.ak pentsatzeko unea-Astean zehar
aztertutakoa, hausnartutakoa eta barneratutakoaadierazi-Zer nolako
basoa , ingurumena-Hori lortzeko alternatibak bilatu-Alternatiba
hauek aurrera eramateko konpromisoa hartuHausnarketa-Asteko
hausnarketenbilakeraren inguruangogoeta egin-Guzti
horienzertarakoan pentsatu-Gure bizimoduarenaldaketaren
premiazjabetuBalorazioa26LTERNATIBAK bakoitzarena dela ere
ohartaraztenn eta aktiboki parte hartuzPlanifikazioa-Gaur eta
biharko eszenatokiberriak irudikatu.-Eman ahal diren
pausoakzehaztu:zer egin daiteke?zer egin genezake?zer egin
dezaket?ingurumena, mundua... nahi dugun pentsatu-Saio
desberdinetanzehar egindakoibilbidearen
zertarakoabaloratu-Ekimenerako hartutakokonpromisoareninguruan
hausnartukoda eta bere balioazohartuErregulazioapentsatu.-Saioko
momentuguztietan ematen daerregulazioa, hau da,autoerregulazio
etakoerregulazioa
27. 7.5.8 KOMUNIKAZIO KANPAINAIkuspegi eraikitzailetik
ikaste-irakaste prozesuaren azken pausua, barneratutako ikasketak
adierazteandatza. Bestalde, ingurumen hezkuntzaren azken xedea
arazoen konponbidean parte hartze aktiboapertsonak heztea
da.Komunikazio kanpainan biak bateratzen eta burutzen dira hein
batean. Adierazpen mota desberdinakerabiliz, ingurumenari buruz
astean zeharbarneratutakoa besteei kontatzeko prestatu eta
komunikatu egiten dute.Ekimen honekin ikasleek beren ikasketa
prozesua erregulatuko dute, besteak sentsibilizatzeko
ekimeneanjarrera aktiboa hartuko dute eta komunikatzen
ikasteangurumenari ikasleek hausnartutakoa, ateratako ondorioak
etaSAIOAREN MOMENTUAKSarrera-Komunikazioa egitearenzergatiaz eta
hemenberton beste ikastaldeenaurrean egin ahal izatekodugun aukeraz
hausnartu-Astean zehar eraiki denikasketa desegituratzenda berriro
eraikitzeko(dekonstrukzioa)Ekimena-Komunikatu nahi denataldeka
prestatu-Entsaiatu-Jende aurrekoemanaldia burutu-Besteen
emanaldiak,jarrera aktibo batezentzunSukarrietako Eskola
Saiakuntzarako Zentroaikastea" konpetentzia garatuko
dute.27Planifikazioa-Prestaketarako eta aurkezpenerako
izangoditugun baldintzak zehaztu.-Komunikatu nahi dugunari buruz
hausnartu-Zer, nola eta nork kontatu erabaki,
sailkatu,ordenatu...Balorazioa-Lan prestaketan etajende
aurrekoaurkezpenean aurrezadostutako irizpideakkontutan
izanikegindakoa baloratu-Norbera nola sentituden, zer ikasi duen,
etabeste lan proiektuetakoikasleek kontatutakotikzer ikasi duten
nolasentitu diren adieraziErregulazioa-Saioko momentuguztietan
ematen daerregulazioa, hau da,autoerregulazio
etakoerregulazioaizateko
28. Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako Zentroa7.5.11 AZKEN
BALORAZIOAEgonaldiari amaiera eman aurretik, asteko azken
balorazioa egiten da partaide guztiekin bi
momentudesberdinetan:Ikasleek, irakasleek eta lan proiektuko
arduradunekIkasleek, galdetegi bati erantzunez eta ostean
talderatuz, beraien iritzia adierazten dute.Irakasleek eta lan
proiektuko arduradunek egonaldian zehar izandako prozesuari buruzko
balorazioakonpartitzen dute ikastaldearekin, etorkizunerako
iradokizunak proposatuz eta dagozkien
konpromisoakhartuz.Ikastetxeko irakasleak eta lan proiektuko
arduradunekEgonaldiko gorabeherak ebaluatzeko gune bat zabaltzen
da. Elkartrukatze profesionalerako tarte honetan,kontutan izaten
dira ikasleek egindako aurrerapenak, garatutako programa,
erabilitako metodologia,interbentzio pedagogikoa, proiektuan
egindako lanari eskolan jarraipena emateko aukerak hau
da,irakaste-ikaste prozesuan parte izan duten elementu guztien
bilakaera eta aurrerantz begirahobekuntzarako proposamenak jasotzen
dira.28
29. Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako Zentroa8. ARGITALPENAK
ETA BIBLIOGRAFI AAlcudia, R. Del Carmen, M., Gaviln, P. eta beste
batzuk (2000). Atencin a la diversidad. Gra. Bartzelona.Brunner, J.
S., Skinner, B. F., Thorndike eta beste batzuk (1984). Aprendizaje
escolar y evaluacin. Paids Educador.Buenos Aires.Calvo, S. eta
Franquesa, T.(1998). Sobre la nueva educacin ambiental o algo as.
Cuadernos de Pedagoga, 267,Castell, T. (1998). Procesos de
cooperacin en el aula en Cooperar en la escuela. Bartzelona.
Gra.Coll, C. (1997). Aprendizaje escolar y construccin del
conocimiento. Bartzelona. Paids Educador.Coll, C(1986). Bases
psicolgicas. Cuadernos de Pedagoga, 139.Coll, C. eta beste batzuk
(1993). El constructivismo en el aula. Gra. Bartzelona..Delval, J.
(1997). Hoy todos son constructivistas. Cuadernos de Pedagoga,
257.Eusko Jaurlaritza (1992). Oinarrizko Curriculum Diseinua.
Zehar-Lerroak. Vi t o r i a -Gasteiz.Gaviln, P. (2000). El trabajo
cooperativo: una alternativa eficaz para atender a la diversidad.
Alcudia et al: Atencina la diversidad. Bartzelona. Gra.Gimeno, J.
La construccin del discurso acerca de la diversidad y sus prcticas:
Alcudia et al: Atencin a la diversidad.Bartzelona. Gra.Gin, N. eta
Parcerisa, A. (2000). Evaluacin en la educacin secundaria.
Elementos para la reflexin y recursos parala prctica. Gra.
Bartzelona.Gmez-Granel, C. eta Coll, C. (1994). De qu hablamos
cuando hablamos de constructivismo in Cuadernos dePedagoga,
221Good, T. L. eta Brophy, J. (1996). Psicologa educativa
contempornea. McGraw-Hill. Mexiko.Jorba, j, y Sanmart, N. (1993).
La funcin pedaggica de la evaluacin. Aula, 20. zenbakia.Martn, E.
(1991). Vocabulario psicolgico de la reforma. Cuadernos de
Pedagoga, 188.Martinez, J. (1996). Educacin ambiental en Euskadi.
Situacin y perspectivas. Gasteiz. Eusko Jaurlaritza.Ministerio De
Obras Publicas Y Transportes, (1999). El libro blanco de la
educacin ambiental. Madril.Navarro, M., Saura C., Gmez, C., eta
beste batzuk. (1990). Catlogo de criterios para la evaluacin de
programas deeducacin ambiental. Sevillako Udala. rea de Cultura y
Educacin.Novo, M. (1998). La educacin ambiental. Bases ticas,
conceptuales y metodolgicas. Madril. Universitas.Ru, J. (1993). Un
reto educativo y poltico. Cuadernos de Pedagoga, 212.Sanmart, N.
(2000). Aprender ciencias desde la diversidad, fuente de problemas
o fuente de riqueza?Sanmart, N., Izquierdo, M., Y Garca, P. (1999).
Hablar y escribir. Una condicin necesaria para aprender
ciencias.Cuadernos de Pedagoga, 281. zenbakia.Jos Mari Cantero eta
Jos Manuel Gutirrez Bastida (1995) .Vamos a hacer un huerto. Manual
prctico para elhuerto escolar ecolgico (varios). Editorial FHER.
Bilbao.Jos Manuel Gutirrez Bastida (2011). SUS TENERE
Sostenibilidad vs. Mercado y Tecnologia. Bubok Publishing S.LJos
Manuel Gutirrez Bastida (2013). DE RERUM NATURA hitos para otra
historia de la educacin ambiental.Bubok Publishing S.LSAREANRevista
IHITZa
aldizkaria:http://www.ingurumena.ejgv.euskadi.net/r494155/es/contenidos/boletin_revista/ihitza/es_ihitza/indice.htmlIngurugela
site: https://sites.google.com/site/ingurugela/Eskolako Agenda 21 /
Agenda 21 Escolar: http://infoemintegi.blogspot.com.es/Natur guneak
/ Zonas Naturales:
http://naturguneak.blogspot.com.es/Ingurumen-Hezkuntzako Topaketak
/ Encuentros de Educacin
ambiental:http://topaketak.blogspot.com.es/Un acercamiento a los
Problemas Ambientales a travs de videos y
documentales:http://ecoforman.blogspot.com.es/2008/05/un-acercamiento-los-problemas.html29
30. Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako ZentroaSESZSESZ (1996).
50 proposamen basoa Ingurumen ikuspegitik ikertzeko. Bilbo. BBK
Fundazioa -EuskoJaurlaritza.SESZ (1998). Aurretiazko ideiak eta
Ingurumen-hezkuntza. Bilbo. BBK Fundazioa -Eusko Jaurlaritza.SESZ
(2002). Urdaibaiko basoak. Eusko jaurlaritza-ingurumen
saila-urdaibaiko patronatua,SESZ (2007).Hezkuntza programa eta
ebaluazio hezitzaile eredua. Bilbo. BBK Fundazioa -Eusko
JaurlaritzaSESZ (2005). Ura: Aniztasunari ekiteko hamaika
proposamen. Eusko jaurlaritza-ingurumen saila.Urdaibaiko basoak
Ingurumen hezkuntzatik. VI Jornadas de Urdaibai sobre desarrollo
sostenible:Conservacin uso y gestin de los sistemas forestales.
2000ko azaroak 23-25 BermeoEnerga, kontsumoa eta natura: Ingurumen
hezkuntzako esperientzia bat VII Jornadas de Urdaibai
sobredesarrollo sostenible:Energia , sociedad yu medio ambiente
2001ko azaroak 22-23, GernikaEducacin ambiental y cambio de valores
I Encuentro nacional de profesionales de equipamientosambientales.
2001ko azaroak 22-24. ToledoInterpretacin del paisaje IEncuentro
nacional de profesionales de equipamientos ambientales.
2001koazaroak 22-24. ToledoIdeas previas y educacin ambiental. I
Jornadas de educacin ambiental de Andalucia. 2002ko apirilak 18-20.
GranadaLa evaluacin, como autorregulacin, en educacin ambiental. I
Jornadas de educacin ambiental deAndalucia. 2002ko apirilak 18-20.
GranadaJarreren autoerregulazioa Ingurumen hezkuntzan. Euskadiko
Ingurumen Hezkuntzako III Jardunaldiak.2002ko azaroak 28-30,
DonositaIngurumen hezkuntza Gizarte Hezkuntzako Profesionalekin
topaketak, 2003ko azaroak 17, BilboIngurumen hezkuntza eta ondare
Naturala eta Kulturala IX Jornadas de Urdaibai sobre
desarrollosostenible: Ondare kulturala. 2003ko azaroak 27-28,
BermeoLa granja escuela de Pedernales Cuadernos de pedagoga
aldizkarian, 121 zkia.,1985La evaluacin como autorregulacin Aula de
Innovacin Pedaggica aldizkaria, 116 zkia. 2002Ebaluazioa eredu bat
aniztasunari ekiteko, Hik hasi aldizkarian, 78 zkia., 2003Ingurumen
hezkuntza XXI. mendeko moda ala erronka? Hik hasi aldizkarian, 88
Zkia. 2004SESZ (2008). Harreman dialogikoa eta irakaslearen jarrera
ingurumen hezkuntzan Hik hasi aldizkaria, 128Zkia. 2008ko
maiatza.30